Visie op het vaarwegbeheer Definitief. Datum 16 april 2014 Opgemaakt door afdeling Planvorming Kenmerk

Transcriptie

1 Definitief Datum 16 april 2014 Opgemaakt door afdeling Planvorming Kenmerk

2 Pagina 2 van 12 INHOUDSOPGAVE 1. Waterschappen en vaarwegbeheer Vormen van beheer Vaarwegbeheer Vaarwegfunctie Vaarwegen Nautisch beheer Visie Waterschap Vallei en Veluwe Algemeen Vaarwegen Maatschappelijke functie (informeel vaarwegbeheer) Vaarwegfunctie (formeel vaarwegbeheer) Verdeling onderhoudskosten Investeringen Bedienen van sluizen Overige voorzieningen Vergunningen en handhaving... 12

3 Pagina 3 van 12 Inleiding Het vaarwegbeheer is de laatste jaren een veelbesproken onderwerp. Met het Bestuursakkoord Water en de Waterwet hadden de provincies de verplichting om het vaarwegbeheer te herzien. De versnipperde situatie die in de jaren daarvoor was ontstaan moest worden verbeterd. De opdracht 1 voor provincies was het doelmatiger en daarmee kostenbesparend beleggen van het vaarwegbeheer. Gebleken is dat in veel gevallen het efficiënt en doelmatig kan zijn om het vaarwegbeheer bij de waterbeheerder te beleggen. Wanneer de beoogde vaarwegbeheerder het waterschap betreft zitten hier echter financiële en juridische beperkingen aan. Waterschappen hebben als functionele overheid de verplichting om de voor hun taak beschikbare financiële middelen in te zetten voor de taak waarvoor ze zijn ingesteld. Het is daarom ook niet zondermeer toegestaan om extra taken zoals het vaarwegbeheer bij het waterschap te beleggen. De opdracht aan de provincies om het vaarwegbeheer te herzien was voor de Unie van Waterschappen (hierna: Unie) aanleiding om ten behoeve van de waterschappen een notitie op te stellen voor het vaarwegbeheer. In die notitie concludeert de Unie dat de grotere/belangrijkere doorgaande regionale vaarwegen (zowel recreatief, als ook beroeps) veelal bij de provincies in (vaarweg)beheer zullen blijven. De overige regionale vaarwegen kunnen aan het waterschap worden toegewezen wanneer daar een gedegen financiële compensatie tegenover staat. Daarnaast hebben de Unie en IPO een Handreiking voor de Kostenverdeling opgesteld die als leidraad kan dienen in het geval het vaarwegbeheer bij een waterschap wordt belegd en hier substantiële meerkosten uit voortkomen. De visie en de handreiking zijn een algemene leidraad en niet bindend. Waterschappen hebben de ruimte om een eigen visie te bepalen. Waterschap Vallei en Veluwe heeft die ruimte met onderliggende visie ingevuld. Onderliggende visie sluit aan op de notitie van de Unie. Uitgangspunt is dat de grotere vaarwegen bij de provincie behoren te blijven. Recreatieve vaarwegen kunnen met een gedegen compensatie van de kosten in beheer worden overgedragen aan het waterschap. Aanvullend daarop stelt Waterschap Vallei en Veluwe dat ook de kosten voor het vaarwegbeheer op de kleinere vaarwegen zonder formele vaarwegfunctie niet door het waterschap gedragen worden. leeswijzer Deze visie is in twee hoofdstukken verdeeld. Het eerste hoofdstuk beschrijft de kaders welke met name op nationaal niveau zijn vastgelegd. Het is opgedeeld in een algemene beschrijving van het vaarwegbeheer, een juridisch kader en een beleidskader. Het tweede hoofdstuk betreft de eigenlijke visie van Waterschap Vallei en Veluwe. In dit hoofdstuk worden de uitgangspunten weergegeven zoals die gelden voor Waterschap Vallei en Veluwe. 1 De opdracht om het vaarwegbeheer te herzien volgt uit artikel 2.8 eerste lid van de Invoeringswet van de Waterwet.

