Chris Westra (senior consultant ECN)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Chris Westra (senior consultant ECN)"

Transcriptie

1 De ontwikkelingen van offshore windenergie en een roadmap voor Nederland Chris Westra (senior consultant ECN) (general manager

2 Waarom windenergie?

3 Windenergie is schoon! wind turbine elektricitiet + wind

4 elektricitiet kolen centrale + H CO 2 as = chemisch afval afvalwarmte (brandstofstaven CO2 ) Uranium centrale elektricitiet + afval afvalwarmte

5 Kolenwinning: Slecht voor het milieu Slecht voor de mensen Zuid-Afrika Colombia Indonesië

6 Uraniumwinning: Slecht voor het milieu Slecht voor de mensen Australië (20%) Kazkhastan (18%) Canada (12%) Zuid-Afrika ( 8%)

7

8 Hier realiseer je je niet meer waar de elektriciteit vandaan komt

9

10 sociale aspecten Mensen in de kolenmijnen..

11

12 Mensen in de windindustrie.

13 Gelukkige mensen in windenergie

14 Gelukkige mensen in windenergie

15 Waarom windenergie?

16 Windenergie heeft lage CO2-emissie CO 2 gram / kwh waterkracht 8-30 Windenergie Kernenergie PV zonne-energie Aardgas Kolen bruinkool (uit verschillende studies)

17 Windenergie is betaalbaar opwekkosten per in eurocenten kernenergie kolen 3 6? aardgas 4-6? Wind op land Wind op zee PV-zonne-energie Bron: EWEA 2010, Riso DTU, U.K. White papers and BWEA

18 Omvang van NL investeringen : 30 miljard Miljard euro Hernieuwbaar Gas Kolen, 3 centrales (1 CCS demo) Kernenergie, 2 plannen Infrastructuur (TenneT) Gebaseerd op; ((ECN/PBL, 2010; ECN, 2011; OECD, 2010; TenneT, 2011)

19 Waarom naar zee? Duurzaam Europa (capaciteit Noordzee) Maatschappelijk acceptatie < op land Wind Ruimte Business (wereld markt)

20 Energie van de Noordzee European offshore wind energy community

21 Maatschappelijke acceptatie

22 wind

23 Ruimte voor offshore windenergie

24 Offshore wind energy & Spatial planning In the Netherlands Wind farm Egmond aan zee Wind farm Princes Amalia

25 Offshore wind energy & Spatial planning In the Netherlands Wind farm 1 Egmond aan zee Wind farm 2 Princes Amalia Wind farm 2 BARD

26 Next Dutch wind farms: Bard wind turbines Dedicated 5 MW offshore wind turbines (more then 30% Dutch content)

27 Europa (2) Nationale doelstellingen 2030 DK: > 4 GW UK: > 33 GW D: 25 GW NL: > 6 GW B: >4 GW

28

29 Ruimte voor windenergie? Bruikbaar voor nieuw OWE Uitsluitingen : bestaande & in ontwikkeling OWE Oppervalkte gebied (1,000 km 2 ) Percentage van de ruimte Theoretische productie (TWh) % 1, % n/a scheepvaart 75 20% 634 Olie & gas 47 13% 405 visserij % 916 Militaire gebieden 47 13% 389 Kabels / pijpleidingen 31 8% 265 zandwinning 6 2% 48 natuur gebieden 42 11% 351 Bescherming soorten 34 9% 273

30

31

32

33 Conclusies van het Windspeed project : De aangenomen windturbine dichtheid (2MW/km2) is relatief laag (meer mogelijkheden voor medegebruik?) Na 2020 beperkte ruimte dichtbij de kust (tenzij voorrang wordt gegeven) De ruimte voor windenergie wordt 2 tot 3 keer met een offshore elektriciteitsnet in plaats van elk windpark met eigen aansluiting Windturbineparken met drijvende windturbines verdubbelen de het potentieel (ruimte) voor wind energie Noodzaak tot gezamenlijke Europese aanpak voor een gezonde markt, financiële stimulering en ruimtegebruik l

34 Ruimtelijke ordening op zee Windgebieden ronde 3: (donkerblauw) IJmuiden ver (2) 5000 MW Borssele (1) 1000 MW Zoekgebieden (lichtblauw) u k 2030 Gebieden verder op zee

35 Implementatie scenario

36 Europees beleid moet zich richten op: Cross border cooperation Marine spatial planning (Shipping lanes) Park layout and distance between farms! Create a level field electricity market Pan European (offshore) grid Protection of marine eco-system Support technology development

37 Totale opwekkosten offshore windenergie Break-down of Generating Costs renovatie 6% Retrofit & Overhaul 6% Decommissioning 1% Foundation 9% Tower 9% ontmanteling 1% fundatie 9% toren 9% Yearly Operation & Maintenance 27% Exploitatie en onderhoud 27% Assemblage, transport & installatie 11% Assembly, Transport and Installation 11% Dowec Other 5% diversen 5% Transmission System to Shore 6% 6% kabel naar land Wind turbines 24% 24% Electric Collection System 2% bekabeling 2%

