Het poststuk van de maand november 2013: posttarieven 3.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Het poststuk van de maand november 2013: posttarieven 3."

Samuël Boender
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Het poststuk van de maand november 2013: posttarieven 3. Er zijn ook in Nederland postzegels uitgegeven in schijnbaar vreemde waarden. Wat een vreemde waarde is, dat is natuurlijk een persoonlijke zaak. En als je het over vreemde waarden hebt, dan moet je ook aangeven wat je dan normale waarden vindt. Voor mij is het uitgangspunt van normale bedragen: - een veelvoud van 2½ cent tot 15 cent. - een veelvoud van 5 cent van 15 t/m 50 cent - een veelvoud van 10 cent vanaf 50 cent. Maar daar valt over te twisten. In de vooroorlogse periode mogen wat mij betreft als vreemde waarden gelden: De enkelvoudige tarieven 4 ct (bijv. NVPH 58, en 106), 4½ ct (no. 59), 6 ct (bijv. NVPH 150/178) en een aantal gelegenheidszegels) en 9 ct (NVPH 152/181). Maar ook de samengestelde tarieven 21 ct, 22½ ct en 27½ ct. Afb. 1 De 4 centwaarde op een drukwerkbandje van de tweede gewichtsklasse. De postzegels van 4 cent werden uitgegeven in 1921 toen het tarief voor drukwerken tot 50 gram werd verhoogd van 1½ naar 2 cent. En dus moest voor drukwerken van 50 tot 100 gram het dubbele worden betaald. Zie afb. 1. Ook andere postzegels van 4 cent werden voor dit tarief, dat tot 1 maart 1928 gold, uitgegeven. Of later voor andere tarieven van 4 cent, zoals briefkaartformulieren. De postzegel van 4½ cent heeft ook te maken met drukwerken. Het drukwerktarief werd op 1 november 1919 verhoogd van 1 cent naar 1½ cent per 50 gram. Voor drukwerken van gram werd het tarief 3 cent. Er waren toen al postzegels van 3 cent, omdat dit tot 1 november 1919 het tarief was voor lokaal verzonden brieven. Voor nog zwaardere drukwerken, die tussen 100 en 150 gram, werd de postzegel van 4½ cent uitgegeven. Kennelijk werd de noodzaak voor deze waarde zwaar overschat, want enkelfrankeringen van dit 4 ½ cent zegel op stuk is zonder meer schaars te noemen. 1

2 De eerdergenoemde tariefsverhoging voor o.a. drukwerken van 1 maart 1921 zal hier debet aan zijn. Vanaf dat moment was de waarde van 4 ½ cent niet meer als enkelfrankering bruikbaar en het restant van ongeveer 6 miljoen zegels werd overdrukt tot een waarde van 4 cent. En deze was, zoals hierboven al is beschreven, vanaf dat moment wèl nodig. De zegel van 4 ½ cent kon dus maar 16 maanden worden gebruikt. Helaas kan ik geen drukwerk met een enkelfrankering van het 4½ cent zegel tonen. Wel een merkwaardige meervoudige frankering van 5 van deze zegels, waarvan er 4 overdrukt zijn met 4 C (NVPH 106). Afb. 2 Zakenbrief van 10 juni 1921 met 4 postzegels van 4 cent (opdruk op 4½ cent) en eenmaal de 4½ cent. Samen 20 ½ cent; dit is een overfrankering van ½ cent. De postzegels van 6 cent konden worden gebruikt voor binnenlandse brieven van de eerste gewichtsklasse van 1 november 1929 tot 1 september Als tarief niets bijzonders dus. Het zegel van 9 cent is als enkelfrankering ook zeer schaars. Het was het tarief voor drukwerken van de derde gewichtsklasse naar het buitenland in de periode van 1 oktober 1925 tot 1 november Het werd door krantenuitgevers gebruikt om kranten met een gewicht tussen 100 en 150 gram naar het buitenland te verzenden. Voor de oorlog was het namelijk niet abnormaal om de krant naar je vakantieadres te laten sturen. Ook van dit zegel heb ik geen enkelfrankering om te laten zien. Wel een viervoudige frankering, aangevuld met 4 cent tot 40 cent. 2

Afb. 3 Helaas geen enkelfrankering van de 9 cent Veth, maar wel een aangetekende brief naar het buitenland uit december 1926. Brieftarief 25 cent (tweede gewichtsklasse) + 15 cent aantekenrecht.

Heel lang is het tarief voor brieven naar het buitenland 12½ cent geweest, namelijk van 1 juli 1875 tot 1 maart 1921 en van 1 november 1928 tot 1 november 1946.

3 Afb. 3 Helaas geen enkelfrankering van de 9 cent Veth, maar wel een aangetekende brief naar het buitenland uit december Brieftarief 25 cent (tweede gewichtsklasse) + 15 cent aantekenrecht. Hogere waarden zijn meestal uitgegeven voor samengestelde tarieven. Meestal is dit voor aangetekende brieven. Bijvoorbeeld de 21, 22½ en de 27½ cent waarden. We beginnen met de 22½ cent. Heel lang is het tarief voor brieven naar het buitenland 12½ cent geweest, namelijk van 1 juli 1875 tot 1 maart 1921 en van 1 november 1928 tot 1 november En het aantekenrecht voor brieven naar het buitenland bedroeg 10 cent in de perioden 1 april 1879 tot 1 november 1919 en van 1 april 1939 tot 1 november Dit houdt in dat er 2 perioden zijn geweest waarin het tarief voor aangetekende brieven naar het buitenland 12½ + 10 cent = 22½ cent was. Namelijk: 1) van 1 april 1879 tot 1 november 1919 (NVPH 25, 41 en 70). Zie afb. 4. Afb. 4 3

Hoewel de waarde van 22½ cent in die tijd speciaal werd uitgegeven voor het frankeren van aangetekende brieven van de eerste gewichtsklasse naar het buitenland, kon dit zegel natuurlijk

In dit geval is het geen aangetekende brief van de eerste gewichtsklasse naar het buitenland, maar een aangetekende brief van de tweede gewichtsklasse met aangegeven waarde.

aantekenrecht 12½ cent Totaal 22½ cent Het gewicht van de brief was 19 gram; op brieven met aangegeven waarde moest dit vermeld worden op het aantekenstrookje.

4 Hoewel de waarde van 22½ cent in die tijd speciaal werd uitgegeven voor het frankeren van aangetekende brieven van de eerste gewichtsklasse naar het buitenland, kon dit zegel natuurlijk ook voor andere tarieven gebruikt; zelfs als enkelfrankering. Afb. 5 Aangetekende brief, gefrankeerd met een postzegel van 22 ½ cent uit In dit geval is het geen aangetekende brief van de eerste gewichtsklasse naar het buitenland, maar een aangetekende brief van de tweede gewichtsklasse met aangegeven waarde. Tariefverklaring: brief tweede gewichtsklasse 10 cent Verzekeringsrecht incl. aantekenrecht 12½ cent Totaal 22½ cent Het gewicht van de brief was 19 gram; op brieven met aangegeven waarde moest dit vermeld worden op het aantekenstrookje. Tot 1 oktober 1907 liep de eerste gewichtsklasse t/m 15 gram; nadien t/m 20 gram. Op deze wijze kon in het geval van klachten over verdwenen inhoud worden nagegaan of er inderdaad iets (=gewicht) verdwenen was. Brieven met aangegeven waarde moesten aan de achterzijde dichtgelakt worden. Dat is hier ook gebeurd. Afb. 6 Een afdruk in lak met een nogal versleten zegelring 4

2) Maar 22 ½-centzegels konden ook van 1 april 1939 tot 1 april 1944 (toen NVPH 191 en 340) worden gebruikt voor aangetekende brieven naar het buitenland(zie afb. 7).

7 Een oranje postzegel met de afbeelding van Hare Majesteit Koningin Wilhelmina was niet echt opulair bij de leiding van ons land in de periode van 10 mei 1940 t/m 5 mei 1945.

5 2) Maar 22 ½-centzegels konden ook van 1 april 1939 tot 1 april 1944 (toen NVPH 191 en 340) worden gebruikt voor aangetekende brieven naar het buitenland(zie afb. 7). Op 1 april 1944 werden deze zegels ongeldig verklaard. Maar toen was er weer een zegel uit de Zeehelden serie. Afb. 7 Een oranje postzegel met de afbeelding van Hare Majesteit Koningin Wilhelmina was niet echt opulair bij de leiding van ons land in de periode van 10 mei 1940 t/m 5 mei De postzegels met de afbeelding van de Koningin toch al niet. Daarom werd de serie met het ontwerp van Konijnenburg al snel ingetrokken en vervangen door de tralie -zegels. Ook het tarief voor binnenlandse aangetekende brieven is 22½ ct geweest, samengesteld uit 7½ cent briefport en 15 cent aantekenrecht. En wel in de periode 1 juli 1927 tot 1 november 1929 (NVPH 190). Op 1 november 1929 werd het brieftarief verlaagd van 7½ naar 6 cent en bedroeg het tarieven voor een binnenlandse aangetekende brief nog maar 21 cent. De overbodig geworden postzegels van 22 ½ cent (NVPH 190) werden overdrukt tot 21 cent (NVPH 224; zie afb. 8). Afb. 8 5

6 Nadat deze zegels uitverkocht waren verscheen de 21 cent in het type Veth, in dezelfde kleur als zijn voorganger (NVPH 189). De waarde van 27 ½ cent (NVPH 193) is uitgegeven voor aangetekende brieven naar het buitenland in de periode waarin het briefport 12½ cent was en het aantekenrecht 15 cent (van 1 november 1928 tot 1 april 1939). Zie afb. 9. Afb. 9 Al eerder was het tarief voor aangetekende brieven 27 ½ cent, maar dit gold enkel voor brieven naar België van (1 oktober 1925 tot 1 november 1928). Daar werd geen aparte postzegel voor uitgegeven. De volgende keer nemen we de cijferzegels type Van Krimpen (NVPH ) onder de loep. Voor deze aflevering dank ik ons medelid L. Goldhoorn voor het verstrekken van gegevens betreffende het gebruik van de 9 cent type Veth. 6

Vergelijkbare documenten

Het gebruik van de cijferzegels van het type Van Krimpen (1946)

Poststuk van de maand januari 2014 Het gebruik van de cijferzegels van het type Van Krimpen (1946) Op 1 november 1946 vonden er, in postaal en filatelistisch opzicht, enkele belangrijke wijzigingen plaats.