Mindmappen met kleuters
|
|
- Gabriël Goossens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Mindmap Woordenschat Groep 1-2 Mindmappen met kleuters Rianne Hofma Mindmappen met kleuters? Ongetwijfeld een goed idee! Maar hoe kun je dit bij jonge kinderen, die niet kunnen lezen en schrijven, gestalte geven? Met andere woorden: zijn er toepassingen te bedenken voor deze doelgroep? En vooral: wat levert het uiteindelijk op? Twee onderbouwleerkrachten van de Vensterschool, in Noordwolde zijn de uitdaging aangegaan. Na bijna twee jaar experimenteren hebben zij verschillende toepassingen voor kleuters ontwikkeld. Dit artikel is bedoeld om u als collega te inspireren, zodat de mindmap ook op andere scholen al op jonge leeftijd geïntroduceerd kan worden. Over de auteur Rianne Hofma is groepsleerkracht van groep 1/2 op de Vensterschool (een brede school in ontwikkeling), in Noordwolde (Friesland). Niet brullen in de bieb! Aanleiding Een gesprek over woordenschatontwikkeling in relatie tot woordwebben was de aanleiding, om op zoek te gaan naar achtergrondinformatie over (en mogelijkheden van) mindmappen met kleuters. Op internet en in de boekhandel is voldoende informatie te vinden over mindmappen. Tony Buzan, een internationaal bekende autoriteit op dit gebied, geeft als definitie: Een mindmap is een visueel diagram, dat gebruikt wordt om informatie vast te leggen en te organiseren op een manier,
2 Kikker in de kou woorden moesten visualiseren, zodat de kinderen een mindmap kunnen lezen, waardoor ze in staat zijn om ook met elkaar hierover in gesprek te gaan. Behalve voor woordenschatontwikkeling zagen we ook mogelijkheden, om mindmappen in te zetten bij begrijpend luisteren. En verder wilden we de kinderen zo veel mogelijk van het mindmapdenken meegeven. Mindmapdenken Kikker in de kou. De nadruk ligt op associatief, creatief en hiërarchisch denken die past bij hoe onze hersenen van nature werken. Naast de beschikbare informatie worden er ook diverse mindmaptrainingen aangeboden. Maar concrete toepassingen voor onderwijs aan jonge kinderen zijn bijna niet voorhanden. Het aanbod is zeer schaars. Reden genoeg dus om hiermee aan de slag te gaan, waarbij de visie van Tony Buzan centraal staat. In dit artikel een verslag. Brainstormen Samen met mijn collega Joland Rijkelijkhuizen (net als ik groepsleerkracht van groep 1/2 op de Vensterschool, in Noordwolde) ben ik gaan zoeken naar mogelijkheden, om kleuters van mindmappen te laten profiteren. De conclusie was drieledig: We begrepen al snel, dat we in ieder geval alle Bij de doelgroep (kleuters) ligt de nadruk op associatief, creatief en hiërarchisch denken. In de klas noemen we dit: mindmapdenken. Coöperatieve leerstrategieën komen hierbij heel goed van pas. Door de kinderen op deze manier bij het maken van de mindmap te betrekken, krijgen ze overzicht en leren ze verbanden te zien, waardoor de leerstof uiteindelijk beter beklijft. Doorgaande lijn De mindmaps, behorend bij woordenschatontwikkeling en begrijpend luisteren, worden samen met de kinderen gemaakt. De kinderen leren op deze manier wat een mindmap is, hoe zo n mindmap is opgebouwd en welke denkprocessen hiermee gepaard gaan. Wij hebben ons tot doel gesteld, dat de kinderen in de loop van groep 2 zélf een eenvoudige mindmap kunnen maken, al dan niet voorzien van woorden. Daarmee hebben we in feite een begin gemaakt met een doorgaande lijn, startend in groep 1 van de basisschool! 16 Mindmappen met kleuters Mindmap Woordenschat
3 Mogelijkheden: van begeleid naar zelfstandig Woordenschatuitbreiding Mindmaps, die in het teken van woordenschatuitbreiding worden gemaakt, verdelen we in het algemeen over twee lessen. Daarnaast zijn er een aantal uitloopmogelijkheden, die in tweetallen of in de kleine kring uitgevoerd kunnen worden. Les 1 Deze les start met een gezamenlijke brainstorm en het maken van een woordweb. Creatief en associatief denken staan hierbij centraal. Om zo veel mogelijk woorden te genereren en alle kinderen actief bij het proces te betrekken, worden er coöperatieve leerstrategieën ingezet. Voorbeelden van geschikte werkvormen zijn in dit verband: binnen- en buitenkring en tweepraat. Het is de taak van de leerkracht, om de woorden van het woordweb vervolgens vóór aanvang van de volgende les te visualiseren. Les 2 Tijdens deze les worden de afbeeldingen (visualisaties; zie les 1) met de kinderen besproken en ligt de nadruk op hiërarchisch denken. Samen met de leerlingen wordt bekeken hoe de afbeeldingen gerubriceerd kunnen worden. We geven de verzamelingen vervolgens een naam en bespreken de achterliggende gedachten. Deze activiteit is zeer geschikt om in de kleine kring aan te bieden. De leerkracht maakt tot slot de mindmap af en voorziet die van de afbeeldingen. Daarmee wordt het mogelijk voor de kinderen, dat ze een mindmap zelfstandig kunnen lezen. Uitloopmogelijkheden Als de mindmap klaar is, wordt die met de kinderen besproken en vervolgens in de klas opgehangen. De kinderen krijgen dan tijdens de werkles de gelegenheid om er met elkaar (in tweetallen) over in gesprek te gaan. Deze activiteit is ook heel geschikt, om als verlengde instructie te geven aan (bijvoorbeeld) taalzwakke leerlingen. Begrijpend luisteren De mindmaps met betrekking tot begrijpend luisteren worden in het algemeen verdeeld over drie lessen, die alle opgebouwd zijn volgens dezelfde structuur: wie, waar, probleem en oplossing. De gegeven antwoorden worden in een conceptmindmap genoteerd. Het kost namelijk te veel effectieve lestijd om een mindmap inclusief afbeeldingen ter plekke te maken. Het is nu ook weer de taak van de leerkracht, om alle woorden te visualiseren en de afbeeldingen op een definitieve versie van de mindmap te plakken (of te tekenen). Dit is een leuke, maar tijdrovende klus! Maar in tegenstelling tot de mindmaps ten behoeve van woordenschatuitbreiding verandert er nu niets aan de inhoud, waardoor deze mindmap ieder schooljaar opnieuw gebruikt kan worden! Zuinig bewaren dus! Les 1 Deze les is vaak de introductie van een nieuw prentenboek (ankerverhaal), waarbij de luistervraag wie centraal staat. De kinderen krijgen de opdracht, om goed te luisteren over welke mensen en/of dieren het verhaal gaat. Ook nu worden de antwoorden in een conceptmindmap genoteerd. En ook nu visualiseert de leerkracht de afbeeldingen vóór aanvang van de tweede les. Les 2 Deze les start met het bespreken van de tak wie van de definitieve mindmap. Herkennen de kinderen de gegeven antwoorden in de afbeel- Woeste Willem. 17
4 Mindmappen geeft leerlingen structuur en houvast en vergroot de betrokkenheid Website Ik heb de website mindmappenmetkleuters.nl ontwikkeld. Op deze website vindt u voorbeelden van mindmaps, die ik de afgelopen periode gemaakt heb. Bovendien zijn een aantal uitgewerkte lesideeën en downloads opgenomen, die u kunt gebruiken voor uw eigen mindmaplessen. Rianne Hofma dingen? Met andere woorden: kunnen ze de mindmap lezen? Vervolgens wordt het verhaal nogmaals voorgelezen en staat de luistervraag waar centraal. De kinderen geven deze keer aan waar het verhaal zich afspeelt. De tak waar is vaak erg uitgebreid. Het is daarom goed om tussentijds een aantal keren te stoppen, de luistervraag waar te beantwoorden en de antwoorden meteen in de conceptmindmap te noteren. Les 3 Deze les start met het bespreken van de takken wie en waar. Tot slot wordt het verhaal opnieuw voorgelezen en komen de luistervragen probleem en oplossing aan bod. De verdere uitwerking is hetzelfde als in de voorgaande lessen. Bij ieder ankerverhaal wordt er in principe een verteltafel gemaakt. (Zie een voorbeeld hiervan op pagina 19.) De mindmap wordt ter ondersteuning bij de verteltafel opgehangen. Het is fantastisch om te constateren, dat de kinderen de mindmap ook daadwerkelijk bij hun spel gebruiken. Mindmapspel Het mindmapspel bestaat uit een centrale afbeelding, met maximaal 4 hoofdtakken én een serie afbeeldingen, die bij de hoofdtakken horen. Voorbeeld De kinderen krijgen een centrale afbeelding huis, met de hoofdtakken woonkamer, keuken, slaapkamer en badkamer én een flink aantal afbeeldingen van voorwerpen, die zich in de genoemde vertrekken bevinden. De leerlingen leggen de afbeeldingen vervolgens bij de juiste tak. Dit is een activiteit, die