MSX4PC de MSX2 emulator voor PC

Transcriptie

1

2 MSX4PC de MSX2 emulatr vr PC Onder DOS en nder Wi ndws Ingebuwde disassembler met vlledig verzicht van de MSX Getest met meer dan 350 bekende prgrammals Update service tegen verzendksten MSX4PC is verkrijgbaar dr: f 30,- ver te maken p gir nder vermelding van MSX4PC; f gebruik te maken van de bn bij de LezersService; MSX4PC kst f 25,- (- 5% abnneekrting) plus verzendksten.

3 I Beste Lezer, Dr (eind)examens, vakanties en andere rzaken kan het zijn dat dit nummer u iets later bereikt dan rsprnkelijk gepland. Op zich is dat niet z'n grt prbleem in deze vakantieperide: wij hadden de intervallen in deze zmer gepland met zes/negen weken en dat wrdt nu misschien zeven/acht weken, maar MCCM 78 verschijnt keurig p tijd vr de beurs in Zandvrt. Dat nummer zal er truwens wat frisser uitzien. Aangestken dr ns zusterblad PC-Active, keken wij eens kritisch naar de dr ns gebruikte lay-ut. Een aantal aspecten bleek in de praktijk vaak vr prblemen te zrgen en daarm wilden wij wat meer vrijheid inbuwen. Vr auteurs betekent dat meer vrijheid bij het schrijven van de tekst en vr de redactie meer mgelijkheden m listing en illustraties in de meest geëigende vrm p te nemen. De verandering zal duidelijk zijn, maar de schk hpelijk niet al te grt. Een van de aanleidingen m deze lay-ut aanpassing juist het vlgende nummer dr te veren, ligt in een andere pzet van de LezersService. In de frse lijst achterin in elke MCCM staan veel prdukten die vrijwel nit meer besteld wrden. Erger is dat als iemand het dan tch eens bestelt, het vaak veel meite kst m het gevraagde prdukt te vinden. Wij halen daarm eens de bezem dr nze vrraden en bieden een grt aantal prdukten p Zandvrt aan tegen pruimingsprijzen. Na Zandvrt zullen deze prdukten k niet meer via Amsterdam te bestellen zijn. De p deze manier niet meer verkrijgbare 'eigen' prdukten zullen vanaf dat mment alleen ng via de redactie in Rtterdam als Service verkrijgbaar zijn. In het vlgende MCCM leest u er meer ver. Released at... In dit nummer wrdt p pagina 20 aandacht besteed aan een idee van de redactieleden van ROM. Ok ik werd benaderd en gaf al wat tegengas, maar hielp de rganisatren k aan een paar suggesties. Ik wil ideeën m MSX te prmten nit in de weg staan en belfde daarm een pagina aandacht aan de rganisatie. De realiteitszin van de rganisatren is echter in mijn gen klein: zij gaan weliswaar veelbelvend van start, maar Zandvrt nadert met rasse schreden; wij kunnen er pas in dit MCCM vr het eerst gewag van maken en de details van een en ander kmen bij veel MSX'ers pas een gede week vr Zandvrt met het vlgende MCCM aan; een afdeling 'Prfs' klinkt in Msx-Iand ridicuul; dezelfde dag een schijf uitbrengen, terwijl p de dag zelf ng inzendingen binnenkmen is k vragen m ROMmel; prijzen die ng geregeld meten wrden en meer. Maar... ik sta pen vr ideeën en laten veel MSX'ers maar tnen dat ik het mis heb en dat er wel degelijk iets mis kan ntstaan. Laat inzet en enthusiasme het maar winnen van scepsis en planning. MCCM zal he dan k aandacht besteden aan de resultaten. Zijn er vldende inzendingen, denk ik aan een speciale Art Gallery van de ingeznden plaatjes en de winnende muziekjes kunnen p het diskabnnement kmen. Ik ben echt enthusiast als het een succes wrdt en zal heel blij zijn als ik het mis blijk te hebben. Deze 'MCCM' van Marc Willemsen was bedeld als lg vr een spel. Helaas is dat spel niet gereedgekmen. En gezien de kwaliteit van deze plaat is dat grafisch te betreuren. Tt slt wil ik iedereen een prettige vakantie tewensenbezek eens een buitenlandse MSX' er--en hp dat we elkaar zien in september p de beurs in Zandvrt waar, naar wij weten, veel nieuws te zien zal zijn. :Franl(Ji. 1Jruijff nummer 77 - juli! augustus

4 Clfn Het, krtweg MCCM, is eind 1992 ntstaan uit een fusie van het MSX Cmputer Magazine en het MSX Club Magazine. ISSN Uiterste zrg werd besteed aan het vervaardigen van dit blad, desndanks zijn futen niet geheel uit te sluiten. De uitgever/redactie kan derhalve niet aansprakelijk zijn vr eventuele futen in enig deel van deze publicatie. Overname van artikelen f andere redactinele bijdragen is slechts tegestaan na vrafgaande schriftelijke testemming van de uitgever. Uitgever Hfdredacteur Aktu Publicatins b.v. Frank H. Druijff Pstbus 2545 's-gravendijkwai5a 1000 CM Amsterdam 3021 EA Rtterdam tel.: tel.: fax.: fax.: Redactie Erik van Bilsen, Marc Hfland, Frits van der Kruk, Jan van der Meer, Marc Sijer, Arjan Steenbergen Vaste medewerkers Stefan Ber, Bert Oaemen, Adriaan van Dm, Ruud Gsens, Rn Hlst, Ben Kagenaar, Jhn van Pelgeest, Michel Schuren, Wammes Witkp, Alex Wulms Medewerkers aan dit nummer Sandy Brand, Ad van de Dries, Dennis Lardenije, Lek van Kten, Frank Pisn, Richard Stffer en de ROM redactie Redactinele ndersteuning Techniek Cartns Rbbert Wethmar Eddy Aarts, Martine Blem, RnaId Maher en Richard Stffer Acquisitie Gjalt Dijkstra (geen maiskrrels) tel.: Prduktie Zetwerk Druk Rupar GRAFISCHE COMPUTER SERVICE - Amsterdam Tijl Offset - Zwlle Abnnementen Een abnnement kan elk gewenst mment ingaan en wrdt autmatisch verlengd, tenzij zes weken vr vervaldatum schriftelijk is pgezegd. Een abnnement van acht nummers kst f 60,- / 1200 Bfr. Een diskabnnement bestaat uit acht maal magazine en bijbehrende diskettesen en kst 149,- /3000 Bfr. Vr vragen aangaande abnnementen kunt u ns bereiken p maandag, wensdag en vrijdag van tt u p telefnnummer Bestellingen Zie hiervr de pagina LezersService. Advertenties Vr de rubriek maiskrrels zie aldaar. Inzenden materiaal Vermeld bij elke inzending p het redactieadres duidelijk uw naam, adres en telefnnummer. De redactie ntvangt graag materiaal vr gebruik in het magazine f bij het diskabnnement. Er wrdt vanuitgegaan dat ingestuurd materiaal rsprnkelijk werk is van de inzender tenzij die inzender duidelijk vermeldt dat dit niet z is. Materiaal ter recensie wrdt eveneens graag ntvangen. Vermeld duidelijk dat het m recensiemateriaal gaat en geef aan waar en he de lezers het materiaal kunnen verkrijgen. Znder afspraak daarver vantevren gaat de redactie er vanuit, dat het ingeznden materiaal niet teruggestuurd f betaald heft te wrden. Vraagbaak & Telecmmunicatie Zie vr vraagbaak de rubriek Nrder baken van Jan van der Meer en vr telecmmunicatie de rubriek BBS-wereld van Ruud Gsens. Nrder baken 6 Jan heeft er de pest in maar dwingt zichzelf in de nadering van de deadline tt schrijven. Hij wil het MST weer p gang brengen en kreeg van Wammes er de inspirerende naam MST95 vr. Hij vraagt alle abnnees die prgrammatechnische prblemen met een disk van het diskabnnement hebben, hem te bellen Jan van der Meer.-:~e::::""::::-- Geheugen nder DOS2 9 Alex maakt een klein uitstapje en werkt niet exclusief turbr. Vr bezitters daarvan is het k deze keer een must, maar k vr anderen die MSXDOS2 gebruiken is deze aflevering verplicht leesver. Om juist die laatsten niet dr de serienaam p het verkeerde been te zetten, verlaten we tijdelijk die naam. Alex Wulms Vide & MSX 18 Michel Schuren leidt ns p tt prfessineel spinneerwerk en laat ns dr verrekijkers en sleutelgaten gluren. Michel Schuren Tekencursus 22 Iemand die zijn MSX tekenspren ruimschts verdiend heeft neemt u bij de hand. Richard Stffer BBS Wereld 28 Ruud bekijkt eens wat filemenu's van een BBS en alhewel vr smmigen z klaar als een klntje vr anderen sms een behrlijke drempel. Ruud Gsens PSG queue-systeem 30 Lek is allang terug uit Japan, maar liet niets meer van zich hren. Ten MSX ng zijn grte liefde was schreef hij deze waardevlle aflevering. Lek van Kten BASIC technieken 40 Stefan behandelt de interfacing van de twee talen. Stefan Ber Dynamic Publisher 48 Rn schafte zich een inkjet printer aan en gaat er gelijk mee aan de slag. Rn Hlst Maiskek 13 Wij lazen weer wat vr u maar de grte glf is tch weg. Het vlgende nummer ng minder mdat er gewacht wrdt p Zandvrt? Redactie Released at Op Zandvrt met het allemaal gaan gebeuren. Wij genieten van het enthusiasme van de rganisatren en duimen. ROM redactie Diskmagazines 25 Er blijven nieuwe magazines uitkmen. Wij wensen alleen ng dat de inzenders er zelf een paar plaatjes bij den. Dat maakt het vr ns in de deadlineperikelen wat gemakkelijker. Bert Daemen Ged kpmanschap 51 Cadeautjes weggeven kan leuk zijn, maar p je brd met je zuinig zijn, anders km je na enige tijd van een kude kermis thuis. Wammes Witkp Pst 52 Een prducent klimt na een recensie in de pen en prduceert meer dan de hele test te lezen was. Verder veel brieven, faxen en en daarm wat extra ruimte vr deze bijdragen en nze reactie daarp. Redactie 4

5 3dStudi applicatin disk 12 3dStudi werd nderhanden genmen en is wat beter. De makers brachten tevens een nieuwe disk met uitgewerkte vrbeelden uit, die laten zien he krachtig het prgramma 3dStudi is. Marc Sijer Game Freak 43 Het lag met z'n naam wel vr de hand wie de recensent zu wrden. Een disk die ng de geest van de PTTR ademt maar nu meer biedt. Bij het diskabnnement zit een schijf van dezelfde makers die al weer een stap verder gaat. Marc Hfland Multi Mente utility's 44 Het kwam al in het vrige MCCM terecht, maar nu is er een uitbreiding/patch. Het prgramma verdient duidelijk meer aandacht en krijgt die nu dan k alleenstaand. Arjan Steenbergen Mahjngg 50 Deze leuke patience puzzel is public dmain. De stenen wrden besprken vr mensen die het riginele gezelschapsspelspel, een srt canasta/jkeren, niet kennen. Hij kmt de vlgende keer p het diskabnnement, want daar was nu geen plaats vr. ~ ~ ~ Frank H. Druijff MSX1 als nuttige slaaf 21 Alex geeft zijn ideeën ter stimulering vrij. Alex Peetm MSX Op Internet 33 p Internet gaat alles ng twee maal z snel. De mailinglist is alweer uit en het is de Newsgrup die nu in is. Stefan Ber.... Spel besturing 34 Q t ~~~~~~~~~~ In feite een bedriegelijke kp: je kan k best,~. =À iets anders besturen dan een spel. Maar in de praktijk... Sandy Brand MSX4PC 38 Over de emulatr kmen wel vragen binnen, maar prblemen h maar. Laat iedereen nu eens laten zien waardr het kmt dat iets niet werkt. De upgrade kmt in september en we lichten alvast een deel van de sluier p. Frank H. Druijff ArtGaliery 46 De samenstellers kmen deze keer uit Tilburg. Zij kwamen getweeën langs m in de vrraadbak te spitten en kregen regelmatig mijn vet te hren mdat het uitverkren plaatje al geselecteerd stnd vr de cver. Ondanks deze handicap werd het een aangenaam avndje. Frank Pisn & Ad van de Dries Diskettes p MSX 55 Velen kpen HD diskettes m na enige tijd huilend te meten vaststellen dat ze... zijn kwijtgeraakt. De gedkpe partij blijkt achteraf heel duur als bijna elke diskette pnieuw met wrden verstuurd. Frank H. Druijff Mega-Guide 58 Vier pagina's en een verhaal en een kaart en een cartn van nze nieuwe cartnist. Het kan niet p in deze speciale vakantieuitgave. Marc is geslaagd vr zijn examen en wil frs aan de slag. Geef hem daarm wat te den en zend een tip f kaart in. Marc Hfland ArtGaliery Op de mslag 68 Twee en een half scherm grt p scherm 7 was deze plaat rsprnkelijk en ng waren we niet tevreden. Richard tekende ng wat bij en wij kpieëerden het patrn tt ver de rand. Richard Stffer 77 3dStudi applicatin disk 12 ArtGaliery 46,68 BASIC technieken 40 BBS Wereld 28 Clfn 4 Diskettes p MSX 55 Diskmagazines 25 Dynamic Publisher 48 Game Freak 43 Geheugen nder DOS2 9 Inhud diskabnnement 24 Inhud magazine 4 Klm 51 LezersService 64 Maiskek 13 Mahjngg 50 Mega-Guide 58 MSX1 als nuttige slaaf 21 MSX p Internet 33 MSX4PC (MSX2 emulatr) 38 Multi Mente utility's 44 Nrder baken 6 Pst 52 PSG queue-systeem 30 Released at Spelbesturing 34 Tekencursus 22 Vide & MSX 18 Vrwrd 3 advertenties Extra Disk 27 Maiskrrel.s 17 MSX4PC (MSX2 emulatr) 2 MSX Club West-Friesland 18 PC-Active / Mdem Magazine 67 Sunrise 33 5

