Masterplan Vis. samenvatting

Transcriptie

1 Masterplan Vis samenvatting

2 Het internationaal Scheldestroomgebiedsdistrict, met een oppervlakte van km², strekt zich uit over 5 regio s (drie landen). De Schelde ontspringt in de regio Artois-Picardië in Frankrijk waarna zij of één van haar zijrivieren drie Belgische regio s doorkruist (Wallonië, Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) om vervolgens Nederland te bereiken, waar zij uitmondt in de Noordzee via de Westerschelde, die samen met de Zeeschelde één van de grootste estuaria van Europa is (Natura 2000-gebieden). Het stroomgebied is één van de dichtstbevolkte en meest geïndustrialiseerde van Europa, terwijl de landbouw intensief is. De Schelde is een laaglandwaterloop met een laag debiet. De hoge bevolkingsdichtheid maakt de Schelde gevoelig voor verontreiniging door menselijke activiteiten. Verder zijn er tal van waterbouwkundige kunstwerken, die er kwamen ten behoeve van scheepvaart (sluizen), de ontginning van laaggelegen gebieden (polders), terugslagkleppen, energieopwekking (watermolens), regulatie van waterpeilen (stuwen) en wordt de Schelde op vele plaatsen gebaggerd. Kaart bevolkingsdichtheid

3 Belangrijkste trekvissen in het Scheldedistrict 01. Paling (Anguilla anguilla) 02. Rivierprik (Lampetra fluviatilis) 03. Zeeprik (Petromyzon marinus) 04. Zalm (Salmo salar) 05. Zeeforel (Salmo trutta trutta) 06. Fint (Alosa fallax) 07. Bot (Platichthys flesus) 08. Dunlipharder (Liza ramada) 09. Elft (Alosa alosa) 10. Spiering (Osmerus eperlanus) 11. Houting (Coregonus oxyrhynchus) 12. Kopvoorn (Squalius cephalus) 13. Winde (Leuciscus idus) 14. Serpeling (Leuciscus leuciscus) 15. Driedoornige stekelbaars (Gasterosteus aculeatus) 16. Beekforel (Salmo trutta fario) 17. Snoek (Esox lucius) 18. Atlantische steur (Acipenser sturio) Kleurcodes EKR waarde (toestand visbestanden) Zeer goed Goed Matig Ontoereikend Slecht De toestand van de vispopulaties is een kwaliteitselement waarmee de ecologische toestand van de waterlopen kan beoordeeld worden. Deze wordt bepaald op basis van een index waarmee het verschil tussen de waargenomen populatie en de referentietoestand die niet of nauwelijks verstoord is door de mens te beoordelen. De kwaliteit van de vispopulaties in het district is niet goed. Vooral de trekvispopulaties die zich in hun levenscyclus regelmatig verplaatsen tussen verschillende gebieden. Sommige van deze vissen, zoals spiering en fint, trekken naar het zoete gedeelte om er te paaien en op te groeien. Andere soorten, zoals de paling, trekken naar de zee. Het voorbeeld van de paling Paling is beschermd omwille van het feit dat deze soort wereldwijd met uitsterven is bedreigd. In een Europees reglement wordt voorzien dat elke lidstaat acties plant om te zorgen dat de populatie van die soort blijvend hersteld wordt. Zo plannen alle landen gerichte maatregelen om glasaaltjes weer in te voeren, met degelijke wetenschappelijke omkadering, evenals een omkadering van de visvangst.

4 Vissen zijn gevoelig voor verontreiniging maar ook aan een verslechterende hydromorfologische kwaliteit, en aan knelpunten voor viscirculatie. De verschillende soorten «knelpunten» voor de vismigratie en eventuele oorzaken van vissterfte: Stuwen Duikers Sluizen Turbines, pompgemalen of roosters Verlies van paai- en opgroeigebied Waterverontreiniging Visserij Stuw Vervuilde lozingen Duiker Pompgemaal Kanalisering en oeveraanleg De fysieke en chemische verandering van de rivier heeft er in het verleden voor gezorgd dat de ecologische kwaliteit sterk is achteruit gegaan. Die ecologische kwaliteit wordt gemeten met een index die afgeleid is van de toestand van de waterplanten, bodemdieren en vissen. Die ecologische toestand wordt uitgedrukt in 5 klassen en is bij punt 2 voor de vis weergegeven.

5 Verbetering van ecologische continuïteit Veel knelpunten voor vismigratie kunnen opgelost of gemitigeerd worden door : het volledig verwijderen van het kunstwerk het aanleggen van vispassages voor stroomopwaartse trek het uitrusten met visvriendelijke turbines of pompen om te vermijden dat vissen ernstig of levensbedreigend verwond worden een visvriendelijk beheer van sluizen om de doorgang van trekvissen te bevorderen in hun migratieperiode. Gezien het groot aantal geïnventariseerde knelpunten maken de verschillende ISC-partijen lijsten op van prioritaire waterlopen waar die continuïteit dient hersteld te worden. Wat betreft de waterkwaliteit en habitats voorzien de stroomgebiedbeheerplannen in de nodige maatregelen. Voor de visserij neemt elk land wettelijke maatregelen om de populaties te beschermen.

6 Conclusies Uit het voorgaande blijkt dat de huidige toestand van de vispopulaties in de meeste delen in het stroomgebied van de Schelde slecht of ontoereikend is. Aanbevelingen 1) In aanloop naar acties is het nodig om op Districtsniveau een inventarisatie van de verschillende knelpunten te maken en te komen tot een prioritering. 2) In de prioritering is het van belang dat er rekening wordt gehouden met het grensoverschrijdende karakter van de Schelde en de zijrivieren ervan, evenals met het specifieke karakter van bepaalde soorten zoals de paling. 3) Grensoverschrijdende informatie-uitwisseling over de toegankelijkheid van paai- en kraamgebieden is prioritair, ook voor de verbetering van de kwaliteit van de habitats. 4) Voor concrete plannen zoals de palingbeheerplannen en stroomgebiedsbeheerplannen is afstemming tussen de partijen van belang. We denken hierbij aan acties voor het bevorderen van stroomop- en afwaartse passeerbaarheid (waarbij in de prioritering de kwaliteit van de leef- en paaigebieden mede een rol spelen), alsook aan de bescherming tegen overbevissing door wet en regelgeving. 5) Er is speciale aandacht nodig voor het visvriendelijk maken van pompgemalen en waterkrachtcentrales. 6) Herintroductie van soorten kan in sommige gevallen gewenst zijn.

7 Internationale Scheldecommissie Italiëlei 124 bus Antwerpen, België Tel Fax sec@isc-cie.org Website Leden die bijdroegen tot de opmaak van het Master Plan Vis Sandrine Dutrieux (IBGE-BIM-Brussel); Celia Tixier (DREAL-Frankrijk); Emeline Cathelain (DREAL-Frankrijk); David Dufour (DGARNE-Wallonïe). Maarten Van Aert (VMM-Vlaams Gewest); Jan Breine (INBO -Vlaams Gewest); Eddy Lammens (RWS - Nederland); Zwanette Jager (ZiltWater- Nederland); Marc Naessens (BENELUX); Arnould Lefébure (CIE); Julia van der Hoeven (CIE) Voor meer details hierover wordt verwezen naar het Schelde (link) Master plan vis