Katia Bilardo University Medical Centre Groningen The Netherlands

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Katia Bilardo University Medical Centre Groningen The Netherlands"

Transcriptie

1 De vele gezichten van Groeivertraging Katia Bilardo University Medical Centre Groningen The Netherlands

2 Definitie SFD/SGA: Foetus/ pasgeboren met biometrie/ geboortegewicht < P10 IUGR/ GR: Foetus/ pasgeboren die zijn / haar maximale groei potentie niet heeft kunnen bereiken

3 Accurate termijnbepaling (Richlijn NVOG 2011)

4 Accurate termijnbepaling (Richlijn NVOG 2011) Datering obv : CRL, HC en TCD Datering obv de LM wordt verlaten Datering obv CRL tussen wk (20 en 68 mm) Optimale datering CRL tussen wk (CRL 33 en 68 mm) Echo < 8+4 weken is geen termijn echo (vitaliteit en locatie) Tot 10+0 wk TV echo voor betrouwbare meting Vanaf 13 wk ook altijd DBP en HC meten

5 De vele gezichten van GR Foetaal: Chromos. Afwijkingen Genetische Syndromen Congen. Afwijkingen Maternaal: Idiopatisch Chronische ziektes Afwijkende placentatie (ZH, PE, HELLP) IUGR SFD/ SGA Placentair: mosaicisme (CPM) Uterus anomalieen Velamenteuse Insertie Externe factoren: Roken, Alcohol, Drugs Infecties Psycho/ Sociaal

6 Foetale oorzaken: Triploidie Sterk asymmetrisch GR

7 Trisomie 18 Groei achterstand Hart afwijkingen ( Dorv) Omfalokele Schizis. Aardbei hoofd Choroid plexus cyste Rocker-Bottom voet Clenched fists

8 Russel- Silver syndroom Laag geboorte gewicht ( klein buikje) Driehoekig aangezicht, brede voorhoofd laag geinplanteerde oren Clinodactilie (naarbinnen gebogen pinken) Asymmetrische lichaam Symptomen: Weinig eten Veel zweten Hypoglicaemie Aanhoudend laag gewicht Gedraag stoornissen

9 Infecties 36yr old G1 P0, 32 weeks, fundal height = 23 cm + + HC + Severe IUGR Microcephaly, hydrocephaly Echogene darmen +++ Oligohydramnion Infection Screen Toxo IgM - IgG + Rubella IgM - IgG + CMV IgM - IgG + AC + IgG Avidity Toxo 70% Rubella 80% CMV 20 % HSV1/2 NA Booking Sample CMV IgM + IgG - Amniocentesis CMV PCR cp/ml EFW = 950 g

10 Vroege IUGR Late IUGR Easy to identify, difficult to treat Difficult to identify, easy to treat

11 Vroege IUGR/SFD Assessment techniques: Ultrasound Bepalingen: Biometrie US Markers bij SEO: Echogene Darmen korte femur ( Vruchtwater ) DOPPLER Anamnese Afwijkende serum markers ( lage Papp-A)

12 Uterine artery

13 Screening arterie uterine bij weken High risk PE/ GR Low-risk en IUGR

14

15 > 50% microvascular lesions Umbilical Artery

16

17

18 Uterine artery

19 Placentaire Groei Restrictie UA DV MCA oligohydramnion

20 Genetische (Foetale) Groeiretardatie

21 Vroege IUGR Easy to identify, difficult to treat

22 Term IUGR/ SFD -Half van onverklaarbare IUVD > 37 wks % van IUVD zijn (relative) IUGR, met een kleine placenta: -In >60% van alle IUVD placenta of navelstreng pathologie aanwezig Froen et al,2001 & 2004;Gardosi et al,2005;horn et al,2004

23 Late/Term IUGR/SFD Difficult to identify, easy to treat meest voorkomend Assessment techniques: Symphise-Fundus hoogte Foetale biometry Vruchtwater CTG Foetale bewegingen!!

24 Individuele groei potentie: Customized Antenatal Growth Chart (Gardosi et al, 2005)

25 (Gardosi et al, 2005) Individuele groei: Customized fetal Growth Chart European Industaan 1700 gr. Bij 32 weken

26 Customized Groei beoordeling Groei curves obv optimale foetal groei Rekening houdend met - maternale lengte - gewicht begin zwangerschap - ethnische origine - pariteit Exclusie van factoren dat optimale groei beinvloeden (b.v. roken) (Gardosi et al, 2005)

27 Correcte Groei Beoordeling Nauwkeurig Meettechniek Meetfout (random error) tot minimum beperken Voldoende interval Gebruik van de goede curves Aanvullende onderzoek (Doppler)

28 Biometrie & Diagnose of IUGR GA first scan Interval between scans False positives (%) Mongelli et al. Obstet Gynecol 1998;92:908-12

29 4 X meting herhalen SE van 6 naar 3 dagen

30 Conditional ranges

31 Conventionele technieken werken niet goed -Afwijkende Doppler in a.umbilicalis alleen indien 30-50% reductie placentaire reserve/ functie -Nooit afwijkende DV Klinisch: -Moeder vaak met overgewicht - Niet ziek: geen hypertensie/pe

32 Late IUGR Difficult to identify, easy to treat

33 Klinische verdenking: -Suboptimale groei, afname groei snelheid -Plotselinge brain sparing =lage MCA PI of U/C ratio - Acute foetale nood met CTG afwijkingen

34 FHR, Amniotic fluid and Doppler a. Umb bij foetale nood in het derde trimester N=367, Weiner et al, AJOG, 1994

35 3rd Trimester Assessment Bepaling van risicofaktoren bij weken: Maternale karakteristieken Suboptimale groei (seriele biometrie/ Doppler) Foetale beweging door moeder

