groeistuipen van Cloud Computing

Transcriptie

1 groeistuipen van Cloud Computing strategische keuzes voor ICT-bedrijven in een vraaggestuurde markt

2 groeistuipen van Cloud Computing strategische keuzes voor ICT-bedrijven in een vraaggestuurde markt

3 inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 Analyse van ICT-gebruikers 8 Bevindingen steekproef 9 Houding ten aanzien van Cloud Computing 12 Gebruik van Cloud Computing 13 Conclusie analyse ICT-gebruikers 15 Analyse van ICT-aanbieders 16 Bevindingen steekproef 17 Houding ten aanzien van Cloud Computing 19 Argumenten voor de cloud 20 Argumenten tegen de cloud 21 Aanbod Cloud Computing door ICT-aanbieders 22 Conclusies analyse ICT-aanbieders 25 Conclusies en aanbevelingen 26

4 4 groeistuipen van cloud computing Ondernemers in de sector Technologie, Media & Telecom (TMT) zijn gewend aan dynamische marktomstandigheden. Technologische ontwikkelingen geven aan de ene kant groeimogelijkheden. Aan de andere kant zijn inkomsten en investeringen grotendeels afhankelijk van het economisch klimaat. Daarbij staat de positie van menig bedrijf in de TMT-waardeketen onder druk door de verdergaande digitalisering. Voor sommige bedrijven betekent dat momenteel: dubbel crisis.

5 voorwoord 5 voorwoord Om als sectorbank een gedegen financieel en strategisch partner te zijn, publiceren wij jaarlijks sectorrapporten. Dit jaar gaat het sectorrapport TMT in op de impact van Cloud Computing op de Nederlandse ICT-sector. De kennis die we tijdens het onderzoekstraject en het schrijven van een rapport opdoen, gebruiken we op meerdere manieren. Tijdens onze gesprekken met ondernemers, als we presentaties geven en om de expertise van onze relatiemanagers verder te verdiepen. investeringsbeslissingen in het kader van Cloud Computing hebben namelijk financiële consequenties. Dan helpt het als uw bank de sector kent waarin u zit, en de impact van een nieuw businessmodel als Cloud Computing begrijpt. Hopelijk vergroot dit rapport uw inzicht in de mogelijkheden en gevolgen van Cloud Computing voor uw onderneming. Wij gaan hier graag verder met u over in gesprek. Dit onderzoek is opgezet in samenwerking met researchbureau Heliview. Al snel bleek dat publicaties over Cloud Computing zich tot nu toe vooral op twee zaken hebben gericht: op de technische kant van dit fenomeen en op de kansen en bedreigingen voor de vraagzijde, de gebruikers. Meer dan ooit zijn het juist deze gebruikers die direct invloed uitoefenen op de producten en diensten van ICT-dienstverleners en softwarebedrijven. ICT-bedrijven worden dus geconfronteerd met een vraaggedreven verandering van hun business. Door de opmars van Cloud Computing krijgt ook de ICT-sector zelf te maken met de grote impact van digitalisering, zo stellen wij in dit onderzoek. Wij bedanken iedereen die aan dit onderzoek heeft meegewerkt: de geinterviewden, de deelnemers van ons expert panel en Ruud Alaerds en Ton Ketelaars van Heliview Research & Consultancy in het bijzonder. Veel leesplezier! In de gesprekken die wij met ICT-ondernemers voeren, horen we vaak dat Cloud Computing een nieuw businessmodel is, dat veel nieuwe mogelijkheden en kansen biedt. Maar de grote veranderingen die Cloud Computing met zich meebrengt, kunnen ook een bedreiging zijn. Aanpassingen in business- en verdienmodellen en Menno van Leeuwen Sector Banker TMT ABN AMRO Sector Advisory Steven Peters Associate TMT & Zakelijke Dienstverlening ABN AMRO Sector Advisory

6 6 groeistuipen van cloud computing inleiding

7 inleiding 7 ICT: een groeisector in het nauw De huidige economische omstandigheden zijn uitdagend. Nederland VRAAGZIJDE MARKT AANBODZIJDE MARKT is onder invloed van de schuldencrisis in een nieuwe recessie beland; de economische vooruitzichten voor 2012 zijn mager. Investeringen in ICT worden hierdoor geraakt. Tegelijkertijd neemt digitali- Acceptatie Businessmodel sering een hoge vlucht en gaan de technologische ontwikkelingen in de ICT-sector erg snel. Dit is een duurzame trend die zich doorzet ongeacht de economische omstandigheden, met een grote impact Attitude As is Reeds onderdeel portfolio op bedrijven, instellingen en. Succes ligt in vernieuwing Binnen de ICT-sector slagen innovatieve bedrijven erin snel te groeien. Zij maken gebruik van technologische vernieuwingen en nieuwe business- en verdienmodellen die hierdoor beschikbaar komen. Bestaande bedrijven staan voor de uitdaging het tempo van nieuwe technologische ontwikkelingen te volgen en te incorporeren in hun bedrijfsactiviteiten. Kleine en nieuwe bedrijven kunnen steeds makkelijker concurreren met grotere bedrijven. Wat is Cloud Computing? Een van de meest ingrijpende nieuwe businessmodellen is Cloud Computing: een verzamelnaam voor een nieuwe manier waarop consumenten en bedrijven ICT-diensten afnemen. Cloud Computing wordt mogelijk gemaakt door een groot aantal datacenters die via internet met elkaar in verbinding staan. In dit model worden hardware, platform, software en data via internet vanuit datacenters beschikbaar gesteld. Een ICT-afdeling is hierdoor flexibel in het afnemen van het juiste type en de juiste hoeveelheid applicaties en processing power. Meer dan een nieuw businessmodel Cloud Computing wijkt af van het model dat traditionele outsourcers gebruiken. Dat biedt gebruikers namelijk geen ruimte om zelf het aantal ICT-middelen te beheren. Leveranciers krijgen te maken met een businessmodel dat niet langer op licentie- en consultancyinkomsten is gebaseerd, maar op het daadwerkelijk gebruik van applicaties en processing power. Gebruikers profiteren hiervan, doordat ze steeds meer hardware-, tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen werken en geen grote investeringen hoeven te doen om er gebruik van te maken. Ze betalen immers gespreid voor het daadwerkelijke gebruik. Probleemstelling In opdracht van ABN AMRO heeft Heliview Research & Consultancy onderzoek gedaan naar de impact van Cloud Computing op de Nederlandse ICT-sector (dienstverleners en softwarebedrijven). Dit rapport bevat een analyse van de vraag- en aanbodzijde van de zakelijke ICT-markt. Zit er een gat tussen vraag en aanbod? Op basis van de conclusies uit de analyse presenteren wij onze belangrijkste aanbevelingen voor de ICT-sector. Ervaring Wensen en eisen bij levering / ondersteuning Planvorming / verwachting Stimulatoren / barrières Onderzoeksaanpak De vraagzijde van de markt is in kaart gebracht op basis van een onderzoek naar de acceptatie van Cloud Computing onder bedrijven en instellingen 1. Er is gevraagd naar het feitelijk gebruik van IaaS, PaaS en SaaS (of de investeringsintenties in deze diensten), en naar de argumenten voor en tegen het gebruik van Cloud Computing. De aanbodzijde van de markt is in kaart gebracht door middel van 250 telefonische interviews met kleine, middelgrote en grote ICTaanbieders: System Integrators vanuit de lever- en integratieproblematiek; Independent Software Vendors vanuit de business case; Service-leveranciers vanuit de verandering in product en speelveld; Allround leveranciers vanuit hun nieuwe rol in de binding met de eindklant. De conclusies uit deze interviews zijn getoetst tijdens een groepsdiscussie met veertien vertegenwoordigers van bedrijven die in de aanbodzijde van markt opereren. De uitkomsten van deze discussie zijn in de conclusies verwerkt. Opbouw rapport In hoofdstuk 1 wordt de analyse van de vraagzijde van de zakelijke markt gepresenteerd. Hoofdstuk 2 gaat in op de conclusies uit de interviews en de groepsdiscussie met de vertegenwoordigers van de aanbodzijde. Tot slot volgen de conclusies in hoofdstuk 3, met aanbevelingen voor de ICT-sector. GAP Must be Ervaring Waar onderscheidt men zich mee Planvorming / verwachting Kansen / bedreigingen 1. Heliview Cloud Market Outlook 2011

8 8 groeistuipen van cloud computing analyse van ICT-gebruikers

9 analyse van hoofstuknaam ICT-gebruikers 9 Bevindingen steekproef Terughoudende opstelling zakelijk Nederland Uit de analyse van een steekproef onder ruim 1100 bedrijven en instellingen blijkt dat Nederlandse bedrijven en instellingen in de zorg, overheid en het onderwijs in het algemeen terughoudend zijn als het om de adoptie van nieuwe technologieën gaat. Toch maakte vorig jaar 2 van alle bedrijfs- en organisatievestigingen in Nederland gebruik van een of meerdere cloud-gebaseerde oplossingen. Natuurlijk zijn webmail en internetbankieren voorbeelden van Cloud Computing, maar dit onderzoek richtte zich op (bedrijfskritische) applicaties en systemen in organisaties : verdubbeling cloud-gebruik Actueel onderzoek wijst uit dat bovengenoemd percentage in 2012 verdubbelt. Kortom: waar de markt zich doorgaans terughoudend opstelt ten aanzien van technologie, ontwikkelt Cloud Computing zich zeer snel. Zowel aanbieders als gebruikers van ICT-producten worden in hoog tempo en meerdere opzichten met dit fenomeen geconfronteerd. Gebruikte definities Cloud Computing Via internet gebruikmaken van oplossingen die on demand worden aangeboden. Er wordt per gebruik of mate van gebruik afgerekend. SaaS (Software as a Service) Software-oplossingen die als een dienst via de browser toegankelijk worden aangeboden. Voorbeelden: webmail, internetbankieren, CRM- en HRM-toepassingen. Meestal betaalt men voor het gebruik en per hoeveelheid gebruik (aantal gebruikers). IaaS (Infrastructure as a Service) Gebruikmaken van reken-, back-up- of opslagcapaciteit die in de cloud draait. PaaS (Platform as a Service) Cloud-oplossingen gebruiken waarmee het mogelijk is om binnen een vooropgezette infrastructuur eigen applicaties te ontwikkelen en exploiteren. XaaS (Anything as a Service) Algemene term om oplossingen aan te duiden, die via internet worden aangeboden. 4 GEEN Weerstand tegen technologische innovatie WEL % % 16.2% 20.9% Onze organisatie is innovatief. Ook op technologie gebied Als technologische innovatie voordeel oplevert, dan adopteren we die zo snel mogelijk Alleen bewezen technologische innovaties worden door ons overwogen We zullen niet snel iets veranderen dat goed werkt. Ook al bestaat er een mogelijkheid tot innoveren. Pas wanneer de huidige oplossing niet toereikend meer is, zullen wij kijken naar innovaties.

10 10 groeistuipen van cloud computing Structurele marktgroei begonnen Cloud Computing is het aanbieden en gebruiken van ICT-middelen via internet: de cloud. Na de communicatiefase, heeft deze ontwikkeling nu de fase van structurele marktgroei bereikt. Veel leveranciers en adviesorganisaties beschouwen het als een nieuw productgebied. Toch worden ICT-middelen als een service via internet al enige tijd aangeboden. Denk aan oplossingen als IaaS, PaaS, SaaS, X aas. In 2012 zullen eindgebruikers zich steeds meer gaan oriënteren op de cloud als alternatieve vorm om ICT-middelen beschikbaar te maken. De acceptatie van Cloud Computing verloopt vaak via deze volgorde: 1. van on premise; 2. naar (out)sourced; 3. via hosted cloud; 4. naar private cloud. Later vindt de stap naar public cloud plaats, al dan niet op onderdelen. Cloud Computing leidt tot intensiever gebruik van de netwerkinfrastructuur binnen organisaties, maar natuurlijk ook daarbuiten. Grotere organisaties voorzien dit, of hebben nu al te maken met toenemende integratieproblematiek. Bijvoorbeeld als het gaat om de onderlinge afstemming tussen: applicaties in de cloud en on premise; meerdere cloud-gebaseerde applicaties; cloud- en niet-cloud-gebaseerde onderdelen binnen een specifiek systeem. Technologische innovatie en Cloud Computing: een vanzelfsprekend huwelijk Van de organisaties die het meest openstaan voor technologische innovatie, bevindt het merendeel zich ook daadwerkelijk in de cloud. Een aanzienlijk deel (44%) maakt nog geen gebruik van Cloud Computing, maar spreekt hier wel een voorkeur voor uit. Organisaties die volledig onbekend zijn met Cloud Computing vormen het kleinste aandeel binnen deze groep. Er bestaat dan ook een duidelijke samenhang tussen de houding ten opzichte van technologische innovatie in het algemeen en de mate waarin organisaties bekend (en/of bezig) zijn met Cloud Computing. Kortom: de houding ten opzichte van innovatie is een voorspellende waarde. Toch ligt bij organisaties met de grootste weerstand tegen technologische innovatie het gebruik van Cloud Computing op 19%. Daarnaast spreekt een relatief grote groep (16%) een voorkeur uit voor de cloud. Een opvallend resultaat. Dienstensector ziet zichzelf als innovatief Vooral organisaties in de dienstverlenende sector beschouwen zichzelf relatief vaak als innovatief, ook op technologiegebied. Dit geldt voor circa drie op de tien organisaties, ongeacht het aantal. Gaat het om de daadwerkelijke adoptie van technologische innovatie binnen deze branche, dan zijn hoofdzakelijk (middel)grote organisaties vooruitstrevend te noemen. Hoe technologie-adaptief is zakelijk Nederland? (gesegmenteerd naar branche) Totaal Healthcare Government Education Banking & Insurance Business Services Trade Transport Construction 16,0 14,1 16,2 20,9 32,9 1,1 25,0 9,2 16,3 48,4 0,4 8,1 9,2 10,3 27,0 31,8 9,1 21,7 10,0 5,1 34,6 16,1 34,2 17,4 42,8 30,6 8,8 33,2 15,9 13,9 20,2 16,8 19,3 16,5 16,1 39,9 9,6 12,0 48,1 21,1 6,0 1,0 13,2 29,2 50,6 Onze organisatie is innovatief. Ook op technologisch gebied. Als technologische innovatie voordeel oplevert, dan adopteren we die zo snel mogelijk. Wij nemen alleen bewezen technologische innovaties in overweging. Als iets goed werkt, zullen we het niet snel veranderen. Ook al bestaat er een mogelijkheid tot innoveren. Manutacturing 15,6 7,2 22,2 16,5 38, Pas als de huidige oplossing niet meer volstaat, kijken we naar innovaties.

11 analyse van ICT-gebruikers 11 Marktpotentieel Cloud Computing in de Nederlandse zakelijke markt (naar branche en aantal ) Marktpotentieel score 4,0-5,0 Relatief hoog potentieel 3,0-4,0 Hoger dan gemiddeld potentieel 2,0-3,0 Gemiddeld potentieel 1,0-2,0 Lager dan gemiddeld potentieel 0,0-1,0 Relatief weinig to geen potentieel 500 of meer 200 tot tot tot tot tot 20 1 tot 10 Manutacturing Construction Transport Trade Business Services Banking & Insurance Education Government Healthcare Leeftijd speelt rol bij acceptatie Cloud Computing Organisaties met een jong IT-management accepteren sneller cloudoplossingen. Uit eerder onderzoek (Heliview, 2010) blijkt dat 6 van de bedrijven met een cloud-oplossing een IT-manager heeft die jonger is dan 40 jaar. Bedrijven zonder cloud-oplossing hebben doorgaans een significant ouder IT-management. Daarnaast kwam naar voren dat IT-managers van bedrijven met een cloud-oplossing veel vaker lid zijn van een sociale netwerksite, zoals Twitter, LinkedIn, Facebook of Hyves. Bovendien bloggen ze vaker, of beheren ze een blog. Aan deze activiteiten besteden ze wekelijks aanzienlijk meer tijd dan IT-managers bij bedrijven zonder cloud-oplossing. Blijkbaar hangen deze uitkomsten nauw samen met leeftijd. Kosten en flexibiliteit belangrijk voor cloud-gebruiker In 2011 is aan gebruikers van het eerste uur gevraagd waarom ze nu serieus cloud-oplossingen zijn gaan gebruiken. Kosten speelden een grote rol in hun overwegingen, maar bleken niet de belangrijkste reden. Dit was vooral de belofte dat je via de cloud hardware-, tijd- en plaatsonafhankelijk kunt werken. Flexibiliteit is dus hét argument voor Cloud Computing. Onbekend maakt onbemind Uit dit onderzoek blijkt verder dat bedrijven en instellingen in Nederland tot en met 2011 inhoudelijk erg onbekend waren met Cloud Computing. Inmiddels oriënteren de meeste organisaties in Nederland zich op Cloud Computing, maken ze hier concrete plannen voor of gebruiken ze zelfs al cloud-oplossingen % 37.8% 35.3% 35.1% 16.7% % 73.6% % 33.4% 43.8% 36.9% % 30.1% 28.9% 14.4% 12.1% 20.9% 27.9% 47.3% Dit argument heeft geen enkele rol gespeeld Belangrijk, maar het was geen doorslaggevend argument Doorslaggevend argument Onze organisatie loopt graag voorop en dit is toch een innovatieve ontwikkeling Voor wat betreft ICT voeren wij een beleid om de kosten te verlagen Voor wat betreft software, betalen we graag voor daadwerkelijk gebruik Er waren geen andere alternatieven voorhanden. We hadden geen keus Het feit dat je geen nieuwe hardware hoeft aan te schaffen Security, zoals antivirus en backups worden door een externe partij geregeld Met deze oplossing kunnen we plaats, tijd en hardware onafhankelijk werken

12 12 groeistuipen van cloud computing Onze huidige oplossingen voldoen uitstekend De mogelijkheid dat ik zo maar afgesloten kan worden van De veiligheid van onze data Continuiteit van een cloud- of saas-leverancier Oplossingen zijn voor wat betreft functionaliteit nog niet zo ver Geen oplossing beschikbaar voor ons type bedrijf Desinvestering bestaande hard- en software Deze technologie heeft zich nog niet bewezen Onvoldoende koppelingsmogelijkheden met bestaande systemen We moeten eerst andere ICT-knelpunten oplossen Wet- en regelgeving Afrekenmodellen zijn onduidelijk Er zijn nog nauwelijks bedrijven uit onze branche die dit toepassen Het is door externe partijen afgeraden We investeren bij voorkeur niet in nieuwe ontwikkelingen 48,7% 24.8% 26.4% 35.8% % % 39.3% 30.4% 25.6% 44.1% 20.2% 27.2% 52.6% % 62.7% 17.3% 23.9% 58.8% 16.2% 21.1% 62.7% 14.7% 20.9% 64.5% 14.4% 11.1% 74.4% 14.3% 18.3% 67.5% 10.2% 23.6% 66.3% 9.7% 15.4% 74.2% 4.9% 13.6% 81.4% 4.9% 20.9% 74.2% Doorslaggevend argument Belangrijk, maar het was geen doorslaggevend argument Dit argument heeft geen enkele rol gespeeld Zorgpunten bij gebruikers: veiligheid en continuïteit Zakelijke eindgebruikers twijfelen nog over deze drie punten: Databescherming; Continuïteit van de leverancier; Het risico van de dienst afgesloten te worden. Deze zorgen weerhouden organisaties er tot dusver van om in Cloud Computing te stappen. Afgaande op de argumenten om (nog) geen cloud-oplossingen af te nemen, blijkt dat de rem op Cloud Computing hoofdzakelijk een vertrouwenskwestie is. Het is zeker dat huidige gebruikers twijfelende organisaties geïnteresseerd kunnen maken. In elk geval is het belangrijk om bij cloud-gebaseerde oplossingen aandacht te besteden aan een goede SLA (Service Level Agreement). Kortom: garanties op het gebied van continuïteit en veiligheid. Houding ten aanzien van Cloud Computing Grote meerderheid heeft nog niet besloten Cloud Computing is in zekere zin een revolutie of een momentum shift. De voordelen die het met zich meebrengt, zullen uiteindelijk de doorslag geven. Met name de beperking van IT-kosten. Toch is voor de meeste eindgebruikers nog de vraag óf men naar de cloud gaat (en zo ja via welke aanbieder), en niet wanneer. Cloud-gebruik vaak onbewust Veel Nederlandse organisaties zijn nog onbekend met Cloud Computing en daardoor terughoudend. Er is een grote groep die gegevens vooralsnog per se in eigen huis wil houden. Opvallend is dat 29% van hen al cloud-oplossingen gebruikt! Kortom: zonder het misschien Mate waarin de stellingen passen bij de inzet van Cloud- of SaaS-oplossingen binnen de organisatie Wij zullen onze gegevens altijd in huis willen houden Wij zullen nooit 10 in de cloud werken De flexibiliteit van cloud en SaaS spreekt ons erg aan Eerst moet cloud breder worden gedragen voordat wij er serieus naar kijken Wij willen het beheer van ICT buiten de deur hebben Cloud- en SaaS-oplossingen zijn met name geschikt voor onze kenniswerkers Cloud- en SaaS-oplossingen zal onze ICT-kosten verlagen Wij zullen geleidelijk overgaan op cloud-oplossingen Voor onze bedrijfskritische oplossingen streven wij naar een cloud- of SaaS-oplossing 56% 18% 26% 53% 12% 34% 25% 24% 51% 2 18% 62% 18% 15% 67% 14% 19% 67% 12% 23% 65% 11% 23% 66% 11% 14% 75% Wij willen onze huidige infrastructuur versneld afschrijven om naar de cloud te kunenn gaan 3% 4% 93% van toepassing komt voor / gebeurd wel op deze vestiging Niet van toepassing

13 analyse van ICT-gebruikers 13 zelf te beseffen, maken veel organisaties al gebruik van applicaties die onder Cloud Computing vallen. De adoptie van Cloud Computing vindt in sommige gevallen dus min of meer onopgemerkt plaats. Vooral organisaties die nog te onbekend zijn met Cloud Computing, geven logischerwijs aan zichzelf niet volledig in de cloud te zien werken. De ontwikkeling van cloud laat zich om die reden lastig uittekenen, omdat die barrière voorlopig nog een grote groep organisaties buitenspel zet. Onbekendheid houdt snelle cloud-adoptie MKB nog tegen Naar verwachting zullen kleine bedrijven sneller de stap richting Cloud Computing maken. Dit kan ze namelijk veel voordeel opleveren, zowel vanuit kostenoogpunt als door het gemak dat uitbesteding met zich meebrengt. Om ze die stap te laten zetten, zullen ze wel actief benaderd moeten worden. Immers, de kleinste organisaties van het Nederlandse bedrijfsleven hebben nog een aanzienlijke kennisachterstand met betrekking tot de cloud. Een groot deel van deze potentiële afnemers is momenteel nog volstrekt onbekend met Cloud Computing. Maar als ze dit fenomeen gaan omarmen, zullen ook zij sneller hun bedrijfskritische applicaties in de cloud laten draaien. Binnen deze organisaties is de specialistische kennis doorgaans niet voorhanden om applicaties te beheren en onderhouden. Dit maakt de stap richting cloud minder ingrijpend. Daar komt bij dat ze geen complexe ICT-infrastructuur in gebruik hebben, die versneld moet worden afgeschreven. Grotere organisaties gebruiken cloud vaker, maar zeer voorzichtig Nu geldt nog dat hoe groter organisaties worden, hoe vaker ze gebruikmaken van Cloud Computing, of hiermee experimenteren. Hierbij gaat het vooral om minder kritische applicaties. Naar verwachting zal dit op korte termijn niet veranderen. Grote organisaties hebben nu eenmaal meer te verliezen. Momenteel hebben zij meer dan hun kleinere branchegenoten de kennis in huis om zelf data- en applicatiebeheer uit te voeren. Mede hierdoor is voor hen de drempel hoger om hun belangrijkste systemen in de cloud te plaatsen. Gebruik van Cloud Computing Onbekendheid en terughoudendheid remmen cloud-adoptie kleinere organisaties Het aandeel organisaties dat minimaal één bedrijfskritische applicatie in de Cloud heeft ondergebracht, is het geringst onder kleine non-profitorganisaties en kleine productgeoriënteerde organisaties. Dit beeld sluit aan op eerdere conclusies. Namelijk de grote on bekendheid met Cloud Computing binnen deze organisaties, en hun grote terughoudendheid ten aanzien van de adoptie van technologische innovatie in het algemeen. Daarnaast geldt dat de kleinere organisaties mogelijk minder vaak beschikken over één of meerdere applicaties die als bedrijfs kritisch worden aangeduid. PaaS en IaaS kennen redelijke marktpenetratie Meer infrastructurele voorzieningen, zoals PaaS (Platform as a Service) en IaaS (Infrastructure as a Service) zijn breder in gebruik binnen de zakelijke markt. Ook kennen deze oplossingen inmiddels over het geheel genomen een behoorlijke marktpenetratie: van 7% (IaaS) tot 12% (PaaS). De vraag naar servercapaciteit zal in 2012 aanzienlijk zijn. Gezien deze verwachting, zal het aandeel voor IaaS behoorlijk toenemen. PaaS & IaaS in Nederland (gesegmenteerd naar klasse) % % PaaS Totaal IaaS

14 14 groeistuipen van cloud computing Welke mailoplossing gebruikt zakelijk Nederland (naar aantal ) ,6 95,4 96,9 95,5 8 85,4 7 77, ,3 49,8 Eigen mailserver , ,1 5, ,2 6, ,1 1,3 1,4 3, ,1 Faciliteiten van een internet service provider (ISP), bijv. UPC, Ziggo of KPN 1,0 2,2 3,5 We maken gebruik van webmail, 0 zoals bijv. Gmail, Hotmail, Live Totaal Webmail = MKB Meer facilitaire oplossingen, zoals webmail, worden vooral in de onderkant van de zakelijke markt gebruikt. Deze oplossingen hebben daar ruim baan, simpelweg door het ontbreken van mailservers. Online Office-oplossingen: 5% marktpenetratie in januari 2012 Een zeer substantiële markt vormen productiviteitsoplossingen, beter bekend onder de naam Office-oplossingen. Dit productsegment wordt nu gedomineerd door Microsoft. Maar ook hier doen cloud-gebaseerde oplossingen hun intrede. In januari 2012 Gebruik cloud-gebaseerde Office-oplossingen 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% Totaal gebruikt al 5% van alle vestigingen in Nederland cloud-gebaseerde oplos singen, zoals Google Applications of Microsoft Office 365. Online back-up: bescheiden in 2011, maar sterke groeiverwachting Een andere meer facilitaire IT-voorziening is de online back-up. Ook hier is Cloud Computing in opmars. In 2011 gebruikte ongeveer 3% van alle vestigingen Cloud-gebaseerde back-up voorzieningen. Ook hier is sprake van een duidelijk groeiperspectief, doordat veel vestigingen hun back-ups toch al uit handen hebben gegeven via een gehoste oplossing. Kritische HRM- en CRM-applicaties relatief vaak in de cloud Kijken we bij gebruikers van meer kritische bedrijfsapplicaties naar de locatie, dan zijn er toch grote verschillen. Zo is de financiële maar ook de ERP- of PSA-software nog zeer vaak in huis aanwezig. Deze draait dus ook op lokale systemen binnen de vestiging. Het wordt een ander verhaal wanneer we de CRM- en HRM-oplossingen bestuderen. Hier is al vaker sprake van hosted of zelfs SaaS-oplossingen. Kortom: als het gaat om centrale systemen voor relatie- en zeker personeelsmanagement, dan is de eigen vestiging al lang niet meer de vanzelfsprekende plaats. Back-up situatie in % Er draait een back-up systeem op onze vestiging 67% Wij maken gebruik van een back-up systeem dat draait op een andere locatie binnen onze organisatie Wij maken gebruik van een back-up systeem dat draait bij een hosting- of datacenter (back-up systeem van organisatie) Voor ons back-up systeem maken we gebruik van een cloud-oplossing Er worden geen back-ups gemaakt 3% 5% 7% 12% Overig 5%

15 analyse van ICT-gebruikers 15 Medio 2012 verwacht gebruik hosting & datacenters voor servercapaciteit (naar aantal ) , ,4 26,7 31,1 34, ,3 23, Totaal Conclusie analyse ICT-gebruikers Opvallende verdubbeling cloud-gebruik in 2012 In 2011 maakte 2 van alle bedrijfs- en organisatievestigingen in Nederland op de een of andere manier gebruik van ICT-oplossingen die op Cloud Computing zijn gebaseerd. Uit het onderzoek blijkt dat dit percentage in 2012 verdubbelt naar 4. Dit is opvallend, omdat het gebruik van dergelijke oplossingen blijkbaar snel toeneemt. Dit ondanks de terughoudende instelling waarmee de zakelijke markt nieuwe technologieën adopteert. Zowel de gebruiker als de aanbieder van ICT-oplossingen wordt dus snel en in meerdere opzichten met Cloud Computing geconfronteerd. MKB geremd door kennistekort, grote bedrijven oriënteren zich voorzichtig Er is een verschil in ontwikkeling waar te nemen tussen kleinere organisaties en grotere. In het MKB kan Cloud Computing zich snel gaan ontwikkelen doordat afschrijvingsproblematiek vrijwel ontbreekt en Cloud Computing relatief eenvoudig in gebruik kan worden genomen. Toch vormt onbekendheid met de cloud een duidelijke barrière binnen dit marktsegment. Grotere organisaties zijn zich vaak aan het oriënteren op Cloud Computing. Maar vanuit hun grondhouding (die als voorzichtig omschreven kan worden) zijn ze het pad van de geleidelijkheid ingeslagen. Kostenbesparing en flexibiliteit argumenten voor Cloud Computing In 2011 is aan de early adopters onder zakelijke gebruikers gevraagd waarom zij op Cloud Computing gebaseerde ICT-oplossingen zijn gaan gebruiken. Kostenbesparing speelt hierbij een grote rol, maar is niet de belangrijkste drijfveer. De belofte van Cloud Computing is volgens deze gebruikers vooral het hardware-, tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen werken. Flexibiliteit is het voornaamste argument voor bedrijven om gebruik te maken van cloud-gebaseerde oplossingen. Het Nieuwe Werken en de steeds groter wordende flexibele schil van zijn belangrijke oorzaken hiervan. Veiligheid en continuïteit zijn aandachtspunten Het blijkt dus dat onbekendheid met Cloud Computing een belangrijke barrière vormt voor een nog snellere adoptie door bedrijven in Nederland. Toch is een meerderheid van de bedrijven en instellingen in Nederland bezig met de mogelijkheden van Cloud Computing. Zij oriënteren zich, maken plannen of gebruiken zelfs al cloud-gebaseerde oplossingen. Zakelijke eindgebruikers hebben voornamelijk twijfels op de volgende punten: databescherming en -beveiliging; continuïteit van de leverancier van de oplossing; het risico simpelweg afgesloten te kunnen worden van de dienst. Toenemende gebruik Cloud Computing werkt gebruik in de hand Deze zorgpunten tonen aan dat de keuze om wel of niet gebruik te maken van Cloud Computing alles te maken heeft met het vertrouwen van de gebruiker. Echter, door het snel toenemende gebruik van Cloud Computing, raken ook terughoudende bedrijven en instellingen steeds meer geïnteresseerd in de mogelijkheden ervan.

16 16 groeistuipen van cloud computing analyse van ICT-aanbieders

17 analyse van ICT-aanbieders hoofstuknaam 17 Subsectoren waarin organisaties actief zijn Dienstverlening; implementatie 72% Dienstverlening; consultancy 72% Software; applicatiesoftware 66% Dienstverlening; detachering 43% Software; systeemsoftware 42% Dienstverlening; outsourcing 35% Hardware; servers 31% Hardware; desktops e.d. 3 Data- en telecom; hosting 26% Hardware; printers & copiers 21% Data- en telecom; netwerkinfrastructuur 2 Data- en telecom; vaste en mobiel internet 16% Data- en telecom; vaste en mobiele telefonie 12% Dienstverlening; overige 7% Software; overige 7% Hardware; overige 5% Data- en telecom; overige 4% Bevindingen steekproef Meer medewerkers bij Cloud Computing Uit de analyse van een steekproef onder 250 bedrijven blijkt dat organisaties die ICT-oplossingen aanbieden, gemiddeld 140 medewerkers in dienst hebben. Opvallend is dat er bij organisaties die cloud-oplossingen aanbieden aanzienlijk meer mensen werken (gemiddeld 180) dan bij organisatie die dat niet doen (gemiddeld 90). Grotere ICT-aanbieders zijn dus vaker actief in Cloud Computing. Aanbod: implementatie, consultancy en software Het overgrote deel van de organisaties biedt (onder meer) diensten aan in de vorm van implementatie (72%) en consultancy (72%). Twee derde van de organisaties levert applicatiesoftware, waarschijnlijk gecombineerd met bovengenoemde vormen van dienstverlening. Uit onderstaande grafiek blijkt dat een groot deel van de organisaties die ICT-aanbieden hun businessmodel (deels) hebben gebaseerd Omzet miljoen Euro of meer 50 tot 100 miljoen Euro 20 tot 50 miljoen Euro 10 tot 20 miljoen Euro 1 tot 10 miljoen Euro Minder dan 1 miljoen Euro < 20 3% 3% 7 24% % 5% 9% 76% 9% % 4% 19% 69% 6% % 16% 21% 47% % 25% Biedt cloudoplossingen aan 4% 2% 5% 14% 7 5% Biedt geen cloudoplossingen aan 5% 2% 8% 13% 56% 16% Totaal 4% 2% 6% 14% 64% 1

18 18 groeistuipen van cloud computing Ontwikkeling omzet, winst en werkgelegenheid Stijging 1 Stabiel Daling Omzetontwikkeling afgelopen 2 jaar Omzetontwikkeling komende 2 jaar Winstontwikkeling afgelopen 2 jaar Winstontwikkeling komende 2 jaar Ontwikkeling werkgelegenheid afgelopen 2 jaar Ontwikkeling werkgelegenheid komende 2 jaar op uurtje-factuurtje en inkomsten uit licenties. Dit heeft een vertragende werking op de keuze voor cloud-oplossingen. Immers, bij Cloud Computing investeren klanten niet meer in producten en diensten. Ze betalen voor daadwerkelijk gebruik, meestal per medewerker per maand. Dit maakt van ICT een operational cost in plaats van een investering. Omzet: merendeel laat stijging zien Bijna driekwart van de organisaties heeft een omzet van minder dan 10 miljoen. Een zeer klein gedeelte zet meer dan 100 miljoen om. Opvallend is dat het merendeel (61%) van de organisaties aangeeft dat de omzet de afgelopen twee jaar is gestegen. Bijna een op de drie organisaties laat weten dat dit met meer dan 1 het geval is. Slechts 9% van de organisaties heeft de omzet in deze periode zien dalen. Positieve vooruitzichten De sector is zeer positief over de winstverwachting voor de komende twee jaar. Vrijwel alle organisaties voorspellen dat hun winst minimaal gelijk blijft ten opzichte van het huidige niveau. Driekwart verwacht een stijging. Werkgelegenheid: stijging is de trend Hoewel minder dan voor de omzet en winst het geval is, ziet de ICTsector ook de ontwikkeling van de werkgelegenheid rooskleurig in. In de afgelopen twee jaar heeft ruim 5 de werkgelegenheid zien stijgen. Slechts 14% van de organisaties werd geconfronteerd met een daling. Voor de komende twee jaar is het beeld zelfs nog positiever. Bijna twee derde van de organisaties voorziet een stijging van de werkgelegenheid. Slechts 4% verwacht een afname. Rooskleurig toekomstbeeld In hun verwachting voor de komende twee jaar zijn de ICT-aanbieders nog veel positiever. Bijna 8 geeft aan dat de omzet zal stijgen. 3 voorziet zelfs een toename van meer dan 1. Er is nauwelijks een organisatie te vinden die op een omzetdaling rekent. Een verklaring voor dit positivisme is er niet. Het economisch klimaat in 2012 en de voorspellingen van onder andere het CPB wijzen op een economische crisis. De grote vraag is dan ook hoe realistisch de voorspellingen van de ICT-aanbieders zijn. Ook winst nam toe De winstontwikkeling laat een vergelijkbaar beeld zien. Ruim de helft van de organisaties heeft de winst zien stijgen, waarvan 2 zelfs met 1 of meer. Ruim 2 geeft aan dat de winst in de afgelopen twee jaar is gedaald.

19 analyse van ICT-aanbieders 19 Houding ten aanzien van Cloud Computing ondervraagden gaan écht voor de cloud. Ruim 3 zegt zelfs helemaal niets in de cloud te zien. Zij zullen klanten dergelijke oplossingen in principe niet aanbieden. Open basishouding, klantvoordeel belangrijk Zoals verwacht mocht worden, staat het overgrote deel van de ICTsector open voor het aanbieden van nieuwe technologische innovaties. Bijna een derde doet dat zonder enige voorwaarde en zegt deze zo snel mogelijk op de markt te willen brengen. Ruim 5 stelt als voorwaarde dat er wel aanwijsbaar voordeel voor de klant moet zijn. Is dit het geval, dan zullen zij ook zo snel mogelijk overgaan tot het aanbieden van technologische innovaties. Ruim 1 van de sector kan als conservatief worden beschouwd. Houding ten opzichte van innovaties 9% 4% 55% 32% Technologische innovaties worden zo snel mogelijk aangeboden Technologische innovaties worden zo snel mogelijk aangeboden, mits het voordeel oplevert voor de klant Zolang bestaande proposites nog voldoen, veranderen we niet zo snel ons aanbod Technologische innovaties worden pas aangeboden, als huidige oplossingen niet meer toereikend zijn Terughoudendheid bij cloud-oplossingen Gaat het om de adoptie van cloud-oplossingen, dan is de sector duidelijk een stuk kritischer. We mogen aannemen dat alle organisaties hier op de een of andere manier naar kijken, maar relatief weinig Bijna 4 geeft aan liever niet de cloud in te willen gaan. Dat wil zeggen, er is een voorbehoud: mocht de cloud een beter alternatief bieden, dan zullen ze deze oplossing wél aanbieden. Ruim 3 kiest in volle overtuiging voor de cloud. 6% van de organisaties laat weten zelfs te streven naar een volledig cloud-gedreven aanbod. Houding ten opzichte van cloud-oplossingen 25% 6% 38% 31% Liefhebbers en haters Onderstaande grafiek laat duidelijk het laat duidelijk het verschil zien tussen organisaties die al cloud-oplossingen aanbieden en zij die dat (nog) niet doen. Laatst genoemde categorie lijkt een aversie te tegen de cloud te hebben. Daaruit kunnen we grofweg opmaken dat organisaties die iets in de cloud willen doen, daar inmiddels mee bezig zijn. Het merendeel van de bedrijven die nu nog niets in de cloud doen, zullen dat ook in de toekomst nalaten. In principe zullen geen cloud-oplossingen worden aangeboden Voorkeur voor on-premise, tenzij beter alternatief in de cloud voorhanden Voorkeur voor cloud-oplossingen, tenzij niet beschikbaar of niet voldoen Streven naar het aanbieden van 10 cloud-oplossingen Houding ten opzichte van de adoptie en het aanbieden van cloud-oplossingen Biedt cloudoplossingen aan Biedt geen cloudoplossingen aan Streven naar het aanbieden van 10 cloud-oplossingen Voorkeur voor cloud-oplossingen, tenzij niet beschikbaar of niet voldoen Voorkeur voor on-premise, tenzij beter alternatief in de cloud voorhanden In principe zullen geen cloud-oplossingen worden aangeboden

20 20 groeistuipen van cloud computing Redenen om cloud-oplossingen aan te bieden Cloud Computing biedt ons de mogelijkheid een langdurige relatie met onze klanten aan te gaan 63% 79% Onze klanten vragen om cloud-oplossingen 74% 83% Sluit goed aan bij ons business model Met deze oplossing kunnen onze klanten plaats, tijd en hardware onafhankelijk werken 63% 78% 9 93% Op deze manier houden we de security voor onze klanten beter onder controle 37% 66% We laten onze klanten graag betalen voor daadwerkelijk gebruik 58% 74% We voeren een beleid om de kosten voor onze klanten zo laag mogelijk te houden Onze organisatie loopt graag voorop 68% 74% 74% % Biedt geen cloud-oplossingen aan Biedt cloud-oplossingen aan Argumenten voor de cloud Wat maakt de cloud interessant? Alle organisaties kregen ook argumenten voorgelegd om juist wel cloud-oplossingen aan te bieden. De belangrijkste argumenten die cloud-aanbieders noemden: Dankzij de cloud kunnen onze klanten hardware-, plaats- en tijdonafhankelijk werken Cloud-oplossingen sluiten goed aan bij ons businessmodel Onze organisatie loopt graag voorop Klanten vragen erom De belangrijkste argumenten van ICT-organisaties die (nog) geen cloud-oplossingen aanbieden: Klanten vragen erom We willen de kosten voor onze klanten zo laag mogelijk houden Onze organisatie loopt graag voorop Belangrijkste redenen Aansluitend is de vraag gesteld welke argumenten doorslaggevend zijn om cloud-oplossingen aan te bieden. Hoewel er weinig onderscheid is gemaakt tussen de verschillende argumenten, bleken onder cloud-aanbieders deze redenen de voornaamste te zijn: Dankzij de cloud kunnen onze klanten hardware-, plaatsen tijdonafhankelijk werken Klanten vragen erom Door de cloud kunnen we een langdurige klantrelatie opbouwen Redenen om cloud-oplossingen aan te bieden Met deze oplossing kunnen onze klanten plaats, tijd en hardware onafhankelijk werken Onze klanten vragen om cloud-oplossingen 46% 47% 46% 83% Cloud Computing biedt ons de mogelijkheid een langdurige relatie met onze klanten aan te gaan Sluit goed aan bij ons business model 43% 36% 42% 48% We laten onze klanten graag betalen voor daadwerkelijk gebruik Onze organisatie loopt graag voorop We voeren een beleid om de kosten voor onze klanten zo laag mogelijk te houden Op deze manier houden we de security voor onze klanten beter onder controle 41% 35% 39% 45% 34% 4 24% 42% Doorslaggevend Belangrijk

21 analyse van ICT-aanbieders 21 Redenen om geen cloud-oplossingen aan te bieden Past niet binnen onze huidige organisatie 21% 28% Past niet binnen ons huidige business model 17% 28% Wet- en regelgeving 17% 39% Onze huidige oplossingen voldoen uitstekend 42% 48% We moeten dan desinvesteren inonze huidige proposities De functionaliteit is nog niet toereikendvoor onze klanten % 37% De veiligheid van data kunnen wijniet garanderen Er is nog nauwelijks vraag uit de markt 26% 28% 32% 29% zijn nog geen oplossingen beschikbaarvoor onze klanten Deze technologie heeft zich nog niet bewezen 17% 18% 25% 23% Biedt geen cloud-oplossingen aan Biedt cloud-oplossingen aan Argumenten tegen de cloud Daarom geen cloud-oplossingen Er is aan twee soorten organisaties een aantal argumenten voorgelegd om geen cloud-oplossingen aan te bieden: bedrijven die deze oplossingen al leveren en zij die dit nog niet doen. Het argument dat beide typen aanbieders het meest noemen, is dat de huidige oplossing nog uitstekend voldoet. Organisaties die al cloud-oplossingen aanbieden, kunnen zich bovendien voorstellen dat collega s hiermee terughoudend zijn vanwege de complexe wet- en regelgeving (39%) en omdat de functionaliteit nog niet toereikend zou zijn (37%). Los van het feit dat huidige oplossingen nog prima volstaan, zien organisaties die nog geen cloud-oplossingen aanbieden te weinig vraag uit de markt (32%). Of zij vinden deze oplossingen niet in hun businessmodel passen (28%). Belangrijkste redenen Ook is de vraag voorgelegd welke argumenten doorslaggevend zijn om (nog) geen cloud-oplossingen en aan te bieden. Dit blijken er twee te zijn: De huidige oplossingen functioneren goed. Cloud-oplossingen passen niet binnen ons huidige businessmodel. Redenen om geen cloud-oplossingen aan te bieden Onze huidige oplossingen voldoen uitstekend 21% 17% Past niet binnen ons huidige business model 17% 11% Past niet binnen onze huidige organisatie 16% 11% Er is nog nauwelijks vraag uit de markt 15% 16% De veiligheid van data kunnen wij niet garanderen 13% 13% De functionaliteit is nog niet toereikend voor onze klanten 1 12% Wet- en regelgeving 8% 9% Er zijn nog geen oplossingen beschikbaar voor onze klanten 7% 18% We moeten dan desinvesteren in onze huidige proposities 7% 13% Deze technologie heeft zich nog niet bewezen 6% Doorslaggevend Belangrijk

22 22 groeistuipen van cloud computing Penetratie SAAS-, IAAS- en PAAS-oplossingen < Totaal SAAS IAAS PAAS Aanbod Cloud Computing door ICT-aanbieders Iaas, PaaS en SaaS Over het geheel genomen, levert ongeveer de helft van de ICTaanbieders klanten één of meer cloud-oplossingen. De omvang van de organisatie staat hier los van. 44% van de organisaties biedt Software as a Service aan, gevolgd door Infrastructure as a Service (31%). Platform as a Service komt met 22% op de derde plaats. Meerderheid stapt laat aan boord Bijna twee derde van de cloud-aanbieders (62%) biedt pas drie jaar of korter cloud-oplossingen aan. De meerderheid heeft dus verhoudingsgewijs recent voor dit segment gekozen. Kijkend naar de investeringsplannen (onderstaande grafiek), kun je over een late majority spreken. Organisaties die nu instappen, kunnen als laggards worden beschouwd. Slechts 6% biedt al tien jaar of langer cloud-oplossingen aan. Time to market Gemiddeld hebben ICT-aanbieders bijna elf maanden nodig om hun eerste cloud-proposities aan te kunnen bieden. Opvallend is dat naarmate organisaties groter worden, deze voorbereidingstijd toeneemt. Zo lang worden cloud-oplossingen al aangeboden 6% 14% 8% 1 17% minder dan 1 jaar 1 tot 2 jaar 2 tot 3 jaar 29% 16% 3 tot 4 jaar 4 tot 5 jaar 5 tot 10 jaar 10 jaar of langer

23 analyse van ICT-aanbieders 23 Time to market: van plan tot aanbod (in gemiddeld aantal maanden) < Biedt cloudoplossingen Biedt geen cloud- Totaal aan oplossingen aan Tegenzin blijkt uit investeringen Organisaties die nu nog geen cloud-oplossingen aanbieden, kunnen worden beschouwd als bedrijven die min of meer een aversie tegen de cloud hebben. Deze veronderstelling blijkt ook uit de investeringsplannen. Nog geen 1 van deze organisaties heeft concrete plannen om de komende twee jaar cloud-oplossingen aan te bieden. Groeispurt voorbij Onderstaande grafiek laat de penetratie-ontwikkeling per deelgebied zien. De grote groei blijkt aan de aanbodzijde wel voorbij. Aan de aanbodzijde bevindt de adoptie-lifecycle zich in de volwassenheidsfase. Minimaal en maximaal scenario Organisaties die aangeven binnen nu en 24 maanden een cloudoplossing in het assortiment op te nemen, vormen het minimale scenario. Het maximale scenario vertegenwoordigen organisaties die zeggen zich te oriënteren op het aanbod van cloud-oplossingen. Omzet uit traditionele business Weinig organisaties (13%) hebben in de laatste twee jaar de omzet uit hun traditionele business terug zien lopen. De helft zag die omzet juist stijgen. Een derde noemt de omzet uit traditionele business stabiel. Voor de komende twee jaar verwacht twee derde een omzetgroei. Een kwart houdt het op een stabiel niveau en een enkeling voorspelt een daling. Penetratie SaaS, IaaS en PaaS t/m SAAS IAAS PAAS Maximaal binnen 24 maanden Minimaal binnen 24 maanden Nu

24 24 groeistuipen van cloud computing Omzet uit traditionele vs. cloud-oplossingen ( ) Stijging 1 Stabiel Daling Traditionele oplossingen afgelopen 2 jaar Traditionele oplossingen komende 2 jaar Cloudoplossingen afgelopen 2 jaar Cloudoplossingen komende 2 jaar Omzet via de cloud Organisaties die cloud-oplossingen aanbieden, schatten in dat ongeveer 25% van hun jaaromzet hieruit komt. Ze verwachten dat dit aandeel eind 2013 op ruim 35% ligt. Groeifactoren Er zijn geen of nauwelijks organisaties waarvan in de afgelopen twee jaar de omzet is gedaald. Het overgrote deel heeft in deze periode een stijging van de omzet gekend en verwacht dat dit beeld zich tot en met 2014 doorzet. Naast organische groei, is de verklaring hiervoor dat cloud-oplossingen zich kenmerken door: contracten; klanten sluiten een contract voor een bepaalde periode. Dit levert vaak een langdurige omzetgarantie op. schaalbaarheid; klanten nemen in het begin doorgaans op kleine schaal cloud-oplossingen af. Voldoen deze aan de verwachtingen, dan schalen ze later op. Dit leidt veelal tot een grotere share of wallet. hoge uitstapdrempel; voor klanten is het vaak lastig om over te stappen naar een andere cloud-provider. Opnieuw kiezen voor een traditionele oplossing is duur. Hierdoor hebben cloudaanbieders relatief weinig te maken hebben met churn. Percentage jaaromzet uit Cloud Computing ,7 36,7 40,6 36,4 3 32, ,5 24,6 25,6 27,1 24,7 1 10,5 < Totaal Nu Eind 2013

25 analyse van ICT-aanbieders 25 Cloud Computing leidt tot branchevervaging: meer concurrentie en lastiger meten Er wordt steeds vaker op gewezen - ook in de discussie die gevoerd is in het kader van dit onderzoek - dat de omzet van ICT- en specifiek Cloud Computing-aanbiedende bedrijven niet een-op-een terug is te vinden in de ICT-budgetten van ICT-gebruikers. Gedreven door eigen initiatieven van eindgebruikers in bedrijven worden cloud-oplossingen steeds vaker rechtstreeks afgenomen. De ICT-afdeling weet hier vaak niet van en heeft hierin geen regie. Dit zorgt voor inkomsten die niet altijd zichtbaar zijn in de ICT-bestedingen. Overigens zorgt dit ook voor een uitdaging op beheers- en integratiegebied voor ICT-gebruikers. Met de komst van Cloud Computing is ook sprake van een andere verschuiving. De traditionele ICT-aanbieder krijgt te maken met aanbieders uit andere sectoren die door het aanbieden van cloudoplossingen ook concurrent worden. Hierdoor is er sprake van branchevervaging. Een teken van de hoge snelheid waarmee de sector op dit moment verandert. Conclusies ICT-aanbieders ICT-aanbieders in de Nederlandse markt voelen nog niet de behoefte om massaal over te gaan op het aanbieden van cloud-oplossingen. In hun motivatie speelt het ontbreken van de klantvraag de grootste rol. Men ziet daarnaast nog voldoende mogelijkheden voor het aanbieden van traditionele producten en diensten. De belangrijkste barrière voor ICT-aanbieders om over te stappen op het aanbieden Cloud Computing,is tweeledig: cloud-oplossingen sluiten niet aan bij het huidige businessmodel en de omzet van de huidige producten en diensten staat nog niet onder druk. Toch blijkt uit ons onderzoek dat een weloverwogen keuze voor het aanbieden van Cloud Computing voor een hogere verwachte groei zorgt. Met een gemiddelde time-to-market van elf maanden is de switch naar Cloud Computing niet snel gemaakt. Dit samen met het feit dat cloud-oplossingen vaak haaks op het bestaande businessmodel van ICT-aanbieders staat, zorgt ervoor dat de ICT-sector op dit moment terughoudend is ten aanzien van het aanbieden van cloud-oplossingen.

26 26 groeistuipen van cloud computing conclusies en aanbevelingen Op basis van voorgaande analyse van de vraag- en aanbodzijde komen wij tot een aantal conclusies en aanbevelingen voor ICT-aanbieders. We hebben de nadruk gelegd op zowel de mismatch als de overeenkomst tussen vraag naar en aanbod van Cloud Computing.

27 conclusies en aanbevelingen 27 CONCLUSIE 1: Alle ingrediënten zijn aanwezig om te profiteren van Cloud Computing Positieve houding De houding van gebruikers speelt ICT-aanbieders in de kaart: Alhoewel bedrijven in het algemeen terughoudend zijn om nieuwe technologie toe te passen, neemt het gebruik van cloud-diensten exponentieel toe. Gebruik stijgt van 2 in 2011 naar 4 in Duidelijke voordelen ICT-aanbieders geven aan dat het aanwijsbare voordeel voor de klant een belangrijke voorwaarde is. Ook hier zijn de kaarten goed geschud. De voordelen van Cloud Computing zijn voor zowel gebruikers als aanbieders duidelijk: flexibiliteit, onafhankelijkheid en kostenbesparing. Zodra gebruikers deze voordelen ervaren, krijg je een vliegwiel-effect: gebruik werkt meer gebruik in de hand. Cloud is daarbij een kans om met elkaar een lange termijn relatie aan te gaan. Voldoende potentie Een meerderheid heeft nog niet besloten of men naar de cloud gaat. Er is dus groeipotentie, zeker in het MKB. Het is dan niet verwonderlijk dat de ICT-aanbieders gemiddeld genomen positief zijn over de te verwachten cloud-gerelateerde omzet. CONCLUSIE 2: Terughoudenheid bij ICT-aanbieders in het aanbieden van Cloud Computing Op basis van conclusie 1 zou verwacht mogen worden dat aan bieders van ICT-diensten in hoog tempo overgaan op het aan bieden van cloud-diensten. Uit ons onderzoek blijkt dit echter niet het geval te zijn. Slechts een beperkt deel van de aanbieders gaat volledig voor de cloud. Hiervoor zijn vijf belangrijke oorzaken: Tegenzin Ruim 3 van de bedrijven die nog geen cloud-diensten verkopen, geeft aan niets in de cloud te zien en zullen dergelijke oplossingen in principe niet aan hun klanten aanbieden. Bijna 4 geeft aan liever niet de cloud in te willen gaan, maar als de cloud een beter alternatief biedt dan zal dat worden aangeboden. Wachten op klant die twijfels heeft Bijna drie kwart van de bedrijven die nog geen cloud-diensten verkopen, gaan dit pas doen als hun klanten erom vragen. Onbekendheid met Cloud Computing blijkt een belangrijke barrière te zijn voor een nog snellere adoptie. Gebruikers twijfelen met name over de vraag of hun data veilig genoeg zijn en of het systeem continu beschikbaar is. Performance-prikkel blijft vooralsnog uit ICT-bedrijven vrezen kannibalisatie op hun bestaande omzet. Deze conclusie kwam duidelijk naar voren tijdens de panelbijeenkomst onder leidende vendors, system integrators, dienstverleners en resellers. De cloud-aanbieders van morgen zijn die aanbieders die in hun omzet en marge-ontwikkeling een duidelijk probleem hebben ervaren. Uit ons onderzoek blijkt dat ICT-bedrijven bovengemiddeld presteren en de pijn van de crisis (zowel door de economie als door cloud) dus nog niet echt voelen. Omschakeling naar cloud lastig De ICT-sector worstelt met de impact van Cloud Computing op de bestaande business. Overstappen op cloud-diensten is niet eenvoudig. Ten eerste duurt het lang: ICT-aanbieders hebben gemiddeld elf maanden nodig om nieuwe cloud-diensten in de markt te zetten. In het expert-panel werd in sommige gevallen zelfs gewezen op een veel langere transitieperiode. Zo zou het met name voor ISV s drie tot vijf jaar duren voordat ICT-bedrijven na de overstap op cloud-diensten weer winstgevend zijn. Met name grote bedrijven leren ons dat integratieproblematiek ook niet onderschat mag worden. Daarbij blijkt het lastig een geleidelijk scenario te volgen, al kiezen de meeste leveranciers toch om dit te doen.

28 28 groeistuipen van cloud computing Financiële consequenties Transitie naar een nieuw businessmodel heeft gevolgen voor de cash-flow. Er wordt afgerekend naar gebruik in plaats van uren of licenties. Dit zorgt op de langere termijn voor een stabielere inkomstenstroom. Op de korte termijn kan dit tot hogere (personeels) kosten en lagere inkomsten (verlies licentiefees) leiden. Dit vraagt diepe zakken, investeerders of financiers. CONCLUSIE 3: Uitdaging in omslag naar vraaggestuurd model Van technisch leverancier naar adviserende partner Cloud Computing doe je er niet bij. Is het niet vanwege de financiële gevolgen voor de aanbieder van cloud-diensten, dan is het wel vanwege de sterk veranderde rol die hij krijgt. Door Cloud Computing krijgen ICT-ondernemers ook de mogelijkheid om een langdurige relatie met hun klanten op te bouwen. Technisch experts worden steeds meer adviseurs, waardoor ze meer betrokken worden in en kennis moeten hebben van het primaire proces van hun klanten. In feite gaan ze van een leverende naar een begeleidende rol. ICT-aanbieders die in de cloud gaan, moeten dus het businessmodel aanpassen en hun medewerkers op een andere manier laten werken. Daarvoor is een 10 koerswijziging nodig. Hier schuilt ook de oorzaak van de grote terughoudendheid bij de huidige aanbieders: deze keuze houdt grote risico s in. Gewend aan aanbodgedreven markt ICT-bedrijven waren lange tijd gewend om zelf de afname van nieuwe producten te kunnen sturen. Dit is verleden tijd. Zeker de nieuwe generatie gebruikers legt hun vraag meer dwingend op. Via de consument en de werknemer komt nieuwe technologie bedrijven en instellingen binnen. Hierdoor verandert de vraag naar ICT-oplossingen sneller dan ICT-bedrijven zelf. Jonge bedrijven en ICT-managers kunnen makkelijker aan deze vraag voldoen. De conclusies onderschrijven onze stelling dat er een mismatch is tussen vraag en aanbod. Omdat de vraag steeds meer leidend wordt en bekendheid en vertrouwen zullen toenemen, kunnen ICT-bedrijven uiteindelijk niet anders dan meegaan in een veranderend businessmodel. Het is een groeimarkt met groeistuipen. Voor een aantal aanbieders biedt dit een kans die zij al hebben gegrepen, maar voor veel bedrijven rest er nog een uitdagend pad. Op basis van onze analyse en conclusies doen wij de volgende aanbevelingen: