CHARTER VOOR BIODIVERSITEIT

Transcriptie

1 CHARTER VOOR BIODIVERSITEIT Tussen Natuurpunt, vertegenwoordigd door Alwin Loeckx, voorzitter Natuurpunt Gooik, milieuraad van Gooik, vertegenwoordigd door Lucy Simon, voorzitter, en gemeentebestuur van Gooik, vertegenwoordigd door Michel Doomst, burgemeester, en Simon De Boeck, schepen van leefmilieu en Eric Van Snick, secretaris wordt het hierna volgende Charter voor Biodiversiteit in Gooik afgesloten. Voor een periode van 1 jaar (jaarlijkse herziening) Met dit charter reikt Natuurpunt vzw alle overheden en alle ruimtegebruikers de hand om dringend en effectief in praktijk en op het veld samen te werken om het verlies van biodiversiteit terug te dringen, ook in onze regio. Het baseert zich op de internationale verdragen tussen de Europese regeringen op de Göteborg-top in 2001 en tussen internationale regeringen op de VN-duurzaamheidstop in Johannesburg in Het charter legt de prioriteit bij de meest bedreigde en kwetsbare ecosystemen, met hun leefgebieden en soorten, waarvoor onmiddellijk beleids- en actiemaatregelen ter behoud en herstel nodig zijn. Het samenwerkingsverband structureert zich rond 4 pijlers: kennis (samenbrengen van gegevens) communicatie (tussen partners onderling en naar het grote publiek toe) betrokkenheid (stimuleren van doelgroepen en middenveld) concrete actie (behoud en herstel van leefgebieden en soorten) Plaats: Gooik Datum: 6 oktober 2010 Voor gemeentebestuur van Gooik Voor Natuurpunt Gooik De Burgemeester De Schepen van Milieu De Secretaris Voorzitter Michel Doomst Simon De Boeck Eric Van Snick Alwin Loeckx Voor milieuraad van Gooik Voorzitter Lucy Simon

2 de biodiversiteit 1 en met name de samenhang van alle levende wezens (planten, dieren en mensen) in goed functionerende ecosystemen op een onnatuurlijk hoog en verontrustend tempo achteruitgaat, en dit door toedoen van de mens, wat nog versterkt wordt door de wereldwijde klimaatverandering als gevolg van menselijk handelen. de aantasting van de biodiversiteit en het verlies van de diensten 2 die er door geleverd worden (water-, bodem- en voedselkringloop, regeneratie van natuurlijke hulpstoffen, beheersing van plagen- en vervuiling, chemisch- en genetisch reservoir ) onverantwoord negatieve gevolgen kan hebben voor de welvaart van mens en maatschappij op mondiale tot lokale schaal. de biodiversiteit en de natuurlijke leefomgeving tevens van cruciaal belang zijn voor het welzijn van mens en maatschappij en met name voor de gezondheid, de recreatie, de educatie, de (culturele) inspiratie en de keuzevrijheden. de biodiversiteit in een gevarieerd en informatierijk landschap een kans is voor een streek en haar bevolking, en in belangrijke mate bijdraagt tot de leefbaarheid van de (woon-)omgeving en het welbehagen. De samenhang van natuur, landschap en cultuurhistorie bepaalt mee de streekidentiteit en het attractief zijn van een regio voor bewoners en bezoekers (toerisme en recreatie). bij het terugdringen van de achteruitgang van de biodiversiteit het noodzakelijk is dat op alle beslissingsniveaus de verschillende overheden en actoren hun verantwoordelijkheid nemen en verhinderen dat de problemen afgewenteld worden op andere regio s en continenten én op de komende generaties. wij, als welvarende regio en als Europese centrumregio, een bijzondere verantwoordelijkheid en voorbeeldfunctie hebben voor de bescherming van het milieu, de biodiversiteit en het duurzaam gebruik van de ruimte. bij het behoud, ontwikkelen en beleven van de biodiversiteit in een kwaliteitsvolle natuur en een gaaf landschap het betrekken van zoveel mogelijk mensen als leidmotief dient gehanteerd volgens het principe natuur en landschap voor iedereen. Samenwerking tussen overheden en organisaties van het middenveld is hierbij zeer belangrijk. voor de biodiversiteit niet alleen de