36 Risk factors for 3 rd trimester SB OR multivariate IUGR/SFD 7.0 ( ) Age> ( ) BMI> ( ) Education<10 y 3.4 ( ) IUGR/BMI>25 71 (14-350) univariate OR Froen, Gardosi et al, 2004 ; 76 SIUD, 582 controls

37 Risk of stillbirth according to gest age, maternal age Fretts and Duro, 2008, adapted from Reddy et al,2006

38 Risico op chromosomale afwijkingen en IUVD en Maternal Leeftijd Fretts and Duro, 2008

39 Veranderingen in uterine, umbilicalis en cerebrale Doppler in late IUGR Umb. art Uter. art MCA Oros et al, UOG, 2010 C/P ratio

40 Verdenking mogelijke IUGR Bij SEO alert zijn indien: o al aangepaste of zekere termijn o korte femur of andere afwijkende biometrie o G1 of nieuwe partner (Verwijzing voor )a. uterina Doppler, seriele metingen Later alert zijn bij orelatief klein kind bij grote ouders (biometrie < P25 bij vroege groei of P50) o afbuigende groei AC, FL, HC Seriele groei bepaling + Doppler Foetale Bewegingen controle door moeder

41 Voor beleidsbepaling Echoscopische gewicht schatting niet met PRN curves vergelijken! Houd rekening met de kans van echoscopisch over en onderschatting van het foetale gewicht

42 Dank

Protocol intra-uteriene groeivertraging revisie januari 2018

Protocol intra-uteriene groeivertraging revisie januari 2018 Protocol intra-uteriene groeivertraging revisie januari 2018 Definitie Er worden vele definities gehanteerd voor intra-uteriene groeivertraging (IUGR). De klassieke afkapwaarde is p10, voor neonatale morbiditeit

Nadere informatie

Protocol Foetale Groeibeperking VSV Emmen

Protocol Foetale Groeibeperking VSV Emmen Protocol Foetale Groeibeperking VSV Emmen 1. Doel Richtlijn voor het diagnosticeren, monitoren en behandelen van een zwangerschap gecompliceerd door foetale groeibeperking. 2. Begripsbepaling Echoscopisch

Nadere informatie

Echo s in de verloskunde. November 2015 M. Kelderman Echoscopiste prenatale diagnostiek

Echo s in de verloskunde. November 2015 M. Kelderman Echoscopiste prenatale diagnostiek + Echo s in de verloskunde November 2015 M. Kelderman Echoscopiste prenatale diagnostiek + Echo s 6 tot 14 weken Vitaliteits echo Termijn echo Datering o.b.v. 1e dag L.M. is onjuist Tussen 8+4 en 12+6

Nadere informatie

Verburg Curven. Rosalinde Snijders

Verburg Curven. Rosalinde Snijders Verburg Curven Rosalinde Snijders Inhoud! Metingen tijdens de zwangerschap! Over percentielen! Factoren die van belang zijn! Vervolgonderzoek www.shakespeak.com We gaan stemmen Internet 1 2 1 Deze presentatie

Nadere informatie

Regiobijeenkomst. Trisomie 13/18

Regiobijeenkomst. Trisomie 13/18 Regiobijeenkomst Trisomie 13/18 Programma 14.00-14.20u Achtergrond / biochemie / testeigenschappen Mw. Drs. M. Engels, screeningscoördinator VUmc 14.20 14.50u Echoscopische bevindingen in eerste / tweede

Nadere informatie

Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort

Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort Nadat de zwangere voor de eerste controle bij de verwijzer is geweest waar zij uitleg heeft gekregen over de procedure rondom de 1 e trimester

Nadere informatie

Datering van de zwangerschap

Datering van de zwangerschap Datering van de zwangerschap Dr. P.G. Robles de Medina Arts-echoscopist Prenatale Diagnostiek AMC & Screenings-coordinator SPSAO Regiobijeenkomst 22 september 2011 Betrouwbare zwangerschapsdatering: Reductie

Nadere informatie

CRL zwangerschapsdatering en nevenbevindingen

CRL zwangerschapsdatering en nevenbevindingen CRL zwangerschapsdatering en nevenbevindingen Regionale bijeenkomst SPN 06 november 2018 Desiree Moens-van de Moesdijk Caroline Adriaanse Zwangerschapsdatering Vaste regels/richtlijn voor juiste en betrouwbare

Nadere informatie

Sonomarkers Counseling in de verloskundige praktijk

Sonomarkers Counseling in de verloskundige praktijk Counseling in de verloskundige praktijk Desiree Moens Arts echoscopist Inhoudelijk deskundige SPN Definitie Sonomarker of Soft marker: Een sonomarker is een echoscopische bevinding die op zichzelf onbelangrijk

Nadere informatie

Vascularisatie van het placenta bed in het eerste trimester

Vascularisatie van het placenta bed in het eerste trimester Doel van de studie Vascularisatie van het placenta bed in het eerste trimester Symposium Jonge Zwangerschap 08-02-2013 Averil Reus Arts Prenatale Geneeskunde 1. Het introduceren van een nieuwe techniek

Nadere informatie

Beleidsadvies Onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie

Beleidsadvies Onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie Prenatale screening Downsyndroom en SEO Beleidsadvies Onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie Inleiding Bij de voorlichting aan het begin van de zwangerschap,

Nadere informatie

Beleidsadvies onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie

Beleidsadvies onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie Beleidsadvies onverwachte bevindingen bij het SEO opgesteld door de Werkgroep Foetale Echoscopie Inleiding Bij de voorlichting aan het begin van de zwangerschap, dient de zwangere vrouw die informatie

Nadere informatie

Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort

Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort Uitgangspunt De verloskundige licht voor, biedt echo s naar eigen goeddunken aan aan de klant (praktijkvisie), verwijst en krijgt terugkoppeling

Nadere informatie

Wat zijn de testeigenschappen van standaard-derdetrimesterechoscopie voor de opsporing van foetale groeivertraging bij laagrisicozwangeren?

