Analyse veiligheidsbeleving 2015

Transcriptie

1 Analyse veiligheidsbeleving 2015 een notitie van Onderzoek Juni 2016 Utrecht.nl/onderzoek

2 Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht in opdracht van Eenheid Veiligheid Gemeente Utrecht internet rapportage Linda Scheelbeek informatie Linda Scheelbeek (030) Juni 2016

3 Gemeente Utrecht 1 Veiligheidsbeleving Veiligheidsbeleving in Utrecht en de Utrechtse wijken Eén op de drie Utrechters voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt Eén op de drie Utrechters (32%) geeft aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt (tabel 1). In de wijken West (40%), Noordwest (39%) en vooral Overvecht (50%) ligt dit aandeel duidelijk hoger dan gemiddeld in de stad. In de wijken Noordoost (23%), Oost (22%), Leidsche Rijn (26%) en Vleuten-De Meern (22%) ligt het aandeel bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt lager dan het stadsgemiddelde. 3% van de Utrechter voelt zich vaak onveilig in de eigen buurt In totaal 3% van de Utrechters geeft aan zich vaak onveilig te voelen in de eigen buurt. In Overvecht ligt het aandeel bewoners dat zich vaak onveilig voelt in de eigen buurt met 10% aanzienlijk hoger dan het stadsgemiddelde. Ook Zuidwest kent met 6% relatief veel bewoners die zich vaak onveilig voelen. In de wijken Noordoost (1%) en Oost (1%) ligt het aandeel bewoners dat zich vaak onveilig voelt in de eigen buurt lager dan het stadsgemiddelde. Tabel 1 Onveiligheidsgevoelens in de buurt Utrecht en de wijken wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt West 40%¹ 4% Noordwest 39%¹ 4% Overvecht 50%¹ 10%¹ Noordoost 23%¹ 1%¹ Oost 22%¹ 1%¹ Binnenstad 27% 2% Zuid 34% 3% Zuidwest 36% 6%¹ Leidsche Rijn 26%¹ 2% Vleuten-de Meern 22%¹ 2% Utrecht 32% 3% 1.2 Veiligheidsbeleving in de Utrechtse subwijken Iedere Utrechtse wijk is onderverdeeld in verschillende subwijken. Ook tussen deze subwijken zien we verschillen in de veiligheidsbeleving. In deze paragraaf gaan we hier nader op in. Wijk West: meeste onveiligheidsgevoelens in Lombok, Leidseweg 40% van de bewoners van de wijk West geeft aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt (tabel 1.1). Hiermee komen onveiligheidsgevoelens in West vaker voor dan gemiddeld in Utrecht 3

4 (32%). Kijken we op subwijkniveau dan valt op dat de negatieve afwijking vooral veroorzaakt wordt door een hoog aandeel bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in Lombok, Leidseweg (46%). Tabel 1.1 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk West wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Oog in Al, Welgelegen 29% 2% Lombok, Leidseweg 46%¹ 6% Nieuw Engeland, Schepenbuurt 38% 3% West 40%¹ 4% Utrecht 32% 3% Wijk Noordwest: geen significante verschillen in veiligheidsbeleving tussen subwijken Van de bewoners van de wijk Noordwest voelt 39% zich wel eens onveilig in de eigen buurt (tabel 1.2). Dit aandeel ligt hoger dan gemiddeld in Utrecht (32%). Tussen de subwijken binnen Noordwest zien we geen significante verschillen in de veiligheidsbeleving. Tabel 1.2 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk Noordwest wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Pijlsweerd 41% 4% Ondiep, 2 e Daalsebuurt 39% 2% Zuilen-west 34% 4% Zuilen-noord en -oost 41% 5% Noordwest 39%¹ 4% Utrecht 32% 3% Wijk Overvecht: in alle subwijken lagere veiligheidsbeleving dan gemiddeld in Utrecht In de wijk Overvecht geeft de helft van de bewoners (50%) aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt (tabel 1.3). Hiermee is Overvecht de Utrechtse wijk met het hoogste aandeel onveiligheidsgevoelens. Op subwijkniveau zien we dat onveiligheidsgevoelens vaker dan gemiddeld voorkomen in de subwijken Taagdreef/ Wolgadreef, Zamenhofdreef/Neckardreef en Zambesidreef/Tigrisdreef. Ook het aandeel bewoners dat zich vaak onveilig zegt te voelen in de eigen buurt ligt in bijna alle subwijken binnen Overvecht boven het Utrechts gemiddelde. 4 Analyse veiligheidsbeleving 2015

5 Gemeente Utrecht Tabel 1.3 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk Overvecht wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Taagdreef, Wolgadreef 54%¹ 8%¹ Zamenhofdreef, Neckardreef 46%¹ 7% Vechtzoom, Klopvaart 44% 12%¹ Zambesidreef, Tigrisdreef 54%¹ 14%¹ Overvecht 50%¹ 10%¹ Utrecht 32% 3% Wijk Noordoost: beste veiligheidsbeleving Noordoost in Wittevrouwen, Zeeheldenbuurt In totaal 23% van de bewoners van de wijk Noordoost geeft aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt (tabel 1.4). Hiermee heeft Noordoost een betere veiligheidsbeleving dan gemiddeld in Utrecht (32%). Op subwijkniveau springt vooral Wittevrouwen, Zeeheldenbuurt er in positieve zin uit. In deze subwijk geeft 19% van de bewoners aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt. 1% van de bewoners van Noordoost geeft aan zich vaak onveilig te voelen in de eigen buurt. Ook hiermee scoort Noordoost gunstiger dan het stadsgemiddelde (3%). Tabel 1.4 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk Noordoost wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Votulast 26% 2% Tuindorp, Voordorp 22% 2% Wittevrouwen, Zeeheldenbuurt 19%¹ 0% Noordoost 23%¹ 1%¹ Utrecht 32% 3% Wijk Oost: beste veiligheidsbeleving Oost in Oudwijk, Buiten Wittevrouwen Met 22% van de bewoners die zich wel eens onveilig voelen in de eigen buurt, scoort de wijk Oost relatief positief wat betreft veiligheidsbeleving (tabel 1.5). Op subwijkniveau springt vooral Oudwijk, Buiten Wittevrouwen er in positieve zin uit. In deze subwijk geeft 18% van de bewoners aan zich wel eens onveilig te voelen. 1% van de bewoners van de wijk Oost geeft aan zich vaak onveilig te voelen in de eigen buurt. Ook hiermee scoort de wijk Oost gunstiger dan het stadsgemiddelde (3%). 5

6 Tabel 1.5 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk Oost wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Oudwijk, Buiten Wittevrouwen 18%¹ 0% Abstede, Gansstraat 24% 1% Wilhelminapark, Rijnsweerd 23% 1% Oost 22%¹ 1%¹ Utrecht 32% 3% Wijk Binnenstad: onveiligheidsgevoelens op gemiddeld niveau Utrecht Van de bewoners van de Binnenstad geeft 27% aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt (tabel 1.6). Dit aandeel wijkt niet significant af van het stadsgemiddelde (32%). Ook op subwijkniveau zien we geen significante verschillen. 2% van de bewoners van de Binnenstad voelt zich vaak onveilig in de eigen buurt. Ook dit aandeel wijkt niet significant af van het stadsgemiddelde (3%). Tabel 1.6 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk Binnenstad wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Binnenstad city- en winkelgebied 33% 2% Binnenstad woongebied 26% 2% Binnenstad 27% 2% Utrecht 32% 3% Wijk Zuid: onveiligheidsgevoelens op gemiddeld niveau Utrecht 34% van de bewoners van de wijk Zuid geeft aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt (tabel 1.7). Dit aandeel komt ongeveer overeen met het stadsgemiddelde (32%). Ook op subwijkniveau zien we geen significante verschillen. Net als gemiddeld in Utrecht geeft 3% van de bewoners van de wijk Zuid aan zich vaak onveilig te voelen. Tabel 1.7 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk Zuid wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Lunetten 38% 3% Oud Hoograven, Tolsteeg 26% 0% Nieuw Hoograven, Bokkenbuurt 39% 5% Zuid 34% 3% Utrecht 32% 3% 6 Analyse veiligheidsbeleving 2015

7 Gemeente Utrecht Wijk Zuidwest: relatief veel bewoners van Kanaleneiland voelen zich vaak onveilig In de wijk Zuidwest geeft 36% van de bewoners aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt (tabel 1.8). Dit aandeel ligt ongeveer op het niveau van het stadsgemiddelde (32%). Op subwijkniveau springt de subwijk Dichterswijk, Rivierenwijk er in positieve zin uit. In deze subwijk geeft 26% van de bewoners aan zich wel eens onveilig te voelen. De subwijk Kanaleneiland springt er negatieve zin uit. 12% van de bewoners geeft aan zich vaak onveilig te voelen in de eigen buurt. Dit aandeel ligt duidelijk hoger dan zowel het wijk- (6%) als het stadsgemiddelde (3%). Tabel 1.8 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk Zuidwest wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Dichterswijk, Rivierenwijk 26%² 2%² Transwijk 45% 4% Kanaleneiland 42% 12%¹, ² Zuidwest 36% 6%¹ Utrecht 32% 3% ² significante afwijking van het wijkgemiddelde Wijk Leidsche Rijn: veiligheidsbeleving positiever dan gemiddeld in Utrecht Van de bewoners van Leidsche Rijn geeft 26% aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt (tabel 1.9). Hiermee scoort Leidsche Rijn positiever op de veiligheidsbeleving dan gemiddeld in Utrecht (32%). Op subwijkniveau zien we binnen Leidsche Rijn geen significante verschillen in de veiligheidsbeleving. Tabel 1.9 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk Leidsche Rijn wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Terwijde, De Wetering 29% 2% Het Zand 19% 1% Parkwijk, Langerak 27% 2% Leidsche Rijn 26%¹ 2% Utrecht 32% 3% N.B. Leidsche Rijn Centrum e.o. en Leidsche Rijn-zuid niet afzonderlijk onderscheiden wegens kleine aantallen respondenten Wijk Vleuten-De Meern: veiligheidsbeleving relatief positief, vooral in De Meern In totaal 22% van de bewoners van Vleuten-De Meern geeft aan zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt (tabel 1.10). Hiermee scoort Vleuten-De Meern positiever dan het stadsgemiddelde (32%). Op subwijkniveau springt vooral de subwijk De Meern er in positieve zin uit. In deze subwijk voelt 19% van de bewoners zich wel eens onveilig. Maar ook in Veldhuizen/Vleuterweide (23%) ligt het aandeel bewoners dat zich wel eens onveilig voelt lager dan het stadsgemiddelde. 7

8 Tabel 1.10 Onveiligheidsgevoelens in de buurt wijk Vleuten-De Meern wel eens onveilig in de eigen buurt vaak onveilig in de eigen buurt Vleuten, Haarzuilens 24% 0% Veldhuizen, Vleuterweide 23%¹ 3% De Meern 19%¹ 2% Vleuten-De Meern 22%¹ 2% Utrecht 32% 3% N.B. Rijnenburg niet afzonderlijk onderscheiden wegens kleine aantallen respondenten 8 Analyse veiligheidsbeleving 2015

9 Gemeente Utrecht 2 Veiligheidsbeleving en criminaliteit Hoe vallen de bestaande verschillen in veiligheidsbeleving tussen de Utrechtse wijken en subwijken te verklaren? Kunnen deze verschillen verklaard worden uit de criminaliteitscijfers? Vindt in (sub)wijken met een mindere veiligheidsbeleving ook daadwerkelijk meer criminaliteit plaats? We onderzoeken het in dit hoofdstuk. 2.1 Veiligheidsbeleving en totale criminaliteit Hoogste criminaliteit in de Utrechtse Binnenstad In 2015 vonden in heel Utrecht 52 criminaliteitsincidenten plaats per inwoners + arbeidsplaatsen (tabel 2.1). Met een score van 90,9 heeft de Binnenstad het hoogste aantal criminaliteitsincidenten van heel Utrecht. Een bovengemiddeld aantal criminaliteitsincidenten zien we ook in Overvecht (74,9) en Noordwest (65,2). De wijken Noordoost(55,4), Zuid (53,4) en Zuidwest (53,4) scoren in de buurt van het stadsgemiddelde (52,0). Relatief weinig criminaliteit tot slot zien we in de wijken West (43,0), Oost (32,9), Leidsche Rijn (29,3) en Vleuten-de Meern (28,0). Tabel 2.1 Onveiligheidsgevoelens en criminaliteit 2015 totaal Utrecht en de wijken wel eens onveilig in de eigen buurt Criminaliteit per inwoners + arbeidsplaatsen West 40%¹ 43,0 Noordwest 39%¹ 65,2 Overvecht 50%¹ 74,9 Noordoost 23%¹ 55,4 Oost 22%¹ 32,9 Binnenstad 27% 90,9 Zuid 34% 53,4 Zuidwest 36% 53,5 Leidsche Rijn 26%¹ 29,3 Vleuten-de Meern 22%¹ 28,0 Utrecht 32% 52,0 Bron: Politie/ Onderzoek Utrecht, Veiligheidsbeleving hangt deels samen met daadwerkelijke criminaliteit In figuur 2.1 hebben we de onveiligheidsgevoelens in de buurt uitgezet tegen de criminaliteitscijfers per inwoners + arbeidsplaatsen in De diagonale lijn geeft een benadering van de verwachte samenhang tussen criminaliteit en veiligheidsbeleving; wanneer er meer criminaliteit plaatsvindt, is de verwachting dat gevoelens van onveiligheid vaker voorkomen. Voor de wijken die rond de diagonaal clusteren lijkt inderdaad sprake van deze samenhang. De wijken Vleuten-De Meern, Leidsche Rijn en Oost springen er direct uit als wijken met relatief weinig criminaliteit en een positieve veiligheidsbeleving. De wijken Noordwest en Overvecht bevinden zich in het tegenovergestelde kwadrant; een relatief hoge criminaliteit gaat in deze wijken samen met een 9

10 mindere veiligheidsbeleving. De wijken Zuid en Zuidwest scoren zowel qua criminaliteit als qua veiligheidsbeleving gemiddeld. In de wijken Binnenstad, Noordoost en West lijkt de samenhang tussen criminaliteit en veiligheidsbeleving minder eenduidig. Met een score van 90,9 heeft de Binnenstad het hoogste aantal criminaliteitsincidenten van heel Utrecht. Dit hangt waarschijnlijk samen met de functie van de Binnenstad als uitgaanscentrum van de stad. Desondanks ligt de veiligheidsbeleving van de bewoners van de Binnenstad op het stadsgemiddelde. In West ligt de criminaliteit met een score van 43,0 lager dan het stadsgemiddelde, terwijl onveiligheidsgevoelens toch vaker dan gemiddeld voorkomen. Het omgekeerde zien we in Noordoost. Hier gaat een relatief goede veiligheidsbeleving samen met een criminaliteitsniveau dat net iets boven het stadsgemiddelde ligt. In deze wijken zijn duidelijk ook andere factoren van invloed op de veiligheidsbeleving van bewoners. We komen hier in het volgende hoofdstuk op terug. Figuur 2.1 Onveiligheidsgevoelens in de buurt in relatie tot criminaliteit 2015 Bron: Politie/ Onderzoek Utrecht 2.2 Veiligheidsbeleving en specifieke criminaliteitsincidenten Veiligheidsbeleving hangt sterk samen met het aantal woninginbraken Waar de veiligheidsbeleving maar gedeeltelijk samenhangt met het daadwerkelijke aantal criminaliteitsincidenten, zien we wel een sterke samenhang met het aantal woninginbraken. In wijken met relatief veel woninginbraken ligt het aandeel bewoners dat zich er wel eens onveilig 10 Analyse veiligheidsbeleving 2015