4 Pagina 4 van Waterschappen en vaarwegbeheer 1.1. Vormen van beheer Het waterbeheer in brede zin kent meerdere beheeronderdelen en beheerders. De afzonderlijke beheeronderdelen hebben veel raakvlakken maar onderscheiden zich door het verschil in doelstelling. Voor een goed begrip van deze visie worden drie beheervormen uiteengezet. Waterstaatkundig beheer: Waterstaatkundig beheer omvat de waterstaatkundige verzorging van het watersysteem gericht op de in artikel 2.1 van de Waterwet genoemde doelstellingen: a) voorkoming en waar nodig beperking van overstromingen, wateroverlast en waterschaarste, in samenhang met b) bescherming en verbetering van de chemische en ecologische kwaliteit van watersystemen en c) vervulling van maatschappelijke functies door watersystemen Watersstaatkundig beheer omvat alle handelingen en activiteiten ten behoeve van een goed functionerend watersysteem. Daarbij houdt het naast veiligheid, kwantiteit en kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater rekening met de maatschappelijke functie van het watersysteem. Vaarwegbeheer: Het vaarwegbeheer betreft de zorg voor aanleg en instandhouding van infrastructurele voorzieningen die nodig zijn voor het gebruik van het water door scheepvaart. Dat wil zeggen dat het water toegankelijk moet zijn voor de vaartuigen die gebruik maken van het betreffende water. Het profiel van het water moet de juiste afmetingen hebben en op voldoende diepte zijn. Concreet hebben we het dan over het baggeren, het onderhouden van oeverbescherming en het vrijhouden van de vaarweg (ook ijsvrij). Dit heeft veel raakvlakken met het waterbeheer waar waterbeheerders verantwoordelijk voor zijn. Het begrip vaarwegbeheer dient voor het begrip in deze visie te worden onderscheiden in formeel vaarwegbeheer op vaarwegen met -, en informeel vaarwegbeheer op vaarwegen zonder formele vaarwegfunctie. Nautisch beheer: Het nautisch beheer omvat de verkeersregels op het water. Op grond van de Scheepvaartverkeerswet wordt de nautisch beheerder aangewezen welke zorg draagt voor de uitvoering en handhaving van de verkeersregels op het water. Naast de regels in de Scheepvaartverkeerswet en het Binnenvaartpolitiereglement kan de nautisch beheerder nog nadere regels stellen die het nodig acht voor een goede scheepvaart.

5 Pagina 5 van Vaarwegbeheer Waterwet Een taak van de provincie die in de Waterwet is opgenomen is het aanwijzen 2 van functies aan regionale wateren. Als een functie is vastgelegd in de provinciale verordening leidt dat tot verplichtingen voor de beheerder: hij moet zijn beheer zo uitoefenen dat de functie daadwerkelijk benut/toegepast kan worden. De functie vaarweg is een van de functies die de provincie aan een water kan toewijzen. Op grond van de Waterwet draagt de provincie het waterbeheer op aan de waterschappen 3. De Waterwet kent het begrip vaarwegbeheer niet. Het begrip beheer wordt in de Waterwet gedefinieerd als: de overheidszorg met betrekking tot een of meer afzonderlijke watersystemen of onderdelen daarvan, gericht op de in artikel 2.1 genoemde doelstellingen. Een van de doelstellingen van artikel 2.1 is de maatschappelijke functie waaronder ook het varen valt. Met het opdragen van het waterbeheer aan het waterschap wordt impliciet ook het vaarwegbeheer opgedragen. Er worden echter geen eisen gesteld aan de wijze waarop het waterschap de maatschappelijke functie invult. Waterschapswet Bij het opdragen van het waterbeheer aan het waterschap dient de provincie de Waterschapswet in acht te nemen. Deze heeft een beperkende werking in die zin dat het waterschap een functionele overheid is wiens kerntaak bij wet 4 is bepaald. De taak 5 van het waterschap bestaat uit de zorg voor het watersysteem en de zorg voor het zuiveren van afvalwater. Daarnaast kan de zorg voor een of meer andere waterstaatsaangelegenheden zijn of worden opgedragen. Als de verplichtingen voor het invullen van de vaarwegfunctie aantoonbaar meer kosten met zich meebrengt moet het vaarwegbeheer worden onderscheiden van het waterstaatkundig beheer (waterkwaliteit, waterkwantiteit en veiligheid) en behoort het waterschap op grond van artikel 98 Waterschapswet en artikel 146 Provinciewet voor het te onderscheiden vaarwegbeheer volledig te worden gecompenseerd. De wetgever beschouwd het vaarwegbeheer, zover als de taakopvatting van het waterschap dat toelaat, als uitvoering van de maatschappelijke functie behorend tot het waterbeheer. Het waterschap is vrij te bepalen hoe het de maatschappelijke functie invult. Wanneer de omvang van het vaarwegbeheer tot substantiële meerkosten leidt is het waterschapsoverstijgend en kan het niet zonder gedegen compensatie bij het waterschap worden belegd. Wanneer het betreffende water om deze vorm van vaarwegbeheer vraagt zal hiervoor door de provincie een formele vaarwegfunctie en een vaarwegbeheerder aangewezen moeten worden. 