Alle Hens. Het betere boarden. Albanië bomvrij. Maandblad van de Koninklijke Marine juni 2009

Transcriptie

1 Alle Hens Maandblad van de Koninklijke Marine juni 2009 Het betere boarden Albanië bomvrij

2 Alle Hens Maandblad van de Koninklijke Marine Colofon: Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Hoofdredacteur: LTZSD 2OC KV V.J.G. Strijbosch Redacteurs: LTZSD 2 KV B. Wijnandts LTZ 2OC M. F. van der Maas Aan dit nummer werkten verder mee: KLTZ J.J. Teertstra LTZSD 1 E.J.S. de Bruijne LTZSD 2OC F. Frinks Lay-out & druk: OBT B.V., Den Haag Adreswijzigingen KM-personeel: Doorgeven aan Bureau Administratie of via DCHR Telnr.: DSN * Adreswijzigingen veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus AC Doorn Telnr.: Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus AA Uitgeest Telnr.: (s 0,10 per minuut) Opzegtermijn zes weken Redactieadres: (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) Alle Hens Het Nieuwe Diep 5 Het Paleis, kamer 213 MPC 10A / Postbus CA Den Helder Telnr.: / DSN / allehens@mindef.nl redactieraad: redactieraad.allehens@mindef.nl Internet: Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 22 juni Abonnementsprijs: 17,02 (buitenland 21,55 per jaar) Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding. ISSN Cover Een smokkelaar wordt in de boeien geslagen door het searchteam van Hr.Ms. Evertsen tijdens een oefening in de opleiding voor boardingoperaties. (Foto: Ruud Mol, AVDD) Inhoud Weerbaar op zee Het nieuwe Bureau Boardingoperaties traint vlootpersoneel in ondervragen en doorzoeken van schepen. Bijkans worden de bemanningen beter militair vaardig. Vrij land Albanië is als oefenpartner ideaal, een interessant landschap en weinig hinder van regels. Maar het kampt ook met veel historisch erfgoed dat de veiligheid niet bepaald bevorderd. Duikers helpen de explosieven te ruimen. Blauw wordt groen Voor een uitzending moet een militair de groene module doorlopen, waarin men wordt getraind in landoptreden. Wat leer je daar? Medoparade Tsjaad De uitreiking van de herinneringsmedaille voor de deelnemende militairen van het tweede detachement op de Van Braam Houckgeestkazerne in Doorn sloot de missie EUFOR Chad/RCA definitief af. Gered door de Belgen Den Helder was het scenario voor een burgeroorlog en de Belgische strijdkrachten werden ingezet om hun staatsburgers er zo snel mogelijk weg te halen. Scholieren van de instroomopleiding Vrede en Veiligheid leerden wat een neo is. Nashville in Afrika Overste Jacob-Jan Teertstra voer mee op de USS Nashville om zich alvast te oriënteren op het African Partnership Station, waar in het najaar Hr.Ms. Johan de Witt deel van uit gaat maken. Hij beschrijft zijn ervaringen voor de West-Afrikaanse kust. De man met de hamer Binnen twee dagen dertig kilometer wandelen, 145 kilometer fietsen en afgewisseld met hindernisbanen, oriëntatie, schieten en handgranaatgooien: dat is de Tweedaagse Militaire Prestatietocht. Een onzer redacteuren deed mee en kwam de man met de hamer tegen. En verder: Mens & Werk Sport Logboek Mensen & Mutaties

3 Saamhorigheid In mijn mei column heb ik geschreven over de nationale herdenkingen op 4 mei en hoe belangrijk het is dat wij hier elk jaar weer aandacht aan geven. Herdenken doen we niet alleen uit respect en waardering voor onze overleden collega s, maar ook als steunbetuiging aan de nabestaanden. Tijdens operationele inzet wordt niet alleen intensief samengewerkt, maar leven we ook intensief samen. Hierdoor ontstaat een grote onderlinge verbondenheid. Het begrip collegialiteit heeft daardoor bij de KM een veel sterkere en diepere betekenis dan bij andere organisaties. Met dit sterke gevoel van saamhorigheid in het hoofd herdenken wij jaarlijks onze overleden collega s. Dit jaar vond de herdenking van het overleden personeel van het Commando Zeestrijdkrachten plaats op 28 mei bij het nieuwe herdenkingsmonument Schaduwen van Licht. Tijdens een indrukwekkende bijeenkomst werden, samen met de nabestaanden, onze collega militairen en burgermedewerkers herdacht die in de periode mei 2008 tot mei 2009 in actieve dienst zijn overleden. Het monument staat op een locatie waar herdenken goed tot zijn recht komt: namelijk bij het Marinemuseum waar het verleden, in het heden tot uitdrukking wordt gebracht. Nu en in de toekomst kan dit monument dienen als een plek waar onze herinneringen levend worden gehouden, zowel voor nabestaanden als voor collega s. Hr.Ms. De Zeven Provinciën en Makkum Zoals gezegd, samenwerken en samenleven zijn tijdens operationele inzet sterk met elkaar verweven. Dat geldt zeker voor de langere deployments zoals van de Hr.Ms. De Zeven Provinciën in SNMG 1, Hr.Ms. Makkum in SNMCMG 1, en de deployments van onze onderzeeboten. De Zeven Provinciën is inmiddels ruim 16 weken onderweg en gaat, met logistieke tussenstops in Salalah en Muscat (Oman) onverdroten door met haar antipiraterij operaties. Veelvuldige aanpassingen in het vaarprogramma, die door het operationele karakter van de missie vaak pas op het laatste moment bekend worden, eisen veel van de bemanning. Ik heb veel waardering voor de wijze waarop dit door het personeel en het thuisfront wordt opgevangen. Hr.Ms. Makkum heeft met de andere eenheden van SNMCMG1 in het kader van Beneficial Cooperation op de Noordzee in één week maar liefst 24 explosieven geruimd. Met recht een fantastisch resultaat! Operaties en opwerktrajecten En ook Hr.Ms. Dolfijn is bezig met een langdurige missie in opdracht van de Commandant der Strijdkrachten. Het operationele product wordt dus nog steeds volop geleverd. Verder zijn diverse eenheden van vloot en mariniers bezig met de voorbereidingen en het opwerken voor komende missies. Zo is Hr.Ms. Tromp bezig met haar NOST-periode, bereiden marinierseenheden zich voor op inzet in Afghanistan onder ISAF, werkt Hr.Ms. Evertsen zich op voor deelname aan de EU-operatie Atalanta in het kader van antipiraterij operaties en is Hr.Ms. Amsterdam nagenoeg gereed voor haar West-periode. Zeer diverse operaties en opwerktrajecten elk met hun eigen kenmerken. Om dat alles te kunnen realiseren is de goede opleiding en adequate training van ons personeel van cruciaal belang. Spijkerbroeken Het opleiden en trainen van ons personeel heeft op dit moment bijzondere aandacht. Opleiden en trainen (O&T) is altijd al het fundament geweest van ons gereedstellingproces. O&T begint met de initiële opleidingen van de zogenaamde spijkerbroeken, personeel dat voor het eerst onze KM instroomt. Deze opleidingen worden later gevolgd door voortgezette vakopleidingen en specifieke functieopleidingen. Naast opleidingen voor het individu, die meer en meer competentiegericht worden opgezet, is er het trainingsproces. Daarin worden vaardigheden verder ontwikkeld, niet alleen individueel maar ook in groepsverband. Het O&T -proces gaat helemaal door tot aan het volledig operationeel gereedstellen van een schip, een marinierseenheid, of een groep van schepen of eenheden al dan niet in joint verband. Kwaliteit en output van opleidingen In de afgelopen maanden, en dat zal de komende tijd worden voortgezet, is het O&T -proces nog eens goed onder de loep genomen. Daar is een aantal redenen voor. Er zijn signalen dat de kwaliteit en de output van opleidingen en training, en daarbinnen ook het behoud van kennis, in toenemende mate onder druk staan. Achterstanden in opleidingen en ook in het ontwikkelen van opleidingen zijn hiervan symptomen. Tegelijk lijkt de belasting van de organisatie door langdurige opleidingen toe te nemen: de niet-beschikbaarheid van personeel als gevolg van het volgen van opleidingen is hoog. Daarbij is niet altijd duidelijk of de inhoud of soms zelfs de noodzaak van bepaalde opleidingen voldoende is vastgesteld. Het streven naar up-to-date personeelsbeleid vraagt daarnaast meer en meer om het civiel certificeren van onze opleidingen, wat een extra inspanning vraagt van de scholen. Samenwerkingsverbanden met civiele onderwijsinstanties (onder andere het project Loopbaanlint ) bieden daarbij ook nieuwe kansen. Deze samenwerking wordt gestimuleerd door impulsen vanuit de Haagse organisatie, die ook pleit voor meer jointness en harmonisatie van opleidingen tussen de krijgsmachtdelen. Al deze ontwikkelingen kunnen in de toekomst leiden tot relatief grote verschuivingen binnen het O&T -veld. De belangrijkste succesfactor voor het CZSK blijft echter het kunnen beschikken over voldoende, adequaat opgeleid en goed gemotiveerd personeel. Elke aanpassing van O&T moet hierop gericht blijven. Ik zal daar dan ook zeker op blijven letten. Tot slot nog goed nieuws op het gebied van personeelzorg. Ik ben blij dat er in het kader van de combinatie van de werk- en thuissituatie weer een belangrijke stap is gezet. Op 13 mei werd op het marinesportpark Ruyghweg het kinderopvangverblijf Paddeltje geopend. Het eerste kinderdagverblijf van de marine is vernoemd naar de scheepsjongen van Michiel de Ruyter. Het kinderopvangverblijf betekent een welkome aanvulling op de mogelijkheden om bij het Commando Zeestrijdkrachten arbeid en zorg te combineren. De belangstelling vanuit het personeel is dan ook groot en naar verwachting zal het kinderdagverblijf na de zomer volledig gevuld zijn. n De Commandant Zeestrijdkrachten R.L. Zuiderwijk, luitenant-generaal der mariniers 3