Wat zijn de testeigenschappen van standaard-derdetrimesterechoscopie voor de opsporing van foetale groeivertraging bij laagrisicozwangeren? Evidencetabel 3 Wat zijn de testeigenschappen van standaard-derdetrimesterechoscopie voor de opsporing van foetale groeivertraging bij laagrisicozwangeren? Search: (((("Fetal Growth Retardation"[Mesh]

Nadere informatie

Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort

Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort Regionaal Protocol Verwijsbeleid 1 e lijn naar VC de Poort Uitgangspunt De verloskundige licht voor, biedt echo s naar eigen goeddunken aan aan de klant (praktijkvisie), verwijst en krijgt terugkoppeling

Nadere informatie

Aangepaste NVOG SEO modelprotocol & veranderingen in GUO indicaties

Aangepaste NVOG SEO modelprotocol & veranderingen in GUO indicaties Aangepaste NVOG SEO modelprotocol & veranderingen in GUO indicaties Mireille Bekker Medisch adviseur SPSRU Coördinator Foetale Geneeskunde UMCU, gynaecoloog MODELPROTOCOL SEO Stamt uit 2012 Nieuwe inzichten

Nadere informatie

Conceptprotocol Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO)

Conceptprotocol Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO) Fetal Medicine Foundation KvK 24345524 Ged. Zuiderdiep 120, 9711 HM Groningen Tel: 06 44476866 training@fetalmedicine.nl Conceptprotocol Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO) Dit conceptprotocol is

Nadere informatie

Intra uteriene groeivertraging (IUGR) Maatschap Gynaecologie IJsselland Ziekenhuis

Intra uteriene groeivertraging (IUGR) Maatschap Gynaecologie IJsselland Ziekenhuis Intra uteriene groeivertraging (IUGR) Maatschap Gynaecologie IJsselland Ziekenhuis Inleiding Deze folder geeft uitleg en informatie over de oorzaak, gevolgen en mogelijke behandeling van een groeiachterstand

Nadere informatie

Afwijkende biometrie bij SEO

Afwijkende biometrie bij SEO Afwijkende biometrie bij SEO Verwijzing en uitkomst Drs. Karline van de Kamp Structureel Echoscopisch Onderzoek Structurele afwijkingen Biometrie Effectiviteit SEO Regio Groningen en Amsterdam Anencefalie

Nadere informatie

Contractanten dag 15 april 2011. Trisomie 18/13

Contractanten dag 15 april 2011. Trisomie 18/13 Stichting Prenatale Screening A dam e.o. Contractanten dag 15 april 2011 Trisomie 18/13 Eva Pajkrt Agenda Uitbreiding landelijke screening m.b.t trisomie 13 en 18 Opladen van gegevens uit Peridos Screening

Nadere informatie

Combinatietest en Structureel Echoscopisch Onderzoek

Combinatietest en Structureel Echoscopisch Onderzoek Combinatietest en Structureel Echoscopisch Onderzoek Counselen over Prenatale screening Rieteke van Zalen, screeningscoördinator, AMC Melanie Engels, screeningscoördinator, VUmc Onderwerpen Combinatietest

Nadere informatie

Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit

Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit Dr BHW Faas Laboratorium Specialist Klinische Genetica Radboud Universiteit Nijmegen Afdeling Genetica

Nadere informatie

Screeningsonderzoek in de vroege zwangerschap

Screeningsonderzoek in de vroege zwangerschap Screeningsonderzoek in de vroege zwangerschap STATE OF THE ART 18 S E P T E M B E R 2009 SY M P O S I U M V ROEG E Z WA N G E R S C H A P ROSA L I N D E S N I JD E R S Onderwerpen S C R E E N E N O P

Nadere informatie

streng in de baarmoeder

streng in de baarmoeder streng in de baarmoeder casuïstiek bespreking SPSZN 21 november 2017 Dr Maarten Knapen gynaecoloog-perinatoloog ErasmusMC medisch directeur SPSZN Inleiding Toenemend aantal verwijzingen met verdenking

Nadere informatie

NVOG Modelprotocol. Datering van de zwangerschap

NVOG Modelprotocol. Datering van de zwangerschap NVOG Modelprotocol Datering van de zwangerschap Voorlichting regiobijeenkomsten Larisa van Leijden, arts-echoscopist/-onderzoeker Eva Pajkrt, gynaecoloog AMC Inhoud Toelichting protocol - doel & belang

Nadere informatie

Combinatietest: interpretatie kansuitslagen. Melanie Engels, screeningscoördinator, VUmc

Combinatietest: interpretatie kansuitslagen. Melanie Engels, screeningscoördinator, VUmc Combinatietest: interpretatie kansuitslagen Melanie Engels, screeningscoördinator, VUmc Uitslag Onderwerpen Combinatietest Test karakteristieken Achtergrond kansberekening Beleid bij onverwachte bevindingen

Nadere informatie

NVOG-richtlijn Foetale groeirestrictie (FGR)

NVOG-richtlijn Foetale groeirestrictie (FGR) NVOG-richtlijn Foetale groeirestrictie (FGR) Richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie 2017 1 Samenstelling van de werkgroep De richtlijn is opgesteld vanuit de NVOG Otterlo

Nadere informatie

CONCEPT LEIDRAAD STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 3.0

CONCEPT LEIDRAAD STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 3.0 CONCEPT LEIDRAAD STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 3.0 Datum Goedkeuring: XX, versie 3.0 2018, vervangt versie 2.0, d.d. 07-03-2012 Methodiek: Consensus based Discipline: Monodisciplinair