2 Artikel 4.4 Waterwet 3 Artikel 3.2 lid 1 Waterwet: Bij provinciale verordening worden voor de niet bij het Rijk in beheer zijnde watersystemen of onderdelen daarvan, overheidslichamen zoals het waterschap aangewezen die belast zijn met het beheer. De taken die aan het waterschap worden opgedragen betreffen, volgens artikel 1 van de Waterschapswet, de zorg voor het watersysteem en zorg voor het zuiveren van afvalwater en eventueel kunnen nog de zorg voor andere waterstaatsaangelegenheden worden opgedragen, bijvoorbeeld vaarwegbeheer. 4 Artikel 98 Waterschapswet: Het waterschap draagt de kosten die zijn verbonden aan de behartiging van de taken die het waterschap in het reglement zijn opgedragen. Evenwel worden, voorzover de behartiging van die taken redelijkerwijs moet worden geacht het belang van het gebied van het waterschap te boven te gaan op grond dat deze tevens in belangrijke mate is de behartiging van een nationaal of provinciaal belang, aan het waterschap bijdragen verleend ten laste van de kas van het Rijk onderscheidenlijk die van de desbetreffende provincie of provincies. 5 Artikel 1 Waterschapswet

6 Pagina 6 van Vaarwegfunctie Een vaarwegfunctie is nodig voor die wateren waarvoor het vaarwegbeheer niet binnen het waterbeheer kan worden ingevuld. Het is aan de provincie om een water wel of geen vaarwegfunctie toe te kennen. Het betreft in de regel de grotere vaarwegen met een bovenregionaal belang waarvoor de provincie het nodig acht een vaarwegfunctie aan te wijzen. Over het algemeen zijn dat de beroepsvaarwegen en de overige doorgaande recreatieve vaarwegen zoals opgenomen in het BRTN 6 - netwerk. Dat hoeft echter niet. De provincie kan besluiten om lagere of juist alleen hogere vaarwegen formeel aan te wijzen. Bij het aanwijzen van een vaarwegfunctie en het waterschap als vaarwegbeheerder zal er overeenstemming moeten zijn over de vergoeding van de meerkosten. Zoals onder 1.2 toegelicht zal het formele vaarwegbeheer al snel waterschapsoverstijgend zijn en op grond van artikel 98 Wsw en op grond van artikel146 Pw gecompenseerd moeten worden. De provincie Utrecht en Gelderland hanteren de IPO Handreiking als uitgangspunt bij het bepalen of er sprake is van meerkosten welke vergoed moeten worden. De Handreiking gaat uit van substantiële meerkosten bij een scheepvaartintensiviteit van 5000 recreatieve vaarbewegingen per jaar of bij beroepsscheepvaart. Voor formele vaarwegen die onder de grens zoals opgenomen in de Handreiking blijven worden vaak wel kosten gemaakt. Er is tussen waterschappen en provincies nog steeds veel discussie over de kostenverdeling. Wanneer het betreffende water niet formeel is aangewezen als vaarweg bestaat er geen verplichting voor de provincie ten aanzien van de financiële compensatie op grond van artikel 98 Waterschapswet of artikel 146 Provinciewet. Er worden in het kader van de scheepvaart ook geen eisen gesteld door de provincie. Het vaarwegbeheer wordt dan geacht binnen het waterstaatkundig beheer op te gaan. Waterschappen kunnen er is geen wettelijke verplichting! dus vaarwegbeheer uitvoeren, voor zover het niet gaat om actief vaarwegbeheer met een bovenwaterschappelijk belang zonder daarvoor financieel gecompenseerd te worden. Een dergelijk vaarwegbeheer zou kunnen worden gekarakteriseerd als een passief (informeel) vaarwegbeheer, dat onderdeel is van het reguliere waterstaatkundig beheer, dat uitgaat van een plaatselijk waterschappelijk belangenkader en dat zal moeten worden bekostigd uit de middelen die beschikbaar zijn voor het reguliere waterbeheer. Wanneer hier toch meer kosten uit voortkomen zal het waterschap een besluit moeten nemen hoe hier mee om te gaan. Hierin zijn meerdere opties mogelijk. Het kan de kosten accepteren en het als invulling van de maatschappelijke functie beschouwen, het kan partners zoeken die belang hebben bij de instandhouding van de vaarweg zoals een gemeente of het beperkt het vaarwegbeheer tot een acceptabeler kostenniveau. 6 Beleidsvisie Toervaart Nederland van de Stichting Recreatietoervaart Nederland. De Stichting Recreatietoervaart Nederland is een samenwerkingsproject van Rijk, IPO, UvW, ANWB, HISWA Vereniging, Nederlands Platform voor Waterrecreatie, Sportvisserij Nederland en het Watersportverbond.

