Postacademische opleiding

Transcriptie

1 Universiteit Gent Faculteit Rechtsgeleerdheid Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen en Universiteit Antwerpen Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten CBR Postacademische opleiding

2 Waarom dit programma? Met dit postacademisch vormingsprogramma Bemiddeling in familiezaken wensen de organisatoren een multidisciplinaire, wetenschappelijk verantwoorde en tegelijk praktijkgerichte opleiding aan te bieden ten behoeve van personen die willen fungeren als bemiddelaar in familiale geschillen, zowel binnen als buiten de gerechtelijke sfeer. De familiale bemiddeling in het kader van een gerechtelijke procedure is inmiddels wettelijk geregeld. Op 1 oktober 2002 trad de Wet van 19 februari 2001 betreffende de proceduregebonden bemiddeling in familiezaken in werking. Deze wet vereist een erkenning voor eenieder die als bemiddelaar in familiezaken wordt aangesteld en heeft een koninklijk besluit in het vooruitzicht gesteld waarin minimale erkenningscriteria zullen worden bepaald waaraan de bemiddelaar in familiezaken moet voldoen. De inhoud van het programma van deze postacademische opleiding is dan ook mede geïnspireerd door de vereisten die een voorontwerp van koninklijk besluit stelt inzake de opleiding van de bemiddelaars. Een bijzonder aspect van de voorgestelde opleiding bestaat erin dat aan de deelnemers, wat het trainingsgedeelte betreft, twee verschillende bemiddelingsmodellen worden aangeboden, nl. het model contrapunt en het model T & O, waaruit vrij kan worden gekozen. Het theoretisch gedeelte van de opleiding sluit naadloos aan op beide modellen. De keuze van bemiddelingsmodel determineert de plaats van inschrijving niet. In het academiejaar zal de opleiding zich toespitsen op bemiddeling in familiezaken. De organisatoren hebben echter een ruimer perspectief voor ogen en wensen in de toekomst een opleiding aan te bieden rond bemiddeling als vorm van alternatieve geschillenbeslechting waarin ook op tal van andere domeinen zal worden gefocust. Doelpubliek De doelgroep van deze opleiding bestaat voornamelijk uit advocaten, notarissen en welzijnswerkers die als bemiddelaar in familiezaken willen optreden. De opleiding is uiteraard ook verrijkend voor eenieder die in de privé-sfeer of professioneel met familiale conflicten wordt geconfronteerd. Programma 1. INLEIDING (gemeenschappelijk) Filosofische en sociologische aspecten van de bemiddeling (2 u) 2. PSYCHOLOGISCHE EN PEDAGOGISCHE ASPECTEN VAN DE BEMIDDELING (8 u, gemeen-schappelijk) Visie op bemiddelen: bemiddeling als agogische interventie Bemiddelen vanuit psychologisch perspectief: inzichten rond de ontwikkeling en het verval van partnerrelaties 3. INITIËLE OPLEIDING (14 u, gesplitst naargelang de vooropleiding van de deelnemer) A. Psychologisch en/of pedagogisch geschoolden Procesrecht (2 u) Overeenkomstenrecht (1 u) Huwelijk, feitelijke scheiding en echtscheiding (3 u) Wettelijke en feitelijke samenwoning (2 u) Goederenverdeling (huwelijksvermogensrecht, erfrecht en mede-eigendom partim) (2 u) Alimentatie (2 u) Ouderlijk gezag (2 u) B. Juridisch geschoolden Werkbare factoren in de relatie bemiddelaarcliëntsysteem Mensbeelden en therapeutische richtingen Dynamieken en kwaliteitsparameters in partnerrelaties Impact van een ouderconflict op het welzijn van kinderen 4. JURIDISCHE ASPECTEN VAN DE BEMIDDELING (20 u, gemeenschappelijk) Algemene inleiding tot de opleiding recht (0,5 u) De Wet van 19 februari 2001 betreffende de proceduregebonden bemiddeling in familiezaken (3 u) Mogelijke conflicten i.v.m. alimentatie (1,5 u) 2

3 Mogelijke conflicten i.v.m. ouderlijk gezag (1,5 u) Mogelijke conflicten i.v.m. goederenverdeling (1,5 u) Mogelijke conflicten van internationaal privaatrecht (2 u) Fiscaalrechtelijke aspecten (2,5 u) Sociaalrechtelijke aspecten (2,5 u) Voorbeelden van bedingen (5 u) 5. BEMIDDELINGSTRAINING (72 u, gesplitst per gekozen bemiddelingsmodel) A. Bemiddelingsmodel contrapunt (72 u, enkel te Gent) B. Bemiddelingsmodel T & O (72 u, enkel te Antwerpen) 6. DEONTOLOGIE (4 u, waarvan 2 u gemeenschappelijk en 2 u gesplitst per beroepsgroep) A. Deontologie van de bemiddelaar (2 u, gemeenschappelijk) B. Deontologie per beroepsgroep (2 u): Deontologie van de advocaat-bemiddelaar (2 u) Deontologie van de notaris-bemiddelaar (2 u) Deontologie van de welzijnswerker-bemiddelaar (2 u) TOTALE DUUR VAN DE OPLEIDING: 120 uur Toelichting bij het programma De opleiding omvat zes opleidingsonderdelen. Na de inleiding tot het programma waarin een aantal filosofische en sociologische aspecten van bemiddeling aan bod komen, worden alle participanten geïnitieerd in de psychologische en pedagogische aspecten van de bemiddeling. Vervolgens wordt het programma gedifferentieerd; de initiële opleiding verschilt naargelang de vooropleiding van de deelnemers. Voor de psychologisch en/of pedagogisch geschoolden is voorzien in een initiële opleiding in het recht Voor de juridisch geschoolden wordt een initiële opleiding in de psychologie en de pedagogiek georganiseerd. Op die manier kan de noodzakelijke voorkennis van alle deelnemers naar hetzelfde niveau evolueren, alvorens met de juridische en deontologische aspecten van de bemiddeling en het trainingsgedeelte wordt gestart. Het feit dat de initiële opleiding gedifferentieerd verloopt belet niet dat de deelnemers naast het voor hen voorziene en verplichte facet van de initiële opleiding ook op vrijwillige basis het facet van de initiële opleiding volgen dat aansluit bij hun eigen vooropleiding. Na de initiële opleiding volgen de juridische aspecten van de bemiddeling, waaronder het wettelijk kader van de proceduregebonden bemiddeling in familiezaken en een verduidelijking van het divers spectrum aan conflicten dat een familiaal geschil kan genereren. Bijzondere aandacht gaat uit naar de redactie van bedingen die deel kunnen uitmaken van de overeenkomst die mogelijks als resultante van de bemiddeling wordt opgemaakt. De praktische vaardigheden die een bemiddelaar moet beheersen worden aangeleerd in het opleidingsonderdeel bemiddelingstraining, waarvoor het merendeel van de contacturen is voorzien. Over de twee bemiddelingsmodellen die worden aangeboden vindt u verder nog gedetailleerde informatie. De opleiding wordt afgesloten met een betoog over de deontologische aspecten van de bemiddeling; een deel van dit discours verschilt naargelang de beroepsgroep waartoe de deelnemer behoort. Deze vorming, training en opleiding is gebaseerd op uitgebreide ervaring in counselen en psychotherapie met individuen, groepen en gezinnen, waarbij zowel kinderen, volwassenen en groepsfunctioneren in focus komen. Verder wordt gesteund op een ruime ervaring in het lesgeven in hoger onderwijs over antropologie, algemene psychologie, kinderpsychologie, psychotherapie, psycho-pathologie, sociologie en agogiek en op een hierbij aansluitende praktijkervaring. Dit model legt de nadruk op de problemen die ontstaan bij een echtscheiding, zowel op individuele vlak, op het communicatieve vlak als op het maatschappelijke vlak. Door jarenlange ervaring in het werken met volwassen professionals (managementtrainingen en vorming, 3 Bemiddelingsmodel T & O

