Roterende machines HS. Quercus Technical Services B.V.

Transcriptie

1 Roterende machines Hâ Quercus Technical Services: B.V.

2 Inhoudsopgave Inleiding De a-synchrone machine. 2.1 Constructie 2.2 Aanloop van de kortsluitankermotor 2.3 Beveiligingen De synchrone machine 3.1 Inleiding 3.2 Bekrachtigìngssystemen. 3.3 Constructie. 3.4 De belaste generator 3.5 Parallelbedrijf. 3.6 Beveiliging van een generator. Opgaven \D\leUl

3 1. Inleiding In deze lesmodule wordt op hoofdlijnen gesproken over de kenmerken van roterende machines. Hierin zullen zowel de synchrone als a-synchrone machine besproken worden. We spreken in het algemeen over machine omdat beide typen zowel als generator of als motor inzetbaar zijn Het verschil tussen synchroon en asynchroon bestaat uit het feit dat bij de synchrone machine de rotor bekrachtigd wordt en bij de a-synchrone machine het rotorveld door inductie wordt opgewekt. Bij de synchrone machine is het rotortoerental gelijk aan het statortoerental, er wordt namelijk een magneet meegenomen door het statordraaiveld. Bij de a-synchrone machine wordt het rotorveld door inductie vanuit de stator bekrachtigd. De a-synchrone machine wordt dan ook wel inductiemachine genoemd. Door de inductie en de belasting treedt een klein verschil op tussen stator en rotortoerental, dit wordt de slip genoemd. De a-synchrone machine. De a-synchrone machine wordt het meest gebruikt als motor voor het aandrijven van werktuigen. Men spreekt dan over een a-synchrone draaistroommotor. Bij de a-synchrone motor is het rotortoerental kleiner dan het draaiveldtoerental en in geringe mate afhankelijk van de belasting. Vandaar de term asynchroon. Dit verschil in toerental noemt men de slip. De slip is gedefinieerd als het verschil tussen stator en rotortoerental, uitgedrukt in procenten. Als de slip negatief wordt, dat wil zeggen dat het rotortoerental hoger is dan het statortoerental, gaat de a-synchrone machine als generator werken en zal stroom aan het voedende net gaan leveren De a-synchrone draaistroommotoren kunnen in twee groepen worden onderverdeeld op grond van de uitvoering van de rotor: 1. a-synchrone kortsluitankermotoren (meest toegepast) 2. a-synchrone sleepringankermotoren De elektrotechnische industrie levert a-synchrone motoren in het laagspanningsgcbicd tot circa 750 kw. Hoogspanningsmotoren (spanning hoger dan 1000 Volt) worden vanaf circa 100 kw geleverd met een keuze in de aansluitspanning tot ]0kV.

4 2.1 Constructie Het huis uitgevoerd als een geheel gelaste ofgegoten constructie. Het stator- en rotorblikpakket wordt samengesteld uit transformatorblik met lakisolatie. Alhankelíjk van het vermogen en toepassingsgebiecl worden de motoren voorzien van rol- of glijlagers. Voor gebruik in een explosiegevaarlijk gebied zijn motoren beschikbaar in een aangepaste uitvoering, bijvoorbeeld: Ex d (drukvast) of Ex e (verhoogde veilig). De koeling vindt meestal plaats door lucht uit de directe omgeving over het motorhuis te blazen met behulp van een ventilator die op de motor as zit of met behulp van een ventilator die met een aparte motor wordt aangedreven. Dit laatste wordt voornamelijk gebruikt bij toeren geregelde motoren, die met een laag toerental moeten kunnen werken. De wikkeling op de rotor kan kortgesloten zijn, maar kan ook aangesloten zijn op drie sleepringen. Bij verreweg de meeste motoren is de rotorwikkeling kort gesloten en wordt gesproken over een a-synchrone kortsluitankermotor. Bij sleepringankermotoren zijn drie stalen ofbronzen sleepringen aanwezig op de rotor waarop de drie rotorwikkelingen aangesloten zijn. De bijbehorende borstels kunnen continu opliggen, of na voltooide aanloop worden opgetild. In het laatste geval worden de rotorwikkelingen na de aanloop met een centrifugaalschakelaar op de rotor kortgesloten. Figuur 2.1 driefasige kortsluitankermotor (bron: ABB) ÀËË

5 Figuur 2.2 Sleepringrotor en borsteldrager, komt door toepassing van softstarters en frequentieregelaars steeds minder voor. 2.2 Aanloop van de kortsluitankermotor De grootte van de aanloopstroom bij directe inschakeling van een kortsluitankermotor is aanzienlijk. Deze kan 6 tot 8 keer de nominaalstroom bedragen. Het aanloopkoppel begint bij circa 40% van de nominale waarde. Bij overschrijding van het maximale koppel (circa 5 maal nominaal) ook wel kipkoppel genoemd, slipt de rotor en valt deze stil. Niet in elk net is met het oog op de hoge aanloopstroom en het daarbij optredende spanningsverlies directe inschakeling toelaatbaar. Er zijn globaal twee manieren om de aanloopstroom en het aanloopkoppel te regelen:. Regeling van de statorspanning. Regeling van de statorfrequentie Regeling van de statorspanning Regeling van de statorspanning kan op een aantal manieren: ]) Ster-driehoekschakeling De ster-driehoekschakeling is een eenvoudige en bij laagspanningsniotoren een nog veel voorkomende methode voor het beperken van de aanloopstroom. Doordat bij de sterschakeling de spanning per fase een factor \/3 kleiner is, zal zowel het aanloopkoppel als de aanloopstroom een factor 3 kleiner zijn dan bij driehoekschakeling. Bij hoogspanningsrnotoren wordt deze manier van aanloopstroombeperking weinig toegepast. 2) Elektronische softstarter Door middel van een elektronische schakeling wordt bij de softstarter de statorspanning bij het inschakelen verlaagd. Tijdens het aanlopen wordt de spanning langzaam verhoogd tot de klemspanning van het net, zonder dat de stroom boven een Van tevoren ingestelde waarde komt. Een softstarter wordt alleen gebruikt om de aanloopstroom te beperken, voor een continue toerenregeling wordt een frequentieregelaar gebruikt. 3) Impedantie in serie met de stator (weerstand, spoel, trafo) Het voorschakelen van weerstanden of spoelen in serie met de stator om de aanloopstroom te beperken spreekt voor zich. 4) Frequentieregeling Door een verlaging van de frequentie verschuift het aanloopkoppel naar een lager toerental. Hierdoor kan de motor aanlopen met een hoog koppel bij een laag toerental.

6 Sleepringankermotor Bij de sleepringankermotor wordt een bewikkelde rotor toegepast waarvan de wikkelingen uitgevoerd worden via sleepringen. Door in serie met de rotor extra weerstanden bij te schakelen, wordt het maximale koppel (kipkoppel) verlegd naar een lager toerental. Hierdoor kan de motor met een groter koppel aanlopen (Figuur 2.3). Naarmate het toerental van de motor toeneemt, wordt de rotorweerstand verkleind door weerstanden trapsgewijs afte schakelen. Tenslotte zijn bijhet nominale toerental de sleepringen kortgesloten, zodat uiteindelijk alleen de inwendige weerstand van de rotor overblijft. Deze manier van aanloopstroombeperking wordt steeds minder toegepast. Ook in de hoogspanning worden steeds vaker frequentieregelaars en softstarters toegepast waarbij geen bewikkelde (dure) rotor nodig is, maar een robuste en eenvoudige kortsluitankerrotor. A400 T(%) :,... T : 3003 Tg; ) % 200% ê T3 l ì % F*a wel'- TÎ j l \ R =o.. í. _ <) l25 _.. Figuur 2.3 koppeltoerenkromme van een sleepringankermotor Aanlooptransformator De aanlooptransformator ofeventueel een smoorspoel wordt volgens onderstaand figuur aangesloten M smoorspoel % CQ Transformator 2 : M\ M -3 -a smoorspoelì Figuur 2.4 aanloopmogelijkheden van een 'MS'-A-synchrone kortsluitankermotor