Nadere informatie

Verdikte NT. SEO Structureel Echoscopisch Onderzoek GUO Geavanceerd ultrageluid onderzoek. dr Rieteke van Zalen-Sprock

Verdikte NT. SEO Structureel Echoscopisch Onderzoek GUO Geavanceerd ultrageluid onderzoek. dr Rieteke van Zalen-Sprock Verdikte NT SEO Structureel Echoscopisch Onderzoek GUO Geavanceerd ultrageluid onderzoek dr Rieteke van Zalen-Sprock Arts prenatale diagnostiek Screeningscoordinator NT meting niet alleen voor detectie

Nadere informatie

NIPT. Mireille Bekker Gynaecoloog-perinatoloog UMCU Medisch adviseur SPSRU

NIPT. Mireille Bekker Gynaecoloog-perinatoloog UMCU Medisch adviseur SPSRU NIPT Mireille Bekker Gynaecoloog-perinatoloog UMCU Medisch adviseur SPSRU Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Obesitas en zwangerschap

Obesitas en zwangerschap Obesitas en zwangerschap Risico s en beleid Maaike Kloosterman-de Groot, verloskundige UMCG Casus G2P1 Algemene anamnese: BMI 42 (lengte 1.56 m en gewicht 102 kg) Reuma, zonder medicatie Primaire subfertiliteit

Nadere informatie

FOETALE BIOMETRIE. Versie 1.0

FOETALE BIOMETRIE. Versie 1.0 FOETALE BIOMETRIE Versie 1.0 Datum Goedkeuring 28-05-2008 Methodiek Consensus based Discipline Multidisciplinair Verantwoording NVOG Inleiding en doelstelling Het echoscopisch meten van de foetale parameters

Nadere informatie

PROTOCOL FOETALE BIOMETRIE. Versie 2.0

PROTOCOL FOETALE BIOMETRIE. Versie 2.0 PROTOCOL FOETALE BIOMETRIE Versie 2.0 Datum Goedkeuring 28-05-2008, update 29 augustus 2018 Methodiek Consensus based Discipline Multidisciplinair Verantwoording NVOG Inleiding en doelstelling Het echoscopisch

Nadere informatie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie NVOG - MODELPROTOCOL richtlijnen Nekplooimeting (nuchal translucency, NT-meting) Naar dit modelprotocol wordt verwezen in NVOG-kwaliteitsnorm 6, Prenatale screening op foetale afwijkingen. nr. 4 1 ACHTERGROND

Nadere informatie

CHAPTER 9. Samenvatting

CHAPTER 9. Samenvatting CHAPTER 9 113 Samenvatting In de introductie (chapter1) wordt een overzicht gegeven van relevante voorspellende markers voor preëclampsie (pe) en intra-uteriene groeirestrictie (iugr). De focus van chapter2

Nadere informatie

Veel gestelde vragen over GROW-NL 10 maart 2015

Veel gestelde vragen over GROW-NL 10 maart 2015 Veel gestelde vragen over GROW-NL 10 maart 2015 Fundus-symfysemeting Waarom corrigeer je niet voor indaling? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat gestandaardiseerd meten (iedereen doet het altijd

Nadere informatie

Combinatietest en Structureel Echoscopisch Onderzoek

Combinatietest en Structureel Echoscopisch Onderzoek Combinatietest en Structureel Echoscopisch Onderzoek Counselen over Prenatale screening dr PG Robles de Medina, screeningscoordinator, AMC M Engels, screeningscoördinator, VUmc Nekplooimeting NT - Pre-test

Nadere informatie

Wat zijn de testeigenschappen van fundus-symfysemeting(en) voor de opsporing van foetale groeivertraging bij laagrisicozwangeren?

Wat zijn de testeigenschappen van fundus-symfysemeting(en) voor de opsporing van foetale groeivertraging bij laagrisicozwangeren? Evidencetabel 2 Wat zijn de testeigenschappen van fundus-symfysemeting(en) voor de opsporing van foetale groeivertraging bij laagrisicozwangeren? Search: ("Pubic Symphysis" OR "Gastric Fundus"[Mesh] OR

Nadere informatie

STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 2.0

STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 2.0 STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 2.0 Datum Goedkeuring 07-03-2012 Methodiek Consensus based Discipline Monodisciplinair Verantwoording NVOG Voorwaarden en uitvoering Naar dit modelprotocol

Nadere informatie

1 e trimester markers. Eva Pajkrt

1 e trimester markers. Eva Pajkrt 1 e trimester markers Eva Pajkrt Combinatietest Bij 1:300 Sens 90%, spec 95% PPV 11%, NPV ~100% +LR 17,4; -LR 0,10 Nicolaides et al. Ultrasound Obstet Gynecol 2005 1 e trimester markers Neus botje Ductus

Nadere informatie

NIPT. Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC. Nascholing Counseling NIPT

NIPT. Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC. Nascholing Counseling NIPT NIPT Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Aangeboren hartafwijkingen, een prenatale diagnose. Lieke Rozendaal Kindercardioloog LUMC 20-01-2015

Aangeboren hartafwijkingen, een prenatale diagnose. Lieke Rozendaal Kindercardioloog LUMC 20-01-2015 Aangeboren hartafwijkingen, een prenatale diagnose Lieke Rozendaal Kindercardioloog LUMC 20-01-2015 20 januari 2015 Aangeboren hartafwijkingen (AHA) Zeldzaam: 6-8 op 1000 pasgeborenen Complexe hartafwijkingen:

Nadere informatie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en

Nadere informatie

STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 2.0

STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 2.0 STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 2.0 Datum Goedkeuring 07-03-2012 Methodiek Consensus based Discipline Monodisciplinair Verantwoording NVOG Voorwaarden en uitvoering Naar dit modelprotocol

Nadere informatie

De kans op Trisomie. Dr. Rosalinde Snijders Medisch-bioloog

De kans op Trisomie. Dr. Rosalinde Snijders Medisch-bioloog De kans op Trisomie Dr. Rosalinde Snijders Medisch-bioloog www.rivm.nl/pns/publicaties/down-seo Afkappunt verhoogde kans 1 op 200 Focus = trisomie 21 (Downs) Aanvullende informatie over Trisomie 18 (Edwards)

Nadere informatie

Ketenprotocol. Minder leven. Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt

Ketenprotocol. Minder leven. Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt Ketenprotocol Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt Datum: September 2015 Algemeen Het Verloskundig Samenwerkings Verband Zoetermeer (VSV Zoetermeer ) is in 2012 formeel opgericht ter verbetering van

Nadere informatie

De waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen

De waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen De waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen Greet Boland, klinisch microbioloog / MMM er Aviditeitstesten Wat is aviditeit? Wat betekent de uitslag? Wanneer is toepassing zinvol/niet

Nadere informatie

Vraag het aan uw zorgverlener

Vraag het aan uw zorgverlener Een eenvoudig, veilig bloedonderzoek dat zeer gevoelige resultaten geeft Een geavanceerde niet-invasieve test voor de bepaling van foetale trisomie en evaluatie van het Y-chromosoom Vraag het aan uw zorgverlener

Nadere informatie

Via de sneeuwbal zijn 18 artikelen gevonden, daarvan zijn 8 artikelen geïncludeerd. De overige 10 artikelen zijn geëxcludeerd.

Via de sneeuwbal zijn 18 artikelen gevonden, daarvan zijn 8 artikelen geïncludeerd. De overige 10 artikelen zijn geëxcludeerd. Evidencetabel 4 Wat is het verschil in perinatale uitkomsten tussen kinderen die SGA zijn volgens een populatiecurve en kinderen die SGA zijn volgens een geïndividualiseerde groeicurve (customised growth

Nadere informatie

Als uw baby onvoldoende groeit

Als uw baby onvoldoende groeit Als uw baby onvoldoende groeit Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw verloskundige of verloskundig zorgverlener heeft u verteld dat we vermoeden dat uw baby onvoldoende

Nadere informatie

pagina 1 van 6 Let op: Deze geprinte versie is 24 uur geldig. Minder leven voelen Medische Werkinstructie Algemeen Inleidende gegevens Doel: Type: Handelingsclassificatie: Anatomische classificatie: Indicatie:

Nadere informatie

Negen Maanden Niet: Alcohol en zwangerschap. Ir. N.Y. van der Wulp STAP

Negen Maanden Niet: Alcohol en zwangerschap. Ir. N.Y. van der Wulp STAP Negen Maanden Niet: Alcohol en zwangerschap Ir. N.Y. van der Wulp STAP December 2010 Foetaal Alcohol Syndroom Weet je wat FAS is? Kan je FAS herkennen? Testje! 5 series van twee foto s, van oud naar jong.

Nadere informatie

Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op?

Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op? Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op? 1 INHOUD PSIE programma Antistoffen Ontstaan en Risico Achtergrond Rhc-screening Doel Rhc-screening Evaluatiestudie Rhc-screening Opzet Inclusies

Nadere informatie

FOETALE ECHOSCOPIE. Versie 2.0

FOETALE ECHOSCOPIE. Versie 2.0 FOETALE ECHOSCOPIE Versie 2.0 Datum Goedkeuring 13-11-2009 Methodiek Evidence based Discipline Monodisciplinair Verantwoording NVOG Begripsbepaling Met echoscopisch onderzoek wordt in deze kwaliteitsnorm

Nadere informatie

Het effect van obesitas tijdens de zwangerschap op de antropometrie van het kind drie tot zes jaar later

Het effect van obesitas tijdens de zwangerschap op de antropometrie van het kind drie tot zes jaar later Het effect van obesitas tijdens de zwangerschap op de antropometrie van het kind drie tot zes jaar later Karolien Lagrin Master in de Verpleeg- en Vroedkunde Overgewicht en obesitas Wereldwijd gezondheidsprobleem

Nadere informatie

GEBRUIKERSINSTRUCTIE MOSOS GEGEVENSINVOER PERIDOS

GEBRUIKERSINSTRUCTIE MOSOS GEGEVENSINVOER PERIDOS GEBRUIKERSINSTRUCTIE MOSOS GEGEVENSINVOER PERIDOS 28 maart 2013 versie: 1.1 1 INHOUD Inleiding 3 1. Wijzigingen keuzelijsten 4 1.1 Mosos t.b.v. de NT-meting 1.2 Mosos t.b.v. het SEO 2. Registratie

Nadere informatie

Samenvatting Chapter 15

Samenvatting Chapter 15 Samenvattting Samenvatting Chapter 15 Er zijn 2 soorten tweelingen: een-eiig en twee-eiig. Twee-eiige tweelingen komen vaker voor dan een-eiige tweelingen (65% versus 35%). Alle tweeeiige tweelingen hebben

Nadere informatie

SEO. Beelden op te slaan voor SEO protocol 2.0

SEO. Beelden op te slaan voor SEO protocol 2.0 SEO Beelden op te slaan voor SEO protocol 2.0 beeldkwaliteit het logboek bestaat grotendeels uit optimale beelden, het is niet de verwachting dat deze kwaliteit van de beelden bij iedere zwangere te bereiken

Nadere informatie

Valkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik

Valkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik Valkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik Arts onderzoeker Afdeling Experimentele Immunohematologie Sanquin Research, Amsterdam, The Netherlands f.thurik@sanquin.nl Prenatale

Nadere informatie

Counseling over QF-PCR en array. Caroline Bax en Eva Pajkrt, perinatologen VUMC en AMC

Counseling over QF-PCR en array. Caroline Bax en Eva Pajkrt, perinatologen VUMC en AMC Counseling over QF-PCR en array Caroline Bax en Eva Pajkrt, perinatologen VUMC en AMC Inleiding Conventionele chromosoom analyse wordt sinds de jaren 60 gebruikt. Cytogenetische diagnose: Aneuploidie (On)gebalanceerde

Nadere informatie

Zwangerschap en een Her2/Neu positief Mammacarcinoom. 4 e Nascholingsdag Targeted Therapy, 8 april 2010. Casus

Zwangerschap en een Her2/Neu positief Mammacarcinoom. 4 e Nascholingsdag Targeted Therapy, 8 april 2010. Casus Zwangerschap en een Her2/Neu positief Mammacarcinoom Jan Willem de Groot Carolien Schröder 4 e Nascholingsdag Targeted Therapy, 8 april 200 Casus 33-jarige vrouw 7 weken gemelli-zwangerschap Palpabele

Nadere informatie

NIPT. Nascholing Counseling NIPT

NIPT. Nascholing Counseling NIPT NIPT Dr. Diane Van Opstal, Laboratoriumspecialist Klinische Genetica, Erasmus MC Dr. Maarten Knapen, gynaecoloog-perinatoloog Erasmus MC en medisch directeur SPSZN Nascholing Counseling NIPT Disclosure

Nadere informatie

Counseling en SEO met vermoeden hartafwijking. Vivian Schimmer

Counseling en SEO met vermoeden hartafwijking. Vivian Schimmer Counseling en SEO met vermoeden hartafwijking Vivian Schimmer Introductie Vivian Schimmer Werkzaam bij Aleida, praktijk voor verloskunde en echoscopie te Schiedam Werkzaam als verloskundige sinds 2001

Nadere informatie

Afbuigende foetale groei

Afbuigende foetale groei BEN Symposium 2 november 2018 Afbuigende foetale groei Stand van zaken in onderzoek en implicaties voor de praktijk Viki Verfaille, MSc Té klein baart zorgen FGR in top 3 oorzaken perinatale sterfte 40%

Nadere informatie

STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 1.1

STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 1.1 STRUCTUREEL ECHOSCOPISCH ONDERZOEK (SEO) Versie 1.1 Datum Goedkeuring 01-11-2005 Methodiek Consensus based Discipline Multidisciplinair Verantwoording NVOG 1 Eisen te stellen aan de echoscopist Naar dit

Nadere informatie

Wat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt?

Wat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt? Wat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt? Rebecca van Grootveld AIOS Medische Microbiologie Werkgroep Klinische Parasitologie, NVP & WAMM Toxoplasmose 2 Werkgroep klinische

Nadere informatie

Stichting Prenatale Screening Amsterdam en omstreken

Stichting Prenatale Screening Amsterdam en omstreken Stichting Prenatale Screening Amsterdam en omstreken Visitatie Echocentrum Naam: AGB: Adres: Datum visitatie: Aanvang: Visitatie door: Contactpersoon centrum: Rechtsgeldig vertegenwoordiger: 1. Overeenkomsten

Nadere informatie

Uitgezakte navelstreng

Uitgezakte navelstreng Uitgezakte navelstreng Gynaecoloog Ambulance Verloskundige/huisarts 2. Dienstdoende gynaecoloog Overdracht volgens SPAR-methodiek: Nadat de patiënt is gesitueerd op de begane grond retrograad blaas vullen

Nadere informatie

NIPT. Nascholing Counseling NIPT

NIPT. Nascholing Counseling NIPT NIPT Dr. Kornelia Neveling Wetenschappelijk onderzoeker, afdeling Genetica, Radboudumc Dr. Dominique Smeets Laboratorium specialist, afdeling Genetica, Radboudumc Voorzitter bestuur SPN Nascholing Counseling

Nadere informatie

Echo-onderzoek bij 13 weken voor beoordeling van de anatomie

Echo-onderzoek bij 13 weken voor beoordeling van de anatomie Concept Protocol voor uitvoering Echo-onderzoek bij 13 weken voor beoordeling van de anatomie Inleiding Verschillende studies hebben aangetoond dat een aantal ernstige lichamelijke afwijkingen vast te

Nadere informatie

Plasma volume expansie in ernstige hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap

Plasma volume expansie in ernstige hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap Samenvatting Plasma volume expansie in ernstige hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap Samenvatting Dit proefschrift beschrijft het effect van plasma volume expansie in de behandeling van ernstige

Nadere informatie

ECHOSCOPIE. Versie 1.0

ECHOSCOPIE. Versie 1.0 ECHOSCOPIE Versie 1.0 Datum Goedkeuring 15-01-2000 Methodiek Evidence based Discipline Multidisciplinair Verantwoording NVOG 1 Begripsbepaling Met echoscopisch onderzoek wordt in deze kwaliteitsnorm de

Nadere informatie

KNOV-standaard. Opsporing van foetale groeivertraging. Auteurs: Mieke Beentjes Alieke de Roon- Immerzeel Kristel Zeeman

KNOV-standaard. Opsporing van foetale groeivertraging. Auteurs: Mieke Beentjes Alieke de Roon- Immerzeel Kristel Zeeman KNOV-standaard koninklijke nederlandse organisatie van verloskundigen Auteurs: Mieke Beentjes Alieke de Roon- Immerzeel Kristel Zeeman Opsporing van foetale groeivertraging Opsporing van foetale groeivertraging

