Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen 4. Bestuursverslag 6. 1 Woord van de voorzitter 7

Transcriptie

1 Jaarvrslag 2013

2 Jaarvrslag

3 Inhoudsopgav Mrjarnovrzicht van krncijfrs n kngtalln 4 Bstuursvrslag 6 1 Woord van d voorzittr 7 2 Algmn informati Profil Prsonalia Bstuurscommissis n uitvoring 11 3 Financiël positi n blid in Financiël positi Status hrstlplan Toslagblid Kostntransparanti Blidsontwikkling Pnsionrgling n uitvoringsovrnkomstn Blggingsblid Intgraal risicomanagmnt 27 4 Blggingn Marktontwikklingn Rsultatn blggingsportfuill Individul pnsionsparn 39 5 Pnsionn Pnsioncommunicati Pnsionadministrati 41 6 Wt- n rglgving, rlvant ontwikklingn 42 7 Actuariël analys 47 8 Bsturing n tozicht God Pnsionfondsbstuur Gschikthidstots Gdragscod Ondrhoud fondsdocumntn Intrn tozicht n vrantwoording Extrn tozicht 52 9 Vrslag vrantwoordingsorgaan Vooruitblik 56 Jaarrkning Jaarrkning Balans pr 31 dcmbr Staat van batn n lastn Kasstroomovrzicht Tolichting op d jaarrkning Algmn Grondslagn Tolichting op d balans pr 31 dcmbr Nit in d balans opgnomn vrplichtingn Vrbondn partijn Tolichting op d staat van batn n lastn ovr Ovrig ggvns Ovrig ggvns Rsultaatvrdling Gburtnissn na balansdatum Actuariël vrklaring Controlvrklaring van d onafhanklijk accountant 103 Bijlag Jaarvrslag 2013

4 Mrjarnovrzicht van krncijfrs n kngtalln Bdragn x Aantal vrzkrdn (pr jaarind) Dlnmrs, actif n voortgzt Gwzn dlnmrs Pnsiongrchtigdn Totaal aantal vrzkrdn Pnsionn Fitlijk prmi - Jaarprmi Bijstortingn Uitkringn Toslagvrlning Rgulir toslagvrlning (pr 1 januari) 0,0% 0,0% 0,5% 0,1% 0,0% Vrmogn n solvabilitit Aanwzig ign vrmogn Tchnisch voorziningn Dkkingsgraad 111,4% 105,0% 103,3% 112,4% 114,6% Minimaal vrist dkkingsgraad (PW art. 131) 104,2% 104,2% 104,2% 104,1% 104,1% Dkkingsgraad bhornd bij Vrist ign vrmogn (PW art. 132) 115,1% 113,4% 113,9% 113,9% 116,5% Jaarvrslag

5 Bdragn x Blggingn Balanswaard Blggingsopbrngstn Samnstlling blggingsportfuill Aandln 34,2% 22,9% 34,9% 35,1% 36,5% Vastrntnd waardn 53,4% 62,8% 48,8% 51,9% 40,9% Vastgod 7,8% 8,1% 8,8% 9,0% 8,6% Drivatn 4,6% 6,2% 7,5% 4,0% 2,9% Blggingsrndmnt Jaarrndmnt portfuill 0,7% 12,5% 5,6% 8,7% 11,8% Bhrskostn 2 Dirct uitvoringskostn vrmognsbhr Uitvoringskostn pnsionbhr Pnsionbhr (kostn in pr dlnmr) PM PM Vrmognsbhrkostn, prstati afhanklijk 0,16% 0,17% 0,18% PM PM vrgoding (in % van gmiddld blgd vrmogn) 3 Transactikostn (in % van gmiddld 0,10% 0,12% 0,09% PM PM blgd vrmogn) 3 1) D bdragn di in d kolom 2012 zijn opgnomn sluitn mt d dfinitiv jaarrkning Echtr nit mt d vrglijknd cijfrs zoals dz in d jaarrkning zijn opgnomn, omdat d vrglijknd cijfrs in d jaarrkning zijn aangpast zodat d vordringn n schuldn inzak blggingn zijn inbgrpn (d cijfrs 2013 in d jaarrkning zijn ook inclusif vordringn n schuldn inzak blggingn). 2) D pnsionbhrkostn pr dlnmr, d rlativ vrmognsbhrkostn n transactikostn wordn vanaf 2011 gmtn. D jarn waarin d ggvns nit gpublicrd zijn, wordn wrggvn mt PM. 3) Voor n nadr uitnztting van dit ondrwrp, zi paragraaf Jaarvrslag 2013

6 Bstuursvrslag Jaarvrslag

7 Woord van d voorzittr Ht jaar 2013 kan wordn gknschtst als n zr bwogn jaar. Nadat ind 2012 d uitvoringsovrnkomstn warn bëindigd, hbbn in d loop van 2013 d wrkgvrs n d vakbondn n niuw pnsionovrnkomst afgslotn. Hirondr licht ik dz trajctn nadr to. Daarnaast is pr 1 januari 2013 d pnsionadministrati ovrgdragn aan d niuw administratur, TKP Pnsion B.V. t Groningn (TKP). Bëindiging uitvoringsovrnkomstn Pr 31 dcmbr 2012 zijn d uitvoringsovrnkomstn door Gasuni n GasTrra bëindigd. In ht vrslag ovr ht jaar 2012 is hir ook bij stil gstaan. D blangrijkst consqunti hirvan was ht vrvalln van d bijstortingsvrplichting voor d bid wrkgvrs, waardoor ht risico op ht vrlagn van d pnsionaansprakn n d inggan pnsionn is tognomn. Ht Bstuur hft all btrokknn hirovr pr brif gïnformrd. Vooral bij d pnsiongrchtigdn hft ht vrvalln van d bijstortingsvrplichting tot onrust glid. Ht Bstuur hft daarom voor d pnsiongrchtigdn n gwzn dlnmrs tvns tw informatibijnkomstn gorganisrd om nadr uitlg t gvn n vragn t bantwoordn. Ook Gasuni hft, op vrzok van ht bstuur, tijdns dz bijnkomstn inzicht ggvn in d bwgrdn waarom bslotn is tot bëindiging van d ovrnkomstn. Naar aanliding van bid bijnkomstn zijn d blangrijkst vragn n antwoordn ook op d wbsit van ht pnsionfonds gplaatst. Ook hbbn r divrs gsprkkn plaatsgvondn mt d vrtgnwoordiging van d pnsiongrchtigdn (VGGasuni). Ht bstuur bgrijpt d ongrusthid n zorgn van d pnsiongrchtigdn di zijn ontstaan als gvolg van d bëindiging van d uitvoringsovrnkomstn, maar hft ook d ovrtuiging dat ht, in d ggvn omstandighdn, zorgvuldig hft ghandld n all blangn vnwichtig hft bhartigd. Eind 2012 hft ht Bstuur, in afwachting van d niuw pnsionrgling, r voor gkozn om ht blggingsrisico t vrmindrn ( d-risking ). In dcmbr 2013 is dit grotndls truggdraaid. Ht gvolg hirvan was dat ht fonds in 2013 nit volldig hft kunnn profitrn van d gstgn aandlnkorsn n daardoor n bprkt blggingsrndmnt hft bhaald. Pnsionrglmnt 2013 In 2013 hbbn Gasuni n vrvolgns GasTrra mt d vakbondn ovrnstmming brikt ovr n niuw pnsionrgling. D niuw pnsionrgling (Pnsionrglmnt 2013) is voor mdwrkrs van Gasuni van kracht gwordn op 1 juli 2013 n voor mdwrkrs van GasTrra pr 1 januari Dit is n uitkringsovrnkomst in d vorm van n middlloonrgling mt CDC-financiring (vast prmi). D ambiti is n jaarlijks pnsionopbouw van 2% van d pnsiongrondslag. D voorwaardlijk toslagvrlning vindt plaats op basis van d prijsindx. En ondrdl van d rgling zijn n opbouw- n n toslagdpot. In ht toslagdpot hbbn d wrkgvrs in totaal 22,3 miljon gstort. Dit is n ovrgangsmaatrgl naar d niuw pnsionrgling voor d activ dlnmrs. Dit dpot is bstmd voor d voorwaardlijk toslag op basis van d loonindx van Gasuni. Zolang r vrmogn zit in dit dpot zal d volldig toslag voor d activ dlnmrs hiruit wordn btaald. Naar vrwachting is dit dpot binnn nkl jarn uitgput. In ht opbouwdpot is door d wrkgvrs in totaal 5,6 miljon gstort. Bij prmitkortn n/of -ovrschottn zulln dz tn last rspctivlijk tn gunst komn van ht opbouwdpot. Mocht ht opbouwdpot lg of ontoriknd zijn n ook d prmi ontoriknd zijn, dan zal d pnsionopbouw in dat jaar lagr zijn dan 2%. D bid dpots tlln wl m voor d dkkingsgraad van ht fonds. Dit btknt dat ook pnsiongrchtigdn r indirct van kunnn profitrn, doordat r mindr snl sprak is van n zodanig ondrdkking dat mot wordn gkort op d pnsionn. In ht jaarvrslag wordt in divrs paragrafn truggkomn op d hirbovn bschrvn zakn. 7 Jaarvrslag 2013

8 Vooruitblik D tokomst is uitdagnd. Ht bstuur zal r alls aan don om d ambitis van ht fonds t ralisrn. Tglijkrtijd blijvn d vrandringn lkaar opvolgn. D isn di aan pnsionfondsn n hun bstuurdrs wordn gstld nmn to. Trcht is r vl aandacht voor d govrnanc: in 2014 trdt d Wt vrstrking bstuur pnsionfondsn in wrking. Ht fonds is in 2013 al bgonnn mt d voorbridingn hirop. In 2015 wordn fiscal wijzigingn (Wittvnkadr), ht niuw Financil Totsingskadr n n wijziging van d paramtrs tn bhov van d prmi n d hrstlplannn voorzin. Ht Bstuur is inmiddls ook bzig mt d voorbridingn op dz wijzigingn. Jaarvrslag

9 2 Algmn informati 2.1 Profil Stichting Pnsionfonds Gasuni Stichting Pnsionfonds Gasuni ( ht fonds ) is statutair gvstigd t Groningn n is opgricht op 15 sptmbr D laatst statutnwijziging was op 30 juni Ht fonds is ingschrvn bij d Kamr van Koophandl ondr nummr Statutair dolstllingn Ht fonds hft tn dol ht zkr stlln n vrstrkkn van pnsionn n andr uitkringn aan gwzn wrknmrs n aan naglatn btrkkingn van wrknmrs n gwzn wrknmrs van N.V. Ndrlands Gasuni (Gasuni) n van aangslotn ondrnming GasTrra B.V. (GasTrra). 2.2 Prsonalia Bstuur Naam Functi Bnomd/gkozn door: M. Blacquièr lid GasTrra B.V. I.M. Oudjans 4 plv. voorzittr N.V. Ndrlands Gasuni C.S. Pisuiss voorzittr N.V. Ndrlands Gasuni M.F. Vrstg lid N.V. Ndrlands Gasuni Mw. J. Hrms lid Ondrnmingsradn Gasuni/GasTrra Mw. A. d Jong-Nonnr lid Pnsiongrchtigdn A.J. Klijn plv. scrtaris Pnsiongrchtigdn P.L. Kwast scrtaris Ondrnmingsraad van Gasuni Bstuursburau Naam Mw. A.G. Grootjans A.W.G. d Vris H.W. Scholtns E.F.W. Vasbindr Functi Pnsionbhr Vrmognsbhr Financ & Control Managr bstuursburau Blggingscommissi Naam Functi I.M. Oudjans voorzittr Mw. J. Hrms plv. voorzittr C.S. Pisuiss lid W.W. Boonstra xtrn advisur R.A.H. van dr Mr xtrn advisur H. Schuijt xtrn advisur 4) Pr 1 juli 2013 is d hr I.M. Oudjans bnomd in d plaats van d hr H.A.T. Chin Su. 9 Jaarvrslag 2013

10 Pnsioncommissi Naam Functi M. Blacquièr lid Mw. A. d Jong-Nonnr lid A.J. Klijn lid P.L. Kwast plv. voorzittr M.F. Vrstg voorzittr Complianc Officr Naam B.M. Ptrs Functi Ndrlands Complianc Instituut Vrantwoordingsorgaan Naam A.F. Elzinga A.J. dn Hrdr C.P.W. van dr Strrn Bnomd/gkozn door: namns d wrkgvrs namns d wrknmrs namns d pnsiongrchtigdn Visitaticommissi Naam Functi J.W. Baan voorzittr T. Roorda lid D.M. Swagrman lid Crtificrnd accountant Ernst & Young Accountants LLP J. Niwold RA Advisrnd actuaris Towrs Watson W. Eiklboom AAG Crtificrnd actuaris Towrs Watson R. Kruijff AAG Jaarvrslag

11 2.3 Bstuurscommissis n uitvoring Bstuur Ht Bstuur vort ht bhr van ht fonds in d mst uitgbrid zin n is bvogd all zakn van ht fonds t bhandln n dinaangaand bslissingn t nmn, n n andr mt inachtnming van d bpalingn in d statutn n d rglmntn. Ht Bstuur blijft, conform d Pnsionwt, altijd vrantwoordlijk voor d juist uitvoring van d uitbstd takn. D hr H.A.T. Chin Su trad in 2013 af als bstuurslid n wrd opgvolgd door d hr I.M. Oudjans. Uitvoringsorganisati Ht fonds hft in ht vrslagjaar all daglijks wrkzaamhdn mt btrkking tot ht uitvorn van d pnsionrglingn n d financiël administrati uitbstd aan TKP Pnsion B.V. (TKP) t Groningn. Ht jaar daarvoor wrdn dz wrkzaamhdn uitgvord door AZL N.V. (AZL) t Hrln. D blggingsadministrati is in 2013 uitgvord door Kas Bank N.V. (Kas Bank). D gnomd wrkzaamhdn bij dz bid instllingn zijn vastglgd in uitbstdingsovrnkomstn. Ondrdl van dz ovrnkomstn vormt n Srvic Lvl Agrmnt (SLA) waarin d wijz van uitvoring van d ovrngkomn wrkzaamhdn concrt is omschrvn, indin van topassing aan d hand van prformanc normn. Ht fonds hft ht vrmognsbhr bijna volldig uitbstd aan xtrn vrmognsbhrdrs. Lombard Odir (Europ) S.A. bhrt d vastrntnd portfuill. BlackRock Advisors (UK) limitd (BlackRock) bhrt d aandlnportfuill. Stat Strt Global Advisors is d bhrdr van d bursgnotrd vastgodportfuill. D ondrdln van d nit-bursgnotrd vastgodportfuill wordn bhrd door divrs xtrn vrmognsbhrdrs, namlijk Altra, CBRE Global Invstors, Eurindustrial n Bouwfonds Fairfild. Ondrstunnd activititn bij ht nit-bursgnotrd vastgod wordn uitgvord door Grontmij Capital Consultants. Voor ht bhr van d grondstoffnportfuill is FundLogic SAS gslctrd n voor ht afdkkn van ht valutarisico n ht collatral managmnt Kas Bank. Ht bstuursburau vrzorgt ht nit-uitbstd gdlt van ht vrmognsbhr (ht bhrsn van ht rnt- n aandlnrisico door middl van n drivatnovrlay n liquidititnbhr). Mt ING Asst Managmnt B.V. hft ht Bstuur n dinstvrlningsovrnkomst n SLA gslotn voor ht ondrbrngn van ht pnsionspaarkapitaal. Bstuursburau Ht bstuursburau coördinrt all wrkzaamhdn voor d Stichting Pnsionfonds Gasuni n vort ht scrtariaat. Ht Bstuur hft n bstuursburau ingstld om all uitbstd wrkzaamhdn t coördinrn n t bwakn. Dz wrkzaamhdn zijn ondrvrdld in tw aandachtsgbidn, namlijk vrmognsbhr n pnsionbhr. Tvns draagt ht bstuursburau zorg voor d alghl ondrstuning van ht Bstuur, d Blggings- n d Pnsioncommissi, ht Vrantwoordingsorgaan n d Visitaticommissi. Ht Bstuur hft n aantal bvogdhdn gdlgrd aan ht bstuursburau. Dit is vastglgd in ht documnt Dlgati van bvogdhdn. Hirin zijn d gdlgrd bvogdhdn opgnomn di voortvloin uit d pnsionrglmntn n d richtlijnn mt btrkking tot ht ondrtknn van ovrnkomstn n transactis. Ht bstuursburau is ht rst aansprkpunt voor ht fonds n bhrt all contractn. Daarnaast houdt ht bstuursburau ontwikklingn bij op ht gbid van pnsionbhr n advisrt ht bstuursburau ht Bstuur hirovr. Ht bstuursburau is gvstigd in ht hoofdkantoor van Gasuni t Groningn. Voor zovr activititn op blggingsgbid nit zijn uitbstd wordn zij bhrd door ht bstuursburau. Nit uitbstd is ht bhrsn van ht rnt- n aandlnrisico door middl van n drivatnovrlay n liquidititnbhr. 11 Jaarvrslag 2013

