Congresprogramma. 36ste congres Kindergeneeskunde NORMAN ROSENBLUM <6> HYPE OF HOOFDROLSPELER? <9> KEUZES VOOR DE TOEKOMST! <13>

Transcriptie

1 Congresprogramma 36ste congres Kindergeneeskunde 5, 6 en 7 november 2014 TWEELINGPRIJS VOOR PUBLICATIES (MAARTEN KAPPELLE) TER MEULEN FONDS: STATE-OF-THE-ART SPREKER TULIPS LATE BREAKERS HET GOEDE DOEL BEHANDELING THUIS HOT TOPICS NORMAN ROSENBLUM <6> INTESTINAAL MICROBIOOM: EFFECTIEF COMMUNICEREN OCHTENDLOOP LUNCHSESSIE GREAT ACHIEVEMENTS HYPE OF HOOFDROLSPELER? <9> VAN GOED NAAR EEN BETERE KINDERARTS: LEDEN- VERGADERING SLAM- SESSIES PROGRAMMA- OVERZICHT KEUZES VOOR DE TOEKOMST! <13> SLIMMER ETEN NODO- PROCEDURE KINDERSLAAPGENEESKUNDE: STATE-OF- THE-ART EARLY WARNING SYSTEMS WORKSHOPS LICHTPUNTJES IN DE DONKERE UREN <22> Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde

2

3 Het goede doel: 4 Little Lambs De NVK koos als Goed Doel voor het congres van 2014 voor een Zuid-Afrikaans project. State-of-the-Art 6 Vier State-of-the-Art sprekers heeft de Congrescommissie uitgenodigd. In het kader van de Ter Meulen Fonds-sessie spreekt Norman Rosenblum over What makes top clinicians, clinical scientists? De andere drie sprekers zijn chirurg én piloot Marck Haerkens, immunoloog Charles Dinarello en avonturier Edmond Öfner. SLAMsessies 7 In 2014 introduceert de NVK een nieuwe, dynamische presentatievorm: de SLAMsessie. De SLAMsessies vervangen de postersessies en vrije voordrachten, die vele jaren een bekend en vertrouwd fenomeen vormden van het jaarlijkse congres. Great Achievements: 8 Nieuwe initiatieven, bijzondere projecten Waar mensen samenwerken, bedenken zij samen oplossingen voor problemen. Grote en kleine plannen die aandacht verdienen. Op het NVK Congres krijgen de mensen achter deze nieuwe initiatieven een podium. Laat u inspireren door hun innovaties! Intestinaal microbioom: 9 hype of hoofdrolspeler? Over de voors en tegens van probiotica. Gastroenterologische experts laten hun licht schijnen over dit onderwerp. Verhuist u mee? 14 Over zorg voor zieke kinderen thuis Van WAT (working apart together) naar WA T (working apart together) Van GOED naar 14 een betere kinderarts: keuzes voor de toekomst! Perspectieven voor de opleiding Kindergeneeskunde vanaf 2020 Congresprogramma Het volledige overzicht van het programma, inclusief de onderdelen van het sociaal programma overzichtelijk bij elkaar op twee pagina's. Kinderslaapgeneeskunde: 25 lichtpuntjes in de donkere uren Slaapproblemen zijn een veelgehoorde klacht in de spreekkamer van de kinderarts. U geeft opvoedtips, schrijft melatonine voor, misschien wat nedeltran. Maar wat als dit niet werkt? Congresdagen Woensdag 5 november 11 Donderdag 6 november 17 Vrijdag 7 november 29 Slimmer eten 26 met je kind Gezonde voeding: begin bij het begin Enve rder Praktische congresinformatie 4 Woord vooraf 5 Workshops: Nieuw dit congres; zelf aan het werk! 6 Symposium: NODO nodig? 10 JA-Symposium: Effectief communiceren met patiënten van diverse etnische herkomst 15 Hot Topic: Je eigen archief online 26 Symposium: Pediatric Early Warning Systems 26 COLOFON NVK Congrescommissie 2014 Karin Fijn van Draat (voorzitter) Anneliese Nusmeier (voorzitter) Mijke Breukels Jolita Bekhof Nicole van de Kar Rutger van Ree Ellen Herkert Henriëtte ter Heide Samenstelling: Henriëtte ter Heide, Karin Fijn van Draat, Anneliese Nusmeier. Teksten: Sjon van Regteren, Anita van Stel Realisatie en productie: Sj-tekst Ontwerp en opmaak: Studio René Bakker Druk: Roto Smeets Grafiservices Utrecht Advertenties: Bureau Van Vliet

4 4 Het goede doel 2014 Little Lambs De NVK koos als Goed Doel voor het congres van 2014 voor een Zuid-Afrikaans project. Kent u Little Lambs, het project dat Zuid-Afrikaanse kinderen een kansrijke toekomst wil geven? Little Lambs biedt onderwijs, twee maaltijden per dag, dagopvang en medische zorg aan 260 kinderen in het township Hout Bay (Kaapstad). Dit project is een mooie vorm van krachtenbundeling net als ons congres. Daarom komt de sponsorloop op donderdagochtend ten goede aan Little Lambs. Voor meer informatie: Praktische informatie App Ook dit jaar is de NVK CongresApp beschikbaar met daarin niet alleen het programma opgenomen, maar ook de abstracts van de SLAMsessies. Locatie NVK Congres NH Conference Centre Koningshof, Locht 117, 5504 RM Veldhoven Tel nhkoningshof@nh-hotels.com Tarieven 2014 Regulier* Gereduceerd** 1. Volledig programma, incl. sociaal programma 550,- 375,- 2. Middagprogramma woensdag 5 november 100,- n.v.t. 3. Avondprogramma woensdag 5 november 100,- n.v.t. 4. Dagprogramma donderdag 6 november 185,- 125,- 5. Avondprogramma donderdag 6 november 100,- n.v.t. 6. Dagprogramma vrijdag 7 november 185,- 125,- * Bij inschrijving na 14 oktober worden 50,- administratiekosten in rekening gebracht. ** Inschrijfprijzen voor NVK-senior- en juniorleden (AIOS, ANIOS, studenten) en JGZprofessionals. Registratie en accreditatie U kunt zich online inschrijven via tabblad Congres, onderdeel NVK Congres Op deze website vindt u alle praktische informatie over de locatie, overnachtingen, de prijzen, het vervoer (onder andere de congresbus), de plattegrond van het congrescentrum enzovoort. Betaling geschiedt uitsluitend via ideal. Tijdens de congresdagen kunt u zich ook bij de congresbalie inschrijven en met pin betalen. U ontvangt bij voorinschrijving uw badge twee weken van tevoren per post op het door u bij inschrijving opgegeven adres. U dient uw badge mee te nemen naar het congres voor registratie en zichtbaar te dragen tijdens het congres. Accreditatie is aangevraagd voor 15 punten: woensdag 5 november 3 punten, donderdag 6 november 6 punten en vrijdag 7 november 6 punten. Overnachtingen Overnachten in het NH Hotel Koningshof is mogelijk vanaf dinsdag 4 november. De kosten voor een eenpersoonskamer bedragen g104,- per nacht (inclusief ontbijt). De kosten voor een tweepersoonskamer bedragen g122,- per kamer per nacht (inclusief ontbijt). In tegenstelling tot voorgaande jaren dient u uw kamer rechtstreeks bij het NH Hotel Koningshof te boeken. Via een link op de NVK-website (onder tabblad Congreslocatie en overnachting) kunt u gemakkelijk via de speciaal voor het NVK Congres gemaakte reserveringsmodule uw kamer reserveren. Kempenhal of Industriehal De Inspectie heeft de NVK verplicht er op toe te zien dat niet-beroepsbeoefenaren de industriehal niet betreden. Dit in verband met de regelgeving omtrent het exposeren door de industrie. Vanuit de NVK zal er daarom op worden toegezien dat niet-beroepsbeoefenaren geen toegang hebben tot de Kempenhal, alwaar de exposanten hun stands hebben geplaatst. Nadere informatie vindt u op de NVK-site. Vragen over uw inschrijving? Neem dan contact op met SCEM, telefoon of registratie@scem.nl. Voor andere vragen kunt u mailen met het congressecretariaat, nvk@scem.nl.