overheden een belangrijke verantwoordelijkheid moeten opnemen, maar dat daarnaast alle actoren en gebruikers die bij de landelijke ruimte betrokken zijn, moeten bijdragen aan het behoud en de ontwikkeling van de verscheidenheid van kenmerkende soorten in de aan hen toegekende ruimte. voor acties naar het behoud en het ontwikkelen van de biodiversiteit een doelgroepenbeleid noodzakelijk is waarbij de verschillende gebruikers van het landelijk gebied gesensibiliseerd en aangemoedigd worden om te komen tot een wise-use en een zodanig gebruik dat ook leefgebieden van de bijzondere en kwetsbare soorten (rode lijsten) terug worden versterkt. het behoud en het herstel van de biodiversiteit op lokaal en regionaal vlak een intensief beleid vereist van bescherming en versterking van natuurgebieden, en dit in samenhang met het gehele landschap. Tevens moet een milieukwaliteit van zodanig hoog niveau vooropstaan dat tevens aan de voorwaarden voor kwetsbare soorten (rode lijsten) voldaan wordt. om tegemoet te komen aan de nieuwe uitdagingen specifieke en voldoende kwaliteitsvolle leefgebieden als natuurgebied moeten worden uitgebouwd, ingericht en beheerd, dit om de meest kwetsbare en meest bedreigde biodiversiteit snel en op afdoende wijze te vrijwaren. het noodzakelijk is een beleid te voeren om de kleine natuurgebieden te ontsnipperen, te versterken en in te bedden in een netwerk van voldoende robuuste natuur in een kwaliteitsvol landschap. 1 Biodiversiteit is het aantal en de verscheidenheid aan levende organismen en ecosystemen die aan mekaar via een webvormige structuur ondersteunende diensten leveren zoals de voedselkringloop, en die de voorwaarden in stand houden voor het leven op aarde. 2 ecosysteemdiensten = water-, bodem- en voedselkringloop, regeneratie van natuurlijke hulpstoffen, beheersing van plagenen vervuiling, chemisch- en genetisch reservoir

3 1. aan te sluiten bij de door de IUCN 3 gelanceerde, de door de Europese overheid ondersteunde campagne Countdown met de doelstelling het verlies aan biodiversiteit terug te dringen en Fast Forward samen met Natuurpunt en andere deskundigen adviezen en kennis te verzamelen voor de ontwikkeling van initiatieven inzake biodiversiteit. 3. het maatschappelijk draagvlak voor meer natuur te versterken en de betrokkenheid van de mensen t.o.v. de omgevende natuur en het landschap te vergroten. 4. voorrang te geven aan de meest bedreigde en kwetsbare leefgebieden, dier- en plantensoorten. Hierbij worden de Vlaamse rode lijsten 5 en de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn 6 als leidraad gebruikt. 5. op basis van deze prioriteiten de nodige aandacht te schenken aan deze leefgebieden, dier- en plantensoorten bij het opmaken van eigen beleidsplannen (gemeentelijke natuurontwikkelingsplannen, ruimtelijke uitvoeringsplannen, beheerplannen ) 6. de diverse voorgestelde acties met middelen en mensen door het bestuur goed te keuren en uit te voeren. Deze acties veronderstellen een versterkte samenwerking met de doelgroepen, waaronder de natuurbeweging en andere ruimtegebruikers. 7. de initiatieven ter versterking van de biodiversiteit uitgaande van organisaties van het middenveld (waaronder Natuurpunt) in overleg te ondersteunen (zie de punten in het actieplan dat volgt). 8. het beleid vervolgens te richten op de duurzame instandhouding van de bestaansvoorwaarden van de desbetreffende leefgebieden en soorten. 9. een eigen bijdrage te leveren aan de strijd tegen de klimaatverandering. * IUCN is The World Conservation Union, die ongeveer meer dan wetenschappers en experts uit 181 landen op regelmatige basis samen brengt rond het duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. 