ESCO s: aanbevelingen voor het beleid Visietekst
|
|
- Martina Hendriks
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 ESCO s: aanbevelingen voor het beleid Visietekst
2
3 Energy Saving Companies aanbevelingen voor het beleid De Vlaamse renovatiemarkt hinkt achterop in het streven naar energieneutrale gebouwen. ESCO-bedrijven zouden die markt een stevige duw in de rug kunnen geven. Hoewel de aanbod zijde en de financieringsinstellingen er klaar voor zijn, blijft de vraag beperkt. Daarom bracht Energy Saving Pioneers een aantal spelers uit de sector samen op 2 april. Doel: de drempels voor de ESCO-markt bespreken en aanbevelingen uitwerken voor het beleid. De inzichten van dat seminarie worden in dit document gebundeld. 1 WAT IS EEN ESCO-BEDRIJF? De afkorting ESCO staat voor Energy Service Company. Deze bedrijven leveren energiediensten aan bedrijven, organisaties en groepen van particulieren. De essentie van een ESCObedrijf is eenvoudig. Het bedrijf voert een energieproject uit in een gebouw en financiert dat project ook zelf. Met een gedeelte van de energiebesparing betaalt de eigenaar van het gebouw de investering terug. Na de volledige afbetaling krijgt die eigenaar een energiezuiniger gebouw waarvan hij zelf alle vruchten plukt. De gemaakte afspraken worden vastgelegd in een energieprestatiecontract (EPC). Een EPC is altijd een resultaatsverbintenis en geeft sluitende garanties met betrekking tot de energiekostbesparing. Dat betekent dat het niveau van energiebesparing contractueel wordt vastgelegd tussen het ESCO-bedrijf en opdrachtgever. Zijn er geen winsten op vlak van energieverbruik? Dan staat de gebouweigenaar ook niet in het krijt bij het energiebedrijf. Daarnaast staat de financiering niet steeds op de handelsbalans van de gebouweigenaar en stijgt de schuldgraad dus niet automatisch, wat zeker een voordeel is voor publieke besturen.
4 2 NIEUWE AANPAK EPC-contracten in een ESCO-methodologie hebben ook een andere insteek dan de klassieke, programmatorische aanpak. In die laatste komt afstemming tussen de verschillende partijen o.a. auditbureau, studiebureau en installateur zelden voor. Ook is er een gebrek aan eindverantwoordelijkheid. Deze beperkingen belemmeren bedrijven om maximaal in te zetten op energiebesparing. EPC-contracten zijn daarentegen outputgestuurd en prestatiegericht. Het ESCO-bedrijf integreert alle partijen uit de klassieke aanpak en staat zelf in voor het optimaliseren van het besparingspotentieel. Haar financieel rendement hangt daar immers rechtstreeks van af. In theorie zijn er dus veel voordelen, maar in de praktijk zijn er wel wat obstakels. Die liggen niet aan de aanbodzijde, want er staan genoeg bedrijven en financiers klaar om zich te engageren. Het probleem is vooral de vraagzijde, waar gebouweigenaars aarzelen om mee te stappen in het ESCO-verhaal. Deze tekst lijst die drempels op, en geeft aanbevelingen aan het beleid om die drempels op te heffen en de ESCO-markt te stimuleren.
5 Drempels en aanbevelingen 1 Breuk met klassieke aanpak Werken met een ESCO-bedrijf vereist een nieuwe zienswijze op de aanpak van energieprojecten. Ten eerste moet men de keuzes over de te nemen energiemaatregelen volledig in de handen van het ESCO-bedrijf laten. Een ESCO-bedrijf dat een prestatiecontract afsluit, beslist immers zelf hoe het tot de meeste besparingen komt. Dit kan als gevolg hebben dat het ESCO-bedrijf focust op quick wins en niet altijd het Trias Energetica principe volgt. Het uit handen geven van die controle, vereist vertrouwen van de opdrachtgever in het ESCO-bedrijf. De benadering van een energiebesparingsproject in een EPC-overeenkomst is fundamenteel anders dan in een klassiek project. Ingenieurs zijn veelal vertrouwd met technische bestekken en lastenboeken en minder met het opstellen van prestatiebestekken waarbij de kwaliteit van de prestatie verzekerd wordt. Dat laatste is wel het geval bij een EPC-overeenkomst. In de klassieke aanpak worden betrokken partijen zoals architect of ingenieur soms vergoed naargelang de investeringsgrootte. Dat komt energie besparing niet altijd ten goede. FOTO: PUGET SOUND ENERGY SOLAR & SAVE WEKT VERTROUWEN VAN BURGERS Onder het Solar & Save Initiative werden in Duitsland enkele energieprojecten in scholen ondernomen. Het vernieuwende aan deze projecten was dat het geïnvesteerde kapitaal afkomstig was van burgers. Deze burgers kregen in ruil een interestvoet van ongeveer 5% op hun verleende krediet. Gemiddeld werd in de scholen steeds watt bespaard (op scholen van 1000 leerlingen). De helft van de daling op de energiefactuur werd gerealiseerd door de installatie van zonnepanelen. De andere helft werd via energie- efficiënte maatregelen o.a. verlichting, verwarming en ventilatie, gerealiseerd. Met de financiële middelen van een burgercoöperatie kon de middelbare school Aggertal, Engelskirchen energie besparen en 400m 2 zonnepanelen plaatsen
6 AANBEVELINGEN 1. De overheid moet sterk inzetten op informatieverstrekking aan bedrijven en particulieren. Er is nood aan een campagne die kennis overdraagt over de voordelen van een EPC-overeenkomst zoals vermeden werklast en ontzorging, opleidingsprogramma s en uitwisseling van inzichten uit goede voorbeelden. Een dergelijke campagne vanuit de overheid sterkt het vertrouwen. 2. De overheid moet zelf voor succesvoorbeelden zorgen om Vlaamse ESCObedrijven te stimuleren. Dit doet ze door EPC-overeenkomsten als standaardmethodologie te hanteren voor energiebesparing in publieke gebouwen en bij uitbreiding de gehele publieke infrastructuur. Het beleid rond overheidsopdrachten speelt hierin een belangrijke rol. 2 Duidelijke afspraken Er bestaan ook heel wat misvattingen over EPC-overeenkomsten, zoals het idee dat een energiebesparing onmiddellijk financiële winsten oplevert. In het contract tussen opdrachtgever en het ESCO-bedrijf verwacht de opdrachtgever een uitstapmogelijkheid. Die is momenteel echter niet voorhanden. Wanneer blijkt dat dat niet zo is, kunnen opdrachtgevers misschien afhaken. Een ESCO-bedrijf wil op zijn beurt het liefst garanties zien dat de investering zal worden terugverdiend, zelfs bij mogelijk faillissement van de opdrachtgever. Het bedrijf loopt immers het risico te investeren in goederen die onroerend worden door de incorporatie ervan in het gebouw. Bij mogelijk faillissement worden de goederen onderdeel van het gebouw en kan het ESCO-bedrijf de installaties niet uit het gebouw terugnemen. Dit vergroot het potentieel verlies. AANBEVELINGEN 1. De overheid moet het wetgevend kader rond EPC-overeenkomsten op punt zetten zodat alle partijen beschermd zijn bij mogelijke verbreking van het contract. De overheid moet aangeven welke belangrijke clausules moeten worden opgenomen. Gestandaardiseerde contracten bieden hier een oplossing De wet tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek betreffende de zakelijke zekerheden op roerende goederen die op 1 december 2014 van start moest gaan, moet doorgevoerd worden. Deze wet maakt het mogelijk een installatie te vestigen in een pand zonder buitenbezitstelling. 1 Directive 2006/32/EC of the European Parliament and of the Council of 5 April 2006 on energy enduse efficiency and energy services and repealing Council Directive 93/76/EEC
7 3. Om controle te behouden over de ESCO-markt moet de overheid een nationaal controle-orgaan op EPC-projecten in het leven roepen. 3 Kenniskloof tussen opdrachtgever en ESCO-bedrijf De aarzeling om met een ESCO-bedrijf in zee te gaan is ook het resultaat van de kenniskloof tussen ESCO-bedrijven en bouwheren. ESCO-bedrijven zijn gespecialiseerd in energieproblematiek. Bouwheren hebben vaak een andere kernactiviteit en zijn niet beslagen op het vlak van energiebeheer. Met een EPC-overeenkomst verbindt de bouwheer zich met een ESCO-bedrijf voor een lange periode en voor een aanzienlijk project. Hij of zij boet ook in aan flexibiliteit, want het ESCO-bedrijf zal beslissen welke energiebesparingsmaatregelen er de komende jaren zullen komen en kiest zelf op welke manier de installaties onderhouden worden. FOTO: MAASMECHELEN.BE ESCOLIMBURG2020 STERKT DE ECONOMISCHE HEROPLEVING De provincie Limburg wil met ESCOLimburg2020 klimaatneutraal worden tegen Hierbij wordt de focus gelegd op het versneld energieperformant maken van het bestaande gemeentelijk en provinciaal gebouwenpatrimonium door energetische renovatie en de installatie van hernieuwbare energie. In totaal zullen meer dan 100 Limburgse overheids gebouwen worden aangepakt, goed voor een totale investering van 20 miljoen euro. Het project kreeg euro van Europa, de overige investering komt van het ESCO-bedrijf van Infrax. Deze samenwerking tussen de provincie Limburg, Infrax en Dubolimburg is een manier om de Limburgse economie te versterken door de stimulatie van de bouwsector. Het zwembad Prinsenpark in Maasmechelen is één van de EPC-projecten in Limburg. Sinds de renovatie bespaart het zwembad 49% elektriciteit en 50% aardgas wat een vermindering van 510 ton CO 2 -uitstoot betekent.
8 AANBEVELINGEN 1. De overheid moet subsidies verlenen voor energiebesparingsprojecten waarbij een EPC-facilitator betrokken wordt. De EPC-facilitator is een derde partij die wordt ingehuurd om de bouwheer te begeleiden in het EPC-project. Deze kan de EPC-overeenkomst opmaken en het traject opvolgen en een aanbesteding voor een ESCO-bedrijf organiseren. Daarnaast kan de EPC-facilitator ook het ESCO-bedrijf controleren en tussenkomen in geval van conflict. 2. EPC-pilootprojecten en gerelateerd onderzoek naar het EPC-model zouden door de overheid gesubsidieerd kunnen worden. De Europese Unie voorziet in haar Europees Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI) een subfonds met 50 miljard euro voor investeringen in energie-efficiëntie. Dit nieuwe fonds stimuleert privé-investeerders hetzelfde te doen. 4 De complexe eigenaarsstructuur Een ESCO-bedrijf vereist een zekere visie, ambitieniveau en een voldoende groot energiebesparingspotentieel om rendabel te kunnen zijn. Het energieverbruik van een project moet van een bepaalde omvang zijn voor een ESCO-bedrijf om rendabel te werk te kunnen gaan. Daarom is de professionele markt, waaronder de tertiaire sector, een interessante doelgroep omwille van hun schaal. De particuliere markt komt daarnaast ook, maar in mindere mate, in aanmerking. Collectieve huisvestingsprojecten kunnen hier een interessante uitzondering op zijn. Lokale besturen wiens gebouwenpatrimonium individueel te beperkt is, kunnen gebouwen poolen. Een constructie met verschillende eigenaars doet de complexiteit van het contract snel oplopen. Als er huurders bij betrokken zijn maakt dat het verhaal nog ingewikkelder. Hoe worden de kosten en baten dan verdeeld over eigenaar, huurder en ESCO-bedrijf? Dat is een prangend vraagstuk voor bijvoorbeeld de sociale woningmarkt, maar ook als je verschillende huurpanden op de residentiële markt of kantoorgebouwen en overheidsgebouwen wil clusteren, is dat een belangrijke drempel.
