COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Regionaal Beleidsplan , Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang

Transcriptie

1 COLLEGEVOORSTEL Onderwerp Regionaal Beleidsplan , Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang Te besluiten om 1. In te stemmen met Het Regionaal Beleidsplan Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang. 2. Het Regionaal Beleidsplan ter vaststelling aan gemeenteraad voorleggen. 3. De maatwerkvoorzieningen Beschermd Wonen te mandateren/machtigen aan het college van de gemeente Rotterdam met de mogelijkheid van ondermandaat/- machtiging. 4. Het Regionale Beleidsplan ter kennisname aan te bieden aan de Adviesraad Sociaal Domein. Inleiding Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor beschermd wonen. De financiering daarvan loopt via de centrumgemeenten. In het centrumgemeentegebied Rotterdam werken 7 gemeenten vanuit een gezamenlijk kader aan de invulling van deze verantwoordelijkheid: Albrandswaard, Barendrecht, Capelle aan den IJssel, Krimpen aan den IJssel, Lansingerland, Ridderkerk en Rotterdam. Vanaf het jaar 2015 is er een bestuurlijke samenwerkingsovereenkomst actief. Voor de periode 2018 t/m 2020 is in gezamenlijkheid het regionaal beleidsplan Beschermd Wonen (hierna: BW) en Maatschappelijke Opvang (hierna: MO) en opgesteld. Dit beleidsplan geeft verdere invulling aan de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. Toelichting op plan Het regionaal beleidsplan bevat de uitgangspunten en doelen van de regio op het gebeid van Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang. In het plan wordt een toelichting gegeven op het huidige model Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang en wordt een aantal uitgangspunten geformuleerd. Deze uitgangspunten hebben onder meer betrekking op de inzet op eigen kracht en zelfredzaamheid (meedoen naar vermogen) en werken vanuit een herstelgerichte integrale inzet. Hier wordt tevens aandacht gegeven aan de balans tussen enerzijds de keuzevrijheid cliënt in de benodigde ondersteuning en anderzijds de grenzen aan die keuzevrijheid, gezien de inkoopafspraken en beschikbaarheid van voorzieningen. Ook wordt een toelichting gegeven op de regionale samenwerking en de samenwerking met externe partijen (i.c. zorgaanbieders, zorgverzekeraars, corporaties en vertegenwoordiger van cliënten en naastbetrokkenen). Proces totstandkoming/consultatiebijeenkomsten Het regionale beleidsplan BW en MO is opgesteld in afstemming tussen de samenwerkende gemeenten en is in het voorjaar van 2017 ter consultatie voorgelegd aan een vertegenwoordiging van gecontracteerde zorgaanbieders, corporaties en zorgverzekeraars, alsmede Adviesraden, (vertegenwoordigers van) cliënten en naastbetrokkenen. Tevens is er een consultatiebijeenkomst geweest voor de raadsleden van de samenwerkende gemeenten. Al deze input is verwerkt in het nu voorliggende plan.

2 Juridische samenwerking Voor een efficiënte en uniforme besluitvorming en uitvoering van het gemeenschappelijke werkproces is het noodzakelijk om onderling taken en uitoefening van bevoegdheden te verdelen tussen de gemeenten. Hiervoor is een mandatering van bevoegdheden nodig van de regiogemeente naar gemeente Rotterdam. De samenwerkende gemeenten verklaren om de bevoegdheden zoals hieronder beschreven voor wat betreft de maatwerkvoorzieningen Beschermd Wonen te mandateren/machtigen aan het college van de gemeente Rotterdam met de mogelijkheid van ondermandaat/- machtiging. De gemeente Rotterdam stemt in met deze mandatering en voert wat betreft de functie Beschermd Wonen de volgende bevoegdheden uit in naam en onder verantwoordelijkheid van de regiogemeenten: Uitvoeren van het onderzoek en verzamelen en verwerken van informatie (artikel Wmo); Vaststellen van de identiteit in het kader van het onderzoek (artikel Wmo); Beslissen op de aanvraag van een ingezetene van een van de samenwerkende gemeenten (artikel Wmo) met betrekking tot Beschermd Wonen; Artikel en artikel inzake periodieke onderzoek naar aanleidingen tot heroverweging van het besluit en/of herziening/intrekking daarvan; Artikel en inzake verwerking en verstrekking van persoonsgegevens van cliënten voor Beschermd Wonen; Artikel 6.1 inzake toezicht en handhaving, voor zover dat betrekking heeft op de uitvoering van de taken inzake Beschermd Wonen; De administratieve afhandeling van bezwaar- en/of beroepschriften en hoger beroepschriften tegen genomen besluiten op grond van de gemandateerde bevoegdheden. (NB: De beslissingsbevoegdheid ten aanzien van bezwaarschriften blijft bij de regiogemeenten.) Het college van de gemeente Rotterdam is tevens gemandateerd/gemachtigd de ambtenaren uit de ambtelijke organisatie te ondermandateren en machtigen om deze bevoegdheden vervolgens daadwerkelijk uit te oefenen. Naast de mandatering van bevoegdheden is noodzakelijk dat in de juridische kaders (verordeningen / beleidsregels) van de afzonderlijke regiogemeenten de samenwerking rondom BW en MO is opgenomen. Dit is noodzakelijk om beschikkingen in individuele gevallen voldoende rechtsgrond te geven. De verordening en beleidsregels moeten sowieso aangepast worden aangezien de VNG na haar evaluatie met een nieuwe modelverordening Wmo en Jeugdhulp zal komen en ook onze gemeentelijke beleidsevaluatie aanleiding kan zijn tot aanpassingen. Alle wijzigingen zullen naar verwachting uiterlijk in het eerste kwartaal van 2018 verwerkt zijn in de verordeningen c.q. de beleidsregels. Het nemen van besluiten in het kader van het behandelen van bezwaar of beroep is op juridische gronden (artikel 10:3 derde lid Algemene wet bestuursrecht) niet mogelijk. Deze bevoegdheid blijft dus bij de afzonderlijke gemeenten. Dat omvat de feitelijke administratieve afhandeling van bezwaar- en beroepschriften, het horen en laten uitbrengen van advies op bezwaarschriften door de bezwaarschriftencommissie van de gemeente Rotterdam voor zover dat de in mandaat genomen beschikkingen inzake Beschermd Wonen betreft. In het kader van inkoop en contractmanagement is de gemeente Rotterdam feitelijk de beheerder van de wachtlijst voor plaatsing in beschermd wonen. Samenwerkende 2

3 gemeenten mandateren de bevoegdheid tot beheer en besluitvorming ten aanzien van deze wachtlijst aan het college van de centrumgemeente Rotterdam, met de mogelijkheid van ondermandaat. Aandachtspunt De huidige bestuurlijke samenwerkingsovereenkomst met de regiogemeenten werd eerder verlengd voor het jaar De mandaten voor de uitvoerende taken door Rotterdam zijn daarmee tot en met dit jaar verleend. Het vaststellen van het nieuwe regionaal beleidsplan met ingang van 2018, in combinatie met de mandatering van bevoegdheden zoals in dit advies is voorgesteld, bewerkstelligt op dit gebied hetzelfde resultaat als de lopende samenwerkingsovereenkomst. De huidige samenwerkingsovereenkomst eindigt van rechtswege per 1 januari Een nieuwe verlening van de samenwerkingsovereenkomst in 2018 is daarmee niet nodig, mits het beleidsplan tijdig door alle colleges wordt vastgesteld. Toegang tot de Wlz voor mensen met GGZ problematiek De toegang tot de Wet langdurige zorg (Wlz) voor mensen met GGZ problematiek is wettelijk nog niet geregeld. Er is nu daarom in de basis geen toegang tot de Wlz mogelijk voor cliënten met deze problematiek (hierop zijn enkele uitzonderingen, bijvoorbeeld het overgangsrecht GGZ-B en mensen met gecombineerde VB- en GGZ-problematiek). In een landelijk onderzoek door bureau HHM in de eerste helft van 2017 is de groep die mogelijk toegang zou hebben tot de Wlz wel in kaart gebracht. Daarbij gaat het onder andere om mensen die nu vanwege hun GGZ-problematiek zorg krijgen vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw) of de Wmo De openstelling van de Wlz voor de GGZ zal een behoorlijke verschuiving tussen de wettelijke segmenten, en daarmee van de verantwoordelijkheden en de financieringsstromen tot gevolg hebben. De omvang van deze verschuiving kon middels onderzoek slechts bij benadering worden bepaald. De samenwerkende gemeenten zijn van mening dat Wlz toegang (beter) mogelijk moet zijn voor deze cliënten. In het regeerakkoord staat het voornemen om, als de effecten in kaart zijn gebracht en deze geen belemmering vormen voor een zorgvuldige uitvoering, met een wetsvoorstel te komen om de Wet langdurige zorg (Wlz) ook toegankelijk te maken voor GGZ-cliënten die langdurige zorg nodig hebben. Hiervoor is een wetswijziging nodig en daarmee zal de toegang tot de Wlz voor mensen met GGZ-problematiek naar verwachting per 2020 effect kunnen hebben. Verdeelmodel In het afgelopen jaar is er op landelijk niveau gewerkt aan een nieuw verdeelmodel voor de middelen voor Beschermd Wonen (en mogelijk die van Maatschappelijke Opvang). In dit nieuwe, geobjectiveerde model worden de middelen niet langer uitgekeerd aan de centrumgemeenten, maar aan alle gemeenten. Dit hangt samen met het advies van de Commissie Toekomst beschermd wonen. Landelijk is in november 2016 besloten om toe te werken naar één geïntegreerd verdeelmodel voor beschermd wonen, maatschappelijke opvang en hierbij ook de middelen voor Wmo 2015 begeleiding te betrekken. Dit model zou met ingang van 2020 leiden tot een andere verdeling van de middelen, gecombineerd met een ingroeipad. In oktober 2017 is door de Commissie Gezondheid en Welzijn van de VNG besloten om de ontwikkeling van het nieuwe verdeelmodel voorlopig stil te leggen. De hierboven genoemde onduidelijkheid over de toegang tot de Wlz is (en daarmee over de budgetten van de gemeenten) is hiervoor een belangrijke reden. Dit impliceert dat er momenteel (oktober 2017) nog geen duidelijkheid is te geven over mogelijke nieuwe financiële kaders. De 3

4 verwachting is tevens dat deze kaders niet met ingang van 2020 gerealiseerd zullen zijn. Zodra die duidelijkheid er wel is, wordt de wethouder zorg / Wmo via het bestuurlijk overleg inzake BW en MO daarover geïnformeerd. In het beleidsplan voor de periode 2017 t/m 2020 handhaven we daarom ook een lichte vorm van gemeenschappelijke regeling. Vanaf het jaar 2018 gaan de samenwerkende gemeenten wel de mogelijkheden verkennen om Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang onder te brengen in een volwaardige gemeenschappelijke regeling met een algemeen en dagelijks bestuur waaraan de specifieke taken en verantwoordelijkheden en middelen worden overgedragen. Zo streven wij los van een eventuele herverdeling van middelen naar een toekomstbestendig samenwerkingsmodel. Aandachtspunten die in 2018 en 2019 worden uitgewerkt: 1. Cliëntondersteuning Momenteel is cliëntondersteuning in de fase van de toeleiding naar beschermd wonen (voor de indicatiestelling) per gemeente georganiseerd. Rotterdam organiseert als centrumgemeente ook de onafhankelijke cliëntondersteuning voor GGZ-BW doelgroep zodra iemand BW geïndiceerd is. Dit geeft het risico van overdrachtsmomenten; terwijl we juist willen voorkomen dat iemand telkens weer het verhaal moet vertellen. Juist voor en kwetsbare doelgroep als die voor matschappelijke opvang en beschermd wonen is cliëntondersteuning van groot belang. Daarom zullen de samenwerkende gemeenten in 2018 inventarisatie doen van de wijze hoe nu cliëntondersteuning wordt uitgevoerd en georganiseerd in de afzonderlijke gemeenten, om vandaaruit tot verdere werkafspraken te komen, uiteraard met ruimte voor de lokale inkleuring van deze functie. 2. Informeren huisartsen en praktijk ondersteuners In de toeleiding van mensen met GGZ-problematiek naar Wmo-voorzieningen, waaronder ook Beschermd Wonen, kunnen huisartsen en praktijkondersteuners (POH GGZ) een belangrijke rol spelen. De samenwerkende gemeenten vinden het belangrijk dat zij voldoende kennis hebben over de sociale kaart en werkwijze, als het gaat om de toeleiding en indicatiestelling voor Beschermd Wonen. Daarom wordt in 2018 bezien hoe deze professionals hierover te informeren, en daarbij aan te sluiten bij de lokale samenwerkingsverbanden. 3. Uitstroom uit BW en Woonruimte verdeling Woningtoewijzing is regionaal. Vertaald in prestatieafspraken met de corporaties, per gemeente. Er wordt steeds meer vanuit zorgaanbieders druk op de woningtoewijzing gelegd. Dit is ook nodig, omdat anders de doorstroming uit de opvang zorg opstroopt. Er zijn afspraken met de corporaties nodig, hoeveel woningen ze beschikbaar stellen voor zorg cliënten. Regionale percentages SUWR moeten niet in de weg staan van de lokale afspraken die je wilt maken. Achterliggende gedachte is dat iedereen die uit Beschermd Wonen uitstroomt naar zelfstandig wonen en geen eigen huisvesting (meer) heeft, met urgentie in de gehele regio kan uitstromen. Idealiter gaan mensen terug naar waar ze oorspronkelijk vandaan komen als daar hun sociaal netwerk nog is. Maar dat is niet altijd realistisch/haalbaar, gezien de lage mutatiegraad en beperkt aantal betaalbare woningen in de regio. 4

5 Daarom is het belangrijk dat ook in regionaal verband duidelijk is wat er beschikbaar is en komt aan sociale woonvoorraad is. In het regionaal beleidsplan is dit een huiswerkopdracht voor de komende jaren. Hoe we dat gezamenlijke doen. Over de uitkomsten van acties 1,2 en 3 zult u voor het einde van 2018 nader geïnformeerd worden. Beoogd effect De opgave is om in regionaal verband continuïteit in de ondersteuning te bieden aan de doelgroep voor Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang. Met dit regionaal beleidsplan gaan we al een paar stappen verder dan een plan van aanpak door niet alleen de verplichte onderdelen op te nemen maar ook de gezamenlijke uitgangspunten zoals die nodig zijn om samen de ingezette beweging naar normalisatie van het beschermd wonen voort te zetten. Argumenten 1.1. Voor de uitvoering van beschermd Wonen-taken is het noodzakelijk een Regionaal Beleidsplan Beschermd Wonen en Maatschappelijk Opvang vast te stellen Omdat er op landelijke niveau nog geen duidelijkheid is hoe structureel vorm en inhoud gegeven moet gaan worden aan de functies Beschermd Wonen en Maatschappelijk opvang alsmede over het financieel verdeelmodel is het nog te vroeg om met onze regionale samenwerkingsvorm te anticiperen op deze ontwikkelingen. Daarom is besloten een Regionaal Beleidsplan Beschermd Wonen en Maatschappelijke opvang op te stellen Om te voldoen aan de formele en juridische aspecten is het noodzakelijk om een aantal taken voor Beschermd Wonen te mandateren aan het college van de gemeente Rotterdam. In het Regionaal Beleidsplan zijn het mandaat of de machtiging beschreven voor wat betreft de taken en bevoegdheden die het college van de gemeente Rotterdam uitoefent in naam en onder verantwoordelijkheid van de samenwerkende regiogemeenten. Kanttekeningen N.v.t. Financiën Er zijn over 2018 en 2019 nog geen financiële consequenties, Rotterdam ontvangt van het Rijk de middelen voor het uitvoeren van deze taak. Vanaf 2020 (huidige planning) zullen de middelen op basis van een nieuw objectief verdeelmodel overgaan naar alle gemeenten. Of 2020 inderdaad gehaald wordt is niet duidelijk. Het nieuw objectief verdeelmodel waar nu aan gewerkt wordt, zorgt voor grote verschillen per regio die niet oplosbaar zijn. Tenslotte zijn omvang van de doelgroep en hoogte van het budget als randvoorwaarden genoemd voor het verdeelmodel terwijl in het regeerakkoord het streven is opgenomen om de Wlz ook open te stellen voor de GGZ doelgroep met een verschuiving van doelgroep en budget tot gevolg. Communicatie Er zijn in juni 2017 drie regionale consultatiebijeenkomsten gehouden waarbij zorgaanbieders, zorgverzekeraars, woningcorporaties, cliëntenraden, Adviesraden en de raadsleden van de zeven gemeenten in de gelegenheid zijn gesteld om vragen te stellen en input te leveren. De uitkomsten van deze consultatiebijeenkomsten zijn verwerkt in het nu voorliggende conceptbeleidsplan. 5

6 De Adviesraad Sociaal Domein heeft middels een mail van 18 september 2017 aandacht gevraagd voor een aantal punten. Belangrijkste punten waren: - het aanscherpen van de criteria voor de PGB; - het opstellen van een communicatieplan; - ruimte voor couleur locale ; - transparantie omtrent de wachtlijsten. Deze punten hebben een plaats gekregen in het beleidsplan. De overige punten zijn verwerkt in het beleidsplan of opgenomen om te onderzoeken of uit te voeren vanaf 2018 (zie bijlage 2: vragen en antwoorden). Uitvoering In de jaren 2018 en 2019 zullen onder andere de onafhankelijke cliëntondersteuning, de rol van huisartsen en praktijkondersteuners, en de uitstroom in combinatie met de woonruimteverdeling verder worden uitgewerkt. Ook zullen afspraken moeten worden gemaakt welke woonvormen regionaal of lokaal moeten/kunnen worden opgepakt, in hoeverre extramurale voorzieningen lokaal moeten/kunnen worden ingezet. Tenslotte zal ook de financiële verdeling aan de orde moeten komen daar waar deze niet in de pas loopt met de werkelijke inspanningen. Bijlagen 1. Regionaal Beleidsplan Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang 2. Vragen en antwoorden versie 26 oktober 2017 Feedback van de diverse WMOen adviesraden op Regionaal Beleidsplan MO en BW 2018 t/m College-advies bestuurlijke samenwerkingsovereenkomst Beschermd Wonen van 13 januari 2015 inclusief overeenkomst (BBV ) 4. College-advies mandaat-, machtiging- en volmachtbesluit inzake de uitvoering van Beschermd Wonen van 25 augustus 2015 (BBV ) 6