betreffende: Ontwerp bestemmingsplan Wijnhavenkwartier en Spuiplein, dd 10 februari 2015, zienswijze werkgroep Dooievaar+

Transcriptie

1 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 1 GEMEENTERAAD Gemeente Den Haag Postbus CD DEN HAAG betreffende: Ontwerp bestemmingsplan Wijnhavenkwartier en Spuiplein, dd 10 februari 2015, zienswijze werkgroep Dooievaar Inleiding In het Collegeakkoord van 2014 is afgesproken dat het project Spuiforum van de baan is; daarmee is het in 2013 vastgestelde bestemmingsplan Spuikwartier achterhaald. Op 7 oktober 2014 stelt het college van B&W aan de Raad van State voor om de tegen het bestemmingsplan Spuikwartier 2013 (in casu tegen de bouw van het Spuiforum) ingediende beroepsschriften gegrond te verklaren. Dit verzoek gaat gepaard met de plechtige belofte dat "bij een nieuw op te stellen bestemmingsplan voor dit deel van het plangebied rekening zal worden gehouden met de inhoud van de ingediende beroepsschriften". De Raad van State volgt het verzoek, stelt vast dat het besluit niet is voorzien van een draagkrachtige motivering, verklaart de beroepen gegrond en vernietigt de bestreden delen van het besluit. Let wel, de Raad hàd kunnen besluiten de zaak niet in behandeling te nemen omdat de grond van bezwaar weggevallen is, maar dat heeft ze op uitdrukkelijk verzoek van de gemeente niet gedaan en is overgegaan tot uitspraak. De gronden van het bezwaar, waar College en Staatsraad mee instemmen zijn: - bebouwing Spuiplein met het enorme Spuiforum GD-4 - vaststelling plangebied met uitsluiting van het rondom ingesloten Wijnhavenkwartier II in strijd met goede ruimtelijke ordening omdat herontwikkeling buiten de marges van het hiervoor geldende bestemmingsplan aan de hand is, - geen dragende stedenbouwkundige onderbouwing en strijdigheid met beleid ten aanzien van functies aan en om de openbare buitenruimte, de hoogteopbouw in zichzelf en in relatie tot het stadsgezicht en aanwezige monumenten, - het toegestane bouwvolume op het bouwvlak en de stapeling van vrijstellingen en afwijkingen die vergroting daarvan nog toestaan, verankerd in een onvervreemdbaar bouwrecht - belangenafweging alternatief renovatieplan is gebaseerd op vanwege het College gefabriceerde gegevens, - in de parkeer- en stallingsbehoefte en verkeer aantrekkende werking is niet voorzien, de hiervoor benodigde voorzieningen zijn niet in begroting, financiering en dekking betrokken, - de economische uitvoerbaarheid ontbreekt in de vorm van een exploitatieplan en niet staat vast dat het plan economisch uitvoerbaar is binnen de vertrouwelijke gemeentelijke grondexploitatie, - de ruimtelijke onderbouwing ontbreekt mbt de relatie tot Stadhuis en Nieuwe Kerk

2 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 2 - de berekeningen mbt parkeren in het gebied zijn niet gemaakt; niet is aangetoond dat in de parkeerbehoefte overeenkomstig het gemeentelijk beleid binnen het plangebied kan worden voorzien - de tegenstrijdige verbeeldingen van de voorgestelde ruimtelijke ordening langs de Schedeldoekshaven ten aanzien van bebouwing en verkeer - de milieu-effecten van de invloeden op geluid, luchtkwaliteit, verkeer zijn onvoldoende meegenomen - onaanvaardbare windhinder zal ontstaan en wordt toch in een onvervreemdbaar bouwrecht toegestaan. - woningen boven Theater aan het Spui worden geconfronteerd met de overlast ten gevolge van de verkeersaantrekkende werking, ontbrekende parkeervoorzieningen, de ongebreidelde groei aan zware horeca, geluid- en lichthinder. Nu ligt voor ons een nieuw bestemmingsplan Wijnhavenkwartier en Spuiplein. Weliswaar blijven hierin het Spuiplein en het Mercure-hotel - inclusief de storende trappen - behouden, in het voorliggende bestemmingsplan zien we nauwelijks terug hoe het College haar dure belofte aan de Raad van State en daarmee de inwoners van Den Haag nakomt. Sterker zelfs: terwijl de inkt van deze belofte nauwelijks is opgedroogd getuigt dit college van B&W van een gebrekkig lerend vermogen en - erger nog - vertoont zij schaamteloze recidive! In deze zienswijze herhalen we als een stimulerende en geduldige reclasseringsambtenaar vanzelfsprekend de bezwaren tegen het voorgaande bestemmingsplan waarvan de gemeente en de Staatsraad vaststelden dat deze bezwaren gegrond waren en het besluit onvoldoende was gemotiveerd. Én omdat de gemeente bij het opstellen van het voorliggend bestemmingsplan hoegenaamd géén rekening heeft gehouden met de inhoud van die beroepsschriften. Tot slot gaat het gemeentebestuur voorbij aan het voortdurend ontbreken van draagvlak onder de burgers van Den Haag voor de voorgestelde planontwikkeling. Opnieuw wil het gemeentebestuur een onvervreemdbaar bouwrecht voor een reusachtig programma en bouwvolume vestigen. De consequentie daarvan is dat - indien de nood aan de man komt - de kwantitatieve, commerciële resp. financiële uitgangspunten de kwalitatieve en integrale stedelijke belangen zullen gaan overvleugelen en de toch al magere regels van dit bestemmingsplan vloeibaar worden. Algemeen 1. Begrenzing bepaling context bestemmingsplan, het ontbreken van "Goede Ruimtelijke Onderbouwing" op basis van gebiedsvisie waardoor elke hoogwaardige gebiedsontwikkeling wordt gefrustreerd. 1 a. Er wordt geen aansluiting gezocht met het Spui (incl. Nieuwe Kerk) van Zieken tot Hofweg noch met de Schedeldoekshaven en omgeving, terwijl de ontwikkelingslocatie strikt wordt afgebakend. Hiermee wordt géén invulling gegeven aan de in het collegeakkoord beloofde, aan de gemeenteraad toegezegde en in de stadsgesprekken aan de burgers voorgehouden ontwikkeling op basis van een gebiedsvisie. De aansluiting van het plangebied met de omliggende gebieden Rivierenbuurt, Hofbuurt, Binnenstad en Het Oude Centrum (m.u.v. het Wijnhavenkwartier, dat kennelijk als enige referentie geldt) blijft hiermee opnieuw achterwege. Dat

3 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 3 wreekt zich in de bepaling van maat, schaal, ontsluiting, doorkruisbaarheid, stedenbouwkundige geleding en de door bevoegd gezag geborgde ambities daarin. 1 b. Er is sprake van een gemiste kans om het gebied als scharnierpunt tussen Wijnhavenkwartier en het historische centrum van Den Haag vorm te geven, zowel ruimtelijk als functioneel en economisch. 2. de inrit P-garage aan Spui en de uitrit aan Schedeldoekshaven worden gehandhaafd. De inrit aan het Spui is een onwenselijke inbreuk op de verblijfs en inrichtingsmogelijkheden op het Spuiplein en de ruimtelijke geleding ervan. Daarbij is het handhaven van de inrit enkel ingegeven ten behoeve van een eventuele parkeergarage onder het Spuiplein en maakt dit de wens van het college ongeloofwaardig om te zijner tijd aan de zijde van het Hotel een aantrekkelijker, beter ruimtevormende bouwmassa en een aantrekkelijker programma en verblijfsklimaat te realiseren. Het handhaven van de "entree-spaghetti" voor de parkeergarages tussen het Lucent Dans Theater en de voormalige ministeries betekent een eenzijdige ontsluiting van een enorm parkeerareaal met alle verkeerskundige verstopping van dien. Het handhaven van deze "entree-spaghetti" vormt bovendien een onoverkomelijke belemmering voor de realisatie van efficiënte en hoogwaardige oplossingen, zowel boven- als ondergronds. Volgens de betrokken ambtenaren "ligt hier een uitdaging voor de marktpartijen". 3. Het bestemmingsplan biedt geen enkel zicht op de gewenste en beloofde verbetering van het Spuiplein. Terwijl in de toelichting wordt gesproken over de wenselijkheid van verbetering van het Spuiplein aan vier zijden, biedt het bestemmingsplan slechts ruimte voor verbetering aan één zijde, waarbij meteen een wand van 50 m1 hoogte oprijst direct aan de noordzijde van het Spuiplein; de andere drie wanden blijven buiten beschouwing. Sterker nog: het restaurant aan het Spui en het hotel incl. trappen etc. blijven gehandhaafd en zijn conserverend bestemd, terwijl zelfs een eventuele afwijkingsbevoegdheid om particuliere ontwikkelingen mogelijk te maken ontbreekt. Verder constateren we even verderop in het bestemmingsplan dat dit hotel ongemotiveerd - en al dan niet met staatssteun - wordt weggeconcurreerd door een omvangrijk nieuw hotel mogelijk te maken. De gemeente creëert hier rechtsongelijkheid. Volgens betrokken ambtenaren vormt ook dit knelpunt een uitdaging voor de marktpartijen en kan (citaat:) "herontwikkeling van deze locatie later eenvoudigweg via een WABO-procedure worden geregeld" - over het ontbreken van een Goede Ruimtelijke Onderbouwing en aldus een inconsistent bestemmingsplan gesproken! 4. De achterkantsituatie aan de Schedeldoekshaven blijft bestaan en verslechtert zelfs. En dat na de volledige mislukking om een voorgevelfront te maken aan de Schedeldoekshaven ter plaatse van het gebied Wijnhaven I (tpv nieuwe ministerietorens en woontoren De Kroon). Het overspannen culturele en commerciële programma veronderstelt impliciet dat de expeditie, opslag, etc. alleen hier hun plek zullen krijgen. Nog even en de beoogde grootschalige detailhandel wordt hier straks ingevuld als een lokaal distributiecentrum voor internetbestellingen: de ultieme verdringing van de haagse detailhandel!

4 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 4 De zogenaamde verbinding met de Rivierenbuurt door een pleintje is louter symbolisch en grafisch, niet ruimtelijk gemotiveerd. Aan de zijde van de Schedeldoekshaven is dit navrant zichtbaar waar een akelig én kostbaar overbouwd donker fietspad zou moeten ontstaan met gesloten dove gevels erboven waarvoor zelfs een architectonische referentie als welstandscriterium is meegegeven. De ontwikkellocatie GD3 5. Duurzaamheid en hergebruik gebouwen Hoewel dat met de mond wordt beleden is hergebruik van bestaande gebouwen geen uitgangspunt; sloop wordt juist aangemoedigd en voorgeschreven. Dat betreft het programma van eisen, maar evenzeer de economie en exploitatiemogelijkheden voor bloeiende gezelschappen en ambities van duurzaamheid die beheer, aanpassing en onderhoud laten prevaleren boven wegwerpgebouwen. Dit is niet alleen in strijd met algemene principes van duurzaamheid, maar ook met staand gemeentelijk beleid. Ofwel direct zoals de glazen bolle wand van de Dr Anton Philipszaal die is wegbestemd ter ontmoediging van elk hergebruik. Ofwel indirect zoals de bonuspunten die voor de bühne beloofd worden voor diegene die iets van Koolhaas Lucent Dans Theater weet te behouden. Terwijl behoud van deze zaal met het gemeentelijk programma van eisen ("knock out criterium") letterlijk onmogelijk is gemaakt. 6. Bouwmassa/hoogteopbouw 6a. Hoogteopbouw van 50 m1 aan Spuiplein tot 70 m1, met standaard afwijkingsbevoegdheid B&W om (onder voorwaarden, die echter onbekend zijn en niet door gemeenteraad zijn getoetst, dwz louter willekeur B&W) max. 90 m1 toe te staan aan de kant van de Leidse Universiteit. De inhoud en bijlagen van het beroep van zijn hier integraal overgenomen (zie bijlage1). De voorstelling van zaken in het bestemmingsplan mbt de hoogte-opbouw is niet in overeenstemming met de in het beroep bijgesloten overzicht van door de gemeenteraad vastgesteld beleid. De nu voorgestelde hoogte-opbouw vanaf 50 meter aan het Spuiplein is in tegenspraak met de vastgestelde Agenda voor Verdichting toen de hoogte van 50 meter werd vastgesteld niet aan de voor- maar aan de achterzijde van de theaterzalen. Het is bovendien in strijd met het door de raad vastgestelde raamwerk Spuiforum van 2012 waar de schuine lijn weer eens onder een andere hellingshoek van een ander vertrekpunt naar een ander referentiepunt is getrokken. Daarbij is overigens nergens in raadsstukken te lezen dat hier sprake zou zijn van een rechte lijn: er is immers alleen maar gesproken over een afnemende hoogte.

5 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! Afb. 1: het oranje vlak is in strijd met de laatste door de Raad vastgestelde Verdichtingsagenda voor den Haag. Dit is in strijd met de bebouwingscontour van dit ontwerpbestemmingsplan. Afb. 2: in het vastgestelde Stedenbouwkundig Raamwerk 2012 wordt een andere referentie getekend. Ook deze is in strijd met de bebouwingscontour van dit ontwerpbestemmingsplan. 7. Programma 7a. Het bestemmingsplan voorziet in een bouwvolume van in totaal maar liefst m2 BVO op een kavel van amper m2, waarbij nadrukkelijk het commerciële gedeelte niet op - dus naast - het onderwijs- en cultuurgebouw moet worden geplaatst. Wanneer we de hele kavel bebouwen met een verdiepingshoogte van gemiddeld 4 meter (het Spuiforum had destijds gemiddeld 5 meter verdiiepingshoogte) dan hebben we een massief blok van 40 meter hoog met alleen ramen langs de rand. Wanneer we binnen enig daglicht-zonder-uitzicht zouden willen hebben, wordt het gehele bouwblok al gauw 80 meter hoog: in zijn geheel! Het programma is niet gemotiveerd vanuit de stedenbouwkundig gewenste articulatie. 5

6 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 6 8. Het commercieel programma In de toelichting van het bestemmingsplan wordt betoogd dat dit commerciële programma klakkeloos is overgenomen uit het vigerende bestemmingsplan Wijnhavenkwartier dat dateert van vóór de banken- en vastgoedcrisis. Het vrijblijvend uitstappen van ontwikkelaar MAB/RaboVastgoed liet dat project voor een fantasie-prijs bij de Gemeente. Dit was een eerste veelbetekend signaal dat er vanuit de markt géén animo (meer) is voor een dergelijk groot programma op deze (te) kleine kavel. En na een mislukte aanbesteding van de JuBi-kavel is nogmaals bevestigd dat ook na herhaald aandringen door de gemeente de markt geen enkele fiducie heeft in de haalbaarheid van dit commerciële programma, de gedroomde gemeentelijke opbrengsten, tenzij de Haagse burgers het risico dragen. Dit signaal heeft het gemeentebestuur (toen wél) goed begrepen. De veel geroemde herbestemming en herontwikkeling van het voormalige ministerie van Binnenlandse Zaken kon pas van de grond komen nà afboeken van vele tientallen miljoenen Euro's door de gemeente, na een enorme financiële bijdrage aan de ontwikkeling en inrichting van het gebouw, aan een onaanvaardbare tegemoetkoming in de eeuwig vastgestelde erfpacht zonder indexering ( 200 per appartement per jaar!) en aan gemeentelijke bijdragen aan de toekomstige gebruikers. Niet voor niets is in de vorige raadsperiode fors afgeboekt op de boekwaarde van het voormalige gebouw van Binnenlandse Zaken. De gemeente toont hiermee onomstotelijk aan dat afboeken, subsidiëren van gebruikers, subsidiëren van ontwikkelaar en kunstmatig verlagen van de erfpacht onvermijdelijk zijn om tot ontwikkeling van dit gebied te komen, alle (gemeentelijke) retoriek over de gretigheid en bereidwilligheid van commerciële partijen ten spijt. Dit college laat nu zien - wanneer het haar Excel-sheets goed uitkomt weinig oog te hebben voor recente geschiedenis respektievelijk de actuele ontwikkelingen. De gemeentelijke rekenmeesters werken kennelijk nog geheel overeenkomstig de traditionele benadering door het project dicht te rekenen met schaalvergroting en verzonnen opbrengsten door gefantaseerde kopers en huurders, waarbij de onvermijdelijke tekorten door een slimme fasering naar toekomstige generaties worden doorgeschoven). Zelfs in kringen van projectontwikkeling volstrekt achterhaald sinds de banken-, krediet- en vastgoedcrisis. Dit binnenstedelijk gebied verdient een transitie naar een duurzaam uitgangspunt voor een moderne economie, cultureel klimaat, bewoning, inpassing, gebruik en inrichting van de openbare ruimte. Het overspannen programma van eisen herhalen uit de late jaren 90 is even onzinnig als het vasthouden aan het binnenstadsplan van Berlage uit 1908: ressentiment en nostalgie. Behalve dédain voor een actueel fundament voor economie en bewoning in een moderne stad sluit het college haar ogen voor elk ontbrekend draagvlak in de stad als wat betreft de economische en culturele ontwikkelingen ìn de vitale stad. Nergens is het commercieel programma vanuit een maatschappelijke respektievelijk economische behoefte en/of een stedenbouwkundige visie gemotiveerd. Evenmin is gemotiveerd - laat staan geborgd - waarom dit niet tot

7 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 7 een ongewenste en ongestuurde verdringing van bestaande stedelijke economische kernen en bestaande ondernemingen zal leiden. 8a. Het bestemmingsplan maakt een toevoeging van tot m2 bvo detailhandel mogelijk: in een krimpende retail-markt waar de gemeente groots inzet én ruim 6 miljoen Euro meebetaalt om bestaande winkelkernen te behouden en versterken. Pal naast de herontwikkeling van de Grote Marktstraat, het privatiseren van de Voldersgracht en het herbestemmen van het City-Sijthoff complex. 8b. Het bestemmingsplan maakt tot m2 middelzware horeca mogelijk, waarvan m2 in de categorie zwaar kan worden omgezet, pal naast de Grote Markt, Grote Marktstraat, Buitenhof en Plein. 8c. Het bestemmingsplan maakt bovendien een onbepaald en vrij te bepalen hoeveelheid zware horeca in het door de gemeente gefinancierde OCC/Spuiforum mogelijk: foyers, restaurants, congresfaciliteiten de gedroomde kurk immers waar de exploitatie van het cultuurpaleis en de huurafdracht naar gemeente op zou moeten drijven. Pal naast het nieuwe congrescentrum dat wordt gehuisvest in het voormalige Ministerie van VROM. Waarbij we de concurrentiepositie van het recentelijk teruggekochte Congresgebouw/The Hague World Forum nog buiten beschouwing laten. Het Rijk komt in elk geval geen zaaltjes meer huren, maar de gevolgen hiervan voor het programma zijn niet meegenomen. Nergens is gemotiveerd op welke wijze ten gevolge van dit enorme programma de verblijfskwaliteit op straat en de belangen van bewoners en bedrijven is geborgd ten aanzien van veiligheid, beheerbaarheid, beperking geluid- en lichtoverlast. 8d. Het bestemmingsplan voorziet in toevoeging van m2 kantoren los van de kantoorfuncties in het door de gemeente gefinancierde en gesubsidieerde OCC/Spuiforum, pal naast de leegstaande Forum kantoren en ministeries, waar vele tienduizenden m2's kantoorruimte in de stad overbodig zijn geworden. 8e. Het bestemmingsplan voorziet in de bouw van m2 nieuw hotel plus m2 congresfaciliteiten pal naast het bestaande Mercure Hotel, de congresfaciliteiten in OCC/Spuiforum en naast die van het rijk in het voormalige ministerie van VROM, waarmee wordt voorzien in alle voor de rijksoverheid benodigde vergaderfaciliteiten. Oude politiek bovendien omdat het College nu een U gebouw op de plek van het gesneefde M gebouw bij Den Haag CS ontwikkelt: is een Hotel Terminus daar niet veel beter af dan in het Wijnhavenkwartier? Wat betreft retail, horeca en hotelfuncties kannibaliseert dit bestemmingsplan bestaande voorzieningen elders in de stad en daarmee de belangen van vele burgers en ondernemers. 8f. Het bestemmingsplan staat een niet nader gekwantificeerde vrijheid toe om binnenstedelijke parkeervoorzieningen aan te brengen, die vreemd genoeg - niet aan minima zijn gekoppeld uitgaande van het sowieso te realiseren programma van het gemeentelijk OCC/Spuiforum. Er zijn zelfs geen eisen gesteld aan de inrichtingsmogelijkheden en vrijheden van de openbare ruimte ten opzichte van het bouwrecht parkeerkelder (denk aan bomen op het Spuiplein; sinds kort beargumenteert het college immers dat in de ontruimde

8 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 8 Grote Marktstraat óók geen bomen mogelijk zijn op de parkeergarage souterrein, evenmin als op de te bouwen parkeergarage Tournooiveld). 8g.De detailhandel nader beschouwd: Om de overspannen en daarmee onzinnige verwachtingen ten aanzien van het commerciële programma in dit bestemmingsplan te illustreren, gaan we hier nader in op de voorgestelde toevoeging van m2 detailhandel. In het bestemmingsplan wordt betoogd dat er in Den Haag ruimte is voor toevoeging van vele tienduizenden m2's winkelareaal. Tegelijkertijd is de leegstand van winkelpanden in Den Haag aanzienlijk, vele procenten hoger dan de frictieleegstand, terwijl niet onderzocht is hoe de gewenste exclusieve en unieke winkels (zowel kleinschalig als grootschalig) kunnen worden geaccommodeerd in bestaande - leegstaande - winkelpanden. Tevens wordt geconstateerd dat het winkelbestand in de aanloopstraten naar het centrum een kwijnend bestaan leiden en in tal van winkelpanden (langdurig) leegstaan. Wat kan dan het motief zijn om een zo groot winkelvolume toe te voegen in een van de vele aanloopstraten naar het stadscentrum: de Turfmarktroute, een route die bovendien concurrerend is met de historische route van het Centraal Station via de Herengracht en de Lange Poten naar het Plein. En hoe verhoudt dit zich tot de recente gemeentelijke investeringen van dit college in winkelstad Den Haag? Tot slot is het 'maximaal negatieve omzeteffect' voor de bestaande winkels (in goed Nederlands: verdringing van bestaande winkels door nieuwe) door het hanteren van foutieve cijfers geflatteerd. Ten onrechte is - in afwijking van de landelijk gehanteerde berekeningssystematiek - de gemiddelde vloerproductiviteit (omzet per m2 wvo) op de verdiepingen in de berekeningen gehalveerd ten opzichte van de gemiddelde vloerproductiviteit in de plint, op de begane grond. Aangezien er noodgedwongen relatief veel m2's wvo op de verdiepingen worden gerealiseerd moet de berekende extra omzetclaim bijna worden verdubbeld: van indicatief 31,1 tot ca. 60 mln. Dit betekent dat het negatieve omzeteffect voor bestaande winkels en daarmee de toename van de leegstand als gevolg van dit bestemmingsplan feitelijk twee keer zo hoog als in het bestemmingsplan wordt gesuggereerd. Daar komt nog bij dat weliswaar wordt betoogd dat voor de invulling van de nieuwbouw naar onderscheidende (uniek qua schaal en aanbod) concepten moeten worden gezocht, die minder concurrerend zijn voor het bestaande winkelaanbod. Tegelijkertijd wordt voorgesteld om flexibiliteit in te bouwen en niet teveel beperkingen op te leggen. Dit krijgt vorm door op geen enkele wijze in de regels - anders dan het onderscheid tussen klein- en grootschalige detailhandel - bepalingen op te nemen voor de kwalitatieve invulling van de detailhandel. De huidige invulling met relatief laagwaardige en zeker niet exclusieve of unieke winkels aan de Turfmarkt is omineus en biedt weinig hoop op een draagkrachtige voedingsbodem voor de realisatie van de geschetste hoogwaardige ambities. Hetzelfde geldt voor de actuele situatie van New Babylon waar een enorm oppervlak in gebruik is bij een slecht bezochte 'factory outlet'. Een winkelcentrum dat met rooskleurige Excel-sheets in een achterhaalde marktsituatie is dichtgerekend voor de verdiepingen werden gelijke huuropbrengsten gerekend als de begane grond - waar de vierkante meters dus

9 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 9 nog lange tijd in gebruik door laagwaardige detailhandel of zelfs onbenut zullen blijven. De wens om een sluitende grondexploitatie te presenteren ligt onvermijdelijk ten grondslag aan dit commerciële programma dat alle actuele ontwikkelingen in de markt negeert. Tegelijkertijd is het zonneklaar dat deze ambities rechtstreeks ten koste gaan van het huidige winkelbestand in de Haagse binnenstad. Wij hebben eerder voorgesteld om in onderstaand stedenbouwkundig model met een zogenaamd horizontale geleding een beperkt volume (max m2 bvo) ten behoeve van kleinschalige detailhandel als invulling van een aantrekkelijke plint langs de Turfmarkt en Turfhaven op te nemen. Deze beperking van het volume detailhandel zal onmiskenbaar de afzetbaarheid in de vastgoedmarkt vergroten en daarmee de kans op daadwerkelijke realisatie van het commerciële programma, direct in aansluiting op de realisatie van het OCC/Spuiforum. Dit horizontale model sorteert voor op samenhang met de rest van de binnenstad, op aantrekkelijk, goed bezonde openbare buitenruimte en een levendig gebied met mixed-use en veel wonen. Afb. 3: Werkgroep Dooievaar+ keerde het in oktober vorig jaar om: verbouw zoveel als mogelijk, realiseer het programma waarvoor koopkrachtige vraag bestaat (OCC/Spuiforum) en bouw niet meer woningen en winkels erbij dan nodig voor een prachtig en aantrekkelijk stuk stad. Verkeer en parkeren 9. Met name het parkeren is in het voorliggend bestemmingsplan opnieuw niet opgelost; er resteert een aanzienlijk tekort van tenminste de ene keer 270 en de andere keer 320 parkeerplaatsen (zonder dat het college dit ordentelijk onderbouwt met een eenduidige totaaltelling van vraag en aanbod, terwijl wordt

10 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 10 gegoocheld met te hanteren normen, maatgevende momenten voor de parkeerbehoefte, etc.). In het Projectdocument dat ten grondslag ligt aan het bestemmingsplan (en integraal deel uitmaakt van de bijlagen) wordt vervolgens opgemerkt dat het om meerdere redenen (kosten, ruimtebeslag) uitgesloten wordt geacht dat aanvullende parkeervoorzieningen binnen het plangebied kunnen worden gerealiseerd. Toch is het zo dat een onvervreemdbaar bouw- en exploitatierecht wordt gevestigd voor een parkeergarage onder het bejubelde Spuiplein: het Spuiforum/OCC van de gemeente kan dus eigenlijk wel degelijk op en onder eigen terrein in die extra 320 plaatsen voorzien, maar de gemeente wenst de kosten daarvoor nu buiten haar vertrouwelijke grondexploitatie te houden. De consequenties van de niet toereikende benadering van het parkeren laat zich raden. In de uitwerking zal dit binnen een vaststaand budget leiden tot enorme erosie van kwaliteit en/of budget overschrijding dan wel staatssteun en daarmee afwenteling op de burgers van deze stad. Zo kunnen wij het ook. Meest opvallend is het excuus dat de mogelijkheden van nieuwe parkeervoorzieningen op de locatie worden belemmerd door het beoogde bouwprogramma (onderwijs, cultureel, wonen, commercieel). Oftewel: aard en omvang van het bouwprogramma genereren bij voorbaat een onoplosbaar parkeerprobleem. Hiermee levert het College zelf het ultieme argument voor forse verkleining van het programma op deze locatie. Gemakshalve wordt onder het kopje "maatwerk" aangekondigd dat B&W (zichzelf) ontheffing kan geven van de vastgestelde parkeernormen. Aldus gaat het college voorbij aan de oude Chinese Wijsheid dat Parkeermogelijkheden Maatgevend Zijn Voor Verdichtingsmogelijkheden, en niet andersom. We verwijzen naar de in bijlagen opgenomen bezwaren van Windhinder, bezonning, hoogwaardige verblijfsklimaat 10. Terwijl wordt betoogd dat Turfmarkt en Spuiplein aantrekkelijker moeten worden door onder meer het verblijfskarakter te versterken, blijkt uit de toelichting dat het windhinderklimaat hier op z'n best als "matig" wordt voorspeld. Het College had als uitgangspunt een uitstekend windklimaat en uitstekende bezonning moeten waarborgen basisvoorwaarden van een levendig gebruik van de openbare buitenruimte. En zoals wel vaker wordt verwezen naar in de toekomst nog te treffen maatregelen, waarvan we in Den Haag helaas geen voorbeelden kennen. Ook bij het Stadhuis en de Resident zijn de vastgestelde maatregelen nimmer gerealiseerd. Opnieuw een niet opgelost probleem, met een gerede kans dat bezoekers de deur van het toekomstige cultuurpaleis niet veilig kunnen bereiken, laat staan de deur open kunnen krijgen. De fijne open terrasjes van de horeca ondernemers zijn dan allemaal veranderd in akelige gesloten serres met terrasverwarming.

11 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 11 Financieel economische uitvoerbaarheid 11. Het is ongeloofwaardig dat de financiële haalbaarheid geheel is weggewerkt in de vertrouwelijke grondexploitatie die de kiezers niet mogen kennen maar waarvoor ze wel borg moeten staan. Bovendien: commercieel programma is slecht onderbouwd en - gegeven de sterk veranderde en duurzaam verslechterde markt voor kantoren en detailhandel - volstrekt onhaalbaar. Dit is kortom de omgekeerde wereld. Men moet realistisch plannen en de afgeleide noodzakelijke voorzieningen in de plannen en het bestemmingsplan opnemen. Zo worden private partijen elders ook behandeld. Nu wordt de economische paragraaf ondergraven en onwenselijke/ onrealistische commerciële volumes opgenomen zodat de grondexploitatie gaat kloppen. De gemeente ontwikkelt een bestemmingsplan waarvan de gemeente weet dat de economische onderbouwing niet sluitend te maken is en doet dat nu louter cosmetisch met gemankeerde methodieken uit de vorige eeuw. Hiermee valt feitelijk een aanzienlijk deel van de gedroomde opbrengsten weg waarmee de grondexploitatie onvermijdelijk een ongedekt tekort zal vertonen. Door de fasering in de afspraken met Heijmans wordt dit deficit verstopt en daarmee louter cosmetisch op de lange baan geschoven. Het is onvermijdelijk dat aanzienlijk (vele miljoenen euro's) moet worden afgeboekt op de boekwaarde van het voormalige gebouw van Justitie, zoals dat eerder voor het gebouw van Binnenlandse Zaken noodzakelijk is gebleken. Kortom: de financiële onderleggers van de "zorgvuldig (sic!) opgestelde grondexploitatie" deugen niet en daarmee is de economische uitvoerbaarheid van dit bestemmingsplan uitermate wankel, zo niet onhaalbaar.

12 Zienswijze werkgroep Dooievaar+!!! 12 Conclusie: De stad heeft nu de unieke kans om dit slecht functionerende en onaantrekkelijk gedeelte van het stadscentrum duurzaam te verbeteren. Desondanks moeten we constateren dat dit bestemmingsplan veel potentie uitsluit door het ontbreken van een samenhangende gebiedsvisie en een overspannen programma. Denk hierbij aan de mogelijkheden zoals eerder geschetst in de renovatievarianten, het horizontaal model of het initiatief Spui Haven. Het College stelt risico's te willen (en kunnen) beheersen met dit bestemmingsplan door de vrijheden naar ontwikkelaars ongebreideld te verruimen binnen de marge van financiële risico's. Tegelijkertijd is er geen enkel zicht op een waarborg voor een succesvolle ontwikkeling, planvorming en exploitatie. Dat is geen goede ruimtelijke ordening. De kans op schoonheid is niet door bevoegd gezag geborgd en door het college ver-engd tot een keuze-uit-drie. Als raadsleden kunt U namens ons kennis nemen van de vertrouwelijke wankele fundamenten van de grondexploitatie en daarmee de economische realiseerbaarheid van dit bestemmingsplan. De Werkgroep Dooievaar+ roept de raad op dit halfslachtige bestemmingsplan voor deze belangrijke plek in onze stad integraal af te keuren. Zienswijze Werkgroep Dooievaar+ p/a Stephensonstraat XZ DEN HAAG Guust Baartmans Peter Drijver Joop ten Velden Frits van Erpers Roijaards Leo Hamer Gerard van Otterloo

13 Mr R.B van Heijningen 2514 AM s-gravenhage Advocaat Koninginnegracht 138 dd 10 februari Telefoon B.g.g Telefax Aan de Afdeling Bestuursrechtspraak in de Raad van State, = bezorgen = betr. beroep vaststelling Bp Spuikwartier 2013 raadsbesluit van 31 oktober 2013 nr. 134 Gemeenteraad van Den Haag Edelgestreng College, Namens de rechtspersoonlijkheid bezittende vereniging Vereniging Vrienden van Den Haag, gevestigd en kantoorhoudende te s-gravenhage, (Bijlage A Statuten) en namens M. Du Jour, wonende te s-gravenhage en de 51 andere natuurlijke personen, vermeld op de aan dit beroepsschrift aangehechte lijst (Bijlage B), allen wonende te s-gravenhage aan de Amsterdamse Veerkade, wordt door ondergetekende, mr R.B. van Heijningen, advocaat te s-gravenhage, die door hen daartoe bepaaldelijk is gemachtigd, hierbij een beroepschrift ingediend tegen het raadsbesluit van 31 oktober 2013 nr. 134 van de gemeenteraad van de gemeente Den Haag tot vaststelling van het bestemmingsplan Spuikwartier Zij kunnen zich met de weerlegging van de eerder ingediende zienswijzen door het College van B&W niet verenigen. Zij verzoeken u goedkeuring aan het bestemmingsplan te onthouden, dan wel voor zover het betreft het bouwvlak en de bestemming Gemengd-4 ten behoeve van het mogelijk maken van het zogenoemde Spuiforum als aangegeven op de verbeelding ter plaatse van het Spuiplein. Daartoe voeren zij volgende gronden aan: Het bestemmingplan beoogt onder meer de ontwikkeling mogelijk te maken van een nieuw centrum voor muziek, dans, evenementen en conservatorium, het zogenoemde Spuiforum, door het opnemen van een bouwvlak ten behoeve van bebouwing met bestemming Gemengd-4 ter plaatse van een gedeelte van het huidige onbebouwde Spuiplein, de bestaande theater en concertzaal en een deel van het hotel en restaurant op het Spuiplein. Appellanten menen dat het bebouwen van de open ruimte van het Spuiplein, het wijzigen van de rooilijnen, het toegestane 1

14 bouwvolume, de toegestane hoogte en de ruime omschrijving van de toegelaten bestemmingen (Gemengd-4) die in de bouwregels zijn opgenomen hun directe woon- en leefklimaat zodanig zullen doen verslechteren en het waardevolle stadsbeeld van de Haagse binnenstad zodanig onaanvaardbaar zullen aantasten dat goedkeuring aan dit bestemmingsplan, althans dit plandeel zal moeten worden onthouden. Het bestemmingsplan is onterecht toegeschreven naar één oplossing van een ruimtelijk en maatschappelijk probleem (namelijk het realiseren van betere behuizing voor drie culturele instellingen in de vorm van een eerste voorlopig ontwerp Spuiforum van Neutelings-Riedijk), maar biedt tegelijkertijd onacceptabel veel speelruimte voor een nog veel groter nieuw gebouw, dat zich door zijn omvang nog minder goed zal kunnen verhouden tot de locatie. Dat daarvoor bestaande - naar de mening van appellanten - waardevolle gebouwen (namelijk het Danstheater en de Concertzaal) moeten wijken wordt in het bestemmingsplan niet vermeld noch met redenen onderbouwd. In de gemeentelijke weerlegging wordt als verklaring van het ontbreken van enige verantwoording van de sloop opgegeven het feit dat al was besloten de gebouwen te slopen en dat derhalve onderzoek naar de cultureel-historische en architectonische waarde van het te slopen complex niet (meer) nodig is. Appellanten menen dat het gemeentelijk besluit tot sloop is genomen op basis van onvoldoende vooronderzoek naar de intrinsieke waarde van het complex. Het besluit tot sloop berust onterecht nu uitsluitend op de vergelijking tussen het hieronder omschreven alternatieve plan van behoud en renovatie Dooievaar+ met een niet-uitgewerkt voorlopig plan Spuiforum, dat slechts maar ten dele publiek bekend gemaakt is. 2. Vaststelling plangebied De grenzen van het plangebied zijn zodanig getrokken dat dit in strijd is met een goede stedenbouwkundige en planologische aanpak. Op pagina s 9 en 10 van de toelichting op het bestemmingsplan wordt erkend dat de bouwstroken tussen Centraal Station en Turfmarkt en tussen Turfmarkt/Kalvermarkt en Prins Bernhardviaduct buiten het plan gehouden zijn. Het is in strijd met goede ruimtelijke ordening dat het nieuwe bestemmingsplan met betrekking tot het plangebied Wijnhavenkwartier, op de verbeelding aangegeven als witte vlek binnen het plangebied niet integraal tezamen met dit bestemmingsplan wordt voorbereid, maar buiten dit bestemmingsplan wordt gehouden. Bij de beoordeling van alle aspecten van planologie en stedenbouwkunde, milieu en verkeer voor dit plangebied kunnen 2

15 en mogen de ontwikkelingen in het direct aangrenzende plangebied Wijnhavenkwartier niet buiten beschouwing blijven. Doet men dat wel, dan krijgt men een onvolledige beoordeling van de effecten van de nieuwe bestemmingen op het woon- en leefklimaat en het verkeer en daardoor een onjuist resultaat. Het College van B&W stelt in de weerlegging van de zienswijzen dat het bestemmingsplan Wijnhavenkwartier nog niet tien jaar oud is en daarom nog niet aan nieuwe vaststelling toe is. Daarbij wordt door het College miskend dat hij thans actief doende is met het ontwikkelen van nieuwe bestemmingen op grote schaal in het aanpalende Wijnhavenkwartier namelijk het herontwikkelen van woonbestemmingen op grote schaal alsmede een vestiging ten behoeve van een universiteit e.d. in de thans leegstaande ministeries. Die ontwikkelingen zijn volop gaande en mogen dus bij de planologische invulling en de onderzoeken naar de effecten op leefklimaat e.d. van het onderhavige plangebied niet buiten beschouwing blijven. Appellanten menen dat beide plangebieden tezamen integraal in één bestemmingsplanprocedure dienen te worden gebracht. Dit is reeds grond om goedkeuring aan dit bestemmingsplan te onthouden. Bij de hierna volgende bespreking van de verschillende bezwaren tegen het bestemmingsplan zullen appellanten wijzen op de ongewenste gevolgen van het buiten beschouwing laten van de ontwikkelingen in het Wijnhavenkwartier bij de verschillende onderzoeken die in opdracht van het College zijn gedaan. 3. Geen dragende stedenbouwkundige onderbouwing/strijd met beleid Het bestemmingsplan beoogt een geheel nieuwe ontwikkeling, namelijk het bouwvlak t.b.v. het Spuiforum in het plangebied mogelijk te maken. Het bebouwen van het Spuiplein, het naar voren halen van de rooilijn richting Nieuwe Kerk en bouwen richting Stadhuis, het toegelaten bouwvolume en de toegestane hoogte zullen leiden tot een zeer ingrijpende en dominante wijziging in het stadsbeeld en de zgn. skyline van de binnenstad. De thans beoogde ontwikkeling vormt een radicale breuk met het beleid dat door het College en de Raad met betrekking tot dit gebied is ontwikkeld. Een goede stedenbouwkundige visie, althans een stedenbouwkundige onderbouwing die recht doet aan een goede ruimtelijke ordening, ontbreekt. Verwezen wordt naar de eerder ingediende zienswijzen van de verschillende reclamanten waarin dit reeds is uiteengezet. 3

16 De onderbouwing in hoofdstuk 5.2 is volstrekt onvoldoende: Op geen enkele wijze wordt onderbouwd waarom de nieuwbouw zal leiden tot een aantrekkelijker Spuiplein. De belangrijkste functies, concertzaal en danstheater zijn immers nu ook reeds gevestigd in dit gebied. Verweerder volstaat met verwijzing naar het stedenbouwkundig raamwerk, bijlage bij het op 8 november 2013 aangenomen raadsvoorstel realisatie Spuiforum. Met name waar het betreft de toegestane bouwhoogte van 70 meter ten behoeve van een bouwvlak op het hoofdvolume van 40 meter in de vorm van een parabolisch tongewelf, in de toelichting op het bestemmingsplan omschreven als een halve cilinder, waarvan de vlakke doorsnede op het hoofdvolume ligt, is sprake van het introduceren van een zeer grote trendbreuk in het bestaande en verder uit te bouwen stedelijk weefsel en inbreuk op het bestaande beleid met betrekking tot hoogbouw in de binnenstad. In de toelichting van het bestemmingsplan wordt de cultuurhistorische inpassing (pag. 38) besproken. Met name de beweringen: - dat het Spuiforum en de te realiseren openbare ruimte zich voegen naar en rekening houden met de historische gelaagdheid van de omgeving - dat oriëntatie en maatvoering van het Spuiforum aansluiten op dit deel van het Spui- en Wijnhavenkwartier - dat het Spuiforum past binnen de hoogteopbouw van het Wijnhavenkwartier en zich voegt naar de hoogtes van het stadhuiscomplex en hotel (pag. 39, 2 e alinea) zijn onbegrijpelijk. Bijlage 1. Rapport ir Peter Drijver, architect, oud-lid van de welstandscommissie, deelnemer aan het Monumentenplatform Verzocht wordt de inhoud van dit rapport als hier te zijn herhaald en ingelast te beschouwen. Hij beschrijft hoe enige cultuurhistorische inpassing ontbreekt. Hij beschrijft de visie op de gewenste geledingen in de hoogbouw in dit gebied, zoals die in bestaande beleidsstukken is vastgelegd. Hij stelt vast dat de toegestane bouwhoogte in strijd is met die stedenbouwkundige visie en het beleid. Hij onderschrijft dat geen sprake is van aanvaardbare 4

17 inpassing van het nieuwbouwvolume en de hoogte daarvan in de bestaande setting, de stedenbouwkundige opzet en het beleid met betrekking tot hoogbouw in de binnenstad, hetgeen leidt tot een stedenbouwkundige verslechtering van het binnenstadsgebied. De zogenaamde cilinder tot 70m1 hoogte, een parabolisch tongewelf van 30 m1 hoog over volle lengte (110 m1), op de hoofdmassa van 40 m1 hoog, kan een volumineuze omvang hebben en wordt ten onrechte eufemistisch aangeduid als een 'hoogteaccent'. Dit is een onjuiste stedenbouwkundige beschrijving en daardoor misleidend. 4. Toegestane bouwvolume Het raadsbesluit realisatie Spuiforum van 8 november 2012 is genomen op grond van het bij dat raadsvoorstel gevoegde voorlopig ontwerp van Neutelings Riedijk Architecten. In dit voorlopig ontwerp is rekening gehouden met het programma van eisen en het nodige bruto vloeroppervlak. Appellanten hebben er bezwaar tegen dat gekozen is voor een globale bestemming. Wanneer het thans op de verbeelding toegestane bouwvlak geheel wordt benut en gebruik gemaakt wordt van de op grond van het bestemmingplan toegestane algemene afwijkingen en overschrijdingen van het aangegeven bouwvlak en de toegelaten bouwhoogten dan betekent dit een toename met maar liefst 46 % (!) van het geveloppervlak, hetgeen tot aanzienlijk meer bouwvolume mogelijk maakt dan volgens het voorlopig ontwerp voor het Spuiforum nodig is. Wordt een aanvrage tot omgevingsvergunning gedaan ten behoeve van een bouwwerk dat 46% meer geveloppervlak heeft dan het beoogde voorlopig ontwerp dan kan die omgevingsvergunning niet op grond van het volume worden geweigerd. Ten onrechte wordt hiermee in het omschrijven van het bouwvlak geen rekening gehouden. Benutting van het thans toegestane bouwvlak is ook op grond van het stedenbouwkundige raamwerk dat de basis vormde voor het raadsbesluit realisatie Spuiforum onwenselijk. Zie rapport Peter Drijver pag. 7, laatste alinea en pag. 8 waarin het in de verbeelding toegestane bouwvolume wordt toegelicht. 5. Belangenafweging alternatief plan. Tijdens de behandeling door de Raad van het plan realisatie Spuiforum is op verzoek van de Raad de zogenoemde 5

18 renovatievariant van werkgroep Dooievaar op negen door de Raad aangegeven aspecten onderzocht. Deze renovatievariant behelst een alternatief schetsontwerp, dat uitgaat van renovatie van de huidige bebouwing. Dit betekent dat een renovatievariant ook tot een aanvaardbare planologische en stedenbouwkundige oplossing behoort. Bij de weerlegging van de zienswijzen beweert het College dat de realisatiekosten van het Spuiforum lager zijn en dat het plan beter exploitabel is en beter in de omgeving past. Dit is een zodanige eenzijdig ongunstige voorstelling van zaken dat geen sprake is geweest van een eerlijke open en juiste belangenafweging. Wat betreft de kosten: Het College laat na te melden dat een onafhankelijke deskundigenrapportage opleverde dat de realisatiekosten onrealistisch bescheiden zijn begroot. Het gebouw dient deels te worden gefundeerd op de bestaande parkeergarage. Dit vergt bijzondere, kostbare funderingstechnieken. Die kosten zijn buiten beschouwing gebleven. Uit de zienswijzen namens de eigenaren en exploitanten van het naastliggende hotel, het restaurant en de parkeergarage, blijkt dat zij ten behoeve van de realisatie van het Spuiforum zullen moeten worden uitgekocht of onteigend. Ook met die kosten is geen rekening gehouden. De uitgevoerde vergelijking met het alternatieve plan kan de toets der redelijke kritiek niet doorstaan. Ten onrechte heeft men een serieus alternatief niet op afgewogen wijze in de belangenafweging meegenomen. Bijlage 2 Rapport Ir A.J.M. Baartmans, Guust Baartmans Consult, management en advies in stedelijke ontwikkeling. Verzocht wordt de inhoud van dit rapport als hier te zijn herhaald en ingelast te beschouwen. In hoofdstuk 1. analyseert Baartmans Consult waarom de afweging onzorgvuldig is geweest. Bij het hanteren van de juiste uitgangspunten luidt de conclusie dat realisatie van het Spuiforum aanzienlijk kostbaarder is dan het alternatief terwijl de nadelen van het alternatief gering zijn. 6. Economische uitvoerbaarheid Het bestemmingsplan voorziet niet in een exploitatieplan. Verweerder acht dit onnodig omdat de te ontwikkelen gronden volledig in eigendom zijn van of in erfpacht zijn uitgegeven door de gemeente. Appellanten achten dit een onzorgvuldige voorbereiding van dit plan. 6

19 Gezien de conclusie van hoofdstuk 1 in het rapport van Baartmans Consult staat in het geheel niet vast dat het plan economisch uitvoerbaar is, ook valt het binnen de gemeentelijke grondexploitatie. 7. Ontbreken ruimtelijke onderbouwing relatie tot Stadhuis en Nieuwe Kerk Het bestemmingsplan schiet te kort doordat enige onderbouwing van de aanvaardbaarheid van de relatie van de toegestane nieuwbouw ten behoeve van het Spuiforum tot de pal daarnaast gelegen beeldbepalende gebouwen als het stadhuis en de Nieuwe Kerk ontbreekt. Het volume en de hoogte zijn met name ten opzichte van de daartegenover liggende Nieuwe Kerk, een beeldbepalend rijksmonument met bijzondere waarde, buitenproportioneel. Dat de Nieuwe Kerk niet binnen het plangebied is gesitueerd doet er niet aan af dat zij pal tegenover het beoogde Spuiforum ligt. Er is sterke ruimtelijke wisselwerking. Enig onderzoek naar de gevolgen voor de beleving van het monument in het stadsbeeld ontbreekt. Zie hoofdstuk 2. in het rapport van Baartmans Consult. In het gewijzigde bestemmingsplan is het bouwvlak zodanig omschreven dat binnen het bouwvlak een verschuiving mogelijk is van het gebouw ten opzichte van plaatsing in het voorlopig ontwerp behorend bij het raadsvoorstel realisatie Spuiforum. Wordt van de mogelijkheid gebruik gemaakt dan levert dat een beperking van de zichtlijn op de Nieuwe Kerk vanuit de Turfmarkt op, terwijl dit een belangrijk aspect wordt genoemd in het bestemmingsplan en een criterium was voor de Raad om de alternatieve renovatievariant af te wijzen. Bij een goede ruimtelijke ordening behoort het bestemmingsplan die zo belangrijk geachte zichtlijn waarborgen, terwijl de thans mogelijk gemaakte verschuiving de zichtlijn vanaf de Turfmarkt verder beperkt. 8. Parkeren Het bestemmingsplan kent weliswaar een parkeerparagraaf, maar op geen enkele wijze is in beeld gebracht of het plangebied het aantal benodigde parkeerplaatsen kan verwerken. Ten onrechte ontbreekt iedere inventarisatie van het aantal parkeerplaatsen dat in de directe omgeving beschikbaar is. Dat is van belang omdat volgens de parkeernota het parkeren naast parkeren op eigen terrein, moet worden opgelost door voldoende beschikbare parkeerplaatsen op loopafstand. 7

20 Hier wreekt zich het feit dat de bouwstroken in het plangebied Wijnhavenkwartier buiten dit bestemmingsplan zijn gehouden. In onderhavig bestemmingsplan wordt beweerd dat bezoekers van het Spuiforum deels zullen kunnen parkeren in de bestaande parkeergarages op loopafstand. Met betrekking tot de ontwikkelingen in het Wijnhavengebied wordt in die planvorming dezelfde parkeergelegenheid genoemd. Dezelfde parkeerplaatsen worden dus tweemaal beschikbaar geacht voor de twee plangebieden. Enige berekeningen over de haalbaarheid zijn niet gemaakt. Erkend wordt in de toelichting van het bestemmingsplan dat de parkeerdruk nu reeds zeer hoog is. De studie naar de parkeerproblematiek is dan ook onvoldoende. Er ontbreekt een inzichtelijk parkeerbeleid met betrekking tot het plangebied. Verwezen wordt naar het commentaar in hoofdstuk 3. in het rapport van Baartmans Consult, waarvan de inhoud wordt verzocht als hier te zijn herhaald en ingelast te beschouwen. 9. Bestemmingen Verkeer-verblijfsstraat en Verkeer- Hoofdverkeersweg Bijlage 3. Rapport Ir J.J. ten Velden, architect, over de bestemming verkeerswegen in strijd met de beleidsvisie Verzocht wordt de inhoud van dit rapport als hier te zijn herhaald en ingelast te beschouwen. Ook de verkeersparagraaf getuigt van onvoldoende voorbereiding en van gebrek aan inpassing in het bestaande beleid. 10. Milieueffecten De onderzoeken naar de effecten op het gebied van geluid, luchtkwaliteit, verkeersbewegingen en verkeersafwikkeling zijn onvoldoende, althans de uitkomsten daarvan zijn onbruikbaar omdat de effecten van de gelijktijdige ontwikkelingen in het direct aangrenzende Wijnhavengebied niet zijn meegenomen. Al deze onderzoeken dienen te worden aangevuld met input van die voorziene ontwikkelingen. Het bestemmingplan is derhalve onvoldoende voorbereid. 11. Windhinder Vaststaat dat de nieuwbouw op enkele plaatsen in het plangebied zal leiden tot onaanvaardbare windhinder en dat geen adequate maatregelen kunnen worden genomen tot 8

21 vermindering van de windhinder. Appellanten achten het onaanvaardbaar dat dit gegeven wordt doorgeschoven naar de procedure tot het verlenen van een omgevingsvergunning. Het bestemmingsplan zal dan immers bepalend kader zijn. Het bestemmingsplan dient in regels te voorzien waarmee dergelijke ongewenste situaties, nota bene in een gebied dat voor een aantrekkelijk uitgaansgebied moet doorgaan, worden voorkomen. 12. Relatie tot de woningen in het Hertzbergercomplex Met betrekking tot de woningen in het Hertzbergercomplex volstaat het College bij de weerlegging van de zienswijzen met de opmerking dat de afstand tot de gevel van het Spuiforum 34 meter bedraagt en dat dit aanvaardbaar is in stedelijk gebied. De woningen worden geconfronteerd met een buitenproportionele hoogbouw waardoor iedere bestaande maatvoering wordt geschokt en waarbij bovendien in en op het gebouw, onbeperkt, de bestemming: horeca van de zwaarste categorie is toegelaten. Binnen het bouwvlak Gemengd-4 is onbeperkt, in het gehele gebouw, horeca tot en met de zwaarste categorie, dat wil zeggen openingstijden in de nachtelijke uren, toegelaten. In de rapporten over de bezoekersaantallen gerelateerd aan de functies van het Spuiforum worden dancefeesten en evenementen genoemd. Nu cultuurinstellingen zoveel mogelijk in eigen middelen moeten voorzien en de exploitatiekosten van het Spuiforum naar verwachting zeer hoog zullen zijn, is commerciële exploitatie van het gebouw en de zalen zeker te verwachten. Toetsing aan de Nota horeca is achterwege gebleven. Volgens die nota zal het creëren van een nieuw horecacentrum van de zwaarste categorie hier niet zijn toegestaan. Mocht het beoogde ontwerp Neutelings Riedijk niet worden uitgevoerd, om welke reden ook, dan staat het bestemmingsplan hier een kolossale horecagelegenheid in de zwaarste categorie toe. Er is geen enkele studie gedaan naar de effecten hiervan op de woon- en leefomgeving, op het gebied van geluid, hinder e.d.. Met de belangen van direct omwonenden is geen enkele rekening gehouden. 13. Appellanten behouden zich het recht voor de gronden van dit beroepschrift nader aan te vullen en nader met stukken te onderbouwen. 9

22 Appellanten verzoeken eerbiedig Uw Afdeling om goedkeuring aan het bestemmingsplan te onthouden, dan wel goedkeuring aan onderdelen van het bestemmingsplan te onthouden, dan wel het bestemmingsplan gewijzigd vast te stellen op een wijze die u overeenkomstig een goede ruimtelijke ordening juist oordeelt, met veroordeling van verweerder in de kosten van deze procedure, het geheven griffierecht, de kosten van de rechtsbijstand en de bijstand van deskundigen daarin begrepen. U dankend, s-gravenhage, 10 februari 2014, R.B. van Heijningen advocaat/gemachtigde 10

23 SCALA Architecten Oude Molstraat 36B Postbus CC Den Haag Telefoon: 31(0) Telefax: 31(0) Website Aan: Mr Rupert van Heijningen DEN HAAG Datum: Betreffende: Uw kenmerk: Hierbij stuur ik in het verlengde van de door mij ingediende zienswijze een inhoudelijke onderbouwing op de aspecten stedenbouwkundige inpassing, ruimtelijke onderbouwing teneinde voor dit gebied tot een bestemmingsplan te komen dat tegemoetkomt aan de eisen van de WRO mbt een goede ruimtelijke ordening alsmede de eisen als gesteld door de Monumentenwet tav het beschermd stedelijk panorama cq stadsgezicht. Het is evident dat ook op wijzigingsvoorstellen van het College nadien is gereageerd. Hoogachtend, Ir Peter Drijver Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA

24 Scala Architecten Vervolgblad: 2 I. Het rijksbeschermde panorama en Haagse hoogbouw Sinds de jaren 50 is de binnenstad van Den Haag het speeltoneel van zowel gemeentelijke city ambities als rijksambities om tot een compact business district te komen waar de rijkskantoren en ministeries zijn gegroepeerd. Door de evidente nabijheid van het Binnenhof-complex is het oude Havenkwartier van Spui tot spoorlijn de aangewezen plek gebleken. VOORSPEL De eerste hoogbouwgolf in Den Haag betreft de plannen van Lucas, Niemeyer en Nervi voor de haagse binnenstad toen het hoogbouwdebat in de stad een hoge vlucht nam ( ). Deze eerste hoogbouwgolf van begin zestiger jaren schonk ons uiteindelijk het Transitorium, de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken, het Station CS/Kantoor Stichthage, de torens van Badger en Nationale Nederlanden aan de Prinses Beatrixlaan en de ontwikkeling van de rijkskavels rond Koninklijke Bibliotheek en het Ministerie van Binnenlandse Zaken. In 1958 stelde de Gemeente de Verordening Houtmarkt-Turfmarkt op om de City-ambities van Zwolsmans EMS te steunen. Hiertoe werd vanaf begin jaren 60 een groot deel van het fijnkorrelige en schilderachtige binnenstedelijk havenkwartier gesaneerd en gesloopt. Deze verordening liet de ontwikkelaar de vrije teugel omdat er geen sprake was van een totaalvisie of andersoortige inbedding van het plan in het geheel van de haagse binnenstad. In 1965 werd deze Verordening aangepast op de in 1962 ontwikkelde bouwplannen voor onder meer een toren van 140 meter aan het Spui. Na de uiteindelijke afwijzing van het door de grondspeculant Zwolsman ontwikkelde bouwplan voor een toren van 140 meter ( Plan Nervi ) werd de Verordening Houtmarkt-Turfmarkt voor deze locatie na een extreem lange procedure voor de Kroon andermaal gewijzigd: de bebouwingshoogte werd gelimiteerd tot 70 meter. Van belang is echter dat de hoogbouwplannen uiteindelijk werden afgewezen nadat geconstateerd was dat deze niet passend waren in het historisch ensemble van de residentie. Sprekend daarvoor is dat goedkeuring van de plannen toch is besloten om de twee 70-meter-hoge ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken meer dan honderd meter te verschuiven van het Spui en Nieuwe Kerk weg. Vanaf begin jaren 70 was duidelijk dat de bandeloze city-ambities van de stad een ontworpen, bemiddelde aansluiting op de nog niet gesaneerde stad rond Spui en Nieuwe Kerk vroegen. De tender Forumgebied voorzag in een kleinschalige inpassing van theaters en bibliotheek, schouwburg, kantoren en wonen. Het uiteindelijk uitgewerkte plan van Weeber voorzag in een hotel in de bescheiden hoogte van 40 meter op de hoek Schedeldoekshaven/Spui en laagbouw van plm 20 meter met culturele functies rondom een intiem plein aan het Spui recht tegenover de 17e eeuwse Nieuwe Kerk. Bij de heroverweging van de hoogbouwambities van deze stad werd in de Hoogbouwnota van 2001 uitgebreid stilgestaan bij de mitsen-en-maren die vanwege het beschermde stadsgezicht aangetekend moesten worden. Er werden limieten gesteld in aantallen (kralensnoer) en hoogte (max 50 m). De nota werd beëindigd met de belofte na vijf jaar geëvalueerd en herzien te gaan worden. De historische centrumdelen Zoals hiervoor al vermeld zijn de historische binnenstad en gebieden met de status van Beschermd Stadsgezicht 'hoogbouwluw'. Hoogbouw is in deze gebieden ongewenst. Parallel aan de ontwikkeling van deze nota is verder gestudeerd op de hoogbouwmogelijkheden aan de Spui boulevard ter plaatse van het project Spui-markt. Hieruit is gebleken dat hoogbouw, zoals in een eerdere versie van deze nota werd voorgesteld ruimtelijk niet wenselijk in verband met de grenzen van de historische binnenstad en programmatisch niet haalbaar is. De toegangswegen Vanwege de ruimtelijke betekenis van de belangrijkste toegangswegen tot hartje stad komen ook deze gebieden in aanmerking voor hoogbouw ontwikkelingen: In het Beatrixkwartier is rond de Utrechtsebaan tussen Schenkstrook en Haagse Bos en rond de Prinses Beatrixlaan nu al Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA

25 Scala Architecten Vervolgblad: 3 sprake van een reeks van afzonderlijke hoge elementen, net op of boven de 70 meter grens. Aanvul lende hoogbouw met dezelfde schaal is mogelijk, mits het karakter van 'kralensnoer' overeind blijft. De 'historische' toegang tot de binnenstad, de lijn Zieken/Spui kent een vergelijkbaar 'kralensnoer' van solitaire hogere bebouwing net op de hoogbouwgrens van 50 meter. Op deze lijn, die zich in de toekomst moet ontwikkelen tot stadsboulevard blijft tussen het Rijswijkseplein en het gebouw van de Tweede Kamer nieuwe hoogbouw van deze schaal mogelijk mits de lijn als reeks van solitaire accenten herkenbaar blijft. Heroverweging van dit beleid vond daadwrkelijk plaats in 2008 toen de omstreden conceptnota Uitstékend Den Haag werd opgesteld, bedoeld als herijking van de Hoogbouwnota. Hierin wordt Hoogbouw als verdichtingsmiddel aangedikt en uitgespreid over een veel groter gebied dan alleen de city-gebieden. Voor Spuikwartier wilde de nota het Hoogbouwbeleid uit de Hoogbouwnota handhaven mits tot 70 meter. Hier lag géén nadere motivering aan ten grondslag (ruimtelijk noch cultuurhistorisch). De nota werd nimmer vastgesteld en is door het bestuur teruggenomen ten behoeve van de bredere Agenda voor de Haagse Verdichting. Deze maakt deel uit van de nimmer officiëel geworden Structuurvisie Den Haag In die Agenda voor Haagse verdichting (RIS bijl 1) wordt teruggevallen op de bestaande consensus over inpassing van hoogbouw in en nabij beschermd stadsgezicht: een compromis, maar toch. 1b. Wijnhavenkwartier: In aansluiting op reeds gerealiseerde of in aanbouw zijnde hoogbouwcluster is hoogbouw tot 140 meter mogelijk. Condities: Nabijheid van het centrum, functiemenging van kantoren, voorzieningen en wonen, auto- en OVbereikbaarheid. Bijzonderheden: In het Wijnhavenkwartier moet in de hoogteopbouw rekening worden gehouden met de ligging in de historische binnenstad door middel van een afbouw richting 50 meter in de nabijheid van de Nieuwe Kerk. De Agenda voor de Haagse Verdichting is vastgesteld; op dit moment spelt een evaluatie en herijking van het hierin en in het Structuurplan 2020 geformuleerde beleid en beleidsdoelen waarvoor medio februari dit jaar door de Raad een expertmeeting is georganiseerd. PLANONTWIKKELING SPUIFORUM Dat gevoegd bij het vigerend bestemmingsplan Spuikwartier zijn de bestaande beleidslijnen waarin Spuiforum en de ruimtelijke onderbouwing daarvan in april 2009 starten. In het studierapport van OMA Nota van Uitgangspunten Internationaal Cultuurforum (april 2009) worden twee alternatieven voorgesteld: Hoogteopbouw Het stedenbouwkundig model A gaat uit van een aflopende bouwhoogte vanaf CS richting de Nieuwe Kerk (Agenda voor de Haagse Verdichting). De hoogte ter plaatse van de huidige theaters op het Spuiplein is circa 50 meter en de bouwhoogte van de mogelijke verbouwing van de kavel naast de trappen aan het Spui is circa 20 meter. Model B wijkt, met de bouwhoogte van circa 100 meter, af van de Agenda voor de Haagse Verdichting. Vreemd genoeg kiest het college zonder ook maar enige ruimtelijke onderbouwing eerst voor de variant van 100 meter in contrast met alle ruimtelijke beleidsstukken en in strijd met de stevige politieke confrontaties die er in decennia over zijn geweest. Na een golf van burgerprotest neemt het college in november 2009 die keuze terug en kiest ze voor de lage variant: in het stuk RIS en de bijbehorende rapportage hierbij wordt dit inhoudelijk onderbouwd. Opmerkelijk zijn de argumenten met betrekking tot bezonning, windhinder, inpassing historisch rijksbeschermd stadsgezicht, de overwegingen van de RCE, die we hier integraal herhalen. Met Model B wordt een nieuw gebouw van 50 meter goog voorgesteld op de footprint vabn de bestaande zalen; model B is een toren van 100 meter hoog op de plek van het huidige NDT. Bezonning In beide modellen is de bezonning van de terrassen aan de Turfmarkt een aandachtspunt. Het verlengde deel van het Spuiplein van de smalle variant (model B) komt voor een groot deel van dag in de schaduw van de toren te liggen. De kwaliteit en bruikbaarheid van de vergrote openbare ruimte in model B is hierdoor Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA

26 Scala Architecten Vervolgblad: 4 beperkt. Windhinder Uit de studie blijkt dat het gunstige windhinderklimaat van de huidige situatie op het Spuiplein iets ongunstiger is geworden in model A. In model B ontstaat er een slecht windhinderklimaat. Het windhinderklimaat voor de terrassen gelegen aan het stadhuis is het gunstigst in de huidige situatie. Model A laat een ongunstiger beeld zien ten opzichte van de huidige situatie, de terrasschermen zullen deze winden echter onderbreken. Model B heeft een samenstelling van horizontale en verticale winden en kan daardoor, ondanks de terrasschermen, een ongunstig effect hebben op het windklimaat. De nieuw toegevoegde openbare ruimte in variant B heeft een slecht windklimaat met zowel horizontale en verticale winden (zogenaamde valwinden langs de gevel). Model A laat in de steeg bij het hotel/trappen een iets ongunstiger beeld zien ten opzichte van de huidige situatie. In geval van model B heerst er een ongunstig windhinderklimaat. Massaopbouw en hoogteopbouw, invloed op de historische binnenstad Voor beide modellen is de invloed op de omgeving en het historische stadsbeeld door middel van foto- impressies onderzocht. Het smalle model van ca. 100 meter hoog (model B) is zichtbaar vanuit het Malieveld, de Plaats en het Plein. Het brede model van ca. 50 meter is niet zichtbaar vanuit de genoemde standpunten. Vanuit de gezichtpunten in de nabije omgeving van de Veerkade, het Spui en de Nieuwe Kerk blijkt het volume van model B massaal ten opzichte van de omgeving. Vanuit het gezichtspunt van de Nieuwe Kerk behoeft het volume van model A nadere differentiatie. Er is op basis van deze fotomontages behoefte aan de mogelijkheid om de volumes meer te differentiëren. Beide modellen zijn echter geen bebouwingsenveloppe, waarin differentiatie van volume mogelijk is. De modellen worden geheel gevuld door het gevraagde programma. De vraag naar meer differentiatie leidt tot een bebouwingsenveloppe waarbij beide modellen worden gecombineerd. De foto-impressies zijn in het kader van de hoogbouweffectrapportage voorgelegd aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is onder andere betrokken bij de plannen voor het Cultuurforum vanwege de gedeeltelijke situering in en directe situering aan het van rijkswege beschermde stadsgezicht Den Haag Centrum. In de reactie van de Rijksdienst meldt het hoofd regio West namens de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het volgende: "In het verleden is de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, de voorloper van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, intensief betrokken geweest bij de hoogbouwontwikkelingen rond het Centraal station en in "De Resident", in verband met effecten hiervan op diverse beschermde stadsgezichten. Dit heeft onder andere geresulteerd in een brief (d.d. 9 november 2000) met betrekking tot de ontwikkeling van de skyline in relatie tot de beschermende stadsgezichten. De in deze brief verwoorde opvattingen ten aanzien van hoogbouw- ontwikkelingen zijn voor de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed nog steeds van kracht. Deze opvattingen zijn destijds in nauw overleg tussen de gemeente Den Haag en de toenmalige Rijksdienst voor de Monumentenzorg tot stand gekomen. In grote lijn houdt deze in dat oplopend vanuit het omringende gebied geconcentreerde hoogbouw plaatsvindt rond het Centraal Station". "Daarbij merk ik op dat model B in ieder geval in strijd is met de eerder door de RDMZ bij bovengenoemde brief verwoorde uitspraken met betrekking tot de hoogteontwikkeling in de invloedsfeer van het beschermde stadsgezicht. De volumestudies en de analyse van de skyline in de Nota van Uitgangspunten tonen tevens aan dat model B het zorgvuldig tot stand gebrachte stedelijke silhouet aantast en ruimtelijk hieraan geen kwalitatieve bijdrage levert." Op basis van bovenstaande bevindingen wordt voor de bouwenveloppe een hoogte van ca. 50 meter voorgesteld met vanuit de Turfmarkt een, door de architecten vrij te interpreteren, marge voor de hoogte, deze marge is oplopend van de Turfmarkt naar het eventuele hoogte accent aan de Schedeldoekshaven. Het hoogte accent moet zo min mogelijk nadelige milieueffecten veroorzaken, moet aansluiten bij de omgeving, bij de schaal van de Nieuwe Kerk en bij de hoogteaccenten in het Wijnhavenkwartier en voegt zich binnen de oplopende hoogtelijn van Nieuwe Kerk naar het Centraal Station. Dit biedt een betere mogelijkheid dan model A (50 meter) om het volume te differentiëren en biedt de mogelijkheid om een publieksruimte met uitzicht op zee te behouden (model B). Inrichtingsmogelijkheden van de buitenruimte Uit de modellenstudie blijkt dat voor beide modellen een goede ruimtelijke en programmatische invulling van de buitenruimte mogelijk is. Model B biedt door de grote maat van het plein de mogelijkheid voor een grootschalig groen- of waterobject. Voor model A geldt dat een ruimtelijke overgang over het Spui naar de kerk een belangrijke ruimtelijke verbetering kan betekenen ten opzichte van de huidige situatie. De Nieuwe Kerk en het dans- en muziekcentrum worden beter met elkaar verbonden. Voor het lange plein (model B) is dit niet noodzakelijk of er ontstaat zelfs een zekere overmaat. Belangrijk in dit deel van de binnenstad is de overgang van publieke naar semi-publieke ruimte. Het Stadhuis en de Nieuwe Kerk zijn nu al belangrijke semi-publieke ruimtes in de stad. Door het grote grondvlak leent model A zich goed voor een het situeren van de gewenste semi-publieke ruimte op maaiveld. Aan de reeks van Rabbijn Maarsenplein, Kerktuin en Spuiplein Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA

27 Scala Architecten Vervolgblad: 5 kan een nieuwe semi- publieke ruimte worden toegevoegd. Hierdoor ontstaat een interessant stedelijk gebied met een afwisseling en vanzelfsprekende overgang van publieke naar semi-publieke ruimte. Belangrijk in bovenstaande is de waardestelling van het beschermde stadsgezicht en het panorama op de stad waarin de voorgestelde toren van Model B geek kwaliteit toevoegt : klaarblijkelijk het vigerende toestingscriterium. Op basis hiervan vindt een architectenselectie plaats en wordt het plan van Neutelings aangewezen als het winnende voorstel voor het Spuiforum. Dat ontwerp is 40 meter hoog waarop een tongewelf rust dat totaal 66 meter hoog is: de éérste evidente overschrijding van de door de raad en RCE gestelde randvoorwaarden is een feit. Ondanks dat in 2010, 2011 en 2012 in de pers door deskundigen uitgebreide stedenbouwkundige debatten zijn gevoerd met betrekking tot de inpassing van het steeds uitdijende volume op deze plek besluit de gemeente in 2012 tot een radicale draai waarbij niet meer de oorspronkelijke footprint de locatie is, maar de openbare ruimte van het Spuiplein zelf. Daarmee wordt ruimte vrijgespeeld aan de Schedeldoekshaven voor ontwikkeling en opbrengsten. Méér nog dan in de externe OMA studie van 2009 wordt 3 jaar later door de Dienst zelf zónder enige reflectie op elk eerder vastgelegd besluit een nieuw voorstel gedaan. In het Concept Stedenbouwkundig Raamwerk 2012 van DSO wordt dit volstrekt ondermaats onderbouwd. Dit voorstel lost enige zaken op, speelt enkele vierkante meters vrij voor bebouwing ten koste van de openbare ruimte aan het Spui. Het goochelt met vierkante meters zonder zich rekenschap te geven van profiel, hoogte, hoogte-accent of wat dan ook zoals genoemd in het collegebesluit van November Als pleister op de wonde adverteert het Concept Ruimtelijk Kader nog dat het Spuiforum dan nog zijn versoberde omvang van 60 meter hoogte heeft (voorheen 66 meter, inmiddels meter hoog). Het college sprak in zijn raadsvoorstel hierbij van een betere inpassing door de kleinere maat: De aanpassingen in het PvE leiden tot een compacter en goedkoper gebouw, dat bovendien intern en in relatie tot zijn omgeving beter functioneert. Met name het laten vervallen van de theaterzaal en bibliotheek leidde tot het intern herschikken van de zalen en bijbehorende ruimtes, waardoor een logischer geheel ontstaat. (RIS251767). Naar aanleiding hiervan barst een stroom van kritiek los omdat de winst aan de zijde van de Schedeldoekshaven minimaal is ten opzichte van het enorme verlies aan openbare ruimte (Spuiplein- Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA

28 Scala Architecten Vervolgblad: 6 evenementenplein verkleind tot verbrede Turfmarkt), het gebrek aan ruimtelijke kwaliteit (enorm Spuiforum staat geparkeerd half om half tegen de tuin van de Nieuwe Kerk aan) en de botte confrontatie tussen korrel, schaal en maat van het gebied rond de Nieuwe Kerk, de zichtlijnen op het gebied vanaf Kneuterdijk en Rijswijkseplein. NAAR EEN BESTEMMINGSPLAN Bij het tervisie gaan van het ontwerpbestemmingsplan is de enorme bouwmassa Spuiforum het overvreemdbare bouwrecht door de adviseurs pontificaal op hun onderzoeksrapporten geplaatst. Inde verbeelding van het plan is dit in bouwvlak en bouwhoogte aangegeven. In de regels worden bij afwijkingsregels en wijze van meten nog marges bij opgegeven. Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA

29 Scala Architecten Vervolgblad: 7 Let vooral op de maat van het iedereen bekende blauwe Hotel Mercure! Veertig meter hoog! Op basis van voorgaand zal duidelijk zijn dat dit onvervreemdbare bouwrecht dat in het ontwerpbestemmingsplan is vastgelegd een uitgebreide motivering behoeft maar maat, schaal, hoogte, geleding zowel op de schaal van de wandelaar nabij de Nieuwe Kerk als in het rijksbeschermd stedelijk panorama en stadsgezicht. Juist om deze redenen hebben we zoals gesteld in onze zienswijze op de informatieavond ontwerp bestemmingsplan aan de opsteller van het Concept stedenbouwkundig Kader, de heer Pasman de vraag gesteld of er een definitieve, aangepaste versie kwam die als wellicht wél als ruimtelijke onderbouwing beschouwd zal kunnen worden. Hij vertelde dat zulks niet het geval was. Het steekt en hierhaal ik mijn zienswijze- dat een week later alsnog een aangepaste versie aan de raad werd gestuurd als onderdeel van de kredietaanvraag van het bestuur. Temeer omdat na de opstelling van dit stedenbouwkundige voorstel het plan voor het Spuiforum niet duurder maar wel 6000 vierkante meter groter én hoger is geworden. In de rapportage van Ir ten Velden wordt nader ingegaan op de parallel ingediende stedenbouwkundige plannen Schedeldoekshaven, ruimtelijk Kader Schedeldoekshaven en het inrichtingsvoorstel Turfmarkt dat bestuurlijk de Raad in verwarring heeft gebracht waardoor ze zich onvoldoende gerealiseerd lijkt te hebben dat er geen enkele ruimtelijke onderbouwing is overlegd door het Bestuur. De afwijking op het geldend planologisch en ruimtelijk regime is namelijk zodanig ingrijpend dat hiervoor hoge eisen worden gesteld aan de inhoud en kwaliteiten van de ruimtelijke onderbouwing. CONCLUSIE De conclusie is dat op de informatieavond voor de burgerij opzettelijk valse voorlichting is verstrekt aangaande het ontwerp-bestemmingsplan, dat een welhaast karikaturale, enorme overschrijding van het bouwvolume heeft plaatsgevonden zonder dat in de toelichting (hst 5, bijvoorbeeld) van het bestemmingsplan of de bijlagen een motivering, of zelfs maar bewustzijn in de vorm van een ruimtelijke onderbouwing wordt gegeven. Temeer omdat de afwijking op het decennia geldend planologisch en ruimtelijk regime zodanig ingrijpend is dat hiervoor hoge eisen worden gesteld aan de inhoud en kwaliteiten van de ruimtelijke onderbouwing. Dit is in strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel en de zorguldigheid die de burger mag verwachten van haar overheid bij het voorbereiden van planologische beleidsstukken. Hierdoor is een voor de burger een ongemotiveerde breuk aangebracht van de evidente traditie om de bouwhoogte af te bouwen richting beschermd stadsgezicht en Spui. Dat is in strijd met een goede ruimtelijke ordening. Hierbij heeft de Gemeente Den Haag bovendien sinds de 2010 alle middelen die haar rechtens de WRO toekomen ingezet voor haar commerciële doeleinden teneinde een nieuw, enorm zalencomplex te realiseren doeleinden die de schijn hebben gewekt deze gemeentelijke overheid voordelen te bieden die particuliere ondernemingen om zuls van de grond te tillen per definitie ontberen. Dat is in strijd met het mededingingsrecht. In het raadsvoorstel is nà de beoordeling van de zienswijzen een aanpassing doorgevoerd van bebouwingsvlak en profiel. Het onvervreemdbare bouwrecht zou meer in overeenstemming zijn met de eigenzinnige vorm van het voorlopig ontwerp Spuiforum van Neutelings. Niettemin is de bouwcontour een zodanig ruim vallende mantel om het gebouw heen dat alleen al in de dwarsdoorsnede zeker 46% meer bouwrechten worden gegeven voor geveloppervlak dan het voorlopig ontwerp heeft. Dat betekent dat de stedenbouwkundige conditionering vooraf tekort schiet, de verantwoordelijkheid die alleen de stad toekomt rechtens de WRO. Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA

30 Scala Architecten Vervolgblad: 8 Dat is precies de bron van onzekerheid en zorg van omwonenden, omliggende bedrijven én gebruikers van gebouwen en openbare ruimte. Onzekerheid over de kwaliteit van het eindresultaat en de impact op woongenot, uitzicht, bezonning, vastgoedwaarde en de ontplooiingsmogelijkheden voor het eigen bedrijf. Waneer er geen ruimtelijke onderbouwing is, wanneer een zo ruime mantel in bouwmassa en bestemmingen in de regels wordt vastgelegd dan is er niet alleen geen sprake van een goede ruimtelijke ordening, het is bovendien volstrekt ongewis in de conditionering van welke latere omgevingsvergunningsaanvrage door wie dan ook. Daarbij is volstrekt ongewis in hoeverre het tot nu toe doorlopen proces van besluitvorming waar het Spuiforum duizenden vierkante meters kleiner en groter kan worden niet met de verkiezingen van volgende maand een breuk kan krijgen en een andere invulling aan de bouwrechten zal geven. Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA

31 Scala Architecten Vervolgblad: 9 II. Het initiatief: inbreuk op het woongenot Gezien de radicale breuk in het planologisch regime is het alleszins vorostelbaar dat omwonenden grote vraagtekens zetten bij zaken als geluidsoverlast, lichthinder, verkeerstoename, vernietiging van het open uitzicht diagonaal op het Spuiplein-evenementenplein. Een zorgvuldige weging van belange is slechts mogelijk wanneer het bestemmingsplan in de conditionering vooraf voorziet. Een helder toetsingskader voor de aanvraag omgevingsvergunning. Het bestemmingsplan schiet daarin ernstig tekort. Zie het stuk van Ir Baartmans mbt Parkeren, verkeer en de MER. Het is te kort door de bocht om dat te stellen dat practische zaken eerst getoetst worden in de procedure van de omgevingsvergunning. Het bestemmingsplan vervult daarin immers een bemiddelende rol omdat het uitsprake doet over het grotere geheel en de hierin van belang zijnde belangen. Daarbij, de tekeningen van het dooor de Raad goedgekeurde VO geven een heldere indruk van dispositie van ruimtes en functies, van ontsluiting en open laad- en losruimtes voor de voorgevel. Daarbij geven de stukken van de technische adviseurs een inkijkje in de vooralsnog volstrekt onopgeloste essentiële zaken als de geluiddemping van 105 dba van de enorme glaswand van het tongewelf, van de licht- en geluiddempende eigenschappen van de gevel die open staat ten behoeve van de luchtverversing wanneer grote groepen in gebouw en atrium aanwezig zijn. Kortom, er is een hoeveelheid strijdige, door ingenieursbureaus aangedragen gegevens en vraagtekens waarvan te enen male onduidelijk is hoe dit gaat eindigen. III. Nieuwbouw of gewoon opknappen/uitbreiden? In de stedelijke discussie is vanaf 2010 debat gevoerd over de vermeende noodzaak tot nieuwbouw en de mogelijkheden de bestaande zalen op te knappen en uit te breiden. Het Bestuur heeft de onmisbare informatie over gemeentelijke investering, de dekking, het ontwikkelrisico en de gropndexploitatie op onheuse gronden vertrouwelijk gekwalificeerd en daarmee de volksvertegenwoordiging gegijzeld naar de openaarheid en kiezers. Na twee jaar rekken heeft het Bestuur gemeend toch een opknappen en uitbreiden variant te willen onderzoeken. Hiervoor heeft ze een voorstel aan de raad gestuurd en een opdrachtbrief aan de architect van de nieuwbouw gestuurd waarin deze werd aangemoedigd het plan zo haalbaar als mogelijk te maken en in overleg met adviesbureau s en vertegenwoordiging va de drie deelnemende instellingen (KC, RO en DMC) tot een haalbaar plan te komen. De uitkomst van dit schetsontwerp zou vergeleken worden met de uitkomst van het omstreden nieuwbouwplan. Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA

32 Scala Architecten Vervolgblad: 10 In de bodemprocedure zullen we bewijs leveren waarom de uitkomsten verdraaid zijn waardoor de raad gefabriceerd bewijs is geleverd. Dat steekt temeer omdat daarbij gebruik is gemaakt van gestuurde uitkomsten van duurzaamheidsonderzoek, het onder vooorwendsels vertrouwelijk houden van de werkelijke investeringskosten versus de investeringskosten voor het cultureeleducatieve deel en van de risicoos van bedrijfsvoering voor instellingen. Daarbij speelt tevens de voor de burgerij onzichtbaar gehouden risicoos van investering en exploitatielasten, afdekking van onrendabele top en lange termijn risico van exploitatietekorten. Architectenmaatschap Scala: ir. Mieke Bosse, ir. Peter Drijver Bankrelatie: Rabo Den Haag t.n.v. SCALA