Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem Land van Valk te Dordrecht. Definitief. Gemeente Dordrecht Stadswerken Postbus AH DORDRECHT

Transcriptie

1 _l Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem Land van Valk te Dordrecht bodemsanering bodemonderzoek waterbeheer Definitief funderingsonderzoek funderlngsherstel Uitgebracht aan: Gemeente Dordrecht Stadswerken Postbus AH DORDRECHT Diemerhof 20 Diemen Postbus AC Amsterdam ZO T F E info@wareco.nl KvK job.rap.doc ffm Woraco Amiterdam bv RK^ Itvodr aldaar ).;Lt.j werfciaamhaaan _ gecartlhc««rd

2 Definitief WARECO Projecttitel : Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem Land van Valk te Dordrecht Projectnaam : Soort document : Kenmerk : Opdrachtgever : Projectleider : Afdeling : Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem Definitief job.rap.doc Gemeente Dordrecht drs. J. de Beer Waterbeheer Paraaf projectleider : Paraaf afdelingshoofd: Datum : Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.iap.doc

3 Definitief WARECO Inhoudsopgave Tekst pagina Samenvatting -. l 1. Inleiding 3 2. Beschrijving van het onderzoeksgebied ; Historie Funderingen Beschrijving drainage -/infiltratiesysteem Bodemopbouw Geohydrologie 6 3. Werking drainage-/infiltratiesysteem Algemeen Meetresultaten Peilvakl Peilvak Peilvak Peilvak Evaluatie drainage-/rnfiltratiesysteem Grondwatermodel Land van Valk Algemeen Gevoeligheidsanalyse Berekende grondwaterstanden Scenarioberekeningen Invloed "barrièrewerking" onder woningen Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 13 Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

4 Definitief WA R ECO i.y.miff i:.».t-i Bijlagen 1. Topografische ligging onderzoekslocatie 2. Locaties boringen en peilbuizen en raaien 3. Boorbeschrijvingen 4. Neerslag en verdamping 5. Grondwaterstanden per raai 6. Dwarsdoorsnede per raai 7. Modelnetwerk 8. Niet stationaire kalibratie 9. Berekende isostijghoogteüjnen freatisch grondwater, droge periode 10. Berekende isostijghoogteüjnen freatisch grondwater, natte periode 11. Gevoeügheidsanalyse 12. Berekende isostijghoogteüjnen scenario l 13. Berekende stijghoogteüjnen scenario Berekende stijghoogteüjnen scenario Berekende stijghoogteüjnen scenario Effect infiltratiedrain 17. Interpretatie meetgegevens 18. Beschrijving grondwatermodel 19. Toetsingsnormen grondwaterstanden 20. Definities 21. Literatuurüjst Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

5 Definitief WARECO Samenvatting Wareco Amsterdam bv heeft in opdracht van de gemeente Dordrecht onderzoek verricht naar het effect van het aangelegde drainage-/infiltratiesysteem op de grondwaterstand in het particulier terrein in de wijk Land van Valk in Dordrecht. In de wijk Land van Valk komen zowel woningen voor die op staal zijn gefundeerd, als woningen die op houten palen zijn gefundeerd. In de wijk zijn vier ondergrondse grondwaterpeilvakken gecreëerd. In twee peilvakken, waar woningen op staal zijn gefundeerd, is een drainagesysteem aangelegd. In de twee andere peilvakken, waar woningen op houten palen zijn gefundeerd, is een gecombineerd drainage-/infiltratiesysteem aangelegd. Met de aanleg van deze systemen in het openbaar gebied is beoogd grondwaterovërlast als gevolg van hoge grondwaterstanden enerzijds en droogstand van houten paalfunderingen anderzijds te voorkomen. Er zijn vijf raaien met peilbuizen geplaatst loodrecht op het drainage-/infiltratiesysteem. Elke raai bestaat onder meer uit een peilbuis aan de voorzijde van de woning, een peilbuis aan de achterzijde van de woning en een peilbuis op het binnenterrein. Met behulp van dataloggers zijn ieder uur de (grond)waterstanden geregistreerd in de periode van 12 juni 2001 tot en met 7 maart De verzamelde meetgegevens zijn gebruikt om een gedetailleerd modelstudie uit te voeren. In natte perioden neemt de grondwaterstand vanaf de drainagesystemen toe in de richting van de binnenterreinen. Afstroming van grondwater vanaf het binnenterrein naar het drainagesysteem wordt bemoeilijkt door de geringe dikte van de ophooglaag en de banièrewerking van de funderingsmuren. Hierdoor kan met name aan de achterzijde van de woningen een tijdelijke overschrijding van de hoogst toelaatbare grondwaterstand plaatsvinden. Een stijging van het infiltratiepeil in het leidingensysteem heeft een stijging van de grondwaterstand ter plaatse van de woningen tot gevolg gehad. De stijging van de grondwaterstand komt overeen met de verhoging van het infiltratiepeil. De modelstudie toont aan dat het verhogen van het infiltratiepeil met 0,20 m resulteert in een verhoging van de grondwaterstand van circa 0,12 a 0,16 m aan de voorzijde en circa 0,08 a 0,12 m aan de achterzijde van de woningen. Op basis van de meetgegevens lijkt de werkelijke stijging van de grondwaterstand hoger te zijn dan berekend. Verwacht wordt dat met het verhoogde infiltratiepeil de grondwaterstand tijdens een volgende vergelijkbare droge periode zowel aan de voor- als achterzijde van de woningen niet meer daalt tot onder het niveau van het bovenste funderingshout. Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

6 Definitief WARECO Geconcludeerd wordt dat door het drainage-/infiltratiesysteem in de wijk Land van Valk hoge grondwaterstanden aan de voorzijde van de woningen kunnen worden voorkomen. Bij een geringe dikte van de ophooglaag en/of sterke stromingsweerstand onder de woningen kan aan de achterzijde van de woningen tijdelijk sprake zijn van hoge grondwaterstanden. Door het infiltratiesysteem in het openbaar gebied, kan droogstand van houten p aalfundering en aan zowel de voor- als achterzijde van de woningen worden voorkomen. Verwacht wordt dat in vergelijkbare wijken van Dordrecht een gecombineerd drainage-/infiltratiesysteem in het openbaar gebied ter plaatse van de woningen grondwateroverlast enerzijds en droogstand van houten paalfunderingen anderzijds kan voorkomen. Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

