It takes two to tango Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt. Julia van Weert Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "It takes two to tango Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt. Julia van Weert Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg"

Esther Sanders
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 It takes two to tango Effectieve communicatie met de (oudere) patiënt Julia van Weert Utrecht, 8 juni 2015 Samen Bouwen aan Transmurale Zorg

2 2

3 Doelen van Communicatie?

4 Doelen van Communicatie Functie Doel Contact leggen Informatie verzamelen Informatie geven Beslissingen nemen Goede en effectieve relatie Inventarisatie symptomen/klachten Goede informatieverschaffing Besluit nemen op basis van informatie en voorkeuren Bevorderen van ziekte- en behandelingsgerelateerd gedrag Omgaan met emoties Adequaat en haalbaar ziekte en behandelingsgerelateerd gedrag Steunen van patiënt De Haes & Bensing., 2009

nemen op basis van informatie en voorkeuren Bevorderen van ziekte- en behandelingsgerelateerd gedrag Omgaan

5 Behoeften van de patiënt need to know and = cognitieve behoefte understand need to feel known and = emotionele behoefte understood

6 Recall (correct herinneren van informatie)

7 Waarom is recall belangrijk? * meer tevredenheid (Kessels, 2003) * betere zelfmanagement (Galloway e.a., 1977; Mossman e.a., 1999) * betere therapietrouw (Cameron, 1996; Linn e.a., 2013) * betere kwaliteit van leven (Maguire, 1999) * betere gezondheid (Flocke & Stange, 2004; Henry e.a., 2008; Schillinger e.a., 2003)

a., 1999) * betere therapietrouw (Cameron, 1996; Linn e.a., 2013) * betere

8 Een paar cijfers Een derde van de patiënten blijft na het consult met vragen zitten 30% wijt dit aan tijdgebrek in het consult 21% is door de spanning vergeten vragen te stellen 19% heeft de informatie niet goed begrepen 30 80% van de informatie wordt niet onthouden

is door de spanning vergeten vragen te stellen 19% heeft de

9 9

10 Nog enkele cijfers 33% te weinig informatie over ziekte 31% te weinig informatie over behandeling 47% te weinig informatie over te verwachten effecten 55% te weinig informatie over bijwerkingen 80% te weinig informatie over nazorg (Husson, 2013)

informatie over te verwachten effecten 55% te weinig

11 Goede communicatie = Patiëntgericht = Samenwerking met de patiënt 11

12 Ken uw patiënt Vechter? Vluchter? Informatiezoeker Informatievermijder

13 Comorbiditeit Ouderen Functionele problemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten (tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie

14 Comorbiditeit Ouderen Functionele problemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten (tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

15 Comorbiditeit Ouderen Functionele problemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten (tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

16 Comorbiditeit Ouderen Functionele problemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten (tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

17 Waarom het vaak mis gaat

18 Waarom het vaak mis gaat angst/tobben onzekerheid schroom eigen ideeën niet durven onderbreken Hij/zij heeft het al zo druk Daar heeft hij/zij allemaal geen tijd voor Straks vindt hij/zij dat ik zeur Misschien is het wel een domme vraag Ik wil geen psychosociaal geval lijken

heeft hij/zij allemaal geen tijd voor Straks vindt hij/zij dat ik

19 Comorbiditeit Ouderen Functionele problemen Cognitieve en sensorische functies Persoonlijke relevantie van informatie Geven van informatie en steun Afstemmen op behoeften van ouderen Recall van informatie Patiëntenuitkomsten (tevredenheid, therapietrouw, coping, angst, zelfmanagement, herstel)

20 Wat is oud? Frailty een kwetsbaar begrip Inter-individuele variatie Ouderen grootste risicogroep voor miscommunicatie (Adelman RD et al 2000, Sparks L et al 2008)

21 Beïnvloedbare factoren in de communicatie met ouderen Complexe problemen fysiek als sociaal - Comorbiditeit - Polyfarmacie - Functionele beperkingen - Emotionele problemen - Gebrek aan sociale steun

22 Ouder worden en cognitie Z-scores 1,2 0,8 0,4 0-0,4 Working Memory Long-term memory Speed of Processing Digit Symbol Letter Comparison Pattern Comparison Door achteruitgang van geheugen en Line Span snelheid van informatieverwerking komt informatie bij ouderen waarschijnlijk minder goed over dan bij jongeren Letter Rotation Computation Span Reading Span Benton -0,8-1,2 20's 30's 40's 50's 60's 70's 80's leeftijdsgroepen n = 350 Rey Cued Recall Free Recall Park et al., 2003

23 Compensatie door ouderen? (levens)ervaring (Brown & Park, 2002) beter in staat emoties te reguleren (Mather & Carstensen, 2005)

24 Literatuur: recall van informatie (onthouden en reproduceren) Positief effect op recall: Duidelijke informatie Actief participerende patiënt Gespreksonderwerpenlijst + aandacht

25 Beïnvloedbare factoren in de communicatie met ouderen Informatieverwerking trager Werkgeheugen neemt af Inhibitie vermindert

26 Wat is duidelijke informatie? (Silberman et al, 2008)

27 Wat is duidelijke informatie? Herhalen Categoriseren Samenvatten Vermijden van jargon Begrip checken Info laten herhalen door patiënt Waaróm uitleggen Belang benadrukken Combinatie met geschreven info Aanmoedigen aantekeningen te maken of gesprek op te nemen (Silberman et al, 2008)

28 Wat voorspelt recall? Recall (%) wordt beïnvloed door: leeftijd (leeftijd recall ) hoeveelheid informatie (meer recall ) prognose (prognose recall ) praten over prognose (meer recall ) Jansen et al., JCO, 2008

29 Inhoud gesprek: Gemiddeld div. zkh.: 82.2 items algemeen 10% psycho-sociaal 1% bijwerkingen 28% medischtechn.info 29% omgaan met bijwerkingen 32% (Jansen e.a., Gerontologist, 2008)

30 Wat wordt er onthouden? ,5 6,8 aantal adviezen gegeven aantal adviezen onthouden 22,3% recall (Jansen et al, Gerontologist, 2008)

31 Kankergerelateerde informatiebehoeften % (zeer) belangrijk (mean score > 2,5) Belang patient Belang vpk 20 0 Info over behandeling Omgaan bijwerkingen Toekomst (van Weert et al., PEC, 2013)

32 Kankergerelateerde informatiebehoeften % (zeer) belangrijk / aan de orde geweest (mean score > 2,5) Belang patient Belang vpk Observatie 20 0 Info over behandeling Omgaan bijwerkingen Toekomst (van Weert et al., PEC, 2013)

33 Algemene communicatiebehoeften % (zeer) belangrijk (mean score > 2,5) Belang patient Belang vpk 20 0 Affectief Naasten Pers afstemming Coping (van Weert et al., PEC, 2013)

34 Algemene communicatiebehoeften % (zeer) belangrijk / aan de orde geweest (mean score > 2,5) Belang patient Belang vpk Observatie 20 0 Affectief Naasten Pers afstemming Coping (van Weert et al., PEC, 2013)

35 Betrekken van naasten bij de communicatie Beeld van de relatie Head turning sign Balans tussen de aandacht voor de patiënt en voor de naasten bij andere behoeften Steun ook de naasten, mantelzorg

36 Onvervulde informatie- en communicatiebehoeften patiënten (n=960) Meest onvervuld: Informatie over de gevolgen voor dagelijks leven Aandacht voor naasten Realistische verwachtingen Ouderen (> 65) Affectieve communicatie (nog) belangrijker dan jongeren Ontevredener over Affectieve communicatie dan jongeren (Bolle et al., 2012)

37 Tips voor de praktijk (1) Pas communicatie aan op patiënt die voor u zit Wees alert op zorgen en andere signalen Stimuleer patiënt en naasten om vragen te stellen Heb aandacht voor de naasten ë

38 Tips voor de praktijk (2) Maak keuzes: Wat is voor deze patiënt de meest belangrijke informatie Structureer informatie (groeperen, ë bruggetjes) Vat regelmatig samen Herhaal belangrijke informatie

39 Tips voor de praktijk (3) Wees alert op problemen met visus, gehoor of cognitie Voorkom afleiding in de omgeving Zorg voor oogcontact Praat langzaam en duidelijk zonder vakjargon Combineer verschillende manieren van informatie geven Verspreid informatie over verschillende momenten

40 Conclusie De waarde van communicatie moet niet worden onderschat Communicatie is altijd tweerichtingsverkeer Actieve deelname van de patiënt helpt

41 Meer informatie:

Vergelijkbare documenten

Patiënt voorlichten: Gewenste communicatie voor patiënten (top 10; N=2082) Compensatie door ouderen? Vandaag. Behoeften van de patiënt

Patiënt voorlichten: Gewenste communicatie voor patiënten (top 10; N=2082) Compensatie door ouderen? Vandaag. Behoeften van de patiënt Gewenste voor patiënten (top ; N=8) Patiënt voorlichten: Hoe doe je dat? serieus genomen worden openheid een luisterend oor advies info over behandeling onderzoek probleem Julia van Weert Jesse Jansen