Geef bij een insufficiënt dieet thiamine (vitamine B1) suppletie oraal, i.m. of, bij symptomen van Wernickeencefalopathie
|
|
- Nelly de Jong
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 31 december 2017 van de registratiehouders die volgens de consultatieprocedure kunnen reageren. Stoornissen bij het gebruik van alcohol I Advies Geef bij langdurig overmatig alcoholgebruik thiaminesuppletie en behandel matig tot ernstige alcoholonthoudingsverschijnselen met een benzodiazepine, bij voorkeur lorazepam of chloordiazepoxide. Voeg bij een alcoholonthoudingsdelier (ook bij ouderen) haloperidol toe. Terugvalpreventie bestaat uit psychosociale begeleiding, eventueel medicamenteus ondersteund met acamprosaat, disulfiram, nalmefeen of naltrexon. Behandel een acute alcoholintoxicatie volgens het ziekenhuisprotocol. II Behandelplan Alcoholonthoudingssyndroom Stap 1 Niet-medicamenteus: Geef voorlichting. Bied ondersteunende gesprekken. Bied de mogelijkheid tot online zelfhulpprogramma s (emental health). Stap 2 Overweeg verwijzing naar de tweedelijnszorg voor een klinische detoxificatie. Zie voor indicatoren voor verwijzing de NHGrichtlijn <Problematisch Alcoholgebruik> en de NVVP-richtlijn <Stoornissen in het gebruik van alcohol>. Bespreek of, en welke naasten betrokken worden bij de behandeling en stel samen met de patiënt het behandelplan op. Bespreek de risico s van alcoholgebruik en het verkeer. Wijs op het bestaan van Anonieme Alcoholisten < en de mogelijkheid van online zelfhulpprogramma s voor gemotiveerde patiënten, te vinden via < en> en < [1]. Een onttrekkingsdelier of -insult in de voorgeschiedenis en ernstige onttrekkingsverschijnselen zijn volgens het NHG indicaties voor klinische detoxificatie [1]. Zie voor meer informatie de NHG-Standaard <Problematisch Alcoholgebruik>. Geef thiaminesuppletie Geef bij een insufficiënt dieet thiamine (vitamine B1) suppletie oraal, i.m. of, bij symptomen van Wernickeencefalopathie (hoog gedoseerd) i.v. [1]. thiamine Start suppletie ook als de patiënt nog alcohol drinkt. Bouw af wanneer gestopt is met alcoholinname en er een sufficiënt voedingspatroon is [1]. Bij langdurig overmatig alcoholgebruik kan suppletie van foliumzuur ook noodzakelijk zijn. 1
2 Stap 3 Bij (matig) ernstige onthoudingsverschijnselen ga naar stap 3. Thiaminebepaling voorafgaande aan suppletie heeft geen toegevoegde waarde. Overdosering treedt niet op [1,9]. Zowel de NHG-, NVVP- als de NICE-richtlijnen hebben als aanbeveling om thiaminesuppletie te starten [1,2,4,]. Vitamine B-deficiëntie kan neurologische problemen veroorzaken zoals polyneuropathie, Wernicke-encefalopathie en het syndroom van Korsakov, die zich vooral kunnen openbaren bij het plotseling staken of verminderen van alcoholgebruik [1]. Thiaminesuppletie kan dit voorkómen en is geïndiceerd bij een (vermoedelijk) insufficiënt dieet bij problematisch alcoholgebruik en tijdens ontwenning [1]. Zie voor meer informatie de <NHGstandaard Problematisch Alcoholgebruik>. Voeg een benzodiazepineagonist toe bij (matig) ernstige onthoudingsverschijnselen: lorazepam (eerste keus, ook bij ouderen) of chloordiazepoxide (eerste keus) bij wens voor langdurige sedatie of midazolam i.m., buccaal of nasaal in uitzonderlijke gevallen als acute sedatie nodig is of orale medicatie niet mogelijk is of diazepam rectiole bij een insult Controleer regelmatig het effect van de behandeling. Bouw benzodiazepine af bij voldoende onderdrukking van de verschijnselen [1]. Volgens de NHG-richtlijn Problematisch Alcoholgebruik zijn lorazepam en chloordiazepoxide eerstekeusmiddelen voor de behandeling van alcoholonthoudingsverschijnselen [1]. Kortwerkende benzodiazepinen zonder actieve metabolieten, zoals lorazepam, hebben in het algemeen de voorkeur boven langwerkende, vanwege mogelijke overmatige sedatie. Dit geldt met name bij ouderen en patiënten met een verminderde leverfunctie [1]. Lorazepam is effectief in het voorkomen van een recidief insult binnen hetzelfde alcoholonthoudingsyndroom bij patiënten die nog geen benzodiazepine kregen [4]. Bij de behandeling van onthoudingsverschijnselen kan langdurige sedatie soms wenselijk zijn. Bij de eliminatie van chloordiazepoxide worden actieve metabolieten gevormd die een halfwaardetijd hebben van 40 0 uur of langer (bij hoge leeftijd of gestoorde lever-of nierfunctie), waardoor ze langdurige, overmatige sedatie kunnen veroorzaken [2]. Met chloordiazepoxide is veel ervaring opgedaan bij de behandeling van ontwenningsverschijnselen en hieruit blijkt dat dit middel veilig is [2]. Het is echter niet voor deze indicatie geregistreerd. Chloordiazepoxide is even effectief als lorazepam [1]. Bij een epileptisch insult is voor gebruik in het ziekenhuis midazolam (intramusculair, intraveneus, buccaal of nasaal) een eerstekeusmiddel. Diazepam rectaal kan in de thuissituatie ook worden beschouwd als eerstekeusmiddel. Zie voor meer informatie <indicatietekst Epilepsie>. 2
3 Effect van de behandeling dient regelmatig gecontroleerd te worden. De NVVP beveelt aan om gebruik te maken van de CIWA-Ar voor monitoring [4]. Zie hiervoor ook <[7]>. Stap 4 Tweedelijnszorg Bij onvoldoende onderdrukking van de onthoudingsverschijnselen: overleg met de tweede lijn en overweeg een verwijzing [1]. Bij delier: zie het stappenplan <alcoholonthoudingsdelier>. In de tweede lijn kan ook worden gestart met medicamenteuze terugvalpreventie [1]: acamprosaat, disulfiram, nalmefeen naltrexon. Zie voor meer informatie over medicamenteuze terugvalpreventie de NVVP-Richtlijn <Stoornissen in het gebruik van Alcohol>. Start medicamenteuze ondersteuning van terugvalpreventie is altijd in combinatie met ondersteunende gesprekken. Acamprosaat en naltrexon zijn beide veilige en effectieve middelen voor alcoholterugvalpreventie en tussen de twee middelen lijkt er geen voorkeur te zijn [1,4,8]. Acamprosaat en naltrexon kunnen ook gecombineerd gebruikt worden, wat effectiever is dan monotherapie met acamprosaat maar niet effectiever dan naltrexon monotherapie [4]. Voor langetermijn preventie (2 jaar) van terugval zou acamprosaat mogelijk effectiever zijn dan naltrexon [4]. De NVVP geeft aan om bij patiënten die onlangs zijn gedetoxificeerd, bij voorkeur acamprosaat voor te schrijven. Ook kan acamprosaat veilig gestart worden tijdens de detoxificatie [4]. Naltrexon is een opioïdantagonist en bindt zich competitief aan opioïdreceptoren waardoor gebruikers van dit middel een patient alert moeten dragen in het geval van plotselinge anesthesie (bijvoorbeeld bij een ongeval) [1,4]. Het effect van exogeen toegediende opioïden kan door de bezetting van naltrexon op de opioïdreceptoren verminderd zijn. Besteed extra aandacht bij inname van naltrexon (therapietrouw) vanwege de bijwerkingen [1,4]. Nalmefeen is evenals naltrexon een opioïdantagonist en is sinds 2013 in Nederland geregistreerd. Alleen de NHG-standaard (2014) geeft hier een advies over. Het advies luidt dat het middel onvoldoende onderzocht is op effectiviteit en veiligheid en dat meer onafhankelijk onderzoek nodig is voordat het in de eerstelijnszorg gebruikt kan worden [1]. De NVVP geeft aan dat disulfiram minder veilig is en meer contra-indicaties heeft dan acamprosaat en naltrexon en daarom 3
4 het middel is van tweede keuze. Door de bijwerkingen moet disulfiram bij start van de behandeling onder toezicht worden ingenomen (therapietrouw) [1,4]. De NHG-standaard vindt disulfiram door haar bijwerkingen niet geschikt voor gebruik in de eerstelijnszorg [1]. Volgens de NVVP is de combinatie van acamprosaat met disulfiram effectiever dan acamprosaat monotherapie [4]. Opmerking Carbamazepine is geregistreerd voor, en effectief in het verminderen van alcoholonthoudingsverschijnselen en is even effectief als benzodiazepinen in het voorkomen van de novo insulten bij alcoholonthouding. De gegevens over dit middel zijn echter nog beperkt en verschillende studies spreken elkaar tegen. Het wordt daarom niet als middel van eerste keus geadviseerd [4]. Bronnen [1] NHG Standaard Problematisch Alcoholgebruik, 2014 [2] NHG Standaard Delier. Eerste herziening, 2014 [3] Ephor Geneesmiddelbeoordeling voor de kwetsbare oude patiënt in het Farmacotherapeutisch Kompas. Rapport Anxiolytica, 2011 [4] NVVP Richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol, 2009 [] NICE Guideline Alcohol-use disorders: diagnosis and management, 20, updated [6] Ephor Geneesmiddelbeoordeling voor de kwetsbare oude patiënt in het farmacotherapeutisch Kompas. Rapport Antipsychotica, 2012 [7] Dijkstra, B., van Oort, M., de Jong, C. Handleiding Detoxificatie van psychoactieve middelen. Verantwoord ambulant of intramuraal detoxificeren. Stichting Resultaten Scoren, Amersfoort, Geraadpleegd via [8] Boonstra, M. Handleiding Medicamenteuze terugvalpreventie bij alcoholafhankelijkheid, Geraadpleegd via [9] in oktober 2017 geraadpleegd III Achtergrondinformatie 1 Definitie Problematisch alcoholgebruik is een patroon van alcoholconsumptie dat leidt tot lichamelijke klachten en/of psychische of sociale problemen en dat verhindert dat bestaande problemen adequaat worden aangepakt. De hoeveelheid geconsumeerde alcohol is niet leidend voor de diagnose. Indien wordt voldaan aan de <DSM-- criteria> spreekt men van een Stoornis in het gebruik van alcohol [1]. Een alcoholintoxicatie is het gevolg van overmatig alcoholgebruik in een kort tijdsbestek. Acute alcoholintoxicatie herstelt spontaan maar kan tot bewustzijnsdaling en ademhalingsdepressie leiden, waarvoor behandeling in het ziekenhuis nodig is [1]. De behandeling van een alcoholintoxicatie wordt in deze tekst buiten beschouwing gelaten. Zie hiervoor het ziekenhuisprotocol en/of de NHG-Standaard <Problematisch Alcoholgebruik>. 4