7 Definitief WARECO 1. Inleiding Op 28 mei 2001 is door de gemeente Dordrecht aan Wareco Amsterdam bv schriftelijk opdracht verstrekt onderzoek te doen naar het effect van het aangelegde drainage-/infiltratiesysteem op de grondwaterstand in het particulier terrein in de wijk Land van Valk in Dordrecht. De topografische ligging van het onderzoeksgebied is aangegeven in bijlage 1. Doel van het onderzoek is het bepalen van de effectiviteit van het in het rioolcunet gelegen drainage-/infiltratiesysteem op de grondwaterstand in het openbaar en het particulier terrein. In het archief van Wareco Amsterdam bv zijn gegevens verzameld met betrekking tot de funderingstypen, de bodemopbouw en het aangelegde drainage-/infiltratiesysteem. Hiervoor is gebruik gemaakt van reeds uitgevoerde onderzoeken in de omgeving van het onderzoeksgebied. Een overzicht hiervan is opgenomen in de literatuurlijst in bijlage 21. In hoofdstuk 2 is een beschrijving van het onderzoeksgebied opgenomen. Het effect van het drainage-/infiltratiesysteem op de grondwaterstanden in het particulier terrein is inzichtelijk gemaakt door in het onderzoeksgebied vijf raaien met peilbuizen te plaatsen loodrecht op het drainage-/infiltratiesysteem. Elke raai bestaat uit een drainage-inspectieput, een peilbuis aan de voorzijde van de woning, een peilbuis aan de achterzijde van de woning en een peilbuis op het binnenterrein. In deze peilbuizen en in de putten zijn dataloggers geplaatst, waarmee ieder uur de (grond-)waterstanden zijn geregistreerd in de periode van 12 juni 2001 tot en met 7 maart De resultaten van deze metingen zijn beschreven in hoofdstuk 3. De verzamelde meetgegevens zijn gebruikt om een gedetailleerde modelstudie uit te voeren. Hoofddoel van de modelstudie is het effect van het drainage-/infiltratiesysteem op de grondwaterstanden ter plaatse van het particulier terrein ruimtelijk inzichtelijk te maken. Daarnaast is met de modelstudie beoogd inzicht te krijgen in de gevoeligheden van de verschillende factoren die van invloed zijn op het functioneren van het drainage-/infiltratiesysteem. De resultaten zijn beschreven in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 5 zijn de conclusies en aanbevelingen weergegeven. 2. Beschrijving van het onderzoeksgebied 2.1. Historie In 1995 is door Wareco in opdracht van de gemeente Dordrecht een regelbaar drainage-/ infiltratiesysteem ontworpen voor een deel van de wijk Land van Valk (ref.l). Door de gemeente Dordrecht is een bestek opgesteld voor de aanleg van het drainage-/ infiltratiesysteem (ref.9 en ref.10). In 1998 zijn delen van het rioolsysteem vervangen en is het drainage-/infiltratiesysteem aangelegd. Tevens Effectiviteit drainage-/ infiïtiatiesysteem job.rap.doc

8 Definitief WARECO H..I.11? t'm'.«:ri zijn in 1998 onder een aantal straten kleischermen aangebracht om de verschillende grondwaterpeilvakken in de wijk ondergronds hydrologisch van elkaar te scheiden. In maart 1999 zijn de werkzaamheden afgerond door het aanbrengen van een monitoringspeilbuis ter plaatse van de Dubbeldamseweg en het aanbrengen van telemetrie ten behoeve van de pompfaciliteit ter plaatse van de Twintighoevenweg. Door Wareco is in mei 2000 een naverkenning van het leidingensysteem uitgevoerd om te kunnen beoordelen of de werkelijke situatie met betrekking tot ligging, aansluitingen, aanleg- en instelniveaus overeenkomt met het ontwerp (ref.2). Bij de naverkenning zijn enkele onvolkomenheden vastgesteld en onduidelijkheid over de verbinding van peilvak 2 naar het oppervlaktewater via put Door Wareco is in mei 2000 geadviseerd om herstelwerkzaamheden uit te voeren (ref.3). In juli 2001 zijn deze werkzaamheden grotendeels afgerond. Put blijkt niet conform het ontwerp op het oppervlaktewater te zijn aangesloten, waardoor in peilvak 2 sprake is van een te laag instelniveau. In 2001 is door Wareco Amsterdam bv de werking van het aangelegde systeem beoordeeld (ref.4). Geconcludeerd is dat met het drainage-/infiltratiesysteem de grondwaterstand in het rioolcunet goed kan worden beïnvloed Funderingen In de wijk Land van Valk komen zowel woningen voor die op staal zijn gefundeerd, als woningen die op houten palen zijn gefundeerd. De woningen in de peilvakken l en 3 zijn op staal gefundeerd. De woningen in de peilvakken 2 en 4 zijn op houten palen gefundeerd. Voor gedetailleerde funderingsgegevens wordt verwezen naar het uitgevoerde grondwater en funderingsonderzoek (ref.l) Beschrijving drainage -/infiltratiesysteem In het onderzoeksgebied worden vier grondwaterpeilvakken onderscheiden. In elk peilvak is in het openbaar gebied een drainage-infiltratiesysteem aangelegd met elk een afzonderlijk instelniveau, zie bijlage 2. De peilvakken worden hydrologisch van elkaar gescheiden door middel van kleischermen. De instelniveaus zijn gebaseerd op het voorkomen van droogstand bij houten paalfunderingen en op het voorkomen van overlast als gevolg van hoge grondwaterstanden. In tabel l zijn de instelniveaus van de peilvakken weergegeven. Tabel 1. Instelniveau peilvakken Peilvak! Funderingstype ; j ; S Staal Houten paalfundering Staal Houten paalfundering Instelniveau (m t.d.v. NAP) l^;:: -1,5-1,2-1,7-1,1 Voor de peilvakken l en 3 geldt dat het aangelegde systeem enkel als drainage fungeert. Het drainagesysteem van zowel peilvak l als peilvak 3 is aangesloten op pompput ter plaatse van de kruising van de Hoekenessestraat en de Korte Scheidingsweg. Het drainagewater wordt in de watergang langs de Korte Scheidingsweg gepompt. Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

9 -J _J Definitkf 5 ; WARECO Het drainage-/infiltratiesysteem in peilvak 2 is in open verbinding bedacht met het oppervlaktewater. In peilvak 2 worden drie deelgebieden onderscheiden: de Krommedijk, de Wolbrandstraat/ Almsvoetstraat en de Hoekenessestraat. Medio juli 2001 is het drainage-/infiltratiesysteem van het deelgebied Hoekenessestraat aangesloten op het oppervlaktewater door de aanleg van het drainage- /infiltratiesysteem ter plaatse van de Erkentrudestraat. " In peilvak 4 bevindt zich een gecombineerd drainage-/infiltratiesysteem. Door een pomp ter plaatse van de Dubbeldamseweg / Twintighoevenweg wordt oppervlaktewater het systeem in gepompt indien de grondwaterstand in monitoringspeilbuis 52 daalt tot beneden het instelpeil bij deze peilbuis. Voor een uitgebreidere beschrijving wordt verwezen naar het rapport "Functioneren drainage-/ infiltratiesysteem Land van Valk te Dordrecht" (ref.4) Bodemopbouw De maaiveldhoogte in het onderzoeksgebied bedraagt gemiddeld circa NAP -0,5 m. Een uitzondering hierop vormt de Krommedijk, die op een hoogte van circa NAP +0,5 m ligt. Ter plaatse van het binnenterrein bedraagt het maaiveldniveau circa NAP -0,7 m. De bodem is beschreven op basis van de gegevens uit de reeds uitgevoerde onderzoeken. Aanvullend is gebruik gemaakt van: - Grondwaterkaart van Nederland, kaartblad 38 (Dienst Grondwaterverkenning TNO, 1979); De in het kader van het onderhavige onderzoek door Wareco Amsterdam bv aanvullend geplaatste boringen (nummers 201 tot en met 218), zie bijlage 2. De boorbeschrijvingen zijn opgenomen in bijlage 3. Kenmerkend voor de bodemopbouw in Land van Valk is dat in de straten de oorspronkelijke klei- en veengrond is afgegraven en aangevuld met zand. Daarna is de wijk integraal opgehoogd met een relatief dunne zandlaag. In de straten is derhalve sprake van een relatief dikke zandige ophooglaag, terwijl op de binnenterreinen sprake is van een dunne, zandige ophooglaag. Ter plaatse van het onderzoeksgebied worden de volgende bodemlagen onderscheiden: - Ophooglaaq De ophooglaag bestaat uit matig fijn, soms puinhoudend, zand. De dikte van de ophooglaag varieert van circa 0,5 m tot circa 2,0 m. Ter plaatse van het binnenterrein is de dikte gemiddeld circa 0,7 m. Ter plaatse van het openbaar terrein bedraagt de dikte gemiddeld circa 1,3 m. De onderzijde van de toplaag bevindt zich op een gemiddelde diepte van circa NAP -1,3 m. Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