9 FOTO: DRONGEN1.BE Het bedrijventerrein Drongen 1 omvat een 80-tal KMO s die via het ESCO4Gent Project hun energie-efficiëntie verbeteren ESCO4GENT CLUSTERT KMO S De stad Gent heeft zich voorgenomen om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. ESCO4Gent is een onderdeel van dat klimaatplan en één van de vier demonstratieprojecten onder het programma ESCO s voor kmo s, een initiatief van Agentschap Ondernemen. In dit project werken vastgoedspecialist Quares, energiestudiebureau 3E en de vzw s Industrieweg en Drongen samen. Om een EPC-overeenkomst op voldoende grote schaal mogelijk te maken, zet het project in op clustervorming bij een aantal kmo s. Het programma moet leiden tot een verduidelijking op vlak van juridische hinderpalen, economische haalbaarheid, financiële risico s en technisch potentieel. De inzichten dienen als beleidsadvies om de EPC-overeenkomsten te standaardiseren binnen kmo s. RENOWATT, EEN SAMENWERKING TUSSEN LOKALE BESTUREN Groupement pour le Redéploiement Economique de Liège (GRE-Liège) lanceert het project RenoWatt. De bedoeling van het initiatief is werkgelegenheid creëren en ge bouwen renovatie stimuleren in de provincie Luik. Het betreft een EPC-project in 120 gebouwen van 10 lokale besturen: Provincie Luik, Bierset Airport, Stad Luik, Verviers, Herstal, Seraing, Oupeye, Bassenge, Herve en Beyne Heusay en gaat over een investeringsvolume van ongeveer 40 miljoen euro. Het project is opgestart in 2014 en de gunning is gepland voor begin FOTO: CCIMAG.BE Renowatt is een samenwerking tussen lokale besturen die moet zorgen voor werkgelegenheid en energiebesparing Het project maakt gebruikt van Europese subsidiëring van het facilitatorbudget ten belope van 1,2 miljoen euro. De investeringen zelf worden gefinancierd door een combinatie van regionale en Europese financieringsfondsen. GRE Liège treedt in dit programma op als aggregator van de indivi duele projecten van de lokale besturen met hulp van Energinvest als facilitator.
10 AANBEVELINGEN 1. Om de schaal te vergroten kan een ESCO-bedrijf verschillende gebouwen clusteren. De complexiteit van de eigendomsstructuur kan dan beperkt worden door samen te werken met o.a. woningcoöperaties, sociale verhuurmaatschappijen, kantooreigenaars, bedrijventerreinen of verschillende besturen. 2. Om de uiteenlopende belangen van huurder en verhuurder te overbruggen, kan de EPC-overeenkomst afgesloten worden met de huurder zelf. Het contract wordt door een volgende huurder overgenomen, zoals bijvoorbeeld de Green Deal. 3. Er moeten duidelijke richtlijnen komen, bijvoorbeeld op vlak van de boekhoudkundige behandeling van EPC-overeenkomsten. Ook voor complexe eigendomsstructuren en het financieel kader moet een wettelijke basis worden uitgewerkt. FOTO: ALAMY De Green Deal sluit de EPC-overeenkomst met de huurder en niet met de verhuurder GREEN DEAL SLUIT EPC-OVEREENKOMST MET HUURDERS Om een oplossing te bieden aan de huurder-verhuurder tegenstelling die de ingang van ESCO-bedrijven op de huurmarkt belemmert, riep de overheid in de UK de Green Deal in het leven. Het concept is gebaseerd op het ESCOprincipe en de EPC-overeenkomst wordt gesloten, niet met de verhuurder, maar met de huurder. Moest een bepaalde huurovereenkomst worden stopgezet, wordt het contract door de volgende huurder overgenomen. Ook bij verkoop kan dit een interessante benadering zijn. Om te voorkomen dat een mogelijke koper dit contract als een extra last beschouwt, zorgt de Green Deal ervoor dat de besparing op de energiefactuur hoger ligt dan de afbetaling. Hierdoor kan de koper meteen winst realiseren. Dit is een belangrijke gegeven om huurders te over tuigen om een EPC-overeenkomst af te sluiten en mogelijke kopers niet af te schrikken. Belangrijke opmerking is dat veel gezinnen zich registreerden en een energiescan kregen, maar uiteindelijk amper tot actie overgingen. De contracten werden als te complex ervaren en de rente die ESCObedrijven hanteerden voor de leningen waren te hoog (7%) Het concept is dus veelbelovend, maar de uitwerking vereist bijsturing finance/energy-bills/ /how-can-the- Green-Deal-be-called-a-success.html
11 5 Meting en verificatie Ten slotte is ook de meting en verificatie (M&V) van enorm belang. Een goed EPC- project heeft steeds een robuust M&V kader nodig om het effect op het energiegebruik te bepalen. Om de bespaarde energie te kunnen meten moet er een nulmeting worden uitgevoerd. Voldoende verbruiksinformatie is daarom cruciaal, maar niet altijd voor handen of gemakkelijk te berekenen. Die informatie beschikbaar hebben vanaf het begin laat ook toe om de juiste energiebesparingsmaatregelen te nemen en niet enkel de financieel meest winstgevende. AANBEVELINGEN 1. De overheid zou het bestaan van een robuust M&V kader als voorwaarde moeten stellen aan projecten die door haar gesubsidieerd worden. 2. Het International Performance Measurement and Verification Protocol (IPMVP) is een internationaal gestandardiseerd protocol. De overheid zou dit protocol moeten aanbevelen of verplichten bij EPC-overeenkomsten.
12 Jonathan Lambregs tel Tweekerkenstraat Brussel tel
ESCOLIMBURG2020 Ondersteuning aan lokale besturen. Sandra Penders (Dubolimburg) Dirk Schreurs (Infrax)
ESCOLIMBURG2020 Ondersteuning aan lokale besturen Sandra Penders (Dubolimburg) Dirk Schreurs (Infrax) ESCOLimburg2020: het project Doel: versnelde realisatie energie-performante overheidsgebouwen Goede
Nadere informatieHet Vlaams EnergieBedrijf Drie pijlers, één focus. Project ESCO Limburg 2020 Andries Gryffroy 28 maart 2014
Het Vlaams EnergieBedrijf Drie pijlers, één focus Project ESCO Limburg 2020 Andries Gryffroy 28 maart 2014 De Vlaamse Overheid als verbruiker De Vlaamse Overheid verbruikt circa 300 miljoen euro energie
Nadere informatieESCo s en EPC, Ook voor Openbare besturen en KMO s? ECONEXT, Antwerpen, 18 April 2013 Factor4, C-H Bourgois
ESCo s en EPC, Ook voor Openbare besturen en KMO s? ECONEXT, Antwerpen, 18 April 2013 Factor4, C-H Bourgois Agenda ESCO s en EPC, definitie Minimale project criteria Openbare besturen KMO s Conclusies
Nadere informatieESCO. Energienamiddag Limburg 28 maart 2014
ESCO Energienamiddag Limburg 28 maart 2014 Infrax Distributienetbeheerder: ELEKTRICITEIT KABELTELEVISIE RIOLERING AARDGAS 126 Gemeenten alle gemeenten in Limburg 2 mio aansluitingen 1 600 medewerkers Infrax
Nadere informatieEnergie aanpak eigen gebouwen: zelf doen? Energieprestatiecontract? Vlaams EnergieBedrijf
Energie aanpak eigen gebouwen: zelf doen? Energieprestatiecontract? 7 mei 2015 Inge Goessens Vlaams EnergieBedrijf Inhoud Korte voorstelling VEB De overheid als energieverbruiker Uw energiefactuur verlagen
Nadere informatieInhoudsopgave SAMENVATTING 9 INLEIDING 11
Inhoudsopgave SAMENVATTING 9 INLEIDING 11 HOOFDSTUK I POLITIEK EN WETGEVEND KADER VOOR DE BEVORDERING VAN ENERGIE-EFFICIËNTIE 13 1. Energie-efficiëntie als instrument van het energiebeleid 13 1.1. Doelstellingen
Nadere informatieEnergie efficiëntie: een totaalpakket
Energie efficiëntie: een totaalpakket VEB Klantendag (16/10/2015) Inge Goessens Directeur Energie-efficiëntie Agenda De overheid als grootverbruiker Beheer en data vormen de sleutel Energie efficiëntie
Nadere informatieInfrax. Distributienetbeheerder: ELEKTRICITEIT. 126 Gemeenten alle gemeenten in Limburg 2 mio aansluitingen medewerkers KABELTELEVISIE
ESCO 18 juni 2013 Infrax Distributienetbeheerder: ELEKTRICITEIT KABELTELEVISIE RIOLERING AARDGAS 126 Gemeenten alle gemeenten in Limburg 2 mio aansluitingen 1 600 medewerkers Infrax Openbare dienstverplichtingen:
Nadere informatieTrainingsmodule 1 Energie Prestatie Contracten (EPC) de basis
Trainingsmodule 1 Energie Prestatie Contracten (EPC) de basis Transparense Project Juni 2015 OVERZICHT VAN TRAININGSMODULES I. EPC de basis II. EPC-Proces van Projectidentificatie tot aanbesteding III.
Nadere informatiePrestatiecontracten voor bestaand maatschappelijk vastgoed: slim besparen én verduurzamen
Prestatiecontracten voor bestaand maatschappelijk vastgoed: slim besparen én verduurzamen 6 december 2011 Albert Hulshoff Ede 22 maart 2012 Prestatiecontracten - Prestatiecontracten - ESCo-eigenschappen
Nadere informatieVerplichtingen voor kantoorgebouwen op vlak van energie
Verplichtingen voor kantoorgebouwen op vlak van energie Een overzicht van maatregelen in een aantal Europese lidstaten Sven Wuyts, Factor4 27 februari 2015 Inhoud Hinderpalen Verplichtingen vanuit Europa
Nadere informatieVoorstelling EPC- Haalbaarheidsonderzoek Stad Geel. Studiedag Energieprestatiecontracten VVSG 16/05/2013
Voorstelling EPC- Haalbaarheidsonderzoek Stad Geel Studiedag Energieprestatiecontracten VVSG 16/05/2013 Agenda Inleiding Haalbaarheidsonderzoek EPC Potentieel van EPC voor Stad Geel Aandachtspunten bij
Nadere informatieFinanciering verduurzaming bedrijventerreinen GebiedsESCo, hoe pak je dat aan? 12 juni 2014
#gebiedsesco Financiering verduurzaming bedrijventerreinen GebiedsESCo, hoe pak je dat aan? 12 juni 2014 #gebiedsesco Programma Gijs Schuurhuis (De Urbanisator Plaspoelpolder) Welkomstwoord Hans Korbee
Nadere informatiePresentatie Gert-Jan de Looze. Verduurzamen van vastgoed door gebruik van Esco s. Presentatie Stadsregio
Presentatie Gert-Jan de Looze Verduurzamen van vastgoed door gebruik van Esco s Presentatie Stadsregio Indeling presentatie Programma Rotterdamse Groene Gebouwen (RGG) Onderhouds en energieprestatiecontract
Nadere informatieIs een energieprestatiecontract. interessant voor de sportsector? Dirk Meire CEO Vlaams EnergieBedrijf
Is een energieprestatiecontract interessant voor de sportsector? Dirk Meire CEO Vlaams EnergieBedrijf Inhoud 1. Wat is een energieprestatiecontract? 2. Wat doet een ESCO? 3. Waarom is dit interessant voor
Nadere informatieEnergienota
Energienota 2014-2016 De Stad Gent heeft, in kader van het klimaatplan, als doelstelling om tegen 2019 het stadspatrimonium te verduurzamen en tot een minimale energiebesparing van 15% ten opzichte van
Nadere informatieDe financiering van de energetische efficientie. Brussel : 12 februari Belfius Bank Philippe Dedobbeleer
De financiering van de energetische efficientie Brussel : 12 februari 2019 Belfius Bank Philippe Dedobbeleer SMART BUILDING & RENOVATION SOLUTION Met passie voor energie-efficiëntie Smart Building & Renovation
Nadere informatieEnergy Service Company: een kans voor u?
1 Energy Service Company: een kans voor u? Stand van zaken provinciale pilot & Kansen voor de installatiebranche Hans van der Heide Pilot provincie Friesland (1) Doel: Ervaring opdoen met het opzetten
Nadere informatieDe ESCO- markt in België en Vlaanderen. Financiële modellen, uitdagingen en aanbevelingen Ingmar Hermans Energinvest & BELESCO
De ESCO- markt in België en Vlaanderen Financiële modellen, uitdagingen en aanbevelingen Ingmar Hermans Energinvest & BELESCO Agenda Het ESCO model Energie Prestatie Contracten (EPC) ESCO markt Globaal
Nadere informatieUrgenda ESCo-project. Peter Odermatt
Urgenda ESCo-project Peter Odermatt Inleiding Ambitie Urgenda: Vergroten energie efficiency in NL Beter benutting hernieuwbare energie potentieel in NL Verkennen onder welke voorwaarden ESCo s een bijdrage
Nadere informatieOndersteuningspakket Werken rond kleine terugverdientijden in de gemeente
Ondersteuningspakket Werken rond kleine terugverdientijden in de gemeente Klimaatneutrale Organisatie 2020 De ondersteuningscampagne voor gemeenten die zich engageren om in 2020 een klimaatneutrale organisatie
Nadere informatie10.10.2011 Fedesco Knowledgecenter www.fedesco.be info@fedesco.be
Energy Performance Contracting Presentatie Lokale Energiedag 26 oktober 2011 Lieven Vanstraelen Senior Consultant Fedesco KC Ⅰ Inleiding tot Fedesco Ⅰ Opgericht in 2005 op initiatief van de federale regering
Nadere informatieD.3.1.c Samenvatting Business plan voor het EPC coaching traject voor gemeenten en gemeenschapsvoorzieningen in de provincie Vlaams-Brabant
D.3.1.c Samenvatting Business plan voor het EPC coaching traject voor gemeenten en gemeenschapsvoorzieningen in de provincie Vlaams-Brabant Titel van het project: EPC coaching voor gemeenten. Locatie:
Nadere informatieESCo voor wederzijds voordeel en gratis energiebesparing
ESCo voor wederzijds voordeel en gratis energiebesparing Inclusief vijf cases en experttips Case 4: Renovatie Alliander te Duiven Voorwoord Gratis energiebesparing; het lijkt te mooi om waar te zijn. Energy
Nadere informatieOverijssel maakt werk van nieuwe energie!
Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire
Nadere informatieMarkt functioneert nu mondjesmaat, er is meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd, want:
Marktanalyse Markt functioneert nu mondjesmaat, er is meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd, want: Onbekendheid gebouweigenaren & gebruikers met de mogelijkheden en winst die te behalen valt Ondoorzichtige
Nadere informatieINDUSTRIËLE ENERGIE AUDITS, DE OPLOSSING OF NUTTELOOS? Mijn Statement paper. April 2015. Tom Pasteyns Supervisor: Jeroen Buijs
INDUSTRIËLE ENERGIE AUDITS, DE OPLOSSING OF NUTTELOOS? Mijn Statement paper April 2015 Tom Pasteyns Supervisor: Jeroen Buijs INHOUD Inleiding... 2 Hoe energie audits uitvoeren?... 2 De ESCO types... 3
Nadere informatieEnergie Scholen/Steden/Publieke Sector. Johan Konings
Energie Scholen/Steden/Publieke Sector Johan Konings johan@ilanga.org AGENDA Wat is OEPC? Doelstelling en ambities energie-efficiëntie Energiekosten als financieel product Financiering OEPC: enkele sleutels
Nadere informatieEuropese Gedragscode voor Energieprestatiecontracten
11 July 2014 Transparense project Dit document is tot stand gekomen in het kader van het project Transparense Increasing Transparency of energie Service Markets gefinancierd door het EU programma Intelligent
Nadere informatieProjectprogramma ESCO s voor KMO s
Projectprogramma ESCO s voor KMO s Inhoud A. Aanleiding Esco-programma B. Vier projecten C. Technologie D. Juridische aspecten E. Financiering F. Esco als nieuw business-model A. Aanleiding Esco-programma
Nadere informatieOEPC: Onderhouds- en energie prestatiecontract. OPZC Rekem
OEPC: Onderhouds- en energie prestatiecontract OPZC Rekem Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Rekem OPZC domein 184 ha waarvan 36 ha in eigen beheer Campus Rekem: 22 gebouwen / 55000 m² vloeroppervlakte,
Nadere informatieToelichting Steunpunt DuBo dienst Energiebegeleiding EPC-haalbaarheid voor gemeenten en gemeenschapsvoorzieningen
Toelichting Steunpunt DuBo dienst Energiebegeleiding EPC-haalbaarheid voor gemeenten en gemeenschapsvoorzieningen Els Cornelis, Provincie Vlaams-Brabant, Klimaatteam 29 oktober 2015 Vlaams-Brabant Klimaatneutraal
Nadere informatieAgenda. Frederik Hindryckx, CEO, VEB. Robert Pernetta, European Investment Bank. Jan Bocken, Eubelius. Anthony Logge, Eubelius
Expert Seminarie Agenda Titel Marktontwikkeling EPC: visie op clustering, facilitatie, ESCO s en financiering Waarom balansneutrale EPC s belangrijk zijn voor het behalen van de energie-efficiëntieobjectieven
Nadere informatieMarkt voor energiediensten in Vlaanderen/België
Markt voor energiediensten in Vlaanderen/België Charles-Henri Bourgois, Adviseur, Fedesco KnowledgeCenter, Factor4 Inleiding Sterke groei in de Belgische energie diensten sector Veel verschillende spelers
Nadere informatieEnergiereductie met een ESCo. Jan-Maarten Elias Unica Ecopower
Energiereductie met een ESCo Jan-Maarten Elias Unica Ecopower Inhoud 1. Over Unica Ecopower 2. Huidige en toekomstige energie wetgeving 3. Wat is een ESCo 4. Europese Gedragscode voor ESCo s 5. Voorbeeld
Nadere informatieZon Op School. Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013. Initiatiefvoorstel aan de Raad GROENLINKS NIJIVIEGEN ~- INQEKDMEN. GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..
regjw. /3. 00 0 60 3 5 proowverartw.: 'So ~- INQEKDMEN Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013 GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..si Zon Op School Initiatiefvoorstel aan de Raad Jos Reinhoudt, GroenLinl
Nadere informatieTECHNISCH BEHEER. Zorgeloze kwaliteit. vandorp.eu
TECHNISCH BEHEER Zorgeloze kwaliteit TECHNISCH BEHEER Onze samenleving verandert snel. Waar in het verleden volstaan kon worden met een eenvoudig inspanningscontract voldoet dit veelal niet meer aan de
Nadere informatieOverijssel maakt werk van nieuwe energie!
Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire
Nadere informatieTraining Module 5. Energie Prestatie Contracten Supportstrategie. Transparense Project Juni
Training Module 5. Energie Prestatie Contracten Supportstrategie Transparense Project Juni 2015 OVERZICHT VAN TRAININGSMODULES I. EPC de basis II. EPC-Proces van Projectidentificatie tot aanbesteding III.
Nadere informatie16.02.2011 Fedesco www.fedesco.be info@fedesco.be
Experts aan uw zijde Wat zijn energieprestatiecontracten? Studiedag EPC Oostende, 16 mei 2013 Lieven Vanstraelen Senior Consultant Fedesco Knowledgecenter Ⅰ Energieprestatiecontracten. Een nieuw concept?