7 De aanlooptransformator wordt uitgevoerd in spaarschakeling (zie Figuur 2.4). Door de omschakeling via twee schakelaars (2 en 3) te laten plaatsvinden, blijft de motor bij het overschakelen naar de bedrijfstoestand met het net verbonden. Deze schakeling wordt de Korndorfer schakeling genoemd. Bij een spanningsregeling daalt het afgegeven koppel kwadratisch en de aanloopstroom lineair met de verlaging van de aangelegde statorspanning. Bij de keuze van aanloopstroombeperking moet met de verlaging van het koppel rekening worden gehouden. Een andere methode om de spanning te verlagen is het gebruik van een smoorspoel (zie Figuur 2.4). De kortsluitreactantie van de motor is maatgevend voor de aanloopstroom. Door het opnemen van een smoorspoel in serie met de stator wordt de totale reactantie hoger en vermindert de aanloopstroom. Een lineaire verlaging van de statorstroom brengt echter een kwadratische verlaging van het aanloopkoppel met zich mee. Deze methode is daarom niet geschikt voor aandrijvingen die een hoog aanloopkoppel vragen. 2.3 Beveiligingen Volgens de voorschriften moet iedere motor tegen kortsluiting worden beveiligd, hetgeen gedaan kan worden door middel van een vermogenschakelaar met beveiligingsrelais ofsmeltveiligheden, in combinatie met een lastschakelaar. En bij veelvuldig schakelen een contactor. Om te voorkomen dat motoren na een onderbreking in de energievoorziening weer automatisch gaan aanlopen, wordt vaak een minimumspanningsbeveiliging toegepast. Vooral bij a-synchrone kortsluitankermotoren is het onderscheiden van kortsluit- en aanloopstroom niet eenvoudig. Met het oog op het verloop van de stroom gedurende de aanlooptijd is een stroominstelwaarde van een direct werkend relais onder de waarde van de aanloopstroom niet mogelijk. Voor de grotere motoren en hoogspanningsmotoren wordt een (dure) differentiaalbeveiliging toegepast om sluitingen in de motor snel te kunnen detecteren. De meeste, door defecte isolatie veroorzaakte, inwendige fouten leiden tot een aardfout. Het aardfoutrelais dient om de inwendige schade te beperken door de defecte motor zo snel mogelijk van het net af te schakelen. Afhankelijk van de behandeling van het sterpunt en de netomstandigheden staan diverse methoden ter beschikking. Thermische overbelastingbeveiliging Thermische overbelastingsbeveiliging heeft als doel de isolatie van de motor tegen ontoelaatbare thermische belasting te beveiligen. Een complicatie hierbij is dat de moderne motoren werken bij temperaturen die bij vollast dichtbij de temperatuurgrenzen liggen die de isolatieklasse (bijvoorbeeld E, F en H) toelaat. De thermische beveiliging zal dan ook nauwkeurig aangepast dienen te zijn aan zowel de thermische tijdconstante van de stator als rotor. Vooral de rotor loopt bij overschrijden van de aanlooptijd grote kans op een ontoelaatbare temperatuursverhoging. Het extreme geval is een geblokkeerde rotor. Een andere wijze van bescherming van stator en rotor is door de werkelijke temperatuur te meten door middel van grenswaardemelders. Bij overschrijden van de grenstemperatuur wordt uitgeschakeld. Om dit te bereiken worden in de statorwikkeling een aantal temperatuur afhankelijke weerstandvoelers (PTC of NTC-weerstanden) ingebouwd op de vermoedelijk warmste plaatsen ('hot spots').

8 Minimum spanningsbeveiliging Het koppel van een a-synchrone motor daalt kwadratisch met de voedingsspanning. Een kleine spanningsdaling tijdens het bedrijfzal een sterke verlaging van het koppel.opleveren De minimum-spanningsbeveiliging werkt meestal pas na een kleine tijdvertraging. A-symmetriebeveiliging Ongelijke fasespanningen van het voedende net veroorzaken sterk asymmetrische stromen in de statorwikkelingen, terwijl ook de wervelstroomverliezen in de rotor toenemen. Een a-symmetrierelais kan dit bewaken. Het begrip te-tijd Onder de tt-tijd verstaat men de tijd waarin de wikkeling van de draaistroommotor tot de toegestane grenswaarde van de temperatuur van het statorhuis wordt verwarmd. Men gaat uit van de bedrijfswarme toestand, bij de maximaal toegelaten omgevingstemperatuur. De verwarming wordt bepaald aan de hand van de maximale aanloopstroom een en ander is grafisch weergegeven in Figuur 2.5. i Temperatuur Tmax"' Tgrefls_.._._ - _._ _ _ _._. Tnominaal "" _'_'_'_'_'_'_'_i_'_,v-î'_am_\ T0 % I-» í,. Figuur 2.5 Het begrip te-tijd Waarin: 'l" ax : de grenswaarde van de temperatuur aan het einde van de te tijd; Tg,ns : de grenswaarde van de temperatuur bij vollast; T, j : de nominale bedrijfstemperatuur; T = de omgevingstemperatuur; te : de verwarmingstijd (5) bij geblokkeerde rotor. Bijdrage van motoren op het kortsluitvermogen Grote motoren (> 500 kw) leveren bij een kortsluiting gedurende een korte tijd (max 0,5 seconden) een bijdrage (5 tot 8 maal de nominaalstroom) aan de kortsluitstroom. 10