10 Definitief WA R E CO Klei-/veenlaag Onder de toplaag bevindt zich een pakket Holocene veen- en kleilagen met een dikte van circa 12,5 m. De basis van de klei-/veenlaag bevindt zich op circa NAP -14,0 m. Pleistoceen zand Onder de klei-/veenlaag wordt een pakket fijne tot grove Pleistoceen zanden aangetroffen. De onderzijde van dit pakket bevindt zich op een diepte variërend van NAP -16,5 m tot NAP -20,5 m Geohydrologie In het onderzoeksgebied zijn watervoerende pakketten en waterscheidende lagen onderscheiden. Watervoerende pakketten zijn relatief goed waterdoorlaténde zand- of grindpakketten waarin de horizontale component van de grondwaterstroming overheerst. De hoeveelheid horizontaal stromend grondwater is bepaald door het product van het stijghoogteverschil over een afstand x en het doorlaatvermogen van het watervoerend pakket (kd-waarde). De kd-waarde is het product van de horizontale doorlaatfactor k h (m/dag) en de dikte D (m) van het watervoerend pakket. Waterscheidende lagen zijn slecht waterdoorlaténde klei-, zavel- of veenlagen en sterk kleihoudende zandlagen waarin de verticale component van de grondwaterstroming overheerst. De hoeveelheid verticaal stromend grondwater is bepaald door het quotiënt van het stijghoogteverschil tussen de boven en onder de scheidende laag gelegen watervoerende pakketten en de verticale hydraulische weerstand (c) van de scheidende laag. De hydraulische weerstand van een scheidende laag is gedefinieerd als het quotiënt van de dikte van de scheidende laag d (m) en de verticale doorlaatfactor k v (m/dag). Van boven naar beneden zijn in het onderzoeksgebied de volgende lagen te onderscheiden: Het bovenste watervoerende pakket Het bovenste watervoerende pakket wordt gevormd door het ophoogzand van de toplaag. De gemiddelde dikte van de ophooglaag bedraagt ter plaatse van de wegcunetten gemiddeld 1,3 m. Ter plaatse van de binnenterreinen is sprake van een dunne ophooglaag met een gemiddelde dikte van 0,7 m. In de straatcunetten bedraagt het doorlaatvermogen (kd-waarde) van het bovenste watervoerend pakket circa l mvdag. De KD-waarde van het bovenste watervoerend pakket ter plaatse van de binnenterreinen bedraagt circa 0,5 m 2 /dag. De bovenste waterscheidende laag De bovenste waterscheidende laag wordt gevormd door de in het gehele onderzoeksgebied aangetroffen klei-/veenlaag en heeft een gemiddelde dikte van circa 12,5 m. Op basis van literatuurgegevens wordt de verticale weerstand van dit pakket geschat op circa 2000 dagen. Effectiviteit drainage-/ infütratiesysteem job.rap.doc

11 WARECO Het eerste watervoerende pakket Dit watervoerende pakket wordt gevormd door de Pleistoceen zanden. Het doorlaatvermogen bedraagt naar schatting circa 600 m 2 /dag. De stijghoogte in het eerste watervoerende pakket bedraagt ter plaatse van het onderzoeksgebied volgens de literatuur gemiddeld circa NAP -1,1 m. In het onderzoeksgebied is in het algemeen sprake van een geringe kwelstroom vanuit het eerste watervoerend pakket naar het bovenste watervoerend pakket. In de peilvakken l en 2 bedraagt de kwel in een droge periode circa 0,15 mm/dag. In een natte periode is er nagenoeg geen sprake van een kwelstroom. In peilvak 3 varieert de kwel tussen circa 0,35 mm/dag in een droge periode en 0,25 mm/dag in een natte periode. In peilvak 4 is in een droge periode sprake van geringe kwel (circa 0,15 mm/dag) en in een natte periode van een geringe wegzijging (circa 0,15 mm/dag). 3. Werking drainage-/infiltratiesysteern 3.1. Algemeen Per peilvak is een raai geplaatst loodrecht op de in het straatcunet gelegen drainage-/infiltratieleidingen. Hiermee is inzicht verkregen in het effect van het drainage-/infiltratiesysteem op de grondwaterstanden ter plaatse van de voor- en achterzijde van de woning en het binnenterrein. Elke raai bestaat uit een drainageput en minimaal drie peilbuizen. Per raai is een peilbuis geplaatst direct aan de voorzijde van een woning, direct aan de achterzijde van deze woning en in het binnenterrein. De locaties van de raaien en de peilbuizen zijn weergegeven in bijlage 2. Per raai zijn in de bijbehorende putten en peilbuizen dataloggers geplaatst. Met behulp van deze dataloggers is in de periode van 12 juni 2001 tot 7 maart 2002 elk uur de grondwaterstand geregistreerd. Daarnaast is een zelfregistrerende regenmeter in het onderzoeksgebied geplaatst. De locatie van de regenmeter is aangegeven op bijlage 2. In bijlage 4 is de verdeling van de netto neerslag van 12 juni 2001 tot en met 7 maart 2002 weergegeven. Uit de neerslaggegevens is afgeleid dat de grondwaterstanden op l juli 2001 representatief zijn voor een maatgevend droge periode. De grondwaterstanden op 25 februari 2002 zijn representatief voor een maatgevende natte periode. Voor een gedetailleerde beschrijving van de meetgegevens en definities van maatgevende natte en droge perioden wordt verwezen naar bijlage Meetresultaten Een overzicht van de met dataloggers gemeten grondwaterstanden is voor de verschillende raaien weergegeven in bijlage 5. In bijlage 6 is voor de verschillende raaien het verloop van de grondwaterstand vanaf het drainage-/infiltratiesysteem tot het binnenterrein in een schematische dwarsdoorsnede weergegeven voor een maatgevend natte en maatgevend droge periode. Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