7 Pagina 7 van Vaarwegen Doordat de provincie niet op alle wateren waar gevaren kan worden een formele vaarwegfunctie aanwijst ontstaan er drie te onderscheiden situaties. De omvang van de wateren is hierbij niet van belang. Het onderscheid ontstaat aan de hand van de eisen die gesteld worden aan het water. Die eisen kunnen voortkomen uit gemaakte afspraken (informeel vaarwegbeheer) of door de provincie opgelegde vaarwegfunctie (formeel vaarwegbeheer). 1 Bevaarbare wateren, maar geen formele vaarweg Op de eerste plaats zijn er wateren waarop wel gevaren kan en mag worden maar waar niets voor geregeld is en ook niet hoeft te worden. Ieder water met enige omvang valt hier in principe onder. De eventuele nadelige effecten op het waterstaatswerk als zodanig zijn beperkt door de regels die zijn gesteld op grond van de Keur. Het waterbeheer volstaat om de toegestane vaartuigen te kunnen laten varen en het is niet nodig om voor deze categorie extra beheermaatregelen te treffen. Deze categorie lift geheel mee met het waterstaatkundig beheer. 2 Bevaarbare wateren waaraan eisen worden gesteld, maar geen formele vaarweg Een volgende categorie wateren betreft die wateren waarop recreatievaart mogelijk en toegestaan is en waar geen formele vaarwegfunctie of vaarwegbeheerder wordt toegekend maar wel extra beheermaatregelen nodig zijn om de gewenste scheepvaart mogelijk te maken. Het zijn die wateren waarbij actief bekend wordt gemaakt dat varen mogelijk is en hier ook de benodigde handelingen voor worden verricht. Het kan hierbij gaan om lichte vaartuigen zoals fluisterboten maar ook een zwaardere categorie vaartuigen is denkbaar. Het vaarwegbeheer op deze wateren kan worden gezien als aanvullend op het reguliere waterbeheer. Het waterschap bepaalt de wijze waarop het het vaarwegbeheer op deze wateren invult. 3 Bevaarbare wateren met een door de provincie aangewezen vaarwegfunctie/vaarwegbeheerder Tot slot zijn er wateren waarvoor door de provincie de functie vaarweg wordt opgelegd. Voor de wateren met een vaarwegfunctie wordt door de provincie tevens een vaarwegbeheerder aangewezen die wordt belast met het invullen van het vaarwegbeheer. Op deze vaarwegen kunnen door de provincie bij de vaarwegfunctie extra eisen worden gesteld aan de omvang van het vaarwegbeheer. Het beheer moet afgestemd worden op de functie van het water met de daaraan gestelde eisen. Wanneer de aangewezen vaarwegbeheerder het waterschap is moeten de meerkosten op grond van artikel 146 Pw en artikel 98 Wsw worden gecompenseerd. De provincie zal zich hierbij laten leiden door IPO Handreiking maar het waterschap hoeft zich hier niet bij aan te sluiten. Wanneer de provincie het waterschap aanwijst als vaarwegbeheerder zullen partijen het eens moeten worden over de kostenverdeling.