5 Woord vooraf 5 Met trots presenteren wij u het programma van het congres Kindergeneeskunde Plaats en tijd zijn vertrouwd, maar qua inhoud zijn er belangrijke veranderingen te melden. Er heeft een frisse wind gewaaid door de opzet van het congres en wij verwachten u beter te voorzien van precies datgene waar u behoefte aan heeft als u in november naar Veldhoven komt. Wij willen u met dit congres inspireren, sluimerende interesses wakker schudden en de onderlinge contacten met collega s stimuleren. Voor ons is het congres geslaagd als u na afloop met nieuwe kennis, energie en plannen naar huis gaat en er door interactie met collega s nieuwe initiatieven zijn ontstaan die de zorg voor zieke kinderen verbeteren. Hoe gaan we dat bereiken? Wat is er dan precies veranderd? Het congresprogramma is ingekort naar 2½ dag en begint op woensdagmiddag. Op woensdagochtend is er een multidisciplinair congres voor professionals in de jeugdgezondheidszorg dat ook voor kinderartsen interessant is. De ochtend- en middagprogramma s lopen op woensdag vloeiend in elkaar over en dit biedt voor kinderartsen en artsen werkzaam in de jeugdgezondheidszorg mogelijkheden voor een kijkje in elkaars keuken en onderling contact. Belangrijke vernieuwde onderdelen van het congres zijn: Vier fantastische State-of-the-Art sprekers met zeer verschillende achtergronden. Naast kennisoverdracht zullen deze sprekers u wellicht inspireren als arts maar daarnaast ook als mens. De SLAMsessies, een geheel nieuw concept. Snel, to-the-point, informatief, een podium voor jonge onderzoekers om hun nieuwste resultaten te presenteren. Wedstrijdelementen en interactie met het publiek verlevendigen deze sessies. De zes SLAMsessies, waarbij in één uur tien presentaties van drie minuten plaatsvinden, vervangen de posterwalks en vrije voordrachten. Workshops waarbij u kleinschalig en interactief nieuwe vaardigheden leert die variëren van medisch-inhoudelijk (bijvoorbeeld reanimatie, medische hulpverlening in afgelegen gebieden) tot persoonlijke ontwikkeling (bijvoorbeeld onderhandelingsvaardigheden). Tijdens de Great Achievements hoort u inspirerende verhalen over nieuwe manieren van werken. Succesvolle vertrouwde programmaonderdelen blijven gehandhaafd, zoals de jaarlijks terugkerende uitreiking van Prijzen voor Jonge Onderzoekers en de Tweelingprijs voor publicaties (Maarten Kappelle). De Ter Meulen Fonds-sessie en het Tulips late breakers-symposium ontbreken niet, evenals het speeddaten, de Hot Topics en symposia die inspireren, reflecteren of een praktisch nascholingskarakter hebben. En natuurlijk is er ook het sociale programma met onder andere het amusement van het Concilium Paediatricum Hilaricum. Met dit gevarieerde programma bieden we voor iedereen, van algemeen kinderarts tot academische subspecialist, van AIOS of jonge klare tot zeer ervaren collega, interessante mogelijkheden om zich na te scholen in de breedste zin van het woord, nieuwe intercollegiale contacten te leggen, bestaande contacten te onderhouden en kennis op te doen van de laatste wetenschappelijke inzichten en ontwikkelingen in de kindergeneeskunde. We heten u bijzonder graag van harte welkom in november! Karin Fijn van Draat Namens de Congrescommissie, Karin Fijn van Draat & Anneliese Nusmeier Voorzitters van de NVK Congrescommissie Anneliese Nusmeier

6 State-of-the-Art 6 U kent ze wel, van die mensen die ongeacht het onderwerp waaover zij spreken de aandacht van een willekeurig publiek weten te pakken en tot het eind vast weten te houden. Zulke sprekers zijn er ook op het NVK Congres in workshops State-of-the-Art Norm Rosenblum Marck Haerkens Charles Dinarello Edmond Öfner Vier sprekers heeft de Congrescommissie uitgenodigd voor een State-of-the-Art lezing. De een vanwege zijn briljante kindergeneeskundig wetenschappelijk onderzoek, de andere een specialist op het terrein van veiligheid in de zorg. Er is een boeiende voordracht over teambuilding en conflictbeheersing en er is een wereldberoemde expert op het gebied van immunologie en infecties. We stellen ze kort aan u voor zodat u weet waarom u deze sprekers niet mag missen. Norm Rosenblum verricht als kindernefroloog wetenschappelijk onderzoek naar moleculaire en cellulaire mechanismen die betrokken zijn bij de ontwikkeling van de nieren. Hij is ook een geroemd opleider en speelt niet onverdienstelijk cello. In zijn presentatie zal hij vooral ingaan op een opleidingsprogramma waarmee wetenschappers en clinici zich succesvol kunnen ontwikkelen. Marck Haerkens combineert de chirurgie met het vliegen van bijvoorbeeld een Apache helikopter. Met zijn Wings of Care BV is hij actief als spreker, trainer en adviseur op het snijvlak van beide disciplines. Als veiligheid ergens een issue is, dan is dat in de luchtvaart. Zijn kennis en ervaring zet hij in, om patiëntveiligheid en teamwork in de zorg verder te verbeteren. Charles Dinarello is een wereldberoemde arts en onderzoeker op het terrein van de immunologie, hij is dé expert in de pathogenese van inflammatoire aandoeningen. Ook is hij inmiddels 71 jaar oud redacteur van verschillende wetenschappelijke tijdschriften en ook nog steeds verbonden aan het Radboudumc. Maar bovenal is Charles Dinarello een begenadigd spreker. Edmond Öfner noemt zichzelf avonturier met zeven wetten. Wat hij met die wetten bedoelt en doet gaat hij u zeker vertellen op het congres. Hij trok al over de allerhoogste bergen, de poolkap en door woestijnen en zet zijn opgedane kennis en ervaring nu in voor managementtrainingen. Hij praat onder meer over teambuilding en conflicthantering. Norm Rosenblum staat geprogrammeerd op donderdag 6 november, uur (sessie 12: TMF-Symposium), Marck Haerkens op vrijdag 7 november, uur (sessie 36), Charles Dinarello op vrijdag 7 november, uur (sessie 49) en Edmond Öfner op vrijdag 7 november, uur (sessie 55). Alle State-of-the-Art lezingen vinden plaats in de Brabantzaal. Zelf aan het werk in de WORKSHOPS De workshop is uiteraard een lang geleden geïntroduceerde werkvorm. Maar voor het NVK Congres toch nieuw. Vooral bedoeld om de term interactief nog meer invulling te geven. De workshops op het NVK Congres zijn bedoeld om in kleine groepen zelf aan het werk te gaan met zeer uiteenlopende onderwerpen. Maak wel snel een keuze want de groepen zijn klein en je moet je van tevoren inschrijven; nu dus! Er zijn workshops met betrekking tot persoonlijke ontwikkeling, op juridisch gebied, sommige gaan over nascholing of hebben een organisatorisch uitgangspunt en er zijn natuurlijk ook geneeskundige workshops. Zo heeft de sectie Neurologie een workshop voorbereid over bewegingsstoornissen en organiseren de WOKK en APLS workshops met verdieping op het gebied van kindermishandeling en acute kindergeneeskunde. Andere voorbeelden zijn Strategisch vrouwelijk leiderschap door Caty Asscher en een workshop over de balans tussen werk en privé. En dat zijn nog maar enkele van de vele onderwerpen. In het programmaoverzicht (pagina 18-19) is in één oogopslag duidelijk wat de workshops zijn. Schrijf je vandaag nog in. Er zijn maar liefst 13 workshops waarvan enkele meerdere keren op het programma staan (sessies 5, 8, 21, 22, 23, 24, 28, 32, 34, 47, 48, 53, 54).

7 7 Nieuw op het congres SLAMsessies In 2014 introduceert de NVK een nieuwe, dynamische presentatievorm: de SLAMsessie. De SLAMsessies vervangen de postersessies en vrije voordrachten, die vele jaren een bekend en vertrouwd fenomeen vormden van het jaarlijkse congres. Over het hoe en het waarom! Postersessies en vrije voordrachten verdwijnen, SLAMsessies verschijnen. De aanleiding daarvoor is dat met name de postersessies hun kracht een beetje verloren hadden. De posters werden steeds minder enthousiast bezocht, de onderwerpen kwamen daardoor onvoldoende uit de verf. Daarom besloot de Congrescommissie dat het anders moet. Voorzitter van de Congrescommissie Karin Fijn van Draat liet zich inspireren door Poetry SLAMS. Een poetry SLAM is een kruising tussen literatuur en sport. Enkele SLAMdichters, kortweg 'SLAMmers', gaan op een podium een wedstrijd met elkaar aan. Daarbij is zowel de inhoud als de voordracht belangrijk. Uiteindelijk gaat het maar om één ding: het publiek enthousiast maken. Poetry SLAMS een fenomeen dat afkomstig is uit de Verenigde Staten zijn populair vanwege de ongedwongen sfeer en de laagdrempeligheid. Promovendi en jonge onderzoekers in de kindergeneeskunde zijn met de call for papers uitgenodigd om zich in te schrijven voor de SLAMsessies. Van de 138 ingediende abstracts zijn er 60 geselecteerd. Deelnemers krijgen drie minuten de tijd om hun onderwerp met power en flair over het voetlicht te brengen. Het gaat dus net als bij de dichters niet alleen om het onderwerp maar ook om de wijze van presenteren. Daarna volgt nog drie minuten discussietijd. Essentie Drie minuten is erg weinig. Dat noodzaakt de sprekers om direct tot de essentie te komen, meteen de aandacht van het publiek te grijpen en overtuigend te blijven tot de laatste seconde. Dat is niet iedereen meteen gegeven. De een spreekt wat makkelijker dan de ander en zeer weinigen zullen ervaring hebben met deze battle-achtige setting. Ook daar heeft de Congrescommissie over nagedacht. Alle deelnemers doen namelijk verplicht mee aan de kosteloze presentatietraining die in september en oktober op diverse plaatsen in Nederland worden georganiseerd. Daar trainen de deelnemers hun prestatievaardigheden, maar is er bijvoorbeeld ook aandacht voor de keuze van een titel voor de SLAMsessie. Dat is de eerste binnenkomer en voor het publiek een reden om al dan niet aanwezig te zijn. Zowel de inhoud als de voordracht is belangrijk Net als bij de dichters zit er in de NVK SLAMsessies een wedstrijdelement. Het gaat dus niet alleen om het onderwerp en de presentatie. Er moet ook gewonnen worden. Dus wat maakt jouw presentatie beter dan die van de ander? Moge de beste spreker winnen! De SLAMsessies vinden plaats op donderdag 6 november (sessies 19 en 26 in het Auditorium en 16 en 27 in de Parkzaal) en vrijdag 7 november (sessie 39 in de Parkzaal en sessie 43 in het Auditorium). SLAMsessies

8 8 Nieuwe initiatieven, bijzondere projecten Great Achievements Waar mensen samenwerken, bedenken zij samen oplossingen voor problemen. Deze initiatieven hebben positieve effecten: verbeterde efficiëntie, grotere tevredenheid, verlichting van werkdruk of een beter resultaat. Grote en kleine plannen die aandacht verdienen. Op het NVK Congres krijgen de mensen achter deze nieuwe initiatieven een podium. Laat u inspireren door hun innovaties! In ziekenhuizen en daarbuiten inspireren kinderartsen en andere hulpverleners elkaar tot boeiende initiatieven en zetten zo zaken in beweging. Soms is dat een grote doorbraak op (kinder)geneeskundig gebied: een nieuwe therapievorm, een medicijn voor een tot dan toe ongeneeslijke ziekte of de uitvinding van een nieuw diagnostisch apparaat. Zaken die in de pers breed worden uitgemeten. Maar er gebeurt nog veel meer in de kindergeneeskundige praktijk. Niet al deze inspirerende initiatieven halen de krant, maar ze zijn wel interessant voor vakgenoten. Wij noemen ze Great Achievements. Initiatieven die navolging verdienen, of die een panklare oplossing bieden voor een probleem op jullie afdeling of ziekenhuis. Laat je inspireren door wat collega s ontwikkeld hebben. Hebben jullie een slim plan om werkdruk te verminderen, patiënttevredenheid te verhogen of andere zaken te verbeteren? Denk er dan nu alvast aan om die op het volgende NVK Congres te presenteren, zodat collega s ook van jullie ideeën kunnen meegenieten. Een selectiecommissie bestaande uit Mijke Breukels, Edwin Knots, Paul Brand, Hugo Heijmans, Maroeska te Loo en Eduard Verhagen kozen uit de inzendingen van het afgelopen jaar de volgende Great Achievements. To Know or to Understand - Experience Based Learning for Boys with Hemophilia Ingezonden door Marlene Beijlevelt, hemofilieverpleegkundige, namens het AMC. Zij beoogt jonge hemofiliepatiënten meer kennis te geven over de gevolgen van hun ziekte en ze te laten ervaren wat het betekent. Zo zijn deze jongens beter voorbereid op de toenemende zelfstandigheid als ze de overstap maken van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs. Het ToP-programma: van RCT naar zorg in basispakket Ingezonden door Martine Jeukens, projectcoördinator, namens het AMC. Het ToP-programma voorziet in ondersteuning van ouders en extreem vroeggeboren kinderen. De vroeggeboorte levert veel stress, die de interactie met het kind negatief beïnvloedt. De transmurale ontwikkelingsondersteuning voor prematuren en hun ouders wordt uitgevoerd door een kinderfysiotherapeut en na ontslag ook in de thuissituatie. Crew resource management (CRM) is van het grootste belang om teams groot en klein optimaal te laten functioneren Ingezonden door Jan Loeffen, kinderarts-kinderonco-hematoloog, namens het Radboudumc. Mensen maken fouten, dat zal nooit veranderen. Maar als je als team effectief functioneert in een blame-free omgeving dan zijn bedreigingen voor het team of de patiëntveiligheid in een vroeg stadium te herkennen en ondervangen. De afdeling Kindergeneeskunde van het Radboudumc zet daarvoor al vijf jaar afdelingsbrede CRM-teamtrainingen in. Great Achievements Initiatieven die een panklare oplossing bieden Veiligheidsrondes op de kinderafdeling: teamwork is de sleutel! Ingezonden door Jennifer Verhoeven, kinderarts-intensivist, namens het Maasstad Ziekenhuis. Elke drie weken lopen vertegenwoordigers van ALLE disciplines (dus ook secretaresses en schoonmaak naast (para)- medici en verpleging) van de afdeling Kindergeneeskunde en N eonatologie een veiligheidsronde. Sinds de invoering in 2012 leidde dat al tot meer dan 100 kleine en grote verbeteracties door een hoger veiligheidsbewustzijn bij ALLE medewerkers van de afdeling. De vier Great Achievements worden gepresenteerd op donderdag 6 november in de Brabantzaal, uur (sessie 14). CONGRESPROGRAMMA 2014 NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KINDERGENEESKUNDE 5, 6 EN 7 NOVEMBER 2014