12 Definitief WARECO In onderstaande paragrafen is een verkorte weergave van de interpretatie van de meetgegevens opgenomen. Voor een gedetailleerde beschrijving wordt verwezen naar bijlage Peitvak l Gedurende de onderzoeksperiode is in het algemeen sprake van een drainerende werking van het drainagesysteem. Vanaf het drainagesysteem neemt de grondwaterstand toe in de richting van het binnenterrein. Geconcludeerd wordt dat het drainagesysteem functioneert. Het toetsingscriterium ten aanzien van de hoogst toelaatbare grondwaterstand is tijdens de onderzoeksperiode zowel aan de voorzijde als aan de achterzijde van de.woning regelmatig overschreden. Tijdens een droge periode zakt de grondwaterstand uit tot beneden het drainageniveau, zie bijlage 6a Peilvak 2 De gemeten grondwaterstanden in raai 2 komen in het algemeen overeen met het waterpeil in het leidingsysteem. Geconcludeerd wordt dat de invloed van het drainage-/infiltratiesysteem op de grondwaterstand groot is. Het waterpeil in het leidingsysteem van peilvak 2 is echter structureel te laag, zie paragraaf 2.1. Dit resulteert tijdens een droge periode aan de achterzijde van de woning in een geringe droogstand van de houten paalfunderingen. Aan de voorzijde van de woning vindt net geen droogstand plaats, zie bijlage 6b. Indien het drainage-/infiltratieniveau wordt verhoogd tot het geadviseerde instelniveau van NAP -1,20 m zal naar verwachting de grondwaterstand tijdens een volgende vergelijkbare droge periode ter plaatse van de woning niet dalen onder het niveau van het bovenste funderingshout Peilvak 3 Het drainageniveau ter plaatse van raai 3 is structureel lager dan het geadviseerde instelniveau. Aan de voorzijde van de woning wordt het toetsingscriterium ten aanzien van de hoogst toelaatbare grondwaterstand niet overschreden. Het effect van het drainagesysteem is ondanks het te lage drainageniveau onvoldoende om ook aan de achterzijde van de woning de grondwaterstand voldoende te verlagen, zie bijlage 6c. Dit wordt veroorzaakt door de geringe dikte van de ophooglaag aan de achterzijde van de woning en doordat funderingsmuren zorgdragen voor een weerstand tegen grondwaterstroming Peilvak 4 Gedurende de onderzoeksperiode is het infiltratiepeil in het leidingensysteem in twee stappen verhoogd van NAP -1,20 m naar NAP -1,07 m. Onder het infiltratiepeil wordt verstaan het laagste waterpeil in het leidingensysteem dat wordt bereikt tussen twee pompperioden. In het gehele leidingsysteem kan het infiltratiepeil op een constant peil worden gehouden. Geconcludeerd wordt dat het infiltratiepeil in het leidingsysteem van peilvak 4 goed kan worden ingeregeld. Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem l job.rap.doc

13 Definitief 9 WARECQ ' fcvatb Twr'iLayi Tijdens natte perioden stijgt het waterpeil in het leiding systeem tot boven het instelniveau. Het leidingsysteem functioneert in deze periode niet als drainagesysteem. Gedurende het grootste deel van de meetperiode is sprake van infiltratie vanuit het drainage-/ infiltratie systeem naar de omgeving. Een stijging van het infiltratiepeil resulteert ter plaatse van de woningen in een stijging van de grondwaterstand, zie bijlagen 6d en 6e. In zowel de peilbuizen aan de voor- als aan de achterzijde van de woning en de peilbuizen in het binnenterrein is een stijging gemeten die overeenkomt met de verhoging van het infiltratiepeil. Verwacht wordt dat met het infiltratiepeil van NAP -1,07 m de grondwaterstand tijdens een volgende vergelijkbare droge periode niet daalt tot onder het niveau van het bovenste funderingshout. Geconcludeerd wordt dat het drainage-/infiltratiesysteem tijdens een infiltratieperiode goed functioneert: droogstand van houten paalfunderingen kan hiermee in droge perioden worden voorkomen Evaluatie drainage-/infiltratiesysteem Drainage systeem De opbolüng van de grondwaterstand vanaf het drainagesysteem is in peilvak 3 groter dan in peilvak 1. Dit wordt veroorzaakt doordat de ophooglaag in het binnenterrein van peilvak 3 geringer is dan in peilvak 1. Het grondwater kan vanaf het binnenterrein moeilijk afstromen in de richting van het drainagesysteem. Dit wordt naast de geringe dikte van de ophooglaag veroorzaakt door de barrièrewerking van de funderingsmuren. Dit resulteert ter plaatse van het binnenterrein in grondwaterstanden tot aan het maaiveld. Geconcludeerd wordt dat bij een toenemende dikte van de ophooglaag de invloedsfeer toeneemt. Infiltratiesysteem In peilvak 4 wordt gedurende droge perioden oppervlaktewater het leidingensysteem ingepompt. In deze perioden is de grondwaterstand aan de voorzijde van de woningen, op gemiddeld 15 m van het leidingensysteem circa 0,20 m lager en aan de achterzijde van de woningen, op gemiddeld 30 m van het leidingensysteem circa 0,32 m lager dan het peil in het leidingensysteem. Een stijging van het waterpeil in het leidingensysteem heeft bij alle raaien in peilvak 4 een stijging van de grondwaterstand aan zowel de voor- als achterzijde van de woningen tot gevolg. In alle peilbuizen is een stijging gemeten die overeenkomt met de verhoging van het infiltratiepeil. 4. Grondwatermodel Land van Valk 4.1. Algemeen Om de doelmatigheid en effectiviteit van het drainage-/infiltratiesysteem ruimtelijk te kunnen beoordelen en om een uitspraak te kunnen doen over de toepasbaarheid van een dergelijk systeem in andere gebieden, is een modelstudie uitgevoerd. In bijlage 18 is een omschrijving opgenomen van het voor dit onderzoek gerealiseerde grondwatermodel. Dit model is geschikt voor het berekenen van Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

14 D e f i n i t i e f 1 0 WARECO relatieve effecten op de grondwaterstand. De met het model berekende absolute hoogte van de grondwaterstand kan met name ter plaatse van het binnenterrein afwijken van de werkelijk gemeten grondwaterstand Gevoeligheidsanalyse Met het grondwatermodel is een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd om inzicht te krijgen in de verschillende factoren die van invloed zijn op het functioneren van het drainage-/infiltratiesysteem en de optredende grondwaterstanden. De grondwaterstand in het gebied wordt in belangrijke mate bepaald door de effectieve neerslag, de berging van de neerslag in de bodem en de drainageweerstand. Daarnaast heeft het instelniveau van het in het rioolcunet aanwezige drainage-/infiltratiesysteem een grote invloed op de grondwaterstand. Deze invloed neemt af in de richting van het binnenterrein. Uit de gevoeligheidsanalyse komt verder naar voren dat het effect van het drainage-/ infiltratiesysteem op de grondwaterstanden in de omgeving toeneemt bij een groter doorlaatvermogen van de ophooglaag. Voor de algemene toepassing van een drainage-/infiltratievoorziening in vergelijkbare wijken is uit de modelberekeningen afgeleid dat het doorlaatvermogen in de ophooglaag ten minste 0,5 m 2 /dag dient te bedragen Berekende grondwaterstanden In bijlage 9 zijn de berekende isostijghoogtelijnen weergegeven voor het freatische watervoerend pakket voor een maatgevend droge periode. In bijlage 10 zijn de berekende isostijghoogtelijnen weergegeven voor het freatisch watervoerend pakket voor een representatieve natte periode. De door het model berekende grondwaterstanden komen in het algemeen goed overeen met de werkelijk gemeten grondwaterstanden Scenarioberekeningen Scenario 1: zeer natte periode in het winterseizoen De neerslag heeft een groot effect op de grondwaterstand in de wijk Land van Valk. Tijdens een extreem natte periode, een periode die statistisch eenmaal per 10 jaar voorkomt, leidt dit ter plaatse van de voorzijde van de woningen tot een verhoging van de grondwaterstand van gemiddeld circa 0,1 a 0,3 m ten opzichte van een gemiddelde wintersituatie. Aan de achterzijde van de woningen leidt een extreem natte periode tot een verhoging van de grondwaterstand van gemiddeld circa 0,2 a 0,4 m ten opzichte van een gemiddelde wintersituatie, zie bijlage 12. Scenario 2: zeer droge periode in het zomerseizoen Geconcludeerd wordt dat een zeer droge periode, een periode die statistisch eenmaal per 10 jaar voorkomt, ter plaatse van de voor - en achterzijde van de woningen resulteert in een geringe daling van de grondwaterstand van circa 0,02 m ten opzichte van een gemiddeld droge periode. De geringe daling wordt ter plaatse van de peilvakken 2 en 4 veroorzaakt door de werking van het infiltratiesysteem, zie bijlage 13. Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

