Vijf inspirerende dementievriendelijke voorbeelden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vijf inspirerende dementievriendelijke voorbeelden"

Transcriptie

1 Vijf inspirerende dementievriendelijke voorbeelden Alzheimer Nederland wil dat heel Nederland dementievriendelijk wordt. Dat de maatschappij meer kennis heeft van dementie en mensen langer mee kunnen blijven doen.. Denk daarbij aan organisaties buiten de zorg en welzijn om, zoals de winkeliers, sportverenigingen en musea. Mensen met dementie komen immers ook bij deze instanties. Om langer thuiswonen mogelijk te maken is het belangrijk dat mensen in de buurt weten hoe te handelen. Op tal van plaatsen zijn goede initiatieven opgezet. In dit document treft u vijf inspirerende praktijk voorbeelden, die inspelen op een dementievriendelijke gemeenschap. Voorbeeld wandelgroep Blijf actief Clemens en Willy van de Rijke - Begeleiden al 12 jaar wandelgroep Blijf actief De wandelgroep is ons levenswerk geworden Van veel mensen hoor ik dat deze groep voelt als een warme deken, waarin iedereen zich gelijkwaardig voelt. Zo ongedwongen is de aanpak van mijn vrouw Willy en mij ook. Niks moet, alles mag. In principe gaan we 52 weken per jaar elke dinsdagmiddag wandelen in het Mastbos bij Breda. Tenzij het hoost of spiegelglad is. Als mantelzorgers liever even met elkaar praten dan kan achterblijven in de kantine van AV Sprint natuurlijk ook. Het is maar net waar iemand behoefte aan heeft. En dat werkt uitstekend. De deelnemers, gemiddeld zo n tien mensen met dementie, hun begeleiders en een aantal vrijwilligers, zijn altijd druk met elkaar in gesprek en hebben veel lol samen. Dat typeert de groep: ondanks dat ze vaak een zware rugzak met zich meedragen, heeft iedereen plezier. Veel mantelzorgers staan er van te kijken hoe hun partner met dementie bij het eerste bezoek meteen met anderen beginnen te kletsen. Al is er ook een keerzijde van de medaille. Af en toe moeten we afscheid nemen. En dat valt ons zwaar. Willy en ik zijn allebei emotioneel betrokken geraakt bij de groep. Naarmate we deelnemers beter leren kennen, bouwen we toch een band met ze op. Gelukkig kunnen we daar thuis samen over praten. Ik denk dat we inmiddels het hele jaar door met de groep bezig zijn. Voor elke paas-, sinterklaasen kerstviering maken we voor iedereen een klein presentje. Je zou best kunnen zeggen dat de wandelgroep inmiddels ons levenswerk is geworden. En daar stoppen we pas mee als we zelf niet meer kunnen! Voorbeeld bridgeweekenden voor vergeetachtigen. Henk van den Brink- Medeorganisator bridgeweekenden voor vergeetachtigen We spelen nog steeds bridge, maar op een andere manier Bridge is het mooiste kaartspel ter wereld. Veel mensen willen het spel graag spelen, maar kunnen dat niet meer. Mijn partner Bep is één van hen. Door de ziekte van Alzheimer is zij verward en kan ze het tempo van het spel niet meer bijbenen. Opmerkingen van andere spelers maken haar zenuwachtig waardoor ze meer fouten maakt en nog onzekerder wordt. We bezochten samen vaak bridgeweekenden, maar op een zeker moment moest ik ons afmelden. Het ging niet meer. Ik nam contact op met Bridge Travelling. Zij hadden nooit stilgestaan bij onze situatie en vroegen hoe ik een bridgeweekend met Bep voor me zou zien. Een paar dagen later