38 Ontwikkelingen: afscheid van de landturbines op zee! 100 turbines (Vestas V90) 3 MW 300 MW 3 Miljoen Euro / MW

39 Eerste generatie offshore wind turbines 5 MW C-Power België 5 MW Repower turbines

40 New foundations

41 New foundations for deeper waters

42 Floating Technology Hywind StatoilHydro (Norway) Photo Jos Beurskens Photo Jos Beurskens

43 Trends (Cost reduction) New dedicated offshore wind turbines direct drive, light, simple, floating, 2-bladed? Eco design technology thermo plastics blades & eco support structures Novel installation technologies: one lift! Large offshore wind power stations Electricity hubs (European Grid) New ports New financial instruments New O&M strategies

44

45 Tweede generatie offshore windturbines Vestas V164: 7 MW

46 Nordex 6 MW

47

48

49

50 Reinout Prins Service haven-eiland

51 Primaire functies: Haven voor onderhoud- en installatieschepen Assemblage en beproeving van windturbines? Stapelplaats voor windturbines Opslagplaats voor reserve onderdelen Station offshore elektrische infrastructuur (knooppunt elektriciteitsnet op zee) Teststation voor windturbines Hotel voor personeel

52 Andere functies: Aquacultuur voor grondstoffen en voedsel Schuilhaven Jachthaven Logistiek centrum voor de visserij Gas-to-wire units Reddingsbootstation Rijksrederij haven Testcentrum voor marine energie

53 Een transformator op een jacket En op een eiland

54 Europa (2) Nationale doelstellingen 2030 DK: > 4 GW UK: > 33 GW D: 25 GW NL: > 6 GW B: >4 GW

55 Europa (2) Nationale doelstellingen 2030 DK: > 4 GW UK: > 33 GW D: 25 GW NL: > 6 GW B: >4 GW

56 Europa (2)

57 Europa (2)

58 Europa (2)

59

60 De Nederlander zijn erbij! Windenergie R&D Windturbine ontwerp Windturbine productie Offshore ontwerp en engineering Offshore constructie en installatie Offshore onderhoud Windpark ontwikkeling en exploitatie

61 Windcat Workboats

62

63 Maintenance vessel

64

65 Na FLOW R&D Programma

66 FLOW: facilitate the development of far offshore wind energy 120 m 1) accelerate 100 m 1) Cut costs 20% On shore Near shore Far offshore

67 Dank voor uw aandacht

Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager

Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager We@Sea 1973 2012 Energie potentieel van de Noordzee Offshore windturbineparken in NL Ronde 1 2 windturbineparken

Nadere informatie

Stand van zaken offshore windenergie in Nederland

Stand van zaken offshore windenergie in Nederland Stand van zaken offshore windenergie in Nederland Chris Westra (We@Sea) met dank aan Sander de Jong (Rijkswaterstaat Noordzee) Offshore windturbineparken in NL Ronde 1 2 windturbineparken operationeel

Nadere informatie

Zonnestroom en windstroom Samen meer

Zonnestroom en windstroom Samen meer Zonnestroom en windstroom Samen meer Van niche naar impact Wim Sinke -- Peter Eecen Perslunch ECN Amsterdam, CASA 400 2 juni 2015 www.ecn.nl Structuur Context klimaat + economie Uitzicht op 2050 Wind Technologie,

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie Delft University of Technology Challenge the future Wind Werkt 10 GW Sinds 1990: groei van 30%/jr Europa leidend vanaf

Nadere informatie

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Maarten Timmerman Offshore Windenergie Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Wat doet TKI Wind op Zee? SEmuleert en faciliteert de ontwikkeling en implementaee van offshore windtechnologie voor de industrie (MKB)

Nadere informatie

Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid

Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid Prof.dr. Gerard van Bussel TU, leerstoel windenergie 11 april 2013 Challenge the future Wind waait. - 200 meer windenergie dan het huidige energiegebruik - meer

Nadere informatie

Windstroom en werkgelegenheid

Windstroom en werkgelegenheid Windstroom en werkgelegenheid Prof.dr. Gerard van Bussel TU, leerstoel windenergie 11 april 2013 Challenge the future Wind waait. - 200 x meer windenergie dan het huidige energiegebruik - meer dan 40 x

Nadere informatie

Toekomstverwachtingen en onderzoek uitdagingen in windenergie

Toekomstverwachtingen en onderzoek uitdagingen in windenergie Toekomstverwachtingen en onderzoek uitdagingen in windenergie Gijs van Kuik, em. HL TU-Delft 3 april 2017 Waar staat windenergie: 164 m Ø 8 MW turbine 5 windcentrales van 700 MW in de Noordzee Inbedding

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie 13 juni 2013 Delft University of Technology Challenge the future Er is meer dan voldoende wind op aarde 200 x meer wind

Nadere informatie

AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE

AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE OP WEG NAAR MEER WIND OP ZEE & NIEUWE BUSINESS KANSEN AYOP.COM URGENTIE - ENERGIETRANSITIE Monday 8 th of October 2018, the UN Climate Scientists have alarming news for the

Nadere informatie

Windenergie. Peter Eecen R&D Manager Wind Energy Open dag ECN Petten, 12 juni

Windenergie. Peter Eecen R&D Manager Wind Energy Open dag ECN Petten, 12 juni Windenergie Peter Eecen R&D Manager Wind Energy Open dag ECN Petten, 12 juni 2015 www.ecn.nl Petten Energy Research Site 275 employees 290 employees 370 employees 600 employees ECN Expertise areas Wind