8 Pagina 8 van Nautisch beheer Scheepvaartverkeerswet Het nautisch beheer is geregeld in de Scheepvaartverkeerswet (Svw). De Svw is van toepassing op alle Nederlandse wateren die openstaan voor het openbaar scheepvaartverkeer met vaartuigen van welke aard en omvang dan ook. Zelfs sloten die alleen bevaarbaar zijn met kano s zijn scheepvaartwegen in de zin van de Svw. Bevoegd gezag voor regionale wateren in het kader van de Svw is in beginsel de vaarwegbeheerder. Wanneer er geen formele vaarwegbeheerder is zal de provincie het waterschap, de gemeente of de provincie aanwijzen als bevoegd gezag. De provincie Utrecht heeft in 1993 een besluit genomen om voor alle wateren waar geen vaarwegbeheerder is aangewezen het nautisch beheer bij het waterschap te beleggen. Voor Gelderland is een dergelijke regeling niet getroffen en ligt het nautisch beheer in principe bij de gemeente. De Keur Het waterschap heeft de verordenende bevoegdheid om regels te stellen die het nodig acht om de waterstaatkundige verzorging in zijn beheergebied uit te kunnen voeren. Hiervoor stelt het waterschap de Keur op. In de Keur neemt het waterschap met betrekking tot het varen regels op om de nadelige effecten van het varen op het watersysteem tot een acceptabel niveau te beperken. Waar het gemotoriseerd varen kan worden toegestaan neemt het waterschap de wateren op in de Vaarwaterenkaart behorende bij de Keur Waterschap Vallei en Veluwe Wanneer er geen actief nautisch beheer wordt gevoerd is de Keur het enige instrument dat kan worden ingezet om de scheepvaart in goede banen te leiden. Daarbij is het van belang dat het legaliteitsbeginsel 7 in acht wordt genomen. Specifieke scheepvaartproblemen zoals het varen zonder vaarbewijs kunnen bijvoorbeeld niet met de Keur geregeld worden. 7 Legaliteitsbeginsel: Bestuursorganen moeten de verkregen bevoegdheid gebruiken waar het voor is bedoeld.

9 Pagina 9 van Visie Waterschap Vallei en Veluwe 2.1. Algemeen Waterschap Vallei en Veluwe is als functionele overheid verantwoordelijk voor de waterstaatkundige verzorging binnen zijn beheergebied. Het waterschap richt zich primair op zijn kerntaken waarbij het oog houdt voor zijn maatschappelijke verplichting om dit tegen zo laag mogelijke kosten te doen. Daarbij houden we oog voor de omgeving en staan we open voor kansen om verschillende opgaven efficiënter te doen. Uitgangspunt is dat alle wateren in beheer bij het waterschap moeten voldoen aan de waterstaatkundige norm en het waterschap daar verantwoordelijk voor is. Wanneer het varen binnen de ruimte die nodig is voor de waterstaatkundige minimale afmetingen (leggerprofiel) mogelijk is zal het waterschap hier vanuit de maatschappelijke functie van het water medewerking aan verlenen. Daarbij is het uitgangspunt dat het betreffende water volstaat zoals deze waterstaatkundig functioneert en blijft functioneren. Wanneer er op wateren gevaren wordt en hiervoor eisen worden gesteld aan het water rijst de vraag of er met waterstaatkundig beheer alleen, voldaan kan worden aan deze eisen. Wanneer dat niet het geval is (het waterstaatkundig beheer volstaat niet) zal het beheer aangevuld moeten worden om wel aan de eisen te voldoen. Zo kan het zijn dat het water niet de vereiste afmetingen heeft of dat er meer of vaker gebaggerd moet worden om de gewenste diepte te garanderen. Varen met gemotoriseerde vaartuigen op wateren in beheer bij het waterschap is op grond van de Keur (zonder vergunning) verboden. Dat verbod is ingesteld omdat vaartuigen een nadelig effect kunnen hebben op het waterstaatswerk. De door de vaarbeweging ontstane golven belasten bijvoorbeeld de oeverbescherming. Voor vaartuigen waarvan het effect op het waterstaatswerk minimaal wordt geacht is een vrijstelling opgenomen in de Algemene regels behorende bij de Keur. Vrijstelling is o.a. verleend voor kano s en fluisterboten (tot 3 kw) bij een maximum snelheid van 6 km/uur Vaarwegen Bij het waterschap komen de drie in de vorige paragraaf 1.4 genoemde situaties voor. a. Bevaarbare wateren maar geen formele vaarweg In het beheergebied van Waterschap Vallei en Veluwe zijn tal van wateren geschikt om te varen. Dit is voor kano s en fluisterboten op alle wateren, zover dat fysiek mogelijk is, ook toegestaan. Ook zijn er een aantal wateren aangewezen als vaarwater waar onder voorwaarden met motorboten gevaren mag worden. Zolang dit geen extra beheerkosten tot gevolg heeft en er geen eisen worden gesteld aan het beheer ten behoeve van de scheepvaart zal het waterschap het varen toestaan. Het waterschap voert op deze wateren nadrukkelijk geen extra beheermaatregelen uit ten behoeve van de scheepvaart. De feitelijke toestand van het water met de uitvoering van het waterstaatkundig beheer is bepalend.

