De meest voorkomende bijwerkingen maag- en darmklachten, zoals een vol gevoel, misselijkheid en braken of diarree lusteloosheid, vermoeidheid

Transcriptie

1 Methotrexaat (MTX) Uw maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft u Methotrexaat voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa (chronische darmontstekingen). Om dit geneesmiddel goed te gebruiken is het belangrijk dat u er een aantal dingen over weet. Lees daarom deze folder en de bijsluiter van dit medicijn aandachtig door. Werking Medicijnen kunnen inflammatoire darmziekten als de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa niet genezen. Wel zijn er medicijnen die het ontstekingsproces onderdrukken en de klachten kunnen verminderen. Ook voorkomen de medicijnen het opnieuw opvlammen van de ziekte, wanneer de ziekte niet actief is. Methotrexaat is zo n medicijn. Het wordt gebruikt om de lichaamsafweer te remmen en zo de ontsteking rustig te houden. Het kan zes tot acht weken duren voordat u merkt dat dit medicijn gaat werken. Als Methotrexaat een gunstig effect heeft, kunt u het jarenlang gebruiken. Heeft u veel last van bijwerkingen of lijkt het middel niet aan te slaan, dan kan de arts voorstellen om te stoppen met het gebruik van het medicijn. Gebruik Methotrexaat kan in tabletvorm en als een injectie worden gegeven. Uw arts bespreekt met u welke methode voor u het beste is. Meestal is dit de injectie, omdat de opname van de tabletten via de darm nogal onvoorspelbaar is. De injecties gebruikt u één keer per week op een vaste dag. Methotrexaat kunt u in combinatie met bijna alle geneesmiddelen gebruiken. Alleen meestal niet in combinatie met antibiotica. Heeft u antibiotica nodig? Overleg dan met uw specialist over het tijdelijk stoppen met Methotrexaat. Vertel uw huisarts en specialist altijd welke medicijnen u gebruikt.

2 Bijwerkingen In de bijsluiter van de apotheek staan de bijwerkingen van Methotrexaat. De dosering die bij de ziekte van Crohn gebruikt wordt, is lager dan bij sommige andere ziektes. Door de lage(re) dosering zijn er minder bijwerkingen. Foliumzuur tabletten kunnen de bijwerkingen verminderen. Uw MDL-arts schrijft u standaard foliumzuur 5 mg voor. Deze neemt u wekelijks in, echter NIET op de dag dat u Methotrexaat gebruikt. De meest voorkomende bijwerkingen maag- en darmklachten, zoals een vol gevoel, misselijkheid en braken of diarree lusteloosheid, vermoeidheid Soms voorkomende bijwerkingen ontstekingen in het slijmvlies van de mond zoals pijnlijke plekjes (zweertjes) daling van de hoeveelheid witte bloedcellen, waardoor u meer risico loopt om een infectie te krijgen, zoals griep, bronchitis, long- of blaasontsteking daling van de hoeveelheid rode bloedcellen in het bloed, waardoor u bloedarmoede kunt krijgen problemen met de werking van de lever en/of nieren. Hier merkt u niets van. Deze problemen worden aangetoond worden bij bloedonderzoek. Bijna nooit oogklachten, meestal ontsteking van het oogslijmvlies haaruitval, meestal mild en niet blijvend (herstelt vanzelf zodra de behandeling wordt gestopt) zweren in de maag of darm menstruatiestoornissen. Neem direct contact op met uw maag- darm- leverarts of MDL-verpleegkundige bij koorts, koude rillingen, kortademigheid, een gele huid, snel blauwe plekken en/of bloedneuzen. Gebeurt dit buiten kantoortijden, neem dan contact op met de (dienstdoende) huisarts of via de spoedeisende hulp met de dienstdoende MDL-arts.. Controles Houdt u zich voor een goed verloop van uw behandeling aan uw poliklinische afspraken. Ook is het dringend nodig om regelmatig bloedonderzoek te laten doen. Met deze controles kunnen we het effect van de behandeling met Methotrexaat volgen, maar ook om bijwerkingen opsporen (zoals lever- en nierfunctiestoornissen). Effect op vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding Vertel uw MDL-arts als u zwanger wilt worden of zwanger bent. Methotrexaat is namelijk schadelijk voor het ongeboren kind en mag niet gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Ook mannelijke patiënten moeten een vaderschapswens doorgeven. Methotrexaat is schadelijk voor de zaadcellen. Zes maanden voor een eventuele zwangerschap stopt u met het gebruik van Methotrexaat. Gebruik geen Methotrexaat als u borstvoeding geeft. Stop de borstvoeding. Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Mogelijk kan de arts u tijdelijk een ander middel voorschrijven. Methotrexaat (MTX) pagina 2

3 Alcohol Wees voorzichtig met alcohol, want alcohol verhoogt de kans op leverafwijkingen bij gebruik van Methotrexaat. Drink bij voorkeur niet meer dan 1 à 2 glazen per dag. Neem geen alcohol op de dag dat u de injectie krijgt. Pijnstillers Het gebruik van sommige pijnstillers (de zogenoemde NSAID S, zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac) kunnen de werking van Methotrexaat verhogen. Hierdoor neemt de kans op bijwerkingen toe. Mocht u pijnstillers nodig hebben, gebruik dan alleen paracetamol. Is dit niet voldoende, raadpleeg dan de arts. Zon U kunt een iets verhoogde gevoeligheid krijgen voor zonlicht. Ga niet onbeschermd zonnebaden en gebruik bij fel zonlicht altijd een zonnebrandcrème met een beschermingsfactor van 30 of hoger. Reizen Zorg ervoor dat wanneer u reist, de injecties Methotrexaat op een temperatuur tussen de 15 C en 25 C blijven. Doe de spuiten in uw handbagage wanneer u met het vliegtuig reist. De temperatuur in het bagageruim is vaak te laag, waardoor er kans op bevriezing is. Zorg voor een geldig medicijnpaspoort. U regelt een paspoort via uw apotheek. Vaccinaties Vaccinaties zijn minder effectief als u Methotrexaat gebruikt. Ook als u bent ingeënt voordat u met Methotrexaat begint, bent u misschien minder goed beschermd. Houd hier altijd rekening mee. Er is een verhoogde kans op complicaties na toediening van een levend verzwakt vaccin. Daaronder vallen: BMR vaccin (Bof, Mazelen, Rode Hond) BCG-vaccin (Tuberculose) Oraal Tyfus vaccin Gele koorts vaccin Varicella vaccin Rotavirus vaccin U mag deze vaccinaties absoluut niet toegediend krijgen als u Methotrexaat gebruikt. Vaccins van gedode of geïnactiveerde micro-organismen als bacteriën en virussen of van ontgifte toxinen (gifstoffen van bacteriën) zijn wel veilig om toegediend te krijgen. Dit zijn: D(K)TP (Difterie, Kinkhoest, Tetanus, Polio) Tyfusvaccin m.b.v. injectie Cholera-vaccin Meningokokkenvaccin Haemophilus Influenza B-vaccin Hepatitis A en B-vaccin Influenza vaccin (griepprik) Rabiës vaccin Meningokokken vaccin Papillomavirus vaccin Pneumokokken vaccin Poliomyelitis vaccin Methotrexaat (MTX) pagina 3

4 Bloedonderzoek kan aantonen of u voldoende antistoffen heeft aangemaakt. Door de behandeling met afweerremmende middelen voor uw darmziekte loopt u meer kans op een ernstiger verloop van infecties. Daarom wordt de griepprik (influenzavaccinatie) via de huisarts aanbevolen. Toedienen van Methotrexaat was uw handen; controleer op juiste medicijn, juiste dosering en houdbaarheidsdatum; maak de spuit gereed voor gebruik: plaats de naald op de spuit en draai deze een kwartslag. Zorg dat u de naald niet met uw handen aanraakt; de spuit mag niet ontlucht worden; wissel de prikplaats af; linker- en rechterbeen, links of rechts in de buik; desinfecteer de huid met alcohol; neem een huidplooi en houd de spuit met uw ene hand onder een hoek van 90 of 45 graden ten opzichte van de huid; duw de naald in een snelle, korte beweging door de huid; spuit de vloeistof in, door de zuiger rustig naar beneden te drukken; leg een gaasje op de prikplaats en verwijder de naald in één beweging; de prikplaats niet masseren; deponeer de spuit en de naald in de afvalcontainer; druk de prikplaats af met een gaasje en plak er zo nodig een pleister op. Vragen Het is belangrijk dat u juiste en duidelijke informatie heeft gekregen. Met deze informatie beslist u met uw arts over uw behandeling. Heeft u na het gesprek met uw MDL-arts en na het lezen van deze folder nog vragen? Stel deze dan gerust. Contact met de MDL-verpleegkundige U neemt contact op met de MDL-verpleegkundige, bij voorkeur per via mdl@spaarnegasthuis.nl. U kunt ook een (telefonische) afspraak maken via polikliniek MDL op telefoonnummer (023) Hoofddorp: Hoofddorp: Haarlem: Line Meinsma, aanwezig maandag, dinsdag en donderdag in de even weken. Sandra Peterson, aanwezig donderdag in de oneven weken. Maartje Lubsen, aanwezig maandag, dinsdag, vrijdag op Haarlem Zuid en donderdag op Haarlem Noord. Voor recepten, laboratoriumformulieren en het maken/verzetten van afspraken neemt u contact op met de polikliniek MDL, telefoonnummer (023) Methotrexaat (MTX) pagina 4

5 Waar zijn we te vinden? Haarlem Zuid Boerhaavelaan RC Haarlem Hoofddorp Spaarnepoort TM Hoofddorp Haarlem Noord Vondelweg BW Haarlem Heemstede Händellaan 2A 2102 CW Heemstede (023) info@spaarnegasthuis.nl Methotrexaat (MTX) pagina 5