De syntaxis van conditioneel al

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De syntaxis van conditioneel al"

Transcriptie

1 De syntaxis van conditioneel al Sjoerd Lieuwe Bosma Bachelor Eindwerkstuk Taalkunde NE3VD ,5 ECTS Blok 4, 2017 Nederlandse Taal en Cultuur Faculteit Geesteswetenschappen Begeleider: Norbert Corver Tweede lezer: Marjo van Koppen

2 Abstract In dit Bachelor Eindwerkstuk wordt aan de hand van de huidige theorieën over de interne syntaxis van conditionele bijzinnen betoogd dat conditioneel al, dat voorkomt in onder meer het West-Fries, in feite de uitspelling is van een naar links verplaatsende null operator. Om het semantische verschil tussen conditioneel en concessief al, dat optreedt ondanks dat een gelijke syntactische positie in lijken te nemen, te verklaren, worden respectievelijk de CondP en de ConcP geïntroduceerd, en wordt er betoogd dat er in concessieve al-zinnen een stille ook aanwezig is. Op basis van de bevindingen wordt er geprobeerd te bewijzen dat het Standaardnederlandse voegwoord als morfologisch compositioneel is opgebouwd uit conditioneel al en een werkwoordelijk element s. Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Artikelen van Bree & Van der Hee Historische ontwikkeling conditioneel al Kanttekeningen Van Bree & Van der Hee Gebruiksaspecten conditioneel al 5 3. Interne syntaxis conditionele bijzinnen Positie al in het CP-Domein Argumenten voor leftward operator movement Argumenten voor een null operator De World Operator Generatiepositie null operator Verklaringen Fonologische vorm null operator Overeenkomst World Operator Generatiepositie null operator verklaard Een ConcP in de SpecCP Over focusserende conditionaliteit Overig De syntaxis van als Conclusie Bibliografie 18 2

3 1. Inleiding Een veelvoorkomend fenomeen bij sprekers van het Noord-Hollandse West-Fries of het Zuid-Hollandse Westlands, is het gebruik van het zogenaamde conditioneel al. Waar het voegwoord al in het Standaardnederlands uitsluitend een concessieve bijzin, die een toegeeflijke functie heeft, kan inleiden, kan al in deze dialecten gebruikt worden om een conditionele bijzin, met voorwaardelijke functie, te introduceren. Zie de volgende voorbeeldzinnen (1a-d), direct overgenomen uit Van Bree & Van der Hee ( ). De bijbehorende conceptuele relaties zijn ter verduidelijking tussen haakjes toegevoegd: (1) a. Al is het morgen mooi weer, dan gaat hij naar het strand. (West-Fries: conditioneel) b. Als het morgen mooi weer is, dan gaat hij naar het strand. (conditioneel) c. Is het morgen mooi weer, dan gaat hij naar het strand. (conditioneel) d. Al is het morgen slecht weer, dan gaat hij [toch] naar het strand. 1 (concessief) Voor sprekers van het West-Fries en Westlands (vanaf heden zal gemakshalve alleen gesproken worden over West-Fries) heeft (1a) dezelfde betekenis als de Standaardnederlandse zinnen (1b) en (1c): de conditie waaraan voldaan moet worden alvorens hij naar het strand gaat, is dat het morgen mooi weer is. Voor sprekers van het Standaardnederlands, daarentegen, wekt (1a) verwarring op, aangezien het lijkt alsof hij ondanks het feit dat het morgen mooi weer is tóch naar het strand gaat. (1d) is wel weer een logische concessieve zin: ook in het geval dat het slecht weer is, gaat hij naar het strand. Hoewel er reeds geografisch en historisch onderzoek is gedaan (Van Bree & Van der Hee ) naar conditioneel al en in een vervolgartikel de gebruiksaspecten ervan zijn bestudeerd in vergelijking tot het standaardtalige conditionele voegwoord als (Van Bree & Van der Hee 2003), is de syntactische structuur van dit verschijnsel nog niet eerder in kaart gebracht. In dit bachelor eindwerkstuk zal antwoord worden gegeven op de onderzoeksvraag: Wat is de interne syntaxis van conditioneel al? Deze algemene onderzoeksvraag zal beantwoord worden aan de hand van een drietal deelvragen, namelijk: wat is de positie van conditioneel al in het CP-domein? Wat voor een type element is conditioneel al, en wat is zijn functie? Hoe valt het betekenisverschil dat optreedt tussen bijzinnen ingeleid met conditioneel al uit het West-Fries en concessief al uit het Standaardnederlands te verklaren, ondanks dat ze dezelfde oppervlaktestructuur vertonen? Het analyseren van de onderliggende syntactische structuur zou niet alleen het voorkomen van conditioneel al kunnen verklaren, maar ook een bijdrage leveren aan de huidige theorieën over conditionele bijzinnen. Dit artikel is als volgt opgebouwd. Allereerst zullen in sectie 2.1. en 2.2. de twee artikelen van Van Bree & Van der Hee in detail besproken worden. In sectie 3.1. zal er een antwoord worden geformuleerd op de eerste deelvraag, waarna in secties 3.1 tot en met 3.4. de interne syntaxis van de conditionele 1 Voor sprekers van het Standaardnederlands zal zin (1d) intuïtief gezien agrammaticaal zijn. Dit wordt vermoedelijk veroorzaakt door de aanwezigheid van het resumptieve element dan, dat een temporeel/causaal karakter heeft. Om te proberen alsnog tot een correcte concessiefzin te komen is in (1d) tussen vierkante haken toch toegevoegd aan het oorspronkelijke voorbeeld. 3

4 bijzin geanalyseerd zal worden, aan de hand van artikelen van onder andere Haegeman (2010b). Gebaseerd op dit theoretisch kader zullen in secties 4.2. en 4.2. de resterende twee deelvragen worden beantwoord. In sectie 5.1. zal de beargumenteerde verklaring worden doorgetrokken om te proberen de morfologische compositionaliteit van het voegwoord als aan te tonen. In sectie 6, ten slotte, zullen concluderend alle bevindingen worden samengevat en zo antwoord worden gegeven op de algemene onderzoeksvraag. Hierna zullen er voorstellen worden gedaan voor verder onderzoek. 2. Artikelen van Bree & Van der Hee 2.1. Historische ontwikkeling conditioneel al In het eerste artikel van Van Bree & Van der Hee ( ) verklaren zij het ontstaan van zowel de conditionele als de concessieve bijzin met al als volgt. Oorspronkelijk zou er sprake zijn geweest van twee losstaande zinnen, zoals in (2a): een inleidende ja/nee-vraagzin, die een voorwaarde introduceert, en een tweede zin met het bijbehorende gevolg wanneer hieraan voldaan wordt. Na verloop van tijd is deze vraagzin als conditionele bijzin geïnterpreteerd, zie (2b). Deze constructie, met een voegwoord, komt nog voor in het huidige Nederlands. De theorie van Van Bree & Van der Hee is dat vervolgens al ter versterking van conditionaliteit werd toegevoegd, zin (2c). (2) a. Is het morgen mooi weer? Dan gaat hij naar het strand. (losstaande ja/nee-vraagzin) b. Is het morgen mooi weer, dan gaat hij naar het strand. (conditionele bijzin zonder voegwoord) c. Al is het morgen mooi weer, dan gaat hij naar het strand. (toevoeging versterkende al) Al zou namelijk indertijd een bijwoord van modaliteit zijn geweest, met de betekenis voor alle gevallen, zoals wordt geïllustreerd in de Middelnederlandse zin (3): (3) Die werelt te dienen is al verlies. (Middelnederlands) de wereld dienen is in alle gevallen verlies Dit bijwoord is langzamerhand haar betekenis verloren en verworden tot een conditioneel voegwoord. Volgens Van Bree & Van der Hee is concessief al hierna uit conditioneel al voortgekomen, aangezien de twee conceptuele relaties dichtbij elkaar liggen. Zij tonen het nauwe verwantschap tussen concessiviteit en conditionaliteit aan, aan de hand van voorbeeldzinnen (4a-d). (4) a. Als het morgen mooi weer is, dan gaat hij naar het strand. a. (gewone conditionaliteit: indien p, dan q) b. Of het morgen mooi weer is of niet, hij gaat naar het strand. b. (generaliserende conditionaliteit: indien p en indien p, dan q) c. Ook als het morgen geen mooi weer is, gaat hij naar het strand. c. (focusserende conditionaliteit: ook indien p, dan q) d. (Ook) Al is het morgen geen mooi weer, dan gaat hij [toch] naar het strand. 2 d. (concessiviteit: indien p, dan toch q) 2 Zie voetnoot 1. 4

