Professioneel statuut als de opmaat voor het HRM beleid in de MBO sector in de komende tien jaar?

Transcriptie

1 Professioneel statuut als de opmaat voor het HRM beleid in de MBO sector in de komende tien jaar? Dr. Olaf McDaniel (CBE Nederland) Drs. Luud Bochem (MBO-Raad)

2 Thema s aan de orde 1 Professionaliteit als onderlegger voor kwaliteit 2 HRM als stiefkindje bij onderwijsvernieuwing 3 Is een docent in het MBO i.v.t. andere beroepen te beschouwen als professional? 4 De relatie tussen professionaliteit en professionele ruimte 5 Stand van zaken in het MBO veld (onderzoek tot nu toe)

3 1. Professionaliteit en kwaliteit Uitgebreide studie in 2007 verschenen over de factoren van effectiviteit van leren vanuit een meta-analyse van 35 jaar onderwijsonderzoek (Robert J. Marzano) Belangrijke conclusie: 67% van de effectiviteit van het onderwijs zit in de directe relatie leraar leerling Bronverwijzing: (2007) Wat werkt op school. Research in actie. Robert J. Marzano. Uitgegeven door Bazalt, Middelburg. Boek is vertaald uit het Engels (What Works in Schools, Translating research into action; ASCD Alexandria USA 2003)

4 Rendement MBO (Bron: Benchmark document MBO-Raad 2007)

5 Effecten van school en docent op de schoolprestaties Minst effectieve school Minst effectieve leraar Meest effectieve school Minst effectieve leraar 37 Minst effectieve school Meest effectieve leraar 63 Meest effectieve school Gemiddeld effectieve leraar 78 Meest effectieve school Meest effectieve leraar 96 3 Toegevoegde waarde op de schoolprestaties met na 2 jaar (in % punten) (Marzano, 2007 p.54)

6 2. Intermezzo: HRM stiefkindje bij onderwijsvernieuwing Uit eigen onderzoek (2007) voor de Onderwijsraad over de mate waarin de kernthema s van HRM zijn gebruikt bij vernieuwingsoperaties. Bron: (2007) Resultaat wordt gewaardeerd (maar telt niet echt). McDaniel, O.C., De Kruyf, E, Duijnhouwe, J. Onderwijsraad Den Haag. (Document kan ook worden gedownload op

7 Hiërarchie van de onderzochte onderwerpen LLL Burgerschap en integratie Internationalisering VSV Onderwijsachterstanden Innovatie Onderwijstijd Lerarenbeleid Stelsel karakteristieken Niveau 4: Nieuwe resultaatsgebieden Niveau 3: Versterking primaire prestaties Niveau 2: Constituerende factoren Niveau 1: (geen onderzoeksthema)

8 Conclusie In geen van de operaties is serieus gebruik gemaakt van HRM instrumenten (landelijk: CAO besprekingen, lokaal: GO overleg), professionaliteitsversterking van personeel (definitie van gewenste nieuwe bekwaamheden of vaardigheden en serieuze tijd om daaraan te kunnen voldoen). Voor geen van de operaties was extra onderwijstijd beschikbaar (kortom: alles moest er bovenop) Geen van de operaties was dan ook een doorslaand succes!

9 3. Het professioneel statuut MBO Opgesteld ten tijde van de discussie over de herziening van de medezeggenschapstructuur (invoering OR) Mede als reactie op de druk vanuit de overheid op de BON discussie (geef de docent zijn vak terug) is een relatie gelegd tussen professionaliteit enerzijds en professionele ruimte anderzijds Maar wat zijn nu de garanties van professionaliteit in de MBO sector? Onderzoek bracht in beeld wat iedereen wel wist

10 Bronverwijzing: Bronverwijzing: De professionaliteit van MBO-docenten in vergelijkend perspectief. Comparatieve analyse van professionaliteit in 9 beroepen in vergelijking tot de MBOdocent. In opdracht van de MBO-Raad. Auteurs: Dr Olaf McDaniel, Drs Annemarie Neeleman, Dr Ghislaine Schmidt en Hanneke Smaling MSc. CBE Nederland (2009). Dit document is ook gepubliceerd in de Gids voor Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie Reed Business, Den Haag (2010) C t/m C-2-73.

11 Basismodel Cliënten macht Permanente educatie Professional Werkgever/ manager Handelingsregels Branche conventies

12 Medisch Specialist Cliënten macht Werkgever/ manager Permanente Professional educatie Handelingsregels Branche conventies

13 Verpleegkundige Cliënten macht Permanente educatie Werkgever/ manager Professional Handelingsregels Branche conventies

14 Politieagent Cliënten macht Permanente educatie Werkgever/ manager Professional Handelingsregels Branche conventies

15 Wetenschappelijk onderzoeker Cliënten macht Werkgever/ manager Professional Handelingsregels Branche conventies Permanente educatie

16 Financieel adviseur Cliënten Permanente macht Professional educatie Werkgever/ manager Branche conventies Handelingsregels

17 Docent MBO Cliënten macht Permanente educatie Professional Werkgever/ manager Handelingsregels Branche conventies

18 Uit: onderzoek naar Professionaliteit in opdracht van de MBO- Raad (McDaniel c.s. 2009)

19 Kortom: De professionaliteit van docenten in het MBO is niet gegarandeerd (i.t.t. vele andere beroepen) Maar zijn docenten daarmee geen professionals? Velen gelukkig ondanks alles wel Grote inzet voor hun leerlingen Veel MBO instellingen hebben eigen beleid op dit soort punten Maar de aandacht voor professionaliteit strijdt met andere taken binnen een beperkt tijdsframe. Dit ter discussie stellen behoort in het (hele) onderwijs nog altijd tot de nog altijd tot de no-go areas! Statuur van het beroep blijft zo gehandicapt

20 4. De professionele ruimte Stevige discussie over de professionele ruimte. Dit is de mate van zelfstandige beslissings- en handelingsbevoegdheid van docenten (BON: geef de docenten hun vak terug) In de hiervoor genoemde beroepen is er sprake van een uitgebalanceerde relatie tussen de (mate van) professionaliteit en de professionele ruimte. In het onderwijs wordt de discussie rondom professionele ruimte vaak los gevoerd van de mate van professionaliteit

21 Geen relatie tussen professionaliteit en professionele ruimte? hoog Professionele ruimte: welke ruimte mag de docent verwachten Wijze waarop de discussie de afgelopen jaren is gevoerd laag laag hoog Professionaliteit (wat mag worden verwacht van de docent)

22 De onverbrekelijke relatie tussen professionaliteit en professionele ruimte hoog Professionele ruimte: welke ruimte mag de docent verwachten Optimum (maximale positie) laag laag hoog Professionaliteit (wat mag worden verwacht van de docent)

23 De onverbrekelijke relatie tussen professionaliteit en professionele ruimte hoog Professionele ruimte: welke ruimte mag de docent verwachten laag Instellingsbeleid: missie, strategische beleidsvisie, identiteit etc. Optimum (maximale positie) laag hoog Professionaliteit (wat mag worden verwacht van de docent)

24 De wet BIO bevat krachtige componenten die de basis kunnen vormen voor een vloer in het professionaliteitsniveau van docenten. Uit het besluit bekwaamheidseisen 2005:

25 Verder uitgewerkt (voorbeeld)

26 Artikel 1: professioneel statuut 1. De medewerker in het onderwijs is een professional die zijn beroep bewust, verantwoord en met de benodigde vakbekwaamheid verricht. Voor de docent in het MBO zijn de vakbekwaamheidseisen gegeven in de Wet BIO maatgevend. Voor zover daaraan binnen de instelling nadere invulling wordt gegeven, worden de medewerkers die het betreft betrokken bij de besluitvorming daarover.

27 Artikel 10: professioneel statuut 10. Het bevoegd gezag (College van Bestuur, werkgever) erkent met de ondertekening van het professioneel statuut de professionele autonomie en verantwoordelijkheid van de medewerker en het recht om binnen wettelijke, organisatorische en professionele kaders zelfstandig en in collegiale samenspraak - beslissingen te nemen over de beroepsuitoefening. De medewerker erkent dat de eindverantwoordelijkheid voor zijn verrichtingen bij de werkgever berust. De medewerker is verantwoording verschuldigd over alle taken, inclusief de beroepsinhoudelijke aspecten die worden uitgevoerd ter vervulling van de functie.

28 5. Onderzoek MBO-Raad Onderzoek naar de verschijningsvormen en ervaringen met de professionaliteit bij ROC s. Deelnemende MBO instellingen: A-12, Da Vinci, Deltion, ID-College, Koning Willem 1, Leiden, Leeuwenborg, Leygraaf, Ter AA, Tilburg. Aantal andere instellingen kijken en discussiëren mee Interviews: optekenen stand van zaken (geen beoordeling!), ervaringen (positief en negatief), discussie over theoretische concepten Versnellingssessie (computer ondersteunde brainstorm sessie): wat kan er concreet worden gedaan ter versterking van de professionaliteit

29 5. Eerste resultaten Onderzoek is net gestart. Resultaten dus nog voorlopig en incompleet Algemeen: onderwerp van professionaliteit staat hoog op de agenda (maar strijdt soms met andere prioriteiten als CGO) Grote mate van variëteit tussen instellingen, maar ook binnen instellingen (niveau van maturiteit van organisatieontwikkeling). Ook groot verschil tussen opleidingen n.a.v. professionaliteitseisen van het beroep zelf

30 5. Eerste resultaten (2) Aangrijpingspunt is soms team, soms individu Bestuurders zijn op zoek naar of overtuigender of verplichtender arrangementen te vinden Wet BIO veel genoemd en soms gebruikt Grootste successen lijken verbonden met een cultuur waarin prestaties betekenis hebben en teams een hoge mate van eigen verantwoordelijkheid krijgen. Dit leidt tot een vorm van interne sociale druk

31 5. Eerste resultaten (3) Veel redenen waarom het moeilijk is om vooruitgang te boeken (die in andere beroepen kennelijk anders uitwerken): gemiddelde leeftijd is hoog, verworven rechten, werkdruk is hoog, gebrek aan carrièreperspectief, wel of niet doen maakt niet uit.. Scholingsbudgetten zelden uitgeput Inzet van de MR is wisselend gericht op versterking van de professionaliteit en de bescherming van verworven rechten

32 5. Professionele ruimte De mate van (minimale) professionele ruimte wordt gemiddelde genomen als voldoende ervaren: Bepaling van de leerinhoud (binnen de KS) Bepaling van de methodiek / didactische werkvormen Bepaling van de leertijd Bepaling van de groepsvorming Bepaling van de evaluatie methodiek De kritiek op de beperking van de ruimte gaat vaker over administratieve zaken dan over professionaliteitsonderwerpen.

33 Sterke relatie in het interventie niveau en de mate van professionaliteit hoog Professionele ruimte: welke ruimte mag de docent verwachten Instellingsbeleid: missie, strategische beleidsvisie, identiteit etc. Beleid tot versterking van de professionaliteit laag laag Tijdelijke maximale positie hoog Professionaliteit (wat mag worden verwacht van de docent)

34 Docent MBO met verplichting Wet BIO Cliënten macht Werkgever/ manager Permanente educatie Professional Branche conventies Handelingsregels Bij invoering en specificatie periodieke verplichting Bij operationalisatie van de 7 handelingscompetenties: a. inter persoonlijk b. pedagogisch c. vakinhoudelijk en didactisch d. organisatorisch e. samenwerken met collega s; f. samenwerken met de omgeving; g. reflectie en ontwikkeling.

35 Docent MBO met verplichting Wet BIO Professioneel statuut afspraken Branche vereniging? Cliënten macht Werkgever/ manager Deelnemersraden? Permanente educatie Professional Branche conventies Handelingsregels Bij invoering en specificatie periodieke verplichting Bij operationalisatie van de 7 handelingscompetenties: a. inter persoonlijk b. pedagogisch c. vakinhoudelijk en didactisch d. organisatorisch e. samenwerken met collega s; f. samenwerken met de omgeving; g. reflectie en ontwikkeling.

36 Presentatie ontvangen? Stuur een mailtje naar: