Werken met sociale netwerken. Focus op onderzoek, dd

Transcriptie

1 Werken met sociale netwerken. Focus op onderzoek, dd Ida van Asselt-Goverts (promovenda/kenniskringlid) Prof. dr. Petri Embregts (promotor/lector) Dr. Lex Hendriks (copromotor/associate lector) Themalessen Drs. Noud Frielink (onderzoeksmedewerker lectoraat) Copyright: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Alle materiaal in deze publicatie mag uitsluitend na schriftelijke toestemming van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen gebruikt worden voor openbaarmaking, veelvoudiging, verspreiding en/of commerciële doeleinden.

2 Programma Inleiding Methode Resultaten Discussie

3 Inleiding Visie: Kwaliteit van bestaan + sociale inclusie Kwaliteit van bestaan: algemeen welbevinden, rechten, participatie, autonomie, onafhankelijkheid, keuze, emotioneel welzijn en sociale inclusie (Buntinx &Schalock, 2010) Sociale inclusie: interactie met anderen (vrienden, familie, mensen in samenleving) en deelname aan activiteiten in de samenleving (Abbott & McConkey, 2006)

4 Inleiding De praktijk Meer mensen wonen en werken in de samenleving In de wijk: meer sociale contacten (Forrester-Jones et al. 2006; Robertson, 2001). Echter: fysieke integratie geen garantie voor betekenisvolle contacten (Ager et al ) Mensen met verstandelijke beperking ervaren barrières voor sociale inclusie (Abbott & McConkey, 2006) Sociale netwerken zijn vaak klein en weinig contact met mensen zonder beperking, m.u.v. familie en begeleiders (o.a. Lippold & Burns, 2009)

5 Inleiding Rol van de begeleider: interventies Als sociale netwerken klein zijn en mensen ervaren te weinig ondersteuning: netwerkinterventies Interventies: netwerken uitbreiden en netwerken te versterken (Heany en Israel, 2008; Smit & van Gennep, 2002) Weinig onderzoek naar effectiviteit van netwerkinterventies in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking

6 Inleiding Vraagstelling 1) Op welke manier worden sociale netwerken van mensen met een verstandelijke beperking versterkt en uitgebreid? 2) Hoe beschrijven mensen met een verstandelijke beperking hun sociale netwerk? 3) Wat is de effectiviteit van beschreven methoden m.b.t. het in kaart brengen, betrekken, versterken en uitbreiden van sociale netwerken?

7 Methode Respondenten Zorgaanbieders regio Nijmegen Begeleiders en gedragskundigen (en maatschappelijk werkers) 6 groepsinterviews, 27 respondenten

8 Methode Afbakening onderzoek Professionals werkzaam bij doelgroep van jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking (19-36 jaar) Regio Nijmegen Niet kwantitatief de mate waarin onderzocht, maar overzicht van werkwijzen Perspectief van professional Effectiviteit niet onderzocht, wel soms indicatie van werkbaarheid

9 Methode Instrument en procedure Groepsinterviews 2 interviewers Opname en transcriptie Verwerkt in ATLAS.ti 62 codes 4 categorieën Betrouwbaarheid

10 Resultaten Categorieën en frequenties Categorie Aantal Aantal codes fragmenten Interventies versterken sociaal netwerk Interventies uitbreiden sociaal netwerk Hoe uitbreiden Met wie uitbreiden Belemmerende factoren Bevorderende factoren Totaal

11 Resultaten Sociale netwerken versterken Welke interventies gebruiken en kennen jullie om sociale netwerken te versterken?

12 Resultaten Sociale netwerken versterken Code Aandacht onderhouden sociaal netwerk Vaker beroep doen op sociaal netwerk Aantal interviews Aantal fragmenten Verstoringen bespreken 5 7 Leren sociale vaardigheden 3 6 Informeren/uitwisselen 4 5 Psycho-educatie 4 5 Contact herstellen 2 5 Netwerkleden wijzen op het belang van hun (mogelijke) rol 3 4 Ondersteunen sociaal netwerk 2 3 Overige codes (5) 9 Totaal 6 61

13 Resultaten Inspirerend voorbeeld

14 Resultaten Sociale netwerken uitbreiden Welke strategieën gebruiken en kennen jullie om sociale netwerken uit te breiden?