5 Via de tussentrappen van generaliserende en focusserende conditionaliteit, is gewone conditionaliteit overgelopen in concessiviteit. Zoals te zien treedt er vrijwel geen betekenisverschil op tussen (2c) en (2d). Wanneer Ook wordt toegevoegd aan zin (2d) hebben al en als nagenoeg dezelfde betekenis: al zou evengoed een concessief als een conditioneel voegwoord kunnen zijn. De auteurs concluderen dat er via dergelijke polyinterpretabele gevallen, waarin het onderscheid tussen beide typen voegwoord vervaagd is, een geleidelijke verschuiving van conditionaliteit in concessiviteit heeft plaatsgevonden. In figuur 1 is dit schematisch weergegeven. Hiernaast verkennen de auteurs de mogelijkheid dat de overgang zich andersom heeft voltrokken en concessief al, via de tussentrap van focusserende conditionaliteit, tot conditioneel al geherinterpreteerd is. Hoewel ze dit niet onwaarschijnlijk achten, beschouwen ze het niet als mogelijkheid van het ontstaan van conditioneel al. In plaats daarvan menen Van Bree & Van der Hee dat conditioneel al via dit proces opnieuw kan ontstaan. In figuur 1 is dit tussen haakjes toegevoegd. figuur 1: historische ontwikkeling voegwoord al versterkend conditioneel al conditioneel al focusserende conditionaliteit concessief al ( conditioneel al) Kanttekeningen Van Bree & Van der Hee Als men de redenatie van Van Bree & Van der Hee volgt, ligt de toevoeging van het bijwoord al aan de basis van conditioneel al, waarna deze via verschuiving van conceptuele relaties tot concessief al is geïnterpreteerd. Het zou hierom te verwachten zijn dat al als conditioneel voegwoord ook gebruikelijk is in de Middelnederlandse teksten die ze bestudeerd hebben. Zoals ze echter zelf al aangeven zijn de voorbeelden van conditioneel al schaars, en die van concessief al overvloedig. Gezien de relatief zeer hoge frequentie van concessief al in het Middelnederlands lijkt het waarschijnlijker dat dit de oorspronkelijke vorm is, en conditioneel al hieruit is ontstaan. Dit zou betekenen dat het feit dat het bijwoord al, met als betekenis voor alle gevallen, en het concessieve voegwoord al homofonen zijn puur toevallig is. Bekeken vanuit een ander perspectief zou deze fonologische overeenkomst juist als een extra argument voor het idee van Van Bree & Van der Hee kunnen gelden. Wellicht dat de ontwikkelingen plaats hebben gevonden vóór het Middelnederlands schriftelijk werd vastgelegd. De gepresenteerde historische verklaring zal in dit paper worden aangehouden, hoewel verder etymologisch onderzoek vereist is. Zo hebben de auteurs de historische ontwikkeling van het gebruikelijke conditionele voegwoord als in relatie tot die van al niet onderzocht. Op dit specifieke vraagstuk zal in sectie 5.1. op terug worden gekomen Gebruiksaspecten conditioneel al In het vervolgartikel van Van Bree & Van der Hee (2003) is bestudeerd of er verschillen optreden in het gebruik van conditioneel al in vergelijking tot conditioneel als. Hieruit is geconcludeerd dat West-Fries al hetzelfde uitdrukt als Standaardnederlands als, en beide voegwoorden dus in dezelfde situaties gebruikt kunnen worden. Hierna is onderzocht hoe het mogelijk is dat er in de desbetreffende dialecten zowel een conditioneel als een concessief al naast elkaar voor kan komen. Er bleek dat er voor dialectsprekers geen probleem in de interpretatie optreedt, mede dankzij het verhelderende gebruik van woorden als nog en toch. In tegenstelling tot als kan conditioneel al geen nadruk krijgen. Hiervoor kennen zowel het Westlands als het Westfries het conditionele voegwoord as, dat wat betreft woordvolgorde en uitspraak overeenkomst vertoont met als: 5

6 (5) Mooi zô, ás je dat den ok maar doene. (West-Fries) 3. Interne syntaxis conditionele bijzinnen 3.1. Positie al in CP-domein Alvorens de interne syntaxis van conditionele bijzinnen nader te bestuderen, is het zaak de positie van al binnen de CP-structuur vast te stellen. Er is in de taalkunde veelvuldig gepleit voor een uitgebreide left periphery, onder andere in Rizzi (1997), Hoekstra & Zwart (1994), en het eerdere werk van Haegeman over conditionele bijzinnen (2003, 2006). In dit paper wordt er daarentegen uitgegaan van een eenvoudig CP-domein, zoals weergegeven in figuur 2, en aangehouden door onder andere Bennis (2010). Hiervoor is gekozen om de verklaring van conditioneel al niet nodeloos ingewikkeld te maken; het zal blijken dat een enkelvoudige structuur voldoende is en zelfs wenselijk. figuur 2: CP-structuur CP SpecCP C C o Het conditionele voegwoord als staat, als zijnde een complementizer en daarmee het hoofd van de CP, in de C o positie, wat wordt aangetoond door de complementaire distributie tussen als en het finiete werkwoord. Concessief al wordt niet als een complementizer-like element gezien, omdat het deze complementaire distributie niet vertoont, en staat derhalve in de Specifier positie van C o (Broekhuis & Corver 2015). Het West-Friese conditioneel al daarentegen heeft, zoals aangetoond in Van Bree & Van der Hee (2003), dezelfde grammaticale eigenschappen als het Standaardnederlandse als, en zou hierom evengoed als een conditioneel voegwoord gezien kunnen worden. Toch staat conditioneel al niet in de C-positie. Zoals vastgesteld is het bijwoord al oorspronkelijk ter versterking aan het begin van een indirecte vraagzin toegevoegd. Syntactisch gezien heeft zich dit op de volgende manier voltrokken. Al is in eerste instantie een bijwoord van waarschijnlijkheid (zie (3)), en daarmee hoofd van een AdvP dat wordt gegenereerd als adjunct aan de VP. Deze bepaling verplaatst vervolgens via Focus-verplaatsing naar de SpecCP 3, aangezien het als versterkend element wordt toegepast. Deze verplaatsing ziet er als volgt uit: (6) [CP al i [C o is [IP het [VP morgen [V t i [V mooi weer]]]]], dan ga ik naar het strand] Om antwoord te geven op de eerste deelvraag: uitgaande van de historische ontwikkeling staat conditioneel al, in tegenstelling tot als, in SpecCP. Zoals bleek uit Van Bree & Van der Hee ( ), echter, verloor al na verloop van tijd de betekenis van in alle gevallen en verwerd het tot een conditioneel voegwoord. Het is daarom de vraag of het conditionele voegwoord al dezelfde verplaatsingsoperatie ondergaat en dezelfde landingspositie kent als het bijwoord al. In de volgende 3 Het is de vraag of al fonologisch gezien ooit níet in de zinsinitiële positie is voorgekomen. Hoe dan ook vindt syntactisch gezien de onderliggende verplaatsing in (6) plaats. 6

7 sectie zal de interne syntaxis van bijzinnen en bijbehorende voegwoorden worden behandeld, om tot een sluitende verklaring te komen Argumenten voor leftward operator movement Er is reeds veel taalkundig onderzoek verricht naar de interne syntaxis van conditionele bijzinnen, met name door Liliane Haegeman (2003, 2006, 2007, 2010a, 2010b, 2012), waarin zij het verband legt met de syntaxis van bijwoordelijke bijzinnen. In eerdere artikelen (2003, 2006) pleit zij voor de aanwezigheid van verscheidene functionele projecties in de linker periferie, en maakt zij het onderscheid tussen twee verschillende typen conditionele bijzinnen die ofwel een voltallige ofwel een gereduceerde CP-structuur verkiezen. In latere artikelen (2007, 2010a, 2010b, 2012) komt Haegeman hierop terug en onderbouwt ze theorieën van leftward operator movement, waarbij er een element dat een bepaalde feature draagt naar links wordt verplaatst, die voortkomen uit de interne syntaxis van temporele bijwoordelijke bijzinnen. In deze sectie zal de verplaatsingstheorie worden uitgelegd, vanuit het idee dat het voorkomen van conditioneel al hierdoor verklaard kan worden. Het idee dat er in temporele bijwoordelijke bijzinnen verplaatsing plaatsvindt van een operator is afgeleid aan de hand van de ambiguïteit van zin (7), overgenomen uit Haegeman (2010b): (7) I saw Mary in New York when she claimed that she would leave. Deze zin is ambigu tussen twee betekenissen, namelijk dat ik Mary tegenkom op het moment dat ze de bewering doet te gaan vertrekken, en dat ik Mary tegenkom op het moment dat ze daadwerkelijk vertrekt. Deze ambiguïteit wordt veroorzaakt doordat het wh-woord when in twee mogelijke posities gegenereerd kan worden, respectievelijk de high construal, als adjunct van de bepaling she claimed, en de low construal, wanneer het vraagwoord ontstaat in de nog dieper ingebedde IP she would leave. Zie (8): (8) a. I saw Mary in New York [CP when i [IP she claimed [CP that [IP she would leave]] t i]]]] a. high construal: op het moment dat ze de bewering deed b. I saw Mary in New York [CP when i [IP she claimed [CP t i that [IP she would leave t i]]]] b. low construal: op het moment van haar veronderstelde vertrek Er wordt verondersteld dat when hier de wh-operator is, en verplaatst naar de CP van de bijzin. De argumentatie van Haegeman (2010b) volgend, sluit de verplaatsing van de operator bepaalde Main Clause Phenomena (MCP) uit. MCP zijn eigenschappen die zich alleen voordoen in hoofdzinnen. Eén van die MCP is de mogelijkheid om argumenten naar voren te verplaatsen; het is in temporele bijwoordelijke bijzinnen slechts mogelijk om bepaalde adjuncten voorop te plaatsen. Er worden in Haegeman (2010b) verschillende voorbeelden van Main Clause Phenomena gegeven die niet opgaan voor temporele bijzinnen, namelijk locatieve inversie (9a), vooropplaatsing van het werkwoord zijn (9b), en het vooropplaatsen van een gehele VP (9c): (9) a. *We were all much happier when upstairs lived the Browns. b. *When present at the meeting were the company directors, nothing of substance was ever said. c. *When passed these exams you have, you ll get the degree. 7