2 boden ze een speciaal bridgearrangement voor vergeetachtigen aan. In april gingen we voor het eerst, met drie andere paren. Ons doel is niet om het beste bridge te spelen. Als iemand een keer past als dat niet had gemoeten, dan doen we het gewoon opnieuw. Bridge Travelling zorgt er voor dat er altijd iemand is om in te springen als één van ons te moe wordt of de druk niet meer aankan. We spelen nog steeds bridge, maar op een andere manier. Tijdens bridgeweekenden worden vaak wandelingen of lezingen georganiseerd. Dus voor Bep zijn deze weekenden ook heel erg gezellig. Ik wil niet dat dit ook van haar wordt afgenomen. Voor ons allebei is het bovendien erg fijn om te kunnen praten met mensen die in dezelfde situatie zitten. Ik vind dat omgaan met dementie binnen alle bridgeclubs gemeengoed moet worden. Dementie bestaat, ook onder bridgers. Dus moeten clubs daar rekening mee gaan houden. Interesse in bridgereizen voor vergeetachtigen? Mail Henk: Voorbeeld van bibliotheek Nijkerk Roel Zuidhof - Directeur Bibliotheken Gemeente Nijkerk Er is nog steeds te veel onbekendheid en onbegrip Wij vinden het ontzettend belangrijk om mensen te helpen in hun zoektocht naar informatie over dementie. Daarom hebben we in de bibliotheek in Nijkerk een grote collectie gezondheidsinformatie. Van informatieve folders en ervaringsverhalen tot boeken over de medische achtergronden van dementie. Je kunt alles tegenwoordig googelen, maar door het enorme informatieaanbod raken mensen soms de weg kwijt. Wij zijn er om ze te helpen. Mijn moeder is een tijdje geleden overleden. Ze had geen dementie, maar door verschillende herseninfarcten en tia s ontstonden er allerlei storingen in haar hersenen. Het is heel verdrietig als je moeder je niet meer herkent en niet meer weet wat er om haar heen gebeurt. Ik denk dat er nog steeds heel veel onbegrip en onbekendheid is over dementie. Hoe partners worstelen met de ziekte en met de eenzaamheid. Ze hebben bemoediging en steun nodig om het vol te kunnen houden. Omzien naar elkaar, zonder daar iets voor terug te verwachten, is ontzettend belangrijk. Het is al ingewikkeld genoeg. De Nijkerkse bibliotheek werkt al jarenlang samen met de afdeling Noordwest-Veluwe van Alzheimer Nederland. Ook organiseren we in het najaar filmcafés, waar we ook altijd een film over dementie vertonen. Onze bibliotheek heeft een belangrijke ontmoetingsfunctie in Nijkerk. Een Alzheimer Café zou daar ook goed bij passen. Mochten er bibliotheken zijn die nog niet samenwerken met een regionale afdeling van Alzheimer Nederland, dan roep ik ze bij deze op contact op te nemen. Dementie wordt enorm onderschat. Het heeft een grote persoonlijke impact op het leven van een heel gezin. Een bibliotheek kan daar als informatieverstrekker een ondersteunende rol in spelen. Daar is een bibliotheek voor.

3 Voorbeeld boekenwinkel Fons Plukker - Eigenaar BoekenArk Weesp en voorzitter winkeliersvereniging Begrip voor mensen met dementie In onze winkel komen mensen over de vloer van wie ik vermoed dat ze dementie hebben. Ze komen bijvoorbeeld een paar dagen achter elkaar langs met steeds dezelfde vraag. Ik ondersteun en help ze waar ik kan. En als dat nodig is, kan ik contact opnemen met de familie. Ik herken de symptomen van dementie omdat ik er veel over heb gelezen. Ik ken zelf ook een aantal jonge mensen met alzheimer, die mij vertellen over hun ervaringen. Naarmate je er meer over te weten komen, word je steeds alerter. Het is belangrijk om ook medewerkers te trainen in het herkennen van klanten met dementie en uit te leggen wat ze in zo n situatie het beste kunnen doen. Geduld hebben, niet boos worden, begrip tonen en bij twijfel vragen stellen. Of ik hierin voorop loop in Weesp? Dat weet ik niet. Ik vraag me wel af of dit besef er bij andere winkeliers is. Daarom zijn we, samen met de afdeling Gooi en omstreken, begonnen met het informeren van iedereen in de gemeente over wat dementie is en hoe je daar het beste mee om kan gaan. Als winkelier, maar ook als wijkagent of baliemedewerker. Samen zorgen we er voor dat de gemeente Weesp over een paar jaar dementievriendelijk is. Ik vind het zo belangrijk dat mensen met dementie in onze winkels kunnen komen, zonder dat ze bang zijn op onbegrip te stuiten. We zorgen er voor dat mensen in een rolstoel gemakkelijk een winkel binnen kunnen, maar bij mensen met dementie staan we niet stil. Dat is onbegrijpelijk. Musea geven rondleidingen aan mensen met dementie en hun mantelzorgers Ik zie een vuurspuwende berg. Is het een vulkaan? Het Stedelijk Museum in Amsterdam en het Van Abbemuseum in Eindhoven verzorgen sinds het begin van dit jaar rondleidingen voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Het initiatief blijkt een schot in de roos: de rondleidingen zijn steevast volgeboekt. Alz... was er voor u bij. De rondleidingen voor mensen met dementie zijn geïnspireerd op het Meet Me at MoMA programma van het Museum of Modern Art in New York. Stefanie Metsemakers, coördinator van het Alzheimer programma in Nederland, haalde het programma na een stage in het MoMA naar Nederland. Veel bezoekers kwamen elke maand terug in het MoMA, waardoor het een veel bredere functie kreeg dan alleen kijken naar kunst. Dat willen we hier ook bereiken. Uit onderzoek blijkt dat mensen zich na afloop gelukkiger voelen en weer het idee hebben mee te tellen, waardoor het zelfvertrouwen en gevoel van waardigheid toeneemt. Het haalt mensen uit een sociaal isolement. Rode draad Wat is er anders aan de rondleidingen? Het tempo van de rondleidingen is laag, vertelt Stefanie. We behandelen een stuk of vier kunstwerken per keer, met een duidelijk thema als rode draad. Er is veel aandacht en tijd voor kennismaken met elkaar. En tijdens de rondleiding is er veel aandacht voor gesprekken. De toon is licht. We stellen open vragen, waarin humor een belangrijke rol speelt. Die sociale interactie is echt heel belangrijk. De rondleiders krijgen een speciale training, omdat je nooit weet wat er gebeurt en hoe iemand reageert. Bovendien gaat er altijd een vrijwilliger mee. Lichtgewicht krukje Voor Iona is het de eerste keer dat ze de rondleiding geeft. Constance gaat als vrijwilliger mee voor de praktische ondersteuning. Ellen en haar vader Frits maken deel uit van de groep van veertien mensen. Ze zijn al eerder geweest. Irma en Henk zijn samen met een vriendin gekomen