Nadere informatieUITVRAAG CIRCULAIR BOUWEN ICM MASTERCLASS 2017
UITVRAAG CIRCULAIR BOUWEN ICM MASTERCLASS 2017 DEMONTABEL BOUWEN Menno vd Veen, manager Duurzaamheid en Circulair Bouwen zijn belangrijke thema's bij woningcorporatie De Woonplaats. Wij zijn daarom ook
Nadere informatieEPC facilitators training
EPC facilitators training RVO.nl Hogeschool Inholland Alkmaar: Duurzaam en groen. René Schellekens en Selina Roskam Programma 09:00u Inloop 09:20u Welkom en inleiding 09:30u Nieuwe wetgeving door Selina
Nadere informatieCOLLECTIEF RENOVEREN. K A M P C o n d e r s t e u n t l o k a l e o v e r h e d e n e n b u r g e r s
COLLECTIEF RENOVEREN K A M P C o n d e r s t e u n t l o k a l e o v e r h e d e n e n b u r g e r s 1-05/04/2017 COLLECTIEF RENOVEREN WAAROM? Waarom? Collectief renoveren? De rol van Kamp C? Duurzaambouwloket.be
Nadere informatieEnergiebesparing, hoe begin je eraan? Agoria Gent, 12 juni 2012 Charles-Henri Bourgois, Factor4
Energiebesparing, hoe begin je eraan? Agoria Gent, 12 juni 2012 Charles-Henri Bourgois, Factor4 Inhoud Waarom is energiebesparing interessant? Belang van een juiste aanpak Zelf doen vs. Outsourcing Klassieke
Nadere informatieActieplan Energie Efficiëntie Projectoproep 2018 Energiebeleidsverklaring
Actieplan Energie Efficiëntie Projectoproep 2018 Energiebeleidsverklaring RPR Brussel BTW BE 0843 383 425 1 Subsidieoproep naar entiteiten voor projecten rond energie efficiëntiemaatregelen binnen gebouwen
Nadere informatieMEMORANDUM OF UNDERSTANDING ENERGIE-EFFICIËNTIE IN DE GEBOUWDE OMGEVING IN DE BENELUX EN AANGRENZENDE GEBIEDEN
MEMORANDUM OF UNDERSTANDING ENERGIE-EFFICIËNTIE IN DE GEBOUWDE OMGEVING IN DE BENELUX EN AANGRENZENDE GEBIEDEN MEMORANDUM OF UNDERSTANDING Energie-efficiëntie in de gebouwde omgeving in de Benelux en
Nadere informatieD.3.5 Rapport over de implementatie van best practices inzake financieel haalbare energie-acties
D.3.5 Rapport over de implementatie van best practices inzake financieel haalbare energie-acties Titel van de best practice: 1 Energie-efficiëntie en renovatie in gemeentelijke gebouwen door middel van
Nadere informatieENERGY PERFORMANCE CONTRACTING
EYGM Limited. ENERGY PERFORMANCE CONTRACTING Voor betere energie-efficiëntie en renovatie van gebouwen en loodsen op bedrijventerreinen COLOFON JULI 2015 Uitgegeven door de POM Oost-Vlaanderen Verantwoordelijke
Nadere informatiePROVINCIE ANTWERPEN PARTNER VOOR HERNIEUWBARE ENERGIE
PROVINCIE ANTWERPEN PARTNER VOOR HERNIEUWBARE ENERGIE Trias energetica Gebruik andere bronnen zo efficiënt mogelijk Gebruik energie uit hernieuwbare bronnen en reststromen Beperk de energievraag Duurzame
Nadere informatieSeminariecyclus Duurzaam bouwen DUURZAAM ÉN BINNEN BUDGET. 16 december Principe achter een ESCo (Energy Service Company) Steve CAILLER 3E
Seminariecyclus Duurzaam bouwen DUURZAAM ÉN BINNEN BUDGET 16 december 2016 Principe achter een ESCo (Energy Service Company) Steve CAILLER 3E DOELSTELLING(EN) VAN DE PRESENTATIE De uitdagingen van een
Nadere informatieEnergieke Zorgbouw. 5 oktober 2011. Wijnanda Willemse (Agentschap NL) Stefan van Heumen (TNO)
Energieke Zorgbouw 5 oktober 2011 Wijnanda Willemse (Agentschap NL) Stefan van Heumen (TNO) Introductie Wijnanda Willemse adviseur NL Energie & Klimaat - Agentschap NL Voorheen SenterNovem Energiebesparing
Nadere informatie(Energetische) renovaties en financiering
28 juni 2016 Team wonen (Energetische) renovaties en financiering (Energetische) renovaties en financiering Context Uitgangspunten: Kwaliteitsproblemen private huurmarkt Woonsituatie maatschappelijk kwetsbare
Nadere informatievooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Het Cohesie Fonds Financieringsinstrumenten
vooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Het Cohesie Fonds 2 medegefinancierd door het Cohesie Fonds zijn een duurzame en efficiënte manier om te investeren in het versterken van economische,
Nadere informatieEnergiezorg. Een zorg voor de toekomst. Wettelijke en aanvullende dienstverlening voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
WG Energiezorg. Een zorg voor de toekomst Wettelijke en aanvullende dienstverlening voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Naar een rationeel energiebeleid De klimaatsverandering zet ons aan om maatregelen
Nadere informatieWERKWIJZE WERKTERREIN
Het merendeel van de bedrijfsgebouwen stamt uit een tijd dat we ons nog geen zorgen maakten over energieverbruik. De kosten waren laag en investeren in energiebesparing was niet of nauwelijks rendabel.