12 Blggingscommissi D Blggingscommissi stlt jaarlijks n blidsplan blggingn op dat vrvolgns tr vaststlling aan ht Bstuur wordt voorglgd. D Blggingscommissi advisrt ht Bstuur ovr ht stratgisch blggingsblid n ovr d uitgangspuntn n uitkomstn van ALM-studis. Aan d hand van d kwartaalrapportags stlt d Blggingscommissi, mt inachtnming van ht vastgstld blggingsblid, n concrt plan vast voor d invulling van d blggingn voor ht niuw kwartaal. In d Blggingscommissi hbbn minimaal dri bstuursldn zitting n minimaal tw xtrn advisurs. Uitsluitnd d bstuurlijk ldn van d commissi hbbn stmrcht. D xtrn ldn hbbn ht rcht om advizn t gvn. D hr H.A.T. Chin Su trad in 2013 af als lid van d Blggingscommissi n wrd opgvolgd door d hr I.M. Oudjans. Ht Bstuur hft in ht vrslagjaar d vrgoding van d xtrn ldn van d Blggingscommissi aangpast. D laatst aanpassing had plaatsgvondn in Pnsioncommissi D Pnsioncommissi advisrt ht Bstuur ovr ht t vorn pnsionblid, d communicati ovr ht pnsion n ht bhr n d uitvoring van d pnsionrglingn. Daarnaast zorgt d Pnsioncommissi voor d afhandling dan wl implmntati van ht pnsionblid zoals ht Bstuur dat hft vastgstld. In d Pnsioncommissi hbbn minimaal dri n maximaal vijf bstuursldn zitting. D ldn zijn afkomstig uit zowl d wrkgvrs- als d wrknmrsvrtgnwoordiging van ht Bstuur. In d wrknmrsvrtgnwoordiging is tn minst één lid namns d pnsiongrchtigdn vrtgnwoordigd. Ht Bstuur hft d moglijkhid om, op voordracht van d Pnsioncommissi, n xtrn advisur aan t nmn. D samnstlling van d Pnsioncommissi is in ht vrslagjaar nit gwijzigd. Vrantwoordingsorgaan Ht Bstuur hft n Vrantwoordingsorgaan waaraan jaarlijks vrantwoording wordt afglgd. Visitaticommissi Ht Bstuur hft ht intrn tozicht ingvuld door middl van n Visitaticommissi mt dri xtrn dskundign. Tot 1 juli 2014 wrd ns pr dri jaar n visitati uitgvord n mt ingang van 1 juli 2014 zal d visitati jaarlijks plaatsvindn. Complianc D complianc functi is door ht Bstuur uitbstd aan ht Ndrlands Complianc Instituut (NCI). Jaarlijks brngt ht NCI n rapport uit aan ht Bstuur. Extrn ondrstuning Ht fonds wordt bijgstaan door n xtrn advisrnd actuaris. Daarnaast maakt ht fonds tn bhov van d crtificring van d jaarrkning gbruik van n actuaris n n rgistraccountant. Waar nodig wordn door ht Bstuur xtrn dskundign graadplgd. Jaarvrslag

13 3 Financiël positi n blid in Financiël positi Dkkingsgraad D dkkingsgraad is n blangrijk maatstaf voor d financiël positi van n pnsionfonds. Ht gft ht pnsionvrmogn als prcntag van d contant waard van d pnsionvrplichtingn wr. D dkkingsgraad kan wijzign door divrs factorn, zoals d ontwikkling van ht blggingsrsultaat, vrzkringstchnisch ontwikklingn n d ontwikkling van d rnttrmijnstructuur. D ontwikkling van d dkkingsgraad van ht pnsionfonds gdurnd ht jaar is hirondr wrggvn. Ontwikkling dkkingsgraad 116% 115% 114% 113% 112% 111% 110% 109% 108% 107% 106% 105% 104% 103% 102% 101% 100% ultimo 2012 jan fb mrt apr mi jun jul aug sp okt nov ultimo 2013 Dkkingsgraad volgns hrstlplan Vrist dkkingsgraad Wrklijk dkkingsgraad Minimaal vrist dkkingsgraad Vrloop van d dkkingsgraad in 2013 in % Dkkingsgraad volgns hrstlplan Vrist dkkingsgraad Wrklijk dkkingsgraad Minimaal vrist dkkingsgraad ultimo 2012 jan fb mrt apr mi jun jul aug sp okt nov dc 105,0 105,1 105,2 105,3 105,4 105,5 105,7 106,1 106,4 106,8 107,1 107,5 107,8 113,4 113,9 113,9 113,9 113,3 113,3 113,3 113,7 113,7 113,7 115,1 115,1 115,1 105,0 103,7 105,7 107,3 108,9 106,1 103,1 108,3 108,3 111,2 113,7 113,9 111,4 104,2 104,2 104,2 104,2 104,2 104,2 104,2 104,2 104,2 104,2 104,2 104,2 104,2 13 Jaarvrslag 2013

14 D vrandring in d dkkingsgraad gdurnd 2013 wordt door d volgnd ffctn vroorzaakt: Ontwikkling dkkingsgraad % 70% 90% 110% Dkkingsgraad primo 105,0% Effct prmis 0,1% Effct blggingn n wijziging rts 3,6% Effct uitkringn 0,2% Effct ovrig (incidntl) mutatis tchnisch voorzining Effct ovrig oorzakn 0,1% 2,4% Dkkingsgraad ultimo 111,4% Effct prmis In 2013 gold n zuivr kostndkknd prmi voor GasTrra. Tot n mt 30 juni 2013 was dit tvns ht gval voor Gasuni. Vanwg d financiël positi ultimo 2012 is in d prmistlling voor 2013 rkning ghoudn mt n solvabilititsopslag. Omdat daarnaast d inkomstn uit d zuivr kostndkknd prmi hogr warn dan htgn noodzaklijk voor d financiring van d pnsionopbouw, is ht ffct uit hoofd van prmis 0,1% positif op d dkkingsgraad. Effct blggingn n wijziging rnttrmijnstructuur Ht total blggingsrndmnt (inclusif drivatn) bdrog in ,7%; rkning houdnd mt d bnodigd rnttovoging aan d vrplichtingn hbbn d blggingsrsultatn n positif ffct op d dkkingsgraad van 0,4%-punt. D waard van d vrplichtingn daald door d stijgnd rnttrmijnstructuur (RTS), wat n positif ffct hft op d dkkingsgraad. Dz rnttrmijnstructuur toont ht vrloop van d marktrnt ovr d looptijd. D Ndrlands Bank stlt maandlijks d RTS vast op basis van d drimaands gmiddld Ultimat Forward Rat (UFR). Ook d ongcorrigrd marktrnt stg in Ht pnsionfonds zt bschrmingsconstructis in. Ht rntrisico wordt sinds 2010 afgdkt mt n combinati van d portfuill vastrntnd waardn, rntswaps n optis op rntswaps (swaptions). Hirm is d dkkingsgraad in blangrijk mat bschrmd tgn n grot rntdaling, trwijl d dkkingsgraad gdltlijk kan profitrn van n rntstijging. Door d rntstijging in 2013 drogn d rntafdkkinginstrumntn 1,5% ngatif bij aan d ontwikkling van d dkkingsgraad. Daarnaast wordt ht aandlnrisico van d ontwikkld landn grotndls afgdkt mt bhulp van putoptis. In hoofdstuk 4 wordn d blggingn nadr toglicht. Jaarvrslag

15 D voorzining pnsionvrplichtingn wordt gwaardrd op marktwaard op basis van d rnttrmijnstructuur mt drimaands middling. Idr maand wordt dz door D Ndrlandsch Bank (DNB) gpublicrd. En lagr rnttrmijnstructuur btknt n hogr voorzining n vic vrsa. D rnttrmijnstructuur ind 2013 is hogr dan di van ind Dit hft glid tot n daling van d tchnisch voorziningn, n n positif ffct op d dkkingsgraad pr 31 dcmbr 2013 van 3,2%-punt. Effct uitkringn Indin d dkkingsgraad hogr is dan 100%, ontstaat n positif ffct op uitkringn, doordat d fitlijk uitkringn op basis van n 100% dkkingsgraad wordn brknd, trwijl d onttrkking aan ht vrmogn 105% (primo dkkingsgraad) btrft. Ht don van uitkringn hft drhalv n positif ffct op d dkkingsgraad door d solvabilititsvrijval van 5%. Op n uitkringsvolum van circa 38,9 miljon is dit 1,9 miljon, wat glijk staat aan n ffct van 0,2%-punt op d dkkingsgraad. Effct ovrig (incidntl) mutatis tchnisch voorzining Ht rsultaat op ovrig (incidntl) mutatis tchnisch voorziningn btrft d mutati van d voorzining voor zikn. Dz voorzining is strk afgnomn omdat ht aantal zikn op balansdatum is gdaald van 11 naar 2. Effct ovrig oorzakn Ht ffct ovrig oorzakn bstaat voornamlijk uit n storting van 25 miljon door Gasuni voor ht toslagdpot n ht opbouwdpot. Dz dpots zijn gvormd vanwg d invoring van d niuw pnsionrgling. Vrist ign vrmogn Voor d brkning van ht vrist ign vrmogn maakt ht fonds gbruik van n intrn modl (uitbriding van ht standaard modl van DNB). Door d gbruikt financiël instrumntn sluit ht standaardmodl van DNB naar d mning van ht Bstuur onvoldond aan bij d spcifik situati van ht fonds. In ht standaard modl wordt bijvoorbld gn rkning ghoudn mt aandlnoptis. Ht Bstuur hft daarop in 2010 ht uitgbrid standaardmodl vastgstld om ht vrist ign vrmogn t brknn. D dkkingsgraad bhornd bij ht vrist ign vrmogn ultimo 2013 is op basis van dit intrn modl bpaald op 114,5%. Voor n nadr spcificati hirvan vrwijzn wij naar d risicoparagraaf in d jaarrkning. 3.2 Status hrstlplan Gzin d dkkingsgraad van 105,0% aan ht bgin van ht vrslagjaar n d dkkingsgraad van 111,4% aan ht ind hirvan, is ht fonds uit ht korttrmijnhrstlplan. D dkkingsgraad ultimo 2013 is nog wl lagr dan d dkkingsgraad di hoort bij ht vrist ign vrmogn. Ht fonds bvindt zich drhalv in n situati van rsrvtkort, wat btknt dat ht langtrmijnhrstlplan onvrmindrd van topassing is. Langtrmijnhrstlplan In oktobr 2008 is bij ht fonds n rsrvtkort ontstaan. Bij n rsrvtkort is ht aanwzig ign vrmogn lagr dan ht vrist ign vrmogn (voor ht fonds ultimo 2008 n dkkingsgraad ondr d 118,9%). Ht fonds hft dit gmld aan DNB n hft conform d richtlijnn van DNB n langtrmijnhrstlplan opgstld. Hirin wordt aangtoond op wlk wijz ht fonds binnn n priod van vijftin jaar wr ovr ht vrist ign vrmogn bschikt. DNB hft dit hrstlplan godgkurd. Omdat ht fonds naar aanliding van ht dkkingstkort in sptmbr 2011 (zi hirna) n korttrmijnhrstlplan most indinn, hft DNB vrzocht om ook ht langtrmijnhrstlplan aan t passn. Bid hrstlplannn hbbn gdltlijk btrkking op dzlfd hrstlpriod n kunnn daardoor nit los van lkaar wordn gzin. D financiël situati van ht fonds was bovndin gwijzigd tn opzicht van d situati in Jaarvrslag 2013