6 Nrder baken Allemaal geleuter Een ngal beschuwende Nrder baken deze keer. I k denk dat ik even stm mest afblazen. Mijn rubriek is dr mijn karakter dermate stemmingsgevelig, dat je wel van een natuurprdukt mag spreken. Da's nu weer typisch ik. Met ik mijn twintigste Nrder baken schrijven en dan heb ik zmaar ineens een chagrijnige bui. De deadline wenkt; dus heb ik geen tijd m te wachten tt die bui is vergewaaid. Om een krt verhaal krt te huden-wat me niet licht valt-leidt z'n stemming mij geheid naar een ietwat filsfisch getinte Nrder baken. Het prgramma De Efte/ing, dat p de diskette bij het vrige MCCM stnd, deed velen naar de telefn grijpen; hier ga ik dan k vrij diep p in. Ok andere MSX zaken kmen aan bd, zals de tp 5 van Stefan Ber en wat prgrammatische zaken, waarnder het werken nder DOS. Daarnaast de ik een prep m het MSX Sftware Team nieuw leven in te blazen. Iedereen kan bellen Ok vr wat algemenere zaken dan prgrammeren mag je me bellen, bijvrbeeld als je denkt dat er iets mis is met een prgramma p een van de diskettes bij het blad. Sms, zals bij De Efteling, heb ik een antwrd en vaak k een advies. In andere gevallen kan ik vr drgeefluik f ideeënbus spelen. Ok p zndag ben ik 'pen', al wrd ik dan liever niet 's chtends gebeld. Efteling Als je na een reset f het pnieuw pstarten ineens, en steeds weer, een blank scherm krijgt, is dat wel even schrikken. Naar aanleiding van het prgramma ver de Efteling, kreeg ik diverse telefntjes van gebruikers die met het bvenstaande werden gecnfrnteerd. Ik laat echter eerst ng een ander slachtffer aan het wrd, dat de dem prbeerde te starten p een machine met 128 kb RAM: Geachte Her Druijff. Enige weken geleden ntving ik weer uw disabnnement, wat er ged ziet. Nu heb ik het vlgende prbleem: Ten ik de diskette van de Efteling na teveging van MSXDOS.syS en COMMAND.COM ging de diskette starten. Na even wachten verscheen de titel "n file fund in 1090" en het beeld werd zwart. Mijn vraag is nu wat ik hiermee aan met. Ik bezit een VG-8235 cmputer met dubbele diskdrive. Tevens wil ik uw aandacht vragen vr het vlgende: Ik zu u willen vragen m de disket- te's beter te willen verpakken, daar de diskettes al enige malen ls in de brievenbus lagen. Maar daar is dit tch te kstbaar vr. Gaarne zu ik uw reactie tegemed zien, en bedankt vr uw medewerking. Hgachtend, C.%.L. 5lmmedaan 'Den :}{aag Het prbleem van de heer f mevruw Ammerlaan ligt in een tekrt aan geheugen. De Efte/ing gebruikt een RAMdisk, waarvr in een MSX met 128 kb RAM niet geneg ruimte is. Dr de patch p het diskabnnement bij MCCM 76 te gebruiken, kan de dem wrden afgespeeld znder RAM-disk. Hij wrdt hierdr weliswaar langzamer, maar lpt wel p iedere MSX2. Dan nu het eerder aangehaalde prbleem van het zwarte scherm: Mijne heren, Ten ik bij de Efteling-dem DOS geladen heb en de diskette pstarte draaide 't prgramma slechts even waarna ik zwart beeld kreeg. Dit zwarte beeld hud ik k na het resetten f uit/aan zetten van de cmputer. Als ik na 't aanzetten znder diskette F6 indruk krijg ik weer beeld en wel: Disk Basic versin 1.0 OK Clr 15,4,4 OK waarna basic wel functineerd. Mijn vraag is wat hier mis is gegaan en he ik dit p kan lssen, bij vrbaat mijn dank. Hgachtend, Cj.'J, v.d. 5la 'Beuningen. Wat er gebeurt is het vlgende. Het prgramma Efteling maakt gebruik vaneigen scherminstellingen. De prgrammeur wil dat tijdens de uitvering van het prgramma zwel de vrgrndals de achtergrndkleur zwart is. Op die manier zijn eventuele strende teksten p een tektscherm tussendr niet te zien. Het is natuurlijk zijn ged recht de actieve kleuren van de cmputer te wijzigen, maar wat niet mag, is het pslaan van deze instellingen in de klkchip. Via dit stukje geheugen dat via een batterijtje nder spanning wrdt gehuden zdat de inhud behuden blijft, kan iedere MSX2 bezitter zijn eigen, persnlijke vrkeuren be

7 waren. De actieve kleuren, het wel f niet laten zien van de inhud van de functietetsen en bijvrbeeld het wel f niet laten hren van een klikje bij het indrukken van een tets, heft z niet telkens pnieuw te wrden ingesteld. SET SCREEN De, in dit geval, simpele remedie IlsHIFTI + ~, fwel b.i, gevlgd dr een SET SCREEN is dan k de plssing. Op deze manier wrden eerst de 'gewne' kleuren wit p blauw ingesteld. Functietets 6 bevat immers de tekst: COLOR 15,4,4 Vervlgens wrdt deze nieuwe-f eigenlijk juist de ude-instelling in de klkchip pgeslagen met het daarvr bedelde cmmand SET SCREEN. Bij De Efte/ing schijnt het prbleem p te treden als je het prgramma vrtijdig nderbreekt. Het was met een simpele ON STOP GOSUB p te lssen geweest. Zie de Nrder bakens bij de listing WOORD. BAS in de MCCM's 59 en verder vr een cmplete inf ver dit srt zaken. Truwens, wanneer we bepaalde zaken aan het daglicht willen nttrekken, kan het beeld tijdelijk wrden uitgeschakeld via een speciale BIOS rutine. Zie het kpje DISSCR/ENASCR. Ik kreeg spradisch wel eens een ietwat paniekerig telefntje binnen ver een eenkleurig, dus blank, scherm. Het is dus vaker vrgekmen. Dan gaf ik k als antwrd: de eens ~ en als dat helpt, geef dan SET SCREEN 'und fertig ja'. Verder heb ik er nit veel aandacht aan besteed. Vr de duidelijkheid: het gaat hier m een prgrammeerfut en dus niet m een virus. Behalve het virus waar Ruud Gsens in het vrige MCCM melding van maakte, kennen we dit verschijnsel niet. Dat zegt veel ver de klassementaliteit van de MSX prgrammeur. Inhud klkchip Een ntregelde klkchip valt gelukkig ng gemakkelijk te herstellen. Ik raad je aan je BASIC handbek eens pen te slaan bij het cmmand SCREEN. Het blijft, he dan k, dm van de prgrammeurs die ziets per abuis verrzaken. De cmmand's SET SCREEN en SET ADJUST, f de ML equivalenten hiervan, bestaan luter vr de MSX gebruiker m zijn persnlijke parameters als vrkeurinstelling in de klkchip van zijn MSX p te slaan. Zij hren derhalve nder geen enkele mstandigheid in een prgramma thuis! De enige uitzndering p vrnemde regel, is een herstel- f instelprgramma, zals dr Eddy Bruwer it werd gemaakt. Meermaals zijn er cmputers met eerder genemd 'euvel', vlkmen nndig dus, ter reparatie pgestuurd naar techneuten als Kees Flst en anderen, met alle ksten vandien... Eddy Bruwer wnd zich it eens vreselijk p ver prgramma's die zijn instellingen verklten. Hij deed er echter wat aan in de vrm van een prgramma waarmee de instellingen eerst uitgelezen en later hersteld knden wrden. Ok bij De Efte/ing gebeurt dat redelijk. Weliswaar wrdt niet de rsprnkelijke instelling hersteld, maar de cmputer wrdt tch redelijk achtergelaten. Als je echter het prgramma niet laat afdraaien tt het eind, wrdt er niets meer 'hersteld'. En dat heft ng niet eens je eigen keuze/schuld te zijn. Als het prgramma vastlpt, kmt het niet bij zijn geplande einde. En je zat met een MSX die niet meer deed wat je wilde. DISSCR/ENASCR Wil je als prgrammeur een schermactie verbrgen huden, dan zijn de al eerder besprken BIOS rutines DISSCR (0041h) en ENASCR (0044h) daar veel beter vr geschikt. Bvendien versnelt DISSCR de handelingen tt de ENASCR k ng eens aanmerkelijk, drdat de time interrupt wrdt uitgeschakeld. Vanuit BA SIC rep je deze rutines als vlgt aan: 100 ' Scherm blank maken 110 DEFUSR=&H41 : M=USR(O) 200 ' Scherm actief maken 210 DEFUSR=&H44 : M=USR(O) Als je met deze pdrachten gaat experimenteren, let er dan p dat het niet handig is m de eerste in direct mde te laten uitveren, znder dat een prgramma ervr zrgt, dat het scherm k weer wrdt ingeschakeld. Znder dat zul je de cmmand's van regel 210 'blind' meten intypen, mdat je immers zjuist je scherm hebt uitgeschakeld. Tp 5 van Stefan Ber 'Welke tp 5 met ik geven?' verzuchtte Stefan. Het valt dan k niet mee m een keuze te maken. Je kunt/met een keuze maken uit prgramma's die je veel gebruikt, die je bewndert f! en die met een nstalgisch luchtje er aan. De regels zijn echter zwel sepel als keihard: speel zndig een beetje vals, maar geef me een tp 5! Cmpass det -ng-niet mee, al ziet Stefan er naar uit wat dit uiteindelijk zal wrden. Stefan heeft de beschikking ver een turbr met 1 Meg aan RAM geheugen, en daar hangt k ng een harde schijf (HD) aan. Hier zijn tp 5: 1 TED/Gen80 2 Mnblaster 1.4 Mnblaster 1.4 fr Mnsund Mdplayer fr Mnsund 3 Multi Mente 4 Philterm 5 Age Ben ik-als ik zijn tweede plaats(en) beschuw-even blij dat Stefan niet mijn buurman is! Philterm is een mdemprgramma en ver het grafische prgramma Age is mgelijk een artikeltje in een kmend MCCM niet misplaatst. En steeds maar weer TED hè! Mijn vlgende gast, Marc Sijer, zal dit prgramma k vast en zeker nemen. Ik hef daarm ng eenmaal, met respect, het glas-niet te duur hr: Rheinhessen van AH-als eerbetn aan Taswrd: je bent/was me er eentje! Ten Js de Ber me it trts nthulde heveel exemplaren van TED er al waren verkcht, was ik eerder nthutst dan verblijd. Nee, wat dat betreft hebben we ns niet van nze beste kant laten zien. MST95 Velen vragen zich af wat er van het MST is gewrden en f daar mgelijk nieuw leven in te blazen valt. Tt mijn spijt is het MSX Sftware Team een beetje ingedut, maar een initiatief m het wakker te maken, juich ik uiteraard van harte te. Sterker: ik neem vlgaarne de eerste administratie p mijn schuders van het MST95, zals we het nu maar zullen gaan nemen. De nieuwe start van de prgrammeursgrep is natuurlijk wel afhankelijk van vldende anim. Znder dat er prgrammeurs actief wrden, gebeurt er niets. Als je belangstelling vr deze club hebt, met je me maar een briefje sturen met wie je bent, wat je kunt-f juist niet-en wat je wilt/verwacht. De er wel een aan jezelf gerichte envelppe bij, met twee pstzegels van tachtig cent ls ingeslten