9 9 Knorre Dreamstime.com Intestinaal microbioom: hype of hoofdrolspeler? The good, the bad and the ugly Over de voors en tegens van probiotica. Gastroenterologische experts laten hun licht schijnen over dit onderwerp. Veel kinderartsen krijgen van ouders de vraag voorgelegd of probiotica effectief zijn bij de behandeling en preventie van tal van aandoeningen, variërend van onschuldige virale gastro-enteritis tot auto-immuunaandoeningen en van irritable bowel syndrome (IBS) tot de preventie van necrotiserende enterocolitis bij premature neonaten. Het beantwoorden van deze vraag is niet eenvoudig omdat nog maar weinig kennis voorhanden is over de effecten van probiotica, de optimale samenstelling en dosering en over het bestaan van bijwerkingen of negatieve late-termijneffecten. Misschien wel het belangrijkste hiaat in kennis is de onbekendheid met wat een gezond microbioom is en of er ziektespecifieke veranderingen zijn die wellicht met probiotica kunnen worden gemanipuleerd, in het bijzonder bij kinderen. Kinderarts maag-darm-leverziekten Tim de Meij (VUmc) is samen met collega s van de microbiologie ondergedoken in de fascinerende wereld van het intestinale microbioom bij kinderen. Door het beschikbaar komen van nieuwe technieken is het mogelijk geworden de samenstelling ervan steeds gedetailleerder in kaart te brengen. Wanneer is er sprake van een normaal intestinaal microbioom en zijn er typische micro-organismen die ziekte veroorzaken? De Meij zal in het symposium betogen dat gezonde kinderen een kern aan gezonde bacteriën bij zich dragen en dat verstoring van het microbioom gevolgen heeft voor de gezondheid van het kind. Darmflora In hoeverre biedt de darmflora inzicht in het ontstaan en Deze sessie (sessie 3) vindt plaats op woensdag 5 november in de Parkzaal, uur. behandeling van aandoeningen als irritable bowel syndrom, inflammatory bowel disease en non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD). Kinderartsen maag-darm-leverziekten Hankje Escher, Barbara de Koning en kinderarts Arine Vlieger zullen spreken over de voors en tegens van probioticagebruik bij deze verschillende aandoeningen. Immunoloog Eric Claassen, expert op het gebied van probiotica, zal een state-of-the-art geven over de verschillende soorten probioticamengsels en het werkingsmechanisme. Lang is gedacht dat jonge kinderen geen klachten konden krijgen van infecties met Clostridium difficile, vanwege de veronderstelde afwezigheid van receptoren voor toxinen. Recent zijn echter nieuwe inzichten ontstaan: ook kinderen blijken niet op voorhand gevrijwaard van klachten als zij besmet zijn. Microbioloog Joffrey van Prehn uit het VUmc zal aan de hand van voorbeelden uit de klinische praktijk toelichten welke kinderen in aanmerking komen voor diagnostiek en behandeling van Clostridium difficile. In het tweede deel van dit symposium gaat Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog in het AMC, in op de mogelijkheden van faecestransplantatie, een oude techniek die door veelbelovende onderzoeksresultaten nieuw leven ingeblazen is. De meeste ervaring hiermee is inmiddels opgedaan bij patiënten met ernstige Clostridium difficile infecties. Wellicht gaat deze tot de verbeelding sprekende behandeling ook een rol spelen in de behandeling van andere aandoeningen zoals IBS, leververvetting en obesitas, mogelijk zelfs bij kinderen. Woensdag 5 november

10 10 Verhuist u mee? Over zorg voor zieke kinderen thuis Van WAT (working apart together) naar WAT (working apart together) De zorg voor zieke kinderen verandert. Zo worden kinderen steeds eerder uit het ziekenhuis ontslagen. Thuis gaan behandelingen zo nodig door; een verpleegkundige voert de medische handelingen in de voor het kind vertrouwde omgeving uit. Als verantwoordelijk behandelaar en zorgverlener verandert er veel voor u. Bent u zich van alle consequenties bewust? Tijdens het multidisciplinaire symposium dat georganiseerd wordt door de NVK in samenwerking met V&VN (Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland) Kinderverpleegkunde, gaat een aantal deskundigen in op de consequenties. Technologische ontwikkelingen maken dat bijna alles wat in het ziekenhuis plaatsvindt, ook thuis mogelijk is. Maar, hoe weet u dat de zorg in de thuissituatie goed en veilig wordt uitgevoerd? Hoe zorgt u als kinderarts voor een zorgvuldige overdracht aan de verpleegkundige en hoe blijft u op de hoogte van het beloop? Door wie wordt deze zorg bekostigd? Jacobien Wagemaker, voorzitter V&VN Kinderverpleegkunde, belicht de veranderingen voor de professionals in het veld. Jan Peter Rake, algemeen kinderarts in Martini Ziekenhuis Groningen, spreekt over de (on)mogelijkheden van medischverpleegkundige zorg voor het zieke kind thuis. Wat vinden het kind en het gezin van de verplaatste zorg? Hierbij komen ook ouders en patiënten aan het woord. De sessie over zorg thuis voor zieke kinderen vindt plaats op woensdag 5 november uur (sessie 1 in de Brabantzaal). NODO nodig? De NODO-procedure in de praktijk Woensdag 5 november Rian Teeuw, kinderarts Sociale pediatrie AMC Elise van de Putte, kinderarts-onderzoeker UMCU Wilma Duijst, forensisch arts en rechter De pilot met de verplichte NODO-procedure (nader onderzoek doodsoorzaak minderjarigen) is op 1 januari 2014 afgerond. Volgens deze procedure moesten bij onverklaard en onverwacht overlijden van een minderjarige een forensisch arts en de kinderarts samen besluiten of nader onderzoek geïndiceerd was. Bij de introductie was er vanuit de beroepsgroep enig verzet tegen de inhoud en de implementatie. Hoe is dat nu, na de pilot van veertien maanden? De NODO-procedure werd in de pilotfase vormgegeven door twee centra in Nederland, het AMC/VUmc en het UMCU in samenwerking met de GGD Nederland. Deze unieke bundeling van expertise uit de forensische en de curatieve geneeskunde heeft meerwaarde, vinden betrokken deskundigen. Delen de kinderartsen deze opvatting? In dit symposium kijken kinderartsen terug en vooruit. Rian Teeuw, kinderarts Sociale pediatrie AMC, geeft een samenvatting van de wijze waarop de procedure werd vormgegeven. Vervolgens belicht Elise van de Putte, kinderarts-onderzoeker in het UMCU, alle geëvalueerde aspecten: de ervaring van ouders en professionals, de uitkomsten in termen van diagnoses, (niet-)natuurlijk overlijden en een overzicht van de onderzoeken die uiteindelijk tot de diagnose geleid hebben. De sprekers hopen op veel interactie met de deelnemers aan het symposium over deze voor de kindergeneeskunde relevante aspecten. Wilma Duijst, forensisch arts en rechter, licht toe op welke manier een evaluatie van het Ministerie van Veiligheid & Justitie gebruikt zal worden in de besluitvorming over de voortgang en het verbeteren van de NODOprocedure. Deze sessie (sessie 2) onder voorzitterschap van W.A. Avis en J.C. Mulder vindt plaats op woensdag 5 november, Auditorium, uur.