16 Ht aangpast langtrmijnhrstlplan is in dcmbr 2011 ingdind. Ook dit plan hft DNB godgkurd. Korttrmijnhrstlplan 2011 In sptmbr 2011 is r n dkkingstkort ontstaan. Hirbij is ht aanwzig ign vrmogn lagr dan ht minimaal vrist ign vrmogn (voor ht fonds ultimo 2011 n dkkingsgraad ondr d 104,2%). Ht fonds hft ht dkkingstkort gmld aan DNB n hft vrvolgns n korttrmijnhrstlplan ingdind. DNB hft ook dit hrstlplan godgkurd. Basis voor d hrstlplannn is n continuïtitsanalys waarin d inzt van d bschikbar sturingsmiddln wordt doorgrknd. Wttlijk is vastglgd dat pnsionfondsn minimaal ns pr dri jaar n continuïtitsanalys dinn uit t vorn. Bijstorting Omdat d dkkingsgraad ultimo 2012 lagr was dan 105% warn Gasuni n GasTrra op grond van d ton gldnd uitvoringsovrnkomstn vrplicht om n bijstorting t don. Door d bijstorting bdrog d dkkingsgraad van ht fonds ultimo 2012 xact 105%. D daadwrklijk bijstortingn zijn in 2013 voldaan. Vrloop van ht hrstl Ultimo 2012 bdrog d dkkingsgraad 105%. Dit is inclusif d bijstorting van Gasuni n GasTrra in samnhang mt d bëindiging van d uitvoringsovrnkomstn. Ultimo maart 2013 was d dkkingsgraad dri achtrnvolgnd kwartaalindn bovn ht minimaal vrist nivau. En daarm was ht korttrmijnhrstlplan bëindigd. In juni trad n vrslchtring in n ht fonds is op 30 juni 2013 opniuw in dkkingstkort graakt. Ht fonds hft vrvolgns in juli 2013 bij DNB n ondrbouwd aanvraag ingdind voor onthffing van d vrplichting tot ht indinn van n korttrmijnhrstlplan. Daarbij is aanggvn wlk hrstlmaatrgln ht fonds nmt, zoals vastgstld in d ABTN n langtrmijnhrstlplan. DNB hft hirm ingstmd. Vanaf juli 2013 bvond d dkkingsgraad zich bovn d 105%. D dkkingsgraad bdraagt ind ,4%. 3.3 Toslagblid D financiël positi van ht fonds hft d laatst jarn gvolgn ghad voor d toknning van toslagn. Ht Bstuur strft naar waardvasthid van d inggan pnsionn n prmivrij pnsionaansprakn door middl van ht vrlnn van n jaarlijks toslag (indxati). Maatstaf voor d toslagvrlning is d gmiddld stijging van d consumntnprijsindx (CPI) voor all huishoudns (afglid) ovr d maandn augustus, sptmbr n oktobr zoals gpublicrd door ht CBS, n d hirvoor bschikbar financiël middln. Voor d toslagvrlning wordt als rgl gn rsrvring aanghoudn. Vanuit ht toslagdpot wordn toslagn gfinancird voor activ dlnmrs aan d middlloonrgling mt CDC, voor zovr ht toslagdpot toriknd is. Voor ht toslagnblid hft ht Bstuur d volgnd richtlijnn gformulrd: indin r sprak is van n dkkingsgraad van 105% of lagr wordt gn toslag vrlnd; bij n dkkingsgraad tussn d 105% n 125% kan n gdltlijk toslag wordn vrlnd; bij n dkkingsgraad bovn d 125% kan n volldig toslag wordn vrlnd. Vrlnd toslagn Pnsiongrchtigdn n gwzn dlnmrs Ht Bstuur hft pr 1 januari 2013 bslotn om gn toslag t vrlnn. Op basis van d prijsontwikkling zou d volldig toslag 2,0% bdragn. Gzin d financiël situati van ht fonds achtt ht Bstuur ht in 2013 nit vrantwoord om n toslag t vrlnn. Ht Bstuur hft pr 1 januari 2014 bslotn om n gdltlijk toslag t vrlnn van 0,2%. Op basis van d prijsontwikkling zou d volldig toslag 1,2% bdragn. Gzin d financiël situati van ht fonds achtt ht Jaarvrslag

17 Bstuur ht in 2014 nit vrantwoord om d volldig toslag t vrlnn. D hirbovn gnomd toslagprcntags pr 1 januari 2013 rsp. 1 januari 2014 hbbn alln btrkking op pnsionaansprakn van pnsiongrchtigdn n gwzn dlnmrs di op 31 dcmbr 2011 rsp. 31 dcmbr 2012 rds inactif warn. In d ovrig gvalln kan n andr prcntag gldn. Activ dlnmrs In vrband mt d ovrgang van indloonrgling naar middlloonrgling pr 1 juli 2013 voor Gasuni, hft ht Bstuur voor ht rst ook n bsluit motn nmn ovr d toslagn van d opgbouwd rchtn van d activ dlnmrs van Gasuni di gborn zijn op of na 1 januari D opgbouwd rchtn zijn pr 1 januari 2014 mt 1,8% vrhoogd. Dit btrft ook all pnsionrchtn di zijn opgbouwd in d Pnsionrglmntn 2006 n Voor dz toslag wordt d algmn loonindx van Gasuni gvolgd zolang d toslag gfinancird kan wordn uit ht toslagdpot. Als ht toslagdpot lg is, wordt d prijsindx gvolgd. GasTrra is pr 1 januari 2014 ovrggaan van indloon- naar middlloonrgling. Daarom gold voor d opgbouwd rchtn van d activ dlnmrs van GasTrra nog d indloonsystmatik. Voorwaardlijk toslagvrlning Tn aanzin van d vrlning van toslagn gldt d volgnd voorwaardlijkhidsvrklaring: op d pnsionrchtn n pnsionaansprakn wordt jaarlijks toslag vrlnd van maximaal d prijsontwikkling. Ht Bstuur bslist vnwl jaarlijks in hovrr pnsionrchtn n pnsionaansprakn wordn aangpast. D toslagvrlning wordt uit blggingsrndmnt gfinancird. Zolang r nog vrmogn in ht toslagdpot zit vind voorwaardlijk toslagvrlning plaats op basis van d loonindx van Gasuni voor d activ dlnmrs. Nit-vrlnd toslagn Indin d gmist toslagprcntags mt lkaar wordn vrmnigvuldigd, bdraagt pr 1 januari 2014 d total cumulativ nit-vrlnd toslag 9,5% (2,9% uit 2009; 0,8% uit 2011; 2,5% uit 2012; 2,0% uit 2013; 1% uit 2014). D nit-vrlnd toslagn wordn op individul nivau bijghoudn. Bij n dkkingsgraad hogr dan 125% kunnn d nit-vrlnd toslagn alsnog wordn mgnomn bij bslissingn van ht Bstuur ovr tokomstig toslagvrlningn. Ook d toknning van nit-vrlnd toslagn is altijd tr bsluitvorming aan ht Bstuur. Bovndin mag door ht hrstlln van nit-vrlnd toslagn d dkkingsgraad nit daln tot ondr d 125%. 17 Jaarvrslag 2013

