Hybride contractvorm: de oplossing voor aanbesteding duurzame rioolverbetering. Enschede verduurzaamt werken in de openbare ruimte

Transcriptie

1 Hybride contractvorm: de oplossing voor aanbesteding duurzame rioolverbetering Enschede verduurzaamt werken in de openbare ruimte

2 Verduurzaming staat hoog in het vaandel in Enschede. Het huidige college van B&W heeft er bij haar aantreden in 2014 in het coalitieakkoord een hele paragraaf aan gewijd en het tot een van de speerpunten van beleid gemaakt. De toekomst van generaties na ons vereist immers dat we nadenken over duurzaamheid, ons bewust worden van de gevolgen van ons handelen en dat we deze gevolgen niet meer mogen doorschuiven naar de toekomst. We willen immers een gezonde aarde door kunnen geven. Mooie woorden, maar belangrijker zijn de uiteindelijke resultaten. En die zijn er in Enschede. Naast CO 2 reductie via traditionele maatregelen, zoals spaarlampen, thuiswerken en gebruik van elektrische auto s, worden in Enschede via een unieke werkwijze ook doelstellingen gerealiseerd met verduurzamen van werken in de openbare ruimte. Hybride contract Waar traditioneel infra projecten vaak worden aanbesteed met RAW contracten, heeft Enschede bij de aanbesteding van rioleringswerkzaamheden in de wijk Stroinkslanden bewust gekozen voor een hybride contractvorm. Een relatief nieuwe contractvorm, bestaand uit twee contract onderdelen. Een deel van het werk dient te worden uitgevoerd conform de door de opdrachtgever omschreven eisen in een RAW-bestekdeel. Maar daarnaast bevat het contract werkzaamheden die op basis van functionele eisen en een door de aannemer te bepalen aanpak en werkwijze dienen te worden uitgevoerd. Basiscriterium in dit geval: Duurzaamheid. In plaats van voorschrijvend te zijn als gemeente, is de markt uitgedaagd om met ideeën en initiatieven te komen. Een aanpak die mede is ontstaan door onze betrokkenheid bij het expertnetwerk (community of practice) Duurzaam GWW van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RvO). Hun motto luidt: duurzaamheid is business as usual binnen GWW projecten in 2020, aldus Sander Baan, projectleider Assinklanden namens gemeente Enschede en initiatiefnemer van deze focus op duurzaamheid binnen dit project. Duurzaamheid speerpunt bij rioolverbetering Assinklanden Doel van het project was om op een zo duurzaam mogelijke wijze de continuïteit van afvoer van rioolwater te garanderen voor de straat. Het bestaande pvc riool (ca 370 m1) in de Assinklanden was vervormd, waardoor de huisaansluitingen los raakten. Aansluitend hierop moesten bestaande problemen worden opgelost, zodat duurzaam en efficiënt beheer voor de komende decennia is gegarandeerd. In het programma van eisen is in overleg met het projectteam materiaalgebruik en energiegebruik tijdens productie en transport vastgesteld als duurzaamheidsambitie bij dit project. Drie aannemers zijn gevraagd om ten aanzien van wegfundering, bestrating, grondwerk en riolering, duurzame suggesties te doen. Alternatieven, die verder gaan dan de traditionele aanpak. Ook de totale CO 2 -emissie van alle transporten van en naar de projectlocatie was onderdeel van de uitvraag. Specifiek benoemde duurzaamheidsthema s binnen het project waren: CO 2 -emissie tijdens de productie van producten en materialen Het aandeel duurzaam van alle gebruikte energie in de productieketen De aantasting van gezondheid (vooral fijnstof) over de productieketen De aanleg en de transporten naar en van de projectlocatie.

3 Aardevol -project na overleg met Steggink Infra Ivo Mollink van Steggink Infra is als projectpartner DuboMat van Vroonhof Milieu Advies bewijst: duurzaamheid hoeft niet duur te zijn nauw betrokken geweest bij dit aanbestedingsproject. Zoals vastgesteld maakt Enschede werk van verduurzamen We hebben de rol van procesbegeleider vervuld, een van aanbestedingen in de openbare ruimte. Enschede basisontwerp gemaakt en het hybride contract ge- gebruikt daarvoor DuboMat (Duurzame Bouw Mate- schreven. Nadat Sander Baan van de gemeente En- rialen), een soort DuboCalc light. Relatief eenvoudig schede het initiatief had genomen om er vooral een kan hiermee een grote stap worden genomen in het duurzaam pilot project van te maken, is op basis van verduurzamen van de aanbestedingen in de openbare de gestelde duurzaamheidsambitie gezamenlijk voor ruimte. Vroonhof Milieu en Advies is de ontwikkelaar van een innovatieve aanpak gekozen. Deze past ook binnen DuboMat, een rekentool om duurzaamheid te meten in verge- onze filosofie Aardevol. Aardevol geeft een andere kijk lijking met traditionele oplossingen. In dit geval de duur- op infra door gebruik te maken van wat er al is. Aardevol zaamheidswinst van dit Hybride contract ten opzicht is een nieuwe manier van werken en biedt ondersteuning van een traditioneel RAW contract. Jan Vroonhof: Dit aan duurzaamheid tijdens de processen in een project. Door was de eerste keer dat Enschede deze tool gebruikt bij optimaal gebruik van mensen en middelen, gezond verstand een project in de openbare ruimte. te gebruiken en een gestructureerde aanpak te kiezen, creëert Het vraagt wel wat van een opdrachtgever, je laat een een Aardevolle werkwijze duurzame toegevoegde waarde. deel van de oplossingen en daarmee een deel van de Binnen het cluster Ruimtelijke Ontwikkeling en Be- regie over aan de markt. Je vraagt ze met duurzame ideeën heer van de gemeente Enschede hebben de afdelingen te komen, dat is toch wat anders dan een contract Stadsdeelbeheer (SDB) en Stadsingenieurs en Ontwerp waarbij een aannemer moet doen wat gevraagd wordt. (SIO) de handschoen opgepakt om Assinklanden tot een Het kost iets meer tijd, maar het heeft bij dit project ook Aardevol pilot project te bestempelen. veel opgeleverd aan ideeën en suggesties die Enschede zelf nooit bedacht zou hebben. Dat is de grootste winst. Dit pilot project is op de nieuwe manier uiteindelijk veel goedkoper en 3 x duurzamer gerealiseerd dan via de traditionele RAW weg zou zijn gebeurd. De belangrijkste NTP, hier aan het werk met de riolering, heeft vooraf grond- conclusie: duurzaamheid hoeft niet duur te zijn, het is metingen gedaan om de bodemsamenstelling te bepalen. een kwestie van slim zijn en een beetje lef tonen.