11 Gemeente Utrecht voelt duidelijk hoger dan gemiddeld. In wijken met relatief weinig woninginbraken zien we juist een positievere veiligheidsbeleving. Woninginbraken lijken dus sterk van invloed op de veiligheidsbeleving. Tabel 2.2 Onveiligheidsgevoelens en woninginbraken 2015 Utrecht en de wijken wel eens onveilig in de eigen buurt Woninginbraken per woningen Pogingen tot woninginbraak per woningen West 40%¹ 13,1 3,1 Noordwest 39%¹ 17,8 4,7 Overvecht 50%¹ 14,1 4,5 Noordoost 23%¹ 10,5 2,7 Oost 22%¹ 8,2 1,8 Binnenstad 27% 6,5 0,8 Zuid 34% 11,6 3,8 Zuidwest 36% 10,8 3,6 Leidsche Rijn 26%¹ 9,4 2,7 Vleuten-de Meern 22%¹ 6,7 2,7 Utrecht 32% 11,2 3,2 Bron: Politie/ Onderzoek Utrecht, Veiligheidsbeleving hangt deels samen met autokraak- en geweldsincidenten In 2015 vonden in Utrecht 10 autokraken plaats per inwoners + arbeidsplaatsen. Relatief veel autokraken vonden plaats in de wijken Noordwest (14,9) en Overvecht (14,7), twee wijken met ook een mindere veiligheidsbeleving. Ook in Zuidwest (13,2) en Noordoost (11,4) zien we relatief veel autokraken. De veiligheidsbeleving in deze wijken is echter gemiddeld (Zuidwest) tot hoog (Noordoost). In de wijk West ligt het aantal autokraken (10,0) op het stedelijk gemiddelde. Toch voelen in deze wijk relatief veel bewoners (40%) zich wel eens onveilig. In de wijken Oost, Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern gaat een positieve veiligheidsbeleving samen met een relatief laag aantal autokraken. In de wijken Zuid en Binnenstad tot slot gaat een gemiddelde veiligheidsbeleving samen met een gemiddeld (10,6; Zuid) tot relatief laag (8,4; Binnenstad) aantal autokraken. In 2015 vonden in Utrecht 4,0 geweldsincidenten plaats per inwoners + arbeidsplaatsen. Het aantal geweldsincidenten in de wijk ligt redelijk in lijn met de veiligheidsbeleving. Alleen in de Binnenstad met een gemiddelde veiligheidsbeleving- ligt het aantal geweldsdelicten met 8,0 relatief hoog. In de wijk West daarentegen, waar relatief veel bewoners aangeven zich wel eens onveilig te voelen, ligt het aantal geweldsincidenten met 3,6 in de buurt van het stadsgemiddelde. 11

12 Tabel 2.3 Onveiligheidsgevoelens en autokraak/geweld 2015 Utrecht en de wijken wel eens onveilig in de eigen buurt autokraak per inwoners + arbeidsplaatsen Geweld: totaal per inwoners + arbeidsplaatsen West 40%¹ 10,0 3,6 Noordwest 39%¹ 14,9 5,3 Overvecht 50%¹ 14,7 6,5 Noordoost 23%¹ 11,4 2,2 Oost 22%¹ 8,0 1,8 Binnenstad 27% 8,4 8,0 Zuid 34% 10,6 4,0 Zuidwest 36% 13,2 4,0 Leidsche Rijn 26%¹ 7,3 2,0 Vleuten-de Meern 22%¹ 4,9 2,5 Utrecht 32% 10,0 4,0 Bron: Politie/ Onderzoek Utrecht, 12 Analyse veiligheidsbeleving 2015

13 Gemeente Utrecht 3 Veiligheidsbeleving en andere, mogelijk verklarende factoren In het vorige hoofdstuk hebben we gekeken naar de samenhang tussen veiligheidsbeleving en criminaliteitscijfers. De verschillen in veiligheidsbeleving tussen de Utrechtse wijken bleken gedeeltelijk uit de criminaliteitscijfers te verklaren. In dit hoofdstuk gaan we op zoek naar mogelijke andere verklarende factoren voor de gevonden verschillen tussen de wijken. Hierbij maken we gebruik van vragen die aan de inwoners zijn voorgelegd in de Utrechtse Inwonersenquête Veiligheidsbeleving en achtergrondkenmerken Veiligheidsbeleving hangt samen met leeftijd; meer jonge Utrechters voelen zich onveilig Jongere Utrechters (16 t/m 29 jaar) geven met 36% vaker dan gemiddeld (32%) aan zich wel eens onveilig te voelen in hun eigen buurt (tabel 3.1). Waar vaak gedacht wordt dat vooral ouderen zich onveilig voelen, blijkt dit dus niet uit de cijfers. Een zelfde verband tussen leeftijd en veiligheidsbeleving werd eerder ook al gevonden in de landelijke Veiligheidsmonitor Tabel 3.1 Veiligheidsbeleving per leeftijdsklasse Utrechters wel eens onveilig in de eigen buurt nooit onveilig in de eigen buurt 16 t/m 29 jaar 36%¹ 64% 30 t/m 39 jaar 33% 67% 40 t/m 49 jaar 29% 71% 50 t/m 64 jaar 27% 73% 65 jaar en ouder 27% 73% Totaal 32% 68% ¹ significante afwijking van het gemiddelde Veiligheidsbeleving is onafhankelijk van herkomst Utrechters De herkomst van Utrechters lijkt niet van invloed op de veiligheidsbeleving (tabel 3.2). Onder Utrechters van zowel Nederlandse als overig westerse en niet-westerse herkomst bedraagt het aandeel dat zicht wel eens onveilig voelt in de eigen buurt ongeveer een derde

14 Tabel 3.2 Veiligheidsbeleving naar herkomst Utrechters wel eens onveilig in de eigen buurt nooit onveilig in de eigen buurt Nederlands 31% 69% Overig westers 33% 67% Niet-westers 33% 67% Totaal 32% 68% ¹ significante afwijking van het gemiddelde Opleidingsniveau van Utrechters is niet van invloed op veiligheidsbeleving Opleidingsniveau lijkt niet van invloed op de veiligheidsbeleving van de Utrechters (tabel 3.3). Onder zowel lager als middelbaar en hoger opgeleide inwoners ligt het aandeel dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt rond het stadsgemiddelde van 32%. Tabel 3.3 Veiligheidsbeleving naar opleidingsniveau Utrechters wel eens onveilig in de eigen buurt nooit onveilig in de eigen buurt Lagere opleiding 32% 68% Middelbare opleiding 33% 67% Hogere opleiding 31% 69% Totaal 32% 68% ¹ significante afwijking van het gemiddelde Utrechters met hoogste inkomens hebben meest positieve veiligheidsbeleving Onder Utrechters met een inkomen onder per maand ligt het aandeel dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt met 37% iets hoger dan gemiddeld in Utrecht (32%; tabel 3.4). Ditzelfde geldt voor inwoners met een inkomen tussen en Onder Utrechters met de hoogst onderscheiden inkomensklasse (boven per maand) ligt het aandeel bewoners dat zich wel eens onveilig voelt met 25% juist relatief laag. 75% van de Utrechters uit de hoogste inkomensklasse geeft aan zich nooit onveilig te voelen in de eigen buurt. Inkomen lijkt dus een factor die van invloed is op de veiligheidsbeleving. Tabel 3.4 Veiligheidsbeleving naar inkomensklasse Utrechters wel eens onveilig in de eigen buurt nooit onveilig in de eigen buurt < per maand 37%¹ 63% per maand 32% 68% per maand 37%¹ 63% per maand 30% 70% en meer per maand 25%¹ 75%¹ Totaal 32% 68% ¹ significante afwijking van het gemiddelde 14 Analyse veiligheidsbeleving 2015