4 en Vera is met haar moeder Joke. Iedereen krijgt een lichtgewicht, inklapbaar krukje mee zodat ze rustig naar de schilderijen kunnen kijken. Licht en sfeer Iona start de rondleiding. Zit iedereen goed? Deze rondleiding heeft als thema licht en sfeer. Licht bepaalt vaak de sfeer van een werk. We zitten nu voor een schilderij van Jan Sluijters. Ik ben benieuwd of u mij kunt vertellen wat u ziet. Wim: Feest. Frits: Ja, dat vind ik ook. Iona: Het is heel duidelijk, hè, dat er op dit schilderij een groot feest aan de gang is. U ziet heel veel mensen met een hoed op. Wat zouden dat voor mensen zijn? Frits: Ik vind ze wat Parijzig. Iona: Dat klopt helemaal! Het is een schilderij van een feest in Parijs. Als u het schilderij zou moeten omschrijven in één woord, welk woord zou dat dan zijn? Quatorze juillet, Een boel kleuren, Licht, klinken de antwoorden. Iona: Jan Sluijters schilderde dit werk in Parijs. Het elektrische licht van de kroonluchters die u op het schilderij ziet, viel hem op. In 1907 was er voor het eerst elektrisch licht, en Sluijters was één van de eerste kunstenaars die dat schilderde. Welke titel zou u het schilderij geven? Tja, daar hebben vast heel veel mensen over nagedacht, zegt Irma. Frits: Jeu de lumière, het spel van het licht. Alleen hoor je de muziek er niet bij, voegt Henk er aan toe. Iona: Het schilderij heet eigenlijk Bal Tabarin. Soms is het inderdaad leuker om je eigen titel te verzinnen. Een berg in Frankrijk Iona: Het tweede werk van vandaag is iets rustiger. Joke: Het is een landschap. Frits: Ik zie een vuurspuwende berg. Het heeft iets dreigends. Misschien is het een vulkaan? Wim vindt het mooi en rustig. Zijn vrouw zegt dat het haar doet denken aan de Provence. Iona: Goed gezien! Het schilderij is La Montagne Sainte-Victoire van Paul Cézanne. Hij schilderde de berg, de Victoire, meer dan zeventig keer. Elke keer op een ander moment in een ander seizoen. Joke: Ik denk dat dit het voorjaar was, met die vale lucht. Iona: Hoe schilderde Cézanne dit? Met een kwast, antwoordt iemand abrupt. Iedereen lacht. Frits: In grote vlakken. Hij heeft het niet precies nageschilderd. Iona: Hij schilderde vlakken tegenover elkaar. Het was een experiment of je met deze vlakken ook diepte kon bereiken. Dat was een hele ontdekking in die tijd, Cézanne was de eerste die dat zo deed. Hoe zou u het aanpakken als u zelf een berg zou schilderen? Irma: Ja, dat zou ik wel willen. Ik denk dat ik zou beginnen met de grond. En eerst goed kijken naar de kleuren.