4 training en opleiding in bedrijven) wordt gekozen voor een benadering die de deelnemers actief betrekt om op interactieve wijze theoretische concepten bondig aan te brengen. Er wordt gezorgd voor een meeslepend verloop van gevarieerde technieken. De nadruk ligt echter doorslaggevend op het ontwikkelen van praktische vaardigheden die nuttig zijn bij het functioneren als bemiddelaar, met als hulpmiddelen individuele en groepstesten, video-oefeningen en rollenspellen over de volgende onderwerpen. - Communicatie en beïnvloeding : men leert de techniek van het actief luisteren en het geven van feedback. - Assertiviteit wordt als basishouding van de bemiddelaar uitgebreid besproken en door middel van oefeningen getoetst. - Basisgedragsstijlen worden herkend voor zichzelf en anderen om zo te komen tot een verdiept zelfinzicht. Op basis van deze verdiepte psychologische inzichten in eigen functioneren en in dat van anderen, worden manieren aangereikt om bij een hoog oplopend conflict en bij dreigende escalatie de persoon zo te benaderen dat het conflict niet ten top wordt gedreven, maar dat men ertoe komt opnieuw een dialoog tot stand te brengen. - Conflicthantering en conflictinterventie : na het herkennen van eigen manieren om met conflicten om te gaan, wordt door middel van oefening geholpen om deze tussenkomsten te optimaliseren. - Onderhandelen : de onderhandelingstechniek die een Win Win positie nastreeft wordt aangeleerd, door middel van zorg zowel voor de inhoud, de machtsposities, de procedure en de sfeer. Dit is dan ook de werkwijze die men aan de scheidenden gaat trachten bij te brengen. - Bemiddeling - Verwerken en bespreken in groep van korte en begrijpelijke teksten die relevante informatie bevatten over het gezin, de partners, de kinderen. - Inleidende informatie over kinderpsychologie. Kort wordt hier ingegaan op de ontwikkeling van het kind, zowel wat denk- als emotionele ontwikkeling betreft en de gevolgen ervan in een echtscheiding. - Gezinsstructuren. Zowel vanuit de gezinstherapeutische benadering als vanuit de partnerrelatietherapie worden essentiële inzichten besproken. - Basisbegrippen van de psychopathologie worden bijgebracht met de bedoeling om mensen die onder de spanningen van een echtelijk conflict dreigen te bezwijken bij te kunnen staan of correct door te verwijzen. - Ook praktische problemen worden in dialoogvorm besproken: nieuw gezin, wie krijgt kinderen, andere cultuur. De theoretische gegevens worden telkens op zeer bevattelijke wijze, interactief met de cursisten getoetst aan eigen ervaringen en doorgepraat. Verder wordt ruim aandacht besteed aan oefeningen. Bemiddelingsmodel contrapunt Definitie bemiddeling Een bemiddelaar helpt mensen ethisch en efficiënt onderhandelen. Uitgangspunten model contrapunt ethiek, interested based onderhandelingsmethode, communicatietheorie. Het model is gesteund op ethiek overeenkomstig internationaal erkende normen. Een bemiddelaar is beheerder van andermans onderhandelingen. De bemiddelaar beslist niet. De onderhandelaars bepalen de inhoud van de onderhandelingen en nemen zelf de beslissingen. Een bemiddelaar is beheerder van het evenwicht. De onderhandelaars hebben evenveel invloed. De bemiddelaar is wisselend betrokken en belet machtsmisbruik. Een bemiddelaar is beheerder van de informatie. De onderhandelaars zijn goed geïnformeerd. De bemiddelaar geeft helder en begrijpelijk informatie. Een bemiddelaar is gebonden aan beroepsgeheim. Het model hanteert een efficiënte onderhandelingsprocedure overeenkomstig de onderhandelingsmethode van Ury en Fisher: de interested based onderhandelingsmethode. De onderhandelaars vertrekken vanuit hun persoonlijke bekommernissen en zoeken creatieve oplossingen. De communicatietheorie geeft een duidelijk zicht op uitoefening van macht en wordt in het model gehanteerd als een praktisch denkkader waaruit de bemiddelaar hypotheses en strategieën kan ontwikkelen om de bemiddelings- en onderhandelingsprocedure te beheren. Een bemiddelaar beheert een proces. Het model is beschreven in het handboek Scheidingsbemiddeling. Een theoretisch en praktisch model (Centrum Algemeen Welzijnswerk Artevelde, 1999). Inhoud van de onderhandelingen Mensen kunnen conflicten over uiteenlopende onderwerpen buitengerechtelijk oplossen. Een bemiddelaar in familiezaken helpt mensen onderhandelen over goederen e/o ouderschap. Context van de bemiddeling Contextfactoren kunnen de bemiddelings- en onderhandelingsprocedure 4

