Je spreekbeurt of werkstuk over biologische appelteelt!

Transcriptie

1 Je spreekbeurt of werkstuk over biologische appelteelt! Ga je voor school een spreekbeurt houden of een werkstuk maken? Dan hebben wij een heel leuk onderwerp voor je: biologische appels telen. En waarom is het zo leuk om daar over te vertellen? Omdat deze manier van telen heel erg verbonden is met de natuur. Het voedsel dat wij eten, komt van oorsprong allemaal uit de natuur om ons heen. Het is dan ook heel belangrijk dat we verantwoord omgaan met onze natuurlijke omgeving. Niet alleen voor de dieren en planten zelf, ook omdat wij weer het voedsel binnenkrijgen. In de boomgaarden van Landgoed de Olmenhorst produceren we appels en peren met het EKO-keurmerk. Dat betekent dat het fruit zonder gif geproduceerd is en dat we met natuurlijke middelen voor de bomen zorgen. Wat is biologisch eigenlijk precies? Hoe groeit een biologische appel van zaadje tot vrucht om op te eten? En waarom zou het goed zijn als mensen biologisch voedsel eten? In dit document vind je informatie over deze onderwerpen. Ook staan er tips voor websites waar je verder kunt zoeken naar informatie over biologisch eten, en natuurlijk appels. Heel veel plezier en succes. Als je nog vragen hebt, kan je altijd een mail sturen. Groetjes, de medewerkers van De Olmenhorst Landgoed de Olmenhorst Lisserweg AS Lisserbroek

2 De biologische boomgaarden van De Olmenhorst Wandelen door een boomgaard is prachtig. Heb je al eens duizenden appelen perenbomen in bloei zien staan in het voorjaar? Of in het najaar gezien en geroken hoe de bomen vol hangen met heerlijke vruchten? Bij De Olmenhorst kun je dit naar hartenlust beleven. Op ons landgoed wordt al bijna 130 jaar fruit geteeld. De eerste boomgaard stamt uit 1880, een ouderwetse hoogstamboomgaard met enkele grote bomen waaronder schapen graasden. Op de foto hiernaast zie je de fruitoogst in 1919 afgebeeld. Inmiddels vormt De Olmenhorst een modern fruitteeltbedrijf met ruim 18 hectare boomgaarden, waarin circa appelbomen en ruim perenbomen staan. In onze hoogstamboomgaard groeien ook enkele pruimenbomen. Daarnaast zullen we op korte termijn kersen en kleinfruit aanplanten, zoals bessen, frambozen en bramen. We telen het fruit biologisch en we willen dat de boomgaarden er zo natuurlijk mogelijk uitzien. We spannen bijvoorbeeld geen netten boven de bomen om hagelschade te voorkomen. Met je eigen klas op onderzoek uit in de boomgaarden Lopen door een boomgaard vol met rijpe vruchten aan de bomen is niet alleen heel leuk, maar kan ook erg leerzaam zijn. Al het verpakte voedsel in de supermarkten komt tenslotte niet uit de fabriek, maar is tijdens de seizoenen geteeld en verzorgd door toegewijde boeren en tuinders. In onze fruitboomgaarden wordt de relatie tussen ons eten en de natuur tastbaar. Hier liggen de vruchten niet in plastic bakjes, maar hangen rijp en plukklaar aan de bomen! In september en oktober zijn de vruchten rijp, de ene soort iets eerder dan de andere soort. Schoolklassen kunnen langskomen voor een rondleiding door de boomgaard en om zelf appels te plukken. Zo weet je tenminste hoe een volle boomgaard eruit ziet. En hoe lekker een écht verse, biologische appel smaakt. 2

3 Biologische teelt Sinds eind jaren negentig ontwikkelde De Olmenhorst zich naar biologische fruitproductie. Vanaf 2003 hebben alle appelen het EKO-keurmerk en binnenkort ook de peren. Dit houdt in dat we proberen verstandig en duurzaam om te gaan met de natuur op ons landgoed, en dat we onze klanten zo eerlijk en gezond mogelijke producten willen aanbieden. Hoe teelt De Olmenhorst het fruit? Concreet betekent biologische teelt dat we geen kunstmest, chemische middelen en gentechnologie gebruiken. Onkruid wordt niet platgespoten, maar gewoon gemaaid en geschoffeld. Ongedierte wordt bestreden met behulp van hun natuurlijke vijanden. Koolmezen eten bijvoorbeeld de rupsen, zweefvliegen eten bladluizen. Met nestkastjes en bloembedden worden dit soort helpers gelokt. Door het vochtige klimaat in Nederland vormen schimmelziekten een groot gevaar. Volgens de Europese regels mogen fruittelers deze bestrijden door te spuiten, maar alleen met stoffen van natuurlijke herkomst, zoals zwavel. Het liefst hoeven wij ook dit soort natuurlijke stoffen niet te gebruiken. Daarom zijn alle jongere boomgaarden op De Olmenhorst beplant met nieuwe, speciaal ontwikkelde appelrassen die niet alleen heerlijk smaken, maar ook een grote natuurlijke weerstand hebben. De biologische fruitteelt is wat het gebruik van hulpstoffen betreft maar liefst 25 keer zo milieuvriendelijk als de gewone teelt, zo blijkt uit onderzoek van het Centrum voor Landbouw en Milieu uit Ze zorgt voor een betere biodiversiteit (meer planten en dieren), een mooier landschap en minder schadelijk afval in het milieu. Wel is de biologische fruitteelt een ingewikkelde vorm van landbouw. Om de uitbraak van plagen te voorkomen, moet de teler zeer zorgvuldig gebruik maken van het natuurlijke evenwicht. Daarvoor laat hij de luchtvochtigheid, de temperatuur en andere omstandigheden in de boomgaard nauwkeurig inlezen door de computer. Vervolgens kan hij met behulp van speciale simulatieprogramma s bepalen of moet worden ingegrepen. Waarom biologische producten duurder zijn Ondanks alle inspanningen kan schade door ziekten en plagen niet altijd voorkomen worden. Biologische teelt geeft dan ook gemiddeld een 30% lagere productie dan de gangbare teelt, terwijl de productiekosten juist hoger liggen. Dit verklaart waarom de klant voor biologisch fruit meestal een hogere prijs betaalt. Gelukkig hebben steeds meer mensen daar begrip voor. De consumptie van biologische producten is in de afgelopen jaren sterk gestegen en zal alleen maar verder toenemen. 3

4 Zelf biologische appels plukken Veel biologische bedrijven willen graag dat mensen komen kijken en helpen, zodat men weet hoe belangrijk biologisch produceren is voor ons, ons voedsel en onze omgeving. Ook De Olmenhorst wil iedereen de mogelijkheid geven om te genieten van de boomgaarden en het biologische fruit. Wanneer in september en oktober de oogsttijd is aangebroken, kan iedereen zelf het fruit uit de bomen plukken. Het is heel leuk om met elkaar de boomgaarden in te trekken en daar met je eigen handen de rijpe appels en peren van de boom te halen. Met een mand vol appels naar huis gaan, soms nog met een blaadje aan de steel is een echte natuurervaring. Iets heel anders dan vier appels in een plastic bakje kopen in de supermarkt.. En appeltaart van zelfgeplukte, verse biologische appels is toch het allerlekkerst? In de oogsttijd plukken mensen zelf appels van de bomen. Het telen van verschillende fruitrassen Op De Olmenhorst telen we veel verschillende fruitrassen, ieder met een eigen smaak, kleur en textuur. Ook zijn de appels en peren niet allemaal tegelijk rijp. De teler houdt goed in de gaten wanneer welk ras klaar is om gepluk te worden. Deze rassen telen we op De Olmenhorst: Appel, traditionele rassen: Alkmene, Rode Boskoop (Goudreinette), Cox's Orange, Elstar, Jonagored en Jonagold Appel, nieuw geplant de laatste jaren: Santana, (Rode) Topaz (Evita), Dalinco, Rubinola, Lena en Autento Peer, traditionele rassen: Conference, Doyené du Comice, Triomphe de Vienne en Beurré Alexander Lucas Peer, nieuw geplant de laatste jaren: Concorde (kruising Conference en Comice). Op de volgende pagina zie je als voorbeeld het zelfplukschema van het jaar Zoals je ziet zijn niet alle fruitrassen die De Olmenhorst teelt voor de zelfpluk beschikbaar. Wel worden de andere rassen verkocht aan leveranciers, horeca en andere partijen. De oogst wordt bewaar din grote koelcellen. Daarvandaan kan het fruit worden getransporteerd naar de kopers. En vervolgens kan jij het fruit weer kopen, bijvoorbeeld in de supermarkt of bij biologische winkels. 4