15 Definitief 11 WARECO Scenario 3: verlagen van het drainaqeniveau in het winterseizoen Door het drainage-instelniveau met 0,20 m te verlagen, is de gemiddelde daling van de grondwaterstand aan de voorzijde van de woningen circa 0,08 a 0,12 m. Aan de achterzijde van de woning bedraagt de daling van de grondwaterstand gemiddeld circa 0,04 a 0,08 m, zie bijlage 14. Scenario 4: verhogen van het infiltratiepeil tijdens het zomerseizoen Het verhogen van het waterpeil in de infiltratiesystemen met 0,20 m resulteert in een verhoging van de grondwaterstand van circa 0,08 a 0,12 m aan de achterzijde en 0,12 a 0,16 m aan de voorzijde van de woningen, zie bijlage 15. Op basis van de verrichte metingen wordt verwacht dat door de werkelijke verhoging van de grondwaterstand ter plaatse van de woningen hoger zal zijn dan met het grondwatermodel is berekend Invloed "barrièrewerking" onder woningen Uit analyse van de meet- en modelgegevens blijkt dat de invloedssfeer van het drainage-/infiltratiesysteem mede wordt beïnvloedt door de barrièrewerking van de funderingen en kelders van de woningen. Naarmate de weerstand tegen grondwaterstroming onder de woningen groter wordt, wordt de invloed van het drainage-/infiltratiesysteem op de grondwaterstand achter de woningen kleiner. Hierdoor ontstaat een groter verschil tussen de hoogte van de grondwaterstand voor en achter de woning. In het geval van drainage wordt de grondwaterstand achter de woning verhoogd doordat de afstroming naar de drainage wordt belemmerd. Bij infiltratie wordt de grondwaterstand aan de achterzijde van de woning juist verlaagd, doordat het infiltrerend water moeilijker het achterterrein kan bereiken. Naarmate de stromingsweerstand onder de woningen kleiner wordt, bijvoorbeeld door een dikkere ophooglaag of het ontbreken van keldermuren, ontstaat een kleiner verschil tussen de grondwaterstanden voor en achter de woning. Met behulp van indicatieve modelberekeningen is voor de situatie met infiltratie ter plaatse van het openbaar terrein (om droogstand van paalfunderingen te voorkomen) de invloed van de "barrièrewerking" bepaald. In bijlage 16 is schematisch het verloop van de grondwaterstand van de infiltratievoorziening via de woningen naar het binnenterrein weergegeven, bij verschillende diktes van een redelijk doorlatende zandlaag onder de woning. Uit bijlage 16 bliikt dat bij een geringe dikte van de zandlaag onder de woning, reeds een aanzienlijke stijging van de grondwaterstand aan de achterzijde van de woning optreedt. Geconcludeerd wordt dat een relatief beperkte maatregel om de "barrièrewerking" onder de woning te verminderen, leidt tot een groot effect ter plaatse van de achtergevel en daarmee een vergroting van de invloedssfeer van de infiltratievoorziening. Effectiviteit drainage-/ infiltiatiesysteem job.rap.doc

16 Definitief 12 WARECO Miil-mn U»JU 5. Conclusies en aanbevelingen 5.1. Conclusies Op basis van dit onderzoek worden de volgende conclusies ten aanzien van de effectiviteit van het drainage-/infiltratiesysteem getrokken: Uit de modelstudie is gebleken dat de grondwaterstand in de wijk Land van Valk in belangrijke mate bepaald door de effectieve neerslag, de berging van de neerslag en het gehandhaafde drainage-/infiltratieniveau. De effectiviteit van het drainage-/infiltratiesysteerti neemt toe bij een groter doorlaatvermogen van de ophooglaag. In natte perioden neemt de grondwaterstand vanaf de drainagesystemen toe in de richting van de binnenterreinen. Afstroming van grondwater vanaf het binnenterrein naar het drainagesysteem wordt bemoeilijkt door de geringe dikte van de ophooglaag en de barrièrewerking van de funderingsmuren. Hierdoor kan met name aan de achterzijde van de woningen een tijdelijke overschrijding van de hoogst toelaatbare grondwaterstand plaatsvinden. De fluctuaties in de grondwaterstanden ter plaatse van de binnenterreinen zijn groter dan bij de woningen door een groter effect van neerslag en verdamping en een afnemende invloed van het leidingensysteem. Door enkele aanpassingen aan de instellingen van het pompsysteem is het infiltratiepeil in het leidingensysteem verhoogd. Dit heeft bij alle raaien in peilvak 4 een stijging van de grondwaterstand ter plaatse van de woningen tot gevolg gehad. In alle peilbuizen is een stijging gemeten die overeenkomt met de verhoging van het infiltratiepeil. Door het verhogen van het infiltratiepeil in het zomerseizoen kan de grondwaterstand aan de voor- en achterzijde van de woningen goed worden beïnvloed. Door actieve infiltratie in het openbaar gebied, waarbij in peilvak 4 een infiltratiepeil van NAP -1,07 m wordt gehandhaafd, kan droogstand van houten paalfunderingen aan de voor- en achterzijde van woningen op het particulier terrein worden voorkomen. De modelstudie toont aan dat het verhogen van het infiltratiepeil met 0,20 m resulteert in een verhoging van de grondwaterstand van circa 0,08 a 0,12 m aan de achterzijde en 0,12 a 0,16 m aan de voorzijde van de woningen. Op basis van indicatieve modelberekeningen blijkt dat maatregelen die de barrièrewerking onder de woningen beperken kunnen bijdragen tot het voorkomen van droogstand aan de achterzijde van de woning. Voor de algemene toepassing van een drainage-/infiltratievoorziening in vergelijkbare wijken is uit de modelberekeningen afgeleid dat het doorlaatvermogen in de ophooglaag ten minste 0,5 m 2 /dag dient te bedragen. Een geringe vermindering van de "barrière" onder woningen leidt tot een sterke vergroting van het effect van het infiltratiesysteem en een relatief grote stijging van de grondwaterstand aan de achtergevel. Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