4 Werkwijze DuboMat met RAW als referentie De inschrijvers zijn vooraf geïnformeerd over het gebruik van DuboMat en de aan te leveren gegevens. Als referentie is per inschrijver naast hun inschrijving ook een traditioneel RAW-bestek doorgerekend, om de duurzaamheidscore per inschrijver te kunnen vergelijken met de traditionele aanpak. Deze referentie gold als minimum. Inschrijvingen hierboven zijn beloond met duurzaamheidspunten en een fictieve korting, deze korting kon oplopen tot E Met Dubomat is de duurzaamheidscore per bestekspost bepaald. De totale CO 2 -emissie wordt uitgerekend van de productie van de materialen tot en met de end-oflife fase en alle transporten en aanlegwerkzaamheden. Zo kan Enschede haar beleid monitoren en biedt het de mogelijkheid om maatregelen te treffen om het energieverbruik en de CO 2 emissie bij de realisatie van werken in de openbare ruimte terug te dringen. De gerealiseerde duurzaamheidscore van NTP Infra in vergelijking met uitvoering volgens RAW bestek. Doorsnede van de straat met duidelijk aangegeven waar de ontwerpvrijheid lag voor de aannemer.

5 Hybride aanbesteding daagt aannemers weer uit NTP Infra uit Enschede bleek de beste aanbieder. Sander Heitbaum, projectleider bij NTP is enthousiast over deze hybride aanbestedingsvorm. Deze nieuwe manier van aanbesteden was voor ons inspirerend en betekende dat we vanaf het eerste moment werden uitgedaagd om creatief te zijn en met vernieuwende oplossingen en duurzame ideeën te komen. We hebben vooraf zelf metingen gedaan in de grond, om de bodemsamenstelling te bepalen. Door hergebruik van bestaande grond als fundering onder de nieuwe bestrating (minder afvoer, minder transportbewegingen) te gebruiken, de aanleg van beduidend minder inspectieputten in de riolering (om de 100 meter i.p.v. om de 40 meter) en het gebruik van PVC rioleringsbuizen (nooit eerder toegepast in Enschede) hebben we uiteindelijk de beste aanbieding gedaan. Bij NTP hebben we onze eigen visie op duurzaamheid en wij zijn dan ook blij met deze nieuwe contractvorm. We kunnen zo beter meedenken, adviseren en onze toegevoegde waarde laten zien en niet alleen uitvoeren wat de klant wil. Zo maakte onze bodemanalyse duidelijk dat het onwenselijk was om de uitkomende grond te vervangen door nieuw zand en menggranulaat, waar in het standaard RAW-bestek wel van uitgegaan was. Met andere woorden; soms moet je het lef hebben om dingen niet doen. Wat ons betreft is deze pilot geslaagd. Kennis van duurzaamheid Aannemers, maar ook andere marktpartijen staan dicht op de praktijk en hebben dagelijks te maken met nieuwe ontwikkelingen en toepassingsmogelijkheden op gebied van duurzaamheid. Met deze hybride aanpak zijn ze in staat deze kennis door te geven aan de klant. Zonder dat ze het zich realiseren zijn de bewoners van de Assinklanden onderdeel van een stukje geschiedenis in onderhoud van riolering en bestrating in Enschede. Aldus Sander Baan, projectleider bij de gemeente Enschede en een van de initiatiefnemers van deze hybride aanbestedingsvorm. Vlak voor de kerstdagen hebben we dit project af kunnen ronden. NTP heeft dan een prima klus gedaan. Ze staan open voor vernieuwing en dat is precies wat we nodig hebben bij dit soort werkzaamheden in Enschede. Maar ook Steggink Infra en Vroonhof Milieu Advies hebben aan het succes van deze pilot een belangrijke bijdrage geleverd. Voor mij is dit de bevestiging dat anno 2016/2017 samenwerking en respect voor elkaars kennis en competenties, ook in de traditioneel nog wat voorzichtige infrawereld tot de noodzakelijke duurzaamheidsoplossingen leidt. Bovenaanzicht Assinklanden met het onderscheid tussen het RAW bestekdeel (blauw) en het vrije ontwerp deel (geel).

6 Dit is een uitgave van Gemeente Enschede Stadsingenieurs en Ontwerp Postbus AA Enschede GROEP Voor meer informatie over dit project: Sander Baan, projectleider Stadsingenieurs en Ontwerp t e s.baan@enschede.nl