Inleiding. Ouderen Samen. Draagvlakonderzoek. De plenaire bijeenkomsten

Transcriptie

1 Inleiding De Rijksoverheid doet een stapje terug. De regering zet in op de beweging om zorg en ondersteuning dichter bij de burger te brengen. Gemeenten krijgen de verantwoordelijkheid voor extramurale ondersteuning, begeleiding en persoonlijke verzorging. De AWBZ wordt beperkt en omgevormd tot een landelijke voorziening voor intramurale ouderen- en gehandicaptenzorg. Het wetsvoorstel Werken naar Vermogen wordt vervangen door een Participatiewet. De decentralisatie van de Jeugdzorg gaat door. Er komt veel informatie via TV en krant over de veranderingen in de AWBZ, langer thuis wonen, bezuinigingen en taken die naar de gemeenten gaan (decentralisaties) maar wel met minder geld. Het kabinet wil dat de mensen zelf meer verantwoordelijkheid nemen voor zorg en welzijn. Wat betekent dat allemaal? Wat zijn de gevolgen voor alle partijen: de gemeente, zorg- en welzijnsorganisaties en de mensen zelf? Het besef dringt langzaam door dat bepaalde verantwoordelijkheden meer bij de burger zelf thuishoren. Een van de mogelijkheden om nieuwe verbindingen te leggen zijn coöperatieve samenwerkingsvormen die landelijk in toenemende mate als burgerinitiatief hun intrede doen. Een coöperatie is een samenwerking van mensen en/of organisaties om de gemeenschappelijke belangen te behartigen. Ouderen Samen De gevolgen van de terugtredende overheid waarvan in de inleiding sprake was en de bezuinigingen zullen in de sterk vergrijsde gemeente Vught merkbaar worden. De Vughtse samenleving moet zich hierop gaan voorbereiden. Stichting Ouderen Samen heeft zich daarom de vraag gesteld (bestuursvergadering 13 december 2012) of en in hoeverre een coöperatieve samenwerking in Vught kans van slagen heeft. Het bestuur van Ouderen Samen heeft besloten om een draagvlakonderzoek op te zetten om te kijken of de oprichting van een coöperatieve samenwerking een antwoord kan zijn op al deze veranderingen en of een coöperatie kan voorzien in leemten en knelpunten die zullen ontstaan. Op 17 januari 2013 vond over dit onderzoek een gesprek plaats met wethouder Seuren. In mei heeft Ouderen Samen een subsidieaanvraag ingediend dat gehonoreerd is met een bedrag van euro. Draagvlakonderzoek Besloten is het draagvlakonderzoek te doen onder Vughtse burgers, organisaties en bedrijven. Het onderzoek bestaat uit een plenaire bijeenkomst met belangstellende burgers gevolgd door een aantal panelbijeenkomsten die tot doel hebben de onderzoeksvragen verder uit te werken. Daarna zou d.m.v. gestructureerde interviews de mening van zorg- en welzijnsprofessionals en van het (lokale) bedrijfsleven worden getoetst. De resultaten hiervan worden geanalyseerd en voorzien van conclusies en aanbevelingen. De rapportage van het onderzoek dient ook beschikbaar te komen voor Welzijn Vught/Divers en de gemeente Vught. Het draagvlakonderzoek is voorbereid door een voorbereidinggroep waarin zijn vertegenwoordigd namens Ouderen Samen, Jeanne Heessels, voorzitter, namens de gemeente Vught, Netty Verhagen, beleidsmedewerker, namens Welzijn Vught/Divers, Sonja Boerman, opbouwwerker. René Vorstenbosch, inwoner gemeente Vught, werd projectleider. De voorbereidingsgroep is medio juni uitgebreid met Willemien van Riel, secretaris en Joke Postma, communicatiemedewerker/ webmaster van Ouderen Samen. Deze interim-rapportage doet verslag van de plenaire bijeenkomsten met de belangstellende burgers. De plenaire bijeenkomsten De werkgroep heeft gekozen voor twee bijeenkomsten, een middag- en een avondbijeenkomst in twee verschillende wijken, Vught-Centrum en Vught-Zuid. Op dinsdag 24 september 2013 in theater de Speeldoos van uur tot uur en op maandag 30 september 2013 in Woonzorgcentrum Theresia van tot uur. 1

2 Voor deze bijeenkomsten zijn belangstellende Vughtenaren uitgenodigd via een open werving in de lokale media (Brabants Dagblad, Klaverblad, Vtv1 en Het Lantaerntje). In totaal waren 169 personen bij een van de bijeenkomsten aanwezig. De overgrote meerderheid van hen behoorde tot de categorie senioren/55-plussers. Daarnaast was er een groep professionals uit de sectoren overheid, ouderenzorg, welzijn en wonen. Bij binnenkomst kregen de deelnemers een folder uitgereikt met een overzicht van de veranderingen in het sociale domein in vogelvlucht. Op beide bijeenkomsten vond een informatief gedeelte plaats en een gedeelte waarin Ouderen Samen wilde horen wat de Vughtse 55-plussers ervan vonden. Voor de pauze vertelde Wmodeskundige Anne Pastors op een creatieve wijze het hele verhaal; van waar we vandaan komen tot waar we naar toe gaan. Zij gaf inzicht in de maatschappelijke ontwikkelingen; de totstandkoming van de verzorgingsstaat en hoe de participatiesamenleving opgebouwd kan worden. Haar boodschap was duidelijk: de burger is nu aan zet. Samen in elkaars behoefte voorzien en waar echt nodig met professionele ondersteuning. Anne noemde dat samenvoorzienend. Vervolgens gaf coöperatiedeskundige Jos van Wegen van Coopnet informatie over wat een coöperatie is. Na de pauze waren de senioren aan het woord. In diverse groepen onder leidding van een gespreksleider is naar een antwoord gezocht op de vragen: Is coöperatieve samenwerking iets voor Vught? Welke problemen moet een coöperatieve samenwerking oppakken? De discussie in de deelgroepen is gevoerd aan de hand van een hand-out met zeven aandachtsgebieden (informatie, wonen, mobiliteit, huishouden, sociale contacten, administratie, zorg/ondersteuning), die belangrijk zijn bij het ouder worden. Per aandachtsgebied staat een aantal voorbeelden over een mogelijk aanbod van een coöperatie. Deze voorbeelden zijn gehaald uit het aanbod van bestaande coöperaties elders. Na het discussiegesprek kregen de aanwezige senioren van de gespreksleider stickers. Eén sticker kon geplakt worden op de stelling Coöperatieve samenwerking is een kans om de gevolgen van de veranderingen in zorg en welzijn goed te regelen in Vught. En twee stickers konden zij plakken op de twee aandachtgebieden die zij het allerbelangrijkste vinden, waarbij gevraagd werd met één sticker de eerste voorkeur aan te geven en met de andere sticker het tweede aandachtsgebied, dat men belangrijk vindt. Doel van het plakken van de sticker op de stelling is om te weten te komen of er draagvlak in Vught is voor een coöperatieve samenwerking. Doel van de twee stickers op de aandachtsgebieden is om te komen tot prioritering. Wat moet een coöperatieve samenwerking als eerste oppakken? De bijeenkomsten zijn voltallig afgesloten met de presentatie van de uitkomsten uit alle deelgroepen. In elke deelgroep zijn door een rapporteur korte aantekeningen gemaakt, die hij/zij gebruikt heeft bij de plenaire terugkoppeling. Daarbij moest het met name gaan om: - de reacties/ problemen, die in de deelgroep aan de orde zijn gesteld naar aanleiding van de geschetste ontwikkelingen; - of een coöperatieve samenwerking iets is voor Vught is en waarom wel of niet; - de suggestie over wat een coöperatie als eerste moet oppakken. De presentaties van de inleiders op 24 september zijn met hen geëvalueerd. Naar aanleiding hiervan hebben zij hun presentaties voor 30 september ingekort waardoor er meer ruimte was voor de discussie in de deelgroepen na de pauze. Beide bijeenkomsten zijn goed bezocht. In de Speeldoos waren 79 belangstellenden en in Theresia 90 belangstellenden. In de Speeldoos was bij het plakken van de stickers op de posters zo druk dat niet iedereen hiervan gebruik heeft gemaakt. Daarom is bij de tweede bijeenkomst in Theresia gekozen om al in elke groep de stickers te laten plakken. De discussie in deelgroepen Op 24 en 30 september werd telkens in vijf deelgroepen gediscussieerd. De discussie werd gestructureerd aan de hand van drie vragen. De eerste vraag was welke reacties c.q. problemen bij de gespreksdeelnemers opkomen naar aanleiding van de ontwikkelingen, die door de inleiders werden geschetst. De tweede vraag was of een coöperatieve samenwerking iets is voor Vught en waarom wel of niet. Vraag drie ging over het doen van een suggestie over wat een coöperatie als eerste moet oppakken. 2

3 Bij de eerste vraag kwamen er in enkele deelgroepen reacties over de ingewikkeldheid van de materie. Bij veel mensen is het verschijnsel coöperatie nog onbekend. Anderzijds herkenden meerdere deelgroepen wel de problemen, die op de samenleving afkomen. Gesignaleerd werd dat er plaatsen uit de zorginstellingen verdwijnen, de voorzieningen worden afgebroken, men moet zo lang mogelijk thuis blijven wonen. De vraag is dan welke hulp nodig is en wat we echt krijgen. Komt de wijkverpleegkundige terug? Hoe bereiken we de mensen, die op afstand van de zorg wonen? Wie gaat de zorg thuis betalen? Er werd ook gesignaleerd dat mensen bereid zijn elkaar te helpen, ook mensen met beperkingen kunnen iets voor anderen betekenen. Op de tweede vraag of een coöperatie iets is voor Vught kwamen deels positieve reacties, deels twijfels over de tafel. De twijfels werden met name gevoed door de onbekendheid met het verschijnsel. Daarover dient eerst meer bekend te zijn, waarbij zich ook de vraag aandient hoe het met de financiële kant van de zaak zit. Wat betaalt men ervoor? Overigens werd opgemerkt dat de nieuwsgierigheid wel geprikkeld was. De positieve geluiden wijzen er op dat Vught ook een sterk verenigingsleven heeft. Inhoudelijk ziet men mogelijkheden in het koppelen van vraag en aanbod, in belangenbehartiging en in het bundelen van bestaande voorzieningen. In een deelgroep onderkende men de behoefte aan een gestroomlijnde inbreng van de zorgvraag en ook van het aanbod. Als de overheid immers taken overhevelt naar de burgers, neemt de complexiteit voor de individuele burger toe. Daarna kwam de vraag wat een coöperatie als eerste moet oppakken. Enerzijds werd daar op geantwoord dat voor de beantwoording van deze vraag verdere uitwerking, concretisering nodig is. Anderzijds werd een aantal concrete terreinen genoemd: zorg en ondersteuning, wonen, huishoudelijke zorg, vervoer, sociale contacten. Ook werden genoemd wijkpunten, een verzamelpunt voor gereedschap, gelijkvloers wonen alsmede voorzieningen in en om het huis. De suggestie kwam klein te beginnen en gebruik te maken van de dingen, die er al zijn. Ook werd de vraag geopperd of we kunnen aansluiten bij de zorgcoöperatie Den Bosch, terwijl uit een andere groep juist het idee kwam dat het opzetten van een coöperatie wellicht iets is voor Ouderen Samen. In de volgende paragraaf wordt een meer gestructureerd antwoord gegeven op de vraag op welke terrein(en) een coöperatie moet worden ingezet. De uitkomsten Na de discussie in de deelgroepen werd de deelnemers gevraagd stickers te plakken. In de eerste plaats konden zij met een sticker op een flipovervel aangeven wat men vond van de stelling Coöperatieve samenwerking is een kans om de gevolgen van de veranderingen in zorg en welzijn goed te regelen in Vught. In totaal hebben 91 personen een sticker geplakt, 34 op 24 september 2013, 57 op 30 september 2013: Ja daar ben ik het mee eens 69 75,8% Nee daar ben ik het niet mee eens 5 5,5% Geen mening 17 18,7% Totaal % In totaal is driekwart van de mensen, die hun mening hebben gegeven, positief over de kansen van coöperatieve samenwerking, een klein percentage ziet die kansen niet, terwijl een duidelijke minderheid (nog) geen mening heeft. Vervolgens werd de aanwezigen gevraagd met stickers aan te geven welke van de zeven aandachtsgebieden van de Wmo men het allerbelangrijkste vindt en welke daarna komt in belangrijkheid. Met andere woorden: welke aandachtsgebied heeft het grootste draagvlak voor het ontwikkelen van coöperatieve samenwerking? Het gaat om de volgende aandachtsgebieden: 1. Wonen - wonen in een geschikt huis, aangepast aan eventuele beperkingen - woonomgeving (nabij voorzieningen, veilig, leefbaar) Voorbeelden coöperatieve samenwerking: bouwen nul-tredenwoningen met zorg- en welzijnsdiensten; gereduceerde tarieven voor woningaanpassingen afspreken;faciliteren gebruik domotica (=handige technologieën in huis); tuinonderhoud, klussendienst. 3

4 2. Mobiliteit, vervoer - verplaatsen in en om huis - lokaal vervoer (ook over grotere afstanden) Voorbeelden: vervoersdienst/seniorenbus/buurtauto; vaardigheidstraining (scootmobiel, e- bike); uitleenpunt hulpmiddelen, verzamelpunt gebruikte hulpmiddelen. 3. Huishouden - het huis schoonhouden - boodschappen doen - kleding wassen en strijken - maaltijden Voorbeelden: lokaal team van (alfa)hulpen; servicediensten (boodschappenservice, was- en strijkservice, tafeltje-dek-je); ergonomische ondersteuning 4. Sociale contacten, vrije tijd - andere ontmoeten - sport en spel - samen koken/eten Voorbeelden: koffie-uurtje/inlooppunt/eetpunt; afspraken met verenigingen (goedkoper sporten, wandelen, fietsen, kaarten, kookles, meer bewegen voor ouderen); dagbesteding; hulp bij computergebruik 5. Zorg/ondersteuning - persoonlijke verzorging/verpleging - ondersteuning mantelzorgers - voorkomen gezondheidsproblemen Voorbeelden: bemiddelen bij zorginstellingen over de zorg; diensten aan huis (bv. fysio- en ergotherapeut, kapper, pedicure, audicien); lokaal team thuiszorg/24-uurszorg; respijtzorg (bv. logeerhuis, zorgboerderij/ ondersteuning voor mantelzorgers; consultatiebureau voor ouderen/ gezondheidsvoorlichting en diensten (gezondheidstests). 6. Administratie, financiën - de administratie doen - hulp bij belastingen en formulieren Voorbeelden: hulp bij aanvragen van allerlei voorzieningen en invullen formulieren; budgethulp; ondersteuning bij de administratie. 7. Informatie - informatie (folders, digitaal, mondeling) - advies Voorbeelden: inloopspreekuur/ vraagbaak/ informatiebijeenkomsten; bemiddelen tussen vraag en aanbod van alle soorten zorg en dienstverlening. 4

5 In totaal hebben 103 personen hun eerste voorkeur voor een aandachtsgebied aangegeven; 80 personen hebben daarnaast ook gebruik gemaakt van de mogelijkheid een tweede voorkeur aan te geven. De verdeling over de aandachtsgebieden naar absolute aantallen ziet er als volgt uit: Eerste voorkeur Tweede voorkeur Totaal In % Wonen ,5 Mobiliteit ,2 Huishouden ,1 Sociale contacten ,5 Zorg/ondersteuning ,8 Administratie/financiën ,5 Informatie ,5 Totaal Om de relatieve verhoudingen van de uitkomsten tussen de zeven aandachtsgebieden te bepalen moet ook nog rekening worden gehouden met het onderscheid tussen de eerste en tweede voorkeur. In de volgende tabel is dat gebeurd door aan de eerste voorkeur een dubbel gewicht toe te kennen ten opzichte van de tweede voorkeur. Dat geeft de volgende relatieve verdeling in %: Wonen 25,2 Mobiliteit 9,1 Huishouden 6,3 Sociale contacten 18,5 Zorg/ondersteuning 30,8 Administratie/financiën 4,5 Informatie 5,5 Totaal 100 Gewogen voorkeur in % Toegezegd is dat de reacties, de suggesties en de prioriteringen via de stickers worden meegenomen in het vervolg van het draagvlakonderzoek naar coöperatieve samenwerking. Er wordt als eerste een rapport het onderhavige - geschreven vanuit de twee bijeenkomsten en van daaruit worden de vervolgstappen bepaald. Alle bezoekers aan de bijeenkomsten konden na afloop een aanmeldkaart invullen, waarop gevraagd is mee te denken over het vervolg of op de hoogte gehouden te worden. 17 personen hebben aangegeven dat zij willen meedenken in het vervolg, 37 personen willen graag informatie ontvangen en 5 personen hebben slechts hun naam en adres gegevens ingevuld. Een persoon heeft zich na de bijeenkomsten gemeld om mee te denken in het vervolg. Ouderen Samen, januari 2014 JH-G/JH 5