5 Morning The Springs Het werk van mijn kleindochter ziet er ongeveer hetzelfde uit, is het eerste wat Irma zegt over het laatste schilderij van de rondleiding, een werk van Willem de Kooning. Iona: De Kooning is een Nederlander die naar Amerika verhuisde. Hij was een abstracte schilder die altijd een moment probeerde te vangen in zijn werk. Welk moment zou dit zijn? Joke: Ik denk s ochtends vroeg. Iona: Klopt, het is een impressie van een fontein in de vroege ochtend. Irma: Daar was ik niet uitgekomen. Ik zie drie kleuren, maar daarna houdt het op. Joke: Ik zie een baby die net wakker is. Iona: Dat is het leuke van een abstract schilderij. Iedereen ziet er iets anders in. Alles ontwaakt, zegt Wim. Hij stoot zijn vrouw zachtjes aan en roept: Koekoek! Rustpunten Iedereen heeft genoten van de rondleiding. Zo ook Irma, de vrouw van Henk. Na de rondleiding zegt Henk dat hij het zelf ook een mooie middag vond. Ze hebben een aantal rustpunten gecreëerd in de rondleiding. Dat is erg belangrijk voor mensen met dementie. Zo geven ze iedereen de kans om er even rustig over na te denken. Goed voor de gezondheid De rondleidingen voor mensen met dementie en hun mantelzorgers is geïnspireerd op het succesvolle Meet Me at MoMA -programma van het Museum of Modern Art in New York. Door cognitieve oefening stimuleert het kijken naar kunst de hersenen. Onderzoek toont aan dat dit goed is voor de gezondheid. Bijzonder aan het programma is dat het niet alleen een positief effect heeft op degene met dementie, maar ook op de mantelzorger en de relatie tussen hen beiden. Bovendien biedt het museum hiermee een veilige en inspirerende omgeving om met lotgenoten in contact te komen. Tijdens het programma ligt de focus op het positieve, creatieve en inspirerende; niet op de ziekte. Stedelijk Museum Amsterdam Datum: iedere eerste maandag van de maand Tijd: uur Prijs: 7,50 per deelnemer, incl. entree Reserveren (noodzakelijk) via educatie@stedelijk.nl of Van Abbemuseum, Eindhoven Datum: iedere tweede maandag van de maand Tijd: uur Prijs: 7,50 per deelnemer, incl. entree Reserveren (noodzakelijk) via reserveringen@vanabbemuseum.nl of Meer weten? Kijk voor meer informatie op en

Dementievriendelijke samenleving. Ontmoeting in de buurt, 20 mei 2015 Julie Meerveld, Alzheimer Nederland

Dementievriendelijke samenleving. Ontmoeting in de buurt, 20 mei 2015 Julie Meerveld, Alzheimer Nederland Dementievriendelijke samenleving Ontmoeting in de buurt, 20 mei 2015 Julie Meerveld, Alzheimer Nederland Programma 1. Dementie: waarom is dit voor mij van belang? 2. Beeldvorming over dementie 3. Hoe kan

Nadere informatie

Dementievriendelijke gemeenschap. Ontmoeting in de buurt, 25 februari 2015 Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland

Dementievriendelijke gemeenschap. Ontmoeting in de buurt, 25 februari 2015 Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland Dementievriendelijke gemeenschap Ontmoeting in de buurt, 25 februari 2015 Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland Programma 1. Cijfers en Feiten 2. Waarom is dit voor mij van belang? 3. Wat is dementie? 4.

Nadere informatie

ONVERGETELIJK Interactieve rondleidingen en workshops voor mensen met dementie en hun mantelzorgers

ONVERGETELIJK Interactieve rondleidingen en workshops voor mensen met dementie en hun mantelzorgers ONVERGETELIJK Interactieve rondleidingen en workshops voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Stefanie Metsemakers coördinator Onvergetelijk Van Abbe Onvergetelijk Stedelijk INHOUD Programma Uitbreiding

Nadere informatie

De mantelzorg DER LIEFDE

De mantelzorg DER LIEFDE De mantelzorg DER LIEFDE Ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zorgen onbetaald en langdurig voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner of familielid. Ook op de HAN zijn veel medewerkers

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Op weg naar een dementievriendelijke wijk. Iedereen kan een steentje bijdragen. Jasper Kimenai Alzheimer Nederland

Op weg naar een dementievriendelijke wijk. Iedereen kan een steentje bijdragen. Jasper Kimenai Alzheimer Nederland Op weg naar een dementievriendelijke wijk Iedereen kan een steentje bijdragen Jasper Kimenai Alzheimer Nederland Programma 1. Wensen en behoeften 2. Dementievriendelijk Nederland 3. Programma dementievrienden

Nadere informatie

Alzheimer Magazine 19

Alzheimer Magazine 19 Per 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dit heeft ingrijpende gevolgen, met name voor thuiswonende mensen met dementie en

Nadere informatie

ONVERGETELIJK BOIJMANS

ONVERGETELIJK BOIJMANS ONVERGETELIJK BOIJMANS INTERACTIEVE RONDLEIDINGEN VOOR MENSEN MET DEMENTIE EN HUN MANTELZORGERS Catrien Schreuder Hoofd Educatie Museum Boijmans Van Beuningen Stefanie Metsemakers Projectcoördinator Onvergetelijk