10 Pagina 10 van 12 b. Bevaarbare wateren waaraan eisen worden gesteld, maar geen formele vaarweg Wateren waar naast de waterstaatkundige verzorging extra eisen worden gesteld ten behoeve van de scheepvaart zijn er in het beheergebied van Waterschap Vallei en Veluwe (nog) niet veel. Een concreet voorbeeld hiervan is de Laak en de Rengerswetering waar het waterstaatkundig beheer niet volstaat om de gewenste recreatievaart mogelijk te maken. Het is mogelijk dat ook het Apeldoorns Kanaal hieronder gaat vallen wanneer het geen formele vaarwegfunctie krijgt aangewezen maar er vanuit de regio wel de wens bestaat om recreatievaart mogelijk te maken. c. Door de provincie aangewezen vaarwegen In het beheergebied van Waterschap Vallei en Veluwe is aan twee wateren een formele vaarwegfunctie toegewezen. Het betreft de Eem en de Arkervaart. De provincie Utrecht en Gelderland hebben de functie vaarweg in de provinciale verordening opgenomen en daarbij tevens een vaarweg- en nautisch beheerder aangewezen. Voor de Eem is dat de gemeente Amersfoort zover de Eem binnen de gemeentegrens ligt. Buiten de gemeentegrens van Amersfoort is de provincie Utrecht als vaarwegbeheerder aangewezen. Voor de Arkervaart is dit de gemeente Nijkerk. Voor deze wateren lift het waterstaatkundig beheer grotendeels met het vaarwegbeheer mee in plaats van andersom Maatschappelijke functie (informeel vaarwegbeheer) Het informele vaarwegbeheer wordt ingevuld vanuit de maatschappelijke functie van het waterbeheer. Wanneer hier echter dusdanig veel inspanning voor nodig is moet worden afgevraagd of deze kosten geheel voor het waterschap behoren te blijven. Het waterschap bepaald de invulling van de maatschappelijke functie en hoever het daarin wil gaan. Waterschap Vallei en Veluwe vult de maatschappelijke functie in de eerste plaats in door te zoeken naar mogelijkheden om recreatievaart toe te staan zonder dat daar extra kosten aan verbonden zijn. Daarvoor heeft het waterschap bijvoorbeeld alle kano s en fluisterboten vrijgesteld. Wanneer het varen met gemotoriseerde vaartuigen dusdanig extra belasting voor het betreffende water tot gevolg heeft dat extra maatregelen nodig zijn zullen de beheerkosten toenemen. Ook wanneer het te bevaren water op basis van de waterstaatkundige vereiste diepgang en breedte voldoet kunnen vaartuigen een toename van onderhoudskosten tot gevolg hebben. Afhankelijk van het aantal vaarbewegingen zal dit evenredig toenemen. Daarnaast kunnen ook extra maatregelen nodig zijn om het varen mogelijk te maken en te houden zoals baggeren, extra maairondes in het vaarseizoen en extra toezicht. Het waterschap is bereid deze aanvulling op het waterstaatkundig beheer uit te voeren maar draagt uitsluitend de kosten voor het beheer dat gerelateerd kan worden aan het waterstaatkundig beheer. Het waterschap ziet een bredere invulling van het vaarwegbeheer niet als zijn taak. Een verzoek tot het mogelijk maken van scheepvaart die verder gaat dan wat met het waterstaatkundig beheer mogelijk is zal altijd van buiten de organisatie moeten komen en wordt alleen gehonoreerd wanneer de extra kosten zijn gedekt. Wanneer er geen partners met een maatschappelijk belang zijn die bereid zijn om de extra kosten ten behoeve van informele vaarwegbeheer te dragen zal het waterbeheer uitsluitend gericht zijn op de waterhuishouding (voldoende, schoon en veilig).