Nadere informatie

Introductie windenergiesector

Introductie windenergiesector Introductie windenergiesector Blok 2 Sander Lagerveld Dag 10 Windenergie 1 Duurzaam werken op Zee Toepassing van windenergie in Nederland Duurzaam werken op zee 2 Windmolens verschijnen vanaf 12e eeuw

Nadere informatie

Voortgangsrapport windenergie op zee. Programma windenergie op zee

Voortgangsrapport windenergie op zee. Programma windenergie op zee Voortgangsrapport windenergie op zee Programma windenergie op zee 11 december 2014 Inhoud Wat moeten we doen? Waar staan we nu? Randvoorwaarden Waar staan we nu? Voorbereiding tender Borssele SDE+ tendersysteem

Nadere informatie

IDENTIFICATIE VAN ECONOMISCH POTENTIEEL/TEWERKSTELLING EN SLEUTELSECTOREN VOOR OFFSHORE TECHNOLOGIEËN

IDENTIFICATIE VAN ECONOMISCH POTENTIEEL/TEWERKSTELLING EN SLEUTELSECTOREN VOOR OFFSHORE TECHNOLOGIEËN IDENTIFICATIE VAN ECONOMISCH POTENTIEEL/TEWERKSTELLING EN SLEUTELSECTOREN VOOR OFFSHORE TECHNOLOGIEËN Identificatie +/- 250 ondernemingen werden geïdentificeerd met potentiële interesse voor windenergie:

Nadere informatie

R&D activiteiten in Nederland Ernst van Zuijlen KIVI 19 september 2012

R&D activiteiten in Nederland Ernst van Zuijlen KIVI 19 september 2012 R&D activiteiten in Nederland Ernst van Zuijlen KIVI 19 september 2012 R&D activiteiten in Nederland Ernst van Zuijlen KIVI 19 september 2012 Doelen Kostprijsreductie in 2020 KOSTEN O&M kosten -25%

Nadere informatie

TKI Wind op Zee Workshop Financiering

TKI Wind op Zee Workshop Financiering TKI Wind op Zee Workshop Financiering Met welk support regime worden ambities offshore wind NL bereikt? 7 mei 2013 Amersfoort Marco Karremans Wind op Zee cruciaal voor 16% duurzame energie in 2020 Doelstelling:

Nadere informatie

Renewable Energy Base Oostende

Renewable Energy Base Oostende Renewable Energy Base Oostende The ideal hub for offshore wind & heavy lift activities in the North Sea Saturday, 1st of December 2018 Emmanuël Timmermans - Business Development Manager 1 2 REBO? Founded

Nadere informatie

Belang van onderzoek en innovatie bij de verdere uitbouw van de Blue Energy Cluster in West Vlaanderen

Belang van onderzoek en innovatie bij de verdere uitbouw van de Blue Energy Cluster in West Vlaanderen Belang van onderzoek en innovatie bij de verdere uitbouw van de Blue Energy Cluster in West Vlaanderen Herman Derache, directeur Sirris Oostende, 20 maart 2014 24.03.14 1 Blue Energy C-Power and offshorewind.biz

Nadere informatie

Renewable Energy Base Oostende

Renewable Energy Base Oostende 1 Renewable Energy Base Oostende The ideal hub for offshore wind & heavy lift activities in the North Sea Sunday, the 7th of May, 2017 - VLIZ Emmanuël Timmermans - Business Development Manager 2 Offshore

Nadere informatie

Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk. 4 oktober 2018

Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk. 4 oktober 2018 Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk 4 oktober 2018 Agenda 13:30 14:15 uur 14:15 14:30 uur 14:30 15:30 uur 15:45 uur Presentatie innogy Busreis naar windpark Bezoek Windpark Kattenberg Reedijk

Nadere informatie

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra.

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra. Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra www.ecn.nl energiegebruik Alarmerende stijging energiegebruik klimaatproblemen duurzame energievoorziening noodzakelijk Ambitieus &

Nadere informatie

KOSTEN DUURZAME ELEKTRICITEIT. Windenergie op zee. H.J.T. Kooijman E.J.W. van Sambeek

KOSTEN DUURZAME ELEKTRICITEIT. Windenergie op zee. H.J.T. Kooijman E.J.W. van Sambeek Augustus 2003 KOSTEN DUURZAME ELEKTRICITEIT Windenergie op zee H.J.T. Kooijman E.J.W. van Sambeek Verantwoording Deze publicatie is door ECN geschreven in het kader van een opdracht van het Ministerie

Nadere informatie

Windenergie; werking en perspectief

Windenergie; werking en perspectief Windenergie; werking en perspectief Jos Beurskens Den Haag 30 mei 2012 www.ecn.nl Energiedichtheid van wind P wind = ½..V 3 [W/m 2 ] Windsnelheid (m/s) Windsnelhed (Watt/m²) 3 16 V (m/s) 6 130 12 1035

Nadere informatie

Overzicht energieproduktie in Belgie (2016)

Overzicht energieproduktie in Belgie (2016) Overzicht energieproduktie in Belgie (2016) Belgisch Primair Energie Verbruik (PEV) 657 TWh. Stemt overeen met een continue energieproductie van 75GW voor heel Belgie of 6.6kW/persoon Belgische Stroomproductie

Nadere informatie

Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning

Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning New emmergy 17 mei 2017 Berend Scheffers Ons energiesysteem 2 Energiesysteem Nederland 2015. Bron: NEV 2016, ECN, PBL, CBS, RVO Rol van gas

Nadere informatie

FPG symposium duurzame energie Case windproject Kattenberg Reedijk

FPG symposium duurzame energie Case windproject Kattenberg Reedijk FPG symposium duurzame energie Case windproject Kattenberg Reedijk Rob Smit innogy 6 december2017 Even voorstellen Anne Struijs Projectontwikkelaar +31 6 158 55 917 anne.struijs@innogy.com Rob Smit Projectontwikkelaar

Nadere informatie

Windenergie goedkoper dan kernenergie!

Windenergie goedkoper dan kernenergie! Go Wind - Stop nuclear Briefing 1 26 june 2002 Windenergie goedkoper dan kernenergie! Electrabel geeft verkeerde informatie over kostprijs van kernenergie en windenergie. Electrabel beweert dat windenergie

Nadere informatie

Offshore wind: turbulente tijden

Offshore wind: turbulente tijden Offshore wind: turbulente tijden Bedrijfsperspectief, kosten/innovatie, beleid KIVI, Den Haag, 20 Sep 2012 Laut.VanSeventer@RWE.com RWE Innogy 9/20/2012 PAGE 1 Introductie RWE/Essent > Verticaal geïntegreerd

Nadere informatie

Domineren kosten infrastructuur de factuur van de toekomst? Martien Visser Lector Energietransitie Hanzehogeschool - Entrance

Domineren kosten infrastructuur de factuur van de toekomst? Martien Visser Lector Energietransitie Hanzehogeschool - Entrance Domineren kosten infrastructuur de factuur van de toekomst? Martien Visser Lector Energietransitie Hanzehogeschool - Entrance Energie infrastructuur (deze lezing) Verband tussen benutting, kosten en marktprijzen

Nadere informatie

Om wind te oogsten...moet je wind zaaien!

Om wind te oogsten...moet je wind zaaien! 1 Om wind te oogsten....moet je wind zaaien! Jasper Groen & Jennifer Hoovers 2 Duurzame energie is booming! / Discussies over sluiten kolencentrales / E.ON en RWE splitsen fossiele energietakken af / Zwaardere

Nadere informatie

Impact windenergie op Noordzeemilieu: kansen & bedreigingen

Impact windenergie op Noordzeemilieu: kansen & bedreigingen Impact windenergie op Noordzeemilieu: kansen & bedreigingen IRO/CEDA lezing Bert Wilbrink (ministerie EZK) Suzanne Lubbe (RWS) 12 maart 2019 Inhoud presentatie Visie overheid op ecologische impact bouw

Nadere informatie

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Cutting Energy Related CO 2 Emissions Baseline Emissions 62 Gt BLUE Map Emissions 14 Gt 2030 Key aspects

Nadere informatie

Offshore Windenergie: Don Quichot of onontkoombaar?

Offshore Windenergie: Don Quichot of onontkoombaar? Den Helder, 27 november 2014 Offshore Windenergie: Don Quichot of onontkoombaar? Masterclass Offshore Wind Ruben Dijkstra Agenda Welkom - Persoonlijke introductie - Energietransitie - Offshore wind - Eneco

Nadere informatie

Windenergie. 1. Wat is windenergie? 3. Wat zijn voordelen, nadelen en risico s van windenergie?

Windenergie. 1. Wat is windenergie? 3. Wat zijn voordelen, nadelen en risico s van windenergie? Windenergie ECN-facts 1. Wat is windenergie? Windenergie is de verzamelnaam voor technieken waarbij de bewegingsenergie die in wind zit, wordt omgezet in andere bewegingsenergie of in elektrische energie.

Nadere informatie

Ten Noorden van de Waddeneilanden. Aanwijzing Windenergiegebieden (partiële herziening Nationaal Waterplan) Hollandse Kust. Henk Merkus/Rob Gerits

Ten Noorden van de Waddeneilanden. Aanwijzing Windenergiegebieden (partiële herziening Nationaal Waterplan) Hollandse Kust. Henk Merkus/Rob Gerits Ten Noorden van de Waddeneilanden Aanwijzing Windenergiegebieden (partiële herziening Nationaal Waterplan) MCN Den Helder Henk Merkus/Rob Gerits Hollandse Kust Inhoud Ronde 1 2-3 Nationaal Waterplan (NWP)

Nadere informatie

DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar

DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar Drie scenario s bestaande technologie Netgebonden Infrastructuur: elektriciteit en warmte (gas) Actuele gegevens van 2012 vertaald naar 2035

Nadere informatie

Power to gas onderdeel van de energietransitie

Power to gas onderdeel van de energietransitie Power to gas onderdeel van de energietransitie 10 oktober 2013 K.G. Wiersma Gasunie: gasinfrastructuur & gastransport 1 Gastransportnet in Nederland en Noord-Duitsland Volume ~125 mrd m 3 aardgas p/j Lengte

Nadere informatie

Alles in de wind. Over windenergie. Hoe werkt een windturbine? Tandwielkast vroeger en nu. Direct Drive

Alles in de wind. Over windenergie. Hoe werkt een windturbine? Tandwielkast vroeger en nu. Direct Drive Hoe werkt een windturbine? Het basisprincipe is eenvoudig. De rotorbladen (wieken) zitten gemonteerd op een as. Als het waait draaien de rotorbladen en gaat de as draaien. De as laat vervolgens een generator