15 Gemeente Utrecht 3.2 Veiligheidsbeleving en welbevinden Veiligheidsbeleving hangt samen met sociale cohesie; bij sociaal isolement is vaker sprake van onveiligheidsgevoelens Onder Utrechters met onvoldoende sociale cohesie ligt het aandeel dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt (45%) aanzienlijk hoger dan gemiddeld in Utrecht (32%; tabel 3.5). Omgekeerd ligt onder de groep Utrechters met een voldoende mate van sociale cohesie het aandeel bewoners dat zich wel eens onveilig voelt relatief laag (24%). De mate van sociale cohesie lijkt dus van invloed op de veiligheidsbeleving van Utrechters. Tabel 3.5 Veiligheidsbeleving naar mate van sociale cohesie Utrechters wel eens onveilig in de eigen buurt nooit onveilig in de eigen buurt Onvoldoende sociale cohesie 45%¹ 55%¹ Voldoende sociale cohesie 24%¹ 76%¹ Totaal 32% 68% ¹ significante afwijking van het gemiddelde Wanneer we in het verlengde van de sociale cohesie naar de indicator sociaal isolement kijken, zien we dezelfde tendens (tabel 3.6). Utrechters die veel sociaal isolement ervaren, voelen zich relatief vaak onveilig in hun eigen buurt (45%). Utrechters die geen sociaal isolement ervaren voelen zich met 24% duidelijk minder vaak onveilig in hun eigen buurt dan gemiddeld (32%). Tabel 3.6 Veiligheidsbeleving naar mate van sociaal isolement Utrechters wel eens onveilig in de eigen buurt nooit onveilig in de eigen buurt Veel sociaal isolement 45%¹ 55%¹ Weinig sociaal isolement 32% 68% Geen sociaal isolement 30%¹ 70%¹ Totaal 32% 68% ¹ significante afwijking van het gemiddelde Veiligheidsbeleving hangt samen met persoonlijk en maatschappelijk welbevinden Utrechters beoordelen zowel hun persoonlijk als hun maatschappelijk welbevinden gemiddeld met het rapportcijfer 7,7 (tabel 3.7). Utrechters die zich wel eens onveilig voelen in hun eigen buurt scoren met een 7,4 relatief laag op zowel persoonlijk als maatschappelijk welbevinden. Utrechters die zich nooit onveilig zeggen te voelen in hun eigen buurt scoren met een 7,9 juist relatief hoog op zowel persoonlijk als maatschappelijk welbevinden. 15

16 Tabel 3.7 Rapportcijfer persoonlijk en maatschappelijk welbevinden naar veiligheidsbeleving wel eens onveilig nooit onveilig in de buurt in de buurt Totaal Rapportcijfer persoonlijk welbevinden 7,4¹ 7,9¹ 7,7 Rapportcijfer maatschappelijk welbevinden 7,4¹ 7,9¹ 7,7 ¹ significante afwijking van het gemiddelde 3.3 Veiligheidsbeleving en mening over de buurt Veiligheidsbeleving hangt samen met straatverlichting, verkeersveiligheid en jongerenvoorzieningen Utrechters die zich wel eens onveilig voelen in hun eigen buurt oordelen minder positief over voorzieningen als verlichting van de straten, verkeersveiligheid en voorzieningen voor jongeren dan gemiddeld (tabel 3.8). Utrechters die zich nooit onveilig zeggen te noemen, oordelen hier juist positiever over. Tabel 3.8 Aandeel (zeer) tevreden bewoners over voorzieningen in de buurt naar veiligheidsbeleving wel eens onveilig in de buurt nooit onveilig in de buurt Totaal Verlichting van de straten 68%¹ 81%¹ 77% Verkeersveiligheid 32%¹ 50%¹ 44% Voorzieningen voor jongeren 22%¹ 31%¹ 28% ¹ significante afwijking van het gemiddelde Veiligheidsbeleving hangt samen met ervaren overlast in de buurt Bewoners die zich wel eens onveilig voelen in hun eigen buurt ervaren meer overlast in hun directe woonomgeving dan bewoners die zich nooit onveilig voelen (tabel 3.9). Dit geldt voor diverse vormen van overlast, van bekladden van muren en onveilig verkeer tot overlast van uitgaanspubliek. 16 Analyse veiligheidsbeleving 2015