8 Spell i ngcntrle Een tijdje geleden zeurde ik wat ver het ntbreken van een Nederlands spellingscntrleprgramma. Van de heer S. Reitsma ntving ik een bijgewerkt CP /M prgramma, dat ndermeer een ASCII file kan drzeken p spelfuten. Meneer Reitsma gebruikt dit prgramma met behulp van de via JOS-TEL verkregen wrdenlijst uit de vrlaatste uitgave van Het Grene Bekje. Het Grene Bekje is de fficiële wrdenlijst van het Nederlands; de daarin vermelde spelling is maatgevend. Hewel natuurlijk niet alle wrden die in Nederland f België wrden gebruikt in de lijst zijn pgenmen, blijkt slechts zelden een wrd niet te vinden. Geen kwaad wrd ver Js de Ber hr, maar dat 'ie patent zu hebben p de wrden uit genemd bekje is natuurlijk nzin. Dat u mij die lijst niet meeznd, was fatsenshalve echter vlkmen terecht. Het gemis aan een gede en vrij verspreidbare wrdenlijst is denk ik een niet te nderschatten rzaak van het ng ntbreken van een echt gede MSX spelling-checker. Naast dat ik nu niet z kapt was van het prgramma-we zijn tegenwrdig heel wat beter gewend en de MSX kan die wensen zndermeeraan-raakt u een gevelig nderwerp. Het brdje in de biblitheek bven het kpieerapparaat geeft dan wel aan dat een niet meer te verkrijgen bek vr eigen gebruik mag wrden gedupliceerd, bij cmputerprgramma's ligt dat anders. Nrder baken Deze rubriek wil prgrammeurs in BASIC, machinetaal (mi) en jansi de helpende hand bieden. Oit dr tips, het uitdiepen van interessante zaken f dmweg het laten zien van leerzame surces/ listings. Wat ik bespreek gebeurt p basis van lezersvragen. Stuur je vragen in met een vldende gefrankeerde returenvelppe bijgeslten. Ok briefkaarten met suggesties, pen aanmerkingen zijn welkm. In principe kun je me elke avnd en in het weekend bellen. Met een trap p dus kan het z'n zes rinkels duren vrdat ik, buiten adem, pneem. Neem ik niet binnen acht keer p dan ben ik er niet. Prbeer het in dat geval een dagje later ng eens. Z gaf u mij het BBS waar u het prgramma gedwnlad hebt. Ik begin een bee* begrip te krijgen vr de meilijke keuzes waarvr sysps zich gesteld zien. Het prgramma SP.COM is dan weliswaar veruderd, en geen hnd zal naar (semi-)illegaal gebruik mkijken, maar er rust wel een cpyright p! Daardr kan ik er niks mee; anders had ik het prgramma zeker p de disk gezet. Bvendien mag uw BBS het prgramma feitelijk niet drgeven. Z zitten wij, MCCM, en k andere 'sftwareberen' en particulieren, al tijden met het prbleem dat de bestanden van MSXDOS niet p een te verspreiden disk mgen wrden gezet. Mijn welgemeende dank verigens vr uw belangelze inzending. Ik hp dat een lezer met juridische kennis ns wat meer zicht p dit prbleem en de materie in het algemeen wil geven. Wat ik-en denk ik vele sysps met mij-me afvraag, is in heverre z'n nu ng is hard te maken..com beter dan.bin? Nee: niet per definitie althans. Uit het bijschrift p pagina 56 van MCCM 75, bij het artikel van Marc Sijer ver hybride prgrammeren, zu je kunnen cncluderen dat 'men' een com-file, f p zijn minst de mgelijkheden daarvan, wat hger inschat dan een BIN-file. Dat zal wel z zijn; maar is dat nu wel terecht? Het hangt er, denk ik, vanaf wat je wilt. Is ML beter dan BASIC? Is Gen80 beter dan WBASS2? In plaats van beter / slechter, meten we mijns inziens eerder gaan denken ver makkelijk f meilijk te gebruiken en de mate van adequaatheid in relatie tt dat wat je wilt den/bereiken. Z is WBASS2 het prgramma m BIN-files mee te maken en is het wat lastiger te vatten Gen80 veel beter geschikt vr com-files en het wat meer gecmpliceerde prgrammeerwerk. Over Cmpass-leuke naam truwens-----en waar die in het plaa~e past, durf ik ng geen uitspraken te den, daar ik de mij tegezegde, werkende versie ng niet binnen heb. Waarschijnlijk al in het vlgende MCCM zullen we beginnen de BDOS calls eens grndig dr te nemen. Daar mag je me aan huden. Een gede COM-file maken vraagt meer kennis van het MSX systeem dan een BIN-file. Het grtere werkgeheugen dat je krijgt bij een COM-file is natuurlijk een belangrijke reden m van de BINfile af te stappen. Mensen die het in zich hebben m het nderste uit de MSX kan te halen, kmen daar vanzelf. Dr de beperkingen van de MSX en de talen waarmee je werkt, wrdt je vanzelf p het gede spr gebracht. En k al brengt de Z80 ML het uiterste gevel van brederschap met je MSX, dat betekent ng niet dat prgrammeren in pure BASIC minder is. Nnsens! Ik weet zeker dat de charme waarmee de MSX ng steeds de mensen weet te beien niet luter in haar mgelijkheden ligt, maar juist k in haar beperkingen. Een kwestie van semi-menselijke, amicale interactie dus. Wil je iets van je MSX, dan rest je geen keus dan een presentatie in een vr de cmputer aanvaardbare vrm. Dat je de MSX p vele manieren kunt aanspreken, mge bij deze duidelijk zijn... Afsl U itertje WBASS2 leent zich nu niet bij uitstek vr het maken van.com-files. Het kan echter wel, en zelfs het BIOS is met een interslt-aanrep te gebruiken. Zie vr dat laatste k mijn Nrder baken in MCCM 58. Geef na het cmmand ASM alleen bij de vraag 'assembleren naar disk?' een J(a) en ver dan COM als extensie in. Een simpel vrbeeldje van een COM-file, gemaakt met WBASS2: ; COMBEEP.WAS EXPTBL: EQU #FCC1 CALSLT: EQU #lc BEEP: EQU #CO BDOS: EQU #05 ORG #0100 LD IY, (EXPTBL-1) LD IX,BEEP CALL CALSLT EI RET ; COMBEEP.COM Tt kijk. Een al wat beter gehumeurde, Rensumaheerd AA Grningen Jan van der Meer 8

9 Geheugen nder D052 MSXturb R Deze keer maak ik een uitstapje naar het aansturen van de memry mapper nder MSXDOS2. Dit mdat de turbr ngal veel nder DOS2 wrdt gebruikt. Vr de kmst van MSXDOS2 was het aansturen van de memry mapper vrij eenvudig. Als een prgramma meer dan 64 kb RAM ndig had, kn het nderzeken he grt de memry mapper was en vervlgens de gewenste geheugenblkken inschakelen dr rechtstreeks naar de memry mapper in/ ut-prten te schrijven. Deze geheugenblkken in een memry mapper wrden segmenten genemd. Ze zijn ieder 16 kb grt. Met MSXDOS2 is het geheugenbeheer ingewikkelder gewrden. Dit kmt drdat MSXDOS2 zelf k segmenten uit de memry map per gebruikt en daarm bij iedere aanrep van een MSXDOS functie met de memry map per schakelt. Hierbij hudt MSXDOS2 zelf bij he de memry mapper ingesteld is. Indien nu een prgramma rechtstreeks met de memry mapper schakelt, znder dit aan MSXDOS2 dr te geven, zal die nieuwe mapper-instelling bij de eerste de beste aanrep van MSXDOS2 teniet gedaan wrden. Dit kan tt vastlpers leiden, mdat dan bijvrbeeld gegevens naar verkeerde segmenten wrden geschreven. Om dit prbleem p te lssen, biedt MSXDOS2 een aantal zgenaamde memry mapper supprt rutines. Er zijn rutines m p te vragen he grt de memry mapper is, heveel geheugen er ng vrij is, m segmenten te reserveren en weer vrij te geven en verder zijn er rutines m de stand van de memry mapper p te vragen en m segmenten in te schakelen p de vier beschikbare geheugen-pagina's. Mapper initialisatie Bij het pstarten zekt MSXDOS2 alle slts af m de aanwezige memry mappers te vinden. Vervlgens wrdt de grtste memry mapper ingeschakeld en buwt MSXDOS2 een tabel p van alle segmenten in deze memry mapper. Deze memry mapper wrdt de primaire memry mapper genemd. Vervlgens reserveert MSXDOS2 twee segmenten uit de primaire mapper vr eigen gebruik en hierna gaat MSXDOS2 ng tabellen pbuwen vr de verige memry mappers, waarin alle segmenten als vrij wrden gemarkeerd. De MSXDOS2 die in de turbr is ingebuwd, neemt verigens altijd de interne memry map per als primaire mapper. Ok als in een cartridgeslt een grtere memry mapper zit. Dit is gedaan mdat de R800 het intern geheugen een stuk sneller kan aansturen dan geheugen in de cartridge slts. Variabelen en rutines MSXDOS2 hudt een aantal variabelen bij in het systeem-gebied. Deze variabelen, die in een tabel staan, mgen gebruikt wrden dr de prgrammeur. Ze mgen verigens alleen wrden gelezen: het is niet tegestaan vr een prgramma m er naar te schrijven. De indeling van deze variabelentabel is te vinden in de bvenste tabel p de vlgende bladzijde. Verder biedt MSXDOS2 een aantal rutines, die te bereiken zijn via een zgenaamde jump tabie. Dit is een tabel die bestaat uit sprnginstructies naar de diverse mapper supprt rutines. De pbuw van de jump table is te vinden in de tabel nderaan de vlgende pagina. Extended bis hk Het adres van de variabelentabel en van de jump table is p te vragen via de extended bis hk. Dit is dezelfde 111* 9

10 Offset Functie 0 Slt adres van het mapper slt 1 Ttaal aantal 16 kb RAM segmenten 2 Aantal vrije segmenten 3 Aantal geallceerde systeem segmenten 4 Aantal geallceerde user segmenten 5,6,7 Ongebruikt. Altijd nul 8 Entries vr andere mapper slts. Als er geen andere slts zijn, is de inhud van ffset 8 nul hk die bijvrbeeld dr MemMan gebruikt wrdt. De extended bis hk, met als fficiële aanduiding 'EXT BlO', bevindt zich p adres FFCAh. Hij kan wrden aangerepen met in register D het zgenaamde device-nummer en in register E het functienummer. De mapper supprt rutines hebben 4 als device nummer. Bij de aanrep van de extended bis hk met de stack zich in pagina 3 bevinden, want anders kan de cmputer vastlpen. De rutines die aan de extended bis hk hangen, wrden een vr een aangerepen en kijken in register D f ze de functieaanrep mgen afhandelen. Indien de aanrep vr de betreffende rutine bestemd is, mag die de registers AF, HL en BC eventueel veranderen. De andere rutines meten die registers ngewijzigd drgeven. Het registerpaar DE met altijd ngewijzigd blijven en de alternatieve registers en de index registers mgen altijd veranderd wrden. Dit hudt in dat alleen de registers AF, HL en BC gebruikt kunnen wrden m parameters dr te geven aan een rutine die via de extended bis hk wrdt aangerepen en dat z'n rutine alleen via deze registers een waarde terug kan geven. Vr het aanrepen van de extended bis hk met fficieel wrden gecntrleerd f deze wel geïnitialiseerd is. Dit kan dr naar bit 0 van de byte p adres FB20h te kijken. Indien dit bit 0 is, is er geen extended bis hk aanwezig. Anders is die hk er wel en kan hij aangerepen wrden. Indien MSXOOS2 aanwezig is, is de extended bis hk altijd geïnitialiseerd mdat dan de mapper supprt rutines eraan hangen. Znder MSXOOS2 heft dat niet het geval te zijn. Overigens is het k mgelijk m zelf mapper supprt rutines te schrijven-zals Mem Man ze heeft-vr als MSXOOS2 afwezig is, en die p dezelfde manier te laten functineren als de mapper supprt rutines van MSXOOS2. Functies De mapper supprt rutines van MSX- 00S2 bieden twee functies aan via de extended bis hk: Get mapper variabie table In: A = 0 D = 4 (mapper supprt functie) E = 1 Uit: A = Slt van primaire mapper. DE = Ongewijzigd. HL = Start adres van mapper-variabeien tabel; zie tabel vr indeling. Get mapper supprt rutine address In: A = 0 D =4 E =2 Uit: A = Aantal mapper segmenten. B = Slt van primaire mapper. C = Aantal ng vrije segmenten in de primaire mapper. DE = Ongewijzigd. HL = Startadres van de jump tab Ie; zie tabel vr de indeling. Bij de aanrep van deze rutines heft register A niet per se nul te zijn. Het is echter wel aan te bevelen m de functies met nul in register A aan te repen. Offset Entry name Functie Als de mapper supprt rutines afwezig zijn, blijft de waarde in het register A ngewijzigd, terwijl er een waarde ngelijk aan nul wrdt teruggeven als de mapper supprt rutines wel aanwezig zijn. Hieraan valt dus te zien f de mapper supprt rutines aanwezig zijn. In de vlgende paragrafen bespreek ik de mapper supprt rutines uit de tabel nderaan deze bladzijde. Bij de psmming van de parameters van de rutines maak ik gebruik van een aantal speciale afkrtingen: DI EI Cf NCf OOh ALL_SEG Allceer een 16kB segment 03h FRE_SEG Geef een 16kB segment vrij 06h RD_SEG Zet byte p adres A:HL in A 09h WR_SEG Schrijf byte E naar adres A:HL OCh CAL_SEG Intersegment call. Adres in IYh:IX De interrupts staan uit. De interrupts staan aan. De Carry flag is geset. De Carry flag is gereset. ALL_SEC en FRE_SEC Deze eerste twee rutines zijn ndig m mapper segmenten aan te vragen en weer vrij te geven. Een prgramma mag naast de vier segmenten die bij het pstarten zijn ingeschakeld, alleen gebruik maken van segmenten die met ALL_SEC zijn aangevraagd. Het is dus niet tegestaan m niet aangevraagde segmenten in te schakelen en te gebruiken. Het is namelijk heel ged mgelijk dat die segmenten al ergens anders vr wrden gebruikt, zals vr de MSXOOS2 ramdisk. De rutines ALL_SEC en FRLSEC veranderen alleen de registers AF en BC Met de rutine ALL_SEC zijn twee srten segmenten aan te vragen; user segmenten en system segmenten. De eerste categrie segmenten wrdt autmatisch dr MSXOOS2 vrijgegeven als het prgramma wrdt beëindigd, terwijl OFh CALLS Intersegment call. Adres in regels na call instructie 12h PUT_PH Schakel segment in p pagine HL 15h GET]H Vraag huidig segment van pagina HL p 18h PUT_PO Schakel segment in p pagina 0 1 Bh GET_PO Vraag huidig segment van pagina 0 p leh PUT_P1 Schakel segment in p pagina 1 21h GET]l Vraag huidig segment van pagina 1 p 24h PUT_P2 Schakel segment in p pagina 2 27h GET_P2 Vraag huidig segment van pagina 2 p 2Ah PUT_P3 Schakel segment in p pagina 3 2Dh GET_P3 Vraag huidig segment van pagina 3 p 10

