Duurzame grondstoffen voor de. biologisch kringloop

Transcriptie

1 Duurzame grondstoffen voor de biologische kringloop Ann Braekevelt (OVAM) Elke Vandaele (Vlaco vzw) Inhoud 1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal? 2. Kwaliteitsgaranties door Vlaco vzw grondstoffen voor de biologisch kringloop 1

2 1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal? (1) Materialendecreet/Vlarema vervangen 30 jaar oude Afvalstoffendecreet/Vlarea tegen begin 2012 Doel? Omzetten van de Kaderrichtlijn Afval, implementatie van nieuwe wetgeving, bijv REACH Vervanging stimuleren van primaire door secundaire materialen Afvalstoffen zoveel mogelijk opnieuw inzetten als grondstoffen met het oog op het sluiten van materiaalkringlopen. Duurzaam beheer van o.m. biologische materialen Sluiten van biologische kringloop 3 1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal? (2) Bijproducten: wat zegt Europa?... kan alleen als een bijproduct en niet als een afvalstof worden aangemerkt, als wordt voldaan aan de volgende voorwaarden: verder gebruik is zeker geschikt voor rechtstreeks gebruik zonder speciale behandeling geproduceerd als integraal onderdeel van een productieproces verder gebruik is rechtmatig, m.a.w. voldoet aan alle voorschriften en normen en geen nadelige effecten op milieu en gezondheid Europese criteria voor bijproducten? Nog niet. Wat met secundaire grondstoffen? Normenkader blijft behouden in Vlarema Bijproducten, einde afval en secundaire grondstoffen = grondstoffen Gebruikscertificaat wordt grondstofverklaring Gebruikscertificaat blijft geldig 4 2

3 1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal? (3) Regeling einde afval in Vlarema (hfdst 2) Europese EoW criteria: Gebruikelijk toegepast voor specifieke doelen; Er is een markt voor of vraag naar de stof of het voorwerp; Voldoet aan de technische voorschriften en voor producten aan geldende wetgeving en normen; Over het geheel genomen geen ongunstige effecten op het milieu of de menselijke gezondheid. Kwaliteitscontrolesysteem In Vlaanderen: Registratieplicht ti + aantonen voldaan EoW criteria i In opmaak voor compost en digestaat Indien geen Europese criteria voorhanden, dan: Stroom per stroom benadering mogelijk door lidstaten Criteria en voorschriften worden genotificeerd aan EU (afstemming?) Terugvallen op afvaldefinitie en afwegingskader decreet 5 1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal? (4) Omslagpunt van een afvalstof naar een grondstof Aan de uitgang van het proces (niet aan begin van proces bij eindgebruiker) Herkomst, de verwerkingswijze en samenstelling gekend Beoordelen of materiaal aan alle voorwaarden voldoet om niet (langer) als afval beschouwd te worden Aan gebruiksvoorwaarden onderworpen Gebruiksvoorwaarden niet voldaan terug afvalstof 6 3

4 1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal? (5) Conform hoofdstuk 2 en bijlage Vlarema: grondstoffen, naar oorsprong en aard, te gebruiken in toepassingsgebieden: Meststof t f/ bodemverbeterend b dmiddel Grondstofverklaring verplicht ja/nee Voorbeeld met grondstofverklaring: behandeld zuiveringsslib als bodemverbeterend middel Voorbeeld zonder grondstofverklaring: filterkoek voedingsnijverheid als bodemverbeterend middel Grondstofverklaring is altijd verplicht voor beoogde grondstoffen die niet in bijlage staan, maar worden gebruikt in één van de toepassingsgebieden Administratieve gegevens, identificatie materiaal, productieproces en kopie milieuvergunning, monsternemings- en analyseverslag, gebruiksmogelijkheden, kwaliteitsborgingssysteem (indien van toepassing) Nietig verklaren op basis van: Uitslagen analyse (niet voldoen aan voorwaarden) Wijzigingen in situatie productie, rechtspraak, of context waardoor toepassing als grondstof in tegenspraak is met materialenbeleid 7 1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal? (6) Kwaliteitsborgingssysteem (bijkomende) eisen naar aanvaarding afvalstoffen, monitoring productieproces, register, opleiding personeel, etc. ofwel Europees opgelegd en onafhankelijk geverifieerd of door OVAM opgelegd in kader van grondstofverklaring Beroepsprocedure mogelijk 8 4