5 Het alcoholonthoudingssyndroom wordt veroorzaakt door het staken of minderen van langdurig overmatig alcoholgebruik [1]. Onthoudingsverschijnselen doen zich voor binnen enkele uren na het staken of substantieel verminderen van alcoholinname, met een piek na 24 tot 36 uur [7]. Een onthoudingssydroom word gecompliceerd genoemd bij aanwezigheid van insulten, een alcoholonthoudingsdelier (ook wel delirium tremens genoemd), een psychische stoornis, hyponatriëmie (met of zonder het osmotische demyelinisatie syndroom of centrale pontiene myelinolyse), het syndroom van Wernicke, een mogelijke methanol ingestie of het refeeding -syndroom [7] Bij een Wernicke-encefalopathie leidt een ernstig thiamine-gebrek tot cellulair energietekort, focale acidose door intracellulaire toename van lactaat en glutamaat en uiteindelijk tot celdood. Als gevolg hiervan treden puntbloedingen in de hersenen op, vooral in de corpora mamillaria, thalamus en structuren rond de derde en vierde ventrikel. In klassieke gevallen wordt een Wernicke-encefalopathie gekenmerkt door de trias: bewustzijnsveranderingen (bv. verwardheid), loop- en balansstoornissen (ataxie) en oogbewegingsstoornissen (nystagmus, dubbelzien). Onbehandeld ontwikkelt 8% van de patiënten met een Wernicke-encefalopathie het syndroom van Korsakov. Het syndroom van Korsakov is een chronische irreversibele aandoening met anterograde en, in mindere mate, retrograde amnesie. Symptomen Symptomen van het alcoholonthoudingssyndroom worden onderverdeeld in lichte tot ernstige symptomen [1,7]. Lichte onthoudingsverschijnselen zijn een kater, slapeloosheid, prikkelbaarheid en levendige dromen en duren enkele dagen (vaak ongeveer 48 uur). Matig-ernstige onthoudingsverschijnselen leiden tot duidelijke stress of vermindering van functioneren zoals slapeloosheid, prikkelbaarheid, misselijkheid, braken, hyperactiviteit, tachycardie, hypertensie, koorts, zweten, fotofobie, hoofdpijn, angst, agitatie of tremoren. Ze zijn het hevigst van de 2 e tot 4 e dag van onthouding, waarna verbetering optreedt; echter deze verschijndelen kunnen in meer of mindere mate 3 6 maanden aanhouden. Ernstige onthoudingsverschijnselen zijn hallucinaties, insulten, delier en hartritmestoornissen. Insulten treden vaak binnen 48 uur na onthouding op en een delier na dag 2 6 na onthouding [7]. Alcoholonthoudingsdelier kan in 1 % fataal zijn [7]. Een delier door alcoholonthouding is klinisch niet goed te onderscheiden van een delier door andere oorzaken. Zie <Delier> De Clinical Institute Withdrawal Assessment for Alcohol (CIWA-Ar) kan gebruikt worden om alcoholonthouding te monitoren. De CIWA-Ar geeft een maat voor de ernst van de alcoholonthouding en kan worden ingezet om farmacotherapeutische behandeling van onthoudingsverschijnselen mee in te stellen. Zie voor meer informatie <[7]>. Behandeldoel De behandeldoelen bij het alcoholonthoudingssyndroom zijn primair het voorkomen van complicaties zoals een insult of delier en het onderdrukken van onthoudingsverschijnselen [1]. Daarna volgt terugvalpreventie waarbij het doel is om (ernstig) alcoholgebruik te voorkomen en vermindering dan wel abstinentie te handhaven. Uitgangspunten Indien er onzekerheid is over de oorzaak van een delier wordt geadviseerd om het
6 delier zoals een regulier delier te behandelen: starten met haloperidol en bij ernstige onrust een benzodiazepine toevoegen [4]. Zie voor het stappenplan de indicatietekst <Delier> Begeleiding tijdens alcoholonthouding is erg belangrijk. Houdt laagdrempelig contact met de patiënt en diens naasten, indien deze betrokken zijn bij de behandeling [1]. Alcoholonthoudingssyndroom kan door de huisarts behandeld worden. Zie de NHGstandaard <Problematisch Alcoholgebruik> en de NVVP-richtlijn <Stoornissen in het gebruik van alcohol> voor het maken van een verwijzing naar de tweedelijnszorg. Indien een verwijzing niet mogelijk is dan kan in overleg met een verslavingsarts de gehele behandeling, inclusief terugvalpreventie, door de huisarts worden uitgevoerd. Chronisch overmatig alcoholgebruik kan somatische gevolgen hebben zoals verstoord gewicht en vitaminedeficiënties, letsels door (verkeers)ongevallen, maligniteiten, gastro-intestinale problemen, hart- en vaatziekten, neurologische problemen (o.a. door vitamine B1-deficiëntie), urogenitale problemen en huidafwijkingen [1]. Suppletie van vermoedelijke deficiënties is geïndiceerd bij overmatig alcoholgebruik. Start terugvalpreventie na de onthoudingsfase. Psychologische ondersteuning kan bij gemotiveerde patiënten aangevuld worden door medicamenteuze ondersteuning. Medicamenteuze terugvalpreventie wordt