Nadere informatie

Inhoud. Combinatietest Structureel echoscopisch onderzoek Geavanceerd ultrageluid onderzoek NIPT Invasieve diagnostiek Vruchtwaterpunctie Vlokkentest

Inhoud. Combinatietest Structureel echoscopisch onderzoek Geavanceerd ultrageluid onderzoek NIPT Invasieve diagnostiek Vruchtwaterpunctie Vlokkentest Inhoud Combinatietest Structureel echoscopisch onderzoek Geavanceerd ultrageluid onderzoek NIPT Invasieve diagnostiek Vruchtwaterpunctie Vlokkentest Prenatale screening Doel: Aanstaande ouders die dat

Nadere informatie

Groeiachterstand van je ongeboren kind

Groeiachterstand van je ongeboren kind Groeiachterstand van je ongeboren kind Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Normale groei van je kind tijdens de zwangerschap 1 Ontstaan 1 Oorzaken 2 Toename 2 Klachten 2 Behandeling

Nadere informatie

Intra-uteriene groeivertraging. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie

Intra-uteriene groeivertraging. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Intra-uteriene groeivertraging Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Inleiding U krijgt deze folder omdat u zwanger bent van een kind dat in verhouding te klein is voor uw zwangerschapsduur. Een groeivertraging

Nadere informatie

NIPT. Nicole Corsten en Katelijne Bouman klinisch genetici UMCG, Isala en MCL. Nascholing Counseling NIPT

NIPT. Nicole Corsten en Katelijne Bouman klinisch genetici UMCG, Isala en MCL. Nascholing Counseling NIPT NIPT Nicole Corsten en Katelijne Bouman klinisch genetici UMCG, Isala en MCL Nascholing Counseling NIPT Disclosure belangen sprekers Disclosure: geen belangenverstrengeling Inhoud Wat, hoe en wanneer?

Nadere informatie

Nevenbevindingen NIPT In gesprek met de zwangere

Nevenbevindingen NIPT In gesprek met de zwangere Nevenbevindingen NIPT In gesprek met de zwangere Anneke Vulto-van Silfhout Klinisch geneticus i.o. Regionale bijeenkomst Stichting Prenatale screening regio Nijmegen 27 november 2017 Overzicht TRIDENT-2

Nadere informatie

Prenatale screening in Nederland: historisch en geografisch perspectief Oegstgeest, 26 september 2016

Prenatale screening in Nederland: historisch en geografisch perspectief Oegstgeest, 26 september 2016 Prenatale screening in Nederland: historisch en geografisch perspectief Oegstgeest, 26 september 2016 Prof.dr. Martina Cornel www.vumc.com/researchcommunitygenetics Disclosure belangen spreker Geen (potentie

Nadere informatie

HANDLEIDING voor het registreren van gegevens voor PERIDOS in bronsysteem ASTRAIA

HANDLEIDING voor het registreren van gegevens voor PERIDOS in bronsysteem ASTRAIA HANDLEIDING voor het registreren van gegevens voor PERIDOS in bronsysteem ASTRAIA 1. Algemene richtlijnen en voorwaarden die moeten vervuld zijn om een query te kunnen maken in Astraia. Voor het registreren

Nadere informatie

Screening naar structurele afwijkingen in het eerste trimester

Screening naar structurele afwijkingen in het eerste trimester Nieuwe ontwikkelingen in de screening naar aangeboren afwijkingen Screening naar structurele afwijkingen in het eerste trimester Katia Bilardo CONFLICT OF INTEREST Directeur SPSNN Hoofd PND UMCG Strong

Nadere informatie

Is een goed kind ook een gezond kind, dat blijft altijd een vraag. Dr. P.K. Flu Dr. J.W. de Leeuw Gynaecologen, Ikazia Ziekenhuis

Is een goed kind ook een gezond kind, dat blijft altijd een vraag. Dr. P.K. Flu Dr. J.W. de Leeuw Gynaecologen, Ikazia Ziekenhuis Is een goed kind ook een gezond kind, dat blijft altijd een vraag Dr. P.K. Flu Dr. J.W. de Leeuw Gynaecologen, Ikazia Ziekenhuis Casus U ziet op uw spreekuur een 35 jarige zwangere vrouw, gravida 4, para

Nadere informatie

Kwantitatieve kwaliteitsbeoordeling nekplooimeting: we meten met twee maten

Kwantitatieve kwaliteitsbeoordeling nekplooimeting: we meten met twee maten 07 Kwantitatieve kwaliteitsbeoordeling nekplooimeting: we meten met twee maten dr. ir. A.M. Stolwijk directeur Stichting Prenatale screening regio Nijmegen (SPN) dr. A.N.J.A. de Groot gynaecoloog n.p.,

Nadere informatie

Kwaliteitscontrole van biometrie-echo s gedurende de IRIS studie

Kwaliteitscontrole van biometrie-echo s gedurende de IRIS studie Kwaliteitscontrole van biometrie-echo s gedurende de IRIS studie Viki Verfaille ALV BEN 15 mei 2018 Afdeling > Midwifery Science Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling: Geen Subsidie:

Nadere informatie

Programma Regiobijeenkomst

Programma Regiobijeenkomst Programma Regiobijeenkomst 18:30 Welkom 18:35 Kwaliteit van de CT, monitoring vanuit het RIVM Erik Bom, RIVM 19:05 Landelijke en regionale ontwikkelingen in de prenatale screening Marian Bakker 19:35 Eerste

Nadere informatie

Berichtenset. Peridos

Berichtenset. Peridos Pagina: 1 van 21 Berichtenset Peridos Opdrachtgever: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Centrum voor Bevolkingsonderzoek Auteurs: en Datum: 8-1-2014 Status: Definitief Pagina: 2 van 21 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Toxoplasma-serologie, wat kun je ermee?