Nadere informatieENERGIECONCEPTEN. Advies op maat. vandorp.eu
ENERGIECONCEPTEN Advies op maat ENERGIE- KOSTEN Stelt u zich eens voor dat u 1,- per m 2 aan energiekosten kunt besparen in een pand van 5.000 m 2. In een tijd van stijgende energiekosten zal dit in 10
Nadere informatieDEventer Energieke Verbinding Pilot ESCo
DEventer Energieke Verbinding Pilot ESCo Inhoud 1. Inleiding 2. Wat is een ESCo? 3. Wat is de meerwaarde van een ESCo? 4. Organisatie en positionering 5. Belemmeringen en risico s 1.1 DEventer Energieke
Nadere informatieD.3.5 Rapport over de implementatie van best practices inzake financieel haalbare energie-acties
D.3.5 Rapport over de implementatie van best practices inzake financieel haalbare energie-acties Titel van de best practice: Verbetering van de straatverlichting in 20 gemeenten in Cyprus Indieningsdatum:
Nadere informatieBezwaren en oplossingen analyse van de denktanksessies installatiebranche
Bezwaren en oplossingen analyse van de denktanksessies installatiebranche Bezwaren / Opmerkingen uit de Yellow paper sessie van 25-06-2014 Omvang 1. Alleen voor grote bedrijven met grote projecten 2. Te
Nadere informatieEPC/ECSo gemeente Zutphen en Van Dorp Installaties: beheer en onderhoudsuitdagingen. Hedwig Tummers, mei 2013 senior adviseur aanbesteden & bouw
EPC/ECSo gemeente Zutphen en Van Dorp Installaties: beheer en onderhoudsuitdagingen Hedwig Tummers, mei 2013 senior adviseur aanbesteden & bouw Wat wil ik met u bespreken? Casus Zutphen Strategie en uitgangspunten
Nadere informatieErvaringen van het verduurzamen van Rotterdams gemeentelijk vastgoed m.b.v. ESCo s
Ervaringen van het verduurzamen van Rotterdams gemeentelijk vastgoed m.b.v. ESCo s Gert-Jan de Looze & Peter van Schijndel Gemeente Rotterdam & Strukton Gert-Jan de Looze Peter van Schijndel Rotterdamse
Nadere informatieFotovoltaïsche systemen in de stad
Seminarie Duurzame Gebouwen Fotovoltaïsche systemen in de stad 17 november 2017 FINANCIERING VAN FOTOVOLTAÏSCHE SYSTEMEN IN BRUSSEL Rol en invloed van burgercoöperatieven Fanny HELLEBAUT ENERGIRIS Caroline
Nadere informatiePersconferentie «Ecobouw stimuleren» 8 februari 2007 Toespraak van Evelyne Huytebroeck
Persconferentie «Ecobouw stimuleren» 8 februari 2007 Toespraak van Evelyne Huytebroeck De potentiële verbetering van de energie- en milieuprestaties van gebouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is
Nadere informatieFinanciering van Openbare Duurzame Verlichting voor Gemeenten
Financiering van Openbare Duurzame Verlichting voor Gemeenten Den Haag 9 september 2015 Intoductie BNG Bank Leo Valkenburg & Pieter Oppermann 2 Duurzame verlichting voor gemeenten Pieter Oppermann 01/03/2012
Nadere informatieBijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding
Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven Datum Referentie Behandeld door 13 december 2011 20111278-07 P. Smoor/LSC 1 Inleiding
Nadere informatieStad Gent biedt alle Gentse ondernemers coaching aan om energieverbruik te verlagen
Stad Gent biedt alle Gentse ondernemers coaching aan om energieverbruik te verlagen De Stad Gent biedt voortaan aan alle Gentse ondernemers energiecoaching aan. Voor slechts 50 euro geeft een expert advies
Nadere informatieOpinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving
Opinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving THEMABIJEENKOMST G.O. 27 maart 2013 SER DIALOOGSESSIE 27 februari 2013 40 Young Professionals 50 Young Professionals ONDERWERPEN TER DISCUSSIE: 1. Energiebesparing
Nadere informatieGaat kosten efficiency voor verduurzaming bij bestaande bouw?
Gaat kosten efficiency voor verduurzaming bij bestaande bouw? Workshop Energie Besparen blok 2: 13:20 u- 14:10 u Agenda Welkom Even Voorstellen De CO 2 -ladder Verduurzaming woningbouw in de praktijk Oplossingsrichting
Nadere informatieWonen & energie. Beleidsinstrumenten op federaal en gewestelijk niveau. Provinciehuis Vlaams-Brabant Bart Martens 26 juni 2006
Beleidsinstrumenten op federaal en gewestelijk niveau Provinciehuis Vlaams-Brabant Bart Martens 26 juni 2006 ANIMO Winteruniversiteit LEEFMILIEU & ENERGIE 18 februari 2006 Energiezuiniger wonen: heel wat
Nadere informatieSMART BUSINESS AREA OF THE FUTURE
SMART BUSINESS AREA OF THE FUTURE REALTY, 17/05/2018 Freddy Hoorens Partner Quares; CEO Jade Synergies VOORSTELLING QUARES GROUP STRUCTUUR Anneleen Desmyter Freddy Hoorens Herman Du Bois AGENCY België
Nadere informatieHellebrekers Technieken is een multidisciplinair bedrijf op het gebied van gebouwinstallaties en procesinstallaties
Hellebrekers Technieken is een multidisciplinair bedrijf op het gebied van gebouwinstallaties en procesinstallaties Familiebedrijf, opgericht in 1971 (40-jarig jubileum) Specialist in de waterbehandelingstechniek
Nadere informatieWarmtepompen en zonneboilers
Warmtepompen en zonneboilers 1 De Warmte pomp + zonneboilers De keuze voor een warmtepomp en/of zonneboilers wordt bepaald door: 1) Energieneutraal willen zijn EN energie en kosten besparing, 2) Wat is
Nadere informatieFinancieringsmogelijkheden Verenigingen of MKB (#020)
Financieringsmogelijkheden Verenigingen of MKB (#020) (Voor)financiering door een derde 1. Zonline Doneer de zon: Zonline biedt in samenwerking met Urgenda de mogelijkheid om via crowdfunding zonnepanelen
Nadere informatieCommissie Benchmarking Vlaanderen
Commissie Benchmarking Vlaanderen 023-0143 TOELICHTING 14 AFTOPPING 1 Convenant tekst In Artikel 6, lid 6 van het convenant wordt gesteld: Indien de in de leden 2, 3 en 4 genoemde maatregelen tot gevolgen
Nadere informatieEnergie Prestatie Contracten Standaardisatie proces en documentatie Lessen uit Europa
Energie Prestatie Contracten Standaardisatie proces en documentatie Lessen uit Europa Marijke Menkveld, ECN Beleidsstudies Rotterdam, 29 September 2015 1 Inhoud EU project Transparense Voordelen Energie
Nadere informatieSámen werken aan. Voor gemeenten en MKB. erduurzaming
Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB erduurzaming Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB Gemeenten hebben forse ambities op het gebied van duurzaamheid, innovatie en lokale
Nadere informatieGemeentelijk Vastgoed Dag
Gemeentelijk Vastgoed Dag OnOnderwerpenderwerpen Stand van zaken op diverse niveau s Doelstelling en uitvoeringsprogamma Breda Welke methodiek: Breaam, EPA-U etc.? Kosteneffectieve Aanpak Businesscase
Nadere informatieKLImaat. INFORmatIEFOLDER
KLImaat scholen 2050 INFORmatIEFOLDER 01. Wie zijn Klimaatscholen 2050 en wat doen ze? 00. INHOUD FOLDER In deze infofolder vind je alle details over Klimaatscholen 2050. We geven alvast een antwoord op
Nadere informatieTom Mortier Business Manager Energie. Schakel uw financiering een tandje hoger met PMV
Tom Mortier Business Manager Energie Missie PMV PMV geeft de toekomst van de Vlaamse economie vorm. Zij financiert beloftevolle ondernemingen van bij de prille start tot en met de groei en internationalisering.
Nadere informatieAlternatieve projectfinanciering
Alternatieve projectfinanciering 2 december 2013 Peter Van Heukelom Eric Van Herzele Financiering: algemeen Eigen middelen: Beperkt aanwezig Kostprijs Fiscaal Overheidssteun/subsidies: VIPA Serviceflats
Nadere informatieNieuwe Energiepremies 2007. «Om onze energierekening te verlichten en het klimaat te beschermen!»
PERSCONFERENTIE 17 JANUARI 2007 Evelyne Huytebroeck Brusselse Minister van Leefmilieu en Energie Nieuwe Energiepremies 2007 «Om onze energierekening te verlichten en het klimaat te beschermen!» 1 Context
Nadere informatieBeersel wekt op. Klimaatneutraal Beersel 2040?
Klimaatneutraal Beersel 2040? 2013-2014: participatief traject 100 acties voor klimaatplan 2014-2015: inspelen op bestaande initiatieven en acties 2017-2018: Beersel wekt op De zon is van iedereen Zonnelaan
Nadere informatieDuurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld
Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.
Nadere informatieExperts aan uw zijde. 2013 Fedesco www.fedesco.be info@fedesco.be
Experts aan uw zijde Financiële aspecten van EPC Studiedag EPC Oostende, 16 mei 2013 Christophe Madam Algemeen Directeur Fedesco Ⅰ Financiering van energie-efficiëntie Ⅰ EPC maakt de (voor)financiering
Nadere informatiePrestatiecontracten sleutel tot duurzaamheid
Prestatiecontracten sleutel tot duurzaamheid Workshop Prestatiecontracten 7 december 2009 Albert Hulshoff, programma-adviseur adviseur Utiliteitsbouw SenterNovem Albert Hulshoff innovatie, energie, klimaat,
Nadere informatie2018-2024 www.be-reel.be Dit is BE REEL! Het LIFE geïntegreerd project BE REEL! zal door middel van vijf hefbomen een forse impuls geven aan de realisatie van de ambitieuze Vlaamse en Waalse renovatiestrategieën
Nadere informatieAcasus?
Acasus? Interesse in duurzaam wonen, bouwen of renoveren? Acasus! Acasus bouwt aan een partnerschap tussen overheid, onderzoeksinstellingen, opleidingscentra en de private sector. POM West-Vlaanderen Provincie
Nadere informatieGENK-ZUID: GROEPSAANKOOP PV- PANELEN
GENK-ZUID: GROEPSAANKOOP PV- PANELEN PROJECT HERNIEUWBARE ENERGIE GENK-ZUID Aanleiding Probleemstelling: Negatief imago Hoge energieprijzen CO₂ uitstoot: maatschappelijke verantwoordelijkheid Bedrijventerrein
Nadere informatieEen lagere energiefactuur? Wij helpen u!
Een lagere energiefactuur? Wij helpen u! Stap 1 : Vraag snel een gratis energiescan aan. Stap 2 : Isoleer het dak van een private huurwoning en geniet van een extra hoge premie van 23 euro per m 2. Bekijk
Nadere informatieVerduurzamen van commercieel vastgoed juridische aspecten
Verduurzamen van commercieel vastgoed juridische aspecten 19 juni 2014 Inleiding Rollen en partijen Verschillende typen vastgoed met een eigen regime Woningen, winkels en overige bedrijfsruimte De split
Nadere informatieENERGIEAKKOORD. Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN
ENERGIEAKKOORD Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN 2 - Wie zijn wij? - Visie Ekwadraat - Beleid - Doelstellingen - Middelen - Financiering Inhoud - Conclusies en aanbevelingen 3 INLEIDING
Nadere informatieZonnepanelen steeds rendabel. In een notendop
Zonnepanelen steeds rendabel In een notendop Je wekt zelf elektriciteit op. Daardoor bespaar je jaarlijks heel wat uit op je energiefactuur. Met een investering in zonnepanelen tegen een aanschafprijs
Nadere informatie: Initiatiefvoorstel met betrekking tot duurzaamheidsleningen van de fractie van GroenLinks
Nummer : 13-13.2011 Onderwerp : Initiatiefvoorstel met betrekking tot duurzaamheidsleningen van de fractie van GroenLinks Korte inhoud : De GroenLinks fractie stelt u de volgende beslispunten voor: 1.
Nadere informatieEen comfortabel en duurzaam gebouw, gegarandeerd
Een comfortabel en duurzaam gebouw, gegarandeerd Ministerie van Financiën, Den Haag Manesco helpt gebouweigenaren met comfortverbetering, energiebesparing én, tegen lagere exploitatiekosten. Manesco is
Nadere informatieBuildDesk kennisdocument
BuildDesk kennisdocument Groot economisch en maatschappelijk voordeel van energieneutraal renoveren Woningverbetering naar energieneutraal in de sociale huursector is economisch en maatschappelijk zeer
Nadere informatieStichting Duurzaam Lopikerwaard
Stichting Duurzaam Lopikerwaard Dick Nederend Presentatie d.d. 31 mei 2018 voor bedrijventerrein de Copen te Lopik Agenda Voorstellen Doelstelling Stichting Duurzaam Lopikerwaard Wat is het energieverbruik
Nadere informatiePROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN
PROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN Vergadering van 26 september 2013 Verslag van de deputatie Bevoegd deputatielid: Ludwig Caluwé Telefoon: 03 240 52 48 Agenda nr. 4/58 Provinciale overheidsopdrachten. Toepassing
Nadere informatieENERGIE. besparen. vandorp.eu
ENERGIE besparen ENERGIE- KOSTEN Stelt u zich eens voor dat u 1,- per m 2 aan energiekosten kunt besparen in een pand van 5.000 m 2. In een tijd van stijgende energieprijzen zal dit in 10 jaar al gauw
Nadere informatieWONINGRENOVATIE ZONDER GRENZEN
WONINGRENOVATIE ZONDER GRENZEN Overzicht van one-stop shop oplossingen voor huiseigenaren Dit project wordt financieel gesteund door de Europese Unie Horizon 2020 onderzoek- en innovatieprogramma onder
Nadere informatie