8 Daarentegen kan een circumstantial adjunct, bijvoorbeeld een bepaling van tijd of manier, het subject wél voorafgaan: d. When last year she started to write this column, I thought she would be fine. Deze asymmetrie tussen argumenten en adjuncten wordt verklaard doordat de verplaatsing van een wh-operator naar de linker periferie de verplaatsing van het argument blokkeert. Er treedt een zogenaamd intervention effect op, dat in (10) geïllustreerd wordt: (10) [CP when i [ XPj [VP ti tj ]]] Haegeman laat zien dat deze argument-adjunct asymmetrie eveneens geldt voor conditionele bijzinnen, (11a-c), en wederom alleen vooropplaatsing van een circumstantial adjunct mogelijk is, (11d): (11) a. *If upstairs live his parents, things will be much simpler. b. *If present at the party are underage children, they won t be able to show the X-rated films. c. *If passed these exams you had, you would have had the degree. d. If on Monday the share price is still at the current level then clearly their defence doesn t hold much water. De voorbeeldzinnen in (11) duiden op de aanwezigheid van een operator die een onderliggende verplaatsing ondergaat die kruist met dat van het argument, evenals in temporele adverbiale bijzinnen. Het is nog wel de vraag of het voegwoord when dan wel if verplaatst, of dat er sprake is van een fonologisch onuitgesproken operator, OP. Uit (12), (2) in Haegeman (2010b), blijkt dat beide mogelijk zijn: (12) a. [CP when i [IP I [VP heard this song] t i]] b. [CP OP i [C o when] [IP I [VP heard this song] t i]] In de volgende sectie 3.3 zal worden bewezen dat (12b) de juiste verplaatsing weergeeft Argumenten voor een null operator Naast de overeenkomst tussen conditionele bijzinnen en temporele bijwoordelijke bijzinnen is er nog een argument voor de verplaatsing van een operator, en in het bijzonder een null operator, namelijk de parallellie tussen conditionele bijzinnen zonder voegwoord en ja/nee-vragen. Het fenomeen dat er in V1-bijzinnen zonder voegwoord, zoals (2a), als Default Value conditionaliteit wordt uitgedrukt, heet Conditional Inversion (Iatridou & Embick 1994). Zoals gesteld in Van Bree & Van der Hee ( ) kent dit type conditionele bijzin zijn oorsprong in de losstaande vraagzin. (2a-b) zijn hier herhaald als (13a-b): 8

9 (13) a. Is het morgen mooi weer? Dan gaat hij naar het strand. (losstaande vraagzin) b. Is het morgen mooi weer, dan gaat hij naar het strand. (Conditional Inversion) Er wordt aangenomen dat er in ja/nee-vraagzinnen een non-overte operator aanwezig is in de SpecCP (Haegeman 2010b). Het voornaamste argument hiervoor is dat er in Germaanse talen voldaan moet worden aan de V2 Constraint, wat inhoudt dat in hoofdzinnen het werkwoord altijd op de tweede plek dient te staan. Indirecte ja/nee-vraagzinnen, echter, lijken hier een uitzondering op te vormen, aangezien deze worden ingeleid door een werkwoord. Door te stellen dat er een non-overte operator in zinsinitiële positie aanwezig is, komt het werkwoord toch op de tweede plaats in de zin te staan, zie (14a). (14) a. [CP OP i [C o is] [IP het [VP morgen mooi weer t i]]]? Dan Wegens de onmisbare vormelijke overeenkomst, wordt er van uit gegaan dat er ook in bijzinnen met Conditional Inversion een null operator in SpecCP staat (Haegeman 2010b), zie (14b): b. [CP OP j [C o is] [IP het [VP morgen mooi weer t j]], dan ] Als aanvullend bewijs voor een null operator in SpecCP wordt er in dit paper gebruik gemaakt van de Criterion Condition van Rizzi (1991), zoals gepresenteerd in Corver (2005): (15) a. Each X[F] must be in a Spec-Head relation with a [F]-operator b. Each [F]-operator must be in a Spec-Head relation with a X[F] De aanwezigheid van een fonologisch lege operator in SpecCP verklaart de I-to-C-movement van het werkwoord: in zowel ja/nee-vraagzinnen als-zinnen met Conditional Inversion is er sprake van feature checking. De Criterion Condition verklaart hiernaast ook de verplaatsing van de operator naar de SpecCP zelf: de operator, die iets als de feature [+temp.] of [+cond.] met zich meedraagt, verplaatst naar links om in Spec-Head relatie te staan met respectievelijk when of if. Op basis van (15) en de zojuist beschreven verplaatsingsoperaties, wordt, cf. het Comparative Criterion uit Corver (2005), het Conditonal Criterion opgesteld: (16) a. Each X[+cond.] must be in a Spec-Head relation with a [+cond.]-operator b. Each [+cond.]-operator must be in a Spec-Head relation with a X[+cond.] De World Operator Nu de aanwezigheid en het verplaatsen van een non-overte operator is bewezen, rijst de vraag wat voor een type element het precies is. In Bhatt & Pancheva (2005) introduceren de auteurs de World Operator. Het idee hierachter is dat conditionele bijzinnen in feite free relatives zijn, oftewel ongebonden relatieve bijzinnen, en dat ze definite descriptions of possible worlds representeren. De World Operator fungeert hierbij als het element dat de variabele van de mogelijke wereld bindt. Zie (17), (46) in Bhatt & Pancheva (2005): (17) a. if John arrives late b. [CP OPw C o [John arrives late in w]] 9

10 Voor een uitgebreide uitleg van de World Operator, wordt er verwezen naar Bhatt & Pancheva (2005). In het licht van (16), en wegens gebrek aan overtuigende argumentatie om de World Operator aan te nemen, zal in dit Bachelor Eindwerkstuk simpelweg een null operator OP met als feature [+cond.] worden aangenomen Generatiepositie null operator Het oorspronkelijke argument om een verplaatsingsoperatie in bijzinnen aan te nemen was de ambiguïteit tussen high construal en low construal, veroorzaakt door de verschillende mogelijke plekken waar de wh-operator gegenereerd kan worden. Er is echter in conditionele bijzinnen, in tegenstelling tot temporele bijzinnen, juist geen low construal mogelijk. Vergelijk (18a-b), (26a-b) in Haegeman (2010b): (18) a. I will leave when you say you will do. (i) high construal: op het moment dat jij aankondigt te gaan vertrekken (ii) low construal: op het moment dat jij vertrekt b. I will leave if you say you will do. (i) high construal: op voorwaarde dat jij aankondigt te gaan vertrekken (ii) *low construal: op voorwaarde dat jij vertrekt Dit leidt tot de vraag waar de null operator in conditionele bijzinnen zijn oorsprong kent. Haegeman beweert dat de OP niet wordt gegenereerd in de VP zelf, maar in een functionele projectie boven de CP, namelijk de IrrealisP. Bhatt & Pancheva (2006) verklaren het gebrek aan low construal in conditionele bijzinnen door te stellen dat de World operator slechts locaal kan binden, dus niet over zinsdelen. Met andere woorden, de World Operator bindt zich altijd met het hoogste predicaat. Op het vraagstuk van de generatiepositie van de null operator zal nog kort worden teruggekomen in sectie Verklaringen Zoals aangetoond in sectie 3 verplaatst er in conditionele bijzinnen een stille conditionele operator naar de SpecCP positie. Op basis van deze theorieën wordt in sectie 4.1. betoogd dat West-Fries conditioneel al de fonologisch overte vorm is van deze operator, en het hoofd vormt van een CondP, cf. de ComparP in Corver (2005). In sectie 4.2. zal het betekenisverschil tussen conditioneel al en concessief al op vergelijkbare wijze worden verklaard aan de hand van een fonologisch optioneel overte operator van concessiviteit en een ConcP Fonologische vorm null operator Allereerst zal worden aangetoond dat er in Nederlandse en West-Friese conditionele bijzinnen, evenals in de Engelse voorbeeldzinnen hierboven, sprake is van een null operator. Wanneer men de Main Clause Phenomena uit sectie 3.2. toepast op conditionele zinnen met het voegwoord als, treden dezelfde restricties op, zie (19a-c). Wederom is het slechts mogelijk een adjunct voorop te plaatsen, (19d). (19) a. *Als boven zijn ouders wonen, zou alles veel simpeler zijn. b. *Als aanwezig bij het feestje minderjarige kinderen zijn, kunnen ze geen 10

11 c. *Als deze examens je gehaald had, had je een diploma gehad. d. Als morgen het mooi weer is, gaat hij naar het strand. Hetzelfde lijkt te gelden voor bijzinnen met conditioneel al uit het West-Fries, zie (20a-d): (20) a. *Al wonen boven zijn ouders, zou alles veel simpeler zijn. b. *Al zijn aanwezig bij het feestje minderjarige kinderen, kunnen ze geen c. *Al had deze examens je gehaald, had je een diploma gehad. d. Al is morgen het mooi weer, gaat hij naar het strand. Er doen zich nu twee mogelijkheden voor. Ofwel de conditionele operator is in zinnen met conditioneel al non-overt, en staat in Spec-Head relatie met al, zoals we gezien hebben bij when, if, en als, ofwel conditioneel al is zelf de fonologisch overte vorm van OP [+cond.]. Wanneer we ervan uitgaan dat de null operator links van conditioneel al staat, lijkt het probleem zich voor te doen dat er geen syntactische positie meer vrij is waar OP heen kan verplaatsen, aangezien conditioneel al reeds in SpecCP staat. Om de null operator toch onder te brengen wordt er, vergelijkbaar aan de ComparP en de SuperlativeP uit Corver (2005), de Conditional Phrase geïntroduceerd, die ontspringt uit de SpecCP. Hierin staat op de Specifier positie de operator met [+cond.], en wordt het hoofd, Cond o, ingenomen door conditioneel al. Zie figuur 3. figuur 3: de CondP CP CondP C SpecCondP OP [+cond.] Cond C X [+cond.] Cond o al [+cond.] Dankzij de CondP is er nu syntactisch gezien voldoende ruimte vrij links van conditioneel al om de OP te kunnen herbergen. Er kunnen echter ook andere constituenten in SpecCondP komen te staan, terwijl de conditionele betekenis behouden blijft, blijkens de grammaticaliteit van (21): (21) Alleen al is het morgen mooi weer, gaat hij naar het strand. (West-Fries) Alleen als het morgen mooi weer is, gaat hij naar het strand. In zin (19) is alleen een focus markeerder die de unieke conditie geeft waar aan voldaan moet worden. Het feit dat er in (19) alsnog voorwaardelijkheid wordt uitgedrukt, ondanks dat de SpecCondP niet gevuld wordt door de operator van conditionaliteit, wijst erop dat al zelf de OP is. 11