17 Definitief 13 WARECO Samenvattend wordt geconcludeerd dat door het drainage-/infiltratiesysteem in de wijk Land van Valk hoge grondwaterstanden aan de voorzijde van de woningen kan worden voorkomen. Bij een geringe dikte van de ophooglaag kan aan de achterzijde van de woningen tijdelijk sprake zijn van hoge grondwaterstanden. Door het infiltratiesysteem in het openbaar gebied kan droogstand van houten paalfunderingen aan zowel de voor- als achterzijde van de woningen worden voorkomen. Verwacht wordt dat in vergelijkbare wijken van Dordrecht met een gecombineerd drainage-/ infiltratiesysteem in het openbaar gebied ter plaatse van de woningen grondwateroverlast enerzijds en droogstand van houten paalfunderingen anderzijds kan worden voorkomen Aanbevelingen Naar aanleiding van de bovengenoemde conclusies wordt het volgende geadviseerd: Het uitvoeren van de maatregelen om enkele technische onvolkomenheden te herstellen, zoals beschreven in bijlage Het opstellen van een monitoringsplan voor het grondwaterbeheerssysteem. In het monitoringsplan worden zaken vastgelegd zoals het meten van (grond)waterstanden in een beperkt aantal monitoringspeilbuizen en drainageputten volgens een bepaalde frequentie. Door het toekennen van signaleringswaarden aan bepaalde kritische (grond)waterstanden kan overlast of schade door droogstand of zetting tijdig worden voorkomen. In het monitoringsplan worden tevens aspecten als onderhoudsfrequentie en -methoden vastgelegd. Het uitvoeren van een inventarisatiestudie naar vergelijkbare wijken in Dordrecht, waar een drainage-/infiltratiesysteem een kansrijk beheersysteem is om grondwateroverlast enerzijds, en droogstand van houten paalfunderingen anderzijds te voorkomen. Effectiviteit drainage-/ infiltratiesysteem job.rap.doc

18 BIJLAGEN WARECO

19 J portperk ONDERZOEKSLOCATI O m LAND VAN VALK, DORDRECHT Effectiviteit drainage- / infiltratiesysteem Bijlage l Topografische ligging onderzoekslocatie Wijk 3, Dordrecht Oud-oost A4 210 schaal: l : projectcode: filenaam: 71310_01.dwg datum g et. door : i2-07-< : MS gezien: WARECO

20 _J BIJLAGE 3 Boorbeschrijvingen

21 LEGENDA Boorbeschrijving WAREC ARCERING BIJMENGING, 2WC zand k 10% kolombreedte GEURINDICATIES ««1111 klei leem grind ma' ig 15% kolombreedte 3 zwakke geur sterk uite 9 matige geur 20% kolombreedte 0 sterke geur rst 25% kolombreedte i v GEIJRAFKORTINGEN KLEURAFKQRTINGEN j t i II II III II III II 'l'l'l'l'l'l' 8808 >» *»» >»»» A * * * A A A A A A i A A a A A ^ A A A A A A A veen ag K-7 eg = carbolineumgeur brzw = bruinzwart schelpen ch = chloorgeur ge = geel * ds -= dieselgeur gebr = geelbruin mg : - mestgeur go groen * vprhnrrlinn Ol - oliegeur gr - grijs op : = oplosmiddelengeur grbl = grijsblauw rg = = rioolgeur grbr = grijsbruin teelaarde *P : = terpetinegeur or = oranje tr = = teergeur ro = rood * th = afval t i wi : = weeïge geur wi = wit zt = = zoete geur zw = zwart 1 kolengruis puin - afwijkende geur bl blauw * PEI -BUIS j * mogelijke toevoegingen 1 do ~ donker 1 verloren casinq li licht 1 D O DO DOD 1 D D D D D D D [ D D D D G D D t D D D D D D D 1 ÏÏ^ÏW i:!:-: :ii:: l sintels slib 1 vliegas holle ruimte water T LL o/ _i_ oud maaiveld 1 ^r grondwater 1 1 monstertraject 1... j A/-test(olie/watertest) geen reactie (vermoedelijk niet verontreinigd met minerale olie) 1 lich ;e reactie (vermoedelijk licht verontreinigd met minerale olie) j ster ke reactie (vermoedelijk ernstig verontreinigd met minerale olie)] j overig verticale schaal 1:50 gtp \.. L$LJ H:\Teken\Symbolen\Algemeen\OBoorbeschrijving.dwg d.d.:

22 projectcode W en r~ o o BIJLAGE 3 BLAD1 drainage/inf.syst. Dordrecht m s t e r d m b v boorbeschrijving Boringnummer: 201 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boomnettiode: Edelman Peilen in m. Lo.v. N.A.P. Boringnummer: 202 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. to.v. NAP. T br; grindhoudend (matig), puinhoudend (zwak) libr libr Nbr "ligr W//, grbr gr Y//M X Boringnummer 203 Boringnummen 204 Datum boring: Datum boring: Uitgevoerd door AS Uitgevoerd door AS Boormetriode: Edelman Boormethode: Edelman Peilen in m. t.o.v. NAP. Peilen in m. t.o.v. N.A.P. -0- dobr "libr m -o- dobr; grindhoudend (sterk), puinhoudend (zwak) libr grbr grbr grbr -2- grbr -2-05*02/ :33

23 projectcode drainage/inf.syst. Dordrecht W a r~e o o A m s t e r cd a m b BIJLAGE 3 BLAD 2 boorbeschrijving Boringnummer 205 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. Lo.v..N.A.P. Boringnummer 206 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. Lo.v. NAP. -0- libr -o- " " dobr; grindhoudend (sterk), puinhoudend (zwak) grbr T libr; puinhoudend (sterk) grbr br puinhoudend (sterk) ar grton puinhoudend (sterk) ÜJ.3.01 LU Boringnummer 207 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. t.o.v. NAP. Boringnummer 208 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. t.o.v. N.A.P. -0- libr libr :" : : : : : :- br. puinhoudend (matig); baksteen T -1- libr grbr gr grbr ÜJ /02/2002

24 projectcode W ca r o o BIJLAGE 3 BLAD 3 drainage/inf.syst. Dordrecht i m s t e r d m t> v boorbeschrijving Boringnummer 209 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormettiode: Edelman Peilen in m. t.o.v. NAP. Boringnummer 210 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boonnethode: Edelman Peilen in m. Lo.v. NA.P. libn puinhoudend (zwak) gn o/w-test - T br puinhoudend (stert() T #? :?&"[ br V//, - _ol,bz dogr. o/w-test + (Jol.bz ui grbr o/w-test licht gr, o/w-test gn o/w-test - [IJ Boringnummer 211 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boonnethode: Edelman Peilen in m. t.o.v. N.A.P. Boringnummer 212 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boonnethode: Edelman Peilen in m. t.o.v. N.A.P. -0-.o.m -g.» libr br puinhoudend (zwak) T X7.v.vA'- ; : : : #] -0- br grindhoudend (matig), puinhoudend (matig) grbr grbr -2- a." -2-05/02/ :33

25 projectcode W a r~o o o BIJLAGE 3 BLAD 4 drainage/inf.syst. Dordrecht m s t e r~ cd a m v boorbeschrijving 'Boringnummer 213 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. Lo.v. NAP. Boringnummer 214 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. Lo.v. N.A.P. libr -o- dobr bn grindlaag libr br T -2- grbr -2- grbr lll -3- Boringnummer 215 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. t.o.v. N.A.P. Boringnummer 216 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. Lo.v. N.A.P. -0- puinhoudend (matig), grindhoudend (mat'g); baksteen A A 4 fl -0- wi; baksteen, bouwpuin puinhoudend (matig), grindhoudend (matig): baksteen... A--.AvA-.- A-.-A-.v.-.-: -1- libn puinhoudend (sterk); baksteen grbr -2- llj -2- grbr 05/02/ :33 '

