Lichaamstaal, natuurlijk gedrag en kalmerende signalen

Transcriptie

1 Lichaamstaal, natuurlijk gedrag en kalmerende signalen Wat zegt mijn hond nu eigenlijk echt? Communicatie Honden maken van hun hele lichaam gebruik om te communiceren. Ze proberen ons continu duidelijk te maken wat ze bedoelen maar vaak ontstaan er misverstanden omdat de eigenaar de communicatie van de hond niet begrijpt. Honden handelen van nature conflict-vermijdend en om uit te groeien tot een sociaal goed functionerend individu, is het van belang dat honden op weg naar volwassenheid, veelvuldig contact hebben met soortgenoten. Op die manier ontwikkelen zij samen belangrijke communicatieve vaardigheden en lichaamssignalen. Miscommunicatie Sommige honden missen een deel van deze communicatievaardigheden en vaak ligt de oorzaak hiervan bij de eigenaar. Als je de signalen van een hond (hondentaal) niet begrijpt, kan het voorkomen dat je de hond onterecht corrigeert voor natuurlijk gedrag. Indien dit regelmatig gebeurt, durft de hond deze signalen op een gegeven moment niet meer te gebruiken. Hij verliest als het ware zijn taal en daarmee wordt de basis gelegd voor gedragsproblemen en miscommunicatie! Hoge verwachtingen We verwachten veel van onze hond. Hij is hét huisdier bij uitstek dat het dichtst bij ons staat en de mens gaat ervan uit dat dié natuurlijke elementen die het dichts bij hem staan, zich ook het meest aan hem aanpassen. En daar gaat het mis. De hond moet zich aanpassen aan onze leefomgeving (en wij verdiepen ons vaak veel te weinig in de zijne), hij moet luisteren, lief zijn, enthousiast zijn als wij dat willen maar rustig op het moment dat er bijvoorbeeld bezoek is. Hij moet zitten, liggen, spelen, wachten, staan op commando maar is dat eigenlijk wel natuurlijk? Als we onze hond nu eens zien als een volwassen individu van een ander diersoort met volwassen gevoelens, volwassen emoties en volwassen ervaringen dan is vriendschap en kameraadschap een veel beter uitgangspunt dan leiderschap. En is communiceren veel beter dan commanderen. Kalmerende Signalen - De Kunst van het Overleven Voor dieren die in een roedel leven is het belangrijk om te kunnen communiceren met de eigen soort. Ze moeten kunnen samenwerken wanneer er gejaagd wordt, ze moeten puppy s opvoeden, elkaar beschermen tegen roofdieren en misschien wel de belangrijkste reden: ze moeten in vrede met elkaar kunnen leven. Conflicten zijn gevaarlijk, ze veroorzaken lichamelijk letsel en een verzwakte groep is iets dat geen enkele roedel zich kan veroorloven. Want dit zou uiteindelijk tot uitsterven kunnen leiden. Honden leven in een zintuiglijke wereld die bepaald wordt door het gezichtsvermogen, de reukzin en het gehoor. Zij nemen gemakkelijk kleine details waar: een vlug signaal, een geringe verandering in het gedrag van de ander of de wisselende blik in onze ogen. Roedeldieren zijn zo ontvankelijk voor signalen dat een paard getraind kan worden om te volgen, enkel door het samenknijpen van de pupillen. Een hond kan geleerd worden om te reageren op een fluisterende stem. Het is dus helemaal niet nodig en zelfs ongewenst om te schreeuwen of om de toon van onze stem laag en boos te laten klinken. 1

2 Honden hebben ongeveer 30 kalmerende signalen tot hun beschikking, waarschijnlijk zelfs meer. Een aantal van deze signalen wordt door de meeste honden gebruikt, maar er zijn ook honden die een ongelofelijk rijke woordenschat hebben, bijvoorbeeld straathonden. Het verschilt van hond tot hond. Het probleem Honden gebruiken dit communicatiesysteem ook naar mensen en andere dieren, eenvoudigweg omdat het de taal is die ze kennen. Bovendien denken ze dat iedereen hun taal begrijpt. Wanneer je niet merkt dat je hond kalmerende signalen gebruikt en je misschien zelfs je hond hiervoor straft, kun je je hond ernstig beschadigen. Sommige honden zullen de kalmerende signalen helemaal niet meer gebruiken, zelfs niet bij andere honden. Honden kunnen zo wanhopig en