15 Resultaten Sociale netwerken uitbreiden Code per subcategorie Aantal interviews Aantal fragmenten Hoe uitbreiden 47 Vrijetijdsbesteding 6 19 Gezamenlijke activiteiten 4 9 Internetgebruik 4 7 Onderwijs/werk 2 4 Vrijwilligerswerk cliënt 2 4 Overig codes (4) 4 Met wie uitbreiden 39 Vrijwilliger 5 12 Zoeken partner 6 10 Buurt 3 9 Andere cliënten van de instelling 4 8 Totaal 6 86

16 Resultaten Inspirerend voorbeeld

17 Resultaten Belemmerende factoren Code Aantal interviews Aantal fragmenten Beperkte omvang sociaal netwerk 5 24 Kenmerken van cliënt 6 23 Verschil in perceptie 6 17 Tussen wal en schip 5 12 Te weinig geld/tijd 4 12 Begeleiders in sociaal netwerk te dicht bij cliënt 4 10 Negatieve gevolgen bezuiniging/komst ZZP 4 9 Meervoudige problematiek 4 7 Kenmerken van sociaal netwerk 1 7 Risico's internetgebruik 4 6 Gebrek aan vrijwilligers 3 6 Verkeerd sociaal netwerk 3 6 Overige codes (12) 41 Totaal 6 180

18 Resultaten Bevorderende factoren Code Aantal interviews Aantal fragmenten Inhoud plan m.b.t. sociaal netwerk 5 12 Aansluiten bij interesses 4 11 Bewustwording 4 9 Bijscholing 4 8 Methode/theorie 3 7 Maatwerk 3 6 Inzicht en acceptatie eigen functioneren nodig 1 4 Voldoende tijd/geld 3 3 Overige codes (3) 5 Totaal 6 65

19 Discussie Aanbevelingen vervolgonderzoek Professionals die werken met andere doelgroepen bevragen Andere perspectieven: cliëntperspectief Onderzoek naar effectiviteit

20 Discussie Aanbevelingen versterken en uitbreiden In plaats van alléén: Vrijwilliger zoeken Wat kan ander voor cliënt betekenen? Bij hulpvraag gaan helpen Tussen wal en schip Verschil in perceptie Tips: In buurt kijken; Vrijwilliger zijn; Interesses Wat kan cliënt voor een ander betekenen? Bij hulpvraag: Wie kan jou daarbij helpen? Bemiddelende rol tussen behoeften van cliënt en samenleving; Psycho-educatie; Interesses Bewustwording

21 Bronnen Abbott, S., & McConkey, R. (2006). The barriers to social inclusion as perceived by people with intellectual disabilities. Journal of Intellectual Disabilities, 10, Ager, A., Myers, F., Kerr, P., Myles, S., & Green, A. (2001). Moving home: social integration for adults with intellectual disabilities resettling into community provision. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 2001, 14, Asselt-Goverts, A.E. van, Embregts, P.J.C.M., Hendriks, A.H.C., & Frielink, N. (2011). Werken met sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking. Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk, 50, Buntinx, W.H.E., & Schalock, R.L., (2010). Models of disability, quality of life, and individualized supports: Implications for professional practice in intellectual disability. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 7,

22 Bronnen Forrester-Jones, R., Carpenter, J., Coolen-Schrijner, P., Cambridge, P., Tate, A., Beecham, J. Hallam, A., Knapp, M., & Wooff, D. (2006). The Social networks of people living in the community 12 years after resettlement from long-stay hospitals. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 19, Heaney, C. A., & Israel, B.A. (2008). Social Networks and social Support. In: Glanz, K. Rimer, B.K., Viswanath, K. (Eds.) Health Behavior and health education. Theory, research and practice. Fourth edition. United States of America, San Francisco: Jossey-Bass, Lippold, T., & Burns, J. (2009). Social support and intellectual disabilities: A comparison between social networks of adults with intellectual disability and those with physical disability. Journal of Intellectual Disability Research, 53, Smit, B., & Gennep, A. van. (2002). Sociale netwerken bij mensen met een verstandelijke handicap. Utrecht: NIZW. Bron afbeeldingen dia s: dd