26 projectcode drainage/inf.syst. Dordrecht NA/ a r e o o m s t e red a m fc> v BIJLAGE 3 BLAD 5 boorbeschrijving Boringnummer 217 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. l.o.v. NA.P. Boringnummer 218 Datum boring: Uitgevoerd door AS Boormethode: Edelman Peilen in m. Lo.v. NAP. -0- bn puinhoudend (sterk), grindhoudend (matig): baksteen -0- br, puinhoudend (matig), grindhoudend (matig); baksteen br puinhoudend (matig), grindhoudend(zwak) libr grbr ".- 05/02/ :33

27 L J td Dagelijkse netto neerslag (mm) p» ia n> (T) O O 1-jun-01 9-jun jun jun-01 3-jul jul-OI 19-jul-OI 27-jul-01 4-aug aug aug aug-01 5-sep sep sep sep-01 7-okt okt okt okt-01 8-nov nov nov-01 2-dec dec dec dec-01 3-jan jan jan jan-02 4-feb feb feb feb-02 (D C 0) 3 (Q {Q ro o O (Q O fl> n>»* 3 ro a. SL TT _ f: 3 e/i <-h n> 1-1 p. tn 3 Gesommeerde tiendaagse bruto neerslag (mm)

28 WARECO BIJLAGE 5 Grondwaterstanden per raai

29 -J!-> UJ O O,21 oer, grondwaterstand (m+nap) O 00 r i i sr ua n o. fd o r\j bruto neerslag (mm/dag)

30 L -J I-» LO 1-* O O O CT> *o' cr o- (O grondwaterstand (m+nap) (U ia nin r i r r i! i s! i) S i hj! C» j o IN3?! o i o : Ó ': O! ui l l 1 i- 1 uo U i ro,! ' W i!! ro I bruto neerslag (mm/dag)

31 l l-* oo o oen grondwaterstand (m+nap) 01 U3 (C UI (3. ro ro ro bruto neerslag (mm/dag)

32 oo.grondwaterstand,(m+nap) b> l' il! ;! T> ; i i «2, l i l f" l i!ua ; j 'S i - o! ; ó h^ -J a ; cr P Hl» e* a * o ; ro I'S-! 00 o> -si o o o o o o o bruto neerslag (mm/dag) 00 o O o

33 , grondwaterstand,(m+nap) <b r r r r L j j r L a. "r. L,.» " u,- ^ f» l bruto neerslag (mm/dag)

34 , grondwaterstand,(m+nap) II n> : (D : O! cr i-> i-» un ro o oo o -j o cr ro ; o en bruto neerslag (mm/dag)

35 i l f'~i T "t r... t f... -i - L.. I L -J L T Li l 5 l ' l r Roai 1 Hoekenessestraat stoep tuin woning tuin Hoogte in m t.o.v. NAP O pb218-0,5-1,0-1,5 '////////////////, -2,0-2,5 ^ -2,5 [Q] drainage in grindkoffer beoogd instelniveau in m t.o.v. NAP waterstand droge periode d.d waterstand natte periode d.d scheidende laag LAND VAN VALK, DORDRECHT Effectiviteit drainage- / infiltratiesysteem Bijlage 6a Schematische dwarsdoorsnede raai l Schaal horizontaal: l: 200 Schaal verticaal : l : 50 WARECO A4l 297 projectcode: filenaam: 71310_06.dw3 datum : 04-( get. door : MS gezien:

36 T l I l T II l Rggj 2 Wolbrandstraat stoep tuin woning tuin Hoogte in m t.o.v. NAP O -0,5 pb215-1,0-1,5-2,0-2,5 drainage in grindkoffer beoogd instelniveau in m t.o.v. NAP waterstand droge periode d.d waterstand natte periode d.d scheidende laag LAND VAN VALK, DORDRECHT Effectiviteit drainage- / infiltratiesysteem Bijlage 6b Schematische dwarsdoorsnede raai 2 Schaal horizontaal: l: 200 Schaal verticaal : l: 50 A projectcode: filenaam: 71310_06.dwg datum get. door gezien: MS WARECO

37 Rggj 3 Heijsterbachstraat stoep woning tuin Hoogte in m t.o.v. NAP Hoogte in m t.o.v. NAP O kru i p_rujrn te pb212-0,5-2,5 LAND VAN VALK, DORDRECHT Effectiviteit drainage- / infiltratiesysteem Bijlage 6c Schematische dwarsdoorsnede raai 3 ] drainage in grindkoffer ^jl" * beoogd instelniveau in m t.o.v. NAP waterstand droge periode d.d waterstand natte periode d.d scheidende laag Schaal horizontaal: l: 200 Schaal verticaal : l: 50 WARECO A projectcode: filenaam: 71310_06.dwg datum : ; get. door : MS gezien:

38 ' I I ' I I 'l i Raai 4 Werkenmondestraot stoep tuin woning tuin Hoogte in m t.o.v. NAP Hoogte in m t.o.v. NAP -2,5 Q drainage in grindkoffer qy'' ** basispeil in m t.o.v. NAP waterstand d.d waterstand d.d waterstand d.d scheidende laag LAND VAN VALK, DORDRECHT Effectiviteit drainage- / infiltratiesysteem Bijlage 6d Schematische dwarsdoorsnede raai 4 Schaal horizontaal: l: 200 Schaal verticaal : l : 50 A4l 297 x 210 piojectcode: Hlenaam: 71310_06.dwg datum get. door gezien: : Q2 : MS _ WARECO bodoftfê

39 Roai 5 Heijsterbachstraat stoep woning brandgang schuur,, rommedijk put57 drainage in grindl.ofi.--r basispeil in m t o v NAP waterstand d.d. l l waterstand d.d O l i waterstand d d. 2J--IO-200' scheidende laag LAND VAN VALK, DORDRECHT Effectiviteit drainage- / infiltratiesysteem Bijlage 6e Schematische dwarsdoorsnede raai 5 l hürizonuat l: ZOO Schaal verticaal : l: 50 A-J 297 projectrade: ilenaam: 7l310_0fi.dwg gezien: datum : Q02V get. door : MS ~ WARECO

40 UND VAN VALK, DORDRECHT Effectiviteit drainage- / infiltratiesysteem

41 j Bijlage: 8 Peilvak 1 Raail pb216,^ v" -1,00 WARECQ gemiddelde afwijking: 0,07 m -1 nn -4 1 m CL, ^ M ' &i an 'Ö nj ' ï2i Rn - l,ou ffi 7n - o d ftn gi.ou - 1 on >,*vvvv*v^v Li l» -' ^ ^^'^^^-SA^V U l - fca^ f\ d \rjf l, 1.11,. ü b ; \T"1 ^sj 30 0 gemiddelde afwijking: 0,06 rei 25 ^. o 20 > e * ' 15 J 1 Ut OJ (U 10 «s 5 - pb 218 ^ N^\^\^\ v^\ v^\ v^v^o0^ \ \ * 0 * \* \ 0, ^s \*^ 01^ 1 nn j i i ' i i i i j 30 ST ' <1 9n ^ S,40- o rt ' 4-> -ö 1,80- ^l,90- -2,00 - A 1 ga^-----! i ^^*^S* I. \^sj\! \ J sv '-X«j "^x; U I il,u LU., gemiddelde afwijking: 0,00 m 25 _ m ö - 15 ^ O) 10 = 'S grondwaterstand handmeting model waarden job.bij8.xls, raail