normaliter door, of in overleg met een verslavingsarts gestart [1]. Het NHG heeft dan ook als aanbeveling om patiënten die in aanmerking hiervoor komen te verwijzen naar de verslavingszorg [1]. Er zijn 4 middelen hiervoor geregistreerd: acamprosaat, disulfiram, nalmefeen en naltrexon. Effecten van medicamenteuze ondersteuning van terugvalpreventie zijn: Het verminderen van de subjectieve/fysiologische, bekrachtigende effecten van alcohol (acamprosaat, naltrexon en nalmefeen); Het ontmoedigen van alcoholgebruik door het induceren van een farmacologische reactie na alcoholconsumptie (disulfiram) IV Literatuur [1] NHG-Standaard Problematisch Alcoholgebruik, 2014 [2] NHG-Standaard Delier. Eerste herziening, 2014 [3] Ephor Geneesmiddelbeoordeling voor de kwetsbare oude patiënt in het Farmacotherapeutisch Kompas. Rapport Anxiolytica, 2011 [4] NVVP-Richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol, 2009 [] NICE-Guideline Alcohol-use disorders: diagnosis and management, 20, updated [6] Ephor Geneesmiddelbeoordeling voor de kwetsbare oude patiënt in het farmacotherapeutisch Kompas. Rapport Antipsychotica, 2012 [7] Dijkstra, B., van Oort, M., de Jong, C. Handleiding Detoxificatie van psychoactieve middelen. Verantwoord ambulant of intramuraal detoxificeren. Stichting Resultaten Scoren, Amersfoort, Geraadpleegd via [9] Boonstra, M. Handleiding Medicamenteuze terugvalpreventie bij alcoholafhankelijkheid, Geraadpleegd via [9] V Geneesmiddelenoverzicht Vitamine B-groep thiamine 6
7 Benzodiazepineagonist Anti-epileptica Middelen bij alcoholverslaving foliumzuur clozapinezuur diazepam lorazepam (offlabel) oxazepam chloordiazepoxide (off-label) midazolam (off-label) carbamazepine acamprosaat disulfiram nalmefeen naltrexon 7
C2H5OH PROBLEMATIEK + BEHANDELING
C2H5OH PROBLEMATIEK + BEHANDELING INHOUDSOPGAVE WERKING OP DE HERSENEN ACUTE ALCOHOLINTOXICATIE ALCOHOL ONTHOUDINGSSYNDROOM DELIER BIJ ALCOHOL THIAMINE (DEFICIENTIE) WERKING OP DE HERSENEN EFFECTEN ALCOHOL
Nadere informatieFarmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic
Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie Critically Appraised Topic Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieMiddelenmisbruik en crisis
Middelenmisbruik en crisis Een lastige combinatie Mike Veereschild Tom Buysse Middelengebonden spoedeisende situaties Intoxicatie van een verslavend middel Onthouding van een verslavend middel Kernsymptomen
Nadere informatieAlcoholisme: een internistisch en anesthesiologisch probleem. Neyens Evy Dr Poortmans Gert KULeuven
Alcoholisme: een internistisch en anesthesiologisch probleem Neyens Evy Dr Poortmans Gert KULeuven 2011-2012 Inhoud Pathofysiologie van alcoholisme Alcohol- gerelateerde internistische problemen Chronische
Nadere informatieCasus 1 Alcohol en uitval. Casus bibliotheek
Je wordt als huisarts in de PI bij een 54 jarige man geroepen die steeds verwarder wordt. Hij zit alleen op cel. Omdat de bewakers hem boos en verward vonden hebben ze de celdeur gesloten in afwachting
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling van het alcoholonthoudingsdelirium
7. Diagnostiek en behandeling van het alcoholonthoudingsdelirium 7.1. VRAAGSTELLINGEN Voor dit hoofdstuk heeft de werkgroep gezocht naar het antwoord op de volgende uitgangsvragen: Valt het delirium ten
Nadere informatieDatum Spreker Linda Schreur. (Poly)farmacie bij ouderen
Datum 28-02-2017 Spreker Linda Schreur (Poly)farmacie bij ouderen Een geriatrische patiënt Pt 82 jaar Voorgeschiedenis oa hartinfarct, boezemfibrilleren Woont zelfstandig alleen Langzaam geheugenproblemen
Nadere informatieGHB: effecten en risico s intoxicatie en onthoudingssyndroom
GHB: effecten en risico s intoxicatie en onthoudingssyndroom Martijn van Noorden Psychiater Leids Universitair Medisch Centrum GHB-studiedag 2013 Inhoud GHB-effecten GHB-intoxicaties GHB-afhankelijkheid
Nadere informatieC2H5OH van lust tot must. L. Hanck, verslavingsarts KNMG Jellinek Amsterdam HOVUMC, vrijdag 29 mei 2015
C2H5OH van lust tot must L. Hanck, verslavingsarts KNMG Jellinek Amsterdam HOVUMC, vrijdag 29 mei 2015 CV 2002-2005: Verslavingsarts, Jellinek. 2005-2014: Verslavingsarts / eerstelijnszorg voor dak- en
Nadere informatie, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis
2015041635, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2017 van de registratiehouders die
Nadere informatieCasus 10. Yoho and a bottle of wine. Hallo collega s,
Hallo collega s, Hierbij weer een nieuwe casus uit het veld waar voor ons allemaal aandachtspunten in zitten. Ik hoop dat jullie er je voordeel mee doen. Heb je een interessante casus meegemaakt, waar
Nadere informatieCasus. Diagnose en behandeling van acute GHB-onthouding in het ziekenhuis. Inhoud. Casus (vervolg) GHB-effecten 30-01-13.
30-01-13 Diagnose en behandeling van acute GHB-onthouding in het ziekenhuis Casus - Mw S, 29 jaar. Presentatie op SEH van het LUMC, uitte zich suïcidaal. Enkele dagen eerder TS met alcohol, GHB en medicatie
Nadere informatieApotheek Haagse Ziekenhuizen. SPC Individuele Bereidingen. Clobazam 2 mg, capsule
1. Naam van het geneesmiddel Clobazam 1 mg, capsule Clobazam 1,5 mg, capsule Clobazam 2,5 mg, capsule 2. Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling Bevat per capsule resp. 1, 1,5, 2 of 2,5 mg clobazam
Nadere informatie12 Langdurige epileptische aanvallen
12 Langdurige epileptische aanvallen Definitie en etiologie Incidentie Anamnese Lichamelijk onderzoek Epileptische aanvallen duren van enkele seconden tot hooguit enkele minuten. In de literatuur wordt
Nadere informatieSamenstelling: serum: baclofen 2443 µg/l, diazepam 1634 µg/l, desmethyldiazepam 1460 µg/l, oxazepam 79 µg/l, temazepam 158 µg/l.
TOXICOLOGIE Ronde 2017.1 Patiënt bekend met alcoholproblematiek en momenteel onder behandeling van verslavingszorg. Recent op de centrale spoedopvang geweest in verband met een eerste gegeneraliseerd tonischclonisch
Nadere informatieInhoud. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten 21-3-2013. Intoxicatie en onthouding in het algemeen ziekenhuis.
Inhoud Intoxicatie en onthouding in het algemeen ziekenhuis Dr. Martijn van Noorden Psychiater Leids Universitair Medisch Centrum GHB Monitor 2013 Practice-based richtlijn algemeen ziekenhuis GHB bindt
Nadere informatieRobbert Groenewegen SEH-arts
Robbert Groenewegen SEH-arts Man 26 jaar, bekende GHB gebruiker Op straat aangetroffen roepend op straat, verward en agressief Onder politiebewaking geboeid door RAV naar SEH gebracht. Heeft midazolam
Nadere informatieDe geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie
De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier
Nadere informatieBenzodiazegebruik 346/347
Benzodiazegebruik 346/347 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB Datum 02-12-2014 Doel Het voorkomen van chronisch
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM
Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM 1. Definitie en voorkomen 2. Pathofysiologie 3. Oorzaken 4. Diagnose 5. Behandeling Definitie en voorkomen: 1.
Nadere informatieAlcohol. L. Terra-Hanck, verslavingsarts KNMG Jellinek Amsterdam HOVUMC, vrijdag 02 december 2016
Alcohol L. Terra-Hanck, verslavingsarts KNMG Jellinek Amsterdam HOVUMC, vrijdag 02 december 2016 CV 2002-2005: Verslavingsarts, Jellinek. 2005-2014: Verslavingsarts / eerstelijnszorg voor dak- en thuislozen,
Nadere informatieDisclosure belangen spreker Bas Peeters
Disclosure belangen spreker Bas Peeters (potentiële) belangenverstrengeling: geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven: geen Sponsoring of onderzoeksgeld: geen Honorarium of andere
Nadere informatieACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015
ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute
Nadere informatieDe delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%
Nadere informatieKorsakov centrum Slingedael
Korsakov centrum Slingedael Jan W. Wijnia specialist ouderengeneeskunde Rotterdam Geen belangenconflict, geen contact met bedrijven Vroege herkenning WKS Medisch Contact Cover fotografie Jan Lankeveld
Nadere informatieLandelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak Stoornissen in het gebruik van alcohol
Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak Stoornissen in het gebruik van alcohol Mensink PAJS, Ashruf RHT, Sluiter AC, Boomsma LJ, Eberson MPHM, Luijkx JJHM, Valken N, Vriezen JA. Huisarts Wet 2010:53(4):S1-5.
Nadere informatieFarmacotherapeutische behandelmogelijkheden bij alcoholafhankelijkheid. Dr. De Mulder Psychiater-PsychotherapeutePAAZ H.-Hartziekenhuis Lier
Farmacotherapeutische behandelmogelijkheden bij alcoholafhankelijkheid Dr. De Mulder Psychiater-PsychotherapeutePAAZ H.-Hartziekenhuis Lier Alcohol: Epidemiologische gegevens WHO: Europa, regio hoogste
Nadere informatieRichtlijn Forensische Geneeskunde Beoordeling intoxicaties bij ingesloten personen
Richtlijn Forensische Geneeskunde Beoordeling intoxicaties bij ingesloten personen Inhoudsopgave 1. Onderwerp 1 2. Doelstelling 1 3. Toepassingsgebied 1 4. Uitgangspunt 1 5. Toestemming 1 6. Werkwijze
Nadere informatiePS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast
Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor
Nadere informatieSymptomen bij hoofdpijn
1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M19 van juli 2004. Een klassieke migraine met eenzijdige en een aura lijkt gemakkelijk te diagnosticeren. Migraine heeft echter
Nadere informatieStilnoct Zolpidem 10mg 2,4 0,5-3 - Kortwerkend Rohypnol Flunitrazepam 1mg 16-35 ** 1,2 +
De benzodiazepinen vormen de op een na meest voorgeschreven groep geneesmiddelen in Nederland. In een gemiddelde huisartsenpraktijk krijgt ongeveer 10% van de patiënten één of meer keer per jaar een benzodiazepine
Nadere informatieAandacht voor alcohol
Aandacht voor alcohol Paaz/Tepsi T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André
Nadere informatieAntipsychotica en monitoren van bijwerkingen
Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Symptomatische behandeling bij psychosen Effectiviteit: 70 a 90% Indicaties Schizofrenie Manie Depressie met psychot. kenm. Waanstoornis Psychose NAO Psycho-org.