Nadere informatie

Nummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien

Nummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien Nummer 1 December 2011 Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien LANDELIJK HEEFT 16% VAN DE JONGEREN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN. Scoop richt zich bij coaching, counseling en training

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Samenvatting onderzoeksresultaten Landelijke implementatie Onvergetelijk-programma

Samenvatting onderzoeksresultaten Landelijke implementatie Onvergetelijk-programma Samenvatting onderzoeksresultaten Landelijke implementatie Onvergetelijk-programma Rose-Marie Dröes, Iris Hendriks en Franka Meiland Afdeling Psychiatrie, VU medisch centrum, Amsterdam In 2013 startten

Nadere informatie

Dementievriendelijke gemeenschap. Iedereen kan een steentje bijdragen. Herman Post Jasper Kimenai Alzheimer Nederland

Dementievriendelijke gemeenschap. Iedereen kan een steentje bijdragen. Herman Post Jasper Kimenai Alzheimer Nederland Dementievriendelijke gemeenschap Iedereen kan een steentje bijdragen Herman Post Jasper Kimenai Alzheimer Nederland Programma 1. Wensen en behoeften 2. Dementievriendelijk Nederland 3. Programma dementievrienden

Nadere informatie

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan.

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan. LESBRIEF Binnenkort gaan jullie met jullie groep naar de voorstelling Biggels en Tuiten Hieronder een aantal tips over hoe je de groep goed kan voorbereiden op de voorstelling. VOOR DE VOORSTELLING Vertel

Nadere informatie

De Kunst van het Ondernemen. Boekhandel Voorhoeve, Amin Usman & Kunstenaar Elganan Jelsma 2014 BLOG door ELGANAN

De Kunst van het Ondernemen. Boekhandel Voorhoeve, Amin Usman & Kunstenaar Elganan Jelsma 2014 BLOG door ELGANAN De Kunst van het Ondernemen Boekhandel Voorhoeve, Amin Usman & Kunstenaar Elganan Jelsma 2014 BLOG door ELGANAN Voorjaar 2014: Start van een nieuw Kunstproject Woensdag 5 maart 2014 Na een paar mails te

Nadere informatie

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Op weg naar een dementievriendelijke samenleving. Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland

Op weg naar een dementievriendelijke samenleving. Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland Op weg naar een dementievriendelijke samenleving Jasper Kimenai, Alzheimer Nederland Programma 1. Wensen en behoeften 2. Dementievriendelijk Nederland 3. Voorbeelden 4. Tips 5. Acties 6. Hoe gaan we verder?

Nadere informatie

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen Klee Lesmateriaal groep 5 en 6 deel 1: klassikale les op school bij de tentoonstelling Klee en Cobra Het begint als kind 28.01-22.04 2012 en Cobra Opnieuw beginnen Dit is Paul Klee En dit ook. En dit is

Nadere informatie

Kijk maar naar enkele reacties van leerlingen en ouders.

Kijk maar naar enkele reacties van leerlingen en ouders. Inleiding 7 Steeds vaker komen we op school leerlingen tegen van wie de ouders gescheiden zijn. Eén op de drie huwelijken wordt ontbonden en veelal zijn daarbij kinderen betrokken. Uit onderzoek blijkt

Nadere informatie

De Nationale Stichting ter Bevordering van Vrolijkheid

De Nationale Stichting ter Bevordering van Vrolijkheid In Nederland staan 40 asielzoekerscentra (AZC's). Dat zijn plekken waar asielzoekers wonen. Asielzoekers zijn mensen die naar Nederland zijn gevlucht. Omdat er in hun eigen land oorlog is bijvoorbeeld,

Nadere informatie

Training - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN

Training - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN Training - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN HERKEN JE DIT? Heb je steeds het gevoel het net niet goed genoeg te doen voor iedereen? Zijn de dagen te kort voor

Nadere informatie

Zingeving op MAAT. Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat?

Zingeving op MAAT. Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat? Zingeving op MAAT Wat zijn de effecten van aandacht voor levensvragen en hoe meet je dat? Hoe maken we het hard? Aandacht voor levensvragen en ouderen in zorg en welzijn Expertisenetwerk Levensvragen en

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Kortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind.

Kortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind. Tekst: opening Helpdesk Welkom dames en heren, Het doet mij goed om te zien dat er zo veel mensen op deze feestelijke opening van de Helpdesk zijn afgekomen. Dat betekent dat er veel interesse voor is.

Nadere informatie

Kijk, zo en zo gaat het beter, voel je wel?