Nadere informatie

Betekenis Windsector voor Nederlandse Economie. Hans Timmers, voorzitter Bestuur NWEA

Betekenis Windsector voor Nederlandse Economie. Hans Timmers, voorzitter Bestuur NWEA Betekenis Windsector voor Nederlandse Economie Hans Timmers, voorzitter Bestuur NWEA Wie we zijn: De branchevereniging voor Windenergie op Land en Windenergie op Zee. Behartiger van allerlei bedrijven

Nadere informatie

Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven

Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven foto: KNMI 222 196 187 2015 2014 113 11 Bron: EBN infographic 2016 CO 2 emissies in Nederland

Nadere informatie

Summary. FLOW: Far and Large Offshore Wind 1. Far and Large Offshore Wind FLOW

Summary. FLOW: Far and Large Offshore Wind 1. Far and Large Offshore Wind FLOW Summary FLOW: Far and Large Offshore Wind 1 Far and Large Offshore Wind FLOW FLOW: Far and Large Offshore Wind 2 FLOW: Far and Large Offshore Wind 3 Far and Large Offshore Wind FLOW De Nederlandse industrie

Nadere informatie

EZ investeert in FLOW innovatieproject offshore windenergie

EZ investeert in FLOW innovatieproject offshore windenergie Utrecht, 28 mei 2010 EZ investeert in FLOW innovatieproject offshore windenergie Demissionair minister Van der Hoeven van Economische Zaken heeft vandaag een subsidie van 19,5 miljoen euro

Nadere informatie

Onderzoeksthema s op de Noordzee wat komt er op ons af?

Onderzoeksthema s op de Noordzee wat komt er op ons af? Onderzoeksthema s op de Noordzee wat komt er op ons af? Herman Hummel, Luca van Duren, Jakob Asjes en Maurits Huisman 2 november 2018 De Noordzee lijkt leeg en natuurlijk De Noordzee heeft een rijk verleden

Nadere informatie

2.1 Global Wind Support Offshore NL1. Wind Support Offshore NL 1. BARD -Group ZEE ENERGIE. "The Offshore Wind Specialist" IN COOPERATION WITH THE

2.1 Global Wind Support Offshore NL1. Wind Support Offshore NL 1. BARD -Group ZEE ENERGIE. The Offshore Wind Specialist IN COOPERATION WITH THE .. ft Global ZEE ENERGIE Wind Support Offshore NL 1 Documentation for SOE Tender Submission 2.1 ~. IN COOPERATION WITH THE BARD -Group "The Offshore Wind Specialist" ZEE ENERGIE Oocumentation for soe Tender

Nadere informatie

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen

Nadere informatie

Voor de offshore wind gaan: Kansen voor innovatief Nederland. David Molenaar. 27 november 2008 Siemens AG

Voor de offshore wind gaan: Kansen voor innovatief Nederland. David Molenaar. 27 november 2008 Siemens AG Voor de offshore wind gaan: Kansen voor innovatief Nederland David Molenaar Siemens Nederland N.V. Energy Renewables Wind Power 27 november 2008 1 Inhoud Siemens Energy Siemens offshore kenniscentrum :

Nadere informatie

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017 Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017 Martine Uyterlinde, Ruud van den Brink, ECN Sven Stremke, WUR Martine Uyterlinde/ECN Sven Stremke/WUR John van Roosmalen/ECN Wim Sinke/ECN Adri

Nadere informatie

Nederlands beleid Wind op Zee. Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl

Nederlands beleid Wind op Zee. Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl Nederlands beleid Wind op Zee Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl Inhoud Beleid op Hernieuwbare energie in Europa en in Nederland Ruimtelijke planning toekomstige ontwikkelingen Green deal met de offshore

Nadere informatie

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec) Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere

Nadere informatie

NER300 besluit en spelregels. CCS- en RESdemonstratie. projecten. Agenda. Annemarieke Grinwis René Moor Gert van Uitert

NER300 besluit en spelregels. CCS- en RESdemonstratie. projecten. Agenda. Annemarieke Grinwis René Moor Gert van Uitert NER300 besluit en spelregels CCS- en RESdemonstratie projecten Annemarieke Grinwis René Moor Gert van Uitert Ministerie van Economische Zaken en Ministerie van VROM 7 juli 2010 Agenda 1. Wat is NER 300

Nadere informatie

TenneT als netontwikkelaar op zee. NWEA Winddag, 13 juni 2014

TenneT als netontwikkelaar op zee. NWEA Winddag, 13 juni 2014 TenneT als netontwikkelaar op zee NWEA Winddag, TenneT als netontwikkelaar op zee 1. Introductie TenneT als netontwikkelaar 2. Integrale aanpak en netoptimalisatie nodig voor behalen duurzaamheidsdoelstellingen

Nadere informatie

Kernenergie: Kan België zonder?