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatieRichtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017
Richtlijn Antipsychotica Richtlijnenmiddag 2017 Voor wie Daarvoor is de indeling volgens de DSM 5: 297.1 Waanstoornis 298.8 Kortdurende psychotische stoornis 295.40 Schizofreniforme stoornis 295.90 Schizofrenie
Nadere informatieDETOXIFICATIE VAN OPIATEN : KLINISCH BEELD
Versie 1.1 Datum 12-2016 Status definitief Revisiedatum 12-2017 Richtlijn Verslaving Eigenaar Richtlijnencommissie, T.Peeters Samenvattingskaart Opiaten Deze samenvattingskaart is gemaakt voor praktisch
Nadere informatieLokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen
Lokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen DEFINITIE Epilepsie is een ziekte van de hersenen waarbij er sprake is van twee nietgeprovoceerde epileptische aanvallen
Nadere informatieLENDORMIN BIJSLUITER LENDORMIN 0,250 MG TABLETTEN
LENDORMIN BIJSLUITER LENDORMIN 0,250 MG TABLETTEN Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel in te nemen. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem nog een keer nodig. - Raadpleeg
Nadere informatieM10 NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik (derde herziening)
M10 NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik (derde herziening) NHG-Standaard Deze standaard moet worden geciteerd als: Boomsma LJ, Drost IM, Larsen IM, Luijkx JJHM, Meerkerk GJ, Valken N, Verduijn M,
Nadere informatiePSYCHOFARMACA. Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona
Shared decisison making en Empowerment Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona PSYCHOFARMACA Shared decision making
Nadere informatieAandacht voor alcohol
Aandacht voor alcohol T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieTemazepam 10 PCH, 10 mg, tabletten Temazepam 20 PCH, 20 mg, tabletten temazepam
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Temazepam 10 PCH, 10 mg, Temazepam 20 PCH, 20 mg, temazepam Lees deze informatie goed door, ook als u dit middel al eerder heeft
Nadere informatie, v16; FK Achtergrondinformatie Contacteczeem Pagina 1 van 5
2016127797, v16; FK Achtergrondinformatie Contacteczeem Pagina 1 van Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 april 2017 van de registratiehouders die
Nadere informatieleidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine
Atomoxetine HCl Aurobindo 10, 18, 25, 40, 60, 80 en 100 mg, harde capsules RVG 121282, 121287, 121290, 121293, 121294, 121295, 121297 Module 1.8 1.8.2 armm Rev.nr. 1905 Pag. 1 van leidraad voor artsen
Nadere informatieZORGPAD DETOX ALCOHOL
ZORGPAD DETOX ALCOHOL ism NAAM: (Vermoedelijke) diagnose: Datum: Dokter: Epilepsie: ja - neen Voorgeschiedenis delier: ja - neen Ethanolspiegel bij opname/start procedure: Bij BD> 15/8 of P> 100 : arts
Nadere informatieVolwassenen met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel
Volwassenen met licht traumatisch hoofd-/hersenletsel U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel opgelopen door een ongeval of een klap tegen uw hoofd. Deze folder informeert u over de mogelijke
Nadere informatieOuderenpsychiatrie Maarsheerd
Centrum voor Neuropsychiatrie Ouderenpsychiatrie Maarsheerd Specialistische hulp aan mensen met een Niet Aangeboren Hersenletsel Kliniek en deeltijdbehandeling Informatie Informatie voor verwijzers voor
Nadere informatieDelier 18-04-2011. Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel
Delier 18-04-2011 Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel Welkom Doel: Kennisoverdracht/bewustwording Signalering Verpleegkundige interventies Programma Film Medische aspecten delier Casus in
Nadere informatieHALDOL tabletten en drank
Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico
Nadere informatieINHOUD VAN DEZE BIJSLUITER
PATIËNTENBIJSLUITER Lees deze bijsluiter aandachtig voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel - Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door te lezen - Heeft u nog vragen,
Nadere informatieKort & Krachtig behandelprotocollen. Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch]
Kort & Krachtig behandelprotocollen Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch] FARMACOTHERAPIE BIJ ANGST- en/of STEMMINGSSTOORNISSEN MODULE SSRI Inhoud Algemene introductie 4 Bijeenkomst
Nadere informatieSymptomatische behandeling hersenmetastasen. Jeroen van Eijk, neuroloog JBZ 3 e Regionale Symposium Palliatieve Zorg 07-11-2013
Symptomatische behandeling hersenmetastasen Jeroen van Eijk, neuroloog JBZ 3 e Regionale Symposium Palliatieve Zorg 07-11-2013 Zo maar een paar vragen: -Moeten patiënten met HM standaard met dexamethason
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatiefolder delier
Informatiefolder delier Informatiefolder delier Het gedrag en de reactie van uw partner, familielid, vriend(in) of kennis zijn anders dan u gewend bent. Hij of zij is onrustig, begrijpt u niet, geeft vreemde
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieOntwerp bijsluitertekst
Ontwerp bijsluitertekst Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door te lezen. Heeft u nog
Nadere informatieWELKE PATIËNT KOMT IN AANMERKING VOOR REDUCTIE VAN ALCOHOLCONSUMPTIE EN HOE ZIET HUN BEHANDELING ER UIT?