9 De synchrone machine Inleiding De synchrone machine wordt het meest gebruikt als generator. Gebruik als motor is ook mogelijk. Ontstaat er echter een verschil tussen statortoerental en rotortoerental door bijvoorbeeld een te zware belasting? Dan komt de motor abrupt tot stilstand. Het gebruik als motor is dan ook meestal voorbestemd voor specifieke toepassingen waarbij een constant toerental vereist is. Tegenwoordig is het door toepassing van elektronische toercnrcgeling heel goed mogelijk om een a synchrone machine hiervoor te gebruiken. Zoals eerder vermeld is het verschil tussen een a-synchrone en synchrone machine dat de rotor apart bekrachtigd wordt. Dit gebeurt met gelijkstroom waardoor een magneet ontstaat die wordt meegenomen door het statordraaiveld bij gebruik als motor. Bij generatorgebruik wordt de rotorrnagneet aangedreven door een externe machine en zorgt voor de opwekking van een elektrisch draaiveld in de stator. De stator bestaat meestal uit drie spoelen die ruimtelijk 120 graden ten opzichte van elkaar zijn verschoven. Hierdoor zijn de opgewekte spanningen ook 120 graden ten opzichte van elkaar verschoven. Figuur 3.1 Schematische weergave van de statorwìkkeling van een synchrone generator. Er zijn in principe maar twee regelmogelijkheden aan een synchrone genrator: 1) De eerste regelmogelijkheid is het toerental van de aandrijvende machine veranderen door meer of minder brandstof toe te voeren. Als het toerental wijzigt heeft dit tot gevolg dat de frequentie van de opgewekte wisselspanning veranderd. Meestal is dit niet gewenst. De brandstoftoevoer van het aandrijvende toestel opvoeren heeft alleen zin als de belastingstroom van de generator groter wordt. Dit houdt in dat het werkzame vermogen (W) dat de generator moet leveren groter wordt. Men moet dit vergelijken met een auto die een stijgende weg moet oprijden. Om een constante snelheid te behouden moet het gaspedaal dieper worden ingedrukt. De auto motor moet in die situatie dus ook meer werkzaam vermogen (W) leveren. 1 1

10 2) De tweede regelmogelijkheid is de bekrachtigingsstroom van de rotormagneet wijzigen. Wordt de bekrachtigingsstroom omhoog geregeld, zal de opgewekte spanning de poolrad emk genoemd, groter worden. Wordt de bekrachtigingsstroom omlaag geregeld, zal de opgewekte spanning lager worden. 3.2 Bekrachtigingssystemen. Om de rotor van de synchrone generator te bekrachtigen zijn er een aantal mogelijkheden. De energie voor de bekrachtiging voor de rotor bedraagt meestal niet meer dan enige procenten van het opgewekte vermogen van de generator. Statische bekrachtiging. Omdat het bekrachtigingsvermogen niet meer dan enige procenten van het opgewekte vermogen bedraagt kan dit worden afgenomen van de stator en via een gelijkrichter worden gebruikt om de rotormagneet te bekrachtigen. Voor een goede werking zijn er dan wel extra regelsystemen nodig. Roterende gelijkstroomopwekker. Een andere wijze voor het opwekken van de benodigde bekrachtigingsenergie is een (kleine) gelijkstroomgenerator te plaatsen op dezelfde as die de hoofdgenerator aandrijft. Bij de grotere systemen werd dan soms een een tweede hulpgenerator geplaatst om de eerste gelijkstroomgenerator te kunnen bekrachtigen. Bij hele grote systemen (centrales) komt soms nog een derde generator voor met permanente magneten voor de bekrachtiging. 12

11 Figuur 3.2 Generator met gelijkstroomopwekker en hulpopwekker op dezelfde as De gelijkstroomopwekker heeft een collector met koolborstels nodig om de opgewekte wisselspanning gelijk te richten. Deze collector met koolborstels is zeer onderhoudsgevoelig. Borstelloze bekrachtiging. Door gebruik te maken van een wisselstroomgenerator en de opgewekte Wisselstroom gelijk te richten via een diodebrug is geen collector meer nodig. Deze methode wordt tegenwoordig het meest toegepast. Figuur 3.3 Wisselstroombekrachtiging op dezelde as als de generator. x_ 4 13