18 3.4 Kostntransparanti Ht Bstuur ondrschrijft ht blang van hldr vrantwoording n communicati ovr d uitvoringskostn van pnsionfondsn. In 2013 zijn dan ook stappn gzt om intgraal t voldon aan d Aanbvlingn Uitvoringskostn van d Pnsionfdrati (hirna: Aanbvlingn). D bschrvn uitvoringskostn wordn in lijn mt d Aanbvlingn gsplitst in pnsionuitvoringskostn, vrmognsbhrkostn n transactikostn. Aanbvlingn Uitvoringskostn In novmbr 2011 hft d Pnsionfdrati d Aanbvlingn Uitvoringskostn gprsntrd. Hirin wordn d pnsionfondsn opgropn om d kostn van ht pnsionbhr, vrmognsbhr n transactikostn t publicrn. Dz kostn motn naar d mning van d Pnsionfdrati volldig bknd zijn binnn ht pnsionfonds n bschikbaar zijn voor dlnmrs. D aanbvlingn luidn als volgt: Rapportr d kostn van pnsionbhr in uro pr dlnmr. Rapportr d kostn van ht vrmognsbhr in % van ht gmiddld blgd vrmogn. Rapportr sparaat (vntul gschatt) transactikostn in % van ht gmiddld blgd vrmogn. Van d publicati uit novmbr 2011 is door d Pnsionfdrati op 20 maart 2012 n nadr uitwrking gpublicrd ( Aanbvlingn Uitvoringskostn Nadr uitwrking kostn vrmognsbhr 2012 ). In dz publicatis bnomt d Pnsionfdrati d vrschillnd uitvoringskostn n wordn aanbvlingn gdaan ho ovr dz kostn gcommunicrd kan wordn richting d vrschillnd stakholdrs. D pnsionfdrati hft in d notiti n ondrschid gmaakt tussn d volgnd dri kostnsoortn: Kostn van pnsionbhr: dit btrft ondr andr d intgral kostn voor pnsionbhrdinstvrlning van TKP. Vrdr bstaan d kostn van pnsionbhr vooral uit contributis n bijdragn, bstuurskostn, communicatikostn, accountantskostn n actuariskostn. D pnsionuitvoringskostn wordn grapportrd in uro s pr dlnmr, waarbij ht aantal dlnmrs d som is van ht aantal activ dlnmrs n gpnsionrdn. Er is gn sprak van kostn inzak hrvrzkring n van kostn di door d wrkgvr wordn gdragn. In dz kostn zittn gn schattingslmntn. Kostn van vrmognsbhr: dz kostn btrffn d vrgoding voor d intgral vrmognsbhrdinstvrlning van d vrmognsbhrdrs n d bhrvrgoding n rndmnt grlatrd vrgoding van d gslctrd vrmognsbhrdrs. Ook bvattn dz kostn d ovrig kostn mt btrkking tot ht vrmognsbhr, waarondr d accountantskostn, bwaarvrgodingn, administratikostn n juridisch kostn. D kostn vrmognsbhr wordn grapportrd als n prcntag van ht gmiddld blgd vrmogn. Ht aandl gschatt kostn is bprkt. Dit btrft voornamlijk kostn in ondrliggnd blggingsstructurn. Transactikostn: dz kostn btrffn d to- n uittrdingsvrgodingn van d blggingsfondsn, d kostn van discrtionair portfuills n d drivatntransactis. Omdat bij transactis in vastrntnd waardn n in drivatn d wrklijk transactikostn nit volldig bknd zijn, zijn dz voor dat dl gschat. D (gschatt) transactikostn wordn grapportrd als n prcntag van ht gmiddld blgd vrmogn. Kostn in ondrliggnd blggingsfondsn n acquisitikostn bij illiquid blggingn in blggingsfondsn wordn vooralsnog nit mgtld. Hir wordt door d Pnsionfdrati rst nadr ondrzok naar gdaan. Dz kostn zijn chtr wl in ht rndmnt vrwrkt. Ht Bstuur dlt d mning van d Pnsionfdrati n wnst volldig transparanti t ralisrn tn aanzin van dz kostn. Dit gaat dus vrdr dan alln d dirct in d jaarrkning t vrantwoordn kostn. Ht transparant makn van all kostn n moglijk afzttn tgn n bnchmark is daarbij n middl om d kostn vrdr t bhrsn. Mt ondrstaand ovrzicht gft ht fonds gvolg aan d aanbvlingn van d Pnsionfdrati. Jaarvrslag

19 Naam Kostn pnsionbhr 5 (in pr dlnmr) Kostn vrmognsbhr 6 (in % van ht gmiddld blgd vrmogn) 0,16% 0,17% Transactikostn (in % van ht gmiddld blgd vrmogn) 0,10% 0,12% D kostn van pnsionbhr pr dlnmr zijn gstgn mt 8,4%. Dz stijging wordt nrzijds vroorzaakt door d stijging van d kostn in absolut zin (8,8%). Andrzijds is d populati dlnmrs waarovr d kostn van pnsionbhr wordn bpaald afgnomn mt 2,5%, wat n rdn is voor d xtra stijging van d kostn pr dlnmr. D pnsionbhrkostn inclusif ht ffct van n stijging of daling van dz kostn op d kostn pnsionbhr pr dlnmr, zijn op hoofdlijnn als volgt uit t splitsn: Catgori (bdragn x 1.000) Kostn 2013 Kostn 2012 Effct op kostn pnsionbhr in % Bstuurskostn ,1% Kostn vrantwoordingsorgaan n visitaticommissi ,5% Administratikostnvrgoding ,0% Accountantskostn ,7% Kostn actuaris ,1% Contributis n bijdragn ,6% Ovrig ,4% ,5% Uit dz opstlling blijkt dat d administratikostnvrgoding is afgnomn als gvolg van d ovrgang van AZL naar TKP Pnsion. Daarntgn zijn d kostn van d actuaris tognomn, mt n ffct op d stijging van kostn pnsionbhr van 7,1% van d total 8,5%. Dz stijging is vroorzaakt door d adviskostn in vrband mt d niuw pnsionrgling. D stijging van d catgori contributis n bijdragn btrffn d stijging van d kostn DNB tn bhov van ht xtrn tozicht. 5) Kostn van ht pnsionbhr bstaan uit d kostn van uitbstding, bstuurskostn n d kostn van tozicht. Hirbij zijn d salariskostn van d bstuursburau ldn, waarondr di van d managr vrmognsbhr n control op ht vrmognsbhr, togwzn aan d kostn pnsionbhr in plaats van aan vrmognsbhr. Tntatif zou circa 1/3 gdlt van dz total kostn zijn to t rknn aan vrmognsbhr. En xact torkning is chtr nit moglijk. Daarom is afgzin van n opsplitsing van d total kostn. D total kostn bdragn 1,65 miljon. Om d kostn pr dlnmr t brknn is conform d aanbvling van d Pnsionfdrati ht aantal dlnmrs gdfinird als d som van ht aantal activ dlnmrs n pnsiongrchtigdn. Gwzn dlnmrs tlln dus nit m. Dit in tgnstlling tot d mthod normdlnmr waarbij lk typ dlnmr n wging krijgt in ht total aantal dlnmrs. En pnsiongrchtigd n gwzn dlnmr kostn immrs mindr dan n activ dlnmr. 6) Kostn van ht vrmognsbhr kunnn in tw catgoriën wordn ondrschidn. D rst catgori btrft d kostn zoals di zichtbaar in d jaarrkning zijn vrwrkt. Daarondr valln d bhrvrgoding van d vrmognsbhrdr(s) n ovrig bhrvrgodingn. Dit btrft n bdrag van 0,71 miljon. D twd catgori btrft kostn di rchtstrks tn last van ht blggingsrndmnt zijn gbracht. Dz kostn zijn dus nit inbgrpn in d kostn van d vrmognsbhrdr(s) zoals opgnomn in d jaarrkning n zijn gschat op 1,10 miljon. D total kostn vrmognsbhr komn daarm uit op circa 1,81 miljon. 19 Jaarvrslag 2013