11 Ω medische medisch wetenschappelijk Δ medisch: organisatie en veiligheid persoonlijke ontwikkeling/samenwerking nascholing opleiding en onderwijs * juridisch woensdag 5 november: 11 Bestuur nodigt uit! Het NVK bestuur wil graag de afstand tussen bestuur en leden verkleinen. Om die reden hebben vakgroepvertegenwoordigers een uitnodiging ontvangen om op één van de drie congresdagen het bestuur te ontmoeten. Op woensdag uur in Zaal 22 (sessie 9). Sociaal programma Ook op dit NVK Congres momenten van ontspanning en amusement. Tijdens de borrel in de Kempenhal om uur is er gelegenheid om bij te kletsen met vrienden en collega's. Aansluitend, zo rond uur, het diner in de Beneluxzaal. Op de grens van ernst en knipoog treedt om uur in het Auditorium D. Denys op, hoogleraar Psychiatrie AMC-UvA, in samenwerking met B. Tarenskeen, toneelspeler, schrijver en regisseur. Zij trakteren u op een cabareteske voorstelling onder de titel Wat is angst? Een visie op angst en wat angst met de mens doet. In onze über-veilige maatschappij floreert angst als nooit tevoren. Angst (aanjagen) trekt aandacht, levert geld op, is commercie. BRABANTZAAL uur 1 Symposium: Verhuist u mee? Over zorg voor zieke kinderen thuis Van WAT (working apart together) naar WAT (working apart together) uur Inleiding uur Thuis in het ziekenhuis H. Heymans, voormalig directeur en kinderarts, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam uur Interview met patiënten/ouders, kinderverpleegkundige en kinderartsen J.P. Rake, kinderarts, Martini Ziekenhuis, Groningen uur Ronde-tafeldiscussies uur Pauze uur Schuivende panelen voor kinderverpleegkundigen en kinderartsen J. Wagemaker, voorzitter V&VN Kinderverpleegkunde, Utrecht uur Ronde-tafeldiscussies uur Samenvatting en terugkoppeling Ronde-tafeldiscussies Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina 10. AUDITORIUM uur 2 Symposium: NODO nodig? * Voorzitters: W.A. Avis, kinderarts, Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede en J.C. Mulder, kinderarts (gepensioneerd), voorzitter Landelijke Werkgroep Wiegendood uur Hoe werd de NODO-procedure vormgegeven? A.H. Teeuw, kinderarts, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam uur Wat levert de NODO-procedure op? E.M. van de Putte, kinderarts, WKZ-UMCU, Utrecht uur Hoe nu verder? W. Duijst, forensisch arts, GGD IJsselland, Nijmegen; rechter-plaatsvervanger, Rechtbank Arnhem en voorzitter Forensisch Medisch Genootschap uur Discussie Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina uur 6 Symposium: Kinderen en roken: Wat kunt u hier als kinderarts tegen doen? Voorzitter: P.J.F.M. Merkus, kinderarts-pulmonoloog, Radboudumc, Nijmegen uur Het roken van diverse kanten belicht P.C. Dekker, longarts, Rode Kruis Ziekenhuis, Beverwijk en W. de Kanter, longarts, Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis, Amsterdam uur Interactieve discussie aan de hand van stellingen, met concrete adviezen om het roken in uw praktijk aan te pakken P.L.P. Brand, kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen en E.R.V.M. Rikkers-Mutsaerts, kinderarts-pulmonoloog, LUMC, Leiden PARKZAAL uur 3 Symposium sectie kindermdl: Bacteriën in de darm. Ω Intestinaal microbioom: hype of hoofdrolspeler? uur Inleiding en de pro- en prebioticaquiz T. de Meij, kinderarts MDL, VUmc, Amsterdam Woensdag 5 november

12 Ω medische medisch wetenschappelijk nascholing Δ medisch: organisatie en veiligheid persoonlijke ontwikkeling/samenwerking opleiding en onderwijs * juridisch uur Intestinale microbioom: wat is normaal? T. de Meij, kinderarts MDL, VUmc, Amsterdam uur Intestinale ziekten: de rol van het microbioom - Prikkelbare darm, A.M. Vlieger, kinderarts MDL, St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein - Inflammatoire darmziekten, J.C. Escher, kinderarts MDL, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam - Leverziekten, B. de Koning, kinderarts MDL, Erasmus MC, Rotterdam uur Pro-/prebiotica, wat is de evidence? E. Claassen, hoogleraar Erasmuc MC, Rotterdam; Athena Instituut, VU, Amsterdam uur Pauze uur Clostridiuminfecties, ver van het bed van de kinderarts? J. van Prehn, medisch microbioloog VUmc, Amsterdam uur Faecestransplantatie: indicaties en beloften M. Nieuwdorp, internist-endocrinoloog, AMC, Amsterdam uur Quiz en afsluiting Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina 9. Woensdag 5 november BARONIEZAAL uur 4 Symposium: ehealth in de kinderdermatologie: Twee korte presentaties worden gevolgd door het bespreken van twee casus in groepen. De onderwerpen van de casus zijn: - de jeukende huid - het bruine vlekje S.G.M.A. Pasmans, (kinder)dermatoloog/immunoloog, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam uur 7 Symposium: Kind en beeldscherm: een te hecht koppel Voorzitter: E.A. Landsmeer, kinderarts, Rivierduinen, GGZ K&J/Psychotrauma-centrum, Leiden uur Inleiding E.A. Landsmeer, kinderarts, Rivierduinen, GGZ K&J/Psychotraumacentrum, Leiden uur Leefgewoontes veranderen, verandert u mee? Computerogen, een brandend probleem N.E. Schalij-Delfos, oogarts, LUMC, Leiden uur Media-consumptie en motorische fitheid, gelukkig te beïnvloeden! M.P. L Hoir, klinisch pedagoog; GZ-psycholoog; psychotherapeut; sr. onderzoeker, TNO, Leiden uur Slaap en beeldschermgebruik S. Pillen, kinderneuroloog, Centrum voor Slaapgeneeskunde, Kempenhaeghe, Heeze ZAAL uur 5 Workshop: Intercollegiale feedback (max. 12 deelnemers) P.L.P. Brand, kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen en K. Illy, kinderarts, Ziekenhuis Rivierenland, Tiel Het geven van feedback aan een collega is niet gemakkelijk, maar wel belangrijk en zinvol. In deze workshop wordt een methode geoefend om het geven van feedback makkelijker te maken. Het is een zeer interactieve workshop. Achterover leunen is er niet bij. Gebruikmakend van diverse korte filmpjes worden steeds situaties uit het dagelijks leven geschetst. Vervolgens is het aan de deelnemers om in korte rollenspellen deze methode van intercollegiale feedback toe te passen uur 8 Workshop: Bewegingsstoornissen bij kinderen (max. 30 deelnemers) J.H. Schieving, kinderneuroloog, Radboudumc, Nijmegen Bewegingsstoornissen komen vaak voor bij kinderen. Het herkennen van de juiste bewegingsstoornis is belangrijk bij de keuze om al dan niet aanvullend onderzoek te verrichten en vergemakkelijkt het stellen van de diagnose. De workshop start met een kort overzicht en gestructureerde aanpak voor het beoordelen van bewegingsstoornissen ZAAL 22 en wordt gevolgd door samen video s te beoordelen uur 9 Bestuur nodigt uit! Een vertegenwoordiger van uw maatschap is voor één van deze bijeenkomsten uitgenodigd.