12 3.3 Constructie. De stator bestaat meestal uit een gegoten of gelaste constructie waarin het blikpakket wordt vastgezet. 0m 50 Hz te kunnen opwekken is het nodig om met een generator met één poolpaar 3000 omwentelingen te draaien. 50 Hz is 50 wisselingen per seconde en 60x50=3000 wisselingen per minuut. Zijn er twee poolparen zal de generator slechts de helft van de 3000 omwentelingen te hoeven maken, immers er zijn dan twee rotormagneten en die passeren twee keer zo vaak de 3 statorspoelen. Indien er slechts twee poolparen worden gebruikt wordt de rotor meestal cilindrisch uitgevoerd, dat wil zeggen zonder uitstekende delen. De wikkelingen worden in de rotor geplaatst. Zijn er meer poolparen, wordt de rotor meestal met uitwendige polen uitgevoerd. Figuur 3.4 Rotor met uitgebouwde polen, in dit geval twee poolparen Lagerstromen. Door het draaien van de rotor in een magnetisch veld worden er in de rotor extra inductiespanningen opgewekt die stromen kunnen doen lopen door de rotor en de lagers. Deze stromen kunnen zo groot worden dat deze de lagers kunnen beschadigen. Door isolatiestukken aan te brengen in de lagers en de leidingen worden deze inductiestromen geminimaliseerd. 14

13 3.4 De belaste generator Door de met gelijkstroom bekrachtigde rotor worden in de stator per spoel een wisselstroom opgewekt. De bedoeling is natuurlijk dat de opgewekte spanning constant blijft ongeacht de belastingsituatie. Dit wordt geregeld door de spanningsregelaar. De spanningsregelaar regelt de bekrachtigingsstroom van de rotormagneet. Door meer bekrachtigingsstroom wordt een hogere spanning opgewekt, door minder bekrachtigingsstroom wordt een lagere spanning opgewekt. AU bel < -> _fw\_o 0 Figuur 3.5 Het vereenvoudigde vervangingsschema van een synchrone generator De klemspanning is gelijk aan de opgewekte poolrad emk minus het spanningsverlies over de wikkelingen in de generator voor gesteld door AU. Uk : Ep AU Er zijn drie belastingsituatie te definieren, ohmse belasting, inductieve belasting en capacitieve belasting. Hieronder zijn de vectordiagrammen van de drie ideële belastingsituaties weergegeven. Ohmse belasting inductieve belasting Capacìlieve belasting AU AU Uk AU Ep EP Uk Uk 'bel ED Ibe' 'bel Figuur 3.6 Vektordiagrammen van een belaste synchrone generator 15

14 in geval van ohmse en inductieve belasting moet de opgewekte poolrad-ernk hoger zijn dan de benodigde klemspanning. Alleen in geval van een capacitieve belasting moet de opgewekte poolrad-emk lager worden dan de benodigde klemspanning. In geval van een zwaar capacitieve belasting kan dat inhouden dat de opgewekte poolrad»ernk zo laag terug geregeld moet worden dat de bekrachtigingsstroom bijna tot nul nadert. In die situatie is er onvoldoende magnetisme aanwezig om het een magnetisch contact te houden tussen stator en rotor en wordt de generator instabiel. Deze situaties worden weergegeven in het stabiliteitsdiagram van een generator, hieronder afgebeeld. À [ U =constant < capacitive > < inductive > 0.95 theoretical 0.7 stability limit Ib : Ibekt : 0 I rxe.. maximum rotor / nu load point / current m s =0 11 : Ibel:0 Figuur 3.7 Stabiliteitsdiagram van een synchrone generator 3.5 Parallelbedrijf. Voorwaarden voor parallel schakelen. Om een generator parallel op het net te kunnen schakelen moet aan de onderstaande voorwaarden worden voldaan: 1) Gelijke spanning van generator en het net. 2) Frequenties moeten gelijk zijn. 3) Fasevolgorde (draaiveld) moet gelijk zijn. 4) Fase gelijkheid voor de spanningen van de overeenkomstige fase van generator en net. Bij het parallel schakelen van transformatoren wordt dan over klokgetallen gesproken. Of aan voorwaarde 1 en 2 wordt voldaan kan men controleren met behulp van spanning en frequentiemeters en op de juiste waarde instellen door de bekrachtiging respectievelijk de toerenregeling van de aandrijvende machine bij te sturen. Voorwaarde 3 en 4 controleert men met behulp van een synchronoscoop. Een dergelijk instrument kan men opvatten als een kleine a-synchrone sleepringankerstroommotor. Bij frequentie ongelijkheid zal de wijzer roteren met een snelheid en draairichting overeenkomend met de slipfrequentie. Indien aan de voorwaarden 3 en 4 en ook voorwaarde 2 wordt voldaan zal de wijzer betrekkelijk langzaam de nulstreep bereiken. Op vijf minuten voor twaalf wordt dan het inschakelcommando gegeven ivm de tijdvertraging bij het inschakelen. 16