42 Bijlage 8 WARECQ Peilvak 2 Raai2 pb N ft N fc*^., <a^ -i*> N i N i- N *& N 9, v* «A* ^^Jb v^ \v 1 ^^n «,v< NO* 7,0* V 1 n n. i i i i. i i 30 eü* 1 m ^i 55 > -1 -i.^u?n Q -1 ^n 5 ^^-«^ J : aj_""l... ^ri '<^»iv I «i. 2_v,». ö S 1 ^n - ^^» "-«< -20 "Ë v^r 15 S SS js -TI w K 2.1?n - a is 1 RO - 0 liöu " ,00 -LiL a. i.. t Ui jllü Ju., gemiddelde afwijking: 0,02 10 c O 5 5 *? pb213 gemiddelde afwijking: -0,01 m pb 214 P E - gemiddelde afwijking: -0,05 m grondwaterstand handmeting model waarden job.bij8.xls, raaiz

43 tr 'S' x grondwaterstand (m tov NAP) \ L. \ é> '& NJ O 00 O O O O Ö er IX) h-» ro ï?d TJ pj rd LO CU U) n oo 01 -* -» NJ ro w o ui o ui o bruto neerslag (mm/dag) i l l 3- " S 3 S

44 W er b- grondwaterstand (m tov NAP) a er grondwaterstand (m tov NAP) ^ grondwaterstand (rruov NAP) ö er eo W gêë8 ëë ëê g o ro V 01 -» -» M to O CJl O <J1 bruto neerslag (mm/dag) Cd O bruto neerslag (mm/dag) 01 S S ö S ë bruto neerslag (mm/dag) 3 S" 'S S & <u 3 S. «rr>.j 'l «St..,.--,J W ""l ^^"1 -kto«^ldl

45 Bijlage 8 WARECQ Peilvak 2 Raai 2 pb215 gemiddelde afwijking: 0,03 grondwaterstand handmeting model waarden job.bij8.xls, raai

46 er er grondwaterstand (m tov NAP) grondwaterstand (m tov NAP) NJ JO _M -».-»-». ^ ^ ~CO "-i CD Vl Ol CO "-» O O O O O O O S grondwaterstand (m tov NAP) 10 N> ro ö o- r«o O pö ^Ö v ffi. M «s: sr 10 n> 09 \ p A to ui ó 1- bruto neerslag (mm/dag) O 01 KJ O bruto neerslag (mm/dag) Ol -i -» M tv O Ui O t bruto neerslag (mm/dag) j «L.-.J

47 ] Bijlage 8 Peilvak 4 Raai4-1,60 gemiddelde afwijking: 0,09 grondwaterstand handmeting model waarden job.bij8.xls, raai

48 p b W t n oo grondwaterstand (m tov NAP) grondwaterstand (m tov NAP) i i öööooooooo grondwaterstand (m tov NAP) 8 "8 "S 8 8 ê 8 ö 'o S Ö cr ro O js u,' S l i 3 3 CO (X O rv> 01 S S ë S ë bruto neerslag (mm/dag) ^ bruto neerslag (mm/dag) -* 10 Ol O bruto neerslag (mm/dag) 3 g" 'S o a o g- 5. a S et. K- l* l

49 ...J p bo o» f ta noo grondwaterstand (m tov NAP) otoco^ioen-^cohj-^o o o o o o o o o o o o ü o- grondwaterstand (m tov NAP) _to o o Ö o- grondwaterstand (m tov NAP) 8 S o S g è a er N) o VI r 3- I o bruto neerslag (mm/dag) bruto neerslag (mm/dag) 01 S S S bruto neerslag (mm/dag) l l "

50 ,WP = NAP -i.so' 1 Aft isostijghoogtelijn met stijghoogte n m t.o.v. NAP d.d. 1 juli 2001 LAND VAN VALK. DORDRECHT Effectiviteit drainage- / infiltratiesysteem Bijlage 9 Berekende isostijghoogtelijnen droge periode datum :

51 !> Isostijghoogtelijn met stijghoogte n rn VAN VALK, DORDRECHj Effectiviteit drainage- / infiltratiesysteem Bijlage 10 Berekende isostijghoogtelijnen natte periode

52 Bijlage 11: Gevoeligheidsanalyse -S Doorlatendheid wegennet voor woning gem perc p/10 96 P/2 97 REF P*2 101 p* gevoeligheic + stdev perc achter woning gem perc stdev perc binnenterrein gem perc +- stdev perc Doorlatendheid binnenterrein voor woning gem perc p/ P/2 REF P*2 p*10 99 gevoeligheic +- stdev perc Doorlatendheid onder woningen voor woning p/10 P/2 REF P*2 p*10 gem perc stdev perc gevoeligheic +- Berging p/10 P/2 REF p*2 p*10 gevoeligheic voor woning gem perc stdev perc Efectieve neerslag voor woning gem perc P*0,2 105 P*0,6 101 REF P*l,2 102 p*l,6 99 gevoeligheic ++ stdev perc achter woning gem perc stdev perc achter woning gem perc stdev perc achter woning gem perc stdev perc achter woning gem perc stdev perc binnenterrein gem perc stdev perc binnenterrein gem perc +- stdev perc binnenterrein gem perc stdev perc binnenterrein gem perc stdev perc job.bijll.xls

53 Drainageniveau P-I,O p-0,5 REF P+0,5 p+1,0 gevoeligheic voor woning gem perc stdev perc Drainage weerstand voor woning gem perc P-I,O 120 p-0,5 120 REF p+0,5 93 p+1,0 92 gevoeligheic ++ stdev perc achter woning gem perc stdev perc achter woning gem perc stdev perc Weerstand bovenste waterscheidende laag voor woning achter woning gem perc stdev perc gem perc p/10 P/2 REF P*2 p* gevoeligheic stdev perc binnenterrein gem perc stdev perc binnenterrein gem perc stdev perc binnenterrein gem perc stdev perc job.bijll.xls

54 Stijging freatische grondwaterstand B 0-20 cm BH ^0-40 cm fip cm ü cm GRONDWATEKMOpEL, LAND VAN VALK Bijlage 12 Berekende verandering freatische grondwaterstand zeer natte wintersituatie (scenario 1). 420, A3 x l schaal:l: projectcodej 71310b gel. door : DO filenaam: 71310b-2.apr

55 Verlaging freatische grondwaterstand O -1 cm WO. 1-2cm GRONDWATERMOpEL, LAND VAN VALK Bijlage 13 Berekende verandering freatische grondwaterstand, zeer droge zomersituatie (scenario 2).

56 Verlaging freatische grondwaterstand m 0-4 cm 4-8 cm 8-12 cm Hl cm cm GRONDWATEKMODEL, LAND VAN VALK Bijlage 14 Berekende verandering freatische grondwaterstand, bij verlaging drain.niveau in de winter (scenario 3). datum :

57 Verhoging freatische grondwaterstand Bijlage 15 Berekende verandering freatische grondwaterstand, bij verhoging infiltratie niveau in de zomer (scenario 4). B O - 4 cm B 4-8 cm P 8-12 cm H cm cm