12 Bovendien doet de gelijkenis tussen de verplaatsing die conditioneel al historisch gezien ondergaat en de veronderstelde verplaatsing van de null operator vermoeden dat we te maken hebben met een en hetzelfde element; vergelijk voorbeeldzinnen (6) en (14b). Het lijkt niet onwaarschijnlijk dat het de verplaatsing van conditioneel al is die de agrammaticaliteit van (18a-c) veroorzaakt, op dezelfde manier als de null operator in zinnen (17a-c). Dat het inderdaad de verplaatsing van al is die de intervention effect teweeg brengt kan verklaard worden door de onmogelijkheid voor OP om naar de Spec-positie van de CondP verplaatsen. Het is immers alleen mogelijk voor elementen om naar een positie te verplaatsen die de oorsprong positie van datzelfde element c-commandeert (Zwart 2004). De SpecCondP c-commandeert slechts Cond o. Als laatste argument wordt er betoogd dat al semantisch gezien niets toevoegt aan zinnen met Conditional Inversion, in tegenstelling tot de versterkende betekenis die het bijwoord al oorspronkelijk had. Voor sprekers van het West-Fries betekenen (23a) en (23b) namelijk hetzelfde: (23) a. Is het morgen mooi weer, dan gaat hij naar het strand. b. Al is het morgen mooi weer, dan gaat hij naar het strand. Dit wordt bevestigd door de bevinding uit de enquêtes van Van Bree & Van der Hee (2003) dat conditioneel al geen nadruk kan krijgen. Wanneer sprekers van het Westfries nadruk wilden geven aan het conditionele voegwoord, maakten ze gebruik van ás, zoals in (2). Gezien de woordvolgorde is ás eerder een fonologische aanpassing van het Standaardnederlandse als dan een beklemtoond conditioneel al. Hieruit kan worden opgemaakt dat conditioneel al slechts een operator is die de feature van conditionaliteit uitdrukt en verder geen semantische toevoeging geeft. 4 Gebaseerd op de bovenstaande argumenten kan er antwoord gegeven worden op de tweede deelvraag: conditioneel al is de fonologisch overte vorm van de null operator van conditionaliteit die aanwezig is in elke conditionele bijzin. Op deze manier geeft de null operator theorie de verklaring voor de aanwezigheid van conditioneel al, en vormt de grammaticaliteit van conditioneel al in het West-Fries op haar beurt ook een extra argument voor deze zelfde theorie Overeenkomst World Operator Een opvallende observatie ten gunste van het idee dat West-Fries al een conditionele operator is, is de overeenkomst tussen de World Operator en de oorspronkelijke betekenis van het bijwoord al, namelijk voor alle gevallen. Op een vergelijkbare manier waarop de World Operator mogelijke werelden introduceert, beschrijft het bijwoord al een definiete situatie waarin in alle hypothetische gevallen (cf. mogelijke werelden) p gelijk is aan q. Hoewel de World Operator, zoals gezegd, in dit Bachelor Eindwerkstuk niet wordt aangehouden, zou deze gelijkenis in semantiek verder onderzocht kunnen worden, om wellicht als extra argument te dienen voor zowel de aard van conditioneel al, als het bestaan van de World Operator. 4 De redenen voor het gebruik van al in plaats van alleen Conditionele Inversie zouden pragmatisch kunnen zijn. Een toevoeging van een conditioneel voegwoord zou bijvoorbeeld de mogelijkheid dat spreker 1 aan spreker 2 een vraag wil stellen uitsluiten, en zo de ruimte die anders zou ontstaan voor spreker 2 om antwoord te geven weren. 12

13 Generatiepositie null operator verklaard Zoals bleek uit de bovenstaande sectie, tonen de verplaatsing die conditioneel al historisch gezien ondergaat en de veronderstelde verplaatsing van de null operator overeenkomsten. Nu is aangetoond dat conditioneel al de uitspelling is van OP [+cond.], kunnen de verplaatsingsoperaties ook daadwerkelijk op één lijn worden gesteld. Zie (24a-b), (24a) is hier een herhaling van (6a): (24) a. [CP al i [+cond.] [C o is [+cond.] [IP het [VP morgen [V t i [V mooi weer]]]]], dan ga ik naar het strand] b. [CP OP j [+cond.] [C o is [+cond.] [IP het [VP morgen [V t j [V mooi weer]]]]], dan ga ik naar het strand] (24b) verduidelijkt de ontstaanspositie van de null operator en verklaart ook het feit dat low construal is uitgesloten in conditionele zinnen: de null operator wordt als adjunct aan de VP gegenereerd Een ConcP in de SpecCP Nu is bewezen dat conditioneel al de uitgesproken vorm is van de null operator van conditionaliteit, rest de vraag hoe het mogelijk is dat concessief al op dezelfde positie in de zin staat, namelijk SpecCP, maar toch een andere conceptuele relatie uitdrukt. De verklaring die hiervoor gegeven wordt is dat concessief al het hoofd is van een uitgebreide Concessive Phrase, waarvan zich in de Spec positie de optioneel aanwezige operator van concessiviteit ook bevindt. Conform het Concessive Criterion staat ook in een Spec-Head relatie met al, en op haar beurt staat de gehele ConcP in Spec-Head relatie met de constituent in C o, wat de verplaatsing van het werkwoord verklaart. Zie figuur 5. figuur 4: de ConcP CP ConcP C SpecConcP (ook)[+conc.] Conc C o X [+conc.] Conc o al[+conc.] Het primaire argument om aan te nemen dat er in concessieve al-zinnen in feite altijd een covert ook aanwezig is, is dat deze, evenals conditioneel al, naast de feature geen semantische waarde toevoegt aan de zin. Er wordt betoogd dat er, vergelijkbaar met (23a-b), geen betekenisverschil optreedt tussen concessief al en ook al. Zie de Standaardnederlandse zinnen (25a-b): (25) a. Al is het morgen slecht weer, hij gaat toch naar het strand. b. Ook al is het morgen slecht weer, hij gaat toch naar het strand. Ook is dus in elke concessieve al zin aanwezig, maar is fonologisch optioneel overt. Als tegenargument kan worden gesteld dat ook een focusmarkeerder is, met bepaalde pragmatische effecten. Hoewel het weliswaar mogelijk is om met ook nieuwe informatie te markeren of nadruk te geven, moet dit bewerkstelligd worden door het gebruik van prosodische kenmerken. Een voorbeeld hiervan is een 13

14 beklemtoonde uitspraak: óók. Met andere woorden, ook in ook al heeft niet inherent iets als een feature [+nadruk] of de eigenschap dat het nieuwe informatie markeert. De constituent zelfs, daarentegen, lijkt wel dergelijke functies te hebben. Zelfs kan dus als een operator gezien kunnen worden, die naast [+conc.] ook een feature heeft als [+nadruk], zie (26). (26) [CP Zelfs [+conc.] [+nadruk] al [+conc.] [+nadruk] [C o is [+conc.] [+nadruk] [IP het [VP morgen slecht weer]]], hij gaat toch naar het strand.] Om antwoord te geven op de derde deelvraag is er, de verklaring van conditioneel al spiegelend, een ConcP geïntroduceerd, waarvan concessief al het hoofd vormt en er in de SpecConcP een null operator van concessiviteit staat, die als fonologische vorm ook heeft Over focusserende conditionaliteit In het licht van de hierboven gepresenteerde theorie over ook en het bestaan van een ConcP, kan er opnieuw gekeken worden naar voorbeeldzin (4c), hier herhaald als (23): (23) Ook als het morgen geen mooi weer is, gaat hij naar het strand. Het zou te verwachten zijn dat deze zin agrammaticaal is, wegens het feit dat de operator ook, met [+conc.], niet in Spec-Head relatie kan komen te staan met het voegwoord als, dat de feature [+cond.] heeft. Wanneer we naar de betekenis kijken, echter, lijkt het aannemelijk dat zowel de operator als het voegwoord als beide features met zich meedraagt. In deze voorbeeldzinnen is er namelijk sprake van de conceptuele relatie focusserende conditionaliteit; er wordt dus noch zuivere conditionaliteit noch zuivere concessiviteit uitgedrukt. Niet voor niets wordt dit type conceptuele relatie ook wel concessive conditional genoemd (König & Siemund 2000): beide conceptuele relaties worden als het ware tegelijkertijd uitgedrukt. Het feit dat de operator van concessiviteit in Spec-Head relatie komt te staan met als verklaart juist dat er niet een eenduidige conceptuele relatie voorkomt. Dit zelfde grijze gebied in betekenis lijkt te gelden voor het West-Fries voor conditioneel al-zinnen, waarbij de operator ook in SpecCondP komt te staan. Zie (24a-b), dat de betekenis heeft van (23): (24) a. Ook al is het morgen geen mooi weer, gaat hij naar het strand. (West-Fries) b. [CP [CondP Ook [+conc.] [+cond.] [Cond o al [+conc.] [+cond.]]] [C o is [+conc.] [+cond.] [IP het [VP morgen geen mooi weer]]]], gaat hij naar het strand. 14