5 Zelfplukschema 2009 Ras Begin pluk Eind pluk* Bewaarfruit? Elstar 16 september 25 oktober gekoeld 3 maanden Santana 19 september 4 oktober gekoeld 2 maanden Jonagored 3 oktober 25 oktober gekoeld 4 maanden Jonagold 10 oktober 25 oktober gekoeld 4 maanden Conference 19 september 11 oktober gekoeld 2 maanden Doyenné du Comice 19 september 18 oktober gekoeld ca. 6 weken * of eerder als het op is! Let op: Het is mogelijk dat deze tijdstippen gedeeltelijk verder moeten worden aangepast. Kijk daarom regelmatig op onze website of wij de optimale pluktijdstippen nog veranderen. Het schema van pluktijdstippen voor adoptiebomen is gedeeltelijk afwijkend vanwege verschil in soorten en mutanten. 5

6 De Olmenhorst en Biologica In 2004 is De Olmenhorst het ambassadeursbedrijf geworden van het landelijke "Adopteer een appelboom"-plan van organisatie Biologica. Voor deze gelegenheid droeg Simon Vinkenoog, als Dichter des Vaderlands, een gedicht voor aan zijn eigen boom. Biologica is de Nederlandse organisatie voor biologische landbouw en voeding. Biologica werkt samen met biologische boeren, handelaren, verwerkers en detaillisten aan het vergroten van de bekendheid van het biologisch product, de groei van de markt en de kwaliteit van de biologische productiemethode. In Biologica werken natuur- en milieuorganisaties samen met de vertegenwoordigers van de biologische landbouw. Meerdere fruitteeltbedrijven, verspreid over heel Nederland, zijn bij dit adoptieplan aangesloten. Als je een appelboom adopteert, steun je niet alleen een individueel biologisch fruitteeltbedrijf zoals De Olmenhorst, maar ook de ontwikkeling van de biologische sector. Meer informatie over het adoptieplan kan je ook vinden op de speciale website: Adopteer je eigen appelboom In 2000 zijn wij al begonnen met het Olmenhorst Fruitboom Adoptieplan (OFA). Het principe is eenvoudig. Je kunt, tegen een jaarlijkse vergoeding, een biologische appelboom adopteren. Nadat je een keuze hebt gemaakt uit een van de beschikbare appelrassen, selecteren wij de gewenste boom. Deze wordt dan voorzien van een bordje met je eigen naam. Je krijgt een plattegrond, zodat je jouw kan opzoeken wanneer je maar wilt. Zo kun je de hele cyclus van nabij beleven: van de ontwikkeling van het knopje aan de kale tak in de winter, via de bloei in het voorjaar, de groei in de zomer tot aan de rijpe vrucht in het najaar. Wij geven de juiste verzorging aan jouw boom. En natuurlijk is de uiteindelijke oogst voor jou! Een appelboom levert per jaar tussen circa acht en achttien kilo appels. Wanneer het zo ver is, informeren wij alle adoptiehouders over de optimale tijdstippen waarop de appels van de eigen boom geplukt kunnen worden. 6