11 Pagina 11 van Vaarwegfunctie (formeel vaarwegbeheer) Het vaarwegbeheer op wateren met een formele vaarwegfunctie is veelal waterschapsoverstijgend. De omvang van het vaarwegbeheer wordt door de provincie bepaald. De vaarwegklasse waar het betreffende water op berekend moet zijn wordt aan de vaarwegfunctie verbonden. De provincie heeft ten aanzien van het vaarwegbeheer meerdere mogelijkheden. Het kan als provincie het vaarwegbeheer aan de provincie toewijzen en het ook uitvoeren. Het kan het ook in eigen beheer houden maar de feitelijke uitvoering aan een waterschap of gemeente opdragen. Of het kan het vaarwegbeheer delegeren aan het waterschap of gemeente. In alle gevallen behoren de kosten voor het vaarwegbeheer voor rekening van de provincie te blijven Verdeling onderhoudskosten a. Bevaarbare wateren maar geen formele vaarweg Wateren waar geen extra eisen worden gesteld ten behoeve van de scheepvaart is het waterstaatkundig beheer kaderstellend. De vaartuigen die hierop zijn vrijgesteld vormen geen extra belasting op het betreffende water. Een kostenverdeling is hier niet aan de orde. b. Bevaarbare wateren waaraan eisen worden gesteld, maar geen formele vaarweg Zoals onder paragraaf 2.3 beschreven zal er bij wateren met informeel vaarwegbeheer onderscheid gemaakt moeten worden tussen het waterstaatkundig beheer en dat wat daarboven nodig is om de gewenste scheepvaart mogelijk te maken. Daarbij zijn verschillende onderdelen van het waterbeheer relevant. De grootste kosten komen voort uit het baggeren, oeverbescherming, verwijderen van watervegetatie en extra kosten ten behoeve van sluizen. De baggeropgave voor wateren met een relatief lage vaarintensiteit is net zo groot voor de waterkwantiteitstaak als benodigd voor de scheepvaart. Immers, de aangroei van bagger zal per jaar niet anders zijn. Wel kan de uitgangsdiepte anders zijn wat de vaarwegbeheerder er toe dwingt om eerder te baggeren. Dat wil zeggen dat er minder slibaangroei geaccepteerd kan worden. De aangroei van slib gaat niet sneller waardoor de totale baggeropgave in m³ niet toeneemt. Wel zal er vaker gebaggerd moeten worden. Dat werkt kostenverhogend. Door vaarbewegingen ontstaat golfslag. Dit heeft gevolgen voor de oevers die hierdoor zwaarder worden belast dan bij stilstaand water. Ook hier geldt dat onderhoud van de oeverbescherming tot het waterstaatkundig beheer behoort maar in verband met het vaarwegbeheer een toename van de onderhoudsinspanning kent. Ook kan het zijn dat er bij vervanging voor een zwaardere beschoeiing wordt gekozen dan strikt noodzakelijk zou zijn voor een water zonder scheepvaart. Watervegetatie kan leiden tot een belemmering van de waterafvoer en wordt in die gevallen preventief gemaaid. Dezelfde watervegetatie is voor gemotoriseerde vaartuigen een belemmering omdat deze in de schroef komen en daardoor schade kan veroorzaken. Ook hier is sprake van overlap van het vaarweg- en waterbeheer en ook hier geldt dat het vaarwegbeheer soms een intensievere onderhoudsopgave kent dan het waterstaatkundig beheer. Schutsluizen zijn of worden aangelegd ten behoeve van de scheepvaart en worden vanuit de waterhuishouding niet gebruikt. Zonder scheepvaart worden peilverschillen d.m.v. stuwen geregeld. Kosten voor de aanleg, bediening en onderhoud van schutsluizen zijn gerelateerd aan de scheepvaart. c. Door de provincie aangewezen vaarwegen De formele vaarwegen in het beheergebied van Waterschap Vallei en Veluwe zijn niet in beheer bij het waterschap. Bij deze categorie wateren is het vaarwegbeheer intensiever en worden de benodigde waterstaatkundige beheermaatregelen met het vaarwegbeheer ingevuld. Onderdelen van het waterstaatkundig beheer dat niet kan meeliften met het vaarwegbeheer zal door het waterschap uitgevoerd moeten worden. Hierbij zoeken we naar een doelmatige en efficiënte oplossingen waarbij we waar mogelijk aansluiten bij de uitvoering van het vaarwegbeheer. De kosten voor waterbeheermaatregelen die niet met het vaarwegbeheer meeliften zijn voor het waterschap.