ze alleen of samen met klasgenoten kunnen doen en zowel begeleid als zelfstandig kunnen uitvoeren. Het is aan te bevelen, om woorden te gebruiken, die de groep tijdens het brainstormen heeft genoemd. Daarnaast kunt u natuurlijk zelf nog belangrijke woorden toevoegen. Het is de bedoeling, dat de kinderen tijdens de werkles met het mindmapspel aan de slag gaan. Als u het spel ook in volgende jaren wilt gebruiken, dan is het verstandig, om het spel vóór gebruik te lamineren. Wie beschikt over een digitaal schoolbord (of een multitouch table) kan dit spel natuurlijk ook digitaal spelen! Groepswerk Voor deze activiteit hebt u nodig: tijdschriften, vouwcirkels en plak- en tekenmateriaal. En verder: een centrale afbeelding, met maximaal 4 hoofdtakken. (Kies bijvoorbeeld bij het thema Dieren een centrale afbeelding, met de hoofdtakken lucht, land en water. Iedere tak heeft een eigen kleur!) Bij deze activiteit gaan de kinderen in tijdschriften op zoek naar passende afbeeldingen bij de genoemde hoofdtakken. Maar ze kunnen de afbeeldingen natuurlijk ook zelf tekenen. Ze krijgen hierbij de volgende opdracht: Plak je tekening of plaatje op dezelfde kleur ondergrond als de kleur van de tak waar de afbeelding bij hoort. Interessante discussies ontstaan, als kinderen een tekening maken, die eigenlijk bij verschillende takken hoort! Individueel vervolg Als de hiervoor beschreven mindmapactiviteiten regelmatig in de groep worden ontplooid, dan zijn de meeste kleuters in de loop van groep 2 in staat om zélf een eenvoudige mindmap te maken. Daarbij is het handig, om de kinderen in eerste instantie weer vanuit een basis (zoals die beschreven is bij Mindmapspel en Groepswerk; zie hiervoor) te laten werken. Opbrengsten Het afgelopen schooljaar hebben we voornamelijk mindmaps met betrekking tot begrijpend 18 Mindmappen met kleuters Mindmap Woordenschat
5 Verteltafel Kikker in de kou. luisteren gemaakt. En het valt ons op, dat er in tegenstelling tot voorgaande jaren bij het onderdeel Kritisch luisteren van de Cito-toets Taal voor kleuters relatief weinig fouten worden gemaakt. Ook door kinderen, die op de andere onderdelen matig of zelfs zwak presteren! Een opmerkelijke ontwikkeling, die wat ons betreft het onderzoeken waard is! Conclusies Mindmappen is in de onderbouw een prachtig middel om in te zetten bij begrijpend luisteren en woordenschatuitbreiding. Bovendien lijkt het de leerprestaties positief te beïnvloeden. Mindmappen geeft de leerlingen structuur en houvast. Het stimuleert de taal- en denkontwikkeling en zorgt ervoor, dat de leerstof beter beklijft. Mindmappen vergroot de betrokkenheid van leerlingen. De kinderen vinden mindmappen een boeiende activiteit. Ouders worden vaak vóór schooltijd door hun zoon/dochter meegenomen naar de mindmap. En de kinderen geven dan tekst en uitleg over het proces en het resultaat. Mindmappen is zeker mogelijk met leerlingen, die nog niet kunnen lezen en schrijven. Door hiermee al in groep 1 van de basisschool te starten, ontwikkelen deze leerlingen een voorsprong op leerlingen, die pas op latere leeftijd leren mindmappen. Mijn motto is dan ook: Mindmappen, je kunt er niet jong genoeg mee beginnen! Ik hoop, dat ik u heb kunnen inspireren en wens u veel succes! 19
Mindmappen met kleuters, kan dat? Volgens de
taal Effect op begrijpend luisteren en woordenschat Mindmappen met kleuters Steeds meer leerkrachten gebruiken mindmaps in de klas om kinderen te ondersteunen binnen taalactiviteiten. Maar wat levert het
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatie10 Stappen voor het maken van een Mindmap
10 Stappen voor het maken van een Mindmap Benodigdheden Om een mindmap te maken heeft u de volgende materialen nodig: papier stiften Gebruik bij voorkeur A3-formaat blanco papier, lijntjes of ruitjes leiden
Nadere informatieVoorwoord 9. Inleiding 10. Hoofdstuk 1: Mindmap de Mind-app 14
Inhoud Voorwoord 9 Inleiding 10 Hoofdstuk 1: Mindmap de Mind-app 14 Mind-app 15 De kracht van de mindmap 16 Overzicht en inzicht 16 Ordenen, onthouden en bedenken 17 Een mindmap voor alles! 17 Gebruik
Nadere informatieHoe schrijf ik een artikel?
Hoe schrijf ik een artikel? Gebruiksaanwijzing in 7 stappen Vondelschool, januari 2013 Hoe schrijf ik een artikel? Bij het schrijven van een artikel werk je aan een informatieve tekst (weettekst). Dit
Nadere informatie8-10-2015. Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Modelen. Contactgegevens
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Modelen WWW.CPS.NL Contactgegevens Willem Rosier w.rosier@cps.nl 06 55 898 653 Hoe ziet het modelen er in de 21 ste eeuw uit? Is flipping the classroom dan
Nadere informatieInspiratie-reader. de klas. Auteur: Yorick Saeijs
Inspiratie-reader Mindmappen in de klas Auteur: Yorick Saeijs Colofon uitgever auteur VORMGEVING Onderwijs Maak Je Samen Yorick Saeijs Onderwijs Maak Je Samen Multimedia Inhoudsopgave 4 Introductie 12
Nadere informatieWoordenschatonderwijs. Ideeën, modellen en (werk)vormen die de leerkrachten kunnen inzetten in de klas om het woordenschatonderwijs
Schooljaar 2011-2012 Woordenschatonderwijs Ideeën, modellen en (werk)vormen die de leerkrachten kunnen inzetten in de klas om het woordenschatonderwijs te verbeteren opbrengsten Schooljaar 2012-2013 Woordleerstrategieën
Nadere informatieDocument vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2:
Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4 Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Leerlingen raken vertrouwd met het presenteren voor een groep Leerlingen raken vertrouwd
Nadere informatieHANDLEIDING BLOEMPOT ONDERBOUW
HANDLEIDING BLOEMPOT ONDERBOUW De opdracht In deze drie energizers gaan de leerlingen aan de slag met het bedenken van een nieuwe manier om een bloempot te gebruiken. Dit doen de leerlingen door te bespreken
Nadere informatieGebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag
Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieDiscussiëren Kun Je Leren:
Chantal Deken Discussiëren Kun Je Leren: discussielessen voor groep 3 t/m 8; sluit aan bij referentieniveaus Mondelinge taal; versterkt 21 e -eeuwvaardigheden als communiceren en samenwerken; compleet
Nadere informatieBlauwe stenen leer je zo
Handleiding groep 3-8 Blauwe stenen leer je zo Wijzers Jeelo heeft gele wijzers om samen met leerlingen te verkennen hoe je een steen van Jeelo leert. Voor groep 3-4 wijzer 2009 Zo leer je blauwe stenen
Nadere informatieGroep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie
Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten
Nadere informatieChecklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands ? - + +
Checklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands? - + + De gebruikte methoden stellen duidelijke (toetsbare) doelen en leerlijnen voor begrijpend lezen. Zwakke lezers krijgen een aanvullend
Nadere informatieHandleiding schrijfles: Een uitdaging
Handleiding schrijfles: Een uitdaging Taalhandeling: Fictie Fictie 0 1 Verhaal Schrijftaak: Verhaal over jezelf als held die een uitdaging aangaat. Lesdoel: Leerlingen maken kennis met de standaardopzet
Nadere informatieAanschuifmodule Een goede leesstart.
Aanschuifmodule Een goede leesstart. Een goede leesstart is van groot belang voor het met succes leren (technisch) lezen. Lang niet alle kinderen maken zo n goede start. Juist met het oog op deze kinderen
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatie2.7 Interview met Rianne Hofma
2.7 Interview met Rianne Hofma Afbeelding 2.31 Rianne Hofma Rianne Hofma is een van de laatste leerkrachten met een specifieke opleiding voor het kleuteronderwijs (KLOS). Zij werkt fulltime als leerkracht
Nadere informatielezing Krachtig Onderwijzen
lezing Krachtig Onderwijzen 25 september 2013 www.bazalt.nl Bazalt Postbus 21778 3001 AT Rotterdam Tel: 088-5570570 1 Doelen Informatie over de werking van het brein in relatie tot onderwijs en ontwikkeling
Nadere informatieHoe maak ik een werkstuk?
Hoe maak ik een werkstuk? Stap 1: Onderwerp en vraag Voordat je kunt beginnen met het maken van een werkstuk, moet je natuurlijk een onderwerp kiezen. Als je een onderwerp hebt gekozen ga je bedenken wat
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatieDe vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:
> Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,
Nadere informatieEen spreekbeurt houden
Een spreekbeurt houden Kies je onderwerp Je kiest natuurlijk een onderwerp waar je veel belangstelling voor hebt. Misschien weet je er al veel van, of je wilt dat nu juist gaan onderzoeken! Ga vervolgens
Nadere informatieDigiborden bij kleuters. Marloes de Vetten Onderwijsconsulent
Digiborden bij kleuters Marloes de Vetten Onderwijsconsulent Inhoud Waarom een bord bij de kleuters Organisatie Leidt het bord af? Plan van aanpak voor implementatie Wanneer NIET? Valkuilen Doelgericht
Nadere informatieBegrijpend Luisteren
WORKSHOP PRENTENBOEKEN Begrijpend Luisteren in de onderbouw van de basisschool Doel Een theoretische verdieping en praktische voorbereiding om een prentenboek interactief voor te kunnen lezen. Begrijpend
Nadere informatieWielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting
Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor
Nadere informatieVoorwoord 9. Inleiding: Hello 12. Hoofdstuk 1: Mindmap de Mind-app 20
Inhoud Voorwoord 9 Inleiding: Hello 12 Hoofdstuk 1: Mindmap de Mind-app 20 Mind-app 21 De kracht van de mindmap 22 Overzicht en inzicht 22 Ordenen, onthouden en bedenken 23 Een mindmap voor alles! 24 Gebruik
Nadere informatieEen overtuigende tekst schrijven
Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen
Nadere informatieDe laatste wens van Maarten Ouwehand
De laatste wens van Maarten Ouwehand Een verhalend ontwerp voor CKV waarin leerlingen op school een museum ontwerpen, inrichten en openen. Gemaakt voor en door: Andreas College Katwijk en Bureau voor Educatief
Nadere informatieLes 17 Zo zeg je dat (niet)
Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt
Nadere informatieVerslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING
Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die
Nadere informatieDe verteltafel. Bouwstenen voor leesbevordering
De verteltafel Aanvulling Competent in leesbevordering Docentengids voor opleidingen Pedagogisch Werk en Onderwijsassistent Auteur: Eva Janssen Bouwstenen voor leesbevordering Colofon Auteur: Eva Janssen
Nadere informatiedoor Eric Maccare januari 2014 1
door Eric Maccare januari 2014 1 doel: Autisme en mindmap Thuis en School Mindmap uitvoeren in een thuis situatie met 2 jongeren met een vorm van autisme en in een Schoolse Activiteiten groep, gemixte
Nadere informatieLesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek
Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek KIEZEN Een goed begin is het kiezen van het juiste boek. Er zijn zo veel mooie verhalen waardoor het soms lastig is om een goede keuze
Nadere informatieTakenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie. Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk?
Takenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie Naam : Wat is de bedoeling? Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk? Er is een misdaad gepleegd! Een dief heeft de computer
Nadere informatieMaak samen een glossy groep 8
Maak samen een glossy groep 8 Er zijn hieronder werkbladen voor: brainstorm & mindmap om inhoud te bepalen voor het tijdschrift persoonlijke pagina maken interview meester, juf of klasgenoten een echte
Nadere informatieChina Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -
China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar
Nadere informatieHoe lees je een prentenboek voor?
taal Drie voorleesmanieren onder de loep Hoe lees je een prentenboek voor? Op een ochtend werd Konijn wakker. Hij stapte uit zijn hol het stralende zonlicht in. Het was een prachtige dag. Maar er was iets
Nadere informatieDE INFOBEURS. Beroepsopleiding, werk, werkervaring, stage. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS
DE INFOBEURS Jongeren die nieuw aankomen op de school hebben wellicht veel vragen over hoe het eraan toegaat op de school, of ze kunnen gaan werken, welke stageplekken tof zijn, Daarnaast zijn jongeren
Nadere informatieTitanpad. Answergarden. Wordle. Tricider. Resultaten Workshop ICT & Aps
Titanpad Answergarden Wordle Tricider Resultaten Workshop ICT & Aps Rotterdam, Landelijke Lio-dag 9 februari 2012 Beste student van de lerarenopleidingen economie. Jullie hebben op 9 februari 2012 een
Nadere informatieOpbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking
Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Programma Doelen en programma toelichten Terugblik op huiswerkopdracht Een
Nadere informatieʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ
ʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ Verlengde instructie nader bekeken Ceciel Borghouts 21 januari 2011 Indeling van de lezing Wat verstaat men onder (verlengde) instructie?
Nadere informatieOnlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.
Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum onder andere
Nadere informatieTeken een architect. Lees het volgende verhaal:
Teken een architect Lees het volgende verhaal: Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede
Nadere informatieDe meeste jonge kinderen zijn dol op dieren en willen heel graag een eigen huisdier
Marlies Huijzer verzorging wat wil jouw dier? De meeste jonge kinderen zijn dol op dieren en willen heel graag een eigen huisdier om te vertroetelen. Ze denken niet zo na over wat een dier zelf leuk vindt
Nadere informatieZelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.
Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van
Nadere informatieWoorden in prenten. 5 Voorwoord 6 Inleiding
Inhoud Woorden in prenten 5 Voorwoord 6 Inleiding Prentenboeken 2 38 Wil je mijn vriendje zijn? 66 Plons! 94 Nandi s verrassing 22 Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft Bijlagen
Nadere informatieFIONA REMPT - KINDERBOEKEN - WORKSHOPS - GROEP 1 T/M 8
FIONA REMPT - KINDERBOEKEN - WORKSHOPS - GROEP 1 T/M 8 Kinderboeken schrijven is een prachtig vak. Verhalen bedenken en die in stilte uitwerken staat in schril contrast met het ontmoeten van lezers en
Nadere informatieLesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8
Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s
Nadere informatieType 1: De Docent TEST LEERKRACHTSTIJL LAGER. Centrum voor Taal en Onderwijs MIJN PROFIEL
Type 1: De Docent Ik weet perfect waar ik mee bezig ben. Met mijn strakke planning zien we alle vooropgestelde leerstof, met tijd voor een herhalingsles voor elke grote toets. Er zijn duidelijke afspraken
Nadere informatieIntroduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen
Natuur & Techniek Mijn lijf: Voeding en bewegen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Voeding en bewegen In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom voeding en bewegen:
Nadere informatieSpelen met prentenboeken - Les en lessuggesties. Groep 1 & 2. Ridder Ratjetoe en de Drakameel
Spelen met prentenboeken - Les en lessuggesties Groep 1 & 2 Ridder Ratjetoe en de Drakameel Stefan Wolters - Uitgeverij Sjaloom In dit lespakket: - lesinhoud - lessugesties - spelletjes - creatieve verwerking
Nadere informatieLogeer boeken. Groep 1-2
Logeer boeken Groep 1-2 INHOUD 1 Inleiding... 1 1.1 Doelstelling... 1 2 Logeerboeken... 2 2.1 Organisatie... 2 2.2 Voorbereiding... 4 2.3 Algemene Lessuggesties... 5 3 Bijlagen... 8 3.1 Informatiebrief
Nadere informatieOranje stappers maak je zo
Handleiding groep 3-8 Oranje stappers maak je zo Wijzers Jeelo heeft gele wijzers om samen met leerlingen te verkennen hoe je een oranje stapper van Jeelo maakt. Voor groep 3-4 wijzer 2008 Zo maak je oranje
Nadere informatieNieuwsbrief 23 januari
Nieuwsbrief 23 januari Trefwoord In deze nieuwsbrief Thema: Dat heb je verdiend! Trefwoord Rapporten Lezen 2 Wist u dat? 3 Eerste H Communie. Tafeltennistoernooi LeerKRACHT 5 De komende weken werken de
Nadere informatieEnquête leerlingtevredenheid onderbouw DL jan.15
Enquête leerlingtevredenheid onderbouw DL jan.15 1. Vorig schooljaar was ik leerling in de afdeling: Respondenten 191 A. Havo 102 53% B. Atheneum 73 38% C. Gymnasium 16 8% 2. Dit jaar zit ik in klas: Respondenten
Nadere informatieLesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo
Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Bespreek met vakdocenten mogelijkheden om leerlingen in de vaklessen feedback over zichzelf te laten vergaren. Deel Vaardigheid:
Nadere informatieHet Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen.
2 INTRODUCTIE Het programma is gemaakt door het. Het gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. Een schilderij is gemaakt door een schilder. In het museum zijn ook voorwerpen te zien. Het
Nadere informatieheeft praatjes Gespreksvaardigheden en doelen bij Ko heeft praatjes en mondelinge taalvaardigheid bij Veilig leren lezen (uitgebreid schema)
Zwijsen heeft praatjes bij en mondelinge taalvaardigheid bij (uitgebreid schema) In dit document vindt u het schema bij en mondelinge taalvaardigheid bij. In dit schema is uitgewerkt welke doelen bij de
Nadere informatieHet werken met Aduis bouwpakketten - didactische aanbevelingen
Het werken met Aduis bouwpakketten - didactische aanbevelingen Het werken met Aduis bouwpakketten - didactische aanbevelingen Samen met u hebben we ongeveer 300 bouwpakketten voor het pedagogische onderwijs
Nadere informatieImagine your future - Artcadia
Imagine your future - Artcadia School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Imagine your future - Artcadia Opdrachtgever Wat is Artcadia Stel je voor, je leeft in het jaar 2080. De stad, zoals je die
Nadere informatieLesontwerp 7. Een verklaring voor het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid door Soekarno en Hatta op 17 augustus 1945
Lesontwerp 7. Een verklaring voor het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid door Soekarno en Hatta op 17 augustus 1945 Docenten School Klas Aby Grupstra en Jos Elzenga Goois Lyceum, Bussum 3
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieLiefde, voor iedereen gelijk?
Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet. Het voordoen (modelen) van het schrijven van
Nadere informatieOnderzoeksboekje. Klas: Namen:
Onderzoeksboekje Klas: Namen: De onderdelen van de onderzoekscyclus: 1. Introductie 2. Verkennen 3. Opzetten onderzoek 4. Uitvoeren onderzoek 5. Concluderen 6. Presenteren 7. Verdiepen/verbreden 2 Science
Nadere informatieSpreekbeurt, en werkstuk
Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid
Nadere informatieWOORDENSCHAT - MIDDENBOUW Met woorden aan de gang
WOORDENSCHAT - MIDDENBOUW Met woorden aan de gang Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek
Nadere informatieNieuwe schooltijden schooljaar 2012 2013
Nieuwe schooltijden schooljaar 2012 2013 Beste ouder(s), Zoals u weet gaan de schooltijden veranderen. Vorig jaar wees een enquête uit dat ongeveer 60 % van de ouders de voorkeur geeft aan een rooster
Nadere informatieTheater/Bioscoop De Nieuwe Kolk
Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Les 2 Cameratechnieken en Logo maken Les 1 Cameratechnieken en logo maken Samenvatting van de les De leerlingen leren in deze les hoe reclames
Nadere informatieSta in je recht. Lessen over (kinder)rechten voor PO
Sta in je recht Lessen over (kinder)rechten voor Speed-date Wij hebben een rechtsysteem waar iedereen zich aan moet houden. Maar welke rechten zijn dat dan? Welke ken je en welke rechten lijken jou vanzelfsprekend?
Nadere informatieMOEILIJKHEIDSGRAAD: -**- Een spreekbeurt geven, vraagt veel voorbereiding. Je moet immers vlot kunnen vertellen en je moet je luisteraars boeien.
DOELGROEP: basisschool THEMA: spreekbeurt MOEILIJKHEIDSGRAAD: -**- ALS IK EEN... WAS... Een spreekbeurt geven, vraagt veel voorbereiding. Je moet immers vlot kunnen vertellen en je moet je luisteraars
Nadere informatieHOOFDSTUK 9 DE ROL VAN CREATIVITEIT
HOOFDSTUK 9 DE ROL VAN WAT IS? Creativiteit: het vermogen om perspectieven, paden, oplossingen, mogelijkheden en ideeën te zien die anderen niet kunnen of willen zien. Innovativiteit vereist creativiteit.
Nadere informatieMaken in de klas als Begrijpend doen
Maken in de klas als Begrijpend doen MAKEN en DOEN is leuk. Leerlingen krijgen er een sprankeling van in hun ogen. In een goede MAAK-les kunnen ze opgaan in hun werk. Dat betekent niet dat we alleen met
Nadere informatieDoe meer met Bas. Speel- en leerprogramma bij de Bas-prentenboeken
Doe meer met Bas Speel- en leerprogramma bij de Bas-prentenboeken In samenwerking met de gemeente Staphorst, directies, onderbouwleerkrachten en leid(st)ers van peuterspeelzalen in Staphorst. cip-gegevens
Nadere informatieWAT IS DALTONONDERWIJS?
WESTERKIM EN DALTON DALTONONDERWIJS Westerkim vindt het belangrijk rekening te houden met de mogelijkheden van het kind en de verschillen tussen kinderen. Aandacht voor ieder kind, zelfstandigheidsbevordering,
Nadere informatieBen jij Vindingrijk? Kolom
Ben jij Vindingrijk? Hoe vind jij het om: met je eigen fantasie, op je eigen manier, en door uit te proberen of te onderzoeken nieuwe ideeën, oplossingen, of dingen te bedenken of te maken? Aan welke les,
Nadere informatieS c h o o l j a a r 2 0 1 4-2 0 1 5, L i n d e b l a a d j e n r. 1 7
S c h o o l j a a r 2 0 1 4-2 0 1 5, L i n d e b l a a d j e n r. 1 7 12-03-2015 Vanuit de directie Scholenbezoek De Doelakkers Hilvarenbeek Op vrijdag 6 maart zijn Ton, Jeroen en Linda op scholenbezoek
Nadere informatieWoordenschat Een vak apart?
Woordenschat Een vak apart? Learning words Inside & out Tessa de With Enschede Woensdag 28 oktober 2009 3 Het voorbeeld van de muis Een model van het leren lezen Begrijpend luisteren Woordenschat Technisch
Nadere informatieHET ERASMUS HAVO/VWO TECHNASIUM. Het Erasmus. Wanted! Nieuwsgierige types
HET ERASMUS HAVO/VWO TECHNASIUM Het Erasmus Wanted! Nieuwsgierige types HET ERASMUS HAVO/VWO Wie kiest voor het Technasium van Het Erasmus, kiest voor Vijf uur per week het vak Onderzoek en Ontwerpen (O&O)
Nadere informatieIntroductie. Lesinstructie. Lesinstructie. Leerdoelen. Introductie. Opzet. Bronnen
Introductie Introductie Gamen, Hyven, informatie zoeken, filmpjes kijken, muziek luisteren, spullen kopen of verkopen. Internetten doen we allemaal. Soms voor de lol, soms serieus, soms thuis, soms op
Nadere informatieKIJKDOOS OPENT ZE DE WERELD,... al 25 jaar!
KIJKDOOS OPENT ZE DE WERELD,... al 25 jaar! En dat vieren we! 16 boeken én DC Online voor 125 198 ruzie 200 een huis bouwen Kijkdoos biedt de kleuter- én onderbouw al 25 jaar passende thema s, mooie kijkplaten,
Nadere informatieLespakket. Ssst de tijger slaapt. Door: Maike Douglas jufmaike.nl. De lessen met een * ervoor zijn alleen geschikt voor kleuters. ã jufmaike.
pakket Ssst de tijger slaapt De lessen met een * ervoor zijn alleen geschikt voor kleuters. Door: Maike Douglas jufmaike.nl 1. Dieren uit het boek Sorteren van de dieren die in het boek voorkomen Woordenschat
Nadere informatie1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren
Stellingen visie 1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren 2. Ik heb voldoende vertrouwen in mijn leerlingen om ze op afstand te coachen en begeleiden 3. Ik houd
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatieAls één blok samen. Laat 's morgens bij het binnenkomen de clip van de Phillibustas zien: http://www.youtube.com/watch?
Lesvoorbereiding Als één blok samen Diversiteit 3 e graad Beluister het lied Iedereen is anders van de Phillibustas: http://www.youtube.com/watch?v=13md0gd6sec Voorzie een speelgoedauto, huis, of ander
Nadere informatiePlan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika
Plan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika Welk gebied heb je gekozen? Het gekozen thema voor horizon verbreden is Zuid-Afrika. Ik ben zelf 4 keer in Zuid-Afrika geweest voor vrijwilligerswerk en ga
Nadere informatieAan de ouders, Vriendelijke groet, team prinses Beatrixschool. Verbeterpunten en acties
Aan de ouders, Voor u ligt het verbeterplan wat is opgesteld door het team naar aanleiding van de resultaten van de oudervragenlijst afgelopen november. Per onderdeel geven we aan welke items minder scoorden
Nadere informatieEn, wat hebben we deze les geleerd?
Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:
Nadere informatieKijkwijzer (voorheen observatie instrument) ICALT. verdieping voor coach en leerkracht. leerkracht
Kijkwijzer (voorheen observatie instrument) Veiliger, vraagt naar algemeenheden: basis Overzichtelijk maar te globaal Niet gedifferentieerd in niveau ICALT Meer gedetailleerd, biedt mogelijkheden tot verdieping
Nadere informatieDenk als een wereldburger en gedraag je als een goede buur
Beste ouders en verzorgers van onze prachtige leerlingen, Wij vinden het prettig als u de deur sluit bij het verlaten van de school. De deur staat nu te vaak, te lang open. Iedereen is welkom in de school,
Nadere informatieHandleiding voor docenten
LEREN PROGRAMMEREN MET Spelenderwijs leren programmeren voor kinderen LEREN PROGRAMMEREN MET Ron Ford Ron Ford Spelenderwijs leren programmeren voor kinderen 11-03-13 11:11 Handleiding voor docenten Scratch
Nadere informatieWerkstuk. En natuurlijk ook spreekbeurt. Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd
Werkstuk En natuurlijk ook spreekbeurt Gemaakt door: Dimanida Kemkievelden Groep 7abcd (Op het voorblad komt de titel van je werkstuk, een foto of een plaatje van je onderwerp, je naam en je klas.) Inhoudsopgave
Nadere informatie