15 5. Overig 5.1. De syntaxis van als In het artikel over de historische ontwikkeling van conditioneel al tonen Van Bree & Van der Hee ( ) aan dat deze aan de basis ligt van concessief al, maar verrichten verder geen vergelijkend onderzoek naar de relatie met het gebruikelijke conditionele voegwoord als. Ze bestuderen bijvoorbeeld niet of als al bestond en in gebruik was vóór al, of dat het pas later opdook. Wellicht dat als oorspronkelijk ook voortgekomen is uit conditioneel al. In deze sectie wordt de mogelijkheid verkend dat als in feite een syntactisch rijke structuur heeft en morfologisch compositioneel is opgebouwd uit conditioneel al en het affix s. Hierbij rijzen de vragen wat voor een element s is en hoe al + -s syntactisch gezien is opgebouwd. Een aannemelijke verklaring zou kunnen zijn dat s een werkwoordelijk element is. Historisch gezien zou de meest gebruikelijke toepassing van conditioneel al een combinatie kunnen zijn geweest met het werkwoord zijn, zoals in (1a). Op deze manier werd al + is een canonieke combinatie, die na verloop van tijd in de uitspraak samen werd gevoegd tot als. Dit is niet ondenkbaar gezien de aard van het koppelwerkwoord zijn, dat semantisch gezien leeg is en louter functioneert als verbinder. Aangezien is naar C o verplaatst om in Spec-Head relatie te staan met conditioneel al, en vanuit het idee dat s in wezen is is, zou de syntactische structuur van als er als volgt uitzien. figuur 5: de morfologische compositionaliteit van als CP SpecCP al [+cond.] C C -s [+cond.] De vraag is nu hoe de aanwezigheid van het werkwoord aan het einde van de conditionele bijzin wordt verantwoord. Een verklaring zou kunnen zijn dat men, nadat al en is tot één woord verwerden, weer een werkwoord had toegevoegd aan het eind van de bijzin, aangezien het leek alsof deze geheel ontbrak. Dit werkwoord ondergaat geen I-to-C movement, wegens het feit dat C o al is opgevuld door s. Deze diachrone ontwikkeling zou er als volgt uit zien: figuur 6: de totstandkoming van als Al is het morgen mooi weer, dan Al-s het morgen mooi weer, dan Als het morgen mooi weer is, dan Deze oplossing lijkt echter te simpel, en is problematisch omdat er geen syntactische positie is waar het tweede werkwoord gegenereerd kan worden. Een structureel gezien logischere verklaring zou zijn dat er in de onderliggende syntactische structuur van elke als-zin in feite een bijzin wordt ingebed. In (27b) wordt de onderliggende syntaxis van (27a) gesechetst: (27) a. Als het morgen mooi weer is, gaat hij naar het strand. b. Al is [het zo dat] het morgen mooi weer [is], gaat hij naar het strand. 15

16 Syntactisch gezien zou dit betekenen dat er in de onderliggende structuur een geheel nieuwe CP ontstaat. Zie figuur 7: figuur 7: de onderliggende ingebedde bijzin in als-zinnen CP SpecCP al[+cond.] C C o -s[+cond.] IP CP het zo SpecCP C C o dat het morgen mooi weer is Dit zou verklaren dat er twee werkwoordelijke elementen in de zin staan, aangezien er nu twee posities zijn waar deze gegenereerd kunnen worden. Bovendien is het een aannemelijkere oplossing voor het feit dat s in wezen is is, omdat dit in elk geval opgaat, ongeacht het werkwoord in de bijzin, in plaats van dat er van uit moet worden gegaan dat al + is de meest voorkomende constructie was. Bovendien verklaart dit waarom in als-zinnen de bijzinsvolgorde wordt behouden, en tegelijkertijd toch sprake is van conditioneel al. Een argument tegen het idee van een werkwoordelijk element s als affix aan conditioneel al is de als was hij constructie, zoals in de volgende voorbeeldzin (28a), dat de betekenis heeft van (28b). (28) a. Hij keek me aan, als was hij verdoofd. b. Hij keek me aan, alsof hij verdoofd was. De complementaire distributie in (28b) tussen of uit alsof en was voor de C-positie doet vermoeden dat als als één constituent in SpecCP staat, wat de morfologische compositionaliteit van als uit zou sluiten. Kortom, het idee dat als in wezen opgebouwd is uit de conditionele operator al en een werkwoordelijk element -s lijkt aannemelijk, maar kan nog niet hard worden gemaakt. 16

17 6. Conclusie In dit Bachelor Eindwerkstuk is aan de hand van een historische ontwikkeling van conditioneel al en theorieën over de interne syntaxis van conditionele bijzinnen de syntactische structuur van dit verschijnsel geanalyseerd. Uit de historische verplaatsing van het bijwoord al, is gebleken dat conditioneel al, evenals concessief al, de SpecCP positie opvult. Er is bewezen dat conditioneel al de uitspelling is van de non-overte operator van conditionaliteit, aan de hand van een Conditional Phrase en het Conditional Criterion, de overeenkomsten tussen de veronderstelde verplaatsingen van conditioneel al en dat van de null operator, en het feit dat conditioneel al semantisch gezien geen toevoeging heeft. Het betekenisverschil dat tussen conditioneel al en concessief al optreedt valt te verklaren door een ConcP in de SpecCP, waarvan in de specifier positie een fonologisch optioneel aanwezige null operator van concessiviteit staat, namelijk ook. Standaardtalig concessief al staat, als zijnde het hoofd van de ConcP, hiermee in Spec-Head relatie, en ontleent hieraan haar betekenis. Hoewel de onderzoeksvragen beantwoord zijn, is verder etymologisch onderzoek naar de historische ontwikkeling van de Nederlandse voegwoorden vereist om de gepresenteerde verklaringen te verstevigen. Het is bijvoorbeeld nog onduidelijk hoe als zich historisch gezien heeft ontwikkeld, en of als eerder in gebruik was dan conditioneel al. Door conditioneel al en de null operator gelijk te stellen, is er duidelijk geschept over de veronderstelde ontstaantspositie van OP [+cond.], en zou er vanuit dit oogpunt opnieuw gekeken kunnen worden naar het intervention effect dat optreedt in conditionele bijzinnen. 17

18 7. Bibliografie Bennis, H. (2010). Syntaxis van het Nederlands. Amsterdam: Amsterdam University Press. Bhatt, R. & Pancheva, R. (2006). Conditionals. In M. Everaert & H. Van Riemsdijk (eds.), The Blackwell Companion to Syntax ( ). Oxford: Blackwell Publishing Ltd. Broekhuis, H. & Corver, N. (2015). Syntax of Dutch (Vol. 3). Amsterdam: Amsterdam University Press. Corver, N. (2005). Double Comparatives and the Comparative Criterion. Revue Linguistique de Vincennes 34, Danckaert, L. & Haegeman, L. (2012). Conditional clauses, Main Clause Phenomena and the syntax of polarity emphasis. Linguistik Aktuell/Linguistic Today, 34(4), Haegeman, L. (2003). Conditional Clauses: External and Internal Syntax. Mind & Language, 18(4), Haegeman, L. (2006). Conditionals, factives and the left periphery. Lingua, 116(10), Haegeman, L. (2007). Operator movement and topicalisation in adverbial clauses. Folia Linguistica, 41(3-4), Haegeman, L. (2010). The internal syntax of adverbial clauses. Lingua, 120(3), Haegeman, L. (2010). The Movement Derivation of Conditional Clauses. Linguistic Inquiry, 41(4), Hoekstra, E. & Zwart, C. J. W. (1994). De Structuur van de CP: Functionele Projecties voor Topics en Vraagwoorden in het Nederlands. Spektator, 23(3), Iatridou, S. & Iambick, D. (1994). Conditional Inversion. In M. Gonzalèz (ed.), Proceedings of the North Eastern Linguistic Society, 23, ( ). Amherst: Graduate Linguistics Student Association. König, E. & Siemund, P. (2000). Causal and concessive clauses: Formal and semantic relations. In E. Couper- Kuhlen & B. Kortmann (eds.), Cause Condition Concession Contrast. Cognitive and Discourse Perspectives ( ). Berlin: Mouton de Gruyter. Rizzi, L. (1991). Residual verb second and the Wh-criterion. Gèneve: Université de Genève. Rizzi, L. (1997). The fine structure of the left periphery. In L. Haegeman (Ed.), Elements of Grammar ( ). Dordrecht: Kluwer. Van Bree, C., & Van der Hee, J. ( ). Conditioneel al. Taal & Tongval, 15-16, Van Bree, C., & Van der Hee, J. (2003). Conditioneel al (2). Taal & Tongval, 55, Zwart, C. J. W. (1993). Dutch Syntax: A Minimalist Approach. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen. Zwart, C.J.W. (2004). Zinsleer: begrip van de syntaxis. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen. 18

De syntaxis van conditioneel al The Syntax of the Conditional Use of al

De syntaxis van conditioneel al The Syntax of the Conditional Use of al 30 LingUU 2.1 2018 Research De syntaxis van conditioneel al The Syntax of the Conditional Use of al S.L. (Sjoerd) Bosma Manuscript geschreven tijdens zijn BA Nederlandse Taal en Cultuur, Universiteit Utrecht,

Nadere informatie

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 7

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 7 LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 7 2/121 Vandaag: vierde college Regeer- en Bindtheorie (4/6) 3/121 Vorige colleges:! structuur van alle woordgroepen (X -theorie) XP YP X X ZP specifier

Nadere informatie

R.A.N. (Romy) van Drie BA Nederlandse Taal en Cultuur, Universiteit Utrecht, Utrecht, Nederland.

R.A.N. (Romy) van Drie BA Nederlandse Taal en Cultuur, Universiteit Utrecht, Utrecht, Nederland. 26 LingUU 1.1 2017 Research Of dat en de gevolgen voor de C-projectie Een nadere analyse van of dat als complex voegwoord Of dat and its consequences for the CP: A further analysis of of dat as a complex

Nadere informatie

Samenvatting. subject I

Samenvatting. subject I 221 Samenvatting Recente ontwikkelingen in de generatieve taalkunde hebben niet geleid niet tot nieuwe inzichten omtrent de factoren die de positie van het finiete werkwoord in een bevestigende zin bepalen.

Nadere informatie

We gaan het hebben over de woordvolgorde in Engelse zinnen.

We gaan het hebben over de woordvolgorde in Engelse zinnen. Wordorder. We gaan het hebben over de woordvolgorde in Engelse zinnen. 2. SVO In de taalkunde wordt Engels als een SVO-taal beschouwd, vanwege de volgorde van woorden in een zin. SVO staat voor Subject,

Nadere informatie

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 13 (slot)

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 13 (slot) LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 13 (slot) 2/69 Vandaag: vierde college Minimalisme (4/4) 3/69 Minimalisme! voortzetting van de generatieve syntaxis (1991-heden)! kernidee: de grammatica

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29991 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Sun, Hongyuan Title: Temporal construals of bare predicates in Mandarin Chinese

Nadere informatie

De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie / 15:06 Pag. 47. Kaart 17. Ik heb de band lek, getekend door C. van Bree in 1991.