13 Van GOED naar een betere kinderarts: keuzes voor de toekomst! Perspectieven voor de opleiding Kindergeneeskunde vanaf Zijn de recent opgeleide kinderartsen nog wel goed voorbereid op de actuele en toekomstige praktijk? Ongeveer tien jaar na de aanvang van de opleidingsherziening Kindergeneeskunde en acht jaar na de start van In Vivo is het tijd om dit eens goed met u te evalueren. Waarmee is de grootste winst bereikt en waar liggen de belangrijkste uitdagingen? Hoe zorgt de beroepsgroep ervoor dat bij een aanstaande nieuwe revisie goed wordt ingespeeld op de toekomstige zorgbehoefte van het kind? De opleidingsgroep zal met de hele medische staf moeten inspelen op de herzieningen in de toekomst. Nienke Elenbaas In dit symposium gaat een aantal deskundigen, waaronder vertegenwoordigers van het Concilium Pediatricum, de Junior Afdeling NVK en aanpalende specialismen, in discussie met praktiserende kinderartsen en AIOS van Nederland. Marianne ten Kate-Booij (gynaecoloog en voorzitter van de Raad opleiding van de OMS), Matthijs de Hoog (opleider en VZ CP), Ellen Herkert (AIOS), Hein Brackel en Reinoud Gemke (beiden opleiders en lid CP) zullen in korte inleidingen verschillende perspectieven schetsen van de opleiding Kindergeneeskunde vanaf 2020, waarbij ze aandacht besteden aan de nieuwe ontwikkelingen in relatie tot het veranderende zorglandschap. Vervolgens krijgt u als deelnemer een aantal discussiepunten voorgelegd. Reinoud Gemke licht toe: De vraag is in hoeverre de jonge klare nu en in de toekomst gereed is voor een plek in de (algemene) praktijk. Welke verwachting heeft de vakgroep in het ziekenhuis? Sluit het systeem van verdieping en profilering goed aan bij die beroepspraktijk? Sommige betrokkenen stellen dat kinderartsen beter voor een langere periode in een algemeen ziekenhuis zouden kunnen worden opgeleid. Wat vindt u als deelnemers aan het symposium daarvan? Ontwikkeling van competenties Tegenwoordig ligt in de opleiding veel focus op de ontwikkeling van competenties. Hoe verhouden deze zich tot entrusted professional activities of is dat dezelfde wijn in nieuwe zakken? En komt het leren en toetsen van parate kennis en vaardigheden niet in de verdrukking? In hoeverre is significant minder exposure te compenseren door e-learning, skills labs en virtual reality? Moet de kinderarts van de toekomst niet zelf kunnen echoscopiëren? En moeten we niet een systeem invoeren met ruimte voor ontwikkeling van één kerntaak buiten de zorg waarbij de AIOS een profielkeuze doet voor onderzoek & wetenschap, onderwijs & opleiding of management & organisatie? Ook zal de opleidingsgroep met de hele medische staf moeten inspelen op de herzieningen in de toekomst. Welke algemeen pediatrische competenties moeten academische subspecialisten onderhouden om vooral tijdens de dienst de AIOS goed te kunnen blijven opleiden? En hoe moeten we life-long learning gaan vormgeven? Gemke: Hoe kijken kinderartsen tegen hun dossier in GAIA aan? Moeten bevoegdheid en bekwaamheid van iedere kinderarts niet in een levenslang portfolio worden bijgehouden? Of zijn dit sowieso zinloze rituelen die hun werkelijke doel niet bereiken? We kijken uit naar een levendige interactie en discussie met veel feedback van aanwezigen. Van GOED naar een betere kinderarts is het onderwerp van sessie 29 (donderdag 6 november Brabantzaal, uur). Donderdag 6 november

14 14 JA-Symposium Effectief communiceren met patiënten van diverse etnische herkomst Goede communicatie leidt tot betere zorg. Veel zorgverleners blijken echter problemen te ondervinden in de communicatie, vooral met patiënten van diverse etnische herkomst. Effectief communiceren met deze patiënten en met hun ouders vereist een specifieke benadering en eveneens specifieke vaardigheden. Dit symposium, geïnitieerd door de Junior Afdeling van de NVK, brengt de knelpunten in beeld en geeft praktische adviezen om de communicatie met migranten te verbeteren. Malika Chegary, kinderarts in het AMC, is een van de sprekers. Zij participeerde in het INVEST-project, (INtercultureel Vakmanschap En SpecialistenTraining), dat zich richt op een verbetering van interculturele communicatie en consultvoering in de medische praktijk. Chegary licht toe: Bij de behandeling van patiënten met een andere etnische herkomst krijgen artsen te maken met denkbeelden, gevoelens en verwachtingen waaraan zij vanuit hun eigen culturele achtergrond niet gewend zijn. In de vier Amsterdamse opleidingsziekenhuizen is de laatste jaren veel ervaring opgedaan in de communicatie met migranten. Het INVEST-project maakt gebruik van videoregistratie van arts-patiëntcontacten met directe feedback naar arts-assistenten. Tijdens het symposium zal Frank Kortmann, emeritus hoogleraar transculturele psychiatrie, Nijmegen, vertellen over cultuurverschillen in de communicatie tussen hulpvrager en hulpverlener binnen de psychiatrie. Vervolgens gaat onder anderen Nordin Dahhan, kinderarts in het AMC en Mozaïekpoli van het Sint Lucas Andreas ziekenhuis, in op de verbeteringen die met het gebruik van video registratie en bespreking te behalen zijn. Recent werden de ervaringen uit het INVESTproject en de Mozaïek-kinderpolikliniek van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam gebundeld en gekoppeld aan praktische richtlijnen, in het boek Medische communicatie en etnische diversiteit (Van Gorcum, 2014). Het JA-Symposium is op donderdag 6 november in de Baroniezaal, tot uur (sessie 17). Malika Chegary, kinderarts AMC en bestuurslid NVK JA. Nordin Dahhan, kinderarts Mozaïekpoli van het Sint Lucas Andreas ziekenhuis richtte samen met Bart Wolff drie jaar geleden INVEST op. Frank Kortmann, emeritus hoogleraar transculturele psychiatrie, Nijmegen. Donderdag 6 november

15 Ω medische medisch wetenschappelijk Δ medisch: organisatie en veiligheid persoonlijke ontwikkeling/samenwerking nascholing opleiding en onderwijs * juridisch donderdag 6 november 15 Sociaal programma De sponsorloop start om uur. De loop is over vijf kilometer. De NVK doneert voor elke deelnemer een bijdrage aan het goede doel van dit jaar: Little Lambs. Meer informatie over dit goede doel vindt u op pagina 4. Na afloop van een dag confereren is er een aperitief in de Kempenhal (19.00 uur). Aansluitend (20.00 uur) bent u van harte welkom bij het buffetdiner in de Beneluxzaal met een ongetwijfeld wederom spraakmakend optreden van het Concilium Paediatricum Hilaricum. Ontbijtsessies* Exhaled Nitric Oxide in Childhood Allergic Asthma Management. A Randomised Controlled Trial, K. Desager, kinderlongarts, UZ Antwerpen Accuramed (sessie 11, Zaal 1, uur). Bevorderen therapietrouw: Rol van de dokter, P.L.P. Brand, kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen GlaxoSmithKline (sessie 10, Baroniezaal, uur). Bestuur nodigt uit! Het NVK bestuur wil graag de afstand tussen bestuur en leden verkleinen. Om die reden hebben vakgroepvertegenwoordigers een uitnodiging ontvangen om op één van de drie congresdagen het bestuur te ontmoeten. Op donderdag, uur dan wel uur in Zaal 22 (sessie 9). Lunchsessie Early life nutrition in de Baroniezaal om uur door H. van Goudoever, hoogleraar Kindergeneeskunde, hoofd Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam; hoofd Kindergeneeskunde, VUmc, Amsterdam (sessie 56). ZAAL uur 11 Ontbijtsessie: Exhaled Nitric Oxide in Childhood Allergic Asthma Management. A Randomised Controlled Trial * K. Desager, kinderlongarts, UZ Antwerpen Deze sessie is georganiseerd door Accuramed BRABANTZAAL uur 12 Ter Meulen Fonds-Symposium: Ω uur PLENAIRE SESSIE What makes top clinicians/clinician scientists? N. Rosenblum, professor Physician Scientist Training, University of Toronto, Canada uur Understanding Asthma: from Genetics to Improved Treatment G.H. Koppelman, hoogleraar Kinderpulmonologie, UMCG, Groningen Een korte introductie van Norman Rosenblum treft u aan op pagina 6, State-of-the-Art sprekers uur 14 Great Achievements: Δ To Know or to Understand - Experience Based Learning for Boys with Hemophilia M.B. Beijlevelt, hemofilie-research nurse, AMC, Amsterdam Het ToP programma: van RCT naar zorg in basispakket M. Jeukens-Visser, senior onderzoeker afdeling Revalidatie, AMC, Amsterdam Crew resource management (CRM) is van het grootste belang om teams groot en klein optimaal te laten functioneren J. Loeffen, kinderarts-kinderonco-hematoloog, Radboudumc, Nijmegen Veiligheidsrondes op de kinderafdeling: Teamwork is de sleutel! J.J. Verhoeven, kinderarts-intensivist, Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina uur 18 Symposium: Lachgas voor procedurele sedatie bij kinderen: Ω de terugkeer van een goede oude vriend Voorzitters: P. Leroy, kinderarts-intensivist, MUMC, Maastricht en P.G. Valerio, kinderarts, OLVG, Amsterdam uur General introduction on the History, Pharmacology and Environmental Aspects of Nitrous Oxide P. Leroy, kinderarts-intensivist, MUMC, Maastricht uur Non-pharmacological Interventions During Procedural Sedation in Children F. Kreier, kinderarts, OLVG, Amsterdam *De ontbijt- en lunchsessies worden georganiseerd door de betreffende bedrijven en vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de NVK Congrescommissie. Accreditatie is aangevraagd. Donderdag 6 november