Toxoplasma-serologie, wat kun je ermee? Toxoplasma-serologie, wat kun je ermee? Titia Kortbeek, MD Centre for Infectious Disease Control Netherlands cmgm.stanford.edu/.../boothroydlabdesc.ht ml Ca.16 x 10 6 inwoners Ca. 200.000 geboortes per

Nadere informatie

MODELPROTOCOL DATERING VAN DE ZWANGERSCHAP. Inleiding en doelstelling

MODELPROTOCOL DATERING VAN DE ZWANGERSCHAP. Inleiding en doelstelling MODELPROTOCOL DATERING VAN DE ZWANGERSCHAP Inleiding en doelstelling Een juiste bepaling van de zwangerschapsduur is een vereiste voor het verlenen van goede prenatale zorg. Een accurate bepaling van de

Nadere informatie

TTS & TAPS. Dr. Jim van Eyck, gynaecoloog-perinatoloog Isala Zwolle. 10 perinatale centra in Nederland. Hoog risico zwangerschap TTS & TAPS

TTS & TAPS. Dr. Jim van Eyck, gynaecoloog-perinatoloog Isala Zwolle. 10 perinatale centra in Nederland. Hoog risico zwangerschap TTS & TAPS Dr. Jim van Eyck, gynaecoloog-perinatoloog Isala Zwolle 10 perinatale centra in Nederland Hoog risico zwangerschap 2006 2014 1 Ontstaan Siamese tweeling twee-eiig 65% een-eiig 35% tussen 1975 en 2002 toename

Nadere informatie

Intra-uteriene groeivertraging

Intra-uteriene groeivertraging Intra-uteriene groeivertraging Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Locatie Purmerend/Volendam Inleiding U krijgt deze folder omdat u zwanger bent van een baby dat in verhouding te klein is voor uw zwangerschapsduur.

Nadere informatie

Gedeelde zwangerschapsopvolging

Gedeelde zwangerschapsopvolging Gedeelde zwangerschapsopvolging Wie? Hoe? Wanneer? H Cloetens-H Logghe Aantal weken 5w HA 9w HA 11-13w Gyn 16w HA 20-22w Gyn 24w HA 28-30 w Gyn 34w HA Anamnese en Beleving/klac Beleving/klac info hten

Nadere informatie

De ins en outs van de. Eerste trimester combinatietest. Drs. Jacqueline Siljee

De ins en outs van de. Eerste trimester combinatietest. Drs. Jacqueline Siljee De ins en outs van de Eerste trimester combinatietest Drs. Jacqueline Siljee Projectmanager referentie laboratorium voor downsyndroom screening Infectieziekten onderzoek, Diagnostiek en Screening - IDS

Nadere informatie

Voorwoord 13. Hoofdstuk 1 Fysiologisch en anatomisch rappel 15

Voorwoord 13. Hoofdstuk 1 Fysiologisch en anatomisch rappel 15 Inhoudstafel Voorwoord 13 Hoofdstuk 1 Fysiologisch en anatomisch rappel 15 1.1 Menstruele cyclus 15 1.1.1 Ovulatie 15 1.1.2 Menstruele cyclus ter hoogte van het endometrium 17 1.2 Gametogenese 18 1.3 De

Nadere informatie

Intra-uteriene groeivertraging. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie

Intra-uteriene groeivertraging. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Intra-uteriene groeivertraging Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Inleiding U krijgt deze folder omdat u zwanger bent van een kind dat in verhouding te klein is voor uw zwangerschapsduur. Een groeivertraging

Nadere informatie

VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013

VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 Congenitale Toxoplasmose: Hoe gebruik je de diagnostische informatie op een zinvolle manier? Filip Cools, MD, PhD Neonatologie, UZ Brussel Scenario

Nadere informatie

Bijzondere bevindingen placenta en vliezen. Barbara Sas, GUO echoscopist

Bijzondere bevindingen placenta en vliezen. Barbara Sas, GUO echoscopist Bijzondere bevindingen placenta en vliezen Barbara Sas, GUO echoscopist Placenta en vliezen Ontwikkeling placenta en vliezen Placenta circumvallata Placental lakes Amnionstreng/plooi Placenta accreta Ontwikkeling

Nadere informatie

IN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte

IN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte IN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte DEFINITIE: Vroeggeboorte: bevalling bij amenorroeduur < 37 weken Bij een zwangerschapsduur van meer dan 35 weken wordt het risico van belangrijke

Nadere informatie

3 antenatale groeicurven:

3 antenatale groeicurven: 3 antenatale groeicurven: Welke groeicurve spoort de meeste groeibeperkte foetussen op met nadelige perinatale uitkomsten? Laurenza Broere MP 22 januari Probleemstelling Opsporing IUGR: populatiecurve

Nadere informatie

Samenvatting Samenvatting Hoofdstuk 1 bevat een korte inleiding over eeneiige tweelingzwangerschappen en de daarbij voorkomende problemen. Ongeveer 1-2% van alle zwangerschappen zijn tweelingzwangerschappen.

Nadere informatie

Schildklierpathologie bij de moeder, wat betekent dat voor de foetus en de neonaat? Willy Visser Attie Go

Schildklierpathologie bij de moeder, wat betekent dat voor de foetus en de neonaat? Willy Visser Attie Go Schildklierpathologie bij de moeder, wat betekent dat voor de foetus en de neonaat? Willy Visser Attie Go Indeling: Focus ligt op de interactie zwangere en foetus, functie schildklier. Maternale deel Foetale

Nadere informatie