5 2. Kwaliteitsgaranties door Vlaco vzw (1) Gft compost, groencompost en eindmateriaal van de biologische behandeling van organisch biologische afvalstoffen Keuringsattest door Vlaco vzw Volgens Algemeen Reglement van Certificering Onder toezicht Certificeringscommissie Meststoffen Bodemverbeterende Middelen Vlaco vzw Opgericht in 1992, vzw, onafhankelijke organisatie 9 Beleidsuitvoering, afzet van compost gekoppeld aan kwaliteitsopvolging Ledenorganisatie o Meer dan 80 leden o Leden met activiteiten gerelateerd aan organisch biologisch afvalbeheer Preventie / inzameling / biologische verwerking Vertegenwoordigers van de Vlaamse Overheid (OVAM), gemeentes en IGSV, professionele verwerking 2. Kwaliteitsgaranties door Vlaco vzw (2) Verwerking van OBA afval onder kwaliteitscontrole van Vlaco vzw Legende en meer info:

6 11 2. Kwaliteitsgaranties door Vlaco vzw (3) Wettelijke verankering in VLAREA Grondstof: meststof of bodemverbeterend middel Keuringsattest aan het eindproduct: systeem van onafhankelijke certificering 4 pijlers (integrale kwaliteitscontrole): Input Procesvoering Output Beredeneerde toepassing 12 6

7 2. Kwaliteitsgaranties door Vlaco vzw (4) Autocontrole door de producenten Toepassing intern kwaliteitssysteem Acceptatieprotocol ti t linputstromen t Procesvoering Kwaliteitsopvolging eindproduct(en) Beredeneerd gebruik Onafhankelijke controle door Vlaco Audit en administratieve controle 13 Staalname en analyse Globale beoordeling keuringsattest Vlaco keuring: conform ECN QAS Kwaliteitshandboek (IKB) Regelmatige evaluatie Meerwaarde (landbouwkundig of procesmatig) Inputvoorwaarden Geen intentionele verdunning Registratie en traceerbaarheid Risico analyse via eigen staalname en analyseprotocol (erkende labo s) Screening leveranciers Optimalisatie van het proces Minimale procesduur, tracering Kritische procesfactoren Monitoring en bijsturing Erkende labo s (CMA) Reactie bij afwijkingen Verklarende nota Wettelijke bepalingen Samenstelling + gebruik 2. Kwaliteitsgaranties door Vlaco vzw (5) Parameters Vlarea: Zware aremetalen Organische verontreining Landbouwkundige parameters OS DS / vocht ph Nutriënten C/N 14 7

8 grondstoffen voor de biologisch kringloop (1) 3.1 Eindproducten van biologische behandeling OBA Gft compost Groencompost Digestaat Dunne fractie digestaat Dikke fractie digestaat Effluent nabiologischezuivering van dunnefractie digestaat Concentraat na zuivering dunne fractie digestaat Thermisch gedroogd digestaat Biothermisch gedroogde OBA mest 15 grondstoffen voor de biologisch kringloop (2) 16 8

9 grondstoffen voor de biologisch kringloop (3) 3.2. Afzet compost en digestaat Productie 2010: Groencompost: ton Gft compost: ton Ruw digestaat: ton Gedroogd digestaat: 20 à ton 17 grondstoffen voor de biologisch kringloop (4) Afzetmarkten compost 7% 0% 2% 12% 35% 30% 14% 18 Potgrondfabricanten Grondopmengers Andere grootafnemers GROENVOORZIENING LAND EN TUINBOUW ANDERE EXPORT 9

10 grondstoffen voor de biologisch kringloop (5) Afzetmarkten andere eindproducten 49% 18% 0% 0% 27% 19 2% Andere producenten (biologie, opstart ) Groenvoorziening Andere Export buiten Vlaanderen 4% Grootafnemers Land en tuinbouw Biothermisch drogen grondstoffen voor de biologisch kringloop (6) 3.2. Afzet compost en digestaat Vlaco vzw ondersteunt de afzet van compost en digestaat via: Kwaliteitscontrole Onderzoek: om productkennis op te bouwen Promotie 20 10

11 grondstoffen voor de biologisch kringloop (7) Becijferen van voordelen compost en digestaat 21 Compost leveranciervan van stabieleorganischestof stof Composteren en vergisten levert besparing CO 2 uitstoot op t.o.v. verbranding (incl. voordelen vastlegging door compost): o Compostsector bespaart jaarlijks ton CO 2 = uitstoot van wagens o Berekening digestaat tegen eind 2012 ocompost en digestaat hebben hbb hoge intrinsieke waarde tov kostprijs Zoeken naar evenwicht met energetische valorisatie Voorvergisting Inzetten van biomassa voor verbranding grondstoffen voor de biologisch kringloop (8) Substraat voor tomaat Bodemverbetering (biologische) groenteteelt Fruitteelt Bodemdegradatie 22 Akkerbouwrotatie 11