15 Automatische synchronisatie Deze handelingen kunnen worden uitgevoerd door een synchroniseer- en parallelschakelapparaat. Hierbij wordt het toerental van het aandrijvende werktuig impulsgewijze versteld, waarna op het juiste moment een commando voor de parallelschakeling wordt afgegeven. De nu parallel geschakelde generator zal eerst nog geen werkzaam vermogen aan het bedrijfsnet afgeven, pas na het toevoeren van meer brandstofzal het leveren van het werkzame vermogen toenemen. indien de generator blindvermogen aan het net moet leveren kan dat geregeld worden door de bekrachtigingsstroom op te voeren, dit wordt overbekrachtiging genoemd. Verdelen van werkzaam- en blindvermogen bij parallel bedrijf. Als twee generatoren parallel worden geschakeld en de spanningsregelaars van beide generatoren zijn dusdanig ingesteld dat de spanning onder alle belastingcondities constant wordt gehouden zal de generator met de laagste spanning alle vermogen gaan leveren. Dit is geen gewenste situatie, immers hetis de bedoeling dat de belasting zo gelijk mogelijk over beide generatoren wordt verdeeld. Dit wordt bereikt door van beide generatoren de spanningsregeling toch iets afhankelijk te laten reageren op belastingen. Dus bij een hogere belasting ontstaat een iets lagere spanning, deze afhankelijkheid wordt statiek of droop genoemd. Door deze afhankelijkheid treedt een natuurlijke verdeling van de belasting tussen beide generatoren op. % i. cn i e 5! Ê & i l i ' & i > l. i l l. l l l l l l i \ l l I l l l i i I l l l l l l l!! i l l i l i l l 1 l i I l I l! 0 i i 0 p j PW 2 werkzaam vermogen (Wi _* P.i P. 2 bëindvermogen (VAri ** Figuur 3.8 Toerental als functie van werkzaam vermogen Figuur 3.9 Spanning als functie van het blind vermogen 17

16 3.6 Beveiliging van een generator. Hoe groter het vermogen van de generator, des te uitgebreider de beveiligingen die toegepast worden. Voor de uitwendige storingen worden stroom-tijdrelais toegepast voor overbelasting en kortsluitbeveilging. Voor asymmetrische belasting, dat veroorzaakt een grote temperatuurstijging in de generator, wordt asymmetriebeveiliging toegepast. Als de generator stroom uit het voedende net gaat opnemen, dus als motor gaat werken, wordt beveiligd door een terugwatt-relais. Op over en onderspanning wordt gereageerd door spanningsbewakingsrelais. Op windingsluitingen in stator of rotor wordt door aardsluitrelais gereageerd. Op inwendige sluitingen wordt gerageerd door differentiaalfelais. Zijn er veel verschillende beveiligingen dan worden deze soms samengevoegd tot een beveiligingsmatrix om het overzicht over de beveiligingen beter mogelijk te maken. 18

17 4. Opgaven Wat zegt de term asynchroon bij een elektromotor? Waar is de grootte van de aanloopstroom bij een motor van afhankelijk? Noem drie methoden om de aanloopstroom te beperken. Welk belangrijk nadeel heeft het verlagen van de aanloopstroom. Waarom dient bij een aardfout de motor in de regel snel afgeschakeld worden? Wat houd het begrip te in? Hoe kan de motor thermisch worden beveiligd? Geef twee verschillende methoden. Hoe kuntu aan de hand van de rotor van een generator zien voor welk toerental deze gebouwd is? Aan welke voorwaarden moet worden voldaan om generatoren parallel te kunnen schakelen? 10. Wat gebeurt er in de generator als hij niet in de drie fase met dezelfde stroom belast wordt? 11. Waarom geeft een rotor aardfout relais in de regel alleen een melding en geen uitschakeling? 12. Bij parallel bedrijf van generatoren zorgen twee verschillende regelaars voor de verdeling van het werk- en blind vermogen. Wie regelt welk vermogen? 13. Wat is de stabiliteitsgrens van een generator? 19