16 OVERZICHT PROGRAMMA 36STE CONGRES KINDERGENEESKUNDE DAG TIJD ALGEMEEN BRABANTZAAL AUDITORIUM woensdag 5 november uur uur uur uur uur uur uur uur 17:00 uur uur uur uur uur Ontvangst en registratie Koffie/theepauze Borrel in Kempenhal 9 Diner in Beneluxzaal Theater: Wat is angst? - Damiaan Denys & Bo Tarenskeen Afsluiting 1 Verhuist u mee? Over zorg voor zieke kinderen thuis 1 vervolg Verhuist u mee? Over zorg voor zieke kinderen thuis 2 NODO nodig? * 6 Kinderen en roken: Wat kunt u hier als kinderarts tegen doen? donderdag 6 november uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur Sponsorloop (van uur) Ontvangst en registratie Koffie/theepauze Lunchpauze Koffie/theepauze Aperitief in Kempenhal Diner Beneluxzaal + Concilium Paediatricum Hilaricum Ter Meulen Fonds-Symposium: Ω Norman Rosenblum en Gerard Koppelman 14 Great Achievement Δ 18 Lachgas voor procedurele Ω sedatie bij kinderen 25 Hot Topics Δ 29 Van GOED naar een betere kinderarts 33 Algemene Ledenvergadering 13 Voordrachten en prijsuitreiking Ω Prijs Jonge Onderzoekers 15 Wetenschappelijk onderzoek Ω * bij kinderen: hoe hoort het? 19 SLAMsessie Ω 26 SLAMsessie Ω 30 Een tuchtklacht, en dan? * vrijdag 7 november uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur Ontvangst en registratie Koffie/theepauze Lunchpauze Koffie/theepauze Marck Haerkens Δ Ω 37 PEWS. Wordt de zorg er beter van? Δ 42 RENAL WIFI - Which Injury leads to Failure and Insufficiency? 49 Charles Dinarello Ω 55 Edmond Öfner Ω Afsluiting van het congres 2014 in de Limburgfoyer onder het genot van een hapje en een drankje. 38 Richtlijnen in de * kindergeneeskunde 43 SLAMsessie Ω 50 Gezonde voeding: Ω begin bij het begin Symposium State-of-the-Art Great Achievement Hot Topics Prijsuitreiking Workshop SLAMsessie Algemene Ledenvergadering Speeddaten

17 PARKZAAL BARONIEZAAL ZAAL 80 ZAAL 81 ZAAL 82 ZAAL 83 3 Bacteriën in de darm. Ω Intestinaal microbioom: hype of hoofdrolspeler? 3 vervolg Bacteriën in de Ω darm. Intestinaal microbioom: hype of hoofdrolspeler? 4 ehealth in de kinderdermatologie: 7 Kind en beeldscherm: een te hecht koppel 5 Inter- collegiale feedback 8 Bewegingsstoornissen 10 Ontbijtsessie GSK 11 Ontbijtsessie Accuramed in Zaal1 16 SLAMsessie Ω 17 Medische communicatie Ω en etnische diversiteit 20 Medisch onderwijs geven in andere culturen 56 Lunchsessie Early life nutrition tot 13:45 uur 21 Kinder- * 22 APLS-plus mishandeling 23 Strategisch 24 Juridische * leiderschap risico s 27 SLAMsessie Ω 31 Complimenten voor het complement 32 Spreken voor een breed publiek 21 Kinder- * 22 APLS-plus mishandeling 5 Inter- collegiale 28 Baas over feedback eigen tijd 35 Ontbijtsessie GSK 39 SLAMsessie Ω 40 Dure en weesgeneesmiddelen * 41 Meningokokken B, rotavirus, kinkhoest en varicella vaccinaties 44 Hot Topics 45 Tulips late breakers met Ω uitreiking van de Tweelingprijs voor publicaties (Maarten Kappelle) 46 Tarwe-allergie: hype of echte allergie? 47 Competentie- 48 Inzicht gericht chronische leiderschap ziekte 51 Kinderslaapgeneeskunde: lichtpuntjes in de donkere uren 52 Speeddaten 5 Inter- 53 Evidence Ω collegiale based medicine feedback 54 Je kunt 48 Inzicht meer ALS chronische je denkt ziekte Ω medisch wetenschappelijk medische nascholing Δ medisch: organisatie en veiligheid opleiding en onderwijs persoonlijke ontwikkeling/samenwerking 9 Bestuur nodigt uit! Woensdag, van * juridisch uur, donderdag en vrijdag van en uur in zaal 22. Het bestuur is op zoek naar 34 direct contact met de leden. Uw maatschap zal voor één van deze bijeenkomsten worden uitgenodigd. Advanced Wilderness Life Support (AWLS)