11 de tweede categrie segmenten alleen wrdt vrijgegeven als het prgramma zelf daarte expliciet pdracht geeft met de rutine FRE_SEG. De user segmenten wrden altijd van de laagst genummerde vrije segmenten afgehaald, terwijl de system segmenten juist van de hgst genummerde vrije segmenten wrden gehaald. Deze rutines hebben de vlgende parameters: ALL_SEC: allceer een segment In: A = 0 Allceer user segment. A f. 1 Allceer systeem segment. B = 0 Allceer uit primaire mapperslt. B = 0 Allceer uit een ander slt. Register B bepaalt dan het slt: FxxxSSPP Sltadres xxx=ooo Allceer alleen uit pgegeven slt. xxx=ool Allceer alleen uit andere slts dan het pgegevep slt. xxx=010 Prbeer eerst data uit het pgegeven slt te allceren en als dat mislukt, prbeer dan de andere slts. xxx=oll Prbeer eerst de andere slts en pas als dat mislukt het pgegeven slt. Uit: Cf Geen segment gevnden. Ncf Een segment geallceerd: A = New segment nummer. B = Sltadres van mapper maar B=O als de rutine was aangerepen met B=O. FRE_SEG: geef een segment vrij In: A = Vrij te geven segment nummer. B f. 0 Segment zit in primaire mapper. B = 0 Segment zit in slt B. RD_SEC en WR_SEC De vlgende twee mapper supprt rutines zijn te gebruiken m data uit een mapper segment te lezen en m data naar een mapper segment te schrijven. De twee hgste bits van het adres wrden genegeerd; de data wrdt altijd gelezen en geschreven via pagina 2. De mapper waaruit gelezen f waarnaar geschreven wrdt, met zijn ingeschakeld p pagina 2. De rutines RD_SEG en WR_SEG schakelen namelijk niet de sltindeling, maar alleen de mapper segmenten; ze veranderen alleen het registerpaar AF. De rutines hebben de vlgende parameters: RD_SEG: lees uit een segment In: A = Segment m uit te lezen. HL = Adres binnen het segment. Uit: A = De waarde uit segment. DI Overige registers ngewijzigd. WR_SEG: schrijf naar een segment In: A = Segment m naar te schrijven. HL = Adres binnen het segment. E = Te schrijven waarde. Uit: A = Gewijzigd DI Overige registers ngewijzigd. CAL_SEC en CALLS Met deze rutines zijn intersegment calls uit te veren. Dit werkt p bijna dezelfde manier als de interslt calls uit de ROM BIOS. Ok deze rutines schakelen alleen met de memry mapper. Het prgramma dat de rutines gebruikt, met dus zelf het gede slt inschakelen vrdat een intersegment call wrdt gebruikt. Dit zal in de praktijk vaak geen prbleem zijn, mdat de meeste prgramma's data uit slechts één map per gebruiken en daarm helemaal niet met de slts schakelen. De rutines zijn verigens niet te gebruiken m een intersegment call uit te veren naar een rutine in page 3. Dit kmt drdat de mapper supprt rutines zelf in page 3 staan en daarm het segment in page 3 niet weg kunnen schakelen; als ze dit wel den schakelen ze zichzelf uit en hangt de cmputer. De intersegment call rutines hebben de vlgende parameters: CAl_SEG: ver intersegment call uit In: IX = Segment waar de aan te repen rutine in staat. IY = Adres dat aangerepen met wrden. AF, BC, DE en HL wrden ngewijzigd drgegeven. Uit: AF, BC, DE, HL, IX en IY wrden ngewijzigd teruggeven van de aangerepen rutine. CAllS: ver intersegment call uit In: AF, Be, DE en HL wrden ngewijzigd drgegeven aan de rutine. De parameters (segment en adres) meten achter de aanrep staan: CALL CALLS DB SEGMENT DW ADDRESS Uit: AF, Be, DE, HL, IX en IY wrden ngewijzigd teruggeven van de aangerepen rutine. PUT _Px en CET _Px De laatste grep rutines kan gebruikt wrden m rechtstreeks met de memry mapper te schakelen. Deze rutines zijn razendsnel. Dat kmt drdat ze alleen met de memry mapper schakelen en geen enkele cntrle uitveren p de geldigheid van het drgegeven segment nummer. Tijdens de ntwikkeling van Zne Terra heb ik bijvrbeeld deze rutines gebruikt m met de me- mry mapper te schakelen vr het mixen van de samples znder dat ik bij iedere test van Zne Terra terug zu heven te gaan naar MSXDOSl. De PUT]x rutines schrijven het segmentnummer rechtstreeks naar de memry mapper en slaan het mapper nummer tevens p in het geheugen. De GET]x rutines halen de segmentindeling p uit die geheugenplaatsen. Ze lezen dus niet de prten van de memry mapper uit. Deze werkmethde vrkmt prblemen bij het gebruik van meer mappers tegelijk, mdat dan de waarde die via de prten teruggelezen wrdt vaak niet betruwbaar is. De rutine PUT]3 is een dummy rutine. Deze rutine schakelt niet met de memry mapper. Ze is alleen aanwezig m de mapper supprt jump tabel systematisch pgebuwd te huden. Prgramma's die met de PUT_Px rutines de geheugenindeling veranderen meten eerst met de GET_Px rutines de riginele geheugenindeling pvragen. Een prgramma mag niet zmaar aannemen dat er een bepaalde standaardindeling van de memry mapper is. Als een prgramma bijvrbeeld vanuit een zgenaamde shell wrdt pgestart die zelf resident aanwezig blijft, kan het best zijn dat de shell de 'standaard' mapper pagina's gebruikt en dat de mapperindeling anders is vr het dr de shell ingeladen en aangerepen prgramma. De PUT]x en GET]x rutines hebben de vlgende parameters: PUT_Pn: schakel een segment In: n = Pagina nummer (0, 1,2 f 3). A = Segment nummer. Uit: Niks, alle registers ngewijzigd. GET]n: vraag segment indeling p In: n = Pagina nummer (0, 1,2 f 3). Uit: A = Segment nummer. Overige registers ngewijzigd. PUT_PH: schakel een segment In: H = MSB van het adres, bit 7 en 6 van H bepalen dus het paginanummer. A = Segment nummer. Uit: Niks, alle registers ngewijzigd. GET_PH: vraag segment indeling p In: H = MSB van het adres. Uit: A = Segment nummer. Overige registers ngewijzigd. JlIe;r. WU[ms 1 1

12 3dStudi en Applicatin disk Van 3dStudi, de pvlger van Vectrmania, is er een nieuwe versie waarin pmerkingen uit de recensie en reacties van gebruikers zijn verwerkt. Bvendien levert Atlantis nu k een applicatin disk met leuke extra rutines. Bestelinfrmatie: Maak f 17,50 vr 3dStudi, f 9,- vr de Applicatin disk f f 22,50 vr beide ver p bankrekening van de Rabbank in Geleen, t.n.v. B. Wauben f p girrekening t.n.v. de Rabbank Geleen,.v.v. het bankrekeningnummer. Vermeld altijd het bestelde prdukt en uw naam en adres. Meer infrmatie: Atlantis, telefn (0032)(0) I ~A'i 12 Atlantis staat inmiddels bekend als een prducent van leuke grafische sftware, die pen staat vr kritiek. De recensie van Vectrmania werd beantwrd met het veel betere 3dStudi en k dit prgramma is naar aanleiding van nze en andere reacties verbeterd. Daarnaast is er nu vr 3dStudi een Applicatin disk beschikbaar, waarp een aantal handige prgramma's en verbeterde afspeelrutines is geplaatst, samen met enkele vrbeelden van driedimensinale figuren. 3dStudi Een van de verbeteringen in 3dStudi is het niet langer aanpassen van de beeldschermpsitinering 'adjust'. De ptie 3dView is versneld en een fu* bij het wisselen van assen is hersteld. Daarnaast is de afgebeelde' default' keuze bij ja/nee-vragen verdwenen. In de vrige versie verscheen de veilige keuze 'n' in beeld, terwijl de linker muisknp, zals binnen 3dStudi gebruikelijk, vr 'yes' dient. Een gebruiker die met een druk p de linker muisknp de keuze 'n' dacht te bevestigen, kwam er dan bedrgen uit. Een aantal andere kritiekpunten uit de recensie is k dr de prgrammeurs bekeken, maar leidde niet tt aanpassingen in het prgramma. Z was in MCCM 72 te lezen dat tekenen met een aangeslten harddisk een futmelding leverde. Atlantis zegt het prgramma p drie harddisks te hebben getest, znder dat er prblemen waren. Het prbleem met waarschijnlijk echter niet in de aanwezigheid van de harddisk wrden gezcht, maar in de bijbehrende geheugenindeling nder de gebruikte versie van DOS2. De futmelding treedt dan k ng altijd p. Ok in de handleiding zijn helaas geen wijzigingen aangebracht. Applicatin disk Deze uitbreidingsdiskette, die vlledig de stutmedige titel '3dStudi Applicatin Disk #1' draagt, bevat vlgens de infrmatietekst een zestal prgramma's in een menustructuur en twee prgramma's die de gebruiker zelf met starten: 3dTransfnn laat twee vectrtekeningen in elkaar verlpen. 3dFiles tnt een verzicht van alle 3dStudi bestanden p een diskette. nummer 77 - juli I augustus dView laat alle zijden van een ruimtelijke figuur zien. Lpeditr verkleint een animatie tt een gekzen aantal stappen. Headerreader is een mnitr vr de header van 3dData. 3dMve verplaatst ruimtelijke figuren f verwisselt de assen. 3dShrink vergrt f verkleint plygndata. 3dCnvert cnverteert 3dData terug in een 3dFiguur. Hewel de ideeën leuk zijn en de rutines zeker hun nut kunnen bewijzen, lijkt k de applicatin disk meer versies ndig te hebben vr er een echt ged prdukt beschikbaar is. Z zu de rutine 3dView deel meten uitmaken van het menu, maar dat is niet het geval. Wel is er een prgramma met die naam p de disk te vinden, maar dat is niet direct te starten. Een verzicht van alle bestanden met 3dStudi-tekeningen is prettig, maar verzicht is niet wat 3dFiles biedt. Op een grt, leeg, zwart scherm verschijnt na een lange laad tijd een klein venstertje met twee bestandsnamen. Vr de verige met er gescrlld wrden via daarvr bestemde pijltjes. Wanneer een interessante tekening is gevnden, kan deze niet vanuit dit menu wrden ingeladen f afgespeeld; de enige mgelijkheid is terug te keren naar het menu. Daar verschijnt dan wel een cursr, maar geen menu meer. Opnieuw starten van de cmputer is dan de enige plssing. Cnclusie Wie de cnclusies van eerdere recensies van Atlantis' tekenprgramma bekijkt, velt het al aankmen. De mgelijkheden van 3dStudi zijn fantastisch; de geprduceerde vectrgraphics zien er prachtig uit en draaien sepel. De verbeteringen zijn de meite waard, maar het gebruiksgemak is ng altijd nder de maat. De applicatin disk biedt leuke mgelijkheden vr wie eenmaal gewend is aan-f zich heeft neergelegd bij-de bediening van Atlantis' prgramma's. Zeker gezien de prijs zijn beide een aanrader vr liefhebbers van vectrgraphics. %arc Sijer

13 Abnnementen p de Maiskek ksten f 60,- per acht nummers. Bijdragen vr deze rubriek inzenden naar de redactie MAISKOEK, Schinnenbaan 311, 3077 SL Rtterdam. FAX MCOgesWWW Als er p het rganisatrische vlak niets mis is gegaan kunt u vanaf nu MCD Magazine lezen p het internet, p het Wrld Wide Web m precies te zijn. Van vrijwel alle artikelen in MCD Magazine 21 en 22 zijn HTML pagina's gemaakt, welke u het best kan bekijken met Netscape l.ln. Wiebe Weikamp, sysp van Hack Track BBS, was z vriendelijk m hiervr ruimte ter beschikking te stellen. U kunt het WWW-zine vinden in de hme-page van Wiebe p: I nternet bij ns ppulair Op Internet verscheen een lijst met e mail adressen van internettende MSX' ers. Uit deze lijst blijkt, dat dit vral in Nederland een ppulaire aangelegenheid is. Als dit het enig maatgevend zu zijn, was Nederland veel be-, langrijker vr MSX dan Japan. Nederland kent meer internettende MSX' ers dan de nummers twee tt en met zeven samen! Besef echter wel dat veel adressen MSX' ende studenten/schlieren betreft die gedkp Internet p kunnen. De Nederlandse infrastructuur zrgde vr een extra grte heveelheid adressen van vaderlandse bdem, terwijl in andere landen dat mgelijk juist de rem is. De cijfer spreken vr zich. adressen vr MSX Nederland 126 Brazilië 45 Japan 20 Finland 17 Spanje IS Chili 12 België JO Italië 8 Zweden 8 Engeland 7 Estland 7 Frankrijk 6 GOSlRusland 6 Zuid Krea 6 Duitsland 3 Nrwegen 3 Australië 2 Ostenrijk 2 Canada 2 Israël 2 Argentinië Denemarken Hng Kng Slwakije Prmtie in cyberspace Vr het eerst is er nu k in Nederland iemand geprmveerd in cyberspace. Vr degenen die niet weten wat dit inhudt het vlgende: als men zegt dat iets in cyberspace gebeurt, bedelt men daarmee te zeggen, dat de betrkkenen niet fysiek bij elkaar aanwezig waren, maar alleen dr elektrnika met elkaar in cntact stnden. Dit kan heel uderwets via de telefn zijn, maar mmenteel geeft men er meestal iets meer mee aan. Op zijn minst Telecnferencing maar liever via het net. Internet f cmpuserve bijvrbeeld. In het betrkken geval prmveerde FP.G. Schl aan de universiteit van Rijksuniversiteit Limburg en één van de prmtren was Prf. L.W. Way van de University f San Fransisc. Die laatste was en bleef in Amerika, maar was elektrnisch bij de gebeurtenis aanwezig via een ISDN lijn 'life' aanwezig. In ieder geval mcht de prmvendus nadien de s schrappen. Bug in Grafiek geen echte fut In het vrige nummer van MCCM maakte de recensie van Grafiek, het grafiektekenprgramma van Atlantis, melding van een bug in de functieëvaluatr. Op de beurs in Tilburg spraken wij met de prgrammeurs en zij cncludeerden, dat de rzaak lag in een tekrt aan geheugen. Een krte test p de beurs bevestigde deze gedachte: wanneer de MSX wrdt pgestart met de cntrl-tets ingedrukt, is er vldende geheugen vrij en werkt alles perfect. Een fut van Atlantis is natuurlijk wel, dat het prgramma bij een te klein geheugen daarvan geen melding maakt, maar pas bij het verwerken van functies een errr levert. Die errr wrdt vervlgens met een standaardmelding afgevangen, zdat ten nrechte de fut bij het functievrschrift wrdt geplaatst. Hiermee wrdt de cnclusie van de recensie ng versterkt: Grafiek is een uitstekend prgramma vr een lage prijs, dat iedere geïnteresseerde zu meten aanschaffen. Multi Mente 1.51 Wat een ll. Mmenteel circuleert er een Multi Mente versie l.51 dr Nederland. Heeft u Multi Mente ng niet en u treft hem aan kpieer hem dan gerust, u zult er plezier van hebben en het is tegestaan want het prgramma is pd. Heeft u Multi Mente 1.50 die p het diskabnnement bij MCCM 76 stnd, spaar u dan de meite. Een f andere grapjas heeft met een diskeditr alleen het versienummer aangepast. Die versie l.51 is echt niet beter dan versie 1.50 maar k niet slechter. Maar wees tch maar vrzichtig: de leukste manier m een virus te verspreiden is natuurlijk via een zgenaamde upgrade van een ppulair pd prgramma. Overigens is dit diskeditten wel degelijk illegaal: het prgramma is pd en niet freeware. In freeware prgramma's is alles tegestaan, bij pd niet' Alleen verspreiden znder betaling mag, veranderen niet., Speciaal racket strt de lijncmputer bij tennis Om de telling z crrect mgelijk bij te huden is het bij tennis natuurlijk ndig de lijnen ged in de gaten te huden. En is het dan niet eerlijk m een speciaal elektrnisch systeem te laten 'kijken' f de bal nu net binnen f buiten de lijn de grnd aantikt? Zelfs al zu het systeem het niet helemaal ged den, det hij het in ieder geval wel eerlijk. Het zal geen vrkeur vr een van de beide spelers hebben en dr het regelmatig wisselen van speelhelft zal geen van de spelers vrdeel kunnen hebben. Waar de rganisatie van de Hpman Cup in Australië echter geen rekening mee had gehuden, is een racket dat strt. De Fransman Cedric Piline heeft een exclusief racket waar een vleugje magnesium in verwerkt is. Bij Flushing Meadw, New Yrk had men k al prblemen en weet die aan het weer en de schenen en de daarin verwerkte materialen. Het racket van Cedric sleg niet alleen ballen maar k de cmputer regelmatig p tilt en die piepte zelfs als er geeneens een bal geslagen was. Ondanks zijn bijzndere racket verlr Piline wel. I Patch 'Cyber Sund' In Cyber Sund zit een rutine die ervr zrgt, dat de muziek p 50 en 60 Hertz gelijk lpt. Maar dr een bug speelt de muziek te snel af als je de dem p 50 Hertz pstart. Dr de patch, die p het diskabnnement staat, wrdt deze bug verhlpen en lpt de muziek p het gede temp en p 50 en 60 Hertz nageneg gelijk. Jhn van Pelgeest nam destijds in tijdnd geen cntact p met de makers, maar nemde slechts het te snel spelen. Ok nu weer kmt de patch z strak tegen deadline binnen dat wij, afgezien van dit berichtje, er geen verdere aandacht aan kunnen besteden. Naar verwachting zal Jhn dat in een vlgende aflevering wel den. Op disk staan: CBRPATCH.BIN - Machinecde en data vr de patch CBRPATCH.BAS - BASIC lader vr de patch PC mdem adapter De MSX Fun Club tnde p Tilburg een aardige uitbreiding vr de MSX: een PC-mdem adapter. Op deze adapter, bestaande uit een printplaat, een cnnectr en één chip, is een intern PC mdem te prikken. Op die manier bent u nafhankelijk van een RS-232 interface en een extern mdem. Het geheel is ng in ntwikkeling, maar er draaide een 2400 baud mdem dat via een speciaal prgrammaatje kn cmmuniceren met een andere cmputer. 13