20 3.5 Blidsontwikkling Bstuursvrgadringn Ht Bstuur is in ht vrslagjaar ngn kr in vrgadring bijn gkomn. Ook hft r n vrgadring plaatsgvondn mt ht Vrantwoordingsorgaan. Daarnaast is r mrdr maln mt vrtgnwoordigrs van Gasuni n GasTrra ovrlgd. D vl ontwikklingn maaktn ht noodzaklijk om vlvuldig t vrgadrn. Naast d mr rgulir ondrwrpn zoals d financiël situati van ht fonds n ht vrmognsbhr, hft ht Bstuur vl ovrlg gvord ovr d gvolgn van n ht vormgvn aan d niuw pnsionrgling. Daarnaast hft ht Bstuur vl ovrlg gvord ovr ht aanpassn van d uitvoringsovrnkomstn mt Gasuni rsp. GasTrra. Tn aanzin van d niuw pnsionrgling hft ht Bstuur n ALM-studi latn uitvorn. Daarnaast hft frqunt ovrlg plaatsgvondn ovr d aanstaand wijzigingn in d wt- n rglgving zoals d Wt vrstrking bstuur pnsionfondsn di pr 1 juli 2014 zal ingaan. Dz ontwikklingn hbbn rto glid dat ht Bstuur mrdr wrkgropn hft ingstld om d bsluitvorming zo fficiënt moglijk voor t bridn. D algmn ontwikklingn zoals gschtst in d vorig paragraaf zijn stds in ht Bstuur bsprokn. Vl ondrwrpn zijn chtr nog nit uitgkristallisrd. Ht Bstuur zal d ontwikklingn ook in 2014 aandachtig blijvn volgn. Daarbij zal ondr andr aandacht wordn bstd aan d hrzining van d wttlijk rgls voor govrnanc n mdzggnschap voor pnsionfondsn n aan d opzt n wrking van n intgraal risico managmnt. Pnsionrglmnt 2013 In 2013 hbbn Gasuni n vrvolgns GasTrra mt d vakbondn ovrnstmming brikt ovr n niuw pnsionovrnkomst. D niuw pnsionrgling (Pnsionrglmnt 2013) is voor mdwrkrs van Gasuni van kracht op 1 juli 2013 n voor mdwrkrs van GasTrra pr 1 januari Dit is n uitkringsovrnkomst in d vorm van n middlloonrgling. D pnsionrichtlftijd is 67 jaar. D wrkgvrs hbbn gn bijstortvrplichting n r zulln gn trugstortingn plaatsvindn. Jaarlijks wordt r pnsion opgbouwd ovr ht all-in (parttim) salaris (bruto salaris plus d 13 n 14 maand, plogntoslag n wachtdinsttoslag). D rgling wordt gfinancird via Collctiv Dfind Contribution (CDC) mt n vast prmi van 22,6% door d wrkgvrs n n dlnmrsbijdrag van 6% bovn n drmplbdrag. Dz prmiprcntags zijn vastgstld tot 31 dcmbr D prmi is n btaling voor d risicoprmis voor arbidsongschikthid n voor voorovrlijdn, voor d kostn van bhr n voor d pnsionopbouw. D ambiti is n jaarlijks pnsionopbouw van 2% van d pnsiongrondslag. Bij prmitkortn n/of -ovrschottn zulln dz tn last rspctivlijk tn god komn aan ht opbouwdpot. In dit opbouwdpot is door Gasuni 5 miljon gstort als ovrgangsmaatrgl naar d niuw pnsionrgling. GasTrra hft bgin ,6 miljon gstort. Mocht ht opbouwdpot lg of ontoriknd zijn n ook d prmi ontoriknd zijn, dan zal d opbouw in dat jaar wordn gkort. D ambiti is om jaarlijks d pnsionrchtn n d pnsionaansprakn aan t passn aan d prijsontwikkling waarbij ht consumntnprijsindxcijfr all huishoudns afglid als maatstaf gldt. Tn aanzin van d toslagvrlning is n toslagdkkingsgraad gdfinird. Dit is d dkkingsgraad waarin d dpots nit mtlln in ht vrmogn. Bij toknning van toslagn zal ht fonds n staffl hantrn. Bij n toslagdkkingsgraad lagr dan 105% zal gn toslag wordn vrlnd. Bij n toslagdkkingsgraad van mr dan 125% zal d volldig toslag wordn vrlnd. Bij n toslagdkkingsgraad tussn d 105% n 125% wordt linair gïntrpolrd tussn gn toslag n volldig toslagvrlning. Voor d activ dlnmrs aan d middlloonrgling mt CDC is r n toslagdpot gvormd tn bhov voor d voorwaardlijk toslag. In dit dpot hbbn d wrkgvrs 22,3 miljon gstort. Dit is t splitsn naar n storting van 20 miljon door Gasuni in 2013 n 2,3 miljon door GasTrra in Zolang dit dpot nit lg is zal d volldig toslag, gbasrd op d loonindx van Gasuni, voor d activ dlnmrs aan d middlloonrgling mt CDC btaald wordn uit dit dpot. Jaarvrslag

21 Ht Pnsionrglmnt is ind 2013 door ht Bstuur vastgstld. Ht Pnsionrglmnt 1994 blijft in 2014 nog van kracht voor all dlnmrs di gborn zijn vóór 1 januari In ht rglmnt is tvns opgnomn dat dlnmrs kunnn kizn voor ht ruiln van n dl van ht oudrdomspnsion tn gunst van n AOW-ovrbruggingspnsion. Dit tr ovrbrugging van n pnsioningang vóór d AOW-grchtigd lftijd. Tvns wordt d inddatum van ht Anw-hiaatpnsion aangpast ovrnkomstig d AOW-ingangsdatum. Pnsionspaarrglmnt 2013 In ht bgin van 2014 hft ht Bstuur ook ht Pnsionspaarrglmnt 2013 vastgstld. Dit vrvangt d Pnsionspaarrglmntn 2006 n Ht opgbouwd spaarkapitaal ondr dz pnsionspaarrglmntn wordt bhandld alsof ht is opgbouwd ondr Pnsionspaarrglmnt Daarnaast zijn d fiscal aanpassingn vrwrkt. Eind 2013 zijn ht profil n d looptijd van d pnsionspaarproductn aangpast waardoor dz btr aansluitn bij d individul dlnmrs. Daarnaast zijn d kostn transparantr gmaakt voor d dlnmrs n zijn dz bovndin afgnomn. Dit is conform d is van d AFM pr 1 januari Communicati naar aanliding van d wijzigingn Naar aanliding van d bëindiging van d uitvoringsovrnkomstn mt rsp. Gasuni n GasTrra pr 1 januari 2013 hft ht Bstuur all btrokknn (activ dlnmrs, pnsiongrchtigdn n gwzn dlnmrs) pr brif gïnformrd ovr d gvolgn van d opzgging. Ht blangrijkst lmnt is dat door ht vrvalln van d bijstortvrplichting ht risico op kortn van pnsionaansprakn van d activ n gwzn dlnmrs n van d inggan pnsionn van d pnsiongrchtigdn is tognomn. Ht Bstuur hft hirop ind 2012 ondr andr ht blggingsblid van ht fonds gwijzigd (door middl van d-risking waarovr u op andr plkkn in dit vrslag mr kunt lzn). Ook hft ht Bstuur Gasuni gwzn op d vrmindrd pnsionvooruitzichtn di ht gvolg zijn van d bëindiging van d bijstortvrplichting. Tvns zijn all btrokknn ind 2012 gïnformrd ovr d ovrgang naar pnsionadministratur TKP. Ht opzggn van d uitvoringsovrnkomstn hft tot onrust glid ondr vooral d pnsiongrchtigdn. Mt d Vrniging van Pnsiongrchtigd n Postactiv mdwrkrs van Gasuni n GasTrra (VGGasuni, d blangnvrniging van ondr andr d pnsiongrchtigdn) is naar aanliding van dz opzgging n d gwijzigd situati voor d pnsiongrchtigdn n aantal brivn uitgwissld ovr dit ondrwrp. D VGGasuni had graag inspraak willn hbbn in d ondrhandlingn tussn Gasuni n d vakbondn ovr d niuw pnsionrgling n ht daarin opnmn van n compnsati voor d pnsiongrchtigdn vanwg ht vrvalln van d bijstortingsafspraak. Ht Bstuur is van mning bij ht bsluit ovr ht uitvorn van ht Pnsionrglmnt 2013 d vnwichtig blangnbhartiging in acht t hbbn gnomn. Ht Bstuur wijst r daarbij op dat ht opnmn van n toslagdpot indirct ook tn gunst van d pnsiongrchtigdn n d gwzn dlnmrs komt. Ht risico van kortn van pnsionn nmt hirdoor ook af. D VGGasuni vrschilt hirin van mning mt ht Bstuur. Om d gvolgn van d opzgging van d uitvoringsovrnkomstn n daarbij tvns d rolln rsp. motivati van Gasuni n ht Bstuur van ht fonds to t lichtn, hft ht Bstuur tw informatibijnkomstn gorganisrd voor d pnsiongrchtigdn n voor d gwzn dlnmrs. Vl gïntrssrdn woondn d bijnkomstn bij. Er wrdn vl vragn gstld aan zowl Gasuni als aan ht Bstuur van ht fonds. Ht Bstuur hft toglicht dat d rol van ht Bstuur uitvornd is n dat ht Bstuur nit d inhoud van d pnsionrgling bpaalt. Ht Bstuur hft gn oordl ovr d motivring van Gasuni om d bijstortingsvrplichting op t zggn. Daarnaast is ht Bstuur ook gn partij bij d totstandkoming van d afsprakn ovr d arbidsvoorwaard pnsion. Dit wordt afgsprokn door wrkgvr n vakbondn. 21 Jaarvrslag 2013