WELKE PATIËNT KOMT IN AANMERKING VOOR REDUCTIE VAN ALCOHOLCONSUMPTIE EN HOE ZIET HUN BEHANDELING ER UIT? DRS. L.P. VAN DER VORST VERSLAVINGSARTS-KNMG PARNASSIAGROEP Sponsoring of onderzoeksgeld Disclosure
Nadere informatieApotheek Catharina Ziekenhuis SPC Voorraadproducten Clonazepamoplossing 2 mg/ml 100 ml fl
Apotheek Catharina Ziekenhuis SPC Voorraadproducten Clonazepamoplossing 2 mg/ml 100 ml fl 1. Naam van het geneesmiddel Clonazepamoplossing 2 mg/ml 100 ml fl 2. Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling
Nadere informatieHet gebruik van morfine en veel voorkomende vragen
Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze
Nadere informatieBenzodiazepines anno 2012
Benzodiazepines anno 2012 Benzodiazepines anno 2012 indicaties werking bijwerkingen prevalentie gebruik richtlijnen controverse naar een verantwoord gebruik Gebruik BZD anno 2012 angststoornissen slaapstoornissen
Nadere informatieMedicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking
Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Congres Mind the Body 12 februari 2015 Barber Tinselboer, AVG s Heeren Loo locatie Apeldoorn Inhoud Casus Medicatie en de cliënt met een verstandelijke
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling
5. Medicamenteuze behandeling 5.1. VRAAGSTELLINGEN Voor dit hoofdstuk heeft de werkgroep gezocht naar het antwoord op de volgende uitgangsvragen: Welke medicamenteuze behandeling van het delirium is (het
Nadere informatieCarla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn
Carla van Soest Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Definitie Pijn Pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt zegt dat het optreedt. (McCaffery 1989) Pijn en behandeling
Nadere informatieOnbegrepen verwardheid
Onbegrepen verwardheid PRES / Wernicke encefalopathie / Osmotisch demyelinisatie syndroom MDO MC praatje 24-10- 14 Karin Schoenmakers, aios anesthesiologie Inhoud Casus PRES Wernicke encefalopathie Osmotisch
Nadere informatieInformatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Alcohol Informatie voor patiënten F0931-3415 september 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44 MCH
Nadere informatieAcuut optredende verwardheid
Acuut optredende verwardheid Een delier Bij mensen met een ziekte komt acute verwardheid ofwel delirium (delier) regelmatig voor. Dit is geen onschuldig verschijnsel. Het wijst er meestal op dat er iets
Nadere informatieLeidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine
Leidraad voor artsen voor het beoordelen en monitoren van cardiovasculaire risico bij het voorschrijven van atomoxetine Dit materiaal beschrijft aanbevelingen om belangrijke risico s van atomoxetine te
Nadere informatieGHB, van onschuldige partydrug tot gevaarlijke harddrug
GHB, van onschuldige partydrug tot gevaarlijke harddrug Pieter ten Holt, verslavingsarts Brijder Hoofddorp Presentatie 8 oktober 2012 Wat is GHB GHB = Gamma Hydroxy Butyraat Endogene korte keten vetzuur,
Nadere informatieDelirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0
Delirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0 De informatie over deze CAP-code wordt opgesplitst in twee delen: (I) Betekenis: De betekenis van code 0 bij de Delirium-CAP. (II) Richtlijnen: De stappen
Nadere informatieHandreiking. Dementie
Handreiking Dementie Handreiking Dementie Doelgroep Ouderen met (een verdenking op) geheugen en overige cognitieve stoornissen die van invloed zijn op het dagelijkse leven. Diagnostiek (huisarts, wijkverpleegkundige)
Nadere informatieEen kind met een insult De stuipen op het lijf! Jolanda Schieving, kinderneuroloog Ties Eikendal, SEH arts
Een kind met een insult De stuipen op het lijf! Jolanda Schieving, kinderneuroloog Ties Eikendal, SEH arts (potentiële) belangenverstrengeling Geen Disclosure belangenverstrengeling van de sprekers van
Nadere informatieTRAMAGETIC RETARD 75, 100, 150 en 200 mg tabletten. Samenstelling TRAMAGETIC RETARD tabletten bevatten 75, 100, 150 of 200 mg tramadolhydrochloride.
Bijsluitertekst voor de patiënt ALGEMENE KENMERKEN Benaming TRAMAGETIC RETARD 75, 100, 150 en 200 mg tabletten. Samenstelling TRAMAGETIC RETARD tabletten bevatten 75, 100, 150 of 200 mg tramadolhydrochloride.
Nadere informatie2015061201, v8 FK Achtergrondinformatie Otitis media acuta 1
2015061201, v8 FK Achtergrondinformatie Otitis media acuta 1 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2015 van de registratiehouders die
Nadere informatieVolwassenen met licht traumatisch hoofd / hersenletsel
Volwassenen met licht traumatisch hoofd / hersenletsel Neurologie alle aandacht U heeft een licht traumatisch hoofd-/hersenletsel door een ongeval of een klap tegen uw hoofd. Deze folder beschrijft de
Nadere informatieAPO 4-02 SPC Voorraadproducten
APO 4-02 SPC Voorraadproducten Apotheek Catharina Ziekenhuis SPC Voorraadproducten Natriumchloride infusievloeistof 3% zak 500ml 1. Naam van het geneesmiddel Natriumchloride infusievloeistof 3% zak 500ml
Nadere informatieBewegingsstoornissen in de acute psychiatrie. Prof dr. Peter N van Harten
Bewegingsstoornissen in de acute psychiatrie Prof dr. Peter N van Harten Welke medicijnen geven frequent bewegingsstoornissen Antipsychotica Anti- emetica Antidepressiva Anti- epileptica Lithium Stimulantia
Nadere informatieConsultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders
Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 juni 2017 van de registratiehouders die volgens de consultatieprocedure kunnen reageren Epilepsie Keuzemenu:
Nadere informatieGebruik van morfine en andere opioïden
Gebruik van morfine en andere opioïden En veelvoorkomende vragen Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers voorgeschreven
Nadere informatieVMDB 15-06-2013. Arnold Scholten Psycholoog Brijder Verslavingszorg
VMDB 15-06-2013 Arnold Scholten Psycholoog Brijder Verslavingszorg DUBBELE DIAGNOSE Psychiatrische Stoornis + middelenproblematiek Er bestaat wederzijdse beïnvloeding Prognose is minder goed Afzonderlijke
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij
Workshop voor apothekers en huisartsen (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij Diabetes Mellitus type 2 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l
Nadere informatieDelier Acute verwardheid.
