ARBO en Veiligheidsbeleid (geïntegreerd BHV plan) Stichting P.C.P.O. De Vier Windstreken. binnen de scholen van. Gouda, 11 april Stafbureau.

Transcriptie

1 ARBO en Veiligheidsbeleid (geïntegreerd BHV plan) binnen de scholen van Stichting P.C.P.O. De Vier Windstreken Gouda, 11 april Stafbureau. St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 1

2 Inleiding: Bij het vaststellen van de CAO-P.O. in 2004 is het thema veiligheid mede onder invloed van maatschappelijke ontwikkelingen extra onder de aandacht gebracht. In de CAO-P.O. is nu opgenomen dat in het Sociaal Statuut van de CAO een bepaling wordt opgenomen dat er op een school een veiligheidsplan moet zijn. Dit veiligheidsplan is dan een onderdeel van het plan van aanpak als bedoeld in artikel C10 van de CAO-P.O., waarin het handelt om arbeidsomstandigheden, ziekteverzuimpreventie en personeelszorg. Ook is afgesproken dat in dit veiligheidsplan aandacht moet worden besteed aan het voorkomen en beperken van arbeidsrisico s ten gevolge van agressie en geweld op school. In dit kader dient ook aandacht besteed te worden aan scholing en begeleiding van werknemers met toezichthoudende taken. In artikel C10 van de CAO-P.O. wordt aangegeven dat de werkgever als onderdeel van een risico-inventarisatie en evaluatie op schoolniveau een plan van aanpak vaststelt dat in ieder geval gericht is op: het voorkomen van ziekteverzuim en uitval van de werknemer (gericht op arbeidsomstandigheden) begeleiding van reïntegratie van de werknemer bij ziekte of uitval. In het overleg betreffende de CAO-P.O. is voorgesteld om het veiligheidsplan onderdeel te laten zijn van het bredere beleid van gezondheid, veiligheid en welzijn waarover in het Sociaal Statuut van de CAO-P.O. wordt geschreven. In dit Sociaal Statuut gaat het om: zorgdragen voor goede arbeidsomstandigheden, het schenken van aandacht aan de gezondheid, veiligheid en het welzijn van de werknemers, conform de ARBO-wet. Wanneer we het echter hebben over een veilige school, gaat het om meer dan alleen het hierboven vermelde veiligheidsplan. Bij een veilige school gaat het om het geheel van maatregelen ten behoeve van veiligheid voor alle in de school aanwezige personen, werknemers, leerlingen, ouders. Binnen De Vier Windstreken achten we het een goede zaak om binnen een totaal veiligheidsbeleid voor alle scholen aandacht te besteden aan het nieuwe aspect vanuit de CAO-P.O., namelijk het veiligheidsplan. In dit kader is ook een bhv-plan (bedrijfshulpverleningsplan) van belang en is nu integraal opgenomen in dit beleidsdocument Arbo en veiligheid. Het is goed om alle zaken betreffende ARBO en veiligheid in één map op school te hebben. De in dit beleidsplan genoemde bijlagen behoren daar dan ook bij. Per is de arbowet opnieuw aangepast. De belangrijkste veranderingen zijn de introductie van de preventiemedewerker, de uitbreiding van de mogelijkheden voor Arbodienstverlening en het in bepaalde gevallen afschaffen van de verplichte toetsing RIE door de Arbodienst. Vooralsnog heeft D4W daar niet voor gekozen. N.B. zie met name bijlage 3, 5 en 8 op schoolniveau. Opmerking [DV1]: toevoegen St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 2

3 Inhoud van het veiligheidsbeleidsplan: Omschrijving: Pagina: a. Wettelijke regelingen betreffende ARBO en veiligheid en zaken van aansprakelijkheid en verzekering - ARBO wetgeving, - ziekteverzuim - Wet primair onderwijs, - wet collectieve preventie, - aansprakelijkheid, - verzekering via besturenraad. Opmerking [DV2]: toevoegen b. aspecten van veiligheidsbeleid: - Arbo in de dagelijkse schoolpraktijk (notitie 2003) - Arbobeleid in het I.P.B. - Bedrijfshulpverlening. - Concrete aspecten van veiligheidsbeleid: - inspectie schoolgebouw, - huis/schoolregels: (zie bijlage 1), - ontruimingsplan (zie bijlage 2), - registratie van risico s en ongelukken, - veiligheidsverslag, - gedragsafspraken: - antidiscriminatie - seksuele intimidatie en seksueel misbruik: meldplicht en aangifteplicht - agressie en geweld - pestprotocol - professionele schoolcultuur c. Veiligheid bij schoolse activiteiten binnen en buiten de school: - raamplan veiligheid - bijlagen: - algemeen veiligheidsprotocol - protocol schoolzwemmen - overblijven d. Relevante informatie: e. Bijlagen: 1. Algemene schoolverkenning / risico analyse en evaluatie 2. Schoolregels 3. Ontruimingsplan 4. Ongevallenregistratie 5. Crisisdraaiboek 6. Pestprotocol 7. Klachtenprocedure f. Actiepunten ten aanzien van beleid ARBO en veiligheid. St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 3

4 A. Wettelijke regelingen betreffende ARBO en veiligheid en zaken van aansprakelijkheid en verzekering Wet op de arbeidsomstandigheden: In de Wet op de Arbeidsomstandigheden (Arbowet 1998) staat beschreven hoe werkgevers en werknemers een goed arbeidsomstandigheden(of arbo)beleid moeten voeren voor een gezond, veilig en prettig klimaat voor leerkrachten en leerlingen. De kern van het arbobeleid wordt gevormd door de verplichte periodieke risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), c.q. Algemene school verkenning (A.S.V.) waarmee de school inzicht krijgt in gevaren die zich kunnen voordoen voor werknemers én voor scholieren. Ook de registratie van ongevallen is onderdeel van de RI&E evenals het opstellen van een plan van aanpak. In de wet is vastgelegd dat alle ongevallen die een ernstig letsel of de dood tot gevolg hebben, direct gemeld moeten worden aan de Arbeidsinspectie. De Arbeidsinspectie controleert of men zich aan de Arbowet houdt en kan sancties opleggen bij het overtreden van de wet. De Arbowet is ook van toepassing op ouders wanneer zij deelnemen aan schoolkampen, sportactiviteiten of bijvoorbeeld het opknappen van lokalen. Risico-inventarisatie en evaluatie en plan van aanpak. Het bevoegd gezag moet Arbobeleid voeren als onderdeel van het school- en onderwijsbeleid. Het beleid is gebaseerd op een op schrift gestelde inventarisatie en evaluatie (RI&E) van de aanwezige risico's op het gebied van de veiligheid, de gezondheid en welzijn in de school. Een plan van aanpak maakt deel uit van de RI&E. De risico-inventarisatie dient op een systematische en gestructureerde wijze te worden uitgevoerd. Ten behoeve van de evaluatie van de vastgestelde risico's moet de arbodienst worden ingeschakeld. De arbodienst controleert tenminste of de risicoinventarisatie volledig en betrouwbaar is. Daarnaast dient de arbodienst de school te adviseren over de wijze waarop de geconstateerde tekortkomingen kunnen worden opgelost. Ook helpt de arbodienst de school bij het stellen van prioriteiten en de volgorde van de te nemen maatregelen. De school is verplicht op basis van deze adviezen een "plan van aanpak" te maken. In de regel zal dit plan van aanpak resulteren in een arbojaarplan waarin de activiteiten voor het komend jaar worden beschreven. In het plan van aanpak dienen de doelstellingen, de activiteiten, de beschikbare middelen, de verantwoordelijke personen en een duidelijke tijdsfasering beschreven te zijn. Het plan van aanpak is in de nieuwe arbowet het element waarop de activiteiten in een jaar gebaseerd dienen te worden. De werkgever rapporteert jaarlijks over de uitvoering van het plan van aanpak middels het jaarverslag. De directeuren leveren de gegevens aan via een managementrapportage. Jaarlijks dient ook te worden bepaald of de risicoinventarisatie en evaluatie nog actueel zijn. De risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) dient aangepast te worden zo dikwijls als de gewijzigde werkmethoden of werkomstandigheden of de stand der wetenschap en professionele dienstverlening daartoe aanleiding geven. De werkgever dient ervoor te zorgen dat de individuele werknemer kennis kan nemen van de inventarisatie en evaluatie. Op basis van het advies van de arbodienst dient de school een eigen plan van aanpak te maken. De Arbeidsinspectie hecht bij haar controles veel waarde aan een op schrift vastgelegde risico-inventarisatie, die door de arbodienst is beoordeeld. Verder wordt erop gelet of op basis van de risico-inventarisatie en evaluatie en het plan van aanpak, overleg is gevoerd met de werknemers over de te nemen maatregelen en de prioriteiten. Dit is ook begrijpelijk omdat de RI&E de belangrijkste peiler is voor het te voeren Arbobeleid. Een adequaat uitgevoerde risico-inventarisatie en evaluatie leidt immers tot de aanpak van de meest urgente knelpunten en biedt inzicht in de geconstateerde knelpunten binnen de drie aandachtsgebieden: veiligheid, gezondheid en welzijn. Tevens vormt de risico- St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 4