17 Gemeente Utrecht Tabel 3.9 Aandeel bewoners dat aangeeft vaak overlast te ondervinden in de buurt naar type overlast en veiligheidsbeleving wel eens onveilig in de buurt nooit onveilig in de buurt Totaal Bekladden muren/gebouwen 11%¹ 4%¹ 6% Jongeren op straat 42%¹ 10%¹ 20% Rommel en afval op straat 52%¹ 23%¹ 32% Vernielingen 22%¹ 4%¹ 10% Onveilig parkeren 26%¹ 11%¹ 16% Drugsgebruik of drugshandel 26%¹ 4%¹ 11% Gevaarlijk verkeer 38%¹ 17%¹ 24% Mensen die uitgaan 9%¹ 4%¹ 6% ¹ significante afwijking van het gemiddelde Veiligheidsbeleving hangt samen met verantwoordelijkheidsgevoel, maar niet met inzet voor de buurt In totaal 15% van de Utrechters geeft aan zich niet verantwoordelijk te voelen voor de leefbaarheid en veiligheid in de eigen buurt (tabel 3.10). Onder bewoners die zich wel eens onveilig voelen in de eigen buurt ligt dit aandeel met 20% duidelijk hoger dan onder bewoners die zich nooit onveilig voelen (13%). 36% van de Utrechters heeft zich in de afgelopen 12 maanden actief ingezet om de buurt te verbeteren. Wat actieve inzet betreft zien we geen duidelijke verschillen tussen bewoners die zich wel eens onveilig voelen in de eigen buurt en bewoners die zich nooit onveilig zeggen te voelen. Tabel 3.10 Verantwoordelijkheidsgevoel en actieve inzet voor de buurt naar veiligheidsbeleving wel eens onveilig nooit onveilig in de buurt in de buurt Totaal niet verantwoordelijk voor leefbaarheid en veiligheid in de buurt 20%¹ 13%¹ 15% Was in afgelopen jaar actief in buurt om leefbaarheid en veiligheid te verbeteren 39% 35% 36% ¹ significante afwijking van het gemiddelde 3.3 Veiligheidsbeleving en handhaving openbare orde Veiligheidsbeleving hangt samen met slachtofferschap In totaal 3% van de Utrechters die de Inwonersenquête 2015 hebben ingevuld geeft aan in het afgelopen jaar slachtoffer te zijn geworden van een misdrijf (tabel 3.11). Onder bewoners die zich wel eens onveilig voelen in de eigen buurt ligt dit aandeel met 6% duidelijk hoger dan onder bewoners die zich nooit onveilig zeggen te voelen (1%). 17

18 Tabel 3.11 Slachtofferschap naar veiligheidsbeleving wel eens onveilig nooit onveilig in de buurt in de buurt Totaal Afgelopen jaar slachtoffer geweest van misdrijf 6%¹ 1%¹ 3% Afgelopen jaar geen slachtoffer geweest van misdrijf 94%¹ 99%¹ 97% ¹ significante afwijking van het gemiddelde Veiligheidsbeleving hangt deels samen met tevredenheid over optreden gemeente bij overlast In de Inwonersenquête is aan inwoners van Utrecht gevraagd of zij vinden dat de gemeente voldoende optreedt tegen diverse vormen van overlast. Over het optreden door de gemeente tegen jongerenoverlast, auto- en woninginbraak, vervuiling van de openbare ruimte en drank- en drugsoverlast in de openbare ruimte oordelen bewoners die zich wel eens onveilig voelen in hun eigen buurt negatiever dan gemiddeld (tabel 3.12). Wat betreft het optreden van de gemeente tegen de andere vormen van overlast zien we geen verschillen naar veiligheidsbeleving. Tabel 3.12 Tevredenheid over optreden gemeente bij verschillende vormen van overlast naar veiligheidsbeleving wel eens onveilig nooit onveilig in de buurt in de buurt Totaal Overlast door jongeren 18%¹ 25%¹ 23% Auto- en woninginbraak 23%¹ 27% 26% Fout parkeren auto s/ fietsen 31% 34% 33% Vervuiling openbare ruimte 21%¹ 27% 25% Milieuovertredingen 17% 18% 17% Geluids-/ stankoverlast bedrijven 16% 15% 15% Geluids-/ verkeersoverlast bouwwerkzaamheden 17% 17% 16% Drank-/ drugsoverlast openbare ruimte 16%¹ 20% 18% Illegale seksinrichtingen/ mensenhandel 17% 17% 17% Illegale bouw/ illegaal gebruik gebouwen 14% 14% 14% Misbruik/ onjuist gebruik groen 14% 15% 14% ¹ significante afwijking van het gemiddelde 18 Analyse veiligheidsbeleving 2015

19 Gemeente Utrecht 4 Verklarende factoren op wijkniveau In het vorige hoofdstuk hebben we, op basis van de Utrechtse Inwonersenquête 2015, gekeken naar mogelijke verklarende factoren voor de verschillen in veiligheidsbeleving. In dit laatste hoofdstuk trekken we deze lijn door naar de Utrechtse wijken. In hoeverre spelen deze factoren op wijkniveau en vallen verschillen tussen wijken hieruit mogelijk te verklaren? 4.1 Utrechtse wijken met een relatief lage veiligheidsbeleving Eerder zagen we al dat de wijken West, Noordwest en Overvecht een relatief lage veiligheidsbeleving hebben. Mindere veiligheidsbeleving West gaat samen met ontevredenheid over verkeersveiligheid en overlast In West blijkt de mindere veiligheidsbeleving samen te gaan met een relatief grote ontevredenheid over de verkeersveiligheid in de wijk en relatief vaak overlast van zowel rommel en afval op straat, als onveilig parkeren, drugsgebruik of drugshandel en gevaarlijk verkeer. Het aandeel bewoners met onvoldoende sociale cohesie, ook een factor die samenhangt met een lagere veiligheidsbeleving, is in West met 29% echter relatief laag (37% gemiddeld in Utrecht). Mindere veiligheidsbeleving Noordwest gaat samen met lage sociale cohesie en meer overlast In Noordwest zien we iets meer jongvolwassenen (18 t/m 26 jaar; 22,3%) dan gemiddeld in Utrecht (18,4%). De sociale cohesie Noordwest is lager dan gemiddeld in Utrecht, evenals het oordeel over zowel het persoonlijk als het maatschappelijk welbevinden. Ook ervaren bewoners van Noordwest relatief vaak overlast van bekladding van muren en gebouwen, rommel en afval op straat en gevaarlijk verkeer. Mindere veiligheidsbeleving Overvecht gaat samen met laag inkomen, sociaal isolement en overlast In Overvecht (23,3%) zien we relatief veel bewoners met een laag inkomen (12,6% gemiddeld in Utrecht). De sociale cohesie in Overvecht is relatief laag en er is sprake van relatief veel sociaal isolement. Bewoners van Overvecht oordelen minder positief over hun persoonlijk en vooral hun maatschappelijk welbevinden dan de gemiddelde Utrechter. Bewoners van Overvecht zijn relatief vaak ontevreden over de straatverlichting in hun buurt en ervaren vaker overlast door bekladding, jongeren, rommel, vernielingen en drugsgebruik/-handel dan gemiddeld. 19

20 Tabel 4.1 Scores West, Noordwest en Overvecht op factoren die samenhangen met veiligheidsbeleving West Noordwest Overvecht Utrecht % 18 t/m 26 jaar² 20,0% 22,3% 16,3% 18,4% % laag inkomen³ 12,2% 14,8% 23,3% 12,6% % Onvoldoende sociale cohesie 29%¹ 44%¹ 61%¹ 37% % Veel sociaal isolement 7% 9% 17%¹ 9% Rapportcijfer persoonlijk welbevinden 7,8 7,5¹ 7,2¹ 7,7 Rapportcijfer maatschappelijk welbevinden 7,8 7,5¹ 6,8¹ 7,7 %(zeer) ontevreden over: - Verlichting van de straten 7% 8% 13%¹ 8% - Verkeersveiligheid 50%¹ 35% 32% 32% - Voorzieningen voor jongeren 29% 29% 29% 28% % vaak overlast van: -Bekladden muren/gebouwen 6% 10%¹ 11%¹ 6% -Jongeren op straat 21% 24% 41%¹ 20% -Rommel en afval op straat 40%¹ 42%¹ 53%¹ 32% -Vernielingen 8% 12% 26%¹ 10% -Onveilig parkeren 25%¹ 18% 17% 16% -Drugsgebruik of drugshandel 22%¹ 14% 23%¹ 11% -Gevaarlijk verkeer 43%¹ 31%¹ 29% 24% -Mensen die uitgaan 3% 5% 5% 5% % niet verantwoordelijk voor leefbaarheid en veiligheid buurt 13% 18% 25%¹ 16% % tevreden optreden gemeente bij: - Overlast door jongeren 17% 22% 18% 23% - Auto- en woninginbraak 24% 25% 22% 26% - Vervuiling openbare ruimte 22% 23% 21% 25% - Drank-/ drugsoverlast openbare ruimte 19% 19% 15% 18% ² Per , Bron: GBA ³ 2013, Bron CBS 20 Analyse veiligheidsbeleving 2015

21 Gemeente Utrecht 4.2 Utrechtse wijken met een gemiddelde veiligheidsbeleving De wijken Binnenstad, Zuid en Zuidwest scoren gemiddeld op veiligheidsbeleving. Relatief veel jongvolwassenen in Binnenstad en een hoog welbevinden De Binnenstad kent met een aandeel van 26,4% relatief veel jongvolwassenen (18,4% gemiddeld in Utrecht). Qua persoonlijk en vooral maatschappelijk welbevinden scoort de Binnenstad relatief goed. Wel hebben de bewoners van de Binnenstad relatief vaak overlast van bekladding van muren en gebouwen en van uitgaanspubliek. Daar staat tegenover dat de bewoners van de Binnenstad relatief vaak tevreden zijn over het optreden van de gemeente bij vervuiling van de openbare ruimte. Bewoners Zuid relatief tevreden over verkeersveiligheid De bewoners van de wijk Zuid scoren op de meeste factoren die samenhangen met de veiligheidsbeleving rond het stadsgemiddelde. Alleen qua verkeersveiligheid springt Zuid er in positieve zin uit. Zuid kent met 21% relatief weinig bewoners die (zeer) ontevreden zijn over de verkeersveiligheid in hun buurt (32% gemiddeld in Utrecht). Ook ervaren bewoners van Zuid relatief weinig overlast van gevaarlijk verkeer. Relatief laag inkomen, weinig sociale samenhang en veel overlast in Zuidwest Ondanks de gemiddelde veiligheidsbeleving, kent de wijk Zuidwest relatief veel bewoners met een laag inkomen. De sociale cohesie ligt lager dan het stadsgemiddelde en sociaal isolement komt relatief vaak voor. Ook ervaren de bewoners van Zuidwest meer dan gemiddeld overlast van jongeren, rommel en afval op straat, vernielingen en onveilig parkeren. Het aandeel bewoners in Zuidwest dat zich niet verantwoordelijk voelt voor de leefbaarheid en veiligheid in de eigen buurt ligt met 21% relatief hoor (gemiddeld in Utrecht 16%). 21

22 Tabel 4.2 Scores Binnenstad, Zuid en Zuidwest op factoren die samenhangen met veiligheidsbeleving Binnenstad Zuid Zuidwest Utrecht % 18 t/m 26 jaar² 26,4% 16,6% 19,5% 18,4% % laag inkomen³ 12,3% 13,1% 17,0% 12,6% % Onvoldoende sociale cohesie 41% 39% 45¹% 37% % Veel sociaal isolement 7% 10% 12%¹ 9% Rapportcijfer persoonlijk welbevinden 7,9¹ 7,7 7,4¹ 7,7 Rapportcijfer maatschappelijk welbevinden 8,2¹ 7,7 7,3¹ 7,7 %(zeer) ontevreden over: - Verlichting van de straten 5% 9% 11% 8% - Verkeersveiligheid 31% 21%¹ 30% 32% - Voorzieningen voor jongeren 17% 26% 26% 28% % vaak overlast van: -Bekladden muren/gebouwen 11%¹ 4% 7% 6% -Jongeren op straat 25% 18% 31%¹ 20% -Rommel en afval op straat 30% 27% 41%¹ 32% -Vernielingen 6% 8% 15%¹ 10% -Onveilig parkeren 15% 13% 21%¹ 16% -Drugsgebruik of drugshandel 16% 7% 12% 11% -Gevaarlijk verkeer 22% 14%¹ 26% 24% -Mensen die uitgaan 23%¹ 3% 4% 5% % niet verantwoordelijk voor leefbaarheid en veiligheid buurt 17% 16% 21%¹ 16% % tevreden optreden gemeente bij: - Overlast door jongeren 25% 24% 25% 23% - Auto- en woninginbraak 21% 26% 30% 26% - Vervuiling openbare ruimte 34%¹ 21% 25% 25% - Drank-/ drugsoverlast openbare ruimte 25% 16% 21% 18% ² Per , Bron: GBA ³ 2013, Bron CBS 22 Analyse veiligheidsbeleving 2015

23 Gemeente Utrecht 4.3 Utrechtse wijken met een bovengemiddelde veiligheidsbeleving In de wijken Noordoost, Oost, Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern is de veiligheidsbeleving relatief positief. Positieve veiligheidsbeleving Noordoost gaat samen met goede sociale samenhang en weinig overlast In Noordoost wonen relatief weinig bewoners met een laag inkomen. Noordoost kent een relatief hoge mate van sociale cohesie, weinig sociaal isolement en een relatief hoog persoonlijk en maatschappelijk welbevinden. Bewoners van Noordoost zijn relatief vaak tevreden over voorzieningen als straatverlichting en verkeersveiligheid in hun buurt en ervaren relatief weinig overlast in hun buurt. Het aandeel bewoners dat zich niet verantwoordelijk voelt voor de eigen buurt ligt in Noordoost met 11% lager dan het stadsgemiddelde (16%). Tot slot zijn de bewoners van Noordoost relatief vaak tevreden over het optreden van de gemeente bij vervuiling van de openbare ruimte. Positieve veiligheidsbeleving Oost gaat samen met sterke sociale cohesie en weinig overlast De wijk Oost kent met 33,4% het hoogste aandeel jongvolwassenen van Utrecht. De sociale cohesie is sterker dan gemiddeld in Utrecht en bewoners van Oost scoren relatief gunstig op persoonlijk en maatschappelijk welbevinden. Overlast komt relatief weinig voor. Leidsche Rijn kent weinig jongvolwassenen, weinig lage inkomens en weinig overlast In Leidsche Rijn wonen relatief weinig jongvolwassenen en bewoners met een laag inkomen. Overlast komt in Leidsche Rijn minder vaak voor dan gemiddeld in Utrecht Vleuten-De Meern kent sterke sociale cohesie en weinig overlast, maar wel mindere verkeersveiligheid In Vleuten-De Meern wonen, net als in Leidsche Rijn, relatief weinig jongvolwassenen en bewoners met lage inkomens. De sociale cohesie in Vleuten-De Meern is sterker dan gemiddeld in Utrecht en overlast komt relatief weinig voor. Wel zijn de bewoners van Vleuten-De Meern met 41% vaker dan gemiddeld ontevreden over de verkeersveiligheid in hun buurt (32% gemiddeld in Utrecht). 23

24 Tabel 4.3 Scores Noordoost, Oost, Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern op factoren die samenhangen met veiligheidsbeleving Vleuten- Noordoost Oost Leidsche Rijn De Meern Utrecht % 18 t/m 26 jaar² 19,8% 33,4% 8,0% 7,3% 18,4% % laag inkomen³ 8,5% 10,4% 7,4% 5,6% 12,6% % Onvoldoende sociale cohesie 20%¹ 26%¹ 42% 29%¹ 37% % Veel sociaal isolement 4%¹ 5% 11% 7% 9% Rapportcijfer persoonlijk welbevinden 8,0¹ 7,8¹ 7,7 7,7 7,7 Rapportcijfer maatschappelijk welbevinden 8,2¹ 8,1¹ 7,8 7,8 7,7 %(zeer) ontevreden over: - Verlichting van de straten 4%¹ 6% 8% 10% 8% - Verkeersveiligheid 25%¹ 20%¹ 33% 41%¹ 32% - Voorzieningen voor jongeren 25% 19% 37% 33% 28% % vaak overlast van: -Bekladden muren/gebouwen 5% 4% 2%¹ 1%¹ 6% -Jongeren op straat 12%¹ 11%¹ 14%¹ 10%¹ 20% -Rommel en afval op straat 21%¹ 23%¹ 27% 17%¹ 32% -Vernielingen 4%¹ 3%¹ 6% 6%¹ 10% -Onveilig parkeren 11%¹ 12% 12% 13% 16% -Drugsgebruik of drugshandel 11% 2%¹ 4%¹ 3%¹ 11% -Gevaarlijk verkeer 19% 15%¹ 17%¹ 21% 24% -Mensen die uitgaan 8% 7% 0%¹ 1%¹ 5% % niet verantwoordelijk voor leefbaarheid en veiligheid buurt 11%¹ 16% 12% 9%¹ 16% % tevreden optreden gemeente bij: - Overlast door jongeren 26% 22% 20% 25% 23% - Auto- en woninginbraak 29% 24% 26% 25% 26% - Vervuiling openbare ruimte 30%¹ 29% 21% 22% 25% - Drank-/ drugsoverlast openbare ruimte 19% 22% 14% 16% 18% ² Per , Bron: GBA ³ 2013, Bron CBS 24 Analyse veiligheidsbeleving 2015