Kernenergie: Kan België zonder? Kernenergie: Kan België zonder? Marktonderzoeks-, studie- & consultancy-bureau mbt hernieuwbare energie - Marktstudies over energiemarkten - Opleidingen over (hernieuwbare) energie - Haalbaarheidsstudies,

Nadere informatie

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen (circa 30.000 studenten) Energy

Nadere informatie

Slimme Netten, Slimme Meters en Slimme Huizen

Slimme Netten, Slimme Meters en Slimme Huizen Slimme Netten, Slimme Meters en Slimme Huizen Koen Kok ECN Power Systems and Information Technology Conferentie Energie, Metering en Billing, 26-27 mei 2009 www.ecn.nl 2 27 mei 2009 The Electric Revolution

Nadere informatie

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven

Nadere informatie

Normen voor wind op zee & Belang voor NL bedrijven

Normen voor wind op zee & Belang voor NL bedrijven Normen voor wind op zee & Belang voor NL bedrijven NEN-Platform Wind op Zee 23 december 2013 Frank Kortstee, NEN TKI WoZ Internationalecoordination 1 Inhoud Belang van normen Normontwikkeling Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Pon Power. Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design. Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon

Pon Power. Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design. Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon Pon Power Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon Agenda Pon Pon Power Service Design door Pon Power Pon Wereldwijd Canada United States

Nadere informatie

Visie op Windenergie en solar Update 2014

Visie op Windenergie en solar Update 2014 Visie op Windenergie en solar Update 2014 De vooruitzichten voor hernieuwbare energie zijn gunstig Succes hangt sterk af van de beschikbaarheid van subsidies Naast kansen in Nederland kan de sector profiteren

Nadere informatie

ECN Lunchcolloquium. EnTranCe: the Energy Transition Centre. November 3, 2014 Wim van Gemert

ECN Lunchcolloquium. EnTranCe: the Energy Transition Centre. November 3, 2014 Wim van Gemert ECN Lunchcolloquium EnTranCe: the Energy Transition Centre November 3, 2014 Wim van Gemert HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN General information e Hanze University of Applied Sciences, Groningen was founded in

Nadere informatie

ECN Windturbine Test Site Wieringermeer

ECN Windturbine Test Site Wieringermeer ECN Windturbine Test Site Wieringermeer Historie, Status en Toekomst - ECN en Organisatie - Achtergrond (waarom een eigen testveld?) - Huidige testveld (EWTW) - Resultaten en voorbeelden huidige testveld

Nadere informatie

Windmolens aan de kust

Windmolens aan de kust Windmolens aan de kust Landelijke Kustdagen 2013 Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ministerie van Economische Zaken Rijkswaterstaat Lisette Groot Kormelink Projectleider Haalbaarheidsstudie Windenergie

Nadere informatie

16% Energie van eigen bodem. 17 januari 2013

16% Energie van eigen bodem. 17 januari 2013 16% Energie van eigen bodem 17 januari 2013 Inhoud Klimaatverandering Energie in Nederland Duurzame doelen Wind in ontwikkeling Northsea Nearshore Wind Klimaatverandering Conclusie van het IPCC (AR4, 2007)

Nadere informatie

GROEN AARDGAS via VERGASSING

GROEN AARDGAS via VERGASSING ECN-M--07-069 GROEN AARDGAS via VERGASSING A. van der Drift Gepresenteerd tijdens het Minisymposium Groen Gas, Maarssen, 28 juni 2007 Augustus 2007 GROEN AARDGAS via VERGASSING Bram van der Drift www.ecn.nl

Nadere informatie

Veel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers

Veel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers Veel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers Groeiend aandeel hernieuwbaar Doel NL en overige EU-landen: in 2020 14% >> 16% in NL, gemiddeld EU 20% Politieke wensen (regeerakkoord): meer,

Nadere informatie

CO 2 capture overview

CO 2 capture overview CO 2 capture overview Ruud van den Brink, Daan Jansen www.ecn.nl CO 2 emissions are rising faster than in the most pessimistic scenario Source: PNAS, 22 May, 2007 Energy scenario: 65% lower CO 2 emission

Nadere informatie

Factsheet: Dong Energy

Factsheet: Dong Energy Factsheet: Dong Energy Holding/bestuurder Type bedrijf Actief in Markt Bedrijfsprofiel Dong Energy Producent/leverancier elektriciteit (en aardgas) Europa Consumenten/zakelijk - Omzet 900 miljoen (NL)/9

Nadere informatie

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

Impact energietransitie

Impact energietransitie Impact energietransitie Marktontwikkelingen en TSO-perspectief Ben Voorhorst - COO VEMW, 12 juni 2014 Onderwerpen TenneT algemeen Opmars duurzaam in Duitsland én Nederland Uitdaging inpassing renewables

Nadere informatie

Meervoudig ruimtegebruik op zee

Meervoudig ruimtegebruik op zee Windturbineparken en aquacultuur Theo Reijs, senior adviseur Kader Ontwerp Nationaal Waterplan (min V&W, coördinerend), en daarbinnen Ontwerp Beleidsnota Noordzee (dec 2008) afstemming tussen gebruikers

Nadere informatie

Windparken op zee, risico s tijdens ontwikkeling en bouwfase. Jaap Olthoff. head of technology Vattenfall Benelux 24/11/09

Windparken op zee, risico s tijdens ontwikkeling en bouwfase. Jaap Olthoff. head of technology Vattenfall Benelux 24/11/09 financie Windparken op zee, risico s tijdens ontwikkeling en bouwfase of: wie gooit zijn geld in zee Jaap Olthoff head of technology Vattenfall Benelux 24/11/09 Inhoud financie Waarom projectfinanciering

Nadere informatie

VeriteQ. VeriteQ. - Power Quality metingen. - Trillingsmetingen

VeriteQ. VeriteQ. - Power Quality metingen. - Trillingsmetingen - Power Quality metingen - Trillingsmetingen Power Quality Analyse Gestart in 1985 Research UK USA Werkt o.a. samen met - Scottish Power= Green power - National Grid UK, - PQE Ltd., 2009 Award Innovative

Nadere informatie

25 jaar windenergie in de Noordoostpolder

25 jaar windenergie in de Noordoostpolder 25 jaar windenergie in de Noordoostpolder Ir. Guido Bakema KIVI-Excursie 14 september 2015 RWE Innogy Windpower Netherlands B.V. 1 Agenda 1. de Noordoostpolder 2. Het windpark Westermeerdijk (1987 2015)

Nadere informatie

Overleven met energie

Overleven met energie Overleven met energie Jo Hermans Universiteit Leiden Nationaal Congres Energie & Ruimte, TU Delft, 22 september 2011 Overleven met energie Een blijma in 5 bedrijven 1. Meest onderschatte wet 2. Meest onderschatte

Nadere informatie

WIND OP ZEE = WINST VOOR NEDERLAND

WIND OP ZEE = WINST VOOR NEDERLAND WIND OP ZEE = WINST VOOR NEDERLAND KIvI NIRIA Den Haag, 20 september 2012 De Hollands Glorietabel focus op Europees marktaandeel Dolf Elsevier van Griethuysen Ballast Nedam Offshore NWEA - EWEA TPWind

Nadere informatie

Windenergie, de feiten

Windenergie, de feiten 1.15 Windenergie Fig. 64 Windmolen Windenergie, de feiten Bij NWEA is een nieuwe flyer met feiten over windenergie verschenen om te gebruiken tijdens informatieavonden voor burgers en volksvertegenwoordigers.

Nadere informatie

MCN-EFRO project Blauwdruk ( ) Combinatie: offshore wind energy met large-scale mussel farming

MCN-EFRO project Blauwdruk ( ) Combinatie: offshore wind energy met large-scale mussel farming MCN-EFRO project Blauwdruk (2010-2014) Combinatie: offshore wind energy met large-scale mussel farming Christine Röckmann IMARES (afd. Maritiem Den Helder) & BLAUWDRUK-partners: TNO Harssens, AMC-RF, ATO-NH,

Nadere informatie

RENTEL NV bereikt Financial Close voor 309 MW offshore windproject in de Belgische Noordzee

RENTEL NV bereikt Financial Close voor 309 MW offshore windproject in de Belgische Noordzee Persbericht - Maandag 3 oktober 2016 / 1 RENTEL NV bereikt Financial Close voor 309 MW offshore windproject in de Belgische Noordzee Rentel NV heeft financial close bereikt voor de realisatie van een nieuw

Nadere informatie

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept

Nadere informatie

ZIJN OFFSHORE WINDMOLENS VERZEKERBAAR? 17 APRIL 2017

ZIJN OFFSHORE WINDMOLENS VERZEKERBAAR? 17 APRIL 2017 ZIJN OFFSHORE WINDMOLENS VERZEKERBAAR? 17 APRIL 2017 Inhoud van de Presentatie Introductie Marsh - Mees & Zoonen Ontwikkelingen Offshore Wind Industrie Trends Verzekeringsindustrie Vragen 01 May 2017 2

Nadere informatie

Windenergie. Energie en Klimaat. Chris Westra Koning Willem I College Rob de Vrind

Windenergie. Energie en Klimaat. Chris Westra Koning Willem I College Rob de Vrind Windenergie Chris Westra we@sea.nl Het startte in 1972 als hierboven en nu heeft men enorme turbines ontwikkeld. Chris Westra we@sea.nl Windenergie In 2010 heeft Nederland 2,2 GW aan windmolens staan vnl

Nadere informatie

Windenergie. Verdiepende opdracht

Windenergie. Verdiepende opdracht 2015 Windenergie Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel leer je meer over windenergie. Pagina 1 Inhoud 1. Windenergie... 3 1.1 Doel... 3 1.2 Inhoud... 3 1.3 Verwerking... 9 Pagina 2 1. Windenergie

Nadere informatie

Offshore windenergie, onmisbaar en economisch verantwoord ECN-O

Offshore windenergie, onmisbaar en economisch verantwoord ECN-O Offshore windenergie, onmisbaar en economisch verantwoord ECN-O 15-039 Offshore windenergie, onmisbaar en economisch verantwoord Offshore windenergie is een belangrijke pijler van het SER energie akkoord:

Nadere informatie

TenneT Offshore Maintenance

TenneT Offshore Maintenance TenneT Offshore Maintenance Martijn de Ruiter TenneT hoogspanningsnet Grensoverschrijdende TSO 21000km HS lijn 41milj eindgebruikers 99,999% beschikbaarheid 1500km Noorzeekust!! Offshore aansluitingen

Nadere informatie

Mogelijkheden van windenergie op bedrijventerreinen

Mogelijkheden van windenergie op bedrijventerreinen Mogelijkheden van windenergie op bedrijventerreinen 7 juni 2007 inhoud energie waarom windenergie voor- en nadelen van windenergie windaanbod vergunningen en regelgeving aspecten van belang: windplan Vlaanderen

