Grootouders in de scheidingsstorm reddingsboei en seingever?

Transcriptie

1 Grootouders in de scheidingsstorm reddingsboei en seingever? Claire Wiewauters Pedagoge, psychotherapeute, onderzoeker 7/10/2014 1

2 De grootouders als betrokken partij Grootouders blijven de ouders van hun kinderen Grootouders zijn de grootouders van hun kleinkinderen > ervaring is gelaagd 2

3 Vanuit mijn expertise : 3

4 Vanuit onderzoek scheiding in Vlaanderen stijging aantal scheidingen sinds de jaren zeventig Wet van juni 1994 : verkorting van de echtscheidingsprocedure Wet van april 2000 : tijdsduur feitelijke scheiding herleid van 5>2jaar Wet van april 2007 : invoering van schuldloze echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk (E.O.O.) 4

5 Reorganisatie van het ouderschap : Vroeger : hoederecht en bezoekrecht Sinds 1995 : gezagsco-ouderschap Sinds 2006 : voorrangsregeling verblijfsco-ouderschap Een week mama? Een week papa? wat kinderen bij een scheiding ècht nodig hebben 7/10/2014 5

6 Kinderen in de scheidingsstorm : Wat gebeurt er met kinderen als hun ouders uit elkaar gaan? Hoe komen we te weten hoe een kind zich voelt? Hoe belangrijk is de leeftijd van kinderen? Wat hebben kinderen nodig van hun ouders? Wat hebben kinderen (en ouders) nodig van de omgeving? 6

7 Gezin = systeem in dynamische balans Relatiecrisis > gezinscrisis > systeem uit balans Scheiding en overgang naar nieuwe gezinsvormen vergt aanpassing van elk gezinslid, ook van kinderen Kind(eren) zoeken en vinden hun plek in nieuwe gezinsvormen Scheidingsgebeuren is een proces - scheidingsbeslissing 7

8 Scheiding confronteert kinderen met verlies Scheiding = beslissing van volwassenen Gedwongen loslaten zorgt bij het kind voor rouwproces Rouwproces zet de veerkracht van kinderen onder druk Rouw vergt energie en tijd voor herstel Normale aanpassing = 2 à 3 jaar Ongeveer 75 % van de kinderen maakt een goede aanpassing door Kinderen schakelen tijdelijk naar overlevingsmodus Het is alsof je er plots helemaal alleen voor staat. Want dat is het gevoel dat je dan hebt, dat je alleen gelaten wordt. 8

9 De ontwikkeling van kinderen staat tijdelijk onder druk. Aanwezigheid van het gezin is voor kinderen vanzelfsprekend Gezin zorgt voor veiligheid en vertrouwen Veiligheid en vertrouwen = energie = motor van ontwikkeling Regressie (terugval) en stagnatie (stilstand) van ontwikkeling = normale en tijdelijke aanpassingsreactie bij kinderen 9

10 Scheiding zet de loyaliteit van kinderen onder druk Kind is loyaal verbonden met beide ouders Bij scheiding ontstaat innerlijk conflict bij het kind Nieuwe relatie(s) van de ouder(s) verhoogt de complexiteit van de loyaliteitenhuishouding Uitdaging : loyaliteiten mogen naast elkaar bestaan Valkuil: loyaliteiten komen tegenover elkaar te staan 10

11 Kinderen in leeftijden Leeftijd en de zorgen van kinderen - Baby s en erg jonge kinderen = verlatingsangst - Peuter en kleuter = magisch en egocentrisch denken - Lager schoolkind = concreet logisch denken - Pubers en adolescent = abstract denken Leeftijd en de noden van kinderen - baby s en erg jonge kinderen = opbouwen van basisvertrouwen doorheen een veilige gehechtheid - Peuters en kleuters = voorspelbaarheid en structuur - Lager schoolkind = gevoel van competentie - Pubers en adolescent = identiteit en autonomie 11

12 12

13 7/10/

14 Factoren die leiden tot herstel van veerkracht. Ik kan er niet(s) aan doen, maar ik ben en ik blijf van tel verbinding van het kind met zichzelf Een relatie uitbouwen en behouden met beide ouders verbinding van het kind met beide ouders (on)rechtstreekse steun van netwerk: vrienden, familie, school, sport en vrije tijd, bemiddelaars, advocaten, rechters, samenleving verbinding van het kind met de omgeving Aanbieden van beschermjassen! 14

15 Verbinding is het sleutelwoord 1. Verbinding met zichzelf 2. Verbinding met de ouders 3. Verbinding met de omgeving 15

16 Verbinding van het kind met zichzelf (h)erkennen van gevoelswereld van het kind Kinderen willen ertoe doen to matter Aandacht voor het eigen tempo van het kind kind informeren : scheidingsmelding, nieuwe partner, praktische regelingen die hen aanbelangen Kind een stem geven a voice is not a choice Kinderen uit de schaduw halen 16

17 Ouder van je ouder(s) = negatieve parentificatie Praktische verantwoordelijkheid opnemen Jongere: Vanaf die dag tot een goed jaar geleden heb ik het enorm zwaar gehad. Ik zorgde voor mijn mama en mijn broer en zus. Ik deed dingen die een kind van mijn leeftijd niet zou moeten doen. Ik kreeg dan ook problemen met mezelf. Emotionele verantwoordelijkheid opnemen Jongere: Ik vind het gewoon supererg om mijn mama zo ongelukkig te zien. Het geeft me een schuldgevoel, maar ik weet niet wat ik eraan kan doen? 17

18 Verbinding van het kind met de ouders Kinderen de fysieke en mentale ruimte bieden om in relatie te staan met beide ouders boodschapper zijn en betrokken worden bij conflicten benadeelt herstel de verblijfsregeling is niet doorslaggevend voor levenstevredenheid en zelfwaardering van het kind Een opvoedingsklimaat van controle en steun bij de ouders Kind uit het conflict houden belang van bemiddeling 18

19 Gespleten loyaliteit Relationele werkelijkheid Jongere: Als ik dan niet mee mag (moeder weigert bezoek aan vader) dan vraagt papa of mama: met wie wil je nu gaan? en dan kan ik niet kiezen. Want ik wil ze niet kwetsen. Ik weet niet welke kant ik moet steunen. Twijfel aan eigen waarneming en eigen bestaansrecht Jongere: Ze zijn gescheiden, ze haten elkaar, ze roddelen altijd over elkaar. Ze willen allebei dat je voor hen kiest en anders ben je een grote bedrieger.... Er zijn zoveel dingen waarover ik van beide kanten iets verschillend hoor. Alleen de dingen die ik zelf heb gezien of zeker van ben weet ik echt. Ik weet gewoon echt niet meer wat ik met mijn leven moet doen. 19

20 Relationele werkelijkheid Kinderen en jongeren die geen contact hebben met één van de ouders na scheiding Jongere: Ik voel me vaak minderwaardig dan andere, ik ben niet snel tevreden met mezelf en dingen die ik doe. Ik denk dat het komt omdat mijn papa is weg gegaan en me nooit heeft opgezocht. Ik was niet goed genoeg voor hem Kinderen en jongeren die weinig contact hebben met één van de ouders na scheiding Awel: zou jouw vader een idee hebben van hetgeen er door jou heen gaat? Jongere: Ik denk het niet. Meestal is hij ongeïnteresseerd. Ik zie hem maar weinig eigenlijk is hij meer een soort van vreemde geworden de laatste jaren. En dat terwijl ik blijkbaar mijn moeder vertelde het laatst toen ik klein was een echt papa s kindje was 20

21 Mind the gap Build the bridge 21

22 Omgangsrecht : vervreemding en contactbreuk? Juridische context Psychosociale context Leeftijd van het kind Ga voor de piste die het kind het minste vastzet in conflict en loyaliteit. Jongere: Ik heb recent terug contact met mijn meter. Zij is de zus van mijn echte moeder en er is een hele tijd serieuze ruzie geweest tussen mijn vader, stiefmoeder, mijzelf en mijn meter. Maar mijn ouders (vader en stiefmoeder) zijn nog steeds wantrouwig doordat ze de zus is van mijn moeder en er nog steeds rechtzaken aan de gang zijn. 22

23 Beschermende factoren : het netwerk als vangnet Steun van grootouders en familie Jongere: Met mijn oma kan ik wel goed praten en haar zie ik elke week zij weet ook hoe het thuis is. Ze zegt dat alles wel zal beteren na een tijdje en dat ik het wat tijd moet geven tot het weer beter gaat thuis. Jongere: Ik heb recent terug contact met mijn meter. Zij is de zus van mijn echte moeder en er is een hele tijd serieuze ruzie geweest tussen mijn vader, stiefmoeder, mijzelf en mijn meter. Maar mijn ouders (vader en stiefmoeder) zijn nog steeds wantrouwig doordat ze de zus is van mijn moeder en er nog steeds rechtzaken aan de gang zijn. 23

24 Reddingsboei en seingevers voor kinderen èn ouders : 24

25 Mal de amores julio romero de torres Cordoba

26 26

27 27

28 Verbinding met het (klein)kind Bijtanken eilandjes van stabiliteit en herstel conflict ontmijnen >< conflict aanwakkeren Betekenis geven aan gedrag van de ouders als betrokkenen Niet tussenin zitten maar erboven hangen Voorrang verlenen aan het kind. Kind uit de schaduw en uit het conflict houden/halen 28

29 29

30 Meer lezen : Wiewauters, C., Emmery, K. (2016) Awel, ik ben in de war door de scheiding van mijn ouders. Wiewauters, C. (2016) Kinderen (en ouders) in de scheidingsstorm. Een uitdaging voor de school en het clb? Caleidoscoop, 28, 1, Wiewauters, C. (2015) Kinderen en herstel van veerkracht bij gezinstransities. Het belangt ons allen aan. Welwijs, 26 (3), Wiewauters, C. (2015) Kinderen en gezinstransities. Hoe thuiskomen in nieuwe gezinsvormen. Sociaal.Net Wiewauters, C. & Van Eyken, M. (2014) Een week mama, een week papa? Wat kinderen bij een scheiding echt nodig hebben. Tielt: Lannoo. Uit elkaar voor grootouders. 30