18 Ω medische medisch wetenschappelijk nascholing Δ medisch: organisatie en veiligheid persoonlijke ontwikkeling/samenwerking opleiding en onderwijs * juridisch uur The implementation of Nitrous Oxide Sedation in a Paediatric Hospital: Lessons from International Experiences D. Annequin, kinderanesthesioloog, psychiater, Hôpital Trousseau Paris, Frankrijk uur The Practical Application and Pragmatical Organization of Nitrous Oxide Sedation in Children: a Dutch Single Centre Experience as an Inspiration Lesson for Nationwide Implementation S. Genco, kinderarts, OLVG, Amsterdam uur 25 Hot Topics: Δ uur Ketenzorg: het nieuwe protocol Vitaal bedreigde neonaat buiten het ziekenhuis R. van der Lee, kinderarts-neonatoloog, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam uur Voorkomen van onnodige operaties. Een nieuwe kijk op de behandeling van appendicitis bij kinderen R.R. Gorter, AIOS Chirurgie, Kinderchirurgisch Centrum Amsterdam, VUmc, Amsterdam uur 29 Symposium: Van GOED naar een betere kinderarts: keuzes voor de toekomst! H.J.L. Brackel, kinderarts-pulmonoloog, Catharina Ziekenhuis, Eindhoven R.J.B.J. Gemke, kinderarts-intensivist, VUmc, Amsterdam E. Herkert, AIOS, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam M. de Hoog, kinderarts-intensivist, opleider, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam M.J. Ten Kate-Booij, gynaecoloog, opleider, Erasmus MC, Rotterdam Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina uur 33 Algemene Ledenvergadering AUDITORIUM uur 13 Voordrachten en prijsuitreiking Prijs voor de Jonge Onderzoekers Ω 1 e Genomineerde voor de Prijs voor de Jonge Onderzoeker 2 e Genomineerde voor de Prijs voor de Jonge Onderzoeker 3 e Genomineerde voor de Prijs voor de Jonge Onderzoeker Aansluitend uitreiking Prijs voor de Jonge Onderzoeker, beschikbaar gesteld door Pfizer. Donderdag 6 november uur 15 Symposium: Wetenschappelijk onderzoek bij kinderen: hoe hoort het? Ω * Voorzitters: E. de Bont, kinderarts, UMCG, Groningen, voorzitter commissie Wetenschap NVK en S. Veen, kinderarts, bestuurslid NVK portefeuille Onderzoek uur Hoe pak ik het aan? De nieuwe richtlijn omgaan met kinderen in onderzoek M. de Vries, kinderarts, ethicus, LUMC, Leiden; J. Smink, research nurse, AMC, Amsterdam en H. van Achterberg, gespecialiseerd verpleegkundige, Amphia Ziekenhuis, Breda uur De wet en geneesmiddelenonderzoek bij kinderen; het Nederlandse en Europese perspectief S. de Wildt, kinderarts-intensivist, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam uur Medisch-ethische toetsing van onderzoek met minderjarigen in Nederland C.T.M. Brekelmans, wetenschappelijk stafmedewerker Medische Zaken, CCMO, Den Haag uur Een pro-con debat over dilemma s uit de dagelijkse praktijk Deelnemers debat: J.C.J. Dute, collegelid, College voor de Rechten van de Mens, Utrecht; R. de Jonge, bestuurslid Patiëntenvereniging Aangeboren Hartafwijkingen, Maarssen; A.E. Westra, AIOS kindergeneeskunde, postdoc onderzoeker Medische Ethiek, LUMC, Erasmus MC, Rotterdam uur 19 SLAMsessie: Ω Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs. Een overzicht van de 'SLAMMERS' aan deze sessie kunt u vinden op de NVK website.

19 Ω medische medisch wetenschappelijk nascholing Δ medisch: organisatie en veiligheid persoonlijke ontwikkeling/samenwerking opleiding en onderwijs * juridisch uur 26 SLAMsessie: Ω Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs. Een overzicht van de 'SLAMMERS' aan deze sessie kunt u vinden op de NVK website uur 30 Symposium: Een tuchtklacht, en dan? * uur Tuchtrechtspraak in de kindergeneeskunde, lessen voor de kinderarts W.G. Leeuwenburgh-Pronk, kinderarts, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam; G.B. Berkers, arts-onderzoeker, UMCU, Utrecht uur Toelichting juridische positie van de AIOS in de tuchtrechtspraak A.A.E. Verhagen, kinderarts, opleider, UMCG, Groningen uur Een praktische leidraad: hoe verloopt de tuchtrechtprocedure? H.C.B. van der Meer, adviseur Gezondheidsrecht, KNMG, Utrecht uur Uitkomsten NVK-enquête onder aangeklaagde kinderartsen M.C. de Vries, voorzitter KER, LUMC, Leiden uur Hoe voorkom je een klacht? D.P. Engberts, hoogleraar Normatieve aspecten van de Gezondheidszorg, LUMC, Leiden uur Afsluiting 19 PARKZAAL uur 16 SLAMsessie: Ω Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs. Een overzicht van de 'SLAMMERS' aan deze sessie kunt u vinden op de NVK website uur 20 Symposium sectie Tropische Geneeskunde: Medisch onderwijs geven in andere culturen uur Intercultural Dimensions P. van Rheenen, kinderarts, UMCG, Groningen uur Emergency Triage Assessment and Treatment A. Baauw, kinderarts, UMCG, Groningen L. Pollock, Pediatrician and Clinical Research Fellow, Malawi, Liverpool Wellcome Trust Clinical Research Programme, Malawi uur Helping Babies Breathe R. Boontje, kinderarts, neonatoloog, Medisch Centrum Leeuwarden H. Roggeveen, kinderarts, Artsen zonder Grenzen uur 27 SLAMsessie: Ω Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs. Een overzicht van de 'SLAMMERS' aan deze sessie kunt u vinden op de NVK website uur 31 Symposium: Complimenten voor het complement uur Inleiding W. Armbrust, kinderarts reumatoloog-immunoloog, Beatrixkinderziekenhuis, UMCG, Groningen uur Kort overzicht van het complementsysteem G.E. Legger, kinderarts reumatoloog-immunoloog, UMCG, Groningen uur Presentatie vier casus: 1. Immuundeficiënties in het complement systeem J. van Montfrans, kinderarts-kinderimmunoloog, WKZ-UMCU, Utrecht 2. Heriditair angio-oedeem M. Stadermann, kinderarts-kinderallergoloog, Diakonessenhuis, Utrecht Donderdag 6 november

20 Ω medische medisch wetenschappelijk nascholing Δ medisch: organisatie en veiligheid persoonlijke ontwikkeling/samenwerking opleiding en onderwijs * juridisch Atypische HUS V. Gracchi, kinderarts-kindernefroloog, UMCG, Groningen 4. SLE G.E. Legger, kinderarts reumatoloog-immunoloog, UMCG, Groningen uur Plenaire discussie en bespreking BARONIEZAAL uur 10 Ontbijtsessie: Bevorderen therapietrouw: rol van de dokter * P.L.P. Brand, kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen Deze sessie is georganiseerd door GlaxoSmithKline uur 17 JA-Symposium: Medische communicatie en etnische diversiteit Ω uur Transculturele psychiatrie K. Kortmann, emeritus hoogleraar transculturele psychiatrie, Nijmegen uur INtercultureel Vakmanschap En SpecialistenTraining M. Chegary, kinderarts-onderzoeker, Emma kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam uur Videobespreking N. Dahhan, kinderarts, Emma kinderziekenhuis, AMC en Sint Lucas Andreas ziekenhuis, Amsterdam Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina uur 56 Lunchsessie: Early life nutrition H. van Goudoever, hoogleraar Kindergeneeskunde, hoofd Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam; hoofd Kindergeneeskunde, VUmc, Amsterdam uur 32 Workshop: Spreken voor een breed publiek (max. 30 deelnemers) J.E. de Bruijn, sprekerscoach, Utrecht Hoe vertelt u een medisch verhaal voor een breder publiek? Hoe bereikt u slimme en geïnteresseerde mensen, die geen expert in uw vakgebied en zelfs geen arts zijn? Als uw boodschap belangrijk genoeg voor u is, en uw betrokkenheid is groot, dan gaat dat zeker lukken. Dan kunt u de switch maken van informeren naar inspireren. In deze workshop krijgt u de tools in handen om inspirerend te spreken voor een breed publiek. ZAAL uur 21 Workshop: Kindermishandeling vanuit medisch, forensisch en * en veiligheidsperspectief, een WOKK-like workshop (max. 30 deelnemers) uur E.M. van de Putte, kinderarts, WKZ-UMCU, Utrecht; I.M.B. Russel, kinderarts, WKZ-UMCU, Utrecht en W.A. Karst, forensisch arts, Nederlands Forensisch Instituut, Den Haag Donderdag 6 november ZAAL uur 22 Workshop: APLS-plus wat (nog) niet in de cursus voorkomt en (max. 30 deelnemers) uur N.M. Turner, kinder-(cardio)-anesthesioloog-intensivist, onderwijskundige, WKZ-UMCU, Utrecht Tijdens deze interactieve workshop wordt stilgestaan bij enkele aspecten van de opvang van het vitaal bedreigde kind waar tijdens de APLS-cursus weinig tijd voor is. Er wordt vanuit gegaan dat de deelnemers kennis van de basisprincipes van APLS bezitten. *De ontbijt- en lunchsessies worden georganiseerd door de betreffende bedrijven en vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de NVK Congrescommissie. Accreditatie is aangevraagd.