14 Wij lazen vr u MAD 5/95 In het vrwrd meldt Tnnie trts, dat de club er met de verhuizing naar de nieuwe zaal vr de bijeenkmsten flink p is vruitgegaan. Niet alleen biedt de accmmdatie in Wildenbeest meer ruimte, zdat k andere clubs kunnen wrden uitgendigd, maar de bereikbaarheid en de parkeermgelijkheden zijn beter dan bij de ude zaal. Gevlg hiervan is wel dat de club gelijk weer naarstig uitkijkt naar vrijwilligers m alles in gereedheid te brengen. Vervlgens een prep vr internatinale adressen: rnd de hele aardbl weet men dat in Nederland MSX ng vlp leeft. Wij weten echter niet alle andere plaatsen waar men actief is. Onder de titel Krt & Krachtig een listing die weliswaar niet grt is, maar niet echt krt. En k al is het prgrammaatje best handig, vind ik het wrd krachtig vr een menu dat alleen.lor bestanden kan starten enigszins misplaatst. Dan vr het reglement en een advertentie ng een prep vr schrijvers. MSX KLUP Magazine 11 Richard blijft wrd huden en k dit magazine ziet er weer ttaal anders uit dan het vrige. Het is nu een srt harmnica van aan elkaar geplakte velletjes A4. Of dat al niet uniek geneg is-het blad is uitgevuwen echt kamerbreed-zijn al de achttien pagina's anders van kleur. Ons valt de uitstekende kpieerkwaliteit p, f levert Klup Magazine alleen maar riginelen? He het k zij, alles is uitstekend te lezen, zelfs de dnkerrde pagina. Na de dnkergrene Clfn bedankt Richard in het lichtblauwe vrwrd zijn helpers en klets in zijn eigen stijl ver allerlei zaken. Opvallend is het kleine aantal taalfuten, meestal tikfut jes, en dat waren we anders gewend. De witte inhudspgave is dlle pret: drdat elke pagina zijn eigen kleur heeft wrdt niet naar een paginanummer verwezen maar naar een paginakleur. Een lichtgele pagina vl mppen en daarna een dnkergele advertentie vr The ATP, het spel van Rieks dat dr Klup Magazine wrdt verspreid. Dan een lichtgrene listing met enkele lastige dataregels. In de hulp wrdt dat tegelicht vr de tikkers. Op dnkerrd wat MSX nieuws en de uitslag van de prijsvraag van nummer 10. Op rd-paars de recensie van Nt Again. Dan p paars en vervlgd p gren een aantal speltips. Blauw is de basis vr wat handige tips, vrnamelijk pkes, vr in BASIC. Op geel een hulppagina vr het spel Letra. Op rd-paars (pnieuw) de recensie van Amazing Maze. Ok pnieuw dnkerrd vr de bespreking van de futuredisks. Oranjegeel draagt het verhaal ver Cnstructin Craze. Tt slt met een nieuw gren een abnnementsbn en p wit een advertentie. Opnieuw wit? Nee, de inhudspgave was p z licht geel dat wij in eerste instantie meenden dat het wit was. Pas ten de achterpagina ernaast werd gehuden, zagen wij de lichtgele zweem. Het blad is vr een belangrijk deel gevuld dr Rnald Riemersma en dat is zeker een vruitgang. Hij maakt vrij weinig taalfuten f wrdt ged gecrrigeerd dr Richard, die p zijn beurt k beter p de spelling let. Wij raden elke MSX club aan zich te abnneren p deze riginele uitgave. Altijd weer leuk vr p de leestafel. SD MESXES 2/95 Mijn spaans is niet z vleiend als de cerbess die ik daar in de landstaal kan bestellen en ik heb mij wat laten assisteren. Het A5 blaadje telt inclusief mslag 36 pagina's en is vlledig zwart/wit. Vr de mslag is wel wat dikker papier gekzen. Op de vrkant zien we gelijk al de Nederlandse invleden met wrden als Blade Lrds en Zandvrt '94. Het blad is er alleen vr de abnnees staat in de clfn en kst 250 peseta's. In het redactineel lezen we dat MESXES 1 enthusiast werd verwelkmd en dat daarm nu 2 er is. Dan vlgt een bespreking van de Picture disk van Sunrise #13. Dr de naam daarvan af te krten tt S.PD.# 13, zal de slrdige lezer snel denken dat het public dmain sftware betreft. Leuk is dat er bij deze en vlgende recensies een paar screen shts staan, alleen heeft men de techniek ng niet nder de knie en zijn de plaatjes vrijwel cmpleet zwart met een enkel wit vlekje. Nu we het tch ver de prduktietechniek hebben: de tekst kmt uit een matige schrijfmachine rllen en is daarna redelijk ged gekpieerd. Men is laaiend enthusiast ver de dem van Fussy Lgic en de prm van Unknw Reality. Inderdaad letterlijk' Dan drie pagina's tekst en een plaatje in de recensie van Blade Lrds dr Ramn Serrna, die vervlgt met 3D DEMO en FANZINES. In de bespreking van Zandvrt vrig jaar kmt werkelijk alles aan bd wat er te zien was. Zelfs dat wij daar zeer snel dr nze vrraad van het nieuwste magazine (MCCM 70) heen waren, staat er in, inclusief de tip het snel te kpen. Daarna vanzelfsprekend aandacht vr de eigen MSX dag in Barcelna. MSX Club Guda was daar uitgendigd en had hardware en Aladin bij zich. Verder was er het spel Matrix (een srt Breaker), Vide Animatr, Sanatirium f Rmance, Mmnki Huse en Mestrefighter. Ok tnde men er de MSX emulatr p Amiga. Sunrise timmert k hier aan de weg in een artikel waarin men de lezers prbeert warm te maken vr het games abnnement. Dan ng wat nieuws in MSXFLASH. Een klein listinkje vr sltread en -write. Wat de plaatjes van Snatcher hierbij den is nduidelijk: ze staan wel aardig. Dan Scrll met een titel die een verhaal ver scrlling det vermeden, maar dan een tekst met letterlijk 'bla, bla, bla' en 'put'. De uitrep- en vraagtekens die in het Spaans tch altijd de zin k al p hun kp vrafgaan staan hier een enkele keer zelfs dubbel uitgeverd. Het lijkt meer een mening dan een uitleg, maar dat is het tch. Dan Opinins dat anniem-f zu er echt een spanjaard zijn, die Knami Man heet?-is en dat lezen wij uit principe niet. Tt slt wrdt het vlgende nummer al aangekndigd. MAD 6/96 Als echte nieuwsbrief weer eens twee MAO's in een MCCM. De in de vrige aflevering aangekndigde bijeenkmst in augustus blijkt dr de vakantie tch niet dr te gaan en de leden gaan vr twee maanden p Msx-Is dieet. De demnstratie van MSX Club Drdrecht (sic) trk veel belangstellenden en tt slt maakt men ng wat reclame vr ns magazine, waarvr nze dank. Tnnie Overgr gaat een stapje terug den p het rganisatrische vlak maar blijft wel actief MSX' er. De leemte die hij in het bestuur van MAO achterlaat, wrdt pgevuld dr Harld Bs. MAD zal p de kmende bijeenkmsten een srt cursusje geven vr Dynamic Publisher. Tt slt vraagt men de leden recensies p te sturen ter publikatie en meldt dat het BBS weer in de lucht is. MCD 21 De hfdredacteur himself kwam ns het Drechtse MSX magazine verhandigen met de slimme pmerking dat er dr de grte drukte deze keer wel veel taalfuten inzaten. Inderdaad stnd er één p de cver, maar vr de rest viel het echt wel mee. Lgisch, na z'n waarschuwende tekst benje p het ergste vrbereid en dan valt het meestal wel mee. Omgekeerd, als je te hren kreeg dat er deze keer extra p gelet werd, val je ver de kleinste zaken. Ok deze keer zag MCD magazine er weer ged uit, maar wij zagen k de riginelen en huilden dikke tranen. Triest als iets wat z mi was dr het kpiëren z m zeep wrdt gehlpen. ~. ~ Ok bij MCCM stellen wij vaak vast dat het er p het scherm perfect uitzag en dat het, eenmaal bij de drukker gepasseerd, k niet meer z briljant uitzag. Terzake nu: in het vrwrd klaagt Hans ver de slechte pkmst p de jaarvergadering. Maar Hans, ik zu maar tekenen vr gede pkmst p clubbijeenkmsten en slechte pkmst bij vergaderingen. Je club draait blijkbaar ged. Een leuke suggestie det hij verder met het mgelijk eens pzeken van buitenlandse MSX' ers in de vakantie. Het verslag van Tilburg was al eerder dr Arjan ingeleverd m mede als basis te dienen vr de berichtjes in de vrige Maiskek en bevatte vr ns dus geen nieuws meer. The Shrines f Enigma wrdt psitief berdeeld, al blijken de fraaie plaatjes de kpieerder niet te hebben verleefd. Een zeer gedegen verhaal ver de jystick dat wij dit nummer vernamen. Dan een artikeltje ver de nieuwe telefnnummers die velen van ns in nvember krijgen. Ok MCD zrgt vr een handig prgramma daarvr in de pd-bak. Turb Pascal 3.3 wrdt enthusiast berdeeld. Daarna kmt MSX4PC aan de beurt; Arjan kan daar, als één van leden van het testteam, natuurlijk niet negatief ver den. In dit geval is het dan k geen recensie, maar meer een beschrijving. ROM krijgt k een gede pers en de kleine nvlkmenheden wrden aan pstartprbleempjes tegeschreven. Vrdat we bij de uitsmijtende SD Snatcher Stry kmen, wrdt ng een aantal muziekdisks besprken en FKD-FAN behandeld. Krtm een blad waar de makers trts p kunnen zijn, alleen ng een klassekpieerder vinden. Een speciale Tilburg-editie deze keer.! Vr ns betekent het dat er extra veel aandacht aan besteed is, maar vral dat de gebruikte taal Engels is. FKDniet te verwarren met FHD, dat zijn mijn initialen-begint zich vr te stellen: een grep met mmenteel elf leden, allen wnachtig in Barcelna. Zij willen een gat vullen, want in Spanje was geen MSX blad meer. Zij nemen wel wat andere bladen, maar beslten tch zelf een 'fanzine' p te zetten. In deze special k wat 'ude' artikelen m z te laten zien wat zij maakten. De Fan is een selfcver van 28 pagina's p A4 in zwart/wit. In de inhudspgave vinden wij ndanks de frse dikte, slechts vijf vermeldingen: Srcerian, Snatcher, The MSX in Spain, MSX music CD's en Tips. Niet echt veel, maar de diepgang zal dat hpelijk cmpenseren. 14

15 Symblen He kmt men er te als symbl vr een land een leeuw te kiezen? Het dier kmt geeneens in Nederland vr. Dat men iets afschrikwekkends kiest is wel te begrijpen, maar zuden eventuele tegenstrevers niet ver de vler rllend van de lach het belachelijke inzien van de keuze van iets dat hier geeneens leeft? Is dit de ultieme uitndiging aan anderen ns in geen geval serieus te nemen? Het meest afschrikwekkende wat ns land p dier gebied heeft vrtgebracht is de hazelwrm. Een wrm! Nee, dat eigenlijk niet, want dat diertje is in feite een slang. Het heeft wel een beet, die nder de juiste mstandigheden ddelijk kan blijken te zijn, maar dan met wel alles meewerken. Niet bepaald iets m anderen met ntzag vervuld te den raken. Dan maar uitwijken naar nummer twee p de lijst van gevaarlijke dieren die in Nederland vrkmen: de adder. Hiermee haal je zelfs de recrdlijsten als je hierdr wrdt gedd. En wat den wij? Wij gebruiken een term als addergebred m het uitscht van de maatschappij mee aan te duiden. En dan dat wrd addergebred: ziet u k al een adder liefelijk p een nestje eieren zitten te breden? Ok dat is dus geen symbl m mee te lpen prnken. Dan tch maar een beest dat niet alleen niet in ns land, maar zelfs in ns hele werelddeel niet vrkmt? Een beest dat natuurlijk wel pure fysieke kracht uitstraalt, maar k vadsigheid. Om Belgen te impneren die er hun eigen hyptetische leeuw tegenver zetten. En dat terwijl mensen nu juist niet uitblinken in lichaamskracht, maar het juist meten hebben van intelligentie en samenwerking. Waarm geen dier gezcht dat juist die eigenschappen uitstraalt? Of zu de mens z uniek zijn, dat z'n dier niet te vinden is en wij juist een dier zchten dat niet symbliseert wat wij zijn, maar wat wij juist missen? Parce{{us Kleinste micrscp Wij schreven er al eerder ver, maar de Scanning Tunneling Micrscpe (STM) blijft verbazen. Een micrscp die z klein is. dat je een nrmale micrscp ndig hebt m hem te zien. IBM' ers die het destijds ntwikkelden kregen er al in 1986 de nbelprijs vr. Met de STM p chip is het mgelijk m te 'zien' he de atmen gestapeld liggen en dat pent mgelijkheden m p atmair niveau gegevens uit te lezen. Het prbleem, nu we kunnen zien he de atmen liggen, is, dat we nu die atmen zelf meten kunnen rangschikken. Dit is sms wel gelukt. maar de prcessen zijn vralsng te nbetruwbaar m daar belangrijke gegevens in vast te leggen. Het zeken is naar een micrmicr bulldzer/vrkheftruck m atmen te schuiven en te stapelen. juli / augustus 1995 f 7,95 MCCM MSX COMPUTER & CLUB MAGAZINE 512kBSRAM In het artikel van MCCM 76 stnd he het SRAM van de Mnsund was uit te breiden naar 512 kb. Het typenummer van de juiste chip stnd er niet bij: TC518512PL pihs dil uitvering 80 ns die f 138,75 ex BTW kst. Reacties en mededelingen gevraagd Bij de recensie van MSX Cntact kn u lezen he daar de laatste tijd meer reacties binnenkwamen. Vr ns geldt dat jammer geneg niet. Zwel in Rtterdam, waar de redactie minder pst binnenkrijgt, als in Grningen, waar Jan de laatste tijd k al klaagt dat hij minder vrgelegd krijgt. Beste lezers: schrm niet en stuur uw p- en aanmerkingen, maar vral k uw prblemen en vragen aangaande MSX naar ns p. Spelbesturing Diskettes: géén H D p MSX Scannerinterface uitgebreid De MSX gebruikersgrep uit Tilburg meldt trts-kwamen er zelfs speciaal vr langs-dat de scannerinterface nu k met sftware wrdt geleverd m de gescande plaatjes af te drukken met de ppulaire deskjet van HP. Prgramma's gezcht Stichting Sunrise is ng steeds geïnteresseerd in spellen die in 1996 via het Games Abnnement kunnen wrden uitgebracht. Als je bezig bent aan een spel, dat aan de systeem eisen van het Games Abnnement vldet (MSX2, 128 kb RAM, dubbelzijdig), f daar al vergevrderde ideeën ver hebt en denkt hetin 1996 klaar te hebben, neem dan cntact p met Stichting Sunrise, Pstbus 178, 1530 AD Wrmer. 15