Kijk, zo en zo gaat het beter, voel je wel? Kijk, zo en zo gaat het beter, voel je wel? Wat is seksuele intimidatie? Sporten is heerlijk! Je kunt er al je energie in kwijt. Het is vaak spannend en gezellig en je voelt je er goed door. Maar soms

Nadere informatie

Natuur doet je goed. Natuurbeleving met cliënten. Training voor begeleiders van: ouderen, mensen met dementie, mensen met een (meervoudige) beperking

Natuur doet je goed. Natuurbeleving met cliënten. Training voor begeleiders van: ouderen, mensen met dementie, mensen met een (meervoudige) beperking Natuur doet je goed Natuurbeleving met cliënten Training voor begeleiders van: ouderen, mensen met dementie, mensen met een (meervoudige) beperking Op naar buiten Frisse buitenlucht en beweging is gezond

Nadere informatie

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

Mensen met dementie helpen is een kunst. Arie Pinxteren (links op de foto) is voorzitter van de afdeling Zeeland.

Mensen met dementie helpen is een kunst. Arie Pinxteren (links op de foto) is voorzitter van de afdeling Zeeland. Arie Pinxteren (links op de foto) is voorzitter van de afdeling Zeeland Ik ben vrijwilliger bij Alzheimer Nederland voor mijn vader. Hij heeft dementie en daarom weet ik als geen ander hoe belangrijk het

Nadere informatie

Theateractiviteiten voor, door en met mensen met een verstandelijke beperking.

Theateractiviteiten voor, door en met mensen met een verstandelijke beperking. Studio Sterk: Sterker door Participatief Drama Theateractiviteiten voor, door en met mensen met een verstandelijke beperking. Theater als middel om een stem te geven aan mensen die nauwelijks gehoord worden.

Nadere informatie

Ellen Schild. Tineke Groen

Ellen Schild. Tineke Groen Ellen Schild Tineke Groen Jaar in jaar uit besteden we in Mebest aandacht aan fraaie afbouwprojecten. Achter elk van die projecten zitten vakmensen. Vakmensen die het bedenken, vakmensen die het maken.

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Ik ga een grote uitdaging niet uit de weg. Taken die moeilijk zijn, vind ik veel leuker dan eenvoudige taken.

Ik ga een grote uitdaging niet uit de weg. Taken die moeilijk zijn, vind ik veel leuker dan eenvoudige taken. Ik ga een grote uitdaging niet uit de weg. Taken die moeilijk zijn, vind ik veel leuker dan eenvoudige taken. 2 5 Ik hoef niet aangespoord te worden om mijn taken te maken. Niemand hoeft mij te zeggen

Nadere informatie

Is iemand in jouw omgeving verslaafd?

Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Verslaafd aan Jou ondersteunt en informeert de omgeving van verslaafden. Vaak gaat alle aandacht uit naar de verslaafde en daardoor wordt soms niet gezien dat familie

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Wijs Worden. werkboek. deel 1 DAMON

Wijs Worden. werkboek. deel 1 DAMON Wijs Worden werkboek deel 1 DAMON WW wb deel 1 mei2009.indd 1 5/25/09 10:33:45 AM Hoofdstuk 1 Over wat echt belangrijk is Paragraaf 1 Inleiding Opdracht 1, p.8 Hieronder staan twaalf standpunten over wat

Nadere informatie

Thema s voor het Alzheimer Café. Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek

Thema s voor het Alzheimer Café. Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek Thema s voor het Alzheimer Café Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek Medische aspecten Wat is dementie? Medische aspecten Verschillende

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B1 nr. 1)

Luisteren: muziek (B1 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U

Nadere informatie

Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen

Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen bussum 2011 Wij wijzen erop dat het gebruik van de bijlagen bedoeld is voor de praktijk van de therapeut die de in het boek Stotteren: van theorie naar

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Dialogen website Motiveren tot rookstop

Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.

Nadere informatie

11.1 Kent men de culturele activiteiten die georganiseerd worden? In welke mate kent de senior de culturele activiteiten in Kampenhout?

11.1 Kent men de culturele activiteiten die georganiseerd worden? In welke mate kent de senior de culturele activiteiten in Kampenhout? 79 11. Cultuur. 11.1 Kent men de culturele activiteiten die georganiseerd worden? In welke mate kent de senior de culturele activiteiten in Kampenhout? 45% 40% 35% 30% 45% 25% 20% 35% 15% 10% 18% 5% 0%

Nadere informatie

Bijlage Stoere Schildpadden

Bijlage Stoere Schildpadden Bijlage Stoere Schildpadden Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Stoere Schildpadden, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies

Nadere informatie

Nieuwsbrief 14, september 2010

Nieuwsbrief 14, september 2010 Stichting WoonMere Nieuwsbrief 14, september 2010 Redactie: Mariska Elfrink Hallo allemaal, Eindelijk is het dan gebeurt: we zijn verhuist naar ons eigen appartement! Inmiddels wonen we hier alweer een