5 inventarisatie en evaluatie onder meer de basis voor de organisatie van de bedrijfshulpverlening (BHV). Jaarlijks wordt een rapportage opgesteld ten aanzien van de voortgang van het plan van aanpak naar aanleiding van de risico-inventarisatie en evaluatie (jaarlijkse actualisering van het plan van aanpak) door de preventiemedewerker van de school. De achterliggende gedachte hierbij is dat voornemens en actiepunten zijn vastgelegd en dat de voortgang controleerbaar blijft. Wet op het primair onderwijs: In de Wet op het Primair Onderwijs (1998) is het bevorderen van gezond gedrag een wettelijke taak van de scholen geworden. De aandacht voor veiligheid van de leerlingen valt hier eveneens onder. De activiteiten van een school gericht op het bevorderen en beschermen van de gezondheid wordt wel schoolgezondheidsbeleid genoemd. Wet collectieve preventie: Volgens de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (1990) is de gemeente verantwoordelijk voor het lokale jeugdgezondheidsbeleid. Een afgeleide hiervan is het schoolgezondheidsbeleid. Deze taak voert de GGD meestal uit. De school kan de GGD dus vragen om advies of hulp bij het opzetten en uitvoeren van het schoolgezondheidsbeleid. Aansprakelijkheid in het algemeen: Vaak wordt de vraag gesteld hoe het zit met aansprakelijkheid. Wie is er aansprakelijk als er een ernstig ongeluk gebeurt op school? Het antwoord is helaas niet eenduidig. In een aantal gevallen, zal de rechter zich moeten buigen over de vraag wie aansprakelijk is. We volstaan hier met het geven van algemene informatie over aansprakelijkheid. Strafrechtelijke en civielrechtelijke aansprakelijkheid: Bij het bepalen van aansprakelijkheid na een ongeluk wordt een onderscheid gemaakt tussen strafrechtelijke en civielrechtelijke aansprakelijkheid. Strafrechtelijke aansprakelijkheid houdt in dat er een wet is overtreden waar een straf op staat, bijvoorbeeld de Arbowet. Als de Arbeidsinspectie dit constateert, en de zaak voorlegt aan een Officier van Justitie, kan zowel het schoolbestuur (rechtspersoon) als een individuele leerkracht worden vervolgd. De ouders van een kind dat een ernstig ongeluk heeft gekregen in school, kunnen het schoolbestuur of een leerkracht daarnaast zelf civielrechtelijk aansprakelijk stellen zonder tussenkomst van een Officier van Justitie. Dan geldt dat er sprake moet zijn van aantoonbaar verwijtbaar handelen of nalaten van handelen (onrechtmatigheid), schuld, toerekenbaarheid en schade. Dit wordt ook wel onrechtmatige daad genoemd. Er moet daarbij natuurlijk een causaal verband zijn tussen de schade en de daad. Aansprakelijkheidskwesties zijn vaak complex en hangen af van de specifieke situatie en de omstandigheden van het ongeval. In het algemeen geldt dat de kans op een ongeval kan worden verkleind door goede afspraken te maken met alle betrokkenen over hun taken en bevoegdheden. Dit geldt met name voor situaties als schoolzwemmen of overblijven, waar derden betrokken bij zijn als een overblijfkracht of een zweminstructeur. Voor sommige ongevallen is niemand aansprakelijk. Het is namelijk niet altijd mogelijk om voor elk ongeval een schuldige aan te wijzen. Enkele hierbij van belang zijnde situaties: Aansprakelijkheid en Schoolzwemmen: Wie is er verantwoordelijk als een leerling iets overkomt tijdens schoolzwemmen? Een eenvoudige vraag die geen eenvoudig antwoord kent. Verantwoordelijkheid hangt samen met de afspraken die (al dan niet) gemaakt zijn tussen de verschillende partijen. Bij schoolzwemmen zijn dat: 1) Het schoolbestuur 2) De begeleidende leerkracht St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 5

6 3) De zwembadexploitant 4) De zweminstructeur 5) De ouders (als ze aanwezig zijn bij het zwemmen) en andere vrijwilligers Deze betrokkenen hebben allemaal een (gedeelde) verantwoordelijkheid voor de kinderen die deelnemen aan schoolzwemmen en kunnen dus aansprakelijk worden gesteld wanneer er iets met het kind gebeurt. Het is van belang dat het schoolbestuur en het zwembad duidelijke afspraken hebben gemaakt en vastgelegd over wie wanneer verantwoordelijk is. Zo legde de rechtbank in Utrecht naar aanleiding van het overlijden van een leerling tijdens het schoolzwemmen boetes op aan zowel de school als het zwembad. Het schoolbestuur had de taken en verantwoordelijkheden met de toezichthoudende leerkrachten en het zwembad moeten vastleggen, aldus de rechter. Het schoolbestuur heeft de verplichting om de veiligheid van de leerlingen voldoende te waarborgen, omdat de zwemles onder schooltijd plaatsvindt. Aansprakelijkheid en overblijven. Het aantal kinderen dat overblijft in de middagpauze op scholen groeit. In de Wet op het primair onderwijs is vastgelegd dat het bevoegd gezag de leerlingen in de gelegenheid stelt onder toezicht de middagpauze in het schoolgebouw en op het terrein van de school door te brengen. De school stelt het lokaal ter beschikking en maakt afspraken met begeleiders. Wettelijk is de school alleen verplicht ruimte beschikbaar te stellen voor overblijfmogelijkheden. Na wordt het bevoegd gezag verantwoordelijk en aansprakelijk voor het overblijven. In de wet is ook opgenomen dat het schoolbestuur zorg draagt voor een verzekering tegen wettelijke aansprakelijkheid. Het veiligst is het om voor alle betrokkenen bij het overblijven (leerlingen, toezichthoudende ouders) een verzekering af te laten sluiten. In sommige gevallen dekt de schoolverzekering dit, wanneer de ouders gelijkgesteld worden aan het personeel. Aansprakelijkheid en Speeltoestellen Op veel schoolpleinen staan speeltoestellen in alle soorten en maten waarmee jaarlijks nogal wat ongelukken gebeuren. Vandaar dat de overheid in 1997 het Besluit Veiligheid attractie- en speeltoestellen, kortweg het Attractiebesluit, heeft ingevoerd. Dit besluit bevat eisen waaraan nieuwe en bestaande speeltoestellen moeten voldoen en eisen ten aanzien van het onderhoud van speeltoestellen. Dit roept onmiddellijk vragen op met betrekking tot de aansprakelijkheid van het schoolbestuur wanneer een leerling gewond raakt bij een ongeval met een speeltoestel. Dezelfde vragen gelden wanneer een kind - al of niet van de eigen school - buiten de schooluren, wanneer het speelterrein openbaar gebied is, een ongeluk krijgt op het speeltoestel. Bescherming tegen aansprakelijkheid Een school kan zich beschermen tegen aansprakelijkheidsstelling door ervoor te zorgen dat alle toestellen veilig zijn. Sinds het attractiebesluit van kracht is geworden waarin staat dat een speeltoestel bij redelijkerwijze te verwachten gebruik geen gevaar mag opleveren voor de veiligheid of de gezondheid van personen. Richtlijnen hiervoor staan in de Europese normen voor speeltoestellen (EN 1176, EN 1177). De wet verwijst naar deze normen als zijnde een goede manier om aan de wettelijke eisen te voldoen. Als exploitant van de speeltoestellen dient u deze goed te onderhouden en te inspecteren. Daarnaast dient u per speeltoestel een logboek bij te houden met gegevens over het speeltoestel, exploitant, fabrikant, eventuele keuringen, alle inspecties, onderhoud en reparaties en alle eventuele ongevallen met een toedrachtsomschrijving. Wanneer aansprakelijk? Als het ongeval is veroorzaakt doordat het speeltoestel onveilig is dan kan het schoolbestuur daarvoor wél aansprakelijk worden gesteld. Het gaat hier om een risico-aansprakelijkheid. Het kan ook zijn dat de school in zijn zorgplicht tekort is geschoten wanneer er onvoldoende toezicht door het personeel was. Dit heeft niets te maken met de (on)deug- St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 6

7 delijkheid van het speeltoestel zélf, maar met de (algemene) verplichting om toezicht te houden onder schooltijd. Tot slot kan in specifieke gevallen de producent aansprakelijk worden gehouden. De producent moet bij het ontwerp, vervaardiging en instructies die hij meegeeft aan de school of installateur rekening houden met mogelijk gebruik van het toestel door de kinderen. Verzekering wettelijke aansprakelijkheid: Als stichting hebben we een verzekering afgesloten via de Besturenraad. Elke school beschikt over de map van verzekeraar Marsh, waarin de benodigde informatie met betrekking tot dekking van de verzekering is terug te vinden. In hoofdlijnen komt deze verzekering neer op de volgende aspecten: dat alle medewerkers/overblijfouders en personen die vrijwilligerswerk verrichten in opdracht van bestuur/school verzekerd zijn. St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 7

8 B. Aspecten van veiligheidsbeleid: ARBO in de dagelijkse schoolpraktijk: Deze notitie is al eerder vastgesteld binnen De Vier Windstreken (najaar 2003). Hieronder zijn wel enkele aanpassingen aangebracht: Vooraf: ARBO in de dagelijkse schoolpraktijk Natuurlijk kennen we in ons personeelsbeleidsplan aandacht voor ARBO beleid. Een aantal zaken staan daar helder in beschreven, zoals taken en verantwoordelijkheden voor directie, voor de preventiemedewerker of ARBO werkgroep binnen de school. Veel ARBO zaken hebben we met elkaar geregeld. De dagelijkse schoolpraktijk is echter vaak anders. Door het drukke bestaan in de school dreigen sommige zaken wat naar de achtergrond te geraken, zoals ARBO zaken. Dat is niet verstandig, immers bij ARBO zaken gaat het in belangrijke mate om het welbevinden en de veiligheid van leerlingen en leerkrachten. Taken en verantwoordelijkheden van de preventiemedewerker of ARBO werkgroep op elke school: - Opstellen en toetsen van het Plan van aanpak per locatie op basis van de Algemene School Verkenning (A.S.V.)/Risico analyse (R.I.). Commit heeft voor het opstellen van dit plan bij de A.S.V. een diskette geleverd. - Het verlenen van medewerking aan het verrichten en opstellen van een risicoinventarisatie en evaluatie (RIE) en toetsing. - Jaarlijks bijstellen van het Plan van aanpak. Dit is noodzakelijk om te voorkomen dat de A.S.V./R.I. niet meer geldig is. - Plan van aanpak inzenden aan het stafbureau ten behoeve van het contact met Commit - Coördinatie van de bedrijfshulpverlening binnen de school. Opstellen van een z.g. B.H.V. plan. De Arbo wet verplicht elke bedrijf/instelling de BHV organisatie vast te leggen. Er zijn minimum eisen voor deze beschrijving inclusief een ontruimingsplan. - Controle van binnen en buitenspelmateriaal; vastleggen in een logboek van controlemomenten, melding van defecten en reparaties, - Veiligheidscontrole: noodverlichting, vluchtdeuren, drangers, e.d. minimaal 1x per jaar eventueel door een bedrijf laten uitvoeren; de preventiemedewerker zelf of een ander van de school.. - Ongevallenregistratie, - Minimaal 1x per jaar laten uitvoeren van een ontruimingsoefening. Opmerking [DV3]: En toetsen Taken en verantwoordelijkheden directie: - Melding ziekteverzuim en bijhouden formulier poortwachter aan Stafbureau, - Jaarlijks in functioneringsgesprek zaken als ziekteverzuim en welbevinden /werkdruk en persoonskenmerken die belastend kunnen zijn, aan de orde stellen; eventueel aanbieden van coaching of scholing. - ARBO zaken op de personeelsagenda: voorstel om dit als vast aandachtspunt op te nemen. Leerkrachten informeren over preventiespreekuur Commit-ARBO - Tenminste 1x per jaar ARBO zaken overleggen met de M.R. - Stimuleren van een open, professioneel schoolklimaat, waarin teamleden elkaar kunnen en durven aanspreken op elkaars verantwoordelijkheden en knelpunten. Dit is ook een onderdeel van onze gedragscode. - Begeleiding en coaching van personeelsleden. - Jaarlijks de taken van de intern vertrouwenspersoon bij leerlingen, leerkrachten en ouders onder de aandacht brengen. - Werktijdenregistratie, St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 8

9 - Begeleiding van zieke werknemers, zo nodig in samenwerking met het stafbureau, Taken en verantwoordelijkheden van het stafbureau. - In personeelsbeleidsplan opgenomen: afspraken betreffende begeleiding van zieke werknemers. - Verzuimregistratie overeenkomstig afspraken, - Verzuimbegeleiding samen met directie van langdurig ziek personeel, - Ziekteverzuim in directie overleg of indien gewenst bilateraal aan de orde stellen en indien noodzakelijk middels een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek.. - ARBO zaken bij het afgesproken periodiek contact stafbureau directie aan de orde stellen. - Monitoring van het ARBO en veiligheidsbeleid. Opmerking [DV4]: Toevoegen En indien Taken en verantwoordelijkheden team en directie: - Samen werken aan een goed en gezond werkklimaat voor een ieder binnen de school, - Regelmatig contact houden met zieke collega s, Nieuwe leerkrachten: Naast de vele informatie die ze in het begin krijgen tenminste aandacht besteden aan zaken van veiligheid en welzijn. Informatiemap aan elke nieuwe leerkracht met: - schoolgids, - overige relevante informatie van de school op papier (te denken valt aan vergaderstructuur, informele momenten, werktijdenregistratie, e.d.) - informatie over De Vier Windstreken als de werkgever (kort enige algemene informatie, werknemersvoordelen als p.c. privé, fietsenplan en Benzinex, e.d.) - inwerkplan, - gedragscode, - informatie over veiligheid en welzijn. We hebben met elkaar afgesproken nieuwe leerkrachten, die van de opleiding komen het eerste schooljaar zo weinig mogelijk te belasten met allerlei neventaken in de school. Nieuwe leerkrachten die van de opleiding komen, krijgen het eerste jaar op stichtingsniveau ondersteuning door middel van intervisie en coaching, dit naast de concrete werkbegeleiding binnen de eigen school. St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 9

10 Arbobeleid in het I.P.B. (citaat met enkele aanpassingen) Doelstelling ARBO-beleid is het geheel van maatregelen en activiteiten dat erop gericht is de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van het onderwijsgevend en ondersteunend personeel en de leerlingen te bevorderen. De formulering van het ARBO-beleid past binnen het kader van het totale beleidsplan van de school. Eén en ander wordt vastgelegd in het beleidsplan en in het jaarlijks op te stellen plan van aanpak en zal worden getoetst in het jaarverslag ARBO-verklaring Het bevoegd gezag van de stichting De Vier Windstreken en de directies van de daaronder ressorterende scholen verklaren dat zij zich bij het voorbereiden en uitvoeren van het algemene schoolbeleid zullen laten leiden door de volgende uitgangspunten: De school streeft naar optimale arbeidsomstandigheden en een verantwoord milieubeleid waardoor de veiligheid en de gezondheid van personeel en leerlingen zo veel mogelijk wordt bevorderd en het milieu wordt beschermd tegen negatieve effecten tengevolge van schoolactiviteiten. De school zal een voorbeeldfunctie vervullen met betrekking tot arbeidsomstandigheden en het milieu voor de leerlingen, mede in verband met de toekomstige beroepsuitoefening. Het ARBO-beleid zal een gelijkwaardige plaats innemen ten opzichte van het financieel, economisch, onderwijskundig en sociaal beleid van de school. De school richt zich op een zodanige organisatie en manier van werken dat onaanvaardbare risico s worden uitgesloten. Bij alle beslissingen en bij de dagelijkse gang van zaken heeft derhalve de aandacht voor veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu een hoge prioriteit hebben. Beleidselementen Het beleid van de stichting is gericht op realisatie van de voorgaande ARBO- en milieubeleidverklaring. In het kader van de eindverantwoordelijkheid van het algemeen bestuur en de verantwoordelijkheid op basis van hun mandaat van de lokale besturen van onze scholen voor de arbeidsomstandigheden van alle medewerkers, alsmede voor leerlingen, ouders en bezoekers, zullen de kansen op lichamelijk of geestelijk letsel zoveel mogelijk worden uitgesloten en het welzijn zoveel mogelijk worden bevorderd. Hieronder volgen puntsgewijs de elementen van beleid betreffende de arbeidsomstandigheden: 1. de organisatie ten aanzien van arbeidsomstandigheden (en milieu) Het algemeen bestuur is eindverantwoordelijk voor dit ARBO-beleidsplan. Het ARBObeleidsplan wordt telkens voor de periode van 4 jaar opgesteld door het stafbureau. Het concept ARBO-beleidsplan wordt voor instemming voorgelegd aan de GMR. Na instemming wordt het ARBO-beleidsplan door het bestuur definitief vastgesteld en ingevoerd. Op schoolniveau is de schoolleider verantwoordelijk voor het ARBO-beleid. Hij/zij zorgt voor een verdeling van ARBO-taken en is de overlegpartner van het bestuur. Via het MRoverleg heeft het personeel instemmingsrecht en inspraakmogelijkheid bij de totstandkoming van het ARBO-beleid. Op iedere school wordt voor de coördinatie van het ARBO-beleid een preventiemedewerker aangesteld. De werkzaamheden van de preventiemedewerker worden vastgelegd in de taakomschrijving. Taken en verantwoordelijkheden van het stafbureau: St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 10

11 opstellen ARBO-beleidsplan delegeren van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden, adviseren van het algemeen bestuur inzake ARBO-zaken overleg voeren met GMR contract sluiten met ARBO-dienst contact onderhouden met de ARBO dienst aanbesteden A.S.V. / R.I.&E Taken en verantwoordelijkheden van de preventiemedewerker coördineren en stimuleren van werkzaamheden en informatievoorziening naar bestuur, directie, MR, vertrouwenspersonen signaleren van risico s opstellen / bewaken voortgang plan van aanpak begeleiding risico- inventarisatie / evaluatie coördinatie bedrijfshulpverlening inclusief de benodigde scholing signaleren van risico s, controle binnen- en buitenspelmateriaal jaarlijkse veiligheidscontrole nog controle op officele taken Taken en verantwoordelijkheden van de directeur: verdeling van taken, het aanstellen van preventiemedewerker invulling bedrijfshulpverlening overleg en informatievoorziening medewerkers uitvoering van het personeelsbeleid betreffende ARBO-zaken zoals verzuimbeleid, taaktoedelingsbeleid, seniorenbeleid e.d. Taken van de personeelsgeleding van MR en GMR: overleg / advies / instemming t.a.v.: contract ARBO-dienst verzuimbeleid personeelsbeleid ASV bespreken en advies geven plan van aanpak bespreken Taken van het schoolteam: mening vormen bespreken van ARBO-knelpunten creëren draagvlak voor maatregelen Taken van de vertrouwenspersoon: contactpersoon medewerkers c.q. leerlingen informatievoorziening aanspreekpunt 2. Algemene SchoolVerkenning (ASV), c.q. Risico analyse (R.I.) De ASV vindt plaats op schoolniveau. De schoolleiding is verantwoordelijk voor de uitvoering van lokaal beleid op basis van de ASV. De preventiemedewerker / is verantwoordelijk voor de uitvoering van de ASV. Elke school heeft in principe één keer in de 4 jaar de mogelijkheid om door de ARBO-dienst een Algemene Schoolverkenning (ASV) te laten uitvoeren. De resultaten van de ASV worden ter advies voorgelegd aan de MR. Jaarlijks dient de preventiemedewerker te bepalen of gewijzigde omstandigheden een gehele of gedeeltelijke herhaling van de ASV noodzakelijk maken. 3. Het plan van aanpak Jaarlijks wordt door de preventiemedewerker op basis van de ASV een plan van aanpak opgesteld op schoolniveau, waarin de onderwerpen worden aangegeven die in het St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 11

12 betreffende jaar worden uitgevoerd. In dit plan van aanpak worden de prioriteit, het onderwerp, de uit te voeren werkzaamheden, de verantwoordelijke persoon, de tijdsplanning en de daarmee gemoeide kosten weergeven. Het plan van aanpak wordt ter advies aan de MR voorgelegd. Aan het eind van ieder schooljaar wordt het plan van aanpak geëvalueerd, bijgesteld en opnieuw voor een schooljaar vastgesteld door de preventiemedewerker in overleg met de directie. De resultaten van het gevoerde ARBObeleid worden vastgelegd. 4. Voorlichting en onderricht Voorlichting en onderricht vormt een wezenlijk onderdeel van het ARBO-beleid. De schoolleiding is verantwoordelijk voor deze taak die zowel in individuele gesprekken, bij teamvergaderingen als in afzonderlijke sessies aan de orde kunnen komen. Onderwerpen die nadrukkelijk aan de orde dienen te komen zijn: introductie ARBO-zaken aan nieuwe medewerkers. veiligheids- en werkinstructies voor leerkrachten en leerlingen (het ontruimingsplan) het verzuimbeleid (protocol) de ontwikkeling van het ziekteverzuim op schoolniveau. 5. ARBO-dienst Het bestuur sluit een contract met de ARBOdienst Commit. Namens het bestuur is het Stafbureau het vaste aanspreekpunt voor de ARBO-dienst. Terugkoppeling in het kader van de verzuimbegeleiding vindt plaats naar zowel de contactpersoon van het bestuur als naar de betreffende schoolleiding. 6. Verzuimbeleid en verzuimbegeleiding Het bestuur heeft een gemeenschappelijk verzuimbeleid opgesteld met daaraan gekoppeld een aantal verzuimprotocollen. Dit verzuimbeleid en de protocollen zijn ter instemming voorgelegd aan de (G)MR. Jaarlijks wordt het verzuimbeleid door het bestuur geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. De verantwoording voor de uitvoering van het verzuimbeleid en protocol ligt bij schoolleiding. De schoolleiding wordt in deze ondersteund door de ARBO dienst. Van ieder verzuim wordt het stafbureau geïnformeerd teneinde de Wet Poortwachter te volgen. Bij een verzuim van 6 weken stelt de ARBO dienst een probleemanalyse op. In de 8 e week stelt de ARBO dienst een plan van aanpak op, dat door werknemer en werkgever wordt ondertekend. De ARBO dienst en de werkgever houden regelmatig gesprekken met de werknemer in het kader van reïntegratiemogelijkheden. Aan het einde van het 1 e jaar wordt geëvalueerd door werkgever en werknemer middels een 1 e jaar evaluatieformulier. Het stafbureau bewaakt de termijnen ten aanzien reïntegratiestappen, WA aanvragen en functie-ongeschiktheids-aanvragen ; de werknemer vraagt een WIA uitkering bij 2 jaar ziekte en stuurt zijn totale reintegratiedossier naar het UWV.. De verzuimkengetallen die door het bestuursbureau of het administratiekantoor in opdracht van het Vervangingsfonds worden verzameld, worden ieder kwartaal ter kennis gebracht aan de schoolleiding, het algemeen bestuur en de GMR. Opmerking [DV5]: Heeft Opmerking [DV6]: gesteld Opmerking [DV7]: Opmerking [DV8]: I Opmerking [DV9]: ; de werknemer vraagt een WIA uitkering bij 2 jaar ziekte en stuurt zijn totale reintegratiedossier naar het UWV. 7. Beleid ten aanzien van bijzondere groepen De schoolleiding is verantwoordelijk voor een leeftijdsbewust personeelsbeleid. In de toe te delen formatie per school is het schoolbudget één van de middelen om dit beleid ook gestalte te geven. Aandacht voor de oudere (55+) medewerkers en de startende leerkrachten dient uitdrukkelijk aan de orde te komen bij de begeleiding, de functioneringsgesprekken, en de beoordelingen etc. Het integraal personeelsbeleidsplan dat op bestuursniveau is vastgesteld vormt hierbij het uitgangspunt; zie IPB hoofdstuk IV en VI. 8. Beleid ten aanzien van seksuele intimidatie, agressie en geweld St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 12

13 De schoolleiding is verantwoordelijk voor een beleid ten aanzien van seksuele intimidatie, agressie en geweld. De preventiemedewerker gebruikt voor de inventarisatie en eventuele knelpunten de door het Vervangingsfonds of de ARBO-dienst verstrekte vragenlijsten. 9. Vertrouwenspersoon: Het algemeen bestuur van de stichting heeft een extern vertrouwenspersoon aangesteld. Op schoolniveau wordt door de schoolleiding een leerkracht aangewezen als contactpersoon voor de leerlingen en de leerkrachten. In de schoolgids van iedere school staat de klachtenregeling inclusief de schoolcontactpersoon en de vertrouwenspersoon expliciet vermeld. 10. Gedragscode: Iedere school hanteert de door de het bestuur vastgestelde gedragscode inzake de omgang met leerlingen en collega s en ouders (beschreven in het I.P.B. en opgenomen in dit beleidsplan. 11. Bedrijfshulpverlening De schoolleiding is verantwoordelijk voor de bedrijfshulpverlening (BHV). De preventiemedewerker coördineert de bedrijfshulpverlening De noodzakelijke opleiding voor de BHV-ers wordt door het stafbureau voor alle scholen gezamenlijk ingekocht. 12. Bronbestrijding De preventiemedewerker is verantwoordelijk voor een verantwoord toxische stoffen beleid (o.a. adequate registratie en opslag) en een adequate arbeidsomstandigheden- en milieuafweging bij inkoop van hulpmiddelen, machines, apparatuur, meubilair etc. Het toezien op de naleving van de onderhoudscontracten ten aanzien van (preventief) onderhoud van hulpmiddelen, machines en apparatuur is tevens de verantwoordelijkheid van de preventiemedewerker. Bij de opdrachtverlening en investering door het bestuur bij bouwactiviteiten en inrichting van gebouw, lokalen en werkruimtes wordt uitdrukkelijk rekening gehouden met de ARBO-regelgeving en milieuaspecten. St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 13

14 Bedrijfshulpverlening Het bevoegd gezag moet de bedrijfshulpverlening organiseren volgens het besluit Bedrijfshulpverlening. Voor het primair en voortgezet onderwijs is deze verplichting ingegaan op 31 maart Dit betekent dat op iedere school een bepaald aantal mensen opgeleid moet zijn tot bedrijfshulpverlener. De bedrijfshulpverlener beschikt over kennis op het gebied van eerste hulp bij ongevallen, de brandbestrijding, de ontruiming van de school bij calamiteiten en verzorgt de communicatie met externe hulpverleners (brandweer, politie en ambulance) in geval van calamiteiten. In het besluit Bedrijfshulpverlening (uitwerking van de arbo regelgeving op dit gebied) wordt als norm gehanteerd dat tot 250 werknemers en/of deelnemers, 1 bedrijfshulpverlener per 50 aanwezigen beschikbaar moet zijn. In het besluit Bedrijfshulpverlening wordt echter ook geadviseerd uit te gaan van de eigen situatie. Het belangrijkste criterium in dit verband is dat tijdig (binnen enkele minuten) adequate hulp kan worden geboden. Dat betekent voor het onderwijs dat voor het organiseren van de bedrijfshulpverlening de leeftijd van de leerlingen of studenten, de aard van het schoolgebouw (een of meerdere bouwlagen) en nabijheid van hulpverlenende instanties (in verband met de 'responsietijd') maatgevend (kunnen) zijn. Binnen de stichting hebben we afgesproken dat er tenminste twee bedrijfshulpverleners per locatie beschikbaar moeten zijn, waarbij mogelijke benoemingsomvang en taaktoedeling zodanig is geregeld dat er altijd een bedrijfshulpverlener op de locatie aanwezig is (denk daarbij ook aan het inroosteren van gymnastiek en andere activiteiten op max. 5 minuten loopafstand). Dit betekend dat er minstens twee of drie de BHV opleiding hebben per locatie. Daarbij moet ook rekening gehouden worden met het gebruik van niet aan de school grenzende gymnastiek accommodaties. De organisatie van de bedrijfshulpverlening en de opleiding moeten dus zijn afgestemd op de specifieke situatie binnen de school. De Stichting Vf/BGZ heeft op basis van bovenstaande overwegingen een protocol voor de organisatie van de bedrijfshulpverlening in het onderwijs laten ontwikkelen. Ook wordt in dit protocol ingegaan op het opleidingsprofiel van de bedrijfshulpverlener. Ook daar over zijn duidelijke afspraken binnen de stichting: de opleiding tot bedrijfshulpverlener wordt centraal geregeld, evenals de jaarlijkse bijscholing van 8 uur. Taken/verantwoordelijkheden en bevoegdheden bedrijfshulpverlening: Wanneer zich in de school een situatie voordoet die direct gevaar oplevert voor de veiligheid en gezondheid van werknemers en leerlingen, moeten de bedrijfshulpverleners letsel en schade zo veel mogelijk beperken en voorkomen. De bedrijfshulpverlening heeft als het ware een voorpostfunctie, die vooral tot taak heeft om erger te voorkomen. De voornaamste taken van de bedrijfshulpverlening zijn (Arbowet artikel 15): - het verlenen van eerste hulp bij ongevallen, - het beperken en bestrijden van een beginnende brand, - het voorkomen en bepreken van ongevallen, - het in noodsituaties alarmeren van alle in het gebouw aanwezige personen en zo nodig het ontruimen van het gebouw, - het alarmeren van en samenwerken met brandweer en andere hulporganisaties bij beginnende brand of bij een ongeval. In de Arbo wet worden in dit opzicht de volgende prestaties eisen aan bedrijfshulpverlening gesteld: - De bedrijfshulpverlening moet binnen enkele minuten (genoemd wordt 5 minuten) na het plaatsvinden van een ongeval of brand snel en effectief kunnen optreden tot het moment waarop de professionele hulpverlening de bedrijfshulpverlening kan overnemen. St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 14

15 Opmerking: hier bestaat het probleem van gymlessen in een accommodatie die redelijk verwijderd is van het schoolgebouw waar de bedrijfshulpverlener aanwezig is. We zullen hier nadere afspraken over moeten maken, bij voorbeeld alle leerkrachten scholing levensreddende hulp en bereikbaarheid middels (mobiele) telefoon om zo nodig bedrijfshulpverlener op te roepen. - Er moeten altijd voldoende bedrijfshulpverleners aanwezig zijn. Bij het aanstellen va bedrijfshulpverleners en bij het opstellen van roosters, dient hier derhalve rekening mee gehouden te worden. Opleidingsprofiel van bedrijfshulpverleners binnen de school: - Eerste hulp aan kinderen, - (Kinder) reanimatie, - Brandpreventie en bestrijding. Jaarlijks dient een bijscholing plaats te vinden van ca. 8 uur (zonder die bijscholing vervalt de certificering als BHV er). Binnen de stichting hebben we er voor gekozen om cyclusmatig steeds 2 van de 3 onderdelen bij de bijscholing aan de orde te laten komen. Zowel de basisscholing als de bijscholing worden geregeld vanuit het stafbureau dit inclusief de genoemde schoolspecifieke bijlagen; 3, 5 en 8. Op elke school dient een bhv-plan aanwezig te zijn. Het bhv-plan beschrijft de noodzakelijke organisatorische maatregelen en voorzieningen van de organisatie om de gevolgen van incidenten te minimaliseren en te bestrijden. In dit bhv-plan is het volgende opgenomen: BHV-organisatie: Bhv-ers Opleiding bhv-ers Communicatie Instructie Oefening Logboek onderhoud (dit deel dient door de school zelf te worden uitgewerkt en toegevoegd als bijlage 8) taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden (is opgenomen in het algemene veiligheidsbeleid van d4w onder bedrijfshulpverlening aanwezige noodvoorzieningen, zoals blusmiddelen, vluchtwegen, alarmeringinstallatie, EHBO-middelen, hulpmiddelen voor BHV organisatie (portofoons, brancards, rolstoelen), noodverlichtinginstallaties, hoofdafsluiters van gas, water en elektriciteit. (dit deel dient door de school zelf te worden toegevoegd als bijlage 8) draaiboek voor calamiteiten (is opgenomen als bijlage 5 bij het algemene veiligheidsbeleid van d4w_ ontruimingsplan (vluchtplan, plattegronden met daarop 0.a. aanwezig EHBOvoorzieningen, beschikbare blusmiddelen, vluchtroutes, nooduitgangen). (is opgenomen als bijlage 3 (door de school zelf uitgewerkt en toegevoegd) bij het algemene veiligheidsbeleid van d4w) beschrijving van bhv bij bijzondere situaties (is opgenomen in hfdst. C veiligheid bij activiteiten binnen en buiten de school) St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 15

16 Concrete aspecten van veiligheidsbeleid: - inspectie schoolgebouw (als onderdeel van de ASV / RI&E) Onderdeel van de Algemene schoolverkenning, c.q. risico analyse is een inspectie van het schoolgebouw. De Arbo werkgroep zal aan de hand van het jaarlijks op te stellen Plan van aanpak mede aan de hand van de risico analyse moeten nagaan wat de mogelijke risico s zijn in het gebouw en op het schoolplein en zonodig op basis van ervaringen, die mede in het ongevallenregister zijn opgetekend, acties in het nieuwe Plan van aanpak moeten opnemen. Elke school voegt de Algemene schoolverkenning, c.q. Risico analyse en het Plan van aanpak, dat jaarlijks wordt geactualiseerd, toe aan dit veiligheidsbeleidsplan. Zie hiervoor bijlage 1 - schoolregels Elke school kent zijn eigen schoolregels, die mede veiligheid in de brede zin van leerlingen en werknemers moeten bevorderen. Het is goed om deze regels in een bijlage in het veiligheidsbeleidsplan op te nemen. Zie hiervoor bijlage 2. - ontruimingsplan Elke school dient te beschikken over een ontruimingsplan. In dit plan worden de taken en verantwoordelijkheden omschreven en de procedures die gevolgd moeten worden in geval van een calamiteit. Het ontruimingsplan is een onderdeel van de bedrijfshulpverlening. Het is verstandig om de interne en externe alarmeringsafspraken, die onderdeel zijn van de Risico analyse, ook op te nemen in het ontruimingsplan. Het ontruimingsplan van elke school wordt aan dit veiligheidsbeleidsplan toegevoegd als bijlage 3. - registratie ongelukken en risico s Ernstige ongevallen dient het bevoegd gezag te melden aan de Arbeidsinspectie. Dit zijn ongevallen met ernstig letsel en of dodelijke afloop. Bovendien dienen alle ongevallen die op school plaatsvinden, ongeacht de ernst, geregistreerd te worden in een zogenaamd ongevallenregister. Dit geldt voor zowel ongevallen van leerkrachten als van leerlingen. Indien een werknemer lijdt aan een beroepsziekte doet de Arbo-dienst hiervan mededeling aan een hiertoe aangewezen instelling. Elke school draagt zorg voor een ongevallenregister en voegt dit toe aan dit veiligheidsbeleidsplan als bijlage 4. Uitsluitend de ongevallen die hebben geleid tot ernstig lichamelijk of geestelijk letsel of tot overlijden van het slachtoffer. Onder ernstig lichamelijk of geestelijk letsel wordt in dit verband verstaan: schade aan de gezondheid, die binnen 24 uur na het tijdstip van de gebeurtenis leidt tot opname in een ziekenhuis ter observatie of behandeling, dan wel naar redelijk oordeel blijvend zal zijn. Alle aan de Arbeidsinspectie gemelde ongevallen die voldoen aan de hiervoor gestelde criteria worden onderzocht. Door een centrale ongevalregistratie krijgt de school inzicht in de meest voorkomende ongevallen en de oorzaken daarvan. Op basis hiervan kunnen preventieve maatregelen worden genomen om in de toekomst deze ongevallen te voorkomen. Gezien de wettelijke aansprakelijkheid die de school voor werknemers en ook leerlingen heeft mag het belang van een adequate ongevalregistratie en daarmee te nemen preventieve maatregelen niet worden onderschat. Het bijhouden van de ongevalregistratie op zich kan vrij eenvoudig zijn. Belangrijker is natuurlijk de benodigde discipline. Het aanwijzen van een verantwoordelijke persoon hiervoor binnen de school is een eerste stap. St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 16

17 Bij alle ongevallen die op de school voorkomen, dient de Risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) te worden geraadpleegd. Zodoende kan worden bezien of het knelpunt waardoor het ongeval is ontstaan reeds bekend was. Zo nodig kan via een aanpassing van het plan van aanpak actie ondernomen worden om een herhaling van het ongeval te voorkomen. In de nieuwe arbowet is bepaald dat de verplichting die bestond voor het melden van beroepsziekten aan de arbeidsinspectie is vervallen. Feitelijk berustte de meldingsplicht bij de werkgever terwijl de bedrijfsarts eigenlijk de enige is die een melding kan doen. De Arbo-dienst zal bij een aangetoonde beroepsziekte melding doen aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Hoewel deze meldingsverplichting met invoering van de nieuwe arbowet niet meer bestaat is het wel van belang voor de risico inventarisatie om kennis te hebben van de beroepsziekten. - gedragsafspraken: In het I.P.B. van de stichting hebben we met elkaar een gedragscode afgesproken, Het is goed deze in dit veiligheidsbeleidsplan op te nemen. Citaat uit het IPB: In de omgang met je collega s houd je zaken die in vertrouwen tegen je gezegd zijn, geheim, heb je vertrouwen in elkaar, in jezelf en in de vertegenwoordigers van andere geledingen, accepteer je de ander zoals hij of zij is. De ander is anders dan jij en jij bent anders dan de ander. bedenk je dat je non-verbale gedrag (mimiek, intonatie) is heel belangrijk. vraag je om duidelijkheid als je iets dwars zit, spreek je uit wat je dwarszit, maar kijk je eerst in hoeverre de irritatie aan jezelf zou kunnen liggen, ga je niet fantaseren over iemands mogelijke bedoelingen met een uitspraak of een handeling, vraag je om duidelijkheid als iets onduidelijk is, wees je eerlijk; doe je je niet groter voor dan je bent, breng je kritiek op een collega nooit op tafel in aanwezigheid van meerdere collega s. Probeer eerst onder vier ogen tot een oplossing te komen. Brengt dat geen oplossing, bespreek het dan met de directeur, of - met beider goedvinden - in de personeelsvergadering. Blijf niet met irritaties rondlopen en wacht niet met het onder woorden brengen van je bezwaren. Doe dat zo snel mogelijk, zodat je nog vriendelijk kunt spreken. roddel je nooit over een collega of over anderen en geef je anderen daar ook geen kans toe: spreek kritiek uit op de plaats waar die hoort te zijn; weiger om kritiek over anderen aan te horen en wijs erop dat die kritiek elders hoort te worden uitgesproken, wees je hartelijk en meelevend, kom je je afspraken na en wees je inschikkelijk; je mag uiteraard wel nee zeggen, discrimineer je niet. In de omgang met leerlingen probeer je leerlingen in hun daden te begrijpen; spreek je nooit negatief over hen als kind, probeer je hen bij eventueel wangedrag ook positief te benaderen, wees je rechtvaardig en probeer je bij het straf geven de juiste maat te vinden (desnoods in overleg met je collega s), besef je dat positieve waardering vaak beter werkt dan kritiek geven, verneder en kleineer je kinderen niet, verdeel je taken en je aandacht over alle kinderen (kinderen denken snel dat de leerkracht voortrekt en dat moet je proberen te voorkomen), St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 17

18 voorkom je elke fysieke aanraking met een kind bij boosheid: het kan in zo n gemoedstoestand gemakkelijk verkeerd worden uitgelegd, praat je veel met kinderen, ook in een 1-1-relatie, maar voorkom je dan een intieme sfeer en in ieder geval fysieke aanrakingen; wees op je hoede als je alleen met een kind achterblijft in een lokaal, meld je tijdig een collega of de intern vertrouwenspersoon als kinderen intimiteit zoeken, discrimineer je niet, probeer je bij te dragen aan het competentiegevoel en positief zelfbeeld van de leerlingen. In de omgang met ouders behandel je ouders vriendelijk en correct, ook na een onplezierige ervaring, Luister je naar wat ze zeggen en probeer je hen te begrijpen; de eerste kritiek bij een gesprek komt vaak harder aan dan bedoeld (veel mensen moeten een grote drempel overwinnen om met kritiek te komen), en is meestal emotioneel vertekend (word in ieder geval niet direct boos of te defensief), toon je belangstelling voor hen en hun gezin zonder nieuwsgierig te zijn, praat je niet negatief over anderen en geef je hen daar ook geen kans toe, praat je niet over andere kinderen uit de groep of uit andere groepen en geef je hen daar ook geen kans toe, praat je niet negatief over collega s en geef je hen daar ook geen kans toe, praat je niet negatief over andere scholen, doe je geen toezeggingen in zaken waarvoor ruggespraak nodig is met directie, hulpverlener, IB er, RT er etc.; je verwijst naar dit overleg, en neemt na het gesprek direct contact op met betrokken personen, waarna je dit de ouders weer rapporteert, kom je altijd je afspraken met ouders na, verwijs je voor klachten over anderen naar die ander en ga je daar verder niet op in; zo nodig kan je ook wijzen op de klachtenprocedure van de Stichting, die opgenomen is in de Schoolgids, maak je indien nodig een vervolgafspraak met de ouders (op korte) termijn wanneer een bepaald probleem niet kon worden uitgepraat; je meldt dit je directeur, zodat hij weet wat er speelt als ouders hem benaderen, moedig je ouders aan, wanneer ze ergens mee zitten, contact op te nemen met de school, discrimineer je niet. - antidiscriminatie: Ook ten aanzien van antidiscriminatie, als onderdeel van de gemaakte gedragsafspraken, hebben we in het I.P.B. van de stichting de nodige afspraken gemaakt, die we in dit veiligheidsbeleidsplan opnemen. Citaat uit het I.P.B.: Regelgeving: Grondwet, artikel 1 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, artikelen 1, 2 en 14 (bijlage) Burgerlijk Wetboek, artikel 7: 646, 647 en 648 Wetboek van strafrecht, Tweede Boek, Titel V, artikel 137c t/m 137g Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen, artikel 1 en 1a Kern: Artikel 1 van de Grondwet luidt: "Allen die zich in Nederland bevinden worden in gelijke gevallen gelijk behandeld". Discriminerend gedrag betreft iedere uiting in woord, gebaar of geschrift van een persoon of een groep van personen binnen de school waarbij sprake is van (voor onze school) ontoelaatbare opvattingen over achterstelling van mensen, van doelbewuste belediging van of grievend handelen tegenover anderen. Deze uitingen kunnen betrekking hebben op godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 18

19 geslacht, nationaliteit, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, sociaal-economische positie, intelligentie, onderwijsdeelname, kleding, of op welk terrein dan ook Beleid: Het bestuur wil discriminerend gedrag tegengaan. Hiertoe is de anti-discriminatiecode overgenomen. Met behulp van deze code wil zij de school steunen bij het handhaven van een verdraagzaam leefklimaat en het bevorderen van gelijkwaardigheid van allen die deel uitmaken van de schoolgemeenschap. De code helpt het schoolbeleid aangaande anti-discriminatie te verhelderen en te versterken. De code tegen discriminerend gedrag geldt vanzelfsprekend voor allen die gerekend kunnen worden tot de leefgemeenschap van de school. Er is dus sprake van een zeer breed regulerende werking. Immers, de code geldt voor alle geledingen van de school en is in beginsel van toepassing op alle gedragingen en activiteiten die in schoolverband worden verricht. - seksuele intimidatie en seksueel misbruik: meldplicht een aangifteplicht. Seksueel misbruik en seksuele intimidatie in het onderwijs: meldplicht en aangifteplicht. Op 28 juli 1999 is de wetswijziging bestrijding van seksueel misbruik en seksuele intimidatie in het onderwijs in werking getreden. Deze wetgeving geldt voor de sectoren primair onderwijs, voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs en volwasseneneducatie. Het gaat in de wet om strafbare vormen van seksuele intimidatie en seksueel misbruik: zedenmisdrijven, zoals ontucht, aanranding en verkrachting, gepleegd door een medewerker van de onderwijsinstelling jegens een minderjarige leerling. De wet bevat een aangifteplicht voor het bevoegd gezag en een meldplicht voor het personeel bij een dergelijk zedenmisdrijf. In dit deel komen de volgende aspecten aan de orde: 1. Inleiding 2. Klachtenregeling en vertrouwenspersonen 3. Vertrouwensinspecteur 4. Waarom wettelijke maatregelen 5. Aangifteplicht en meldplicht 6. Meldplicht voor personeelsleden 7. Meldplicht in relatie tot de klachtenregeling 8. De externe vertrouwenspersoon en meldplicht 9. Aangifteplicht voor het bevoegd gezag 10. Vervolgstappen 11. Rehabilitatie na valse aantijgingen 12. Wet als sluitstuk 13. Meldpunt vertrouwensinspecteurs 1.Inleiding Leerlingen en personeelsleden kunnen alleen goed functioneren als zij zich op school veilig voelen. Seksuele intimidatie leidt tot gevoelens van onveiligheid. Leerlingen en personeelsleden die hiermee worden geconfronteerd, verzuimen, worden ziek of verlaten voortijdig de school. Een ieder die in school werkt en leert heeft recht op bescherming tegen seksuele intimidatie. Bestrijding en preventie zijn van groot belang. Van de reeks van maatregelen die zijn getroffen, noemen we hier de klachtenregeling en de vertrouwensinspecteur. Scholen zijn verplicht om over de klachtenregeling informatie op te nemen in de schoolgids, zodat alle belanghebbenden op de hoogte zijn. Het verdient aanbeveling dat scholen in de schoolgids tevens opnemen welke vertrouwensinspecteur de meest aangewezene is voor de leerlingen en/of ouders van hun school, en hoe en waar deze te bereiken is. 2. Klachtenregeling en vertrouwenspersonen.. Op elke school voor primair en voortgezet onderwijs is sinds 1 augustus 1998 een klachtenregeling verplicht (zie bijlage 7). Deze garandeert een zorgvuldige behandeling van klachten. Hiermee wordt het belang van de betrokkenen gediend. Daarnaast is een zorgvuldige behandeling van klachten bevorderlijk voor een veilig schoolklimaat. Op St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 19

20 grond van de klachtenregeling stelt het bevoegd gezag een klachtencommissie in of sluit zich aan bij een lokale of regionale klachtencommissie. Zowel leerlingen en hun ouders als personeelsleden kunnen een klacht indienen bij de klachtencommissie, onder andere over gedragingen van het personeel. Dit kan een klacht zijn over seksueel misbruik of seksuele intimidatie. Als de klachtencommissie na onderzoek de klacht gegrond verklaart, dan volgt rapportage en advies naar het schoolbestuur. Het schoolbestuur neemt vervolgens maatregelen. Vrijwel alle onderwijsorganisaties hebben voor het primair onderwijs en voortgezet onderwijs een modelklachtenregeling onderschreven, die nog iets verder gaat dan wettelijk is vastgelegd, zoals de verplichting tot het aanstellen van contactpersonen en vertrouwenspersonen. In eerste instantie krijgt de klager te maken met de contactpersoon, die zonodig verwijst naar de vertrouwenspersoon. De vertrouwenspersoon kan een leerkracht zijn of iemand van buiten de school. De interne of externe vertrouwenspersoon gaat na of door bemiddeling een oplossing kan worden bereikt. Daarnaast kan de klager natuurlijk altijd terecht bij de klachtencommissie. 3.Vertrouwensinspecteur Bij de onderwijsinspectie zijn per onderwijssector vertrouwensinspecteurs aangesteld, die een speciale scholing hebben gevolgd om klachten over seksuele intimidatie adequaat af te handelen. Vertrouwensinspecteurs vervullen een klankbordfunctie voor leerlingen en personeelsleden die slachtoffer zijn van seksuele intimidatie of die worden geconfronteerd met seksuele intimidatie jegens andere leerlingen of personeelsleden. Vertrouwensinspecteurs adviseren over te nemen stappen en verlenen bijstand bij het zoeken naar oplossingen. Desgewenst begeleiden ze bij het indienen van een klacht of het doen van aangifte. 4. Waarom wettelijke maatregelen?. De hierboven genoemde maatregelen zijn uitermate belangrijk, maar niet afdoende. Aanvullende wettelijke maatregelen zijn nodig, in het bijzonder om strafbare vormen van seksueel misbruik en seksuele intimidatie te bestrijden. De wettelijke bepalingen over bestrijding van seksueel misbruik en seksuele intimidatie in het onderwijs ontneemt de scholen de vrijheid - in het belang van de leerlingen - om naar eigen goeddunken te handelen in het geval van een zedenmisdrijf. Aanleiding voor de nieuwe wetgeving is het feit dat zedendelicten in het verleden vaak schoolintern zijn afgehandeld. Dit heeft er meermalen toe geleid dat de pleger het seksueel misbruik binnen de school of in een andere onderwijsinstelling kon voortzetten.. De wet is gebaseerd op de gedachte dat dit herhaald seksueel wangedrag het best kan worden bestreden door politie en justitie in te schakelen. Wanneer een leerkracht is veroordeeld, kan hij geen verklaring van goed gedrag krijgen en dus niet meer op een school worden aangesteld. 5. Aangifteplicht en meldplicht:. Om tot gerechtelijke vervolging te kunnen overgaan, is aangifte bij politie of justitie noodzakelijk. Daarom bevat de wet een aangifteplicht voor het bevoegd gezag. Daarnaast is het personeel een meldplicht opgelegd. Alleen zo kan worden bewerkstelligd dat het bevoegd gezag daadwerkelijk kennis krijgt van een mogelijk strafbaar feit. De aangifte - en meldplicht geldt bij een zedenmisdrijf, gepleegd door een medewerker van de onderwijsinstelling.. Daaronder vallen niet alleen personeelsleden, maar ook personen die buiten dienstverband werkzaamheden verrichten voor de school, zoals stagiairs, schoonmaakpersoneel, uitzendkrachten en vrijwilligers. De wettelijke aangifteplicht en meldplicht is beperkt tot seksueel misbruik van leerlingen die op het moment van het misbruik jonger zijn dan achttien jaar. De grens is bij deze leeftijd gelegd omdat alle seksuele handelingen tussen leerkrachten en minderjarige leerlingen strafbaar zijn. Er kan bij slachtoffers behoefte bestaan aan advies of steun, zonder dat de kwestie meteen in de openbaarheid komt. Daarom geldt de aangifteplicht niet voor vertrouwens- St. P.C.P.O. De Vier Windstreken. Veiligheidsbeleid 20