12 februari Omgaan met diversiteit in okan

Transcriptie

1 12 februari 2009 Omgaan met diversiteit in okan

2 Waarom? Doelstellingen? Diversiteit en Okan : een boeiende maar complexe relatie Valkuilen Sleutelcompetenties Leerkrachtcompetenties Doelstellingen van schoolbeleid Voorwaarden voor goede okanwerking Observeren evalueren rapporteren van vaardigheden omgaan met diversiteit

3 WAAROM Maatschappij Vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen, eindtermen : sociale vaardigheden cfr. ROTAN Beroepsprofiel leerkracht

4 DOELSTELLINGEN Werken aan de competentie omgaan met diversiteit bij leerlingen burgerschapsvorming Werken aan de competentie omgaan met diversiteit bij zichzelf, als leerkracht : noodzakelijke voorwaarde voor gelijke kansen voor alle leerlingen op een succesvolle schoolloopbaan sociale ongelijkheid aanpakken emancipatorische taak onderwijs hogere motivatie en leerrendement leerlingen

5 DIVERSITEIT EN OKAN EEN POSITIEVE, BOEIENDE MAAR COMPLEXE RELATIE Positieve sfeer, gemotiveerde enthousiaste gedreven leerkrachten, dankbare leerlingen.. Werken in een biotoop van extreme diversiteit Werken in zeer uitdagende pedagogischdidactische praktijk : geen leerplan, korte okanperiode

6 Directrice : Okan is exemplarisch voor de hele schoolwerking. Op mijn school zijn de leerkrachten in okan het meest van alle collega s bezig met het werken aan vakoverschrijdende sociale vaardigheden. In okan werkt men daar heel expliciet en intensief aan, misschien heeft dit te maken met het feit dat de leerkrachten er hun volledige lesopdracht hebben, maar wellicht nog meer met de vaststelling dat heel wat okanners deze vaardigheden nog niet beheersen. Dit in tegenstelling tot de collega s in het BSO die er vaak van uitgaan dat leerlingen een aantal essentiële vaardigheden toch al in het basisonderwijs verworven moeten hebben

7 VALKUILEN Gedreven, gemotiveerd dus goede werking, gevarieerde pedagogischdidactische praktijk Belang van zelfkritische ingesteldheid, bereidheid tot reflectie! Bemoederende aanpak, meestal met de beste bedoelingen Belang van nadenken vanuit normen, referentiekader van de leerling

8 OMGAAN MET DIVERSITEIT SLEUTELCOMPETENTIES Diversiteit zien als een normaal fenomeen waar iedereen dagelijks in verschillende situaties mee te maken heeft (normaliteit) Vooroordelen en veralgemeningen waar mogelijk en wenselijk vermijden; zich onthouden van en zich verzetten tegen elke vorm van discriminatie (onbevooroordeeldheid en non-discriminatie). Gebeurtenissen, contexten en personen vanuit verschillende perspectieven bekijken (multiperspectiviteit). Functioneren in verschillende contexten in steeds wisselende omstandigheden en nieuwe situaties (aanpassingsvermogen). Kiezen voor dialoog en samenwerking (dialoog en samenwerking). Leren van elkaars visies, ervaringen en competenties (leren van elkaar).

9 OMGAAN MET DIVERSITEIT LEERKRACHTCOMPETENTIES 1. Diversiteit waarnemen in de klas, op school en daarbuiten. - Genuanceerd beeld van lln : intake, gesprekken, observaties - Oog hebben voor noden, behoeften en leefwereld van lln - Aandacht besteden aan sociale relaties - Zicht krijgen op verschillende vaardigheden lln - => breed observeren 2. Diversiteit op een positieve manier benaderen. - veilig en stimulerend klimaat scheppen voor lln - Uitgaan van wat diversiteit voor lln zelf betekent in bep context

10 3. Kinderen en jongeren begeleiden tot kwaliteitsvolle interactie met elkaar en met anderen. - Gebruik maken van interactieve werkvormen lln verplichten tot samenwerking, elkaar helpen - In klaspraktijk expliciet ruimte laten voor dialoog, conflict en reflectie - Lln regelmatig in heterogene groepjes laten samenwerken aan taken

11 4. Diversiteit integreren in het totale onderwijsleerproces van kinderen en jongeren. - Variëren in werkvormen - Inbreng lln stimuleren - Differentiatie - Ruimte voor spontaan, informeel leren - Op zoek gaan naar verbindingen tussen binnen-en buitenschoolse leerervaringen van kinderen en jongeren - Lesmateriaal screenen - Breed en betrouwbaar evalueren - => coöperatief leren krachtige leeromgeving leerkracht als begeleider

12 5. Goed omgaan met de diversiteit van collega s, ouders en externe partners. - Omgaan met collega s,ouders, externe partners in geest van democratisch overleg - Zich kunnen inleven in verschillende perspectieven - Zich soepel aanpassen aan verscheidenheid binnen groep collega s, ouders en externe partners - Bereid zijn te leren van anderen 6. De eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid zien en ernaar handelen. - Onderschrijven dat zij zelf deze competentie levenslang moeten nastreven om alle lln gelijke onderwijskansen te bieden

13 OMGAAN MET DIVERSITEIT ALS DOELSTELLING VAN EEN SCHOOLBELEID 1. Leren omgaan met diversiteit als doelstelling bij alle leerlingen en leerkrachten van de school nastreven. - Pedagogisch project / schoolwerkplan - Opnemen in evaluatiebeleid - Zoeken naar linken tussen eindtermen leerplannen en comp - Nascholingen, klassenraden, studiedagen - Criterium bij aanwerving en evaluaties personeel

14 2. Pedagogische en didactische voorwaarden invullen voor een effectieve diversiteitsaanpak op klas- en schoolniveau. - Positief leer- en leefklimaat - Schoolreglement wordt breed gedragen - Weloverwogen samenstelling van klasgroepen - Inrichting en aankleding klassen en school

15 3. De school uitbouwen als een interactieve en lerende organisatie. - Schoolwerking, klasgebeuren opvatten als teamwerk, hulp en leren van elkaar - Personeelsbeleid gericht op max inzet verschillende vaardigheden lkn 4. Streven naar een diverse samenstelling van alle geledingen in de school. - Diversiteit criterium bij samenstelling personeelskorps : competenties belangrijker dan zichtbare verschillen zoals herkomst - Alle lln welkom!

16 5.De school als leer- en leefomgeving plaatsen binnen een breed netwerk van partners. - School staat open voor buurt en neemt deel waar mogelijk - Samenwerking met verschillende partners tvv brede ontwikkeling lnn

17 VOORWAARDEN VOOR EEN GOEDE OKANWERKING EN KLASPRAKTIJK Uurroosters Lesblokken waarbinnen uitstappen mogelijk zijn Voldoende uren coördinatie : noodzakelijke omkadering voor veelheid en complexe taken in okan Belang van aparte functieomschrijving (cfr. Vervolgschoolcoach) Organieke uren okan investeren in okan Gekleurde uren Kleine klasgroepen

18 OBSERVEREN EVALUEREN RAPPORTEREN VAN OMGAAN MET DIVERSITEIT Uitdagende complexe opdracht : meten van taalvaardigheid en andere vaardigheden in okan (in toekomst : uitzetten van leerlijn) Waarom : Gericht en systematisch observeren Verschillende sociale vaardigheden ook opnemen in evaluatie en rapportage In kaart brengen van leerproces op vlak van sociale vaardigheden Doelstelling : Leerlingen : vlotte doorstroom : (schools)succes regulier onderwijs of arbeidsmarkt Leerkrachten : reflectie op en bijsturen van eigen lespraktijk

19 Succes in vervolgonderwijs / arbeidsmarkt niet enkel afhankelijk van mate waarin taalvaardigheid ontwikkeld werd! Werken aan competenties omgaan met diversiteit essentieel voor alle leerlingen Concretiseringen van competenties (vb. plannen gebruik agenda) kunnen opgesplitst worden volgens niveaugroepen

20 Uitgangspunt : Bestaande documenten (attituderapporten, leerlingvolgsystemen) Screeningsdocument omgaan met diversiteit (DISCO) voor lln kleuter, lager en secundair onderwijs Observatieinstrument 2 e -3 e gr BSO/TSO : Centraal = competentiegerichte aanpak en veronderstelt competentiegericht evalueren

21 Gemotiveerde selectie maken van competenties in instrumenten (cfr. doelstelling) Hoe? Kijkwijzer (checklist) = handvat Gestructureerd competenties in kaart brengen en op volgen Kader om overleg te structureren : Gebruik verschillende lkn en begeleiders Dynamisch instrument : keuzes maken competentie Pragmatisch instrument : niet altijd haalbaar om alle lln te observeren

22 Geen extra lijsten naast bestaande leggen = overlapping, onduidelijkheid, planlast. Integreren in en verfijnen van bestaande schooldoc : werkbaar geheel Praktisch : 4 puntenschaal - moet beter, er wordt meer verwacht +/- aanvaardbaar, benadert de verwachtingen + goed, voldoet aan de verwachtingen ++ uitstekend, overtreft de verwachtingen Vaardigheid = permanent ontwikkelen Idealiter : kolom extra informatie voor toelichting

23 Hoe vertalen in rapport? Suggestie : Formuleren algemene competenties en extra commentaar (concretisering) Kan samenwerken (commentaar : luistert naar ander, komt op voor eigen mening) Flexibiliteit (commentaar : past zich aan aan een nieuwe situatie vb. uitstap, snuffelstage)

24 VOORBEELDEN Vaardigheid : functioneren in verschillende contexten, wisselende omstandigheden Start okan : de lln hebben weinig moeite met goed voorbereide veranderingen Kijkwijzer : goede reactie lln bij afstappen dagelijkse structuur, bij uitstap goede reacties, voelen lln zich goed om op gepaste manier met nieuwe situatie om te gaan, Gevorderde groepen : de lln past zich vlot aan aan nieuwe situatie Kijkwijzer : lln flexibel om zaken anders aan te pakken (vb. snuffelstage), kan situaties goed inschatten en gedrag erop afstemmen

25 Vaardigheid : kiezen voor dialoog en samenwerking Start okan: lln werken samen aan een gemeenschappelijk doel Kijkwijzer : lln voeren activiteiten gezamenlijk uit, elke lln draagt zijn steentje bij in een groepsactiviteit Gevorderde groepen : lln zijn bereid te onderhandelen en kunnen groepsbeslissingen aanvaarden om tot een gezamenlijk resultaat te komen Kijkwijzer : lln zijn bereid met anderen in gesprek te gaan wanneer eigen idee afwijkt, lln zijn bereid zich in te leven in mening van ander, lln kan mening bijstellen als dit groep ten goede komt

26 MEER INFORMATIE DISCO: instrument om omgaan met diversiteit in kaart te brengen bij leerlingen, leerkrachten en / of school Didactische fiches / interactieve werkvormen / voorbeeldlessen / evaluatievormen

27 Steunpunt Gelijke onderwijskansen Steunpunt Diversiteit en Leren Universiteit Gent Sint-Pietersnieuwstraat Gent Tel. 09/ Fax.09/ Website :