12 grondstoffen voor de biologisch kringloop (9) 23 Groenvoorziening grondstoffen voor de biologisch kringloop (10) 3.3. Productkennis opbouwen Hoeveel nutriënten kunnencompost en digestaat leveren? Gft compost Groencompost Digestaat met mest Digestaat zonder mest Thermisch gedroogd digestaat Ntot, vers gew% , , , ,4 Totaal P 2 O 5 gew% 0,66 0,3 0,42 0,37 3,36 Totaal K 2 O gew% 0,95 0,6 0,38 0,31 2,6 Totaal CaO gew% 2,52 1,54 0,37 0,30 3,08 Totaal MgO gew% 0,46 0,3 0,13 0,08 1,

13 grondstoffen voor de biologisch kringloop (11) 3.3. Productkennis opbouwen Hoeveel nutriënten kunnen compost en digestaat leveren? Werkingscoëfficiënt compost goede onderbouwing uit onderzoek (labo en veldproeven) 5 15 % N 50 % P 50 % P 80 % K WC digestaat (vnl literatuur) % N (MAP: 60% incubatieproeven: 90%) P en K: weinig info beschikbaar > verder onderzoek ikv Graskracht project grondstoffen voor de biologisch kringloop (12) 3.3. Productkennis opbouwen Meststof of bodemverbeterend middel? Oriënterend onderzoek naar de invullingen van de begrippen mineralenrijk mineralenarm, humusrijk van de OVAM (2002) Via C mineralisatie bepalen van indices 26 13

14 grondstoffen voor de biologisch kringloop (13) 3.3. Productkennis opbouwen Meststof of bodemverbeterend middel? Beoordeling op basis van 2 indices: 27 Index 1 houdt enkel rekening met de verhouding van de absolute hoeveelheid effectieve organische stof (berekend op droge stofinhoud) tot de totale stikstofinhoud Index 2 houdt dan ook rekening met de fosforinhoud van het materiaal, en met het feit dat P veel meer beperkend is dan N bij toepassing van organisch materiaal. Bodemverbeterend middel als Index 2 > 3,5 grondstoffen voor de biologisch kringloop (14) 3.3. Productkennis opbouwen Meststof of bodemverbeterend b dmiddel? Type product Index 1 Index 2 Gft-compost 10,50 3,77 Groencompost 14,97 6,18 Digestaat zonder mest 7,94 2,47 Digestaat met mest 9,7 2,23 Biothermisch gedroogde OBA-mest 9,15 1,94 Bodemverbeterend middel Meststof 28 14

15 grondstoffen voor de biologisch kringloop (15) Welke producten kunnen 7 ton e.o.s./ha per 3jaar toedienen binnennormennormen mestdecreet? Type product Toegediende hoeveelheden Toegediende totale N Toegediende P 2 O 5 ton VS/ha.3j kg/ha.j kg/ha.j Norm toediening N en P 2 O 5 in mestdecreet Gft-compost 32, Groencompost 41, Digestaat zonder mest 286, Digestaat met mest 207, Biothermisch gedroogde OBA-mest 28, grondstoffen voor de biologisch kringloop (16) Vergelijking met dierlijke mest? Type product Toegediend hoeveelheid Toegediende totale N Toegediende P 2 O 5 ton VS/ha.3j kg/ha.j kg/ha.j Norm toediening N en P 2 O 5 in mestdecreet Runderstalmest 87, Champost 56, Runderdrijfmest 233, Varkensdrijfmest 350,

16 grondstoffen voor de biologisch kringloop (17) 3.3. Productkennis opbouwen Wlk Welke producten zijn traagwerkende meststoffen? Beoordeling via mestdecreet Via N incubaties wordt de snel vrijkomende stikstof bepaald 31 Traagwerkend als: minerale stikstof t < 15 % van de totale t hoeveelheid stikstof som van de minerale stikstof en de snel vrijkomende organische stikstof <30 % van de totale hoeveelheid stikstof grondstoffen voor de biologisch kringloop (18) 3.3. Productkennis opbouwen Wlk Welke producten zijn traagwerkende meststoffen? tt Minerale N /totale N Snel vrijkomende N 1ste voorwaarde 2de voorwaarde Type product Minerale + snel % % Minerale minder mineraliseerbare dan 15% totale N N minder dan 30% Gft-compost (2008) 6,06 5,07 ok ok Groencompost (2008) 4,01 3,5 ok ok Digestaat zonder mest 64,5 80,2 niet ok niet ok Digestaat met mest 75,7 88,9 niet ok niet ok Biothermisch gedroogde OBA-mest 32 69,4 46,1 niet ok niet ok 16

17 Dank u! Ann Braekevelt b 015/ Elke Vandaele 015/