B&W. Spoedvoordracht voor de collegevergadering van. 1 juli Nadere uitwerking gedoogkader woonboten

Transcriptie

1 Nummer Directie Dienst BD directie sb ruimtelijke ordening dienst Spoedvoordracht voor de collegevergadering van 1 juli 2014 Portefeuille 25 Agendapunt A1 Tekst van openbare besluiten Onderwerp wordt gepubliceerd Nadere uitwerking gedoogkader woonboten Tekst van openbare besluiten Het college van burgemeester en wethouders besluit wordt gepubliceerd 1. Vast te stellen het tijdelijk gedoogkader, zoals omschreven in het van dit besluit onderdeel uitmakende Gedoogkader Woonboten. Het kader geldt, voor het geven van een Wabo-gedoogbeschikking voor a. bouwen, als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, aanhef en onder a, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en b. verzoeken om handhaving in verband met bouwen zonder omgevingsvergunning; 2. Vast te stellen dat de uitwerkingsregels van bestuurscommissies die zijn vastgesteld op grond van de Verordening op het Binnenwater 2010, onderdeel van het gedoogkader zijn en de aanvragen om een Wabo-gedoogbeschikking moeten voldoen aan deze uitwerkingsregels; 3. Vast te stellen dat de onderdelen van het Bouwbesluit 2012, zoals geldend in de Brandbeveiligingsverordening 2013, onderdeel van het gedoogkader zijn en de aanvragen om een Wabo-gedoogbeschikking moeten voldoen aan deze onderdelen van het Bouwbesluit; 4. Kennis te nemen van de brief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst d.d. 24 juni 2014 inhoudende de beantwoording van de schriftelijke Kamervragen over woonboten; 5. Tot geheimhouding van bijlage 3 op grond van artikel 55 Gemeentewet juncto artikel 10 Wob en deze bijlage onder geheimhouding te overleggen aan de raadscommissie. Reden spoed De voordracht tot vaststelling van het Gedoogkader Woonboten was als reguliere voordracht voor de collegevergadering van 1 juli a.s. geagendeerd. De brief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst inhoudende de beantwoording van schriftelijke Kamervragen is eerst op woensdag 25 juni jl. bekend geworden. Deze brief is zeer relevant voor de onderbouwing van dit besluit en is daarom verwerkt in een (nieuwe) voordracht tot vaststelling. Aanlevering via een reguliere voordracht betekent dat het Gedoogkader Woonboten pas na het reces zou kunnen worden vastgesteld. Gelet op de huidige onzekerheid van woonbootbewoners is het van groot belang om zo snel mogelijk meer duidelijkheid te kunnen bieden en te kunnen overgaan tot het afgeven gedoogbeschikkingen. Daarvoor is vaststelling en inwerkingtreding van het Gedoogkader Woonboten noodzakelijk. Bestuurlijke achtergrond Voorgeschiedenis Door de recente uitspraak van 16 april jl. (zaak nr /1/A1) van de Afdeling 1

2 bestuursrechtspraak van Raad van State (hierna; de Afdeling) moeten (vrijwel alle) woonboten als bouwwerk worden aangemerkt. Het gevolg is dat de Verordening op het Binnenwater 2010 (hierna: Vob) niet meer van toepassing is op deze woonboten en ingediende aanvragen voor een ligplaats, vervanging en verbouwing van woonboten op basis van de Vob niet meer door Waternet en de bestuurscommissies kunnen worden afgehandeld. In plaats daarvan zullen eigenaren en gebruikers van woonboten een omgevingsvergunning op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (hierna: Wabo) moeten aanvragen. Bij een omgevingsvergunning voor bouwen moet de aanvraag worden getoetst aan het Bouwbesluit (en aan het bestemmingsplan, de redelijke eisen van welstand en de Bouwverordening). De meeste bestaande woonboten voldoen niet, en kunnen ook niet voldoen aan de eisen in het Bouwbesluit. Dit levert voor eigenaren/en gebruikers van woonboten grote problemen op. Niet alleen kunnen zij voor (ver)bouw aan een woonboot geen vergunning meer krijgen, ook kan dit het krijgen van financiering voor woonboten ernstig bemoeilijken. In de jurisprudentie is er al langer een trend zichtbaar waarbij een woonboot steeds vaker als een bouwwerk wordt gezien, met bijbehorende eisen in regelgeving. Bij het ministerie van BZK is dit bekend. Bij brief van 29 april 2013 heeft Amsterdam de problematiek bij de uitvoering van de gemeentelijke taken met betrekking tot woonboten onder de aandacht gebracht bij de Minister voor Wonen en Rijksdienst en aangedrongen te komen met aanpassing van regelgeving voor woonboten. Het Instituut voor Bouwrecht (IBR) is op verzoek van de Minister van gekomen met voorstellen voor een werkbare en consistente afbakening van drijvende objecten. Naar aanleiding hiervan heeft reeds ambtelijk overleg met het ministerie plaatsgevonden, maar dit heeft nog niet geleid tot aanpassing van de wetgeving. Vanwege de uitspraak van 16 april jl. is deze aanpassing, vooral in relatie tot het Bouwbesluit, nog urgenter geworden. Bij brief van 2 juni 2014 heeft Amsterdam een nieuwe brief aan de Minister voor Wonen en Rijksdienst en de Minister van Infrastructuur en Milieu verstuurd, waarin een dringend beroep wordt gedaan om snel tot aanpassing van de regelgeving over te gaan en niet te wachten tot de nieuwe Omgevingswet. Deze wet zal op zijn vroegst in 2018 in werking treden. Inmiddels heeft Kamervragen aan de Minister voor Wonen en Rijksdienst gesteld. De Minister heeft bij brief van 24 juni jl. de Kamervragen van het Tweede Kamer lid Albert de Vries (PvdA) over de uitspraak van 16 april jl., beantwoord (bijgevoegd als bijlage 4). Daarin heeft de Minister vermeld dat hij verwacht het voorstel voor de daarvoor benodigde wetswijziging eind 2014 naar de Tweede Kamer te sturen. In het Parool (d.d. 4 juni jl.) en het NRC Handelsblad (d.d.13 juni jl.) zijn artikelen verschenen over de woonboten. Aangezien het nog enige tijd zal duren voordat de regelgeving is aangepast, moet - in afwachting van de aanpassing van de wetgeving - worden gezocht naar een aanvaardbare oplossing voor de tussenperiode, zowel voor reeds ingediende aanvragen op grond van de Vob (ongeveer 22 aanvragen) als nieuwe aanvragen voor een ligplaats, vervanging en verbouwing van woonboten en verzoeken om handhaving e.d. Tussenoplossingen 2

3 Er zijn verschillende mogelijkheden onderzocht, waarbij tot de conclusie is gekomen dat gelet op de belangen van de woonbootbewoners en aangezien geen andere juridische mogelijkheden aanwezig zijn, de enige reële optie is om over te gaan tot tijdelijk - en onder voorwaarden gedogen. Collegebesluit d.d. 27 mei jl. (het collegebesluit is als bijlage 2 bijgevoegd) Het college heeft in zijn vergadering van 27 mei besloten dat 1. een stedelijk kader (stad en bestuurscommissies) moet worden uitgewerkt voor a. de afhandeling van aanvragen; b. verzoeken om handhaving; c. het afgeven van gedoogbeschikkingen d. verzoeken om handhaving; dit kader wordt binnen 3 weken aan het college aangeboden; nog niet over te gaan tot het geven van gedoogbeschikkingen totdat het kader is uitgewerkt en de juridische en financiële risico s in beeld zijn gebracht. Onderbouwing besluit Ad 1. Vaststellen tijdelijk gedoogkader Stedelijk gedoogkader Bijgevoegd treft u aan het stedelijk Gedoogkader Woonboten (bijlage 1), waarin wordt aangegeven welke situaties gedoogd worden en welke niet. Ook de voorwaarden voor een gedoogbeschikking zijn hierin opgenomen. Het gedoogkader voorziet om - tijdelijk (hangende nadere regelgeving vanuit het Rijk) en onder voorwaarden - het innemen van een ligplaats en het vervangen en verbouwen van woonboten toe te laten. Dit onder dezelfde voorwaarden als voorheen golden onder de Vob en dus te gedogen dat deze activiteiten plaatsvinden zonder omgevingsvergunning. Het stedelijk Gedoogkader past binnen het door de Minister voor Wonen en Rijksdienst genoemde vertrekpunt om bestaande drijvende objecten via overgangsrecht in stand te houden zonder omgevingsvergunning en zonder eisen vanuit het Bouwbesluit, drijvende objecten die van origine boten zijn maar in de loop van de tijd een andere functie hebben gekregen niet te beschouwen als bouwwerken, en voor de nieuw te bouwen watervilla s, woonarken en scharken in het Bouwbesluit 2012 een aantal specifieke voorschriften op te nemen. Het college wordt voorgesteld op 2 manieren te gedogen: 1. niet optreden tegen de bestaande woonboten (passief gedogen); 2. in nieuwe gevallen (gevallen waarin ligplaats worden ingenomen dan wel een bestaande woonboot verbouwd wordt) een gedoogbeschikking afgeven ( actief gedogen ). In beide gevallen wordt alléén gedoogd als aan gedoogvoorwaarden in het gedoogkader wordt voldaan. De problematiek rondom woonboten is complex en omvat naast het stedelijk gedoogkader - een groot aantal onderwerpen dat (nader) aandacht verdient, zoals het aanpassen van de Vob; de wijze waarop woonboten zijn geregeld in de diverse bestemmingsplannen; leges; welstandseisen voor woonboten; 3

4 geluid- en andere milieuaspecten; eventuele aanscherping van eisen en toezicht en handhaving met betrekking tot brandveiligheid. Brandveiligheid is actueel naar aanleiding van recente incidenten met woonboten (woonboot Oudeschans) en kan maken dat de gemeente de materiele eisen bij aanvragers wil verhogen of stringenter wil toepassen. Gelet op de urgentie om op korte termijn te komen met een aanvaardbare oplossing heeft het uitwerken van het gedoogkader de voorrang gekregen. Het gedoogkader dat nu wordt voorgelegd is een eerste juridische tussenstap om zo snel mogelijk de onzekere situatie van de woonbooteigenaren te verminderen en zal in de huidige vorm voor enkele maanden gelden. In de tussentijd zullen bovengenoemde onderwerpen de komende periode verder worden uitgewerkt en worden gestart met wijziging van de regels die de gemeente zelf aan kan passen (o.a. de Vob en beleid). Dit zal naar verwachting een aantal maanden in beslag nemen. Een definitieve oplossing is echter afhankelijk van een wetswijziging; dit zal een langer tijdsbeslag hebben. In de beantwoording op de schriftelijke Kamervragen heeft de Minister voor Wonen en Rijksdienst aangegeven dat hij verwacht het voorstel voor wetswijziging eind 2014 naar de Tweede Kamer te sturen. Onevenredig Er zijn zwaarwegende gronden om tot concluderen dat handhavend optreden bij de woonboten in Amsterdam zodanig onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien: - de impact van het handhaven zou zeer groot zijn. Amsterdam heeft circa woonboten, dit is een kwart van het landelijke woonbotenbestand. Op basis van de uitspraak van de Afdeling blijkt nu bij het merendeel van de woonboten sprake te zijn van een overtreding. Dat betekent dat handhaving duizenden Amsterdammers zou raken; - de overtreders (de woonbootbewoners) kan geen verwijt worden gemaakt dat zij in overtreding waren. Tot 16 april is iedereen (gemeente, bewoners, juridisch deskundigen, rijk) ervan uitgegaan dat woonboten juist géén bouwwerk vormen. In eerdere rechterlijke uitspraken zijn de woonboten waar het nu om gaat in al die jaren niet als bouwwerk aangemerkt. Ook voor juridisch deskundigen was niet voorzienbaar dat de Afdeling bestuursrechtspraak nu tot deze wijziging in de jurisprudentie zou komen; - op basis van dat inzicht zijn aan de eigenaren en bewoners vergunningen verleend, op basis van een speciaal daartoe geschapen juridisch kader voor woonboten in de Vob. Bij hen is dus ook de verwachting gewekt dat zij aan de geldende normen voldeden; - er is uitsluitend sprake van een technische overtreding. Aan de boot zelf is niets veranderd. De overtreding is ontstaan door wijziging van de rechtspraak. De strekking van de uitspraak van de Afdeling is niet dat voor woonboten strengere eisen zouden moeten gelden, dan tot nu toe het geval is. Uit de uitspraak van de Afdeling volgt alleen dat, naar huidig inzicht van de Afdeling, de normen niet in het watergerelateerd juridisch kader (de Vob) hadden moeten worden opgenomen, maar in het juridisch kader van het ruimtelijk bestuursrecht. Evenzo had de verlening van vergunningen voor woonboten niet moeten plaatsvinden op 4

5 basis van de Vob, maar op basis van de Wabo; - het legaliseren van een bestaande woonboot door alsnog omgevingsvergunning te verlenen is in nagenoeg alle gevallen onmogelijk. Voor omgevingsvergunningen verleend kunnen worden moeten eerst de betreffende bestemmingsplannen worden aangepast, moet het Bouwbesluit worden aangepast op de nieuw ontstane categorie bouwwerken en moet een op woonboten toegesneden welstandskader worden ontwikkeld. Naar verwachting zal hiermee enkele jaren gemoeid zijn; - zelf al zou een passend juridisch kader onmiddellijk aanwezig zijn, dan nog geldt dat per woonboot zal moeten worden bezien of inderdaad sprake is van een bouwwerk, en of een omgevingsvergunning kan worden verleend. Daarmee zijn hoge kosten gemoeid, zowel voor woonbootbewoners (leges, terwijl zij eerder voor de Vob-vergunningen ook al leges hebben betaald) als voor de gemeente (ambtelijke capaciteit). De minister voor Wonen en Rijksdienst heeft aanpassing van wetgeving aangekondigd, waarbij hij heeft aangegeven dat het door Amsterdam gedane voorstel om bestaande drijvende objecten via overgangsrecht in stand te houden zonder omgevingsvergunning en zonder eisen vanuit het Bouwbesluit, drijvende objecten die van origine boten zijn maar in de loop van de tijd een andere functie hebben gekregen niet te beschouwen als bouwwerken, en voor de nieuw te bouwen watervilla s, woonarken en scharken in het Bouwbesluit 2012 een aantal specifieke voorschriften op te nemen, als vertrekpunt wordt genomen. Het Gedoogkader past hierbinnen. In bijlage 3 wordt (nader) ingegaan op een aantal aandachtspunten bij het gedoogkader en de risico s van het gedogen. Uitkomsten advies Binnen de gemeente Buiten de gemeente Waternet, SB, BCO s, DJZ: akkoord. n.v.t. Behandeling in raadscommissie en/ of gemeenteraad Dit besluit wordt ter kennisname aangeboden aan de tijdelijke raadscommissie waarin waterbeheer en ruimtelijke ordening worden behandeld. Financiële onderbouwing Zie bijlage 3. Geheimhouding Geheimhouding op grond van artikel 55 Gemeentewet juncto artikel 10 Wob wat betreft 3 behorende bij het besluit ter voorkoming van onevenredige benadeling van en juridische risico s in bestuursrechtelijke procedures voor de gemeente zijn bijlagen 2 en 3 kabinet. Voorlichting en communicatie Binnen de gemeente Opnemen van de besluiten en de bijlagen (met uitzondering van bijlage 3: kabinet) in 5

6 besluitenlijst. Buiten de gemeente Via de website Amsterdam en het informatietelefoonnummer wordt de beschikbare informatie toegankelijk gemaakt voor belanghebbenden. Na besluitvorming van het college wordt zo snel mogelijk contact gezocht met de eigenaren die een aanvraag hebben ingediend. Stukken Meegestuurd Bijlage 1 Gedoogkader woonboten Bijlage 2 -voordracht d.d. 27 mei 2014 Bijlage 3 Onderbouwing van het besluit KABINET Bijlage 4: brief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst d.d. 24 juni inzake de beantwoording schriftelijke Kamervragen over woonboten Ter inzage gelegd n.v.t. Behandelend ambtenaar (naam, telefoonnummer en adres) Dienst Ruimtelijke Ordening, Renée van Bommel, telefoon , r.vanbommel@dro.amsterdam.nl Besluit college van burgemeester en wethouders Conform besloten 6