De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie / 15:06 Pag. 47. Kaart 17. Ik heb de band lek, getekend door C. van Bree in 1991. De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie 07-11-13 / 15:06 Pag. 47 47 Kaart 17. Ik heb de band lek, getekend door C. van Bree in 1991. De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie 07-11-13 / 15:06

Nadere informatie

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 11

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 11 LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 11 2/68 Vandaag: tweede college Minimalisme (2/4) 3/68 Minimalisme! voortzetting van de generatieve syntaxis (1991-heden)! kernidee: de grammatica

Nadere informatie

Boekbesprekingen. Nederlandse Taalkunde, jaargang 17, 2012-1

Boekbesprekingen. Nederlandse Taalkunde, jaargang 17, 2012-1 Jan-Wouter Zwart. The Syntax of Dutch. Cambridge: Cambridge University Press, 2011, viii + 402 blz. ISBN 978 0 521 87128 0 (HB). GBP 65,00. The Syntax of Dutch van Jan-Wouter Zwart is verschenen als elfde

Nadere informatie

The expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A.

The expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A. UvA-DARE (Digital Academic Repository) The expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A. Link to publication Citation for published version (APA): van Rijn, M. A. (2017).

Nadere informatie

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 12

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 12 LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 12 2/96 Vandaag: derde college Minimalisme (3/4) 3/96 Minimalisme! voortzetting van de generatieve syntaxis (1991-heden)! kernidee: de grammatica

Nadere informatie

Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding. G.J.E. Rutten

Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding. G.J.E. Rutten 1 Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding G.J.E. Rutten Introductie In dit artikel wil ik het argument van de Amerikaanse filosoof Alvin Plantinga voor

Nadere informatie

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 8

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 8 LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 8 2/89 Vandaag: vijfde college Regeer- en Bindtheorie (5/6) 3/89 Vorige colleges:! structuur van alle woordgroepen (X -theorie) XP YP X X ZP specifier

Nadere informatie

Cover Page. Author: Scholz, Franziska Title: Tone sandhi, prosodic phrasing, and focus marking in Wenzhou Chinese Issue Date:

Cover Page. Author: Scholz, Franziska Title: Tone sandhi, prosodic phrasing, and focus marking in Wenzhou Chinese Issue Date: Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19983 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Scholz, Franziska Title: Tone sandhi, prosodic phrasing, and focus marking in

Nadere informatie

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 9

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 9 LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 9 2/97 Vandaag: zesde college Regeer- en Bindtheorie (6/6) 3/97 Vorige colleges:! structuur van alle woordgroepen (X -theorie) XP YP X X ZP specifier

Nadere informatie

De semantiek van zinnen met ook in het Nederlands Een onderzoek naar de semantische mogelijkheden voor samengestelde zinnen met ook.

De semantiek van zinnen met ook in het Nederlands Een onderzoek naar de semantische mogelijkheden voor samengestelde zinnen met ook. De semantiek van zinnen met ook in het Nederlands Een onderzoek naar de semantische mogelijkheden voor samengestelde zinnen met ook. Iris van der Wulp Studentnummer: 4295609 BA Eindwerkstuk Nederlandse

Nadere informatie

Inleiding. Syntaxis: de combinaties van woorden tot woordgroepen en zinnen.

Inleiding. Syntaxis: de combinaties van woorden tot woordgroepen en zinnen. Zinnen 2 Inleiding Syntaxis: de combinaties van woorden tot woordgroepen en zinnen. Wat voor rol spelen de kenmerken van de woorden hierbij? Wat voor soort woordvolgordes vinden we? Hoe kunnen die woordvolgordes

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20984 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hosono, Mayumi Title: Object shift in the Scandinavian languages : syntax, information

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands De vraag die in dit proefschrift centraal staat, betreft de aard van aspectuele verschillen in het Russisch. Het belangrijkste doel is het aanwijzen van een eigenschap of

Nadere informatie

Samenvatting Nederlands Module 9

Samenvatting Nederlands Module 9 Samenvatting Nederlands Module 9 Samenvatting door een scholier 1519 woorden 26 juni 2004 7,5 55 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Kiliaan Module 9: A3 Tekstsoorten A4 Structuur van de boodschap C4

Nadere informatie

Derivations & Evaluations. On the syntax of subjects and complementizers Dekkers, J.R.M.

Derivations & Evaluations. On the syntax of subjects and complementizers Dekkers, J.R.M. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Derivations & Evaluations. On the syntax of subjects and complementizers Dekkers, J.R.M. Link to publication Citation for published version (APA): Dekkers, J. R.

Nadere informatie

Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens

Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens Transparency in language. A typological study Sterre Leufkens Een taal kun je zien als een verzameling vormen (woorden, zinnen, klanken, regels),

Nadere informatie

Cor van Bree & Jeroen van der Hee. Cor van Bree & Jeroen van der Hee. Conditioneel al (2)

Cor van Bree & Jeroen van der Hee. Cor van Bree & Jeroen van der Hee. Conditioneel al (2) Cor van Bree & Jeroen van der Hee Cor van Bree & Jeroen van der Hee Conditioneel al (2) Abstract In the second part of this article we discuss the possibilities of the conditional use of al. In general

Nadere informatie

Initiële coördinatie en de identificatie van woordgroepen. Petra Hendriks en Jan-Wouter Zwart

Initiële coördinatie en de identificatie van woordgroepen. Petra Hendriks en Jan-Wouter Zwart Initiële coördinatie en de identificatie van woordgroepen Petra Hendriks en Jan-Wouter Zwart 1. De hiërarchische structuur van zinnen Een belangrijk resultaat van de moderne taalkunde is de ontdekking

Nadere informatie

DEEL 1 TABU SQUIBNUMMER. Tabu verschijnt onder auspiciön van de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit. Jaargang 25, nummer 3, 1995

DEEL 1 TABU SQUIBNUMMER. Tabu verschijnt onder auspiciön van de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit. Jaargang 25, nummer 3, 1995 TABU SQUIBNUMMER Tabu verschijnt onder auspiciön van de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen. Jaargang 25 loopt varr januari 1995 tot en met december 1995, verschijnt in vier afleveringen

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands Congruentie is het verschijnsel in natuurlijke taal dat de vorm van het ene woord afhangt van de kenmerken van een ander woord. Zo hangt in het Nederlands de vorm van het

Nadere informatie

Samenvatting. wh-vraagzinnen genoemd, omdat in het Engels dergelijke vraagwoorden met de letters wh beginnen.

Samenvatting. wh-vraagzinnen genoemd, omdat in het Engels dergelijke vraagwoorden met de letters wh beginnen. Samenvatting Talen verschillen in de wijze waarop woorden en zinnen of delen daarvan gecombineerd worden om een betekenisvolle expressie te vormen. Bijvoorbeeld, in de Engelse wh-vraagzin Who does John

Nadere informatie

Wat het Nederlands ons nog meer kan leren over de Jespersencyclus

Wat het Nederlands ons nog meer kan leren over de Jespersencyclus Wat het Nederlands ons nog meer kan leren over de Jespersencyclus Hedde Zeijlstra* Abstract In zijn bijdrage Wat het Nederlands ons kan leren over de Jespersencyclus (dit nummer) stelt Johan van der Auwera

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands Dit proefschrift gaat over de grammatica van het Makhuwa. Deze Bantoetaal wordt gesproken in het noorden van Mozambique en het zuiden van Tanzania. Naar schatting zijn er

Nadere informatie

Weer functionele projecties. Jan-Wouter Zwart en Eric Hoekstra. *

Weer functionele projecties. Jan-Wouter Zwart en Eric Hoekstra. * 1 Weer functionele projecties. Jan-Wouter Zwart en Eric Hoekstra. * Abstract Reply to Arie Sturm, Over functionele projecties [On Functional Projections], Nederlandse Taalkunde 1.3 (1996), 191-206. The

Nadere informatie

53. Anders ga je met pensioen!

53. Anders ga je met pensioen! 53. Anders ga je met pensioen! Alex Reuneker, Universiteit Leiden 1 Het bijwoord anders kent volgens Smessaert en Van Belle (2010) drie typen gebruik, als in (1)-(3). (1) Ze zullen zich morgen anders gedragen

Nadere informatie

College 4: Gegeneraliseerde Kwantoren

College 4: Gegeneraliseerde Kwantoren Semantiek CKI/CAI Utrecht, herfst 2008 College 4: Gegeneraliseerde Kwantoren Onderwerpen: NP denotaties als verzamelingen van verzamelingen, monotoniciteit bij kwantoren, determiner denotaties als relaties

Nadere informatie

Semantic Versus Lexical Gender M. Kraaikamp

Semantic Versus Lexical Gender M. Kraaikamp Semantic Versus Lexical Gender M. Kraaikamp Samenvatting Semantisch versus lexicaal geslacht: synchrone en diachrone variatie in Germaanse geslachtscongruentie De meeste Germaanse talen, waaronder het

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

V3 in het Nederlands. Eindwerkstuk BA Taal- en Cultuurstudies Faculteit Geesteswetenschappen Universiteit Utrecht. Jorik Geutjes Studentnummer

V3 in het Nederlands. Eindwerkstuk BA Taal- en Cultuurstudies Faculteit Geesteswetenschappen Universiteit Utrecht. Jorik Geutjes Studentnummer V3 in het Nederlands Eindwerkstuk BA Taal- en Cultuurstudies Faculteit Geesteswetenschappen Universiteit Utrecht Jorik Geutjes Studentnummer 3341291 Juli 2011 Begeleider: Dr. Marjo van Koppen Inhoudsopgave

Nadere informatie

Programmaschema BA Taalwetenschap. Traject Taalbeschrijving

Programmaschema BA Taalwetenschap. Traject Taalbeschrijving Programmaschema BA Taalwetenschap Traject Taalbeschrijving 2 e jaar: semester Cursusnaam ECTS Niveau I Beschrijvende taalkunde I 5 200 I Historische taalkunde II 5 200 I Wetenschapsfilosofie 5 200 I Trajectgebonden

Nadere informatie

SAMENVATTING Het doel van dit proefschrift is drieledig. Ten eerste wordt inzicht verschaft in het gebruik van directe-rede-constructies (bijvoorbeeld Marie zei: Kom, we gaan! ) door sprekers met afasie.

Nadere informatie

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 10

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 10 LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 10 2/79 Vandaag: eerste college Minimalisme (1/4) 3/79 Minimalisme! voortzetting van de generatieve syntaxis (1991-heden)! kernidee: de grammatica

Nadere informatie

Inleiding: Combinaties

Inleiding: Combinaties Zinnen 1 Inleiding: Combinaties Combinaties op verschillende niveaus: Lettergrepen als combinaties van fonemen. Woorden als combinaties van morfemen. Zinnen als combinaties van woorden en woordgroepen.

Nadere informatie

2. Syntaxis en semantiek

2. Syntaxis en semantiek 2. Syntaxis en semantiek In dit hoofdstuk worden de begrippen syntaxis en semantiek behandeld. Verder gaan we in op de fouten die hierin gemaakt kunnen worden en waarom dit in de algoritmiek zo desastreus

Nadere informatie

5 havo Nederlands mevr. Rozendaal. Leesvaardigheid examenvoorbereidingen

5 havo Nederlands mevr. Rozendaal. Leesvaardigheid examenvoorbereidingen naam: Leesvaardigheid examenvoorbereidingen Opdracht: vul de juiste begrippen in op de lege plekken. Je kunt kiezen uit: acceptatie afhankelijk belanghebbend beschouwing betrouwbare deskundige discussiant

Nadere informatie

Wat? Betekenis 2: lambda-abstractie. Boek. Overzicht van dit college. Anna Chernilovskaya. 7 juni 2011

Wat? Betekenis 2: lambda-abstractie. Boek. Overzicht van dit college. Anna Chernilovskaya. 7 juni 2011 Wat? Betekenis 2: lambda-abstractie Anna Chernilovskaya 7 juni 2011 Vorige keer: Predicaatlogica Vertaling van zinnen Deze keer: Predicaatlogica uitbreiding Vertaling van zinnen in details Overzicht van

Nadere informatie

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 4

LTX016B05. Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis. College 4 LTX016B05 Nieuwe ontwikkelingen in de syntaxis College 4 2/111 Vandaag: eerste college Regeer- en Bindtheorie (1/6) 3/111 Vandaag:! inhoudelijk gedeelte (een paar onderdelen van de theorie)! theoretisch

Nadere informatie

Tellen met Taal. Het meten van variatie in zinsbouw in Nederlandse dialecten. Marco René Spruit

Tellen met Taal. Het meten van variatie in zinsbouw in Nederlandse dialecten. Marco René Spruit Tellen met Taal Het meten van variatie in zinsbouw in Nederlandse dialecten Marco René Spruit Taalkundige afstand Iedereen weet dat de afstand tussen Amsterdam en Utrecht kleiner is dan de afstand tussen

Nadere informatie

Initiële coördinatie en de identificatie van woordgroepen. Petra Hendriks en Jan-Wouter Zwart

Initiële coördinatie en de identificatie van woordgroepen. Petra Hendriks en Jan-Wouter Zwart Initiële coördinatie en de identificatie van woordgroepen Petra Hendriks en Jan-Wouter Zwart 1. De hiërarchische structuur van zinnen Een belangrijk resultaat van de moderne taalkunde is de ontdekking

Nadere informatie

Niemand nie in Vlaamse spreektaal *

Niemand nie in Vlaamse spreektaal * Niemand nie in Vlaamse spreektaal * Lobke Aelbrecht Hogeschool-Universiteit Brussel/ CRISSP lobke.aelbrecht@kubrussel.be 1. INTRODUCTIE. In verschillende varianten van de Belgisch-Nederlandse spreektaal

Nadere informatie

De Sinn van fictie. Wouter Bouvy March 12, 2006

De Sinn van fictie. Wouter Bouvy March 12, 2006 De Sinn van fictie Wouter Bouvy 3079171 March 12, 2006 1 Inleiding Hoe is het mogelijk dat mensen de waarheid van proposities over fictie zo kunnen bepalen dat iedereen het er mee eens is? Kan een theorie

Nadere informatie

Betekenis 2: lambda-abstractie

Betekenis 2: lambda-abstractie Betekenis 2: lambda-abstractie Anna Chernilovskaya 4 June 2009 Wat? Vorige keer: Predicaatlogica Vertaling van zinnen Deze keer: Predicaatlogica uitbreiding Vertaling van zinnen in details Overzicht van

Nadere informatie

Ternaire relaties in ERDs zijn lastig

Ternaire relaties in ERDs zijn lastig Ternaire relaties in ERDs zijn lastig Maarten M. Fokkinga Versie van 3 juni 2002, 9:54 Inleiding In het afgelopen tentamen OIS (Ontwerpen van Informatiesystemen; 233026) stond onderstaande opgave over

Nadere informatie

* Mijn vader vindt dat je aan make-up niet te veel geld aan moet uitgeven.

* Mijn vader vindt dat je aan make-up niet te veel geld aan moet uitgeven. 1.8 Nederlands formuleren Als je zuiver Nederlands schrijft, moet je net als een verzorgde spelling een verzorgde zinsbouw gebruiken. Veel voorkomende fouten moet je daarbij vermijden. Deze fouten vind

Nadere informatie

Formuleren voor gevorderden

Formuleren voor gevorderden Formuleren voor gevorderden Het programma Formuleren voor Gevorderden is gemaakt voor leerlingen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en voor leerlingen in mbo en hbo voor wie vaardigheden op het

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/44090 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Petrollino, S. Title: A grammar of Hamar : a South Omotic language of Ethiopia

Nadere informatie

Grammatica overzicht Theme 5+6

Grammatica overzicht Theme 5+6 Past simple vs. Present perfect simple Past simple: Ww + ed OF 2 e rijtje van onregelmatige ww. I walked I went Ontkenningen past simple: Did not + hele ww He did not walk. Present perfect: Have/has +

Nadere informatie

Mooie Engelse zinnen vormen, hoe doe je dit?

Mooie Engelse zinnen vormen, hoe doe je dit? Engelse zinnen Mooie Engelse zinnen vormen, hoe doe je dit? Schrijven in het Engels begint met het vormen van een zin. Op deze pagina bespreken we eerst de 4 soorten Engelse zinnen, nadien komt de zinsstructuur

Nadere informatie

Nadat Susan gedronken had, verdampte het water. Zonder haar kwamen er geen bijdragen binnen

Nadat Susan gedronken had, verdampte het water. Zonder haar kwamen er geen bijdragen binnen Samenvatting Dit proefschrift gaat over de manier waarop mensen hun grammaticale kennis van hun moedertaal gebruiken terwijl ze luisteren en lezen. Het onderzoek concentreert zich op een bepaald type zinnen

Nadere informatie

University of Groningen. On degree phrases and result clauses Rijkhoek, Paulien Dea

University of Groningen. On degree phrases and result clauses Rijkhoek, Paulien Dea University of Groningen On degree phrases and result clauses Rijkhoek, Paulien Dea IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please

Nadere informatie

Starting a sentence in Dutch Bouma, G.J.

Starting a sentence in Dutch Bouma, G.J. Starting a sentence in Dutch Bouma, G.J. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document

Nadere informatie

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Vraagzinnen: Je kunt in het Engels vraagzinnen maken door vaak het werkwoord vooraan de zin te zetten. Bijv. She is nice. Bijv. I am late. Bijv. They are

Nadere informatie

Het belangrijkste doel van de studie in hoofdstuk 3 was om onafhankelijke effecten van visuele preview en spellinguitspraak op het leren spellen van

Het belangrijkste doel van de studie in hoofdstuk 3 was om onafhankelijke effecten van visuele preview en spellinguitspraak op het leren spellen van Samenvatting Het is niet eenvoudig om te leren spellen. Om een woord te kunnen spellen moet een ingewikkeld proces worden doorlopen. Als een kind een bepaald woord nooit eerder gelezen of gespeld heeft,

Nadere informatie

EEN PLAATS VOOR TIJD IN HET MIDDENVELD

EEN PLAATS VOOR TIJD IN HET MIDDENVELD SJEF BARBIERS & MARJO VAN KOPPEN SJEF BARBIERS & MARJO VAN KOPPEN EEN PLAATS VOOR TIJD IN HET MIDDENVELD VAN HET NEDERLANDS 1. Inleiding In sommige Zuid-Hollandse dialecten (bijvoorbeeld het Rotterdams,

Nadere informatie

2. Syntaxis en semantiek

2. Syntaxis en semantiek 2. Syntaxis en semantiek In dit hoofdstuk worden de begrippen syntaxis en semantiek behandeld. Verder gaan we in op de fouten die hierin gemaakt kunnen worden en waarom dit in de algoritmiek zo desastreus

Nadere informatie

De Syntax-Semantiekredenering van Searle

De Syntax-Semantiekredenering van Searle De Syntax-Semantiekredenering van Searle Seminar AI Eline Spauwen 22 mei 2007 Searles kritiek op Harde KI Inleiding Ik Mijn afstudeeronderzoek: Student-assistentschappen Searles kritiek op KI Filosofie

Nadere informatie

Boys buying two sausages each: On the syntax and semantics of distance-distributivity Zimmermann, M.

Boys buying two sausages each: On the syntax and semantics of distance-distributivity Zimmermann, M. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Boys buying two sausages each: On the syntax and semantics of distance-distributivity Zimmermann, M. Link to publication Citation for published version (APA): Zimmermann,

Nadere informatie

Embedded implicatures!?!

Embedded implicatures!?! Embedded implicatures!?! Belief reports Jan gelooft dat Piet ziek is. = Piet is ziek B j (Piet is ziek) Belief reports met scalaire elementen Jan gelooft dat Piet enkele boeken van Chomsky gelezen heeft

Nadere informatie

Fonologische deletie in ja- neevraagfragmenten 1. door

Fonologische deletie in ja- neevraagfragmenten 1. door Fonologische deletie in ja- neevraagfragmenten 1 door Karen DE CLERCQ 1. INLEIDING In dit artikel bestudeer ik ja- neevraagfragmenten (JNVF). Ik definieer JNVF als onvolledige zinnen die desalniettemin

Nadere informatie

Gegeneraliseerde Kwantoren

Gegeneraliseerde Kwantoren Semantiek CKI Utrecht, lente 2012 Gegeneraliseerde Kwantoren Onderwerpen: NP denotaties als verzamelingen van verzamelingen, monotoniciteit bij kwantoren, determiner denotaties als relaties tussen verzamelingen,

Nadere informatie

Formuleren voor gevorderden

Formuleren voor gevorderden Formuleren voor gevorderden Het Muiswerkprogramma Formuleren voor Gevorderden is gemaakt voor leerlingen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en voor leerlingen in mbo en hbo voor wie vaardigheden

Nadere informatie

Gunther De Vogelaer De Nederlandse en Friese subjectsmarkeerders: geografie, typologie en diachronie

Gunther De Vogelaer De Nederlandse en Friese subjectsmarkeerders: geografie, typologie en diachronie Review 119 Gunther De Vogelaer De Nederlandse en Friese subjectsmarkeerders: geografie, typologie en diachronie Gent: Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 2008 449 pp. ISBN 978-90-72474-74-2

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/45075

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 2.1: My family Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: brother, sister, cousin, mother, father, aunt, uncle, grandmother,

Nadere informatie

Formuleren voor gevorderden

Formuleren voor gevorderden Formuleren voor gevorderden Het Muiswerkprogramma Formuleren voor Gevorderden is gemaakt voor leerlingen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en voor leerlingen in mbo en hbo voor wie vaardigheden

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

Combinatorische Algoritmen: Binary Decision Diagrams, Deel III

Combinatorische Algoritmen: Binary Decision Diagrams, Deel III Combinatorische Algoritmen: Binary Decision Diagrams, Deel III Sjoerd van Egmond LIACS, Leiden University, The Netherlands svegmond@liacs.nl 2 juni 2010 Samenvatting Deze notitie beschrijft een nederlandse

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands In het Standaardnederlands wordt de congruentierelatie tussen het onderwerp en het werkwoord uitgedrukt door vervoeging op het werkwoord. Dit is geïllustreerd in het onderstaande

Nadere informatie

Waarom een samenvatting maken?

Waarom een samenvatting maken? Waarom een samenvatting maken? Er zijn verschillende manieren om actief bezig te zijn met de leerstof. Het maken van huiswerk is een begin. De leerstof is al eens doorgenomen; de stof is gelezen en opdrachten

Nadere informatie

VRAGEN AAN DE LINKERPERIFERIE

VRAGEN AAN DE LINKERPERIFERIE VRAGEN AAN DE LINKERPERIFERIE Sjef Barbiers - Olaf Koeneman - Marika Lekakou Meertens Instituut/Universiteit Utrecht - Universiteit van Amsterdam Meertens Insituut 1 Introductie: Vraagwoordposities in

Nadere informatie

A Grammar of Tadaksahak, a Northern Songhay Language of Mali. geeft een beschrijving van de taal Tadaksahak, die gesproken wordt

A Grammar of Tadaksahak, a Northern Songhay Language of Mali. geeft een beschrijving van de taal Tadaksahak, die gesproken wordt Summary 352 12. Samenvatting A Grammar of Tadaksahak, a Northern Songhay Language of Mali geeft een beschrijving van de taal Tadaksahak, die gesproken wordt door de Idaksahak, een groep van ongeveer 30.000

Nadere informatie

Transfer en toegang tot Universele Grammatica in tweedetaalverwerving door volwassenen

Transfer en toegang tot Universele Grammatica in tweedetaalverwerving door volwassenen Samenvatting Transfer en toegang tot Universele Grammatica in tweedetaalverwerving door volwassenen Negen casestudies naar de verwerving van het Engels, Duits en Zweeds door volwassen moedertaalsprekers

Nadere informatie

Acquiring Negative Polarity Items J. Lin

Acquiring Negative Polarity Items J. Lin Acquiring Negative Polarity Items J. Lin Summary: Acquiring Negative Polarity Items 1 Samenvatting: De verwerving van negatief-polaire uitdrukkingen Negatief-polaire uitdrukkingen (Engels: Negative Polarity

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20916 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20916 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20916 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bobuafor, Mercy Title: A grammar of Tafi Issue Date: 2013-05-30 Samenvatting Dit

Nadere informatie

Antisymmetry and sign languages: a comparison between NGT and LIS Brunelli, M.

Antisymmetry and sign languages: a comparison between NGT and LIS Brunelli, M. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Antisymmetry and sign languages: a comparison between NGT and LIS Brunelli, M. Link to publication Citation for published version (APA): Brunelli, M. (2011). Antisymmetry

Nadere informatie

The Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra

The Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra The Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra Samenvatting Dit onderzoek heeft als onderwerp de invloed van het Europees Verdrag

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29022 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lin, Chin-hui Title: Utterance-final particles in Taiwan Mandarin: contact, context

Nadere informatie

Congruentie en lokaliteit in de Nederlandse dialecten

Congruentie en lokaliteit in de Nederlandse dialecten Congruentie en lokaliteit in de Nederlandse dialecten Jeroen van Craenenbroeck & Marjo van Koppen Congruentie en lokaliteit in de Nederlandse dialecten Abstract This paper discusses the relation between

Nadere informatie

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 1

Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 1 Toelichting bij de Korte Verhandeling van Spinoza Nummer 1 Deel 1, Hoofdstuk 1 - Dat er iets buiten ons bestaat. Rikus Koops 8 juni 2012 Versie 1.1 In de inleidende toelichting nummer 0 heb ik gesproken

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/142381

Nadere informatie

Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur

Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Hoewel kinderen die leren praten geen moeite lijken te doen om de regels van hun moedertaal

Nadere informatie

VARIATIE IN NEDERLANDSE LANGE-AFSTANDSRELATIEVEN

VARIATIE IN NEDERLANDSE LANGE-AFSTANDSRELATIEVEN VARIATIE IN NEDERLANDSE LANGE-AFSTANDSRELATIEVEN Abstract (1) In this paper, I study the microvariation that is found in (long-distance) relative clauses, as it is attested in the SAND corpus (Barbiers

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord FUTURE TENSE ( TOEKOMENDE TIJD ) Hoe? 1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord Wanneer? Ad 1. Als iets in de toekomst zal gebeuren

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23938 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23938 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23938 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bruil, Martine Title: Clause-typing and evidentiality in Ecuadorian Siona Issue

Nadere informatie

A. Coördinatie / nevenschikking = HOOFDZIN + HOOFDZIN Een hoofdzin heeft dezelfde grammaticale constructie als de simpele zin!

A. Coördinatie / nevenschikking = HOOFDZIN + HOOFDZIN Een hoofdzin heeft dezelfde grammaticale constructie als de simpele zin! A. Coördinatie / nevenschikking = HOOFDZIN + HOOFDZIN Een hoofdzin heeft dezelfde grammaticale constructie als de simpele zin! 7 CONJUNCTIES * EN * MAAR *WANT *OF (betekenis: koffie of thee) * DUS * NOCH

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Kampers-Manhe, B. A. A. (1991). L'opposition subjonctif/indicatif dans les relatives. Groningen: s.n.

Citation for published version (APA): Kampers-Manhe, B. A. A. (1991). L'opposition subjonctif/indicatif dans les relatives. Groningen: s.n. University of Groningen L'opposition subjonctif/indicatif dans les relatives. Kampers-Manhe, Brigitte Armanda Aline IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)

Nadere informatie

Ons bin zuunig. Het gebruik van de oblieke subjectconstructie in een Zeeuws dialect

Ons bin zuunig. Het gebruik van de oblieke subjectconstructie in een Zeeuws dialect Ons bin zuunig Het gebruik van de oblieke subjectconstructie in een Zeeuws dialect Heleen Capelle (3898830) Bachelorscriptie Nederlandse taal en cultuur Universiteit Utrecht Cursuscode: NE3VD11017 Studiepunten:

Nadere informatie

Samen werken aan een taalbeleid voor nieuwkomers - van compensatorisch naar inclusief? -

Samen werken aan een taalbeleid voor nieuwkomers - van compensatorisch naar inclusief? - Samen werken aan een taalbeleid voor nieuwkomers - van compensatorisch naar inclusief? - Maaike Hajer Utrecht, Taalschool/LOWAN bijeenkomst ambulant begeleiders, 22 januari 2019 Het fascinerende fenomeen

Nadere informatie

Samenvatting De belangrijkste onderzoeksvraag waarop het werk in dit proefschrift een antwoord probeert te vinden, is welke typen taalkundige informatie het nuttigst zijn voor de lexicale desambiguatie

Nadere informatie

Studentnummer: Inleiding Taalkunde 2013 Eindtoets Zet op ieder vel je naam en studentnummer!

Studentnummer: Inleiding Taalkunde 2013 Eindtoets Zet op ieder vel je naam en studentnummer! Inleiding Taalkunde 2013 Eindtoets Zet op ieder vel je naam en studentnummer! Dit tentamen bestaat uit 7 vragen. Lees elke vraag goed, en gebruik steeds de witte ruimte op de pagina, of de achterkant van

Nadere informatie

possessive determiners

possessive determiners personal pronouns possessive determiners SirPalsrok @meestergijs Ik = I (altijd met een hoofdletter schrijven) I am William. I have no brothers or sisters. I play tennis and love to play videogames. I

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Object drop in the L1 acquisition of Dutch Thrift, K.E. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Object drop in the L1 acquisition of Dutch Thrift, K.E. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Object drop in the L1 acquisition of Dutch Thrift, K.E. Link to publication Citation for published version (APA): Thrift, K. E. (2003). Object drop in the L1 acquisition

Nadere informatie