22 Naast d informatibijnkomstn n d brifwisslingn hbbn r ook gsprkkn plaatsgvondn tussn d VGGasuni n ht Bstuur rsp. Gasuni. Ht Bstuur hft d vrwachting uitgsprokn dat d discussi mt d VGGasuni gdurnd 2014 in god vrstandhouding kan wordn afgrond n wacht ht vrvolg af. Stratgisch risicoblid In 2013 hft ht Bstuur uitgbrid stil gstaan bij ht t vorn risicoblid. Aan ht bgin van ht vrslagjaar was r nog sprak van n rlatif groot aantal onzkrhdn. D uitvoringsovrnkomst mt Gasuni wrd pr 1 januari opgzgd, waardoor ht fonds d uitvoringsovrnkomst mt GasTrra ook hft motn opzggn. Gvolg van dz opzggingn was ht vrvalln van d bijstortrgling, waardoor ht Bstuur al ind 2012 bslotn had d blggingsportfuill hirop aan t passn. Dz vrmindring van blggingsrisico s, vormggvn door ht vrmindrn van ht xposur op zaklijk waardn, is in d laatst wkn van 2012 doorgvord. Hirdoor wrdn d tactisch margs ovrschrdn. Gdurnd d rst hlft van 2013 blf ht onduidlijk ho d pnsionrgling van Gasuni pr 1 juli 2013 vormggvn zou wordn. GasTrra hft in rst instanti vrzocht om gdurnd 2013 nog d oud pnsionrgling t mogn blijvn vorn. Latr is ht vrzok gdaan aan Gasuni n ht Bstuur om pr 1 januari 2014 aangslotn t blijvn. Hirm is door all partijn ingstmd. GasTrra is pr dz datum mt d vakbondn dzlfd pnsionrgling als Gasuni ovrngkomn. Na ht dfinitif wordn van d pnsionrgling hft ht Bstuur mdio 2013 n Asst & Liability Managmnt studi (ALM-studi) latn uitvorn om nrzijds d uitvorbaarhid van d rgling door ht pnsionfonds vast t kunnn stlln, rkning houdnd mt n vnwichtig bhartiging van d blangn van all (gwzn) dlnmrs, n andrzijds n blggingsblid t kunnn vorn wat ggvn d risicoparamtrs past bij d knmrkn van d niuw rgling. D stratgisch mix is op basis van d ALM-studi vastgstld in lijn mt di uit D xposur naar zaklijk waardn is daarop vrhoogd, waarm d samnstlling van ht blgd vrmogn wr ging voldon aan d tactisch margs. D door ht fonds gbruikt rapportagmodlln gvn inzicht in d dkkingsgraad n in d blangrijkst risico s. D invlod van marktontwikklingn op d financiël positi van ht fonds wordt op dz wijz gmonitord. In d modlln zlf zijn gdurnd ht rapportagjaar gn blangrijk wijzigingn doorgvord. Eind 2013 is d rst aanzt ggvn om t komn tot n intgraal risicomanagmnt. Dol is d risico s ovr d ghl brdt van fonds n op continu basis t gaan bhrsn. Bij d opzt hirvan wordt samngwrkt mt xtrn advisurs. In ht vrslagjaar hft, nt als in d voorafgaand jarn, n apart bijnkomst plaatsgvondn mt Ortc Financ BV waarbij n updat van d stratgisch risicoanalys hft plaatsgvondn n aandacht is bstd aan d actul conomisch ontwikklingn, d wijziging van d uitvoringsovrnkomstn n d gvolgn daarvan op ht blid van ht fonds. Aanpassn pnsion bij slcht financiël situati Ht Bstuur hft ht blid tn aanzin van handln bij aanpassn van pnsionaansprakn n inggan pnsionn vastgstld in lijn mt d richtlijn van DNB. In ht gval d pnsionaansprakn n inggan pnsionn vrlaagd dinn t wordn zal in princip voor idrn (activn, gpnsionrdn n slaprs) htzlfd prcntag gldn. Dit is d standaard waarvan DNB uitgaat n di pr dfiniti vnwichtig wordt gacht. Ht forml bsluit ovr drglijk aanpassingn kan pas wordn gnomn als ht fonds zich in n slcht financiël situati bvindt. Inhaalindxati In d afglopn jarn hbbn d gpnsionrdn n d slaprs n indxatiachtrstand opglopn tn gvolg van d lag dkkingsgraad. Tot ht van kracht wordn van ht Pnsionrglmnt 2013 kondn uitsluitnd gpnsionrdn n slaprs n indxatiachtrstand oplopn. D individul achtrstandn vrschilln vanwg d ingangsdatum pnsion n/of datum uitdinsttrding. Jaarvrslag

23 Ondr d Ndrlands pnsionfondsn is ht gbruiklijk om ht inhaln van indxatiachtrstandn t limitrn tot tin jaar. Ondr ht niuw pnsionrglmnt hbbn d activ dlnmrs op trmijn ook risico op indxatiachtrstand. Mocht d financiël situati ht inhaln van indxatiachtrstandn tolatn dan dint d wijz van inhaln vastgstld t zijn. Ht Bstuur braadt zich op n systmatik waarbij rcht wordt gdaan aan vnwichtig blangnbhartiging. Naar vrwachting wordt ht bsluit hirovr in d loop van 2014 gnomn. Bstuurdrsaanspraklijkhidsvrzkring Ht Bstuur hft, md gzin d gwijzigd risicovrdling, bslotn om d dkking van d vrzkring t vrhogn Pnsionrgling n uitvoringsovrnkomstn Pnsionrgling Ht fonds vort voor mrdr dolgropn pnsionrglingn uit. Hirin zijn oudrdomspnsion, partnrpnsion, wznpnsion n arbidsongschikthidspnsion grgld. Dz zijn vastglgd in d volgnd rglingn: Pnsionrglmnt voor dlnmrs gborn vóór 1 juli All dlnmrs aan dz rgling zijn inmiddls mt pnsion. Pnsionrglmntn 1994 voor dlnmrs di na 30 juni 1937 n vóór 1 januari 1950 zijn gborn n tvns in dinst zijn gkomn vóór 1 januari Dit btrft ht Pnsionrglmnt 1994, Ovrgangsbpalingn 1994 n ht Rglmnt Rgling Vrvrogd Uittrdn. Pnsionrglmnt 2006 voor dlnmrs di op of na 1 januari 1950 zijn gborn, dan wl voor dlnmrs di na 31 dcmbr 2005 in dinst zijn gkomn. Voor Gasuni is dit pnsionrglmnt pr 30 juni 2013 bëindigd. Voor GasTrra is ht rglmnt pr 31 dcmbr 2013 bëindigd. Pnsionrglmnt 2010 voor wrknmrs di op of na 1 juli 2010 zijn togtrdn tot d Raad van Bstuur van Gasuni. Dit pnsionrglmnt is pr 30 juni 2013 bëindigd. Pnsionrglmnt 2013 voor dlnmrs di op of na 1 januari 1950 zijn gborn, dan wl voor dlnmrs di na 30 juni 2013 in dinst zijn gkomn bij Gasuni, rspctivlijk na 31 dcmbr 2013 bij GasTrra. Bovngnomd rglingn zijn uitkringsovrnkomstn. Mt uitzondring van d Pnsionrglmntn 2010 n 2013 (middlloonrglingn, waarvan ht pnsionrglmnt 2013 n strikt CDC-karaktr hft ) btrft dit indloonrglingn. Bij d Pnsionrglmntn 1994, 2006, 2010 n 2013 bhorn pnsionspaarrglmntn, waaraan d dlnam vrijwillig is. Wijziging pnsionadministratur D ovrgang van pnsionadministratur AZL naar TKP pr 1 januari 2013 is bglid door n xtrn stuurgrop waarin ondr andr bstuursldn n ht bstuursburau zitting haddn. Mt d ovrgang naar TKP hft ht Bstuur tvns n controlslag uitgvord op d kwalitit van d administrativ ggvns. D transiti naar TKP is gcontrolrd door d accountant. D accountant hft gn onvolkomnhdn gconstatrd. In ht rst kwartaal van 2013 zijn d Dinstvrlningsovrnkomst n bijbhornd Srvic Lvl Agrmnt mt TKP afgrond n ondrtknd. Naar vrwachting zal in d rst hlft van 2014 d Bëindigingsovrnkomst mt AZL wordn afgrond Uitvoringsovrnkomstn Bëindiging uitvoringsovrnkomstn Ht Bstuur hft uitgbrid aandacht bstd aan d gvolgn van d bëindiging van d uitvoringsovrnkomstn mt d wrkgvrs pr 31 dcmbr Er is ondr andr door tw advisurs gcontrolrd of d bëindiging van d uitvoringsovrnkomstn rchtsgldig is. Dat is ht gval gblkn. Voorts zijn r door ht Bstuur divrs vragn 23 Jaarvrslag 2013