4 Countdown 2010 is een wereldwijd samenwerkingsverband van landen, regio s en organisaties die het verlies aan biodiversiteit tegen 2010 willen terug dringen, in uitvoering van de internationale verplichtingen zoals vastgesteld op de Wereldduurzaamheidstop van de verenigde Naties in Johannesburg (2002) en de Europese top van regeringsleiders in Göteborg (2001). 5 Rode lijsten geven de bedreigde status aan van planten- en diersoorten adhv criteria als mate van achteruitgang, de totale (wereld)- populatie, het verspreidingsgebied, de populatiedichtheid of -fragmentatie. 6 Europese habitat- en vogelrichtlijnen bepalen dat elk land van de EU voor zijn grondgebied specifieke zones moet aanduiden waar de op Europees vlak meest bedreigde en kenmerkende fauna en flora (benoemd in bijlagen van de richtlijnen) duurzaam kan in stand gehouden worden en waarbij gestreefd wordt naar een samenhangend Europees netwerk van natuurgebieden (Natura 2000 netwerk).

4 Actieplan horende bij Charter voor Biodiversiteit In het kader van het Internationaal jaar van de Biodiversiteit, ingesteld door de Verenigde Naties, wordt op voorstel van Natuurpunt Gooik door het gemeentebestuur van Gooik en de milieuraad van Gooik het Charter voor Biodiversiteit van Natuurpunt ondertekend. Hierbij worden volgende verbintenissen aangegaan om de achteruitgang van de biodiversiteit en het verdwijnen van ecosystemen in onze gemeente een halt toe te roepen. De gemeente engageert zich om samen met de lokale natuurverenigingen volgende actiepunten te realiseren: Actiepunt 1 Campagne Koesterburen De gemeente werkt actief mee aan Je hebt meer buren dan je denkt, de provinciale campagne rond biodiversiteit. Uit een lijst van 229 soorten die dringend bescherming nodig hebben, koos Gooik acht koesterburen die in onze regio nog voorkomen: - Boerenzwaluw - Geelgors - Bruin-blauwtje - Huiszwaluw - Eikelmuis - Slanke Zegge - Fijngeschubde Aardtong - Steenuil De gemeente engageert zich om in onderling overleg samen met Natuurpunt, de milieuraad, het Regionaal Landschap, landbouwers, inwoners en verenigingen actief inspanningen te leveren om deze koesterburen betere overlevingskansen te bieden door hun leefomgeving te beschermen. Actiepunt 2 Educatief pakket De milieudienst van de gemeente (afhankelijk van aanwezigheid stagair) werkt een educatief pakket uit op maat van Gooik over de acht koesterburen en biodiversiteit. Dit pakket wordt aangeboden aan alle scholen en verenigingen in de gemeente. Natuurpunt en de milieuraad kunnen bijdragen met inhoudelijke informatie o.a. vindplaatsen in de gemeente en relevante maatregelen en mee instaan voor de organisatie van educatieve activiteiten zoals wandelingen of voorstellingen. Actiepunt 3 Biodiversiteit in je buurt De gemeente en Natuurpunt onderzoeken mogelijkheden om samen met een aantal buurten een actieplan uit te werken voor lokale biodiversiteit in de eigen buurt. Dit plan start door kaartmateriaal en historische foto s bij elkaar te zoeken. Op basis daarvan wordt tijdens een buurtwandeling nagedacht over diverse mogelijkheden voor natuur in de buurt. Samen met Velt Gooik, het Regionaal Landschap en de milieuraad worden buren geholpen om alle ideeën voor biodiversiteit in de buurt uit te werken tot een concreet actieplan. Er wordt een engagement van de buurt gevraagd voor een deel van de uitvoering, opvolging en onderhoud achteraf. Actiepunt 4 Milieukrant Gooik De milieuraad, gemeente en Natuurpunt geven samen een (half-) jaarlijkse Milieukrant Gooik uit. De milieukrant wordt apart per post verdeeld onder alle inwoners. In de milieukrant staat informatie over diverse projecten en nieuwtjes over natuur en milieu in de gemeente. Op die manier krijgen milieu- en natuuracties o.a. uit dit Charter meer zichtbaarheid en kunnen ze sensibiliserend werken. Deze actie wordt uitgewerkt door de leden van de milieuraad en de kosten worden gedragen door de milieuraad. De inhoud van de milieukrant wordt ingevuld in overleg met het bestuur.

5 Actiepunt 4 Geelgors De Geelgors is mascotte voor een aantal acties ten voordele van akkervogels. - Overweging tot inrichten van geschikte gemeentegronden langs landbouwgebied met graanranden en struweel voor akkervogels. - Aangepast maaibeheer van een aantal grasstroken (uitwerking in samenwerking met het Regionaal Landschap). - De milieuraad engageert zich om jaarlijks op minstens één locatie bijkomende haag en houtkant aan te planten. - De gemeente overweegt subsidie voor landbouwers die een graanrand laten overwinteren als voedsel voor akkervogels (model Herne). Actiepunt 5 Bruin-blauwtje Het Bruin-blauwtje is mascotte voor een aantal acties ten voordele van vlinders en bijen. - Overweging tot promotie van een aangepast bloemenmengsel en inzaaien van een aantal publieke bermen of parkjes. - Bermbeheerplan met afvoer van maaisel en vlindergericht maaibeheer (uitwerking in samenwerking met het Regionaal Landschap). Gooik beschikt niet over bermbeheerplan, maar past een aantal maatregelen wel al toe. - Verdere promotie van reductie van pesticiden door gemeente, landbouw en inwoners. Actiepunt 6 Boeren- en huiszwaluw Acties ten voordele van zwaluwen in de gemeente. - Verdere subsidie voor bewoonde nesten in boerderijen via de landbouwraad. - Overweging tot subsidie van kunstnesten en/of bewoonde nesten bij inwoners (op geschikte locaties). - Bijhouden van een inventaris van populaties huis- en boerenzwaluw bij landbouwers via bovengenoemde subsidie. Actiepunt 7 Steenuil en Eikelmuis De Steenuil en Eikelmuis zijn mascottes voor een aantal acties in verband met knotbomen, fruitbomen en hagen. - Promotie en overweging tot subsidie van uilenkasten (in samenwerking met het Regionaal Landschap). - Promotie en subsidie van eikelmuis kasten via de milieuraad. - De gemeente geeft verder ondersteuning aan het knotteam met vrijwilligers. Actiepunt 8 Voorbeeldprojecten De gemeente en de milieuraad werken in elke deelgemeente een voorbeeldproject uit om de lokale biodiversiteit te verhogen. Deze concrete en zichtbare acties zorgen ook voor sensibilisering en zetten inwoners aan om zelf acties te ondernemen: - Leerbeek: graanstrook (erosiestrook) en struweel voor akkervogels + inrichten pastorietuin - Kester: overweging inrichten vleermuisbunkers - Oetingen: houtkanten en hagen langs de oude trambaan - Gooik: hoogstamboomgaard, hagen, poelen en compostsite in De Paddenbroek - Strijland: inrichten omgeving Woestijnkapel Actiepunt 9 Trage wegen De gemeente Gooik ijvert voor de instandhouding, onderhoud en heropening van trage wegen. In een eerste fase werden reeds een aantal wegen heropend voor het Wandelnetwerk Pajottenland. Actiepunt 10 Natuurgebieden Indien de aankoop van natuurgebieden door Natuurpunt zich voordoet, zal de gemeente overwegen om deze aankoop te subsidiëren (model Lennik, Dilbeek en Pepingen). De gemeente en Natuurpunt kunnen in onderling overleg samenwerken tijdens activiteiten en beheerwerk in kader van de Dag van de Natuur eind november.