4 This is White Swan. You can come on board, zegt kapitein Hans Georg Moser, nadat navy ship F805 heeft aangedrongen om een boardingteam langs te sturen. Het schip is onderhavig aan een routinecontrole, maar uit inlichtingen blijkt dat er iets met dit schip niet helemaal in orde is. Tekst: Barry Wijnandts/Foto s: Ruud Mol (AVDD), Herman Zonderland, Wim Salis Opleiding voor boardingoperaties maakt vloot weerbaarder Vlootpersoneel traint militair gezag Luitenant-ter-zee 2 Theo Degenaar staat met een headset op mee te luisteren naar de ondervragingsprocedure van Hr.Ms. Evertsen, de F805. De boardingploeg van het fregat wordt vandaag opgewerkt met sparringpartner Hr.Ms. Van Speijk. Het toneelspel voor zes opvarenden levert veel vrolijkheid op, maar het doel is ernstig. Tot nu handelden de schepen naar goed inzicht bij boardings, maar het niveau was erg laag, aldus de ervaren officier. Zelf voerde hij veel boardings uit tijdens zijn carrière en deed hij ervaring op bij de mariniers en bij het Law Enforcement Team, waarmee de marine in de West veel samenwerkt. Degenaar was van mening dat het militaire aspect van het varende krijgsmachtdeel in de marge is verdwenen. Met de start van Bureau Boardingoperaties komt dit echter weer volop in de schijnwerpers. Militaire training De naam dekt misschien niet helemaal de lading, denkt Degenaar, hoofd van het nieuwe bureau van de Operationele School. De Engelsen noemen het naval military training, misschien is dat beter. Door vlootpersoneel te trainen in optreden als militaire autoriteit hoopt hij dat niet alleen bij boardings de gezagsuitstraling van een schip vergroot wordt. Wachtlopen en force protection zijn ook aspecten om mee te pakken, zegt hij. Als een schip ergens in een haven ligt, moet de onderofficier van de wacht adequaat kunnen optreden als er mensen rotzooi staan te trappen op de kade. Ook noemt hij het voorbeeld van een passage door een zee-engte waar een verhoogd risico is op aanvallen, zoals het Suezkanaal. Een marineschip moet dan uitstralen dat er niet mee gesold moet worden. De mate van geweld is in verschillende niveaus onderverdeeld. De vloot wordt getraind tot opposed categorie 1. Ze kunnen wel wat gemor en tegenwerking verwachten, maar ze hoeven niet voorbereid te zijn op Wereldoorlog Drie, zoals sergeant-majoor Peter Ringeling, een van de instructeurs, het beschrijft. In dat hogere geweldsspectrum neemt op dit moment de Unit Interventie Mariniers de zaken waar. Met de komst van de Oceangoing Patrolvessels zullen in Den Helder speciale Maritime Interdiction Teams worden gestationeerd, die niets anders zullen doen dan zich bekwamen in boardingoperaties. Deze teams worden als een module op een patrouilleschip gezet als die voor deze specifieke taak wordt ingezet. Kwartiermeester André Prins is de boef op de White Swan. Terwijl zijn collega s en kapitein van niets weten, heeft hij wapens en drugs aan boord genomen. Prins moet zijn karakter (een 4