Delier Acute verwardheid www.nwz.nl Inhoud Wat is een delier? 3 Wat zijn de verschijnselen? 3 De behandeling 4 Wat kunt u als naaste doen? 5 Nazorg 5 Uw vragen 6 Notities 6 * waar hij staat, kunt u ook
Nadere informatieRichtlijn Forensische Geneeskunde Beoordeling Intoxicaties bij ingesloten personen
Richtlijn Forensische Geneeskunde Beoordeling Intoxicaties bij ingesloten personen Inhoudsopgave 1. Onderwerp 2 2. Doelstelling 2 3. Toepassingsgebied 2 4. Uitgangspunt 2 5. Toestemming 3 6. Werkwijze
Nadere informatieRisicominimalisatie-materiaal over de risico s van atomoxetine voor zorgverleners
Risicominimalisatie-materiaal over de risico s van atomoxetine voor zorgverleners Atomoxetine 2/6 RISICOMINIMALISATIE-MATERIAAL OVER DE RISICO S VAN ATOMOXETINE VOOR ZORGVERLENERS Dit materiaal beschrijft
Nadere informatieTemazepam 10 / 20 mg, tablets RVG 14354 / 14355 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT. Temazepam Apotex 10 /20 mg, tabletten
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT Temazepam Apotex 10 /20 mg, tabletten Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar
Nadere informatieBIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK
BIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK BENAMING NICOTIBINE (isoniazide) SAMENSTELLING Isoniazidum 300 mg - Lactosum monohydricum - Talcum - Magnesii stearas - Maydis amylum q.s. pro compr. uno. FARMACEUTISCHE VORM
Nadere informatiePatiënteninformatie. Delier of plotse verwardheid. GezondheidsZorg met een Ziel
i Patiënteninformatie Delier of plotse verwardheid GezondheidsZorg met een Ziel DELIER OF PLOTSE VERWARDHEID Uw partner, familielid of iemand anders uit uw naaste omgeving is vanwege een ziekte, ongeval
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg. 2012 ParkinsonNet congres
Palliatieve Zorg Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Palliatieve zorgverlening is aan de orde zodra behandelingen die op genezing gericht zijn niet of niet
Nadere informatie1 Geheugenstoornissen
1 Geheugenstoornissen Prof. dr. M. Vermeulen 1.1 Zijn er geheugenstoornissen? Over het geheugen wordt veel geklaagd. Bij mensen onder de 65 jaar berusten deze klachten zelden op een hersenziekte. Veelal
Nadere informatieCAMPRAL DEEL IB1 (RVG 18220) september 2011
blz.1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL{PRIVATE } CAMPRAL 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 333 mg acamprosaat per tablet 3. FARMACEUTISCHE VORM omhulde, maagsapresistente tablet 4. KLINISCHE GEGEVENS
Nadere informatieCannabis en alcohol in de praktijk van de psychiater. Arjen Neven, psychiater a.neven@palier.nl Centrum voor Dubbele Problematiek Palier, Den Haag
Cannabis en alcohol in de praktijk van de psychiater Arjen Neven, psychiater a.neven@palier.nl Centrum voor Dubbele Problematiek Palier, Den Haag Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieMorfine. Fabels en feiten
Morfine Fabels en feiten In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding Waar in deze
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid (Arno) Rutte (VVD) 2016Z03888).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatiePeter Vossenberg Tactus Verslavingszorg. Verslavingsarts KNMG Arts voor Maatschappij en Gezondheid Opleider voor opleiding tot verslavingsarts
Peter Vossenberg Tactus Verslavingszorg Verslavingsarts KNMG Arts voor Maatschappij en Gezondheid Opleider voor opleiding tot verslavingsarts 3 t/m 10 oktober is de themaweek De Kennis van Nu: Verbeter
Nadere informatieAlgemene adviezen Verantwoord alcoholgebruik
Alcohol De afdeling Spoedeisende Hulp van HMC (Haaglanden Medisch Centrum) werkt samen met Brijder en Context aan het signaleren van overmatig alcoholgebruik. Het doel hiervan is om bij problematisch alcoholgebruik
Nadere informatieRichtlijn Detox. Verantwoord ontgiften door ambulante of. intramurale detoxificatie
Richtlijn Detox Verantwoord ontgiften door ambulante of intramurale detoxificatie 2 Richtlijn Detox > Verantwoord ontgiften door ambulante of intramurale detoxificatie Voorwoord Voor u ligt de richtlijn
Nadere informatieFabels en feiten over morfine
Fabels en feiten over morfine Beter voor elkaar Fabels en feiten over morfine Inleiding In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige
Nadere informatie² goede medicijn ² juiste dosering. ² betrouwbare route. ² preven.ef. ² als er geen alterna.ef is
medica.eveiligheid medica.eveiligheid bijwerkingen en juiste dosering in de pallia.eve fase ² goede medicijn ² juiste dosering ü volledig ingenomen ü juiste toegangsroute ü juiste methode.jds.p vast rela.e
Nadere informatieTraumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn
Traumatisch hersenletsel 17 mei 2016 Ella Fonteyn Inhoud Definities traumatisch hersenletsel Protocol SEH Gevolgen en behandeling Niet in deze presentatie: letsel wervelkolom, myelum of zenuwen Definities
Nadere informatie