7 De eigenschappen van de appelsoorten in het adoptieplan Alkmene Een heerlijk sappige en aromatische appel. Helderrood op gele ondergrond. Te plukken begin september, in warme jaren soms al eind augustus, doorplukken is hierbij aan te bevelen (in twee tot drie keer, uitsluitend de goed gekleurde vruchten eruit nemen). Buiten de koelcel maximaal drie weken te bewaren, in de koelcel tot de tweede helft van oktober. Cox s Orange Pippin Rode mutant Queen Cox s. Plantjaar Geurige aromatische appel. Vorm platrond, kleur donkerrood met een groene achtergrond. Aanvankelijk zeer hard, wordt na lange bewaring echter makkelijk melig. Dus voor Sinterklaas opeten of verwerken. Te plukken van half tot eind september, bij voorkeur in twee maal. Jonagored Een Jonagold mutant; die echter zoveel afwijkt dat de vinder (familie Morren (B)) het tot een aparte ras heeft weten te krijgen. Plantjaar Donkerrode schil, kleuring komt vanuit strepen. Indien te laat geplukt, bijna paars. Jonagold Helderrode mutant Jonica. Plantjaar Zoet en sappig. Schil altijd wat stug. Hoogronde vorm, rode blos op een groengele ondergrond. Goed te bewaren. Plukrijp vanaf begin oktober. Te plukken in circa drie keer tot eind oktober. Elstar Intens rode mutant Red Elstar, plantjaar Stevig, sappig met karakteristiek aroma. Duidelijk meer zuur dan Jonagold, in mooie balans met het zoet van de suiker. Beperkt beschikbaar. Plukrijp vanaf half september. Te plukken in circa drie keer tot half oktober. Autento Een kruising van Cox s Orange en Delbard Jubilé. Plantjaar Het krachtige aroma komt van Cox s en de mooie rode blos en het sappige zoet herkenbaar van zijn andere ouder. Dus nostalgisch maar toch modern. Een appel voor wie iets bijzonders wil! Pluktijd in de eerste helft van oktober. Biologische winkels en Landgoedwinkels In heel Nederland vind je inmiddels winkels waar biologische producten verkocht worden. In de supermarkten liggen ook steeds meer biologische producten met het EKO-keurmerk. Veel boerderijen verkopen hun eigen producten. Ook dat scheelt in milieuvervuiling, want er zijn geen extra vervoers- en verpakkingsmiddelen nodig. Ook De Olmenhorst verkoopt haar eigen fruit in de landgoedwinkel. Doordat De Olmenhorst samenwerkt met andere kleinschalige bedrijven die ambachtelijk produceren, kunnen er behalve het fruit, fruitsap en bijvoorbeeld honing nog meer producten verkocht worden. Bijvoorbeeld huisgemaakte boeren- en geitenkaas, biologische zuivel, sojaproducten en natuurvoeding. 7

8 Wil je nog meer informatie? Biologica is een organisatie in Nederland die het produceren en eten van biologisch voedsel stimuleert. Als je op de website naar pagina kids gaat, vind je allerlei informatie voor spreekbeurten over biologisch eten. Er is een speciale pagina over fruit telen. Deze website is een soort broertje van de Biologica-website. Er is een pagina voor kinderen, waarbij je informatie kunt vinden over de Open Dagen die op biologische boerderijen gehouden worden. Heel leuk om naartoe te gaan, want dan zie je tenminste in het echt wat biologisch produceren inhoudt. Op deze website kan je informatie vinden over producenten en telers van biologische producten. Van fruit, maar ook van bijvoorbeeld vlees, zuivel en vis. Een website met informatie over producten, winkels en het EKO-keurmerk. Skal is de controleur van de Nederlandse overheid die in de gaten houdt of producten wel echt biologisch zijn. Als dat zo is, geeft Skal een keurmerk aan het product, het EKO-keurmerk. Het fruit van De Olmenhorst draagt dat keurmerk bijvoorbeeld. Op de website van Skal vind je bij het kopje het biologisch keurmerk informatie over waar producten aan moeten voldoen om in Nederland biologisch te mogen heten. Je kunt ook het EKO-keurmerk downloaden voor je werkstuk of spreekbeurt. 8