5 Poolse zeeman) inhoud geven door zo nu en dan racistische opmerkingen te plaatsen naar een zieke Libiër en seksistische toespelingen naar de vrouwelijke kok, die daar absoluut niet van gediend is. Hoe gaat een boardingteam om met spanningen onder de bemanning zelf? Keurig maar formeel Het boardingteam moet mensen rustig houden en op hun gemak stellen, vindt Degenaar. Hij wil zien dat de militairen deze spanningen aanvoelen en de botsende krachten uit elkaar trekken om escalatie te voorkomen. Er wordt veel inlevingsvermogen gevraagd van het team. De bemanningen hoeven geen boefjes te zijn. Je moet de mensen dus keurig, maar wel formeel te woord staan. Zijn ervaring is dat in de meeste gevallen de schepen gewoon meewerken. De boardingteamleden moeten kunnen anticiperen op gedrag en hiernaar handelen. Hoe zie je of iemand liegt? Is iemand gewoon geïrriteerd of vormt hij daadwerkelijk een bedreiging? Zal een werktuigkundige je aanvallen met zijn schroevendraaier, of is hij er zich niet eens van bewust dat hij een potentieel wapen vasthoudt? Allemaal aspecten die tijdens de cursus aan bod komen. Als iemand loopt te mopperen, zet je niet meteen een rode laserpunt op zijn voorhoofd, aldus het hoofd van het bureau. Overigens begint dat aanvoelen al bij de commandant. Hij bepaalt wat de geweldsuitstraling van het boardingteam is, gaat Ringeling verder. Bij het langszij komen probeert het fregat zoveel mogelijk actie waar te nemen op de te enteren koopvaarder. Hoeveel man tellen ze? Zien ze wapens, kunnen ze uit de gebaren opmaken hoe de stemming is? Het boardingteam bereidt LTZ 2 Degenaar luistert mee hoe de Evertsen kapitein Georg Moser (LTZ 2 Jasper Wezemer) ondervraagd. Je moet geen onderdeel worden van een ruzie aan boord voeren in de emoties en dat je een onderdeel van de ruzie wordt, zegt Ringeling. Hij geeft aanwijzingen om de querulante Pool apart te zetten en zijn mond te laten houden. Ondertussen worden de chief mate en de boordwerktuigkundige zenuwachtig over het varende bedrijf. De eerste wil luiken sluiten en de tweede was net bezig met een ernstige storing in de machinekamer. Ook hier moet het boardingteam de afweging maken. Worden zij aansprakelijk voor een machinepark dat het begeeft of wil de stoker zich drukken? Als de bemanning naar de mess is gebracht in afwachting op de doorzoeking, komt wederom een volgend dilemma. De kok wil verder met haar werk. Bovendien gaat de operatie wel even duren en is iets te drinken geen onredelijk verzoek. Het houdt de bemanning rustig, maar je moet wel iemand even loslaten. Is dat verantwoord? Kijken naar watermerken. zichzelf voor. Er worden twee Rhibs gelanceerd, waarvan de eerste de mannen en vrouwen van het guard- en later het search- en het bridgeteam overzet en de tweede als rugdekking blijft varen. Ook hier is de geweldsuitstraling belangrijk. Handelingen met de wapens, zoals het doorladen, moeten ze uit het zicht van de koopvaarder doen, aldus Ringeling. Moeilijke afweging Het guardteam komt aan boord, terwijl de opvarenden zich verzameld hebben op het seindek. Iedereen wordt gefouilleerd, maar er worden geen bedreigende zaken aangetroffen. Het guardteam treedt ferm op, maar voelt nog niet direct de onderliggende spanning bij de bemanning. Je moet oppassen dat je je niet mee laat Optisch dood Het search- en het bridgeteam heeft inmiddels de loodsladder beklommen. De boardingofficier gaat naar de kapitein en vraagt naar de documenten van de bemanning en het schip. Maar waar moet hij eigenlijk naar kijken? Wachtmeester Henriëtte van Zetten praat op Schiphol de cursisten bij over optisch dood papier en Imageperf. Het is onmogelijk om alle paspoorten en identiteitsbewijzen van de wereld te kennen, maar Van Zetten legt uit dat ze allemaal gemeenschappelijke echtheidskenmerken hebben. Voor het filteren van fantasiepaspoorten van British Honduras of Zaïre moet je weten dat deze landen niet (meer) bestaan. Dat extreem kleine lettertjes haarscherp te zien zijn, dat watermerken in het papier zitten en folies zijn gebruikt met afbeeldingen of tekst die onder verschillende hoeken er anders uitzien, is zonder voorkennis ook vast te stellen. Paspoorten zijn gedrukt op veiligheidspapier, vertelt Van Zetten aan de klas. Veiligheidspapier is optisch dood. Onder een UV-lamp licht het papier niet paars op, wat gewoon papier wel doet. De boardingstudenten bekijken de verschillen op echte paspoorten en op falsificaties onder hun 5

6 Wachtmeester Van Zetten legt uit hoe je in echt document microprint kunt herkennen. Een schuine streep in de kop van het Nederlandse paspoort, blijkt het woord Holland te zijn. lampen. Ze moeten tot de conclusie komen dat vervalsen van paspoorten bijzonder lastig is en Van Zetten besluit de les dan ook met het belangrijkste aspect: is degene die je voor je hebt, ook de rechtmatige houder van het identiteitsbewijs? Gebruiken van gestolen identiteitsbewijzen komt vaker voor dan vervalsen. Het is dus belangrijk dat je de foto vergelijkt en dat je bijvoorbeeld vraagt naar de leeftijd van de persoon. Ook daar zijn trucjes voor, zoals vragen naar de leeftijd in plaats van de geboortedatum, die de houder letterlijk in het document heeft kunnen lezen. Van Zetten legt uit dat er bepaalde structuren zijn in het gezicht, die nauwelijks veranderen. Daarmee is een persoon zelfs te herkennen van een oude of slechte pasfoto. De stand van de oren ten opzichte van de ogen, jukbenen, plaats en vorm van de ogen, vorm van het gezicht. Dit vraagt echter veel ervaring. Tijdens een oefening voor het matchen van vijftig gezichten binnen een minuut, blijken veel paren gezichten erg op elkaar te lijken of zijn de gelaatskenmerken slecht zichtbaar. Mee met de Zwarte Bende Het searchteam gaat met zaklamp en veiligheidsmiddelen door de White Swan. Elk team krijgt een bemanningslid mee, die fungeert als gids en getuige. Bij het doorzoeken van onbekende ruimtes moet het searchteam niet alleen inzicht hebben in hoe contrabande verstopt kan zijn, maar ze moeten ook letten op hun eigen veiligheid. Op je knieën kruipen over een ruw dek vol laspunten, puttingen, bouten en moeren tot ruimtes binnengaan, waar misschien weinig zuurstof is en veel giftige dampen hangen. Daarom brengt de opleiding een bezoek aan de haven van Rotterdam om met de douane een dag mee te lopen bij een inspectie van een schip. De Zwarte Bende is geen onbekende aan boord van de marineschepen en het is voor de vlootbemanning eens aardig om aan de andere kant van het spectrum te kijken. Gewapend met spiegels, zaklampen en een oranje overal maken zij vandaag deel uit van de douane. Het doel is een spiksplinternieuw containerschip van 336 meter (8.500 TEU). Het is zojuist afgemeerd met als laatste haven Singapore. Containers vliegen razendsnel over het dek en de wal. Anders dan als wij een schip doorzoeken, gaat hier het werk gewoon door, legt instructeur Ringeling uit. Drie dagen zoeken Willem van Noord van de Douane Rotterdam vertelt hoe moeilijk het is om iets te vinden. Op zijn presentatiescherm verschijnt een Voor je je hoofd in een ruimte steekt, moet je weten of de lucht schoon en zuurstofrijk is. Onder de bank zit ook nog een holle ruimte 6

7 foto van een oceaansleper van een meter of veertig: Hier zijn we drie dagen op zoek geweest naar vier ton cocaïne, vertelt hij. Dat zegt wel iets over de kansen op een containerschip. Belangrijk is dat de teamleden weten waarnaar ze op zoek zijn. Sigaretten nemen veel ruimte in en zoek je in containers. Cocaïne of geld komt in kleine pakketjes, die kun je overal in stoppen, vertelt de douanier. Hij laat in zijn presentatie de meest ingenieuze manieren zien. Van een oliedrum met een dubbele bodem tot een compleet ingelast leidingnetwerk. Obscure pillen Na een korte kennismaking met de kapitein begint het zoekwerk. Het is heel vreemd om door de privéspullen van de bemanning te zoeken, vinden de cursisten. Een Birmeese cadet kijkt toe alsof er niets vreemds aan de hand is hoe de hut van zijn collega wordt doorzocht. Het is belangrijk dat er altijd iemand bij is, liefst de eigenaar zelf, vertelt een van de douaniers. Dan kan er achteraf De kans om in een dagdienst smokkelwaar te vinden is bijzonder klein een meter of zeven hoog. In de brandschone ruimte zitten overal gaten, spanten, H-profielen, ruimtes en holten waar overal contrabande achter verstopt kan zitten. Pfaff: De bemanning heeft maanden om iets te verstoppen, wij hebben zes uur om het te vinden. Om alles te inspecteren is dus niet te doen. Hij kijkt vooral naar sporen van menselijke activiteit. Omdat het schip tamelijk schoon is, is het nog lastig om sleepsporen in stof of vinger- en handafdrukken te vinden op ongebruikelijke plaatsen. Hier en daar steekt een hoekje karton achter een gat in een spant of is een vette lap te zien achter een mounting van een machine. De cursisten van de boardingopleiding staan versteld van de grootte van het schip. In de inspectietunnel vertelt een team enthousiast over welke ruimtes ze hebben doorzocht. Helemaal vooruit klimmen twee man door een mangat de voorsprietruimte in. De kleine toegang doet niet vermoeden hoe enorm de schouwburgzaal is die er onder ligt, zeven verdiepingen diep, gehuld in duister. Ook hier beseft iedereen goed dat de kans om in een dagdienst tijd smokkelwaar te vinden bijzonder klein is. Aan boord van de White Swan heeft het searchteam geluk. In het kabelgat worden een wapen en drugs gevonden. De kwartiermeester, toevallig dader en gids voor het searchteam, wordt direct ingerekend. Uit de evaluatie blijkt dat het team de boarding goed uitvoerde. Er moet nog wat geoefend worden met handboeien en de teams moeten meer bewust worden van hoe de rust onder de Instructeur SMJRWDW Ringeling doet het searchteam voor hoe je iemand snel handboeien omlegt. geen gezeur over bestaan als iets beschadigd is of wegraakt. Hij bekijkt obscure pillenpotjes met Birmees opschrift en rolletjes geld. Zonder terughoudendheid maakt hij de wikkel van een zeepblokje open om te controleren of de inhoud overeenstemt met wat er op het papier staat. Hij kijkt niet alleen in de laatjes, hij haalt ze eruit en controleert of de onderliggende ruimte overeenstemt met de afmetingen die hij aan de buitenkant ziet. Geen dubbele bodems of te dikke planken. In een kast staat een plastic fles gevuld met een bruine vloeistof. Dit kan PMK zijn, een grondstof voor XTC. Dan wijst hij de matroos, die aan hem gekoppeld is, op de bank in de hut. Daar zit ook ruimte onder. Vervolgens kruipen ze er beiden onder. Als geroutineerde douanier is Ringeling met teamleider van de douane John Pfaff de machinekamer ingegaan om de zoektocht voort te zetten. De kamer bestaat uit drie verdiepingen van elk De cursisten staan versteld over de grootte van een containerschip. bemanningsleden kan worden behouden onder de omstandigheden. Een enkeling mocht wat meer bewust worden van zijn uitstraling. Met de boardingopleiding moeten de teamleden assertiever worden en vertrouwd raken met het gebruik van geweld en wapens. In de cursus zitten naast de uitstapjes bij de douane en de marechaussee ook lessen in militaire zelfverdediging, dynamisch wapengebruik en de helikopterindoctrinatiecursus. Hoewel de veranderende rol vol actie nog wennen is, hoopt Degenaar dat het werk aan boord van marineschepen zeker voor de jongere generatie interessanter wordt. De schepen zijn tegenwoordig vaak ondersteunend platform voor allerlei opstappers die de daadwerkelijke actie uitvoeren. Nu kan de goederenbeheerder of LDV er, die anders alleen maar mag toekijken, zelf onderdeel worden van de actie. n 7

8 DDG ruimt explosieven in Albanese badplaats Eindelijk veilig zwemmen Op 15 maart 2008 ontplofte in Gerdec in Albanië een munitieopslagplaats. Zo n 150 mensen raakten daarbij gewond. De explosie sloeg een enorme krater in het vertrouwen van de bevolking. Albanië kampt vandaag de dag nog steeds met de gevaren van twee wereldoorlogen en een militaire dictatuur. In het land bevinden zich talrijke munitiedumps en opslagplaatsen van oude explosieven. Niet zelden liggen zij in of zeer nabij verstedelijkte gebieden. Tekst: Ewold de Bruijne/Foto s: DDG 8

9 Tot voor kort was pootje baden voor Hotel New York in Vlore (Albanië) nog een levensgevaarlijke activiteit. Op enkele meters van het strand lagen honderden kilo s granaten, volle munitiekisten en andere explosieven. s Ook op de stranden en langs de kust is het niet moeilijk om te struikelen over verroeste brisantgranaten, mortieren en kisten vol scherpe patronen. Zeemijnen, landmijnen en dieptebommen op heel veel plaatsen moet het oude wapentuig nog worden opgeruimd. Een immens project, waar de Koninklijke Marine een bescheiden maar uiterst relevante bijdrage aan levert. Economische impuls Op de boulevard van Vlore staat een groepje horecaondernemers geïnteresseerd te turen naar de twee rubberbootjes die voor Hotel New York dobberen, met op enige afstand een patrouilleschip van de Albanese kustwacht. Onder leiding van luitenant-ter-zee 2OC Menno van der Eerden is de Duik- en Demonteergroep al twee dagen bezig om een munitiedump op te ruimen. Er komen vele tientallen klonten samengekoekte explosieven boven water van naar schatting dertig, veertig kilo per stuk. Nederlandse marineduikers werken zij aan zij met Albanese vakgenoten om de levensgevaarlijke troep op een veilige manier af te voeren. De plaatselijke restaurateurs reageren met een mengeling van scepsis en opluchting: Dat spul ligt er al honderd jaar. Waarom moeten ze daar nu zonodig de weg voor afsluiten en moeten wij onze zaken sluiten? Wat denkt u dat ons dit kost? Kapitein-ter-zee Arturo Mecollari, commandant van de nabijgelegen marinebasis Pashaliman relativeert: Die paar dagen omzet die zij nu missen in het laagseizoen zal meer dan honderdvoudig worden gecompenseerd. Met hulp van de Nederlandse marine zijn we nu de hele baai van Vlore schoon aan het maken. Tegen het einde van de operatie Albanian Lion zullen toeristen hier eindelijk veilig kunnen zwemmen. Dat is van enorm economisch belang voor Vlore, want dit is de grootste badplaats van Albanië. Specialisten van de Duik- en Demonteer Groep werken zij aan zij met Albanese collega s aan het opruimen van gedumpte explosieven (bommen, granaten en kisten vol scherpe munitie) uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Op de achtergrond de cutter Iliria van de Albanese kustwacht, het moederschip waarmee het oude wapentuig werd afgevoerd naar een veilige locatie waar het materiaal onschadelijk werd gemaakt. Nederlandse belangen Van der Eerden: De inzet van de Duik- en Demonteergroep hier in Albanië past helemaal in het Ideation-concept. De militaire expertise die we hier inzetten in de context van een civiele omgeving heeft niet alleen lokaal impact. Damen-Schelde is één van de Nederlandse bedrijven die hier in Vlore actief is. Zij zijn bezig met scheepsbouw op Pashaliman. Voor de scheepsbouw en scheepvaart is het natuurlijk cruciaal dat we zorgen voor een stuk veiligheid hier. Er lopen hier meer projecten met Nederlandse inbreng. Ook aan het verbeteren van de drinkwatervoorziening wordt gewerkt door Nederlandse experts. De ontwikkeling van Albanië op het gebied van infrastructuur, economische activiteit en openbare orde en veiligheid is in volle gang. Nederland heeft hier direct en indirect grote belangen. Kolonel der mariniers Marco Hekkens, plaatsvervangend commandant van NLMARFOR: Albanië ligt aan de buitengrens van Europa. De toegang tot het land vanuit zee geeft toegang tot heel Europa. De ontwikkeling van de maritiem militaire capaciteiten van Albanië, zelfstandig en in Europees/NAVO-verband is belangrijk voor de veiligheid en het beschermen van economische belangen in onze eigen steden en straten in Nederland. Smokkel van veelal inferieure namaakproducten die illegaal als kwaliteitsproducten op de markt worden gebracht, schaadt economische belangen, maar gaat bovendien vaak gepaard met georganiseerde misdaad. Dat willen de Albanezen niet en wij ook niet. Daarom is het van groot belang dat de Europese partners samenwerken voor een geïntegreerd veiligheidsbeleid. Nuchtere benadering Het lijkt een contradictie. Aan de ene kant maken mijnenvelden en munitiedumps het moeilijk om op onbewaakte plekken aan land te komen, maar tegelijk is het voor de veiligheid van de lokale bevolking en voor de ontwikkeling van Albanië broodnodig om de stranden schoon te vegen. Sergeant-majoor Hans Hammenga, sergeant Jack Leonhart, kwartiermeester Jordi van Munsteren en korporaal René Kok blijven er nuchter onder. Zij staan dagelijks met spul in hun handen dat in principe elk 9

10 Met een onderwatervalon (metaaldectector) speurt kpl Kos naar explosieven. Zijn Albanese collega, duikofficier Sazan Pashollari, blijft behoedzaam staan. Ook op deze plek werden tientallen explosieven boven water gehaald. moment kan ontploffen. En dan hoeven zij hun schoenen niet meer te poetsen. Hoewel zij zich ten volle bewust zijn van het belang van hun werk, laten zij die discussie grotendeels langs hen heen gaan. Onze prioriteit is de veiligheid van onze eigen mensen en de mensen in de directe omgeving van de plek waar wij werken. En wat wij hier aantreffen is heel veel gevaarlijk spul, verklaart Hammenga. Ons werk trekt sensatiezoekers aan. Mensen vinden het natuurlijk spannend (en dat is het ook) maar laten we er vooral nuchter over blijven. Het helpt niemand om hier wilde verhalen over te publiceren. Korporaal René Kok houdt een 8,11 cm mortier in zijn hand. Met een staalborsteltje maakt hij het explosief voorzichtig schoon om het ding nader te kunnen identificeren. In het zand liggen een meetlint en een zachte borstel klaar. Het kennen van de exacte herkomst en datering vertelt de specialisten meer over de lading, zodat het onschadelijk maken op de meest effectieve en gepaste wijze kan worden gerealiseerd. De Albanese marinetop en vertegenwoordigers van diverse landelijke TVstations kwamen kijken naar het werk van de DDG voor Hotel New York in Vlore, Albanië. Met het oog op de veiligheid werd tijdens dit korte werkbezoek even gepauzeerd door de bommenruimers. TV of niet, het blijft gevaarlijk werk. Waardering voor duikers In de drie dagen dat de DDG voor Hotel New York aan het werk is geweest werd zo n vierhonderd kilo aan samengeklonterde explosieven van de zeebodem gehaald. Het gaat ondermeer om honderden brisantgranaten, veelal van Italiaanse en Duitse makelij. In de bronzen afdekdoppen zijn jaartallen gestanst: 1914, 1939 Raketvormige mortiergranaten, volle munitiekisten, hulzen gevuld met loden kogels en allemaal nog rijkelijk voorzien van explosieve stoffen. Van der Eerden: Afgezien van het feit dat het voor de veiligheid goed is dat dit nu eindelijk een keer wordt opgeruimd, heeft deze operatie in Albanië voor ons heel veel trainingswaarde. Het gaat hier niet om een oefensituatie, maar om een echte operatie. Dit is het werk waar we voor zijn opgeleid. Hier zijn de omstandigheden ideaal om in de praktijk ervaring op te doen met een diversiteit aan materiaal. Bovendien is het water hier heel helder, zodat we goed zicht hebben. Daardoor kunnen we veilig werken, samen met Albanese duikers die van onze aanpak dingen leren en wij van hen. Kolonel Mecollari steekt zijn mening niet onder stoelen of banken: De grootste waardering gaat uit naar de duikers die hier fantastisch werk verrichten. Zij doen gevaarlijk werk en zij leveren tegelijk ook een concrete invulling aan het bondgenootschap van Albanië als kersverse NAVO-lidstaat met Nederland. Wij zijn jullie zeer dankbaar. n 10

11 Gedragscode in beeld Een beeld zegt meer dan duizend woorden, luidt het bekende gezegde. Dat moest de regiegroep Staal ook gedacht hebben en is hiermee aan de slag gegaan. In april 2007 is de defensiebrede gedragscode geïntroduceerd. Maar hoe breng je deze code, bestaande uit termen als veiligheid, verantwoordelijkheid, professioneel, gezamenlijk en respect, goed over? Door te visualiseren. Tekst: Vanessa Strijbosch De gedragscode geldt voor alle defensiemedewerkers en bestaat uit vijf pijlers: veiligheid, verantwoordelijkheid, professioneel, gezamenlijk en respect. In elke pijler zit een kernboodschap en een korte toelichting daarop. Defensiemedewerkers moeten geïnformeerd worden over de normen en waarden bij defensie en ze moeten weten wat er van hen verwacht wordt en wat ze bij defensie kunnen verwachten, is het uitgangspunt van de gedragscode. Herkenbaarheid voor en door defensieonderdelen is ook een De gedragscode moet ook levendig worden gehouden, vonden de defensieonderdelen. Zij wilden de pijlers, naast een icoon, ook met een foto visualiseren. De verschillende defensieonderdelen kozen voor actiebeelden die de pijlers verbeelden. Om ervoor te zorgen dat elk onderdeel zich herkent in de beelden, hebben alle krijgsmachtdelen zelf de beelden aangeleverd. randvoorwaarde. Het idee om iconen en afbeeldingen te gebruiken werd geboren. In de komende uitgaven besteedt Alle Hens aandacht aan de visualisering van de gedragscode. In elk nummer wordt een van de vijf afgebeelde pijlers behandeld. n De iconen Voor de herkenbaarheid van de gedragscode is een icoon ontwikkeld. De vorm van het icoon een schild is voor alle pijlers gelijk, in tegenstelling tot het symbool in het icoon. Het schild staat voor bescherming, dat verwijst naar het beschermen van de waarden van de gedragscode binnen de organisatie. Als symbool in het schild is gekozen voor handen, met de achterliggende gedachte dat het bij defensie om mensen draait. Het werk is mensenwerk. Het gebaar dat de handen uitbeelden geeft de inhoud van de pijler weer. De afbeeldingen 11

12 De nieuwe wereld van landoptreden opent zich De groene module Wat is dat onding zwaar! Moet ik hier de hele opleiding mee rondlopen? De instructeurs van de Buitenland Opleiding kijken van een afstand grinnikend toe terwijl sommige cursisten met moeite een kogelwerend vest over hun hoofd hijsen. De drieënveertig leerlingen staan allemaal gepland voor een individuele uitzending. Om hen hier goed op voor te bereiden, volgen zij gedurende zes weken de groene module op het Landelijk Opleidings- en Kenniscentrum van de Koninklijke Marechaussee in Apeldoorn. Maak je geen zorgen, over een week voelt dat vest als een comfortabel jasje! Tekst: Maartje van der Maas/Foto s: Liepke Plancke, Jan Kees de Meester (AVDD) Marechausseeblauw, luchtmachtgroen en marinierscamouflage, Afghanistan, Bosnië, Sudan, Congo en Kosovo: allemaal individueel uitgezonden, allemaal een totaal verschillende missie voor ogen. Voor de fotograaf van luchtmachtbasis Gilze-Rijen, de opperwachtmeester op bureau falsificatie op Schiphol of de exwachtsofficier van Hr.Ms. Tromp is het landoptreden een totaal nieuwe wereld, waarin ze niet of heel weinig zijn opgeleid. Zoals in aanwijzing A700 van de Commandant Der Strijdkrachten staat, moet iedere militair die op uitzending gaat, opgeleid of bijgeschoold worden in de militaire basisvakken. Zij moeten in staat zijn een Diemaco C7 en een Glock te hanteren en moeten in zoverre op de hoogte zijn van operaties op het land dat zij met een peloton mee op patrouille kunnen gaan. Dat is dan ook de doelstelling van deze opleiding, legt teamleider Buitenland Opleidingen (BULA) eerste luitenant Michiel Tattersall uit. De cursisten mogen straks in het missiegebied niet voor volledig onverwachte situaties komen te staan. Een koosnaam voor de C7 In een lange rij schuiven de cursisten aan voor de wapenkamer op het Landelijk Opleidings- en Kenniscentrum Koninklijke Marechaussee (LOKKMAR) op de startdag van hun opleiding. Een voor een krijgen ze een C7 en een Glock in de handen gedrukt, die gedurende de opleiding hun persoonlijke wapens zullen zijn. Tattersall vertelt: De Diemaco en de Glock zijn de standaardwapens van de krijgsmacht. Hiermee wordt gewerkt in de uitzendgebieden. Het kan niet zo zijn dat wanneer het erop aan komt, de militair geen idee heeft hoe hij of zij het wapen moet gebruiken. Voor de cursisten zijn de vuurwapens wel een beetje onwennig, de meesten hebben nog niet eerder met een C7 gewerkt. Echter, na zeven weken kunnen de leerlingen hun persoonlijke wapen bijna met hun ogen dicht uit elkaar halen en hebben sommigen het zelfs een koosnaam gegeven. Theorie als fundering De opleiding begint met een stevige basis theorie in de lokalen van de Koning Willem III-kazerne in Apeldoorn. Lessen in chemische, biologische, radiologische en nucleaire oorlogsvoering (CBRN, voorheen bekend als NBCD), kaart- en kompasoriëntatie, zelfhulp kameradenhulp (ZHKH), wapenkennis en verbindingen dienen als fundering voor de praktijkoefeningen op het Stroesche Zand die later in de opleidingen zullen volgen. In de eerste weken worden de klasuren geregeld afgewisseld met schietoefeningen. De cursisten brengen heel wat tijd door op de schietbanen van het Er staan ook de nodige theorielessen op het programma. Snel en accuraat reactievuur op een aanval. 12

13 Na een gasaanval Een gemengd kader Net zoals de uit te zenden militairen, zijn ook de instructeurs van de Buitenland Opleidingen van zeer verschillende pluimage en hebben overal ter wereld ervaring opgedaan in het landoptreden. De schietinstructie, lessen in CBRN en ZHKH zijn voor de rekening van de opperwachtmeesters van de marechaussee. De lessen in kaart en kompas en wapenkennis worden verzorgd door drie sergeant-majoors van het Korps Mariniers. Een instructeur van de Luchtmobiele Brigade van het Commando Landstrijdkrachten is verantwoordelijk voor de lessen in het zoeken naar Improvised Explosive Devices (IED). Het doppen van de patroonhouders is bijna een dagelijkse bezigheid. Infanterie Schietkamp de Harskamp, zowel schietend als wachtend op hun volgende beurt. Na een aantal weken en lessen in terreinrijden en basisonderhoud van een 4x4, krijgen de deelnemers hun eigen voertuig. De theorielessen in de lokalen zijn hiermee nagenoeg afgelopen, tijd om praktijkervaring op te doen op de heide en in het bos. Elke ochtend rijden de cursisten, na het checken van hun voertuig en het inmelden op de verbinding, en bloc naar het Stroesche Zand om de theorie tot leven te brengen. Na zeven weken kunnen de cursisten de C7 bijna met hun ogen dicht uit elkaar halen Aangekomen op het Stroesche Zand worden de cursisten opgedeeld in pelotons. Omgehangen met het kogelwerende vest, het beenholster, het OPS-vest, de helm, de Glock en de C7 gaat een van de pelotons patrouilleren onder leiding van een marinier. Scherfsgewijs opgesteld, lopen zij een pad af over de heide. Wanneer er opeens uit onverwachte hoek op hen geschoten wordt, schreeuwt de patrouillecommandant een stel orders. Het heeft een aantal weken geduurd, maar het peloton weet nu precies hoe te reageren en snel en geordend trekken zij zich terug naar een veiligere plek. Een ander peloton rijdt ondertussen in konvooi over de tankbaan. Ook zij worden onder vuur genomen en voeren de procedure van het terugtrekken met voertuigen nagenoeg foutloos uit. De laatste groep is onder leiding van de instructeur van luchtmobiel bezig met het oversteken van een kruispunt dat aangemerkt is als IED-gevoelig. Zij zoeken zorgvuldig de weg af voordat deze vrijgegeven kan worden voor de voertuigen. Na zeven weken wordt de groene module afgesloten met een eindoefening. Gedurende twee dagen laten de cursisten in een aantal oefeningen zien dat ze nu wel wat kaas hebben gegeten van de operaties op het land. Wanneer zij aan een peloton landmachters of mariniers worden gekoppeld, is hun jargon en manier van bewegen niet langer volledig onbekend. Wanneer na het opschieten van alle oefenmunitie het kogelwerende vest eindelijk weer af mag, klinken er zuchten van verlichting. Dat is dus één ding dat ik niet zal missen van deze opleiding! n Gas, gas, gas! 13

14 Medaille als herinnering aan bijdrage Tsjadische geschiedenis EUFOR Chad/RCA gedecoreerd Een positief gevoel. Zo wordt de EUFOR Chad/RCA missie omschreven door de leden van de Vaste Kamercommissie, de Commandant der Strijdkrachten en de mariniers zelf. De uitreiking van de herinneringsmedaille voor de deelnemende militairen van het tweede detachement op de Van Braam Houckgeestkazerne in Doorn sloot de missie definitief af. Tekst: Barry Wijnandts/Foto s: Peter Wiezoreck, Rinze Klein (AVDD) Tachtig militairen waarvan het leeuwendeel uit het Eerste Mariniersbataljon staan aangetreden op het exercitieterrein en luisteren naar de speech van luitenant-generaal der mariniers Rob Zuiderwijk. Uw inzet maakte deel uit van de grootste militaire operatie in Europees verband tot nu toe. In Tsjaad werkten veertien Europese landen samen om rust, veiligheid en stabiliteit te brengen. Zij hebben bescherming geboden aan honderdduizenden vluchtelingen uit het buurland Sudan en ontheemden uit andere provincies van Tsjaad, zegt hij uit naam van de Commandant der Strijdkrachten, generaal Peter van Uhm, die zelf deze dag de herdenking voor gesneuvelde militairen en burgers bij de Landstrijdkrachten bijwoonde. Provocerend gedrag Majoor der mariniers Rob de Wit heeft halverwege de tweede missie majoor Jan Willem Scheltema afgelost en het eind van de missie meegemaakt. Hij merkte het effect van de EUFOR-missie. Sinds wij er waren zijn de regeringstroepen behoorlijk uitgebreid. Dat zie je in dit soort landen vaker, van de stabiliteit wordt gebruik gemaakt om eerst het leger op te bouwen. Dat leidde tot diplomatieke spanningen, want de EUFOR-militairen moesten hun neutraliteit behouden. We werden af en toe geprovoceerd door de regeringstroepen. Ze wilden per se mee op patrouille. Dat hield in, dat wij op gegeven moment patrouilles moesten aflasten. Bestaan in de kampen De militairen hebben ervaren dat de kwetsbare groep waar de missie op gericht was profiteerde van de aanwezigheid van de internationale troepenmacht. Vluchtelingen keerden weer naar huis en voelden zich veiliger. Velen hadden inmiddels ook wel een bestaan opgebouwd in de kampen. Overdag deden zij hun werk op de maïsvelden buiten het vluchtelingenkamp en s avonds keerden ze weer terug. De militairen werden overal enthousiast onthaald. Als je zwaaide, dan zwaaiden ze met twee handjes terug, benadrukt matroos 1 LDGB Hamor Mayo het enthousiasme van de lokale bevolking. Uiteindelijk veranderde het wel een beetje, vertelt marinier 1 Rob Schmal. We hebben meegemaakt dat kinderen stenen gooiden. Ze verwachtten misschien hulp, maar dat konden we niet geven. Voor Schmall was het de eerste uitzending. Hij was boordschutter en chauffeur op een van de Landrovers. Voor hem interessanter dan de veelgeprezen Viking want: Je bent de hele dag bezig, terwijl je in de Viking alleen maar achterin zit. De patrouilles duurden vier tot acht dagen, waarna hij weer een week terug was op het kamp. In elk dorp waar we kwamen, hebben we contact gehad met de bevolking. Er moest verplicht een praatje worden gemaakt met de dorpsoudsten en alle belangrijke personen. Dat werd weer teruggekoppeld op de Forward Operating Base. 14

15 Mooi land Matroos Mayo was onderdeel van de Logistieke Ondersteuningsploeg en bleef voornamelijk in het kamp. Ik maakte deel uit van de container packing & handling. Dat is leuker werk dan achter een bureau zitten. Voor hem is het niet de eerste missie. Vergeleken met Afghanistan is zijn gevoel over deze missie zonniger. Tsjaad is een mooi land. De mensen zijn gastvrij, bijna lief. Afghanistan komt vaak negatief in het nieuws en dat merk je ook aan het thuisfront. Als hij de keuze heeft, hoeft voor hem die spanning niet, hoewel hij wel weet hoe er mee om te gaan. Als ik contact heb met thuis, probeer ik altijd vrolijk te zijn. De zorgen op mijn werk blijven op het kamp. Geen Afghanistan Bij elke medaille-uitreiking wordt nog eens onderstreept dat de medaille (ook) opgedragen is aan het thuisfront. Zonder de steun van hen lukt het de militair niet om lang en ver van huis in moeilijke omstandigheden scherp te blijven. Ik vind het goed dat daar nog eens bij stil wordt gestaan, zegt chef monteur korporaal der mariniers Erik Ehren. Het is voor hun niet prettig als je lang op uitzending bent. De ouders en zus van marinier Schmall wisten niet veel van het Afrikaanse land, behalve dat het er heet is en dat het geen Afghanistan is. We vonden het wel spannend, maar we wisten dat het een veilige missie was. De grootste zorg was of hun jongen wel genoeg en goed te eten kreeg. We hebben veel pakketten opgestuurd met eten, we dachten dat hij ondervoed was, zegt vader Johan, die hoopte dat de regels voor zendingen niet zo nauw werden genomen als bij de voorlichting werd gezegd. Toch zijn veel zendingen tegengehouden. Maar ja, bij 50 graden Celsius is pindakaas ook vloeibaar. Viking De missie in Tsjaad was een beproeving voor het nieuwe rupsvoertuig Viking. Het bleek een daverend succes. Waar wielvoertuigen ophielden ging de Viking verder. Tijdens de eerste helft moesten de voertuigen veelvuldig waden door diep water in het regenseizoen. Het tweede detachement had vooral te kampen met droogte, waardoor de lemen ondergrond extreem stoffig werd. Voor korporaal Ehren een mooie uitdaging: Van de bestaande voertuigen hebben we al een lijst met voorkomende problemen, voor de Viking moesten we zelf alle klachten zoeken. Het is hele andere techniek dan de oude BV s. In het gebied rond Goz Beida, waar de mariniers verkenningen uitvoerden voor het Ierse bataljon zaten ongeveer zeventig procent van alle vluchtelingen in Tsjaad. Uit een voorlopige evaluatie is gebleken dat het aantal overvallen op de internationale hulporganisaties drastisch is gedaald en dat vluchtelingen en ontheemden weer langzaam terugkeren naar hun huizen. Als de nieuwe situatie in de toekomst gehandhaafd kan worden, dan kunt u later zeggen dat u met succes heeft bijgedragen aan de geschiedenis van Tsjaad en de mogelijkheid hebt geschapen voor nieuwe generaties met een leven zonder conflict, aldus Zuiderwijk. n Het regeringsleger breidde steeds verder uit en provoceerde de EUFOR troepen 15

16 FOTO: OSCAR SANNEN Foto: Oscar Sannen Vrede en Veiligheid doel van evacuatie in Belgische oefening Gered uit de schoolbanken Het is beter dan in de klas zitten, vinden de scholieren unaniem. Ze lopen in kleine groepjes door de straten van Den Helder te genieten van het mooie weer en van het militaire spektakel dat zich om hen heen afspeelt. Een betere kennismaking met het militaire leven kan Vrede en Veiligheid zich nauwelijks voorstellen. Tekst en foto s: Barry Wijnandts Open fourwheeldrives met.50 mitrailleurs, gepantserde voertuigen, trucks. Den Helder is veranderd in een stad in beleg. Militairen kamperen in de berm van de Binnenhaven. Op verschillende locaties in de stad zijn demonstraties en schietpartijen aan de gang. Crazy Trip is de grote oefening voor de Belgische krijgsmacht, dit jaar uitgevoerd in het noorden van Nederland. Koloniaal verleden De Belgische oefening draait om het evacueren van non-combattants uit een oorlogssituatie, een zogenaamde neo. De operatie begon met troepenopbouw vanuit Brussel naar Leeuwarden. Dat was de basis van waaruit de tactische fase in het onrustige Den Helder moest worden ontplooid. Kapitein Jansen van de Paracommando s neemt de marinestad als decor voor de voormalige kolonie Congo, om de relevantie voor deze specifieke militaire focus van de zuiderburen te verklaren. We bouwen eerst de troepen op in een nabijgelegen bevriende locatie, bijvoorbeeld Congo-Brazzaville. Dat is een administratieve move, gedaan met gewone chartervliegtuigen. Daar gaan we herconfigureren voor de tactische move naar het oorlogsgebied Kinshasa. De twee Congo s worden verdeeld door de gelijknamige rivier die op plaatsen vijf kilometer breed is. Daarom zijn we erg geïnteresseerd in amfibische operaties. Omdat we zelf geen landingsvaartuigen hebben, oefenen we dit graag met de mariniers samen. Dat is eigenlijk de grote reden om in Nederland te oefenen. België heeft vanuit haar koloniale verleden nog veel staatsburgers in Afrika zitten. Er is permanent een uitgebreid bataljon paraat om een neo uit te voeren en eens in de twee jaar wordt dit op grote schaal getraind. Twaalfhonderd man zijn betrokken bij de oefening, waaraan (uiteraard bij een oefening in Den Helder) de marine ook haar bijdrage levert. Texelian federats Dertig marinereservisten en 160 scholieren van Vrede en Veiligheid zijn ingedeeld als speler in de evacuatieoefening. De reservisten houden zich hoofdzakelijk op als Texelian Federats, de geduchte tegenstander van de Hollanders die de baas zijn in Den Helder. De Vrede en Veiligheidscholieren lopen daar tussen- Merel de Kruijf krijgt een bebloed gezicht voor haar rol als gewonde evacué. 16

17 Een zwaargewonde wordt per helikopter naar De Kooy vervoerd. door als ongeruste Belgische staatsburgers, die de onveilige havenstad zo snel mogelijk willen ontvluchten. De ambassade heeft de lijsten van de Belgen verspreid onder de militairen van het neo-bataljon met de opdracht deze mensen in veiligheid te brengen zonder zelf betrokken te raken bij de gevechten. Tien punten in de stad zijn aangewezen als reception centres, waar de vluchtelingen terecht kunnen om naar de safe-havens Willemsoord of Maritiem Vliegkamp De Kooy te kunnen worden geëscorteerd. Terwijl enkele scholieren agressief aan het hek blijven rammelen bij het zwembad, worden na een eerste identificatie de Belgische staatsburgers één voor één toegelaten. In een onbewaakt ogenblik zien twee vluchtelingen de mogelijkheid om zich naar binnen te werken en rennen naar het verzamelpunt toe. Direct worden de wapens op hen gericht en springen een paar paracommando s hen op de nek. Na een snelle fouillering liggen de beide scholieren met een tie-rapje om hun duimen gras te happen. Ze willen kijken naar wat er verder gebeurt, maar de bewakers trekken een kledingstuk over hun hoofd, zodat ze geheel afgesloten worden van de buitenwereld. Baksmeester korporaal Lindy Hulzinga kijkt enigszins bezorgd toe. Ik hoop wel dat ik ze heel terug krijg. Ze pakken ze wel hard aan. We hadden bedacht om als een stel hooligans het veld op te rennen, maar dat zullen we niet weer doen, vertelt de gevloerde Lesley Sanchez breed lachend later. Ik lag erg onhandig in het gras, dus ik voelde het goed. Ze waren erg hardhandig. Grimmige stemming Ondanks de heftige actiemomenten, bestaat een groot deel voor de scholieren uit wachten. Op de reception centers moet van Zwaargewonde Op marinekazerne Erfprins worden de eerste gewonden geschminkt. Ik heb al eerder wat gebroken, dus ik weet wel ongeveer hoe dat voelt, zegt Rick Kuijpers met het bloed druipend van zijn gebroken neus. Bij een ander wordt op dat moment een bescheiden gat gemaakt in zijn zij, een potentieel dodelijk schotwond door zijn long. Enkele uren later ligt hij op het gras bij zwembad De Schots, met een lijkbleek gezicht op de bovenbenen van zijn broer Mike Koopman. Hij is zwaargewond en moet met een helikopter worden opgehaald. Ik moet er alles aan doen om bij hem te kunnen blijven. Maar makkelijk is dat niet. Ondanks dat de militairen op dit reception center geen woord Nederlands praten, weten ze de scholieren heel snel duidelijk te maken wat er van ze verwacht wordt. Bij een reception center wordt vastgesteld wie geëvacueerd mag worden en wie moet blijven. De stemming werd zo nu en dan behoorlijk grimmig. 17

18 We hadden bedacht om als een stel hooligans het veld op te rennen. Dat zullen we niet weer doen iedereen de identiteit worden vastgesteld, krijgen de evacués verzorging en moet er vervoer worden geregeld naar de safe-haven. Voor de zwaargewonde Jens Metselaar is dat per helikopter naar vliegveld De Kooy, terwijl naast de ijsbaan een grimmige demonstratie uitbreekt, waarbij de Belgische militairen, geassisteerd door de 11 e Luchtmobiele Brigade van de landmacht het doelwit zijn. Deze groep is ook verantwoordelijk voor een veilige voettocht van de evacués door de Helderse parken naar de bussen waarmee ze naar het vliegveld kunnen ontsnappen. Een smal fietspad leidt onder een spoorbruggetje, door de bosschages, een ideale plek voor een hinderlaag. Die is er. De voorhoede wordt verwelkomd door een regen van kogels, afkomstig uit een schuttersput aan het eind van het pad. Terwijl de evacués snel worden weggeleid van het vuurgevecht, breekt de hel los. Het zwaarste mobiele wapen wordt in stelling gebracht, een.50 mitrailleur die door drie man wordt getild. Ondertussen rolt de voorhoede zich al schietend op om weer aan te sluiten bij de evacués. Voor de scholieren is het af en toe lang wachten. De bussen worden bereikt, de expats worden naar De Kooy gebracht. Na een grondige identiteitscontrole worden ze op de lijst gezet om definitief het land te verlaten. Dat gebeurt per C-130 Hercules naar vliegbasis Leeuwarden, voor de scholieren een van de hoogtepunten van de dagen. Ook hier breekt weer een lang wachten aan, maar dat wordt beloond als het vliegtuig met brullende motoren de landingsbaan De Kooy opstormt. De leerlingen lopen in gelid de laadklep op en nemen plaats in de hangnetten. Als de laatste evacués zijn gearriveerd vertrekt het toestel naar veilig gebied. De laatste etappe op weg naar veilig gebied. In korte tijd zijn de Belgen weer vertrokken uit het straatbeeld. De oefening stond enkele dagen vol in de aandacht en was voor de scholieren een bijzondere gelegenheid tot kennismaking met een baan bij defensie. Dat daarvoor wat lessen vervielen zal voor velen daar tegenop wegen, dan maar even harder blokken in de komende weken. n 18

19 Eerste marinekinderdagverblijf geopend Paddeltje zorgt voor marinekids Marineouders kunnen voortaan hun kroost overdag dicht bij hun werkplek onderbrengen. Op woensdag 13 mei werd het eerste kinderdagverblijf van de Koninklijke Marine officieel geopend. Commandeur Henk Itzig Heine, sous-chef Personeelslogistiek, onthulde de door een marinemedewerker bedachte naam, Paddeltje, vernoemd naar de scheepsjongen van Michiel de Ruyter. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto s: Wim Salis Het idee om een kinderopvang te realiseren binnen defensie speelt al geruime tijd. Het CLAS opende als eerste defensieonderdeel een kinderopvang in Oirschot en dit project werd enthousiast ontvangen en toegejuicht. Ook bij de marine. Uit een eerdere inventarisatie bleek dat voldoende personeel aangaf gebruik te willen maken van kinderopvang bij de werkplek. Even tussendoor Het kinderdagverblijf op het sportpark aan de Ruyghweg was al een maand open en de belangstelling was meteen groot. De vijf maanden oude zoon van de luitenants-ter-zee 1 Mark Corveleyn en Alexa Verburg is een van de marinekindjes in het verblijf. Wij wonen in Wieringerwerf. Nu kunnen we toch elke dag even tussendoor langskomen om te kijken hoe het met hem gaat. Diversiteitsbeleid Voor de marine is de combinatie van arbeid en zorg erg belangrijk. Dit past goed in een bedrijf dat het thuisfront serieus neemt, reageerde commandeur Itzig Heine na de opening. Een kinderdagverblijf op het terrein van de Koninklijke Marine is een wens geweest van zowel het personeel als van de organisatie. In het kader van het diversiteitsbeleid van de Koninklijke Marine is dit een actiepunt dat nu geconcretiseerd en zichtbaar is. Het was lang zoeken naar een geschikte locatie en gebouw. Op de Nieuwe Haven ontbreekt het aan beide. Vandaar dat ervoor gekozen is om een aantal combi-units, een soort moderne prefab, over te nemen van de landmacht. CDR Itzig Heine onthult de naam van het kinderdagverblijf. Het kinderdagverblijf wordt gerund door Stichting Kinderopvang Den Helder en Texel en is bedoeld voor kinderen van militair- en burgerpersoneel van de KM in de leeftijd van nul tot vier jaar. Op de opvang gelden ruime breng- en haaltijden, maar de mogelijkheid van 24-uurs opvang voor personeel met nacht- en wachtdiensten is nu nog niet mogelijk. Er is plaats voor maximaal 25 kinderen. n Dit past goed in een bedrijf dat het thuisfront serieus neemt Alexa Verburg ziet veel voordelen van een kinderopvang dicht bij haar werk. 19

20 Eerbewijs 20