Nadere informatie

LUCTUR ET ENÉRGEIA. PROVINCIE ZEELAND DUURZAAMHEID

LUCTUR ET ENÉRGEIA.   PROVINCIE ZEELAND DUURZAAMHEID LUCTUR ET ENÉRGEIA http://weblogs.nos.nl/binnenlandredactie/files/2012/03/336_1781.jpg PROVINCIE ZEELAND Dr. ir. J. van Berkel HZ-University of Applied Sciences 30 juni 2017 DUURZAAMHEID Brundtlandrapport

Nadere informatie

Inleiding in de wereld van energieopslag

Inleiding in de wereld van energieopslag FME-CWM themamiddag energieopslag Jasper Groenewegen Duurzame lokale opwekking verschuift de balans 2 Duitse elektriciteitsprijs volgt nu al de PV productie 3 met extremen tot gevolg! 4 Kortom, we live

Nadere informatie

PlanMER/PB Structuurvisie Wind op Zee Resultaten beoordeling Natuur. Windkracht14 22 januari 2014 Erik Zigterman

PlanMER/PB Structuurvisie Wind op Zee Resultaten beoordeling Natuur. Windkracht14 22 januari 2014 Erik Zigterman PlanMER/PB Structuurvisie Wind op Zee Resultaten beoordeling Natuur Windkracht14 22 januari 2014 Erik Zigterman Korte historie 2009: Nationale Waterplan! 2 windenergiegebieden aangewezen! Borssele en IJmuiden

Nadere informatie

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft Hernieuwbare Energie na 2025 Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

Ministerie van Economische Zaken. Windenergie op zee. Stakeholderbijeenkomst 6 september 2016

Ministerie van Economische Zaken. Windenergie op zee. Stakeholderbijeenkomst 6 september 2016 Ministerie van Economische Zaken Windenergie op zee Stakeholderbijeenkomst 6 september 2016 Inhoud presentaties Inhoudelijke toelichting: 1. Kader en besluitvorming: Bert Wilbrink (Economische Zaken) 2.

Nadere informatie

Shell NL & Shell New Energies

Shell NL & Shell New Energies Shell NL & Shell New Energies An outlook towards a clean and renewable energy system Dr.-Ing. Peter Breithaupt September 2017 1 Contents New Energies Themes New Fuels Renewable Power Connected Customer

Nadere informatie

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND Ing. Ed Smulders InterProAdvies Tilburg WATERWAYS Rijkswaterstaat, Provinces, Waterschappen (public) Value: EUR 10-100 bn RAILWAYS 1837 ProRail

Nadere informatie

De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie

De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie door Adriaan Wondergem 6 october 2010 De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie van 2008 tot 2050. De kernvragen zijn: Hoe ziet een (bijna) CO2-loze

Nadere informatie

MKBA Windenergie binnen de 12-mijlszone

MKBA Windenergie binnen de 12-mijlszone MKBA Windenergie binnen de 12-mijlszone Den Haag, 3 november 2014 Niels Hoefsloot Ruben Abma Inhoud presentatie 1. Onderzoeksmethode en uitgangspunten 2. Directe effecten 3. Indirecte/externe effecten

Nadere informatie

Mark Frequin. Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken

Mark Frequin. Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken Mark Frequin Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken Energiebeleid: van context tot acties. Mark Frequin Rijks Universiteit Groningen Inhoud 1. Context 2. Richting

Nadere informatie

Locaties en opwekkosten 6000 MW offshore windenergie

Locaties en opwekkosten 6000 MW offshore windenergie Oktober 2003 ECN-C--03-186 ECN-CX--03-086 Locaties en opwekkosten 6000 MW offshore windenergie S.A. Herman J.T.G. Pierik Verantwoording Dit project is uitgevoerd in opdracht van Novem, ordernummer 2021-03-30-50-005.

Nadere informatie

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische

Nadere informatie

Een overzicht van de hernieuwbare-energiesector in Roemenië

Een overzicht van de hernieuwbare-energiesector in Roemenië Een overzicht van de hernieuwbare-energiesector in Roemenië Roemenië ligt geografisch gezien in het midden van Europa (het zuidoostelijk deel van Midden-Europa). Het land telt 21,5 miljoen inwoners en

Nadere informatie

Oorsprong van het ZOWP-initiatief

Oorsprong van het ZOWP-initiatief Oorsprong van het ZOWP-initiatief ZMf-visie: Duurzame energievoorziening Focus op een CO 2 -neutraal Zeeland vraagt om een transitieroute voor: industrie bebouwde omgeving besparing en duurzame energieopwekking

Nadere informatie

Making new energy flow. Eén platform voor jouw energie

Making new energy flow. Eén platform voor jouw energie Making new energy flow Eén platform voor jouw energie Yuso, een nieuwe kijk op energie management INJECTIE. LEVERING. OPSLAG. YUSO, EEN NIEUWE KIJK OP ENERGIE MANAGEMENT 2012 OPRICHTING YUSO YUSO, EEN

Nadere informatie

Kleine windturbines. Presentatie Kontich. Donderdag 13 november 2014. Van 13u30 tot 17 uur. Filip Arnou Green Energy Consult

Kleine windturbines. Presentatie Kontich. Donderdag 13 november 2014. Van 13u30 tot 17 uur. Filip Arnou Green Energy Consult Kleine windturbines Presentatie Kontich. Donderdag 13 november 2014. Van 13u30 tot 17 uur Filip Arnou Green Energy Consult Windenergie De wind is een onuitputtelijke en natuurlijke bron om elektriciteit

Nadere informatie