Nadere informatie

ROFFELTJE. Hij ziet het niet

ROFFELTJE. Hij ziet het niet Spechtstraat 49, 3853 VA, Ermelo, 0341-552284 ROFFELTJE > Hij ziet het niet Vol vertrouwen legt hij zijn kleine bruine handjes in die van mij. Ik heb zwarte Piet gezien vertelt hij me met glanzende bruine

Nadere informatie

De kracht van ADHD. Arno de Poorter Psycholoog en mens met ADHD

De kracht van ADHD. Arno de Poorter Psycholoog en mens met ADHD De kracht van ADHD Arno de Poorter Psycholoog en mens met ADHD Vraag Wie heeft er ADHD in de zaal? Voorstellen Arno de Poorter ADHD Jaren hulpverlening 2007 afgestudeerd Psycholoog 2008 begonnen met Hulp

Nadere informatie

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N René op vakantie 10-17 mei 2013 P U T T E N Begeleider Theo Vrijdag 10 mei Vertrek naar Landal Tegen 12 uur rijdt de Tendens bus de Ranonkelweg in en René straalt als hij mij ziet. Na de lunch nemen we

Nadere informatie

Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig

Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig Beertje Anders zit stil in een hoekje als Beertje Bruin langskomt. Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig bent. Kan ik je helpen, want ik ben je vriend en vrienden

Nadere informatie

7.5 Script en plaatjes post-test

7.5 Script en plaatjes post-test 7.5 Script en plaatjes post-test De vorige keer waren we hier om Drakie wat beter te leren praten en Drakie heeft toen een heleboel van jou geleerd. Dat vond ie heel leuk. Vandaag gaan we wat dingen die

Nadere informatie

Samen eenzaam. Frida den Hollander

Samen eenzaam. Frida den Hollander Samen eenzaam Samen eenzaam Frida den Hollander Tweede editie Schrijver: Frida den Hollander Coverontwerp: Koos den Hollander Correctie: Koos den Hollander ISBN:9789402122442 Inhoud Inleiding 1 Ik ben

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

Zelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.

Zelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Zelfmoordgedachten Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfmoordgedachten Zelfmoordlijn 1813 Die kan je bellen, chatten of mailen als je aan zelfdoding denkt. Op de website

Nadere informatie

Vacature. Wat is jouw kijk? Ik ben aan het dementeren en zoek een begeleider die: Bij deze kaart hoort opdrachtkaart 86.

Vacature. Wat is jouw kijk? Ik ben aan het dementeren en zoek een begeleider die: Bij deze kaart hoort opdrachtkaart 86. Wat is jouw kijk? 86 Bij deze kaart hoort opdrachtkaart 86. Vacature Ik ben aan het dementeren en zoek een begeleider die: - Het leuk vindt om mij als mens met een verstandelijke beperking en dementie

Nadere informatie

1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen!

1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen! 1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen! Ge zijt nooit in orde! Ge zijt altijd te laat! Ge zijt nooit

Nadere informatie

Links op de foto mijn moeder, Greet van. Woudenberg-Brink met haar man, kinderen en. kleinkinderen tijdens een laatste vakantie op

Links op de foto mijn moeder, Greet van. Woudenberg-Brink met haar man, kinderen en. kleinkinderen tijdens een laatste vakantie op Kwaliteit van leven en hoogwaardige kwaliteit van zorg voor mensen met dementie: dat is voor Alzheimer Nederland een belangrijke drijfveer. Zeker nu de hervormingen in de langdurige zorg aan de orde van

Nadere informatie

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt?

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? Beste kinderen, Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? In mijn vrije tijd ben ik natuurgids. Met mijn verrekijker en vergrootglas trek ik naar allerlei plekjes om de natuur

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Schildervakanties. Inspirerende workshops en vrij schilderen

Schildervakanties. Inspirerende workshops en vrij schilderen Schildervakanties Kunstschilder José van den Helder-van Oudenallen geeft met veel enthousiasme schilderworkshops voor beginnende en gevorderde schilders. Op een vrije en toegankelijke manier brengt zij

Nadere informatie

Researchverslag: rituelen Joanna Siccama GAR1-B 11-10-2014 leraar: Harald Warmelink

Researchverslag: rituelen Joanna Siccama GAR1-B 11-10-2014 leraar: Harald Warmelink Researchverslag: rituelen Joanna Siccama GAR1-B 11-10-2014 leraar: Harald Warmelink Inleiding Om onderzoek te doen naar rituelen is het in eerste plaats belangrijk om te definiëren wat een ritueel is.

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

ONVERGETELIJK Kunst bespreken met mensen met dementie en hun dierbaren

ONVERGETELIJK Kunst bespreken met mensen met dementie en hun dierbaren ONVERGETELIJK Kunst bespreken met mensen met dementie en hun dierbaren 2013: ONVERGETELIJK STEDELIJK & ONVERGETELIJK VAN ABBE Doel: een ontspannen, sociale en inspirerende museumactiviteit organiseren

Nadere informatie

Enkele vragen aan Kristin Harmel

Enkele vragen aan Kristin Harmel Enkele vragen aan Kristin Harmel Waar gaat Zolang er sterren aan de hemel staan over? Zolang er sterren aan de hemel staan gaat over Hope McKenna- Smith, eigenaresse van een bakkerij in Cape Cod. Ze komt

Nadere informatie

KUNST INSPIREERT! Foto: Peter Cox. workshops voor bedrijven

KUNST INSPIREERT! Foto: Peter Cox. workshops voor bedrijven KUNST INSPIREERT! Foto: Peter Cox workshops voor bedrijven KUNST ALS INSPIRATIE VOOR UW ORGANISATIE Moderne en hedendaagse kunst kan een bron van inspiratie zijn om samenwerking in uw organisatie te stimuleren.

Nadere informatie

VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips

VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips VoorleesExpress Samen met ouders aan de slag Praktische tips Samen met ouders aan de slag Ouders betrekken bij het voorlezen Je gaat straks via de VoorleesExpress twintig weken voorlezen bij een of meerdere

Nadere informatie

HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER

HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein Zorgen voor een ander, dan doe je gewoon.. Maar soms is een beetje hulp en steun meer dan welkom! In Nieuwegein

Nadere informatie

De MS van Tess Als elke dag onzeker is

De MS van Tess Als elke dag onzeker is Morgen gaan we naar de huisarts, zegt haar moeder s middags. Ik weet niet wat er met je is. Je bent zo moe de laatste tijd. En nu heb je ook nog last van je oog. De juf zegt dat ik misschien een bril moet,

Nadere informatie

[DE BASILIEK VAN KOEKELBERG]

[DE BASILIEK VAN KOEKELBERG] 1 e graad secundair onderwijs Naam:... NATIONALE BASILIEK VAN HET HEILIG HART KOEKELBERG [DE BASILIEK VAN KOEKELBERG] Met dit boekje kan je zelfstandig of in groep kennismaken met de basiliek. 2 Hoe ga

Nadere informatie

MEE West-Brabant Maakt meedoen mogelijk. Onafhankelijke cliëntondersteuning bij langdurige zorg (Wlz)

MEE West-Brabant Maakt meedoen mogelijk. Onafhankelijke cliëntondersteuning bij langdurige zorg (Wlz) MEE West-Brabant Maakt meedoen mogelijk Onafhankelijke cliëntondersteuning bij langdurige zorg (Wlz) Onafhankelijke cliëntondersteuning bij langdurige zorg Dankzij MEE kunnen we de zorg en hulp thuis organiseren

Nadere informatie

Afval Anne en de Sorteerbrigade

Afval Anne en de Sorteerbrigade Afval Anne en de Sorteerbrigade Verhaal ontwikkeld voor educatieproject Afval groep 3 School en Cultuur Veenendaal 2014 Geschreven door: Sanne Heymann Tekeningen door: Sjoerd Kreijns Dit is Afval Anne.

Nadere informatie

#1 3e jaargang. Atelier Lia de Craen. Nieuwe borden. Open middag. Uit de kunstdag

#1 3e jaargang. Atelier Lia de Craen. Nieuwe borden. Open middag. Uit de kunstdag #1 3e jaargang Atelier Lia de Craen Met de natuur als inspiratiebron. Met foto s en schetsen als vertrekpunt. Met de levenscycli van beweging, verandering en vergankelijkheid als thema. Met vormen, kleuren

Nadere informatie

Zelfdoding. en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.

Zelfdoding. en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Zelfdoding en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfdoding De Zelfmoordlijn tel. 02 649 95 55 www.zelfmoordlijn.be Werkgroep Verder Voor wie achterblijft na

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

Welke krachten en drempels ervaren deelnemers door de workshops van Artability in Thessaloniki?

Welke krachten en drempels ervaren deelnemers door de workshops van Artability in Thessaloniki? 7. Bijlage Resultaten enquête Welke krachten en drempels ervaren deelnemers door de workshops van Artability in Thessaloniki? 1. Waarom ben je aan het project begonnen? (Για ποιό λόγο ξεκίνθςεσ να ςυμμετζχεισ

Nadere informatie

explore the big questions of life Een introductie

explore the big questions of life Een introductie explore the big questions of life Een introductie www.youthalpha.nl Youth Alpha is een programma van Youth for Christ Nederland en stichting Alpha-cursus Nederland. 2 Youth for Christ Nederland www.yfc.nl

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat!

Je bent jong en je wilt wat! Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in

Nadere informatie