24 aan d juridisch n actuariël advisur gstld ovr d gvolgn van d opzgging van d ovrnkomstn in ht algmn n ht vrvalln van d bijstortingsafspraak in ht bijzondr. Ht Bstuur hft r in afstmming mt Gasuni rsp. GasTrra voor gzorgd dat r zo spodig moglijk aangpast uitvoringsovrnkomstn tot stand kwamn mt bid ondrnmingn. D blangrijkst wijzingn warn ht vrvalln van d bijstortingsafspraak n d ovrgang naar n vast prmi. Vanwg ht van kracht wordn van ht Pnsionrglmnt 2013 voor Gasuni pr 1 juli 2013 rsp. voor GasTrra pr 1 januari 2014 zijn d uitvoringsovrnkomstn opniuw aangpast. Uitvoringsovrnkomstn tot n mt 31 dcmbr 2012 Ht fonds hft mt Gasuni n GasTrra uitvoringsovrnkomstn gslotn. In dz ovrnkomstn was tot 31 dcmbr 2012 ondr andr vastglgd dat Gasuni n GasTrra, ingval d dkkingsgraad van ht fonds ultimo nig jaar lagr is dan 105%, zich vrplichtn om ovr n priod van dri jaar n zodanig xtra bijdrag in ht fonds t stortn dat d dkkingsgraad na dz dri jaar op balansdatum wr tn minst 105% bdraagt. D uitvoringsovrnkomst tussn Gasuni n ht fonds is ind juni 2012 door Gasuni rchtsgldig opgzgd pr 31 dcmbr Ht Bstuur hft op vrzok van Gasuni d uitvoringsovrnkomst mt GasTrra vnns opgzgd pr dzlfd datum. In d uitvoringsovrnkomstn was vastglgd dat Gasuni n GasTrra r voor zorgn dat d dkkingsgraad op ht momnt van bëindiging van d uitvoringsovrnkomstn minimaal 105% bdraagt. D dkkingsgraad ultimo 2012 was lagr dan 105% zodat bid wrkgvrs in 2013 n xtra storting hbbn gdaan. Uitvoringsovrnkomstn pr 1 januari 2013 Na ovrlg mt Gasuni n GasTrra zijn r pr 1 januari 2013 gwijzigd uitvoringsovrnkomstn (in d vorm van addnda op d uitvoringsovrnkomstn di van kracht warn tot 31 dcmbr 2012) gslotn tussn ht pnsionfonds n bid wrkgvrs. Dz warn gldig tot n mt 31 dcmbr En blangrijk wijziging tn opzicht van d uitvoringsovrnkomstn tot ind 2012 is ht vrvalln van d bijstortingsvrplichting van bid wrkgvrs. Als d dkkingsgraad vanaf 2013 aan ht ind van nig jaar lagr is dan 105% ontvangt ht fonds gn bijstorting van Gasuni n/of GasTrra. Daarnaast is in d ovrnkomstn afgsprokn dat zowl Gasuni als GasTrra in 2013 d actuaril bnodigd prmi mt n solvabilititsopslag van minimaal 5% btaln. Dz prmi is hogr dan d gdmpt prmi di in d afglopn jarn door d wrkgvrs is btaald. Mt dz afsprakn zijn naar d mning van ht Bstuur pr 1 januari 2013 d rchtn n blangn van d activ dlnmrs, gwzn dlnmrs n pnsiongrchtigdn op vnwichtig wijz gwaarborgd. Mt ht vrvalln van d bijstortingsvrplichting van d wrkgvrs is ht risico tognomn dat pnsionaansprakn in d tokomst gkort motn wordn. Ht Bstuur houdt in ht blggingsblid rkning mt ht vrvalln van d bijstortingsvrplichting. D blggingsrisico s op d kort trmijn zijn vrlaagd. Daarbij houdt ht Bstuur ook rkning mt ht rndmnt op d lang trmijn n d kans om d pnsionn t kunnn vrhogn. Ht risico op n dkkingstkort n daarm op kortn kan ht Bstuur chtr nit uitsluitn. Uitvoringsovrnkomst pr 1 juli 2013: Gasuni In d zomr van 2013 is r mt Gasuni n niuw uitvoringsovrnkomst gslotn di van kracht is pr 1 juli Sinds 1 juli 2013 hft Gasuni n niuw pnsionrgling: n uitkringsovrnkomst mt n pnsionrichtlftijd van 67 jaar. Ht is n middlloonrgling mt n CDC-financiring. Knmrknd voor CDC is dat d wrkgvr n vast prmi afdraagt aan ht pnsionfonds. Ht opbouwprcntag van ht pnsion is 2%. Dit prcntag is voorwaardlijk: als d prmi in nig jaar nit toriknd is, dan wordt d pnsionopbouw voor dat jaar vrlaagd. In d uitvoringsovrnkomst zijn tw dpots bnomd: toslagdpot n opbouwdpot. Jaarvrslag

25 Toslagdpot Ht pnsionfonds houdt n toslagdpot aan dat bstmd is voor d toslagvrlning van pnsionaansprakn van activ dlnmrs aan ht Pnsionrglmnt In ht toslagdpot is pr 1 juli 2013 n storting van 20 miljon door Gasuni gdaan n pr 1 januari 2014 van 2,3 miljon door GasTrra. Ht toslagdpot is, tot ht dpot is uitgput, bstmd voor toslagvrlning op basis van d loonindx van Gasuni van d pnsionaansprakn van activ dlnmrs aan ht Pnsionrglmnt Dz toslag komt volldig tn last van ht toslagdpot n komt in d plaats van d normal toslagvrlning. Dz toslagvrlning, op basis van d loonindx van Gasuni, vindt alln plaats indin ht pnsionfonds bschikt ovr ht minimaal vrist ign vrmogn; r wordn dus gn toslagn vrlnd in n situati van n dkkingstkort. Evntul nit vrlnd toslagn wordn alsnog togknd zodra r op jaarind gn sprak mr is van n dkkingstkort, n voor zovr dz nit vrlnd toslagn gfinancird kunnn wordn uit ht toslagdpot. En aantal aansprakn (bijvoorbld uit ht Pnsionrglmnt 1994) is uitgzondrd van dit dpot. Als ht toslagdpot lg is wordn d toslagn op d aansprakn van d activ dlnmrs, vnals ht pnsion van d pnsiongrchtigdn n d aansprakn van d slaprs, vrlnd op basis van d prijsindx. Opbouwdpot Ht pnsionfonds houdt n dpot aan dat bstmd is voor aanvullnd financiring van d pnsionopbouw in ht Pnsionrglmnt Ht opbouwdpot is pr 1 juli 2013 gvuld mt n storting door Gasuni van 5 miljon n pr 1 januari 2014 mt n storting door GasTrra van 0,6 miljon. Voor ht Pnsionrglmnt 2013 wordt n vntul tkort van d wrklijk btaald pnsionprmi tn opzicht van d kostndkknd prmi onttrokkn uit ht opbouwdpot. En vntul ovrschot van d wrklijk btaald prmi tn opzicht van d kostndkknd prmi wordt aan ht opbouwdpot togvogd. Dz vrrkning vindt jaarlijks achtraf plaats bij ht vaststlln van d jaarrkning. En vntul onttrkking uit ht opbouwdpot vindt alln plaats indin ht pnsionfonds bschikt ovr ht minimaal vrist ign vrmogn; r wordt dus gn gld uit ht opbouwdpot onttrokkn in n situati van n dkkingstkort. Zodra op n latr momnt op jaarind gn sprak mr is van n dkkingstkort, vindt alsnog n onttrkking uit ht opbouwdpot plaats tr financiring van d gmist pnsionopbouw. Voor d tovogingn aan n onttrkkingn uit ht opbouwdpot wordt d kostndkknd prmi vastgstld mt n solvabilititsopslag glijk aan ht fitlijk aanwzig ign vrmogn. Uitvoringsovrnkomst pr 1 januari 2014: GasTrra GasTrra hft ind 2013 n vrglijkbar uitvoringsovrnkomst als Gasuni mt ht pnsionfonds gslotn. D uitvoringsovrnkomst is pr 1 januari 2014 van kracht gwordn. D dpots zijn vastgstld op rspctivlijk 2,3 (toslagdpot) n 0,6 (opbouwdpot) miljon Blggingsblid Gzin d onzkrhdn voor wat btrft ht momnt van invoring van d niuw pnsionrgling hft ht Bstuur spcial aandacht bstd aan ht bhr van ht vrmogn, n dan in ht bijzondr in hovrr ht risicoprofil van d pnsionvrplichtingn aansloot bij ht profil van d blggingn. Al ind 2012 hft ht Bstuur studis latn uitvorn waarm inzicht in dz rlati ggvn wrd. Howl blk dat ht tot dan gvord blggingsblid god aansloot bij ht risicoprofil van d vrplichting ondr d mst waarschijnlijk uitkomst voor n niuw pnsionrgling, hft ht Bstuur bslotn d blggingsmix aan t passn zodat r mindr xposur op zaklijk waardn glopn wrd. Dit is gburd door tijdlijk buitn d tactisch marg staatsobligatis aan t kopn, tn kost van d aandlnportfuill. Daarnaast is vnals in d voorafgaand jarn in all vrgadringn uitgbrid stil gstaan bij d financiël situati van ht fonds n d wijz van risicobhrsing. Ht Bstuur wordt hirbij gadvisrd door d Blggingscommissi. D Blggingscommissi hft in 2013 vir kr vrgadrd. 25 Jaarvrslag 2013