MJA Sectorrapport 2011 Margarine-, Vetten- en Oliënindustrie

Transcriptie

1 MJA Sectorrapport 2011 Margarine-, Vetten- en Oliënindustrie Pagina 1 van 1

2 Colofon Projectnaam Locatie Contactpersoon Dit rapport is tot stand gekomen in samenwerking met: Versienummer Datum Status Kenmerk Sectorrapport Margarine-, Vetten- en Oliënindustrie Agentschap NL, Sittard Carine Swillens KWA Bedrijfsadviseurs 4 7 juni 2012 Definitief /223/CS/SR/ Pagina 2 van 16

3 Inhoud Colofon 2 Samenvatting 5 1 Inleiding 8 2 Overzicht ontwikkeling energiegebruik 9 3 Verklaring verandering energiegebruik 10 4 Spiegeling aan het MJP 11 5 Resultaten per pijler 12 6 Tabellen 13 Pagina 3 van 16

4

5 Samenvatting KERNGEGEVENS Sector Margarine-, Vetten- en Oliënindustrie: Aantal deelnemende inrichtingen 17 Aantal inrichtingen in dit rapport 17 Energiegebruik TJ Effecten van maatregelen: Procesefficiencyverbetering 2011 tov ,0% (10,2% tov 2005) Besparing in de keten 1, 2011 tov ,3 TJ (5,4 TJ tov 2005) Inzet duurzame energie 2011 tov TJ (0 TJ tov 2005) RESULTATEN Energiegebruik In 2011 bedraagt het totale energiegebruik van de sector 7,9 PJ, dit is een daling van 6,5% ten opzichte van Het energiegebruik in 2011 is daarmee nagenoeg gelijk aan het energiegebruik in De daling in 2011 tov 2010 is ondermeer het gevolg van de energiebesparende procesmaatregelen en een geringe afname van het productievolume. Daarnaast is er een bijstelling van de energiecijfers 2010 bij één van de deelnemers geweest: in de monitoringcampagne 2011 is gebleken voor verslagjaar 2010 ca. 200 TJ te veel is gerapporteerd. In de periode is het totale energiegebruik in de sector met ruim 10% gestegen. Hiermee volgt het energiegebruik ongeveer het verloop van het productievolume, dat in dezelfde periode met ruim 7% is gestegen. In laatste jaren, vanaf 2009, stijgt het energiegebruik naar verhouding meer dan het productievolume. Uitvoering van het MJP In het MJP heeft de sector toegezegd om in de periode voor TJ nieuwe maatregelen te treffen op het gebied van procesefficiency, ketenefficiency en inzet van duurzame energie. Na 3 jaar bedraagt het effect van de getroffen maatregelen 419 TJ. Hiermee is bijna 40% van de MJP-doelstelling gerealiseerd. Dit resultaat kwam nagenoeg volledig tot stand door besparende maatregelen in het productieproces. De realisatie van proces- en ketenmaatregelen en extra inzet van duurzame energie verloopt trager dan gepland. Energiebesparing in het proces De deelnemers rapporteren voor nieuwe besparende maatregelen op het gebied van procesefficiency. Die maatregelen hebben een besparing van 79 TJ tot gevolg, dit is een efficiencyverbetering van 1% ten opzichte van De belangrijkste energiebesparende maatregelen in 2011 zijn: Isolatie of aanpassingen aan opslagtanks; Vervangen of aanpassingen aan compressoren; Vervangen van warmtewisselaars. Energiebesparing in de keten In 2011 is 5,4 TJ energiebesparing in de keten gerealiseerd. Drie bedrijven voeren samen met ketenpartners optimalisaties door in hun distributieketen. Deze besparing is een positief resultaat ten opzichte van 2005, maar een vermindering ten opzichte van vorig jaar. De reden hiervoor is dat enkele ketenprojecten die al in 2010 operationeel waren, niet voorkomen in de bedrijfsrapportages voor De bedrijven hebben voor 2011 geen inzet van duurzame energie gerapporteerd. 1 Voor een toelichting bij de negatieve waarde voor de besparing in de keten, zie pagina 13 Pagina 5 van 16

