LEVEN MET UW IMPLANTEERBARE CARDIOVERTER DEFIBRILLATOR (ICD)

Transcriptie

1 LEVEN MET UW IMPLANTEERBARE CARDIOVERTER DEFIBRILLATOR (ICD)

2

3 4 INLEIDING 6 HET HART - BOUW EN FUNCTIE Wat is tachycardie? Wat is een plotselinge hartstilstand? Tachycardie behandelen met defibrillatie 10 DE IMPLANTEERBARE CARDIOVERTER DEFIBRILLATOR (ICD) Het ICD-systeem De batterij van de ICD ICD-therapie Dagelijkse zelfcontrole Implantatie van een ICD Nazorg en controle Controle op afstand 18 DE ICD IN HET DAGELIJKS LEVEN Elektromagnetische compatibiliteit (EMC) Huishoudelijke en hobbyapparatuur Magneten voor huishoudelijk gebruik Communicatie- en kantoorapparatuur Medische en tandheelkundige ingrepen Industrieel gereedschap en apparatuur Lijst met huishoudelijke en hobbyapparatuur Lijst met communicatie- en kantoorapparatuur Lijst met medische en tandheelkundige ingrepen 24 VRIJE TIJD EN REIZEN Diefstaldetectie- en beveiligingssystemen op luchthavens 26 DE ICD-KAART Wanneer uw ICD uw volledige aandacht vraagt Het litteken In geval van een alarm In geval van een schok In geval van een ongeluk 28 VRAGEN EN ANTWOORDEN 32 EEN INTERNATIONAAL BEDRIJF NADER BEKEKEN

4 4 DEZE INFORMATIE IS BESTEMD VOOR U, UW GEZIN, FAMILIE EN VRIENDEN. DIT BOEKJE BIEDT INFORMATIE DIE UW GEZIN EN FAMILIE EEN GERUSTER GEVOEL KAN GEVEN, WETENDE DAT DE ICD EEN BETROUWBAAR LEVENSREDDEND HULPMIDDEL ZAL ZIJN IN SPECIFIEKE NOODSITUATIES.

5 INLEIDING Als u of iemand van wie u houdt, de diagnose tachycardie (snelle hartslag) krijgt, een hartaanval heeft gehad, of last heeft van hartfalen, kan dit boekje helpen deze hartaandoeningen en de behandeling ervan te begrijpen, zodat u hier meer inzicht in krijgt. Dit boekje is geschreven om u algemene informatie te verschaffen over een plotselinge hartstilstand en de implanteerbare cardioverter defibrillator (ICD); het bevat onder andere informatie over wat u kunt verwachten vóór en nadat u een hartimplantaat heeft gekregen. De reden voor implantatie van een ICD is gewoonlijk een levensbedreigende hartritmestoornis of een kort verlies van bewustzijn veroorzaakt door de hartritmestoornis. Deze gebeurtenissen zijn vaak het gevolg van een hartaandoening, een infarct of een aandoening van de kransslagaders rond het hart. Het hart klopt zo snel en ongecontroleerd dat het alleen met hulp van buitenaf kan worden afgeremd. ICD s vormen nu een eerstelijnstherapie en een belangrijk onderdeel van de behandeling van een levensbedreigende ritmestoornis (aritmie) met een versnelde hartslag. Het ICD-systeem houdt uw hartslag constant in de gaten, waardoor u zich geen zorgen hoeft te maken en niet bang hoeft te zijn voor een plotselinge hartstilstand. Veel mensen worden er zenuwachtig van en vinden het een onprettige gedachte dat ze in een levensbedreigende situatie afhankelijk zijn van een apparaatje. Deze reactie is normaal en zeer begrijpelijk. Er is geen reden om u hierover zorgen te maken, zelfs wanneer u de ICD nog niet in werking heeft meegemaakt. In uitgebreide onderzoeken gaven vrijwel alle ondervraagde patiënten aan dat ze dankbaar waren voor de ICD nadat deze voor het eerst een therapie had afgegeven. Ze gaven aan dat ze op het hartimplantaat konden vertrouwen en dat ze zich zelfverzekerder voelden met de ICD. Het is belangrijk dat u zich terdege bewust bent van het feit dat u ICD-drager bent en dat u het implantaat accepteert. Dit betekent ook dat het raadzaam is met andere mensen te praten over hoe het hartimplantaat werkt, wat u heeft waargenomen en welke opvallende voorvallen er zijn geweest. U zou u ook moeten realiseren dat u op de ICD en de veilige werking ervan kunt vertrouwen. In deze brochure vindt u uitleg over hoe het ICD-systeem functioneert en hoe het uw kwaliteit van leven drastisch kan verbeteren. De ICD zal onderdeel worden van uw hart om het te helpen het normale ritme terug te vinden. We hopen dat dit u ook in staat zal stellen uw eigen persoonlijke ritme weer op te pakken. G. Bergmann, M.D., universitair docent 5

6 Sinusknoop Bovenste kamers (boezems of atria) AV-knoop Linkerhartklep Rechterhartklep Onderste kamer (ventrikel) HET MENSELIJK HART LIGT ACHTER HET BORSTBEEN (STERNUM) IN DE BORSTKAS. HET IS EEN HOLLE SPIER DIE HET BLOED DOOR DE BLOEDVATEN POMPT. HET HART MOET ERVOOR ZORGEN DAT HET HELE LICHAAM VAN ZUURSTOF EN VOEDINGSSTOFFEN WORDT VOORZIEN. 6

7 HET HART WAT IS TACHYCARDIE? Tachycardie is een aandoening die ervoor zorgt dat het hart te snel slaat. Een gezond hart slaat 60 tot 100 keer per minuut, waarmee elk uur 360 liter bloed wordt rondgepompt. Lichaamsbeweging, stress of angst kunnen ervoor zorgen dat het hart sneller gaat slaan; dit is echter een normale reactie. Bij tachycardie slaat het hart meer dan 100 keer per minuut en kan het zelfs tot 400 slagen per minuut slaan zonder enige reden. Met dit tempo is het hart niet meer in staat om bloed effectief naar het lichaam en de hersenen te pompen. Er zijn verschillende soorten snelle hartritmes die zich kunnen voordoen in ofwel de bovenste kamers (boezems of atria) of de onderste kamers (ventrikels) van het hart. Atriale flutter en boezemfibrilleren beginnen in de bovenste kamers van het hart. Ventriculaire tachycardie en ventrikelfibrilleren beginnen in de onderste kamers van het hart. WAT IS EEN PLOTSELINGE HARTSTILSTAND? Een plotselinge hartstilstand is een elektrisch probleem met het hart waardoor een gevaarlijk snel hartritme ontstaat (ventrikelfibrilleren). Dit snelle, onregelmatige hartritme zorgt ervoor dat het hart gaat trillen in plaats van samentrekken of pompen. Wanneer het hart stopt met het rondpompen van bloed, komt er geen zuurstof meer in het lichaam en bij de hersenen. Als dit niet onmiddellijk wordt behandeld, kan een plotselinge hartstilstand fataal zijn. Een plotselinge hartstilstand is één van de grootste doodsoorzaken. Een plotselinge hartstilstand is niet hetzelfde als een hartaanval, hoewel deze twee vaak door elkaar worden gehaald. Een hartaanval is een circulatieprobleem: een blokkade in een bloedvat dat bloed aanvoert naar de hartspier, waardoor een gedeelte van het hart permanent beschadigd kan raken. LOWER CHAMBER (VENTRICLE) WAT IS HARTFALEN? Hartfalen is een aandoening waarbij de hartspier verzwakt is en niet meer in staat is om het bloed op een efficiënte wijze rond te pompen om in de behoefte van het lichaam te voorzien. HELPT U EEN VOL WAARDIGER LEVEN TE LEIDEN 7

8 TACHYCARDIE BEHANDELEN MET DEFIBRILLATIE De meest doeltreffende manier om tachycardie en plotselinge hartstilstand te behandelen, is defibrilleren. Defibrillatie is het afgeven van een elektrische schok aan het hart om de normale hartslag te herstellen. ER ZIJN TWEE PRIMAIRE VORMEN VAN DEFIBRILLATIE: Een automatische externe defibrillator (AED) is een draagbaar apparaat dat de elektrische activiteit van het hart meet, en waarmee een schok kan worden toegediend indien dit noodzakelijk is in een levensbedreigende situatie. De AED wordt gebruikt door ambulanceteams, maar kan ook door ongetrainde mensen bediend worden. Een implanteerbare defibrillator of ICD is een hartimplantaat dat onder de huid wordt ingebracht. Een ICD geeft therapieën af om een snel, onregelmatig hartritme te behandelen. 8

9 HET HART 9

10 10

11 DE IMPLANTEERBARE CARDIOVERTER DEFIBRILLATOR (ICD) HET ICD-SYSTEEM Het implanteerbare defibrillatiesysteem bestaat uit: een pulsgenerator die het hart voortdurend controleert en automatisch therapieën afgeeft om een snel hartritme te corrigeren; dunne geleidingsdraden: zachte, geïsoleerde draden met de dikte van een spaghettistengel. De geleidingsdraden voeren de elektrische pulsen van de ICD naar uw hart en geven informatie over de natuurlijke activiteit van het hart door aan het hartimplantaat. Tegenwoordig is de ICD een heel klein hartimplantaat, ter grootte van een luciferdoosje. Het werkt als een klein computertje. Gedurende de dag wordt informatie over het hartritme verzameld via de elektroden. Er wordt met name onderzocht of het ritme te snel of te langzaam is, en of het hart regelmatig of onregelmatig slaat. Als er afwijkingen zijn ten opzichte van het normale ritme, worden deze opgeslagen in de vorm van een ECG (elektrocardiogram). Deze gegevens bevatten waardevolle informatie voor uw arts. De ICD kan worden uitgelezen met behulp van een programmeerapparaat, waardoor de arts, indien nodig, in staat is aanpassingen in de instellingen van de ICD door te voeren. DE BATTERIJ VAN DE ICD De energie die nodig is om de ICD te laten werken, is afkomstig van een speciale batterij. De levensduur van deze ICDbatterij bedraagt zes tot negen jaar. De daadwerkelijke levensduur is afhankelijk van het soort pulsen dat wordt afgegeven en hoe vaak er pulsen worden afgegeven. De ICD detecteert ruim op tijd dat de batterij leeg raakt. Omdat de batterij een geïntegreerd onderdeel van de ICD is, moet het gehele hartimplantaat worden vervangen tijdens een korte ingreep. De chirurg maakt hierbij een snee over het oude litteken en verwijdert het oude implantaat. De bestaande geleidingsdraden worden na controle zorgvuldig aangesloten op de nieuwe ICD en in de bestaande holte onder de huid geplaatst. De geleidingsdraden hoeven alleen onder bijzondere omstandigheden te worden verwisseld. 11

12 DE IMPLANTEERBARE CARDIOVERTER DEFIBRILLATOR ICD-THERAPIE De ICD neemt niet alleen hartritmestoornissen waar, het hartimplantaat grijpt in dergelijke gevallen ook in. Om de verdere ontwikkeling van een aritmie zo soepel mogelijk te stoppen, geeft de ICD eerst kleine, berekende pacemakerpulsen af in het hart. Deze pulsen veroorzaken geen pijn en de meeste patiënten merken er niets van. Als de tachycardie niet kan worden gestopt door herhaalde stimulatie, geeft de ICD een enkele, krachtige stroompuls af, de zogenaamde elektrische schok. Dit is echter meer uitzondering dan regel. Deze elektrische schok wordt, voor zover mogelijk, gesynchroniseerd met het natuurlijke ritme van het hart; deze schokvorm wordt cardioversie genoemd. Als de elektrische schok niet kan worden gesynchroniseerd met het hartritme, bijv. tijdens ventrikelfibrilleren, dan wordt deze schokvorm defibrillatie genoemd. De schok die tijdens cardioversie of defibrillatie wordt afgegeven, biedt een betrouwbare bescherming tegen een hartstilstand. De ICD wordt ook geactiveerd als de hartslag te traag is (bradycardie); het hartimplantaat functioneert dan als een gewone pacemaker voor het hart. Door voortdurende ontwikkelingen zijn er nu diverse ICD-systemen beschikbaar voor een groot aantal verschillende behoeften. Uw arts kan u meer vertellen over de verschillende systemen. DAGELIJKSE ZELFCONTROLE Dagelijkse zelfcontrole van de ICD biedt extra veiligheid. Elke nacht controleert de ICD haar werking zonder dat u dit merkt. Als de ICD tijdens deze controle onregelmatigheden opmerkt, laat het implantaat op een bepaalde tijd een waarschuwingsalarm horen. Deze tijd kan naar wens worden geprogrammeerd. Overleg met uw behandelend arts welke tijd het best voor het waarschuwingsalarm kan worden geprogrammeerd. Als u gebruik maakt, of wilt maken, van de CareLink-netwerkservice en u heeft een ICD-systeem dat geschikt is voor automatische verzending van gegevens, dan beschikt u thuis (waarschijnlijk naast het bed) over een CareLink-monitor die altijd ingeschakeld is. In geval van een alarm dat door de hiervoor genoemde onregelmatigheden wordt afgegeven, stuurt de ICD dit alarm direct door naar de monitor wanneer u zich op minder dan drie meter afstand van de monitor bevindt; de monitor zal het alarm dan doorsturen naar het CareLinknetwerk. Enkele minuten later zullen alle gegevens van de volledige verzending zichtbaar zijn op de CareLink-website van uw hartcentrum (raadpleeg Nazorg en controle voor meer informatie over het CareLink-systeem). Als u een ICD-systeem voor handmatige gegevensverzending heeft, worden de gegevens over de alarmsituatie de eerste keer dat u een handmatige verzending uitvoert, naar uw hartcentrum verzonden. Er kan ook een handmatige gegevensverzending worden uitgevoerd als u een ICDsysteem voor automatische verzending heeft. 12

13 13

14 DE IMPLANTEERBARE CARDIOVERTER DEFIBRILLATOR TECHNOLOGIE VOOR MRI ONDER BEPAALDE VOORWAARDEN Op dit moment zijn de meeste ICD s niet geschikt, en dus niet veilig, voor gebruik in een MRI-omgeving, omdat de MRI-straling de instellingen kan veranderen, de normale werking tijdelijk kan beïnvloeden en de ICD mogelijk kan beschadigen. Medtronic beschikt over nieuwe ICDsystemen die de CE-goedkeuring hebben voor gebruik in een MRI-omgeving. Zo n ICD-systeem heeft een uniek ontwerp, dat zo is ontwikkeld dat patiënten onder specifieke omstandigheden veilig MRI-scans kunnen ondergaan. Deze informatie is bedoeld om u te informeren over de mogelijkheden van ICD s. Wij geven u deze informatie omdat wij hopen dat deze nuttig voor u is, maar wij wijzen u erop dat de informatie in dit document uitsluitend bedoeld is voor informatieve doeleinden en op geen enkele wijze bedoeld is ter vervanging van professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Voor informatie over uw diagnose en behandeling dient u te allen tijde contact op te nemen met uw behandelend arts. IMPLANTATIE VAN EEN ICD Voor het implanteren van een ICD-systeem is geen openhartoperatie nodig en de meeste mensen zijn binnen 24 uur na de ingreep weer thuis. Vóór de ingreep kunt u medicatie toegediend krijgen waardoor u slaperig wordt en zich rustig voelt. De ingreep wordt over het algemeen onder plaatselijke verdoving uitgevoerd. De algemene stappen van een implantatie zijn de volgende: Er zal een kleine snee, van ca. 5 tot 10 cm lang, worden gemaakt in de bovenborst net onder het sleutelbeen. Eén of twee geleidingsdraden worden via een bloedvat naar en in het hart geleid; deze geleidingsdraden worden aangesloten op het hartimplantaat. De instellingen van de ICD worden geprogrammeerd en het systeem wordt getest om er zeker van te zijn dat het goed werkt en aan uw medische behoeften voldoet. De ICD wordt onder de huid geplaatst en de opening in uw borst wordt gesloten. 14

15 15

16 16 Naast deze controles door uw arts kan het voorkomen dat uw ziekenhuis ervoor kiest uw hartimplantaat ook te controleren door middel van controle op afstand. De controle op afstand vormt een aanvulling op de ziekenhuisbezoeken. Het kan nog steeds nodig zijn dat uw arts een lichamelijk onderzoek moet uitvoeren, of dat de instellingen van de ICD of uw medicatie moeten worden aangepast.

17 DE IMPLANTEERBARE CARDIOVERTER DEFIBRILLATOR NAZORG EN CONTROLE Uw arts zal controlebezoeken inplannen. Tijdens dergelijke bezoeken moet u niet alleen de symptomen melden die zich tijdens het ingrijpen door de ICD hebben voorgedaan, maar kunt u ook van de mogelijkheid gebruikmaken om vragen te stellen of uw bezorgdheid en mogelijke angsten te uiten. Buiten deze afspraken om moet u ook in bepaalde situaties uw arts bellen of een afspraak maken om langs te gaan in het ziekenhuis (zie hoofdstuk De ICD-kaart Wanneer uw ICD uw aandacht vraagt in deze brochure). De controlebezoeken zijn er om de ICD grondig te controleren. Tijdens deze controles kan uw arts: de batterijstatus van de ICD controleren; de geleidingsdraden controleren om te bepalen hoe ze werken in combinatie met de ICD en uw hart; de instellingen van de ICD beoordelen en (indien nodig) aanpassen om ervoor te zorgen dat ze zo optimaal mogelijk zijn geprogrammeerd voor uw medische behoeften. Dit wordt gedaan met behulp van een programmeerapparaat, een kleine computer in het ziekenhuis. Uw arts zal dit apparaat gebruiken om informatie op te halen die is opgeslagen in uw ICD. CONTROLE OP AFSTAND Het Medtronic CareLink -netwerk stelt u in staat informatie die is opgeslagen in het hartimplantaat naar het ziekenhuis te verzenden met behulp van een patiëntenmonitor. De informatie van uw hartimplantaat wordt dan verzonden naar een beveiligde website. Het ziekenhuis heeft toegang tot deze website en uw medisch team kan gegevens bekijken over hoe uw hart en het hartimplantaat werken. Het CareLinknetwerk biedt uw arts dezelfde informatie over het hartimplantaat als de informatie die hij/zij verkrijgt tijdens een regulier ziekenhuisbezoek. De informatie uit uw hartimplantaat kan via draadloze communicatie automatisch worden verzonden naar het ziekenhuis, zoals dit vooraf is ingepland door uw arts. De verzending gebeurt geluidloos en vindt gewoonlijk s nachts plaats terwijl u slaapt. Daarnaast kan het hartimplantaat zo worden geprogrammeerd dat het ziekenhuis automatisch wordt geïnformeerd bij een onregelmatige hartactiviteit of problemen met het hartimplantaat, bijvoorbeeld wanneer de batterij leeg raakt. Overleg met uw arts wat de beste opties zijn om uw aandoening te behandelen. Uw arts zal u ook uitleggen hoe u het CareLink-systeem kunt gebruiken. 17

18 DE ICD IN HET DAGELIJKS LEVEN Praat met uw familie en vrienden over de ICD; dit kan helpen uzelf veiliger te voelen. Contact met lotgenoten via zelfhulpgroepen kan heel waardevol zijn. Meer informatie is te vinden op de websites van de Nederlandse Hartstichting en de Stichting ICD-dragers Nederland. De meeste patiënten wennen snel aan de ICD. De ICD betekent vaak een echte verbetering van hun kwaliteit van leven. Na genezing van de wond vormen wandelen, sporten of een bad nemen geen enkel probleem. Zolang uw arts geen bezwaar heeft, kunt u al uw activiteiten van vóór de implantatie weer oppakken. Bespreek specifieke activiteiten met uw arts en kijk samen met hem/haar ook naar de lijst die op de volgende pagina s staat. Dankzij de geïmplanteerde ICD kunnen de meeste patiënten steeds meer en diversere activiteiten ontplooien, omdat de ICD de angst wegneemt dat men hulpeloos is tijdens een plotselinge hartritmestoornis. Sterker nog: de ICD geeft een gevoel van veiligheid. ELEKTROMAGNETISCHE COMPATIBILITEIT (EMC) ICD s beschikken over een beschermende laag, zodat het merendeel van de apparatuur die u gebruikt of waarmee u in contact komt, geen invloed zal hebben op de normale werking van het hartimplantaat. Apparatuur die elektriciteit genereert of gebruikt, of die draadloze signalen uitzendt, kan echter elektromagnetisch velden om zich heen hebben. Als deze velden te dicht bij de ICD komen en het implantaat deze detecteert, kunnen sommige van deze velden tijdelijk de normale werking van uw ICD beïnvloeden. Hetzelfde effect kan zich ook voordoen als de betreffende apparatuur niet goed werkt of niet juist is bedraad, waardoor er elektrische stroom door uw lichaam loopt. Elk van deze situaties kan ertoe leiden dat uw hartimplantaat tijdelijk een onnodige therapie afgeeft of geen therapie afgeeft als dit wel nodig is. We raden aan alleen apparatuur te gebruiken die goed werkt, en een minimale afstand te bewaren tussen bepaalde apparaten en uw ICD. Aan het einde van de brochure vindt u een lijst met apparatuur waarmee u voorzichtig moet zijn. HUISHOUDELIJKE EN HOBBYAPPARATUUR Bij de meeste huishoudelijke en hobbyapparatuur is het onwaarschijnlijk dat deze van invloed zullen zijn op uw hartimplantaat wanneer de apparatuur goed werkt en wordt gebruikt volgens de voorschriften, en waarbij ook de aanbevolen afstanden worden aangehouden. Voor zendapparatuur die werkt via een antenne wordt aangeraden de aanbevolen afstand tussen de antenne en uw hartimplantaat in acht te nemen. 18

19 ALS U UIT HET ZIEKENHUIS KOMT, MOET U ENKELE MAANDEN DE TIJD NEMEN OM AAN DE ICD TE WENNEN MAGNETEN VOOR HUISHOUDELIJK GEBRUIK Hoewel de meeste elektromagnetische velden in de huiselijke omgeving zelden van invloed zullen zijn op het functioneren van een ICD, raadt men aan apparatuur waar magneten in zitten ten minste 15 cm bij uw ICD vandaan te houden. De reden hiervoor is dat in de elektronica van een ICD een klein schakelaartje zit met magnetische activering. Het is zo ontworpen dat het sluit als er een magneet van voldoende sterkte overheen wordt geplaatst. Wanneer de interne schakelaar in een ICD gesloten is, worden er geen therapieën meer afgegeven. Het kan voorkomen dat u niet weet of bepaalde apparatuur een magneet bevat. Als huishoudelijke apparatuur echter gebruikt wordt zoals het bedoeld is en op de juiste wijze wordt onderhouden, zou de apparatuur geen invloed mogen hebben op uw hartimplantaat. Als er per ongeluk een magneet te dicht in de buurt van uw hartimplantaat komt, moet u de apparatuur gewoon verder weg plaatsen of bij de apparatuur vandaan lopen. Als de magneet niet meer in de buurt is, keert de ICD automatisch terug naar de voorgaande, normale geprogrammeerde instellingen. 19

20 DE ICD IN HET DAGELIJKS LEVEN COMMUNICATIE- EN KANTOORAPPARATUUR Richtlijnen voor een veilige werking van communicatie- en kantoorapparatuur omvatten factoren als het zendvermogen, frequentie en soort antenne. Nogmaals: voor apparatuur die draadloze signalen uitzendt via een antenne, wordt aangeraden de aanbevolen afstand tussen de antenne en uw hartimplantaat in acht te nemen. MEDISCHE EN TANDHEELKUNDIGE INGREPEN Veel medische ingrepen hebben geen invloed op uw hartimplantaat. Bepaalde medische ingrepen wekken echter elektrische stroom op in het lichaam die van invloed kan zijn op een hartimplantaat. Voordat u een medische ingreep ondergaat, dient u uw behandelend arts of tandarts op de hoogte te stellen van het feit dat u een hartimplantaat heeft. Het kan voorkomen dat er tijdens medische of tandheelkundige ingrepen en bij het voorschrijven van medicijnen speciale voorzorgsmaatregelen moeten worden genomen, omdat bepaalde medicijnen het hartritme kunnen beïnvloeden. INDUSTRIEEL GEREEDSCHAP EN APPARATUUR Het is belangrijk dat uw elektrische gereedschap en apparatuur goed werken, goed bedraad zijn (geaarde stekker, indien van toepassing) en worden gebruikt zoals door de fabrikant van het product wordt voorgeschreven. Het wordt aanbevolen bedrade elektrische apparatuur in een stopcontact te steken dat voorzien is van randaarde, dus een geaard stopcontact. ICD-dragers wordt aangeraden gereedschap zoals kettingzagen en lasapparatuur niet te gebruiken. Als u specifiek gereedschap of industriële apparatuur (zoals elektrische/gewone boormachines of zagen, accuschroevendraaiers, acculaders voor de auto, generatoren enz.) wilt gebruiken, vraag uw arts dan naar eventueel te nemen voorzorgsmaatregelen. 20

21 HUISHOUDELIJKE EN HOBBYAPPARATUUR GEEN BEKENDE RISICO S Als de apparatuur wordt gebruikt volgens de voorschriften en de apparatuur goed werkt, zijn er geen risico s bekend voor: Tv Cd-/dvd-speler, videorecorder Afstandsbediening (cd-, dvd-speler, tv, videorecorder) Strijkijzer Keukenapparatuur groot en klein (blender, blikopener, koelkast, kookplaat, broodrooster) Magnetron Vaatwasser Garagepoortopener Elektriciteitskabels in huis met lage spanning Batterijoplader voor batterijen van huishoudelijke apparaten Scheerapparaat op batterijen Warmtekussen Bubbelbad Filter voor geïoniseerde lucht Föhn/haardroger bij de kapper Zonnebank Ketting met alarmknop Elektrische gitaar MINIMAAL RISICO Zorg voor een afstand van ten minste 15 cm tussen het hieronder genoemde apparaat en uw hartimplantaat: Elektrische keukenapparatuur - die men in de hand houdt (elektrische mixer of elektrisch mes) Elektrisch scheerapparaat met snoer Oplader van elektrische tandenborstel Motor van stofzuiger Haardroger draagbaar Motor van naai-/ breimachine Magnetische therapieproducten Antenne van radiografisch bestuurde apparaten Kleine (huishoudelijke) magneten Luidsprekers Motor van loopband Motor van elektrisch winkelwagentje/ golfkarretje Elektrische deken Massagestoel/-kussen SPECIALE OVERWEGINGEN Bewaar ten minste de aanbevolen afstand tussen het hieronder genoemde apparaat en uw hartimplantaat: 30 cm afstand: Onderdelen van ontstekingsinrichting van auto/motor Elektrisch hek Ingegraven schrikdraad en antenne binnenshuis van elektrische omheining voor dieren Transformatorkastje 60 cm afstand: Inductiekookplaat Zoekkop van metaaldetector Niet aanbevolen Elektrische weegschaal met lichaamsvetmeter Magnetische onderdekens/kussen Buikspierstimulator Personenweegschaal met vetmeting 21

22 DE ICD IN HET DAGELIJKS LEVEN COMMUNICATIE- EN KANTOORAPPARATUUR 22 GEEN BEKENDE RISICO S Als de apparatuur wordt gebruikt volgens de voorschriften en de apparatuur goed werkt, zijn er geen risico s bekend voor: Computer/laptop Faxapparaat Kopieerapparaat Printer GPS (Global Positioning System)-scanner Ontvanger van een pieper AM-/FM-radio Digitale muziekafspeelapparatuur (ipod ) met snoer MINIMAAL RISICO Zorg voor een afstand van ten minste 15 cm tussen het hieronder genoemde apparaat (de antenne) en uw hartimplantaat: Antenne van mobiele telefoon - 3 watt of minder Draadloze communicatieapparatuur (computers, smartphones, koptelefoons, modems, PDA s, routers, tweewegpiepers) Elektronische tablets (zoals een ipad ) Draadloze digitale muziekafspeelapparatuur (ipod ) E-readers/elektronische leesapparatuur Antenne van draadloze elektronica in en om het huis Draadloze controllers (gameconsoles) en de zenders van draadloze koptelefoons (bijv. draadloze koptelefoon voor tv) Antenne van amateurradio s, scheepsradio s, walkietalkies - 3 watt of minder Antenne van OnStar technologie in auto s Scanners voor beveiligingsbadges aan de muur Zender van ringleiding voor gehoorapparaten SPECIALE OVERWEGINGEN Bewaar ten minste de aanbevolen afstand tussen het hieronder genoemde apparaat en uw hartimplantaat: 30 cm afstand: Antenne van amateurradio s, scheepsradio s, walkietalkies - tussen 3 en 15 watt Antenne van 27 MHzradio (bakkies) - 5 watt of minder Noodstroomvoorziening (UPS) 60 cm afstand: Antenne van amateurradio s, scheepsradio s, walkietalkies - tussen 15 en 30 watt

23 MEDISCHE EN TANDHEELKUNDIGE INGREPEN GEEN BEKENDE RISICO S Als de apparatuur wordt gebruikt volgens de voorschriften en de apparatuur goed werkt, zijn er geen risico s bekend voor: Acupunctuur zonder toepassing van elektriciteit Botdichtheidsonderzoek (röntgen) Echo voor botdichtheid - op de hak/hiel of de hand Hartslagmonitor Tandartsboren Tandheelkundige ultrasone scaler /reiniger Diagnostisch röntgenonderzoek (fluoroscopie) Elektrocardiogram (ECG) Hoortoestel (in of achter het oor) Laserchirurgie Mammografie Positronemissietomografie (PET-scan) Apparatuur voor slaapapneu MINIMAAL RISICO Zorg voor een afstand van minimaal 15 cm tussen het hieronder genoemde apparaat en uw hartimplantaat: Diagnostische echografie (echocardiogram) - plaats de echo-kop niet boven het hartimplantaat Therapeutische echo SPECIALE OVERWEGINGEN Bewaar ten minste de aanbevolen afstand tussen het hieronder genoemde apparaat en uw hartimplantaat: Speciale overwegingen (overleg met uw arts): Transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS) Spierstimulatoren Bestralingstherapie Apparaten die stroom door het lichaam zenden Niet aanbevolen: Hoogfrequente (korte golf-) of microgolfdiathermie MRI/MRA (als het apparaat niet geschikt is voor MRI onder bepaalde voorwaarden. Toon de identificatiekaart van uw hartimplantaat aan uw arts om te kunnen bepalen of uw hartimplantaat geschikt is voor MRI onder bepaalde voorwaarden, d.w.z. of u een MRIscan kunt ondergaan) Transurethrale naaldablatie (TUNA) 23

24 VRIJE TIJD EN REIZEN U KUNT ZONDER PROBLEMEN PLANNEN MAKEN VOOR UW VRIJE TIJD U kunt weer aan het werk in de tuin, gaan wandelen of andere hobby s uitoefenen. Zolang uw arts geen bezwaar heeft, kunt u vrijwel elke sport beoefenen; vermijd echter activiteiten waarbij druk op de borst(kas) wordt uitgeoefend. U moet vooraf overleggen met uw arts of u zeer stressvolle of mogelijk gevaarlijke sporten, zoals duiken of vliegen, mag doen. U moet ook activiteiten vermijden waarbij een korte periode van bewustzijnsverlies uzelf of anderen in gevaar zou kunnen brengen. Raadpleeg uw arts van tevoren wanneer u lange reizen wilt ondernemen. Uw arts kan u adressen geven van ziekenhuizen in de landen die u wilt bezoeken, voor het geval u in een noodsituatie naar een ziekenhuis zou moeten. Ook kan hij/zij u helpen bij het vinden van een cardioloog in deze ziekenhuizen voor een controlebezoek, indien nodig. U kunt ook het internet raadplegen voor adressen van ziekenhuizen in andere landen. Het hangt van de gezondheidstoestand van de patiënt af of het weer toegestaan is om auto te rijden. Ook hierover moet u overleggen met uw arts. DIEFSTALDETECTIE- EN BEVEILIGINGSSYSTEMEN OP LUCHTHAVENS U kunt zonder problemen uw dagelijkse boodschappen doen. Diefstaldetectiesystemen, zoals vaak aanwezig bij de in- en uitgangen van winkels, vormen normaliter geen risico voor mensen met een ICD. Voor de zekerheid kunt u het beste in een normaal wandeltempo door de poortjes lopen en er niet bij in de buurt stil blijven staan. Gezien de korte duur van deze veiligheidscontroles is het onwaarschijnlijk dat metaaldetectors (detectiepoorten en draagbare detectiestaven) en full-bodyscanners (ook wel millimeter-golfscanners of 3D-scanners genoemd) in luchthavens, rechtbanken en gevangenissen de werking van een ICD zullen verstoren. De metalen behuizing van uw hartimplantaat kan een metaaldetector af laten gaan. Bij het passeren van de beveiligingspoorten kunt u het risico op tijdelijke verstoring van de werking van uw hartimplantaat minimaliseren door geen metalen oppervlakken van de beveiligingsapparatuur aan te raken. Stop of treuzel niet in een detectiepoortje, maar loop met normale snelheid door de poort. Als de beveiligingsbeambte een handscanner wil gebruiken, kunt u hem of haar vragen deze niet boven uw hartimplantaat te houden of erboven heen en weer te zwaaien. Als u zich zorgen maakt over de beveiligingsmethoden, kunt u de beveiligingsbeambte de ID-kaart van uw hartimplantaat laten zien en vragen om een alternatieve handmatige controle. 24

25 25

26 DE ICD-KAART WANNEER UW ICD UW VOLLEDIGE AANDACHT VRAAGT Er zijn een paar situaties waarin u direct actie moet ondernemen: U krijgt een ICD-kaart van uw arts. Zorg dat u deze kaart altijd bij u heeft. Er staat belangrijke informatie voor artsen op over het hartimplantaat en de kaart stelt uw arts in staat de behandeling af te stemmen op de ICD of naar een alternatieve behandeling te zoeken. HET LITTEKEN U moet het litteken in de gaten houden en uw arts informeren als het rood wordt, opzwelt of vochtig wordt. In de eerste dagen na de implantatie dient u de schouder waar de ingreep heeft plaatsgevonden niet al te heftig te bewegen, zodat het genezingsproces niet wordt belemmerd; ook is het beter in het begin niet al te zwaar te tillen. De kleding rond de wond mag niet te strak zitten, om irritatie te vermijden. Dit geldt in het bijzonder in de eerste weken na de implantatie. Maak geen grote bewegingen met uw armen, omdat dit ongewenste spanning op de elektroden kan veroorzaken. Neem contact op met uw arts als u specifieke vragen heeft. IN GEVAL VAN EEN ALARM Uw ICD voert automatisch een zelfcontrole uit. Zeer zeldzaam voorkomende verstoringen kunnen ervoor zorgen dat de ICD een alarmsignaal laat horen op een vaste tijd en bij door de arts geprogrammeerde klinische gebeurtenissen. Als u een tweetonig geluid hoort met hogere en lagere frequenties, dan moet u uw arts waarschuwen en direct een afspraak maken. Als u een onderbroken hoogfrequente toon hoort, betekent dit dat de situatie niet direct urgent is. U moet wel uw arts waarschuwen en een afspraak voor controle maken. 26 IN GEVAL VAN EEN SCHOK Met de huidige technologie zal een ICD alleen een schok afgeven als dit nodig is. Als er een tachycardie optreedt, dan zal de ICD deze ritmestoornis eerst zo subtiel mogelijk proberen te stoppen. Als dit niet succesvol blijkt te zijn, dan wordt een cardioversie- of defibrillatieschok toegediend. U wilt wellicht een overzicht maken met zaken die van belang zijn als uw ICD een schok afgeeft. Zaken die u in dit overzicht kunt meenemen, zijn: Gebruik de bijgevoegde kaart om een overzicht te maken van belangrijke zaken in het geval van een toegediende schok. Hoe zal uw familie reageren? Wie moet u bellen? Moet u een ambulance bellen? Moet u uw arts of ziekenhuis bellen? Zorg ervoor dat u een lijst met uw medicatie bij de hand heeft. Kijk of er een plek is waar u comfortabel kunt zitten of liggen. Vraag iemand om bij u te blijven, zodat deze persoon in geval van problemen een ambulance kan bellen. Bel uw arts als u zich enige tijd na het ingrijpen door de ICD nog steeds niet lekker voelt. U zult, indien nodig, naar de Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis worden

27 DE ICD-KAART BEVAT OOK EEN TELEFOONNUMMER VOOR NOODGEVALLEN. ALS U DEZE KAART VERLIEST, KUNT U UW CARDIOLOOG TE ALLEN TIJDE OM EEN GRATIS VERVANGEND EXEMPLAAR VRAGEN. gebracht voor uw eigen veiligheid. Als u zich na het ingrijpen door de ICD goed voelt, is het niet nodig uw arts direct te raadplegen. U moet echter wel contact opnemen met uw cardioloog en hem/haar op de hoogte stellen van de gebeurtenis. De schok van de ICD wordt door patiënten zeer verschillend ervaren. De schok kan aanvoelen als een krachtige, zelfs pijnlijke schop tegen de borst. De spieren in de borst en bovenarm kunnen zo sterk samentrekken dat u van schrik opspringt. U hoeft zich hierover geen zorgen te maken; het betekent simpelweg dat de ICD zijn werk doet. Over het algemeen beschouwen patiënten het ingrijpen door de ICD als noodzakelijk en geruststellend. Uw hartritmestoornis kan immers levensgevaarlijk zijn; de ICD niet. De ICD geeft u het veilige gevoel dat u een kritieke situatie goed kunt doorstaan. IN GEVAL VAN EEN ONGELUK Als u op wat voor manier dan ook betrokken raakt bij een ongeluk, bel dan uw arts en maak een afspraak. 27

28 VRAGEN EN ANTWOORDEN KUNT U DE ICD VOELEN ALS DEZE IS GEÏMPLANTEERD? Over het algemeen zijn moderne ICD s vrijwel niet te voelen, vanwege hun grootte, gewicht en - in sommige gevallen - de vorm. Als de wond is geheeld, aanvaarden de meeste patiënten de ICD als hun maatje. KAN IK DEELNEMEN AAN LICHAMELIJKE ACTIVITEITEN EN SPORTACTIVITEITEN? Zolang uw arts geen bezwaar heeft, kunt u vrijwel elke sport beoefenen; vermijd echter activiteiten waarbij druk op de borst(kas) wordt uitgeoefend. U moet vooraf overleggen met uw arts of u zeer stressvolle of mogelijk gevaarlijke sporten, zoals duiken of vliegen, mag doen. U moet ook activiteiten vermijden waarbij een korte periode van bewustzijnsverlies uzelf of anderen in gevaar zou kunnen brengen. IS DE ICD ZICHTBAAR ONDER KLEDING? Nee. In de loop der tijd zijn de ICD s zo klein geworden dat ze in een kleine holte onder de huid in bovenborst worden geïmplanteerd. ZAL DE ICD MIJN HARTAANDOENING GENEZEN? U heeft de ICD gekregen omdat uw aandoening niet te genezen is. De ICD kan u echter beschermen tegen onplezierige en bedreigende effecten van uw onderliggende hartaandoening en uw angst voor deze effecten wegnemen. MOET IK NOG STEEDS MIJN MEDICIJNEN INNEMEN ALS IK DE ICD HEB? Uw cardioloog beslist welke medicijnen u nodig heeft. Stop nooit met het innemen van medicijnen zonder te overleggen! Het is ook belangrijk dat u geen nieuwe medicijnen inneemt zonder eerst met uw arts te overleggen. WAT ERVAART U TIJDENS EEN SCHOK? Patiënten geven verschillende beschrijvingen van hoe ze een elektrische schok hebben ervaren. Bewust ervaren schokken kunnen simpelweg schrik veroorzaken, die snel weer overgaat. Een schok kan echter ook als een min of meer krachtige trap tegen de borst worden ervaren. ZAL MIJN ICD EEN SCHOK AFGEVEN TIJDENS MIJN DAGELIJKSE BEZIGHEDEN? Dit gebeurt zelden. Uw ICD is geprogrammeerd om uw hartslag normaal te laten stijgen, zonder dat er schokken ter behandeling worden toegediend. Uw hartimplantaat hoort alleen een schok af te geven wanneer uw hartslag voldoet aan de specifieke criteria zoals geprogrammeerd door uw cardioloog. Als u een schok heeft gekregen, neem dan contact op met uw arts. Uw arts zal dan de oorzaak van de schok vaststellen en de instellingen van uw hartimplantaat eventueel aanpassen. IS ER ALTIJD EEN STERKE STROOMPULS? Nee. Tijdens een aanval van tachycardie geeft de ICD eerst zwakke pacemakerpulsen af. Als deze onvoldoende effect hebben, vindt er cardioversie plaats. Dit is het gepland afgeven van een intensievere stroompuls. Defibrillatie wordt alleen toegepast in geval van zeer snelle tachycardie en ventrikelfibrilleren. KAN IK IEMAND SCHADE TOEBRENGEN ALS IK WORD AANGERAAKT EN HET IMPLANTAAT VERSTUURT EEN PULS OF HEEFT DIT ZOJUIST GEDAAN? Het is erg onwaarschijnlijk, maar het is mogelijk dat iemand die u aanraakt de schok van 28

29 uw ICD kan voelen. Voor die ander kan dit aanvoelen als een spierspasme. De ander is mogelijk verrast, maar de schok zal de persoon geen schade toebrengen. Dit komt alleen maar door angst, maar het is een onschuldig teken dat het hartimplantaat goed werkt. KAN IK EEN MOBIELE TELEFOON GEBRUIKEN? Ja. Wanneer u met een mobiele telefoon belt, houd de antenne van de telefoon dan minimaal cm uit de buurt van uw hartimplantaat en gebruik de telefoon bij het oor aan de andere kant van waar de ICD is geïmplanteerd. Het wordt ook aanbevolen de mobiele telefoon niet in een zak te dragen die zich dicht bij het hartimplantaat bevindt. KUNNEN HUISHOUDELIJKE APPARATEN ZONDER PROBLEMEN WORDEN GEBRUIKT? Ja. De meeste huishoudelijke apparaten kunnen veilig worden gebruikt zolang ze goed zijn onderhouden en naar behoren werken. Dit geldt bijvoorbeeld voor magnetrons, wasmachines, drogers, vaatwassers, fornuizen, elektrische dekens en warmtekussens. KUNNEN MAGNETEN MIJN ICD BEÏNVLOEDEN? Apparaten die magneten bevatten, zoals producten voor magnetische therapie, stereoluidsprekers en handmatige massageapparaten kunnen de werking van uw hartimplantaat tijdelijk beïnvloeden. Het wordt aanbevolen apparatuur met magneten minimaal cm bij uw geïmplanteerde ICD vandaan te houden. Het gebruik van magnetische onderdekens en kussens wordt afgeraden, omdat het moeilijk is een afstand van cm te bewaren bij het gebruik hiervan. KAN IK ZONDER PROBLEMEN REIZEN? Ja. Met uw ICD bent u zo mobiel als uw aandoening toelaat. U kunt ook naar het buitenland reizen. Informeer uw arts over uw plannen. Uw arts kan u adressen verschaffen van ziekenhuizen in het land van bestemming, voor het geval er zich een noodsituatie voordoet. Draag altijd uw ICD-patiëntenpas bij u. U kunt deze het best bewaren bij uw paspoort. Laat bij de veiligheidscontroles op de luchthaven uw ICD-patiëntenpas zien en geef aan dat u niet gecontroleerd mag worden met een handscanner. KUNNEN VEILIGHEIDSPOORTJES IN WINKELS DE ICD BEÏNVLOEDEN? Niet per se. U moet in normaal wandeltempo door de poortjes lopen en er niet bij in de buurt stil blijven staan. HOELANG GAAT DE ICD MEE? De ICD gaat tussen de zes en negen jaar mee, afhankelijk van het type en de therapieën die worden toegepast. In het algemeen geldt: hoe minder therapieën het hartimplantaat hoeft toe te dienen, hoe langer de batterij mee zal gaan. HOE ZIET DE ARTS WANNEER DE ICD MOET WORDEN VERVANGEN? Tijdens de controleonderzoeken controleert de arts ook het batterijniveau. De ICD is zo ontworpen dat het leegraken van de batterij ruim van tevoren wordt aangegeven. Als de batterij leeg raakt, maakt uw arts een afspraak om de ICD te vervangen. 29

30 VRAGEN EN ANTWOORDEN WAAROM HEB IK CONTROLEONDERZOEKEN NODIG, ZELFS ALS DE ICD AUTOMATISCH WERKT? De controleonderzoeken zijn zeer belangrijk. De arts inspecteert het litteken, het batterijniveau en de werking van de ICD. De arts monitort hoe vaak het hartimplantaat een hartritmestoornis heeft gedetecteerd en behandeld sinds de laatst uitgevoerde controle. Uw medicijngebruik wordt gecontroleerd en er wordt gekeken naar mogelijke interacties. Daarbij kunnen de instellingen van de ICD mogelijk opnieuw worden geprogrammeerd om ervoor te zorgen dat deze werkt op basis van de gegevens die in de ICD zijn verzameld. MAG IK ZWANGER WORDEN MET EEN ICD? Ja. ICD-dragers hebben normale zwangerschappen doorlopen en gezonde kinderen gebaard. U moet een mogelijke zwangerschap echter wel bespreken met uw arts in de context van uw hartaandoening. WAT MOET IK DOEN ALS DE ICD EEN WAARSCHUWINGSTOON AFGEEFT? Blijf rustig. Het is slechts een indicatie dat u contact moet opnemen met uw arts. Als u voortdurend een toon op een hoge frequentie hoort, is de situatie niet urgent; u moet wel contact opnemen met uw arts en een afspraak voor controle maken. Bij een tweetonig geluid met hogere en lagere frequenties moet u uw arts waarschuwen en direct een afspraak maken. ZIJN ICD S COMPATIBEL MET MRI? Op dit moment kunnen bepaalde ICD s veilig worden gebruikt in MRI-scanners van 1,5 en 3T. Toon uw ICD-identificatiekaart aan uw arts om te bepalen of uw hartimplantaat veilig is voor gebruik in een MRI-scanner, en of u wel/geen MRI-scan kunt ondergaan. 30

31 WAT IS EEN PATIËNTENMONITOR? De patiëntenmonitor is een elektronisch apparaat dat u thuis kunt plaatsen en dat u in staat stelt gegevens van de geïmplanteerde ICD te verzenden naar het ziekenhuis waar u onder behandeling bent van een cardioloog. De monitor is compact, draagbaar en eenvoudig te gebruiken. WELKE GEGEVENS WORDEN NAAR MIJN ARTS VERZONDEN? Uw arts zal dezelfde gegevens ontvangen als de gegevens die hij/zij kan uitlezen tijdens een reguliere controle in het ziekenhuis. MOET IK NOG TERUG NAAR HET ZIEKENHUIS VOOR CONTROLE? Ja, u zult minimaal eenmaal per jaar terug moeten voor een geplande controle door een arts; de meeste ongeplande controles, zoals een extra controle in geval van het afgaan van een alarm, kunnen echter op afstand worden gedaan. U moet ook een afspraak maken in het ziekenhuis als de instellingen van uw ICD moeten worden gewijzigd. HOELANG DUURT EEN CARELINK- SESSIE GEWOONLIJK? In de meeste gevallen zijn de gegevens binnen twee tot drie minuten uitgelezen. Hierna neemt de monitor het over en worden de gegevens automatisch verzonden. KAN IK REIZEN MET DE PATIËNTENMONITOR? Ja, u kunt de MyCareLink-monitor ook in het buitenland gebruiken, omdat deze beschikt over roaming -mogelijkheden waardoor er vanuit vrijwel elk land verbinding kan worden gemaakt. 31

32 EEN INTERNATIONAAL BEDRIJF NADER BEKEKEN Medtronic werd in 1949 opgericht in in de Amerikaanse staat Minnesota. Tegenwoordig speelt Medtronic internationaal gezien een toonaangevende rol op het gebied van de medische technologie. Iedere seconde worden er ergens ter wereld twee patiënten geholpen met een product of therapie van Medtronic. Het bedrijf vindt haar oorsprong in de behandeling van hartaandoeningen, maar inmiddels beschikt het over een groot en heel divers aanbod aan producten en therapieën. De missie van het bedrijf is het verlichten van pijn, het herstellen van de gezondheid en het verlengen van het leven van miljoenen mensen over de hele wereld. Dit vormt onze drijfveer en bepaalt de allerhoogste eisen die we stellen aan onze producten voor de patiënten, familieleden en artsen die op onze technologie vertrouwen. WEBSITES MET PATIËNTENINFORMATIE YOUTUBE VIDEO SMARTSHOCK ICD APP KORTE VERKLARING Raadpleeg de handleiding van het hartimplantaat voor gedetailleerde informatie met betrekking tot de implantatie, indicaties, contra-indicaties, waarschuwingen, voorzorgsmaatregelen en mogelijke ongewenste voorvallen. Europa Medtronic International Trading Sàrl. Route du Molliau 31 Case postale CH-1131 Tolochenaz Tel. +41 (0) Fax +41 (0) Nederland Medtronic Trading NL BV Larixplein VB Eindhoven Tel. +31 (0) Fax +31 (0) UC eNL 2017 Medtronic. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Europa