5 sterk beïnvloeden. Een bemiddeling in familiezaken op initiatief van de betrokkenen zelf verloopt anders dan een proceduregebonden bemiddeling waarin de rechter en advocaten invloed hebben. Leerdoelen van de opleiding De deelnemers krijgen zicht op de filosofie van bemiddelen en leren de basisvaardigheden van een bemiddelaar toepassen. Inhoud van de opleiding Het programma van de opleiding is geordend volgens twee logica s: de logica van de rollen van de bemiddelaar en de logica van de bemiddelingsprocedure. De rol van de bemiddelaar is gesteund op ethiek en efficiëntie overeenkomstig de definitie van bemiddelen. - Rol 1, de bemiddelaar is beheerder van andermans onderhandelingen, is gesteund op het ethisch principe van zelfbeslissing en autonomie. - Rol 2, de bemiddelaar is beheerder van het evenwicht, is gesteund op het ethisch principe dat beiden evenveel invloed moeten hebben op verloop en uitkomst van de onderhandelingen. - Rol 3, de bemiddelaar is beheerder van de informatie, is gesteund op het ethisch principe van informed consent. - Rol 4, de bemiddelaar is beheerder van het proces, is gesteund op een efficiëntieprincipe. Werkwijze van de opleiding De methode wordt aangeleerd via doceren, denkoefeningen en rollenspellen. LESGEVERS Het team van opleiders is multidisciplinair samengesteld: een jurist-bemiddelaar, een therapeut-bemiddelaar, een advocaat-bemiddelaar en een kinderpsycholoog-bemiddelaar. Deze opleiders hebben een jarenlange praktijkervaring in bemiddeling volgens hetzelfde model, zijn goed op elkaar afgestemd en werken in een interdisciplinair netwerk (VCOK). Praktische inlichtingen Worden toegelaten: - rechtstreekse inschrijving: houders van een academisch diploma van de tweede cyclus; houders van een diploma van de tweede cyclus van het hogeschoolonderwijs van twee cycli; - mits schriftelijke toelating van hetzij de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Gent (voor inschrijvingen te Gent), hetzij het Departement Rechten van de Universitaire Instelling Antwerpen (voor inschrijvingen te Antwerpen), na onderzoek van het dossier: houders van het diploma van de eerste cyclus van het hogeschoolonderwijs van één cyclus (opleiding van tenminste drie jaar); houders van een diploma van het hogeschoolonderwijs van het korte type voor sociale promotie (opleiding van tenminste drie jaar); houders van een buitenlands diploma of getuigschrift dat algemeen gelijkwaardig is verklaard met één van de vermelde diploma s van de Vlaamse Gemeenschap of dat er individueel mee gelijkwaardig is verklaard. Belangrijk: gebeurlijke aanvragen tot vrijstelling voor bepaalde opleidingsonderdelen dienen vóór de aanvang van de opleiding en schriftelijk aan de coördinator van de opleiding (zie verder) te worden gericht. Het aantal beschikbare plaatsen is beperkt. Een minimum aantal deelnemers is vereist voor de effectieve organisatie van deze opleiding. Wie de opleiding regelmatig heeft gevolgd én in de permanente evaluatie een goed resultaat heeft behaald, krijgt een universitair getuigschrift volgens hetwelk hij met goed gevolg aan de opleiding heeft deelgenomen. Dit getuigschrift wordt ondertekend door de Rector en voorzien van het droogzegel van de Universiteit Gent, hetzij van de Universiteit Antwerpen. 5 Toelatingsvoorwaarden Getuigschrift Erkenning Een erkenning van deze opleiding door de Orde van Vlaamse Balies als permanente vorming is aangevraagd. Eens de toepasselijke reglementering in werking is getreden zal deze opleiding ter erkenning worden voorgelegd aan de wettelijk bepaalde erkennende instanties, met als gevolg dat de deelnemers die het hierboven genoemde getuigschrift hebben bekomen in de mogelijkheid zullen zijn om onder de wettelijke voorwaarden als bemiddelaar in familiezaken te worden erkend.

6 Inschrijvingen en annulatie Gent: Adviescentrum voor Studenten Sint-Pietersplein Gent tel.: acs@rug.ac.be internet: 6 Antwerpen: CBR Universiteitsplein Wilrijk tel.: Het inschrijvingsgeld voor de opleiding bedraagt en is vrij van B.T.W. Het inschrijvingsgeld omvat het lesgeld, een uitgewerkte syllabus, gebruik van de leslokalen, drank en broodjes. Betaling geschiedt na ontvangst van de factuur. Alle facturen zijn contant betaalbaar dertig dagen na dagtekening. Annulatie is slechts mogelijk mits schriftelijke bevestiging ervan per brief of fax. Bij annulatie van de inschrijving één maand of meer vóór de aanvang van het programma, is een vergoeding verschuldigd van 25 % van het inschrijvingsgeld. Bij annulatie minder dan één maand vóór de aanvang van het programma is het volledige inschrijvingsgeld verschuldigd. Studiegetuigschriften zijn een persoonlijke verdienste; deelnemers die een getuigschrift ambiëren en de personen die in een latere fase wensen te worden erkend als bemiddelaar in familezaken kunnen zich niet laten vervangen. Taal De opleiding wordt verzorgd in het Nederlands. Plaats en lesdata De opleiding zal verstrekt worden te Gent, in de gebouwen van de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Gent, Universiteitstraat 4 te 9000 Gent, en in de gebouwen van de Universitaire Instelling Antwerpen, Universiteitsplein 1 te 2610 Wilrijk, tijdens het academiejaar De lessen van het bemiddelingsmodel T&O vinden plaats in de gebouwen van de Universitaire Instelling Antwerpen. De lessen van het bemiddelingsmodel contrapunt vinden plaats in de gebouwen van het VCOK, Bellevue 22 te 9050 Ledeberg. Aan de deelnemers wordt voorafgaandelijk een gedetailleerd lesprogramma en alle noodzakelijke praktische informatie toegezonden. Op dinsdag 25 juni 2002 om uur is een informatieavond gepland in de Promotiezaal van de Universitaire Instelling Antwerpen (Universiteitsplein 1 te Wilrijk), waar het ganse programma en de beide bemiddelingsmodellen worden voorgesteld. Deze informatieavond wordt nogmaals herhaald in het auditorium C van de Faculteit Rechtsgeleerdheid RUG (Universiteitstraat 4 te Gent) op donderdag 27 juni 2002, eveneens om uur. Organisatie De opleiding wordt gezamenlijk georganiseerd door de Faculteiten Rechtsgeleerdheid en Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Gent en door het Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (CBR) van de Universiteit Antwerpen. Algemene coördinatie - nadere inlichtingen Gent: De heer Erik Krijnen Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent Universiteitstraat Gent tel.: 09/ fax: 09/ Erik.Krijnen@rug.ac.be Internet: Antwerpen: Mevrouw Pascale Buyck Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten Universiteitsplein Wilrijk tel.: 03/ fax: 03/ Pascale.Buyck@ua.ac.be