12 Pagina 12 van Investeringen Wanneer aanpassing of vervanging nodig is aan het water of kunstwerken ten behoeve van de scheepvaart komen deze investeringskosten ongeacht wie als vaarwegbeheerder is aangewezen, voor rekening van de veroorzaker. Bij regionale formele vaarwegen is dat de provincie. Bij informele vaarwegen zal de investering in het kader van de scheepvaart door de belanghebbende gefinancierd moeten worden. De aanpassingen kunnen bestaan uit het verdiepen of verbreden van een water of het aanpassen van bruggen en sluizen. Achtergrond kan zijn dat er een nieuwe vaarroute wordt beoogd of wanneer een bestaande vaarroute wordt opgewaardeerd. Wanneer er bij het aanpassen van het water ook waterstaatkundige maatregelen nodig zijn zal er een kostenverdeling plaatsvinden. De kosten ten behoeve van het waterstaatkundig beheer komen ten laste van het waterschap. Het waterschap gaat op zoek naar doelmatige en efficiënte oplossingen Bedienen van sluizen Alhoewel het bedienen van de sluizen geen onderdeel is van het vaarwegbeheer heeft het hier wel een nauwe relatie mee. Wanneer een water waarin zich een sluis bevindt wordt opengesteld voor scheepvaart zal deze sluis bediend moeten worden. Een sluis is een kunstwerk dat het mogelijk maakt om schepen van het ene naar het andere waterpeil te brengen. Een sluis heeft ook een peilregulerende of waterkerende functie. Dat maakt dat het bedienen van een sluis een directe relatie heeft met het peilbeheer en veiligheid en risico s met zich meebrengt. Het waterschap stelt vanuit waterstaatkundig beheer eisen aan de wijze van bedienen van sluizen. Dat kan door voorwaarden te stellen aan de bediener (sluiswachter) of technische voorzieningen aan de sluis. De bediening van de sluis staat geheel in het teken van de scheepvaart en dient derhalve ook bekostigd te worden door de provincie (bij formele vaarwegen) of de belanghebbende Overige voorzieningen Alle voorzieningen ten behoeve van de scheepvaart (inclusief kano s) zoals geleidingswerken, steigers en taludtrappen vallen buiten het waterstaatkundig beheer van het waterschap. Aanleg en onderhoudskosten komen geheel voor rekening van de belanghebbende. Een uitzondering geldt voor veiligheidsvoorzieningen bij stuwen en gemalen. Het waterschap heeft vanuit zijn verantwoordelijkheid voor de veiligheid bij zijn kunstwerken de taak om de benodigde maatregelen te treffen. Het waterschap inventariseert mogelijke risico s en treft daar waar nodig veiligheidsvoorzieningen. Deze voorzieningen kunnen o.a. bestaan uit ballenlijnen en waarschuwingsborden Vergunningen en handhaving Vergunningen verlenen en het houden van toezicht is een onderdeel van het waterbeheer. Bij het onderdeel van het vaarwegbeheer dat onder de reikwijdte van de Keur valt hoort ook de vergunningverlening en handhaving. Dat wil zeggen dat de kaders welke op grond van de Keur worden gesteld door toezichthouders van het waterschap gehandhaafd moet worden. Het betreft bijvoorbeeld de negatieve gevolgen op het oppervlaktewaterlichaam als gevolg van de vaarbeweging zoals golfslag op de oever welke toeneemt wanneer de snelheid toeneemt. Toezichthouders zullen op grond van de Keur o.a. toezien op een maximaal toegestane snelheid. De maximale snelheid is ook een onderdeel dat onder de reikwijdte van de Scheepvaartverkeerswet kan vallen. Deze wet ziet op een ordelijke scheepvaart en heeft daarmee een ander doel dan de Keur. De nautische bevoegdheid en de bevoegdheden op grond van de Keur overlappen elkaar. Alhoewel een deel van het toezicht op de scheepvaart door de nautisch beheerder zal worden ingevuld zal het toestaan van scheepvaart een intensivering van het toezicht op de Keur tot gevolg hebben. Het waterschap zal dat mee laten wegen bij de beoordeling of het kan instemmen met de beoogde scheepvaart.