16 Vervlg van een pagina eerder Srcerian blijkt een vlledige handlei - ding p zeven pagina's te zijn van dit spel. Hierbij veel screenshts, die echter niet ged p papier wrden gekregen. Ttaal nbegrip p het gebied van verwerking van dit srt plaatjes f niet de middelen m zulks te den. Ok vr Snatcher zeven pagina's. Men geeft tips, aanwijzingen m het uit te spelen, maar tnt k veel plaatjes en vertelt achtergrnden. De plaatjes zijn grtendeels line art en de reprduktie is uitstekend. Dan een pagina waarin acht van de elf leden wrden getnd. MSX in Spain heeft als subtitel 'Nt alive but never death...' (sic) Het verhaal begint met het pltseling stppen van het enige Spaanse MSX blad, MSX Club, in Dat einde velde men wel naderen dr afnemende kwaliteit van het blad, maar kwam tch als een schk. De gebruikers rganiseerden zich en vele grepen gaven al snel een f ander blaadje uit. Met vrij veel beeldmateriaal van matige kwaliteit vreet het artikel zich dr al die uitgaven heen en besluit, vr de hand liggend met FKD Fan. Vervlgens een leuk artikel ver MSX muziek CD's. Een ged idee dat wij wellicht binnenkrt vlgen. Tt slt een aantal tips vr diverse Japanse spellen. Het blad eindigt met een naangekndigde Art Gallery met plaatjes van Micrcabin en een advertentie vr Dragn Slayer. De FKD-Fan gt, afgezien van de matige ftreprducties, ged, maar is ngal eenzijdig. Leuk vr Mangafans die k een MSX hebben, maar anderen blijven in de ku staan. MSX Fun Jurnal 4/1995 In deze bijzndere uitgave, die aan alle p Tilburg aanwezige standhuderslees clubs-wrdt gestuurd lezen wij p de achterkant dat p de clubbijeenkmst van 24 juni twee bijzndere gasten zal kennen: HANIBANI fwel Henrik Gilvad en MI-CH! fwel Michi Stellman. Er zal gelegenheid zijn met beiden te praten ver nieuwe ntwikkelingen p MSX en daarmee invled daarp te hebben. Het Jumal ziet er ndanks de beperkte plage van hnderd stuks zeer netjes uit. Saai misschien, maar wel netjes. In het redactineel verntschuldigt Paul zich vr het niet verschijnen van het vrige 'MAGA'. Zals zveel clubmagazineredacteuren rept Paul ver het inzenden van artikelen. Te weinig f te laat lijkt het wel, maar hij klaagt niet en zit niet bij de pakken neer. Hij frmuleert een aanpak naar een idee van de grep uit Tilburg m een en ander gericht te gaan den. Verder hpt hij p reacties uit het buitenland naar aanleiding van dit blad. Een zekere hala (sic) beschijft de laatste clubbijeenkmst. Paul kmt daarna met het aanbd m artikelen te belnen met vijf frank per pagina. Actieve leden kunnen z het lidmaatschapsgeld terugverdienen. Een paginaatje wrdt besteed aan allerlei vaktermen: de ngeletterde Zwitser weet nu tenminste dat accumulatr gewn Akkumulatr is. Grappig was wel de AAAAA fwel de American Assciatin Against Acrnym Abuse. Een verhaal ver Internet met een lijstje uit de MSX Hmepage. Speciaal vr buitenlanders zette Paul een tekstje m naar Engelse wrden en beschrijft zijn club en wensen. De gebruikersgrep Tilburg krijgt een pagina m hun prdukten te melden. Daarna een srt interview m te vertellen he het MAGA gemaakt wrdt. Tt slt wat huishudelijke mededelingen. MSX user 111 Op de valreep kregen wij MSX user 3 binnen. Het ziet er ged uit, maar de bespreking met blijven liggen tt het vlgende MCCM. IDE harddisk p MSX Henrik Gilvad is bezig m k met een IDE harddisk aangeslten te krijgen p MSX. Het zal ng geruime tijd duren vr er iets bruikbaars vr anderen zal zijn: dus vrlpig ng geduld hebben. Henrik spreekt zelf van 'prepreprepreliminary specificatins: hij gebruikt p zijn minst 64kB ROM, m DOS2 erbij te kunnen hebben. Snelheid met direct lezen van sectren tt bytes/sec p Turb R en tt bytes/sec p 3.5MHz. Hij zal passen in een cartridge zals die van Knami en de prijs zu nder de hnderd gulden kunnen blijven. Er is al een pre-prttype die sectren kan lezen maar aan de ROM is ng niets gedaan. Hij zal geprduceerd wrden dr Sunrise Swiss, die vrlpig ng druk bezig is met Graphics9000 en Mn- MSX bijeenkmsten MSX-bijeenkmsten willen wij graag drgeven, k clubavnden en dergelijke. Clubs die hun bijeenkmsten willen drgeven, meten dat ruim van te vren melden. Aan de vermelding zijn geen ksten verbnden, maar we geven alleen plaats, club, telefnnummer en datum dr. Drgeven per briefkaart, brief f fax, maar n iet telefnisch. Clubbijeenkmsten tt verschijnen MCCM 79 Amsterdam: Ver. De Amsterdammer inf: data: 8/9, 13/10 Den Haag: PTTC afd Den Haag inf: data: 13/9, 11/10 Detichem: MAD inf: data: 26/8(vervallen), 17/9 Drdrecht: MCD inf: I 156 data: 8/9 22/9, 6/1 0, 20/ 10 E1sl: v.c.l. inf: data: 3/9, l/io Enschede: MCCE inf: I 233 data: 21/7, 25/8, 22/9, 20/10 Landgraaf: v.c.l. inf: data: 19/8, 16/9, 14/10 Leeuwarden: MGF inf: data: 26/8, 28/1 0 Lint-België: MSX Club Lint inf: data: 14/7, I 1/8, 8/9 Nistelrde: MSX NB NO inf: data: 15/9, 20/10 Tilburg: MSX gebruikersgrep inf: 0 I /68142 I data: 16/7,19/9,15/10 Valthermnd: MSX Club Valthermnd inf: data: 7/10 Zwaag: MSX Club West-Friesland inf: data: 16/9 --.JLj * Geen latere data bekend Nvaxis 1.5 Dit artikeltje kwam de vrige uitgave niet vlledig ver, nze excuses. MSX Club Guda liet p Tilburg duidelijk merken dat ze ng steeds bestaan. Vlgens de advertentie, die zij langs alle stands rndbrachten, was hun nieuwe ROM vr de SCSI-interface, de NOVAXIS 1.5 SCSI ROM, de eerste echte MSX SCSI standaard. Dit laatste is vralsng de wens van de makers, want standaarden wrden dr de markt gemaakt en niet dr de hpvlle prducenten. Kmende beurzen Zaterdag 23 september wrdt alweer de zevende MSX Cmputerdag gerganiseerd in Zandvrt. Het is tevens de derde Gamecnsledag. De plaats blijft gelijk: sprthal Pellikaan. Inf: Pstbus 195, 2040 AD Zandvrt, tel , fax Zaterdag 21 ktber wrdt dr de MCCA te Almel weer de jaarlijkse "MSX Inf Dag" gehuden in het centrum "De Schelf', Binnenhf te Almel. Op die dag wrden alleen maar prdukten die betrekking hebben p MSX tegelaten. Inf tel: H.J. Eshuis. Zaterdag 16 december zal MAD vr de derde maal een MSX beurs rganiseren in Detinchem. De beurs zal wrden gehuden van tt in zaal Wildenbeest p de Rzengaardseweg 3. Inf: f Zaterdag 20 januari 1996 zal dr de HKCC, de HarderwijKse Cmputer Club een MSX dag wrden gerganiseerd. Datum is nder vrbehud en u leest de definitieve gegevens in de vlgende beurs kalender. Infrmatie tel: 032]]1811 (Anne) Zaterdag 30 maart 1996 zal de MSX gebruikersgrep Tilburg vr de ge maal de grte internatinale MSX beurs rganiseren. Zet deze datum maar alvast in de agenda als u er een heeft die zver gaat. De landelijke Open Dag van de PTCC zal vermedelijk uitgesteld wrden tt een dag in het vrjaar. Dit in verband met het te laat pzetten van de publiciteit rnd de eerder gekzen dag in september. Zdra wij weer weten leest u het hier. 16

17 The Flying eagle Deze MSX club is maart 1994 gestart met twee leden, Richard Verman en lna Raap, die andere MSX' ers vregen mee te den. Eerst was het een hbbygrepje dat een beetje gegevens uitwisselde, maar met de kmst van Dennis Kller, veranderde dat. Hij wist veel van de MSX en de club metamrfeerde. Op 29 ktber werd een succesvlle mini beurs gerganiseerd. De anim was er en Dennis en Richard knden reparaties en alle srten uitbreidingen-k van geheugen-vrdelig verzrgen. Op hardwarematig gebied is een belletje meestal geneg m het prbleem p te lssen. Er werd een MSX-biblitheek vr zwel leden als niet leden gestart en vlgend jaar kmt er een clubblad. Hierin uitdrukkelijk artikelen ver zaken en niet ver persnen m nenigheden te vrkmen, adverteren zal vaak gratis zijn. Ok de sftware wrdt niet vergeten en zij hebben al diversen ideeën vr prgramma's. Er wrdt in ieder geval gewerkt aan een spel, een dem en een muziekdisk. Maar de kern is het realiseren van nieuwe hardware uitbreidingen. Op dit genblik is de club bezig met twee kleuren-digitizers met de mgelijkheid te digitaliseren in 16,7 miljen kleuren. Speciaal vr deze kleurmgelijkheid krijgt de MSX dan een nieuw scherm, dat met scherm 13 wrdt aangeduid. Verder een printeraanpassing zdat alle typen printers prbleemls p de MSX zijn te gebruiken, k kleurenprinters. Alles is ng in ntwikkelingsfase, maar het ziet er wel naar uit dat het werkelijkheid wrdt. Het klinkt allemaal heel mi en ptimistisch en wij zeggen vrlpig maar: eerst zien dan gelven. Een lidmaatschap kst f 30,- per half jaar. Dat bedrag is echter terug te verdienen dr allerlei krtingen en aanbrengen van nieuwe leden. 'MSX frever' staat hg in het vaandel met misschien zelfs-wie weet--een MSX 3. Deelt u het enthusiasme f wilt u zelf eens kijken vlgt hier het adres: MSX-Club The Flying Eagle', Burg. Vetelinkstraat 37, 8331 BP Steenwijk, tel: vanaf ktber Futje bij SRAM artikel Vermedelijk zal het tt weinig prblemen aanleiding geven daar het in de listings ged staat en de begeleidende tekst k duidelijk is. De twee futjes staan in MCCM 76 p bladzijde 38, eerste klm nderste regel met het OUT &HBO,&HDI en drie regels verder, bvenaan in de middelste klm OUT &HB I,&H03 OR &BO zijn. Onze excuses. B.B.S. M.C.C.A. Onlangs heeft de M.C.C.A. een BBS pgestart. De sysp hiervan is Hessel Weinreder, een ude bekende in MSXland. De BBS is tegankelijk vr zwel PC- als MSX-gebruikers. Vr beiden is een redelijk aanbd van sftware aanwezig. Vrlpig zal de BBS p werkdagen van tt uur en in de weekends van tt uur bereikbaar zijn. Deze tijden zullen naar 24 uur per dag gaan, als alle schnheidsfutjes verdwenen zijn. Telefnnummer van de BBS is Via deze BBS kunnen de MSX gebruikers zich k p de hgte stellen welke standhuders zich hebben ingeschreven vr de MSX beurs p 21 ktber SO Snatcher Op Snes? Van Rein Huys vernamen wij dat de verwezenlijking van SD Snatcher p Snes weer een stap dichterbij is gekmen. Inzendingen van KV-velden zijn k ng steeds welkm. Zie Maiskek in MCCM 75 pagina 17. INPUT Drzichtige beschermkap van hard plastic vr tetsenbrd Sny HB F7P, Tel OUTPUT NMS drives(a=nw) kb f 350,-/ pr 1421 f 145,- / 'pr 1431 f 190,-: alles in gede staat; tel: Org. NMS 8250 f 250,-/ M.mn Philips F62150 / pr vw0030 fi90,- alles in gede staat: Tel: MAISKORRELS Maiskrrels zijn nze LezersService-advertenties. U kunt vr deze rubriek alleen niet-cmmerciële advertenties pgeven. Alles wat u p cmputergebied te kp, te geef f te leen heeft kunt u in deze rubriek plaatsen. Vr sftware dient het altijd m riginele exemplaren te gaan. Heeft u meerdere zaken aan te bieden, plaats dan gerust meerdere advertenties. De prijs is laag gehuden, een maiskrrel kst-k vr abnnees-f 5,-. Er geldt wel een maximale grtte per maiskrrel. Gebruik vr het pgeven de hiernder afgedrukte bn f een kpie daarvan. Advertenties kunnen znder pgaaf van redenen geweigerd wrden. Is zulks het geval en uw pstgir f banknummer bij ns bekend, dan wrdt het betaalde teruggestrt. U heeft géén garantie dat uw advertentie direct wrdt pgenmen, het kan in een later nummer kmen. Indien tijdig gemeld kan de maiskrrel geannuleerd wrden, er vindt dan echter geen restitutie plaats. Bn vr pgeven I N PUT I 0 U T PUT I [R L L *) Naam:.... Adres :..... pstcde/plaats :..... telefnnummer :.... *) drhalen wat niet verlangd wrdt Stuur uw maiskrrel tijdig (maand vr verschijnen) naar : MCCM, Pstbus 2545, 1000 CM Amsterdam. Betaling p pstgir t.n.v. Aktu Publicatins BV, Amsterdam. OUTPUT Printer NMS 1431 f 200,-. Printer General Electric TXP 8100 t.e.a.b. Tel MSX Turb-R (ST) +512K RAM + 2e drive aansl. + slid snake + nemesis3 (SCC) f 500,- Tel (KAl) NMS MHz + DOS 2.20 intern + Kl.mn. + Muis + Beken + Bladen + Diskettes. T.e.a.b. Tel i MSX2 VG FMPac + Simpl + Aansluitkabels + Beken + MSXDOS + Hme Office f 300,-. Tel na u. Muziekmdule f 200,- Spellenpakket met de nieuwste spellen f 100,- Tel (Simn). Turb R-GT 512K, nieuw in ds f 850,-. Tel : 17u.-18u. (Marc). OUTPUT MSX2 VG8235 (DS DD) + kl.mn + FM-pak f 350,-, Slid Snake f 80,- 1MB Mem.Map. f 150,- tel. Q Yamaba CX5M + Keybard + Cartridges-Musiccmputer MSXl cmpleet i.z.g.s. f 100,-. Tel na 19.00u. [RLL Wij zitten vast in veld 80 van Leprechaun. Wie helpt ns hieruit? Oplssing(en) graag naar W.Slagter, Jan Janslaan 21,7602 VZ Almel. Gezcht printercde tabellen van de niet MSX standaard printers. Heeft u iets bel dan:

18 Vide &MSX Michel gaat u vr in de hbbycmbinatie MSX en vide. Hij geeft in dit artikel weer een aantal schitterende vrbeelden he beelden, bij vrkeur gedigitaliseerde, met superimpse kunnen wrden gebruikt. Dat we met een digitizer f videtizer (trucage-)digitalisaties kunnen maken, weten we natuurlijk al. En dat met de superimpse-functie MSX en vide-beelden gecmbineerd kunnen wrden, is k al geen actueel nieuws meer. Maar de echte cmputer- en videfanaten, die in het bezit zijn van deze hardware, laten er geen gras ver greien. Nee, die gaan tt het uiterste en benutten iedere mgelijkheid p dit gebied... Superimpse Cmputerbeelden mengen met videbeelden-superimpse--is p zich al heel leuk. Vral als die beelden kunnen wrden pgenmen p vide. Want p die manier kunnen we-dan wel niet zelfgemaakte-videfilmpjes vrzien van cmmentaar, (gedigitaliseerde) animaties f eventuele beeldgrapjes. Het eindresultaat kan daardr een stuk beiender wrden vr de kijker(s); en daar den we het tch allemaal vr? Vr degene die in het bezit is van de Sny 900 met videtizer -f de Philips 8280-in cmbinatie met twee viderecrders, kan de 'Vide & MSX' -pret beginnen! Cmmentaar Als er een bepaalde vide-pname van cmmentaar met wrden vrzien, kan dit p verschillende manieren gebeuren. Het eenvudigste is natuurlijk m de tekst 'gewn' in beeld te zetten. Men maakt simpelweg een BASIC-prgramma dat, als er p een bepaalde BEL SX Vr de laagste prijzen en aanbiedingen... f vr een gratis clubblad. Rndeelstraat KH Hrn c cg r--. N 0- N N ~.D :!;;: 'I c > Q) +- tets wrdt gedrukt, de tekst in beeld laat verschijnen. Hewel de tekst dan pltseling in beeld kmt, kan dat ged gebruikt wrden in cmbinatie met veel-bij de vide gemixte-muziekfragmenten. Ik denk bijvrbeeld aan muziekstukken die pltseling beginnen, f die ergens een hgtepunt bereiken. Liefhebbers kunnen natuurlijk k hun eigen filmmuziek schrijven in bijvrbeeld FAC Sundtracker f Mnblaster, als het maar bij de film past. De tekst kan k dr middel van een scrll-rutine in beeld verschijnen. De rustigste versie-vr de kijker-is dan de 'nrmale' scrll, die de tekst nderaan het beeld van rechts naar links laat verschijnen. Hiervan is het vrdeel dat de tekst p ieder mment van de film kan beginnen, m cmmentaar te te vegen van datgene wat in beeld verschijnt, znder al te veel p de muziek te letten. Deze scrll kan k als aftiteling wrden gebruikt. Als er bekend is heveel tijd deze scrll-tekst in beslag neemt, is het niet meilijk de tekst en film tegelijk te laten eindigen. Met een passend muziekje erbij wrdt de film echt het bekijken waard. Natuurlijk zijn er p deze manier legi mgelijkheden bruikbaar, het hangt er gewn vanaf wat er p dat mment in beeld verschijnt. Zelf krijg ik de meeste ideeën dr naar de beelden te kijken, en er schiet me gewn wat te binnen. Maar dat zal iedereen wel hebben... tch? Animaties Behalve cmmentaar, kan een film k wrden vrzien van-vr ns misschien wel bij vrkeur gedigitaliseerde--animaties. Hier gaat weliswaar veel meer tijd in zitten dan in het maken van teksten, maar het kmt de film alleen maar ten gede. Animaties maken gaat zals ik heb uitgelegd in MCCM 73, maar nu met een paar kleine verschillen. Het eerste verschil is namelijk dat de achtergrndkleur, in plaats van wit, kleur nul wrdt. Want het videbeeld wrdt nu nze achtergrnd. Het tweede verschil is dat de animatie niet in het midden van het beeld verschijnt, maar van links naar rechts-f andersm-nderaan in het beeld. Het klinkt misschien wat ingewikkeld, maar

19 p deze manier kan in een bruilftfilmpje de bruid-f bruidegm-p een grappige manier in beeld verschijnen. Met de ndige fantasie is er natuurlijk bij iedere film-scene wel een animatie te bedenken... Beeldgrapjes De meeste 'beeld grappen' zijn vrijwel dagelijks te zien p de televisie. Iedere film is wel vrzien van dat srt gein, en met nze MSX kunnen we dat k! Even een paar vrbeelden... Als er gefilmd wrdt dat een persn dr een verrekijker kijkt, kunnen we het beeld van de verrekijker vrzien van een 'verrekijker-effect'. Het is niet meilijk m dit te tekenen en het geeft de film een prfessineel tintje. Ok het 'sleutelgat-effect' det het ged bij de kijker; bepaalde scenes krijgen hierdr een heel ander aanzien. Op deze manier zijn er diverse effecten mgelijk, deltreffend, en eenvudig te maken. Wat dachten we bijvrbeeld van tekstballnnetjes tevegen aan het videbeeld? Het is een kwestie van timing, fantasie en de juiste cördinaten, maar kan de videfilm uiteindelijk behrlijk humristisch maken! Vide Graphics Als er een sleutelgat-f verrekijkeris getekend, en de binnenkant daarvan de kleur nul heeft gekregen, kunnen we met Vide Graphics aan de slag. Het is heel eenvudig: als we dr de kleur nul het vide-beeld willen zien, drukken we p achtste functietets. Bezitters van de Sny 900 meten, vrdat ze Vide Graphics laden, eerst in BASIC het cmmand SETVIDEO 2 ", 1,,1,1 f _ VSW (l) intypen, m de superimpse-functie te activeren. Digitalisaties Om de mgelijkheden van de Sny f Philips ptimaal te gebruiken, gaan we nu digitalisaties met superimpse cm- bineren. Als er bijvrbeeld een ptreden van een band is gefilmd, kunnen we de band leden, dr middel van digitalisaties, aan de kijker(s) vrstellen. Ik bedel hiermee het vlgende; wanneer een bandlid een sl geeft, kmt er een gedigitaliseerd plaatje van die persn het beeld in schuiven. Daarna laten we een tekst verschijnen met de naam van de artiest. Ok de bandnaam en de datum/plaats van ptreden kunnen we vermelden. Dit alles afhankelijk van de begde delgrep van de z gecreëeerde videband. De film zal er zeker een stuk cmpleter dr wrden. Ng meer? Z kan ik wel een tijdje drgaan met wat er allemaal mgelijk is, als we de superimpse-functie ptimaal willen gebruiken. Met het cmbineren van vide en MSX is er heel veel mgelijk, we hebben daarvr geen dure videmengpanelen ndig. Naar mijn mening hebben de Philips 8280, en de Sny 900 met videtizer, geneg te bieden vr de fantasierijke en creatieve videfanaten. :MicfieC S cfiuren 19

20 Re/eased at... The Party / Assembly p MSX Bij veel PC dem's staat ziets als 'released at The Party 94' f 'This dem became first f Assembly 93' f iets dergelijks. Wie maakt de miste dem, wie maakt de miste tekening en wie maakt de miste muziekjes? Cmmentaar MCCM In dit artikel van Maarten van Strien staat dat k ik, Frank Druijff, enthusiast reageerde. Dat vraagt m een kanttekening en die gaf ik in mijn vrwrd. Verder dient ng gemeld te wrden dat de tekst geredigeerd is pgenmen En MSX... laten we eerlijk zijn. Wanneer was er nu vr het laatst een serieuze wedstrijd p MSX? Sunrise had niet z lang geleden een cmpneerwedstrijd ter gelegenheid van tweehnderd verkchte MnBlasters. Dit werd echter niet echt z'n succes. MCM rganiseerde in een grijs verleden ng wel eens prgrammeerwedstrijden en de HCC heeft it een tekenwedstrijd gerganiseerd. Krtm, het wrdt weer eens tijd vr een wedstrijd! Het idee is grtendeels ntstaan p een van de redactinele avnden bij ROM. Een aantal kennissen dikte het geheel wat aan, zdat wij het er eigenlijk ver eens waren. Niet krt daarna brachten we ns aller Druijff p de hgte die er enthusiast p reageerde, deze pagina was dus geen prbleem. Ok Jaap Hgendijk van de beurs in Zandvrt reageerde enthusiast: een plaatsje in het beursgebuw met bendigdheden bleek k geen prbleem. Oftewel in Zandvrt gaat het gebeuren! In het zaal* waar altijd de videfilmpjes gedraaid wrden, dat kleine zijzaaltje, zal een grt scherm hangen waar tekeningen geshwd kunnen wrden. Ok de muziek klinkt redelijk in dat zaaltje. Het alternatief is namelijk de kleedkamers, maar mdat de muren daar van steen zijn, zal de acestiek vr de muziek slecht zijn. Het wrdt dus het kleine zaaltje. We hpen dat het niet te klein is, maar er is geen ged alternatief. Deze wedstrijd is in principe de plssing vr degenen die wel iets kunnen p MSX, maar dr gebrek aan cntacten nit iets kunnen uitbrengen. Iedereen kan meeden. Als de wedstrijd een succes wrdt, zullen er in de tekmst ng meer wedstrijden kmen. De mee! Het geheel is nu ng in een vrstadium, maar het vrlpige reglement kunnen we al glbaal geven. Tekenwedstrijd Deze tekenwedstrijd bestaat uit vier categrieën: scherm 5 tlm 8, MSX2+ schermen, de V9990 en de prfs. Dit mdat het natuurlijk verkeerd is een plaatje p scherm 5 te laten vechten tegen een V9990 plaatje. Vermeld bij inlevering f het plaatje p 50Hz f 60Hz getnd met wrden. Vermeld vr alle zekerheid k het schermtype. De nderwerpen zijn helemaal vrij. nummer 77 - juli I augustus 1995 De prfs-afdeling is de afdeling waar de echte tekenaars en ntwerpers met elkaar kunnen cncurreren. Alle trucages, zals raytracing en scanning zijn tegestaan. Het is echter niet de bedeling m een gewne kale digi f raytrace aan te leveren: er met wel iets mee gedaan zijn. Denk daarbij aan bijvrbeeld een gedigitaliseerd gezicht dat p een bl wrdt geplakt met lichtinval, schaduwen perspectief en vervlgens p een geraytraced landschap wrdt geplaatst inclusief alle ntstane schaduw, reflectie etcetera. Het grafische scherm det in dit geval niet ter zake. Het gaat m de cmpsitie in het algemeen. Vr alle categrieën geldt dat het eigen werk met betreffen. En alleen de prfs mgen digitaliseren, raytracen f iets dergelijks. Muziek Deze afdeling bestaat uit drie categrieën: FM-Pac f MuziekMdule, Stere, en de OPL4. Het lijkt misschien vreemd dat we de FM-Pac en de MuziekMdule aan elkaar gelijk stellen, maar deze ntlpen elkaar niet z veel. Veel Muziek Mdule muziekjes die in mlp zijn, halen het bij lange na niet bij wat Micrcabin destijds p FM-Pac prduceerde. Ok hier alleen eigen werk, dus geen cvers. MOD-files van andere cmputersystemen zijn bij vrbaat uitgeslten. Vr de MuziekMdule mag maximaal 32 kb sample RAM wrden gebruikt. Het maakt ns niet uit he u uw muziek aanlevert. Het is helemaal niet verplicht dit in bijvrbeeld MnBlaster te den. Het is niet eens verplicht de muziek als inlaadbare file aan te leveren. Als u zelf iets aan de replayer van MnBlaster heeft germmeld zdat bijvrbeeld de PITCH anders geregeld wrdt, heeft u tensltte niets aan Mn Blaster. Als de muziek in dat geval maar zelfwerkend is, vinden wij het best. Als wij het zelf meten afspelen met een bepaald prgramma, geef dan k even dr f het muziekstuk p 50Hz f 60Hz is gemaakt: dit is erg belangrijk. Jurering Eigenlijk is er geen jury. Het is de bedeling dat mstanders gaan stemmen. Wie de meeste stemmen krijgt, 1111.