6 VOORUITBLIK Algemene ontwikkelingen De Nederlandse MVO-sector is een zeer belangrijke verwerker van oliezaden en bewerker van vetten en oliën in Europa. Importen van oliezaden en tropische oliën zijn dan ook voornamelijk bedoeld om na bewerking te worden geëxporteerd. De Nederlandse afzet concentreert zich steeds meer op de rest van Europa, terwijl de andere continenten steeds minder bediend worden. Toegenomen crush- en raffinagecapaciteit in Azië en Zuid-Amerika is hiervan de reden. Om dezelfde reden bestaat al enkele jaren de trend om minder sojabonen te importeren. Door het aangekondigde stilleggen van een aantal lijnen van een grote crusher, zal de import waarschijnlijk nog verder dalen. Dit heeft ook effect op het absolute energieverbruik en mogelijk op de energie-efficiency. Door de crisis is er in 2011 minder palmolie in Nederland geïmporteerd en geraffineerd. Dit had een negatief effect op de bezettingsgraad en derhalve op de energie-efficiency. Mogelijk zet dit zich door in Het voornemen van een grote crushfabriek om de oude WKK te vervangen door een nieuwe efficiëntere versie, kan naar verwachting over een á twee jaar een substantieel positief effect hebben op de energie-efficiency. Bij de dierlijke vetten en visolie kende de vetmengsels dierlijk of dierlijk/plantaardig een verdubbeling van het productievolume in twee jaar tijd. De vraag naar grondstoffen voor energietoepassingen, zowel in binnen- als in buitenland, is de reden van deze stijging. Mogelijk zal de beslissing om biodiesel op basis van categorie 3 dierlijke vetten niet langer in aanmerking te laten komen voor dubbeltelling in het kader van de verplichte verkoop van biotransportbrandstoffen, van invloed zijn op de te verwerken hoeveelheid. Convenantactiviteiten In 2012 zullen de MVO-bedrijven energie-efficiencyplannen opstellen voor de periode Ondersteund door externe adviseurs worden de bestaande plannen uit 2009 geactualiseerd. Daarnaast wordt een begin gemaakt met het uitvoeren van de MVO-routekaart. In het kader van innovatieve scheidingstechnologie wordt gekeken naar het optimaliseren van het watermanagement en naar de mogelijkheden van membraantechnologie. Er wordt een rekentool ontwikkeld om bedrijven te helpen bij strategische keuzes omtrent de waterbehandeling. De tool omvat zowel waterinname en -behandeling als toepassing en zuivering van afvalwater. Uitgangspunt is het realiseren van de juiste waterkwaliteit voor de gewenste toepassing. Daarbij staat energie- en kostenbesparing centraal. Het waterrekentoool wordt bij 3 pilotbedrijven getest. Bij alle MJA-deelnemers binnen de MVO-industrie zal bovendien een waterbenchmark worden uitgevoerd. Zo krijgen bedrijven inzicht in het energieen waterverbruik dat gekoppeld is aan het waterverbruik van het eigen bedrijf. Gebruik van membraantechnologie biedt een belangrijk energieefficiencypotentieel voor de sector met name bij de crush. In 2012 wordt mogelijk een technoproject gestart om te onderzoeken of nieuwe membraansystemen in de praktijk tot de verwachte resultaten leiden. Pagina 6 van 16

7 Het Productschap MVO zoekt met andere sectororganisaties zoals VNCI, NRK, tapijt- en textielindustrie naar mogelijkheden om innovatieve biobased producten te ontwikkelen. Samen met de andere sectororganisaties wordt onderzocht welke mogelijkheden er zijn om nieuwe ketens te vormen. Om de waarde van plantaardige en dierlijke oliën en vetten voor chemie en materialen breder onder de aandacht te brengen, zal MVO in 2012 hierover een brochure publiceren. Het Productschap MVO zal bijeenkomsten organiseren gericht op kennisoverdracht over energie-efficiencyverbetering. Deze bijeenkomsten bieden de mogelijkheid om te netwerken, binnen de sector van elkaar te leren en nieuwe inzichten van buiten op te doen. Een belangrijke tool voor bedrijven is de cursus tot Energiebewuste operator die in samenwerking met VAPRO is ontwikkeld. In 2012 start de cursus bij 2 bedrijven in Zaandam. Pagina 7 van 16

8 1 Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MJA3 convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 t/m 5 geven u een overzicht van: - de trend van het energieverbruik van uw sector vanaf 2005; - de verklaring van de verandering van het energieverbruik ten opzichte van vorig jaar; - de spiegeling ten opzichte van de doelstelling van uw MJP ; - de ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door de deelnemende bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA monitoringcampagne. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3 convenant. Details over de nieuwe methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van Agentschap NL. Pagina 8 van 16

9 2 Overzicht ontwikkeling energiegebruik Onderstaande grafiek laat de ontwikkeling van het energiegebruik vanaf 2005 zien. Jaarlijks primaire-energieverbruik Aardgas Elektriciteit Overige brandstoffen Warmte E nergieverbruik [TJ prim air] In 2011 bedraagt het totale energiegebruik van de sector TJ. De bedrijven rapporteerden in totaal 140 miljoen kwh elektriciteit. Het aandeel aardgas is 210 miljoen m 3 gas. In de periode is het totale energiegebruik in de sector met ruim 10% gestegen. Hiermee volgt het energiegebruik ongeveer het verloop van het productievolume, dat in dezelfde periode met ruim 7% is gestegen. In laatste jaren, vanaf 2009, stijgt het energiegebruik naar verhouding meer dan het productievolume. Pagina 9 van 16

10 3 Verklaring verandering energiegebruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het huidige en het vorige monitoringjaar verklaren. Verandering energieverbruik Energie [TJ primair] PE maatregelen; -79 Volume effect; -45 Overige invloedsfactoren; -29 Onverklaard; Het verschil tussen het energiegebruik vorig jaar en dit jaar wordt verklaard door invloedsfactoren die een besparend of ontsparend effect hebben. Zo zijn er de procesmaatregelen die een besparend effect hebben. Een andere besparende factor is de productieafname of het volume-effect (minder energiegebruik door productieafname). De factor overige invloedsfactoren is de optelsom van alle invloedsfactoren die door de deelnemende bedrijven zijn gerapporteerd. Voorbeelden hiervan zijn: tijdelijke uitschakeling/uitval van de WKK; lagere capaciteitsbezetting door afname productievolume; aanpassingen van de stoomvoorziening (meerverbruik door back-up systeem); vervuiling van procesapparatuur (meerverbruik door warmtewisselaars en proceskolommen). De factor overige invloedsfactoren bevat daarnaast het effect van een bijstelling van de energiecijfers 2010 bij één van de deelnemers geweest. In de monitoringcampagne 2011 is gebleken dat voor verslagjaar 2010 ca. 200 TJ te veel is gerapporteerd. Aangezien meestal niet alle factoren verklaard kunnen worden, zal er altijd een restpost 'Onverklaard' overblijven. Hoe kleiner deze restpost, des te beter is de verandering van het werkelijke energiegebruik in de sector verklaard. In 2011 is de restpost opvallend groot. Slechts vier bedrijven hebben in hun monitoringrapportage 2011 invloedsfactoren vermeld. Pagina 10 van 16

11 4 Spiegeling aan het MJP In onderstaande grafiek geeft de volle lijn het effect aan van de getroffen maatregelen binnen de sector ten opzichte van het MJP-basisjaar De onderbroken lijn is de MJP-doelstelling voor 2012 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen Voortschrijdend resultaat versus MJP-doelstelling MJP-doelstelling MJP-realisatie 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% In het MJP heeft de sector toegezegd om in de periode voor TJ nieuwe maatregelen te treffen op het gebied van procesefficiency, ketenefficiency en inzet van duurzame energie. Na 3 jaar bedraagt het effect van de getroffen maatregelen 419 TJ. Het besparend effect van de proces- en ketenmaatregelen die tot en met 2011 zijn uitgevoerd, bedraagt bijna 40% van de MJP-doelstelling voor Dit resultaat kwam nagenoeg volledig tot stand door besparende maatregelen in het productieproces. Een analyse op het niveau van de maatregelcategorieën laat zien dat de realisatie van alle maatregelcategorieën vertraging kent. Van de 117 uitgevoerde procesmaatregelen in de periode (419TJ) zijn er 20 aanvullend uitgevoerd op de energie-efficiencyplannen van de deelnemende bedrijven (43 TJ). Zevenennegentig maatregelen (376 TJ) waren al voorzien in de energie-efficiencyplannen. In aantal maatregelen uitgedrukt, bedraagt de realisatie in de periode 2009 tot en met % van de MJP doelstelling van 225 geplande maatregelen (alle categorieën). Pagina 11 van 16

12 5 Resultaten per pijler Het MJA-convenant kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en inzet duurzame energie. Onderstaande grafieken geven de jaarlijkse resultaten weer per pijler vanaf Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de sector. Procesefficiency maatregelen (cumulatief effect) PE-besparing in de sector 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Ketenefficiency maatregelen (jaarlijks effect) KE-productieketen KE-productketen KE-besparing in de sector 0,16% 0,12% 0,08% 0,04% 0,00% Inzet duurzame energie (jaarlijks effect) DE-opwekking DE-inkoop Aandeel DE in de sector 0,8% 0,7% 0,6% 0,5% 0,4% 0,3% 0,2% 0,1% 0,0% Pagina 12 van 16

13 6 Tabellen Energiegebruik en effect door maatregelen in de periode , uitgedrukt in TJ primaire energie Onderwerp Werkelijk energieverbruik Procesefficiency Ketenefficiency - Productieketen Duurzame energie - Eigen opwekking Toelichting bij de tabel: De MJA rekenmethodiek Energie-efficiency stelt dat procesmaatregelen éénmaal worden gerapporteerd (in het jaar van ingebruikname). Ketenprojecten en inzet duurzame energie worden jaarlijks gerapporteerd, zolang ze actief zijn. Als gevolg hiervan kunnen negatieve waarden voorkomen bij de vergelijking van de realisatie voor ketenprojecten en inzet duurzame energie van jaar op jaar. Bijvoorbeeld: de besparing in de keten in 2011 ten opzichte van 2010 bedraagt -6,3 TJ (dit is 5,4 TJ in 2011 minus 11,7 TJ in 2010). Pagina 13 van 16

14 Overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen ten op zichte van het MJP-basisjaar 2008 Categorie Subcategorie Verwachte energie besparing (TJ) Procesefficiency Ketenefficiency Productieketen Duurzame energie Energie uit restproducten en biomassa Gerealiseerde energie besparing (TJ) Procesmaatregelen Utilities en gebouwen Energiezorg en goodhousekeeping Strategische projecten 59 3 Subtotaal procesefficiency Optimalisatie distributie 16 5 Samenwerking op locatie 7 0 Subtotaal ketenefficiency 23 5 Energie uit restproducten en biomassa Subtotaal duurzame energie Totaal Toelichting bij de tabel: De MJA rekenmethodiek Energie-efficiency stelt dat procesmaatregelen éénmaal worden gerapporteerd (in het jaar van ingebruikname). Ketenprojecten en inzet duurzame energie worden jaarlijks gerapporteerd, zolang ze actief zijn. Dit heeft gevolgen voor de spiegeling tov het MJP: Het effect van procesmaatregelen in 2011 is bijgeteld bij het resultaat van procesmaatregelen in 2009 en Het resultaat voor ketenefficiency en inzet duurzame energie is het resultaat door nieuwe maatregelen in 2011 plus het resultaat in 2011 van maatregelen die in 2009 of 2010 voor het eerst zijn uitgevoerd. Op die manier is een transparante vergelijking met het MJP mogelijk. Pagina 14 van 16

15 Overzicht van het aantal geplande en gerealiseerde maatregelen voor de periode Kwalificatie Categorie Aantal geplande maatregelen Zeker Procesefficiency Ketenefficiency 7 3 Inzet duurzame 1 - energie Voorwaardelijk Procesefficiency Ketenefficiency 2 1 Inzet duurzame 1 0 energie Onzeker of aanvullend Procesefficiency Ketenefficiency - 1 Inzet duurzame 4 - energie Totaal Aantal gerealiseerde maatregelen Pagina 15 van 16

16 Overzicht van de deelnemende bedrijven In het monitoringjaar 2011 namen de volgende ondernemingen met in totaal 17 inrichtingen deel aan de MJA. Onderneming Inrichting Vestigingsplaats Aveno NV/Groeneveld Boskoop Aveno Nederland BV/Romij Vlaardingen Beheer BV BV 2 AarhusKarlshamn AB Karlshamns BV Zaandijk ADM Cargill IOI Archer Daniels Midland Europoort BV Cargill BV (Multiseed) Cargill BV (Soja) Cargill Refined Oils Europe Zaanlandse Olieraffinaderij BV Loders Croklaan IOI - Loders Croklaan Oils BV Rotterdam Amsterdam Amsterdam Rotterdam Zaandam Wormerveer Maasvlakte Rotterdam Romi Smilfood Romi Smilfood (Heerenveen) Heerenveen Unilever Nederland Foods Factories Unilever Nederland Foods Factories BV Rotterdam Unimills Unimills BV Zwijndrecht Van Dijk Food Products Lopik (Lopik) Van Dijk Food Products Van Dijk Food Products Zeewolde (Zeewolde) Vetsmelterij C.M. Bosland Almere Vetsmelterij Bosland BV Vermont Investment Contitank B.V. Farmsum Wilmar Edible Oils Wilmar Edible Oils BV Rotterdam 2 In de zin van de milieuvergunning zijn beide bedrijven samen de rechtsopvolger van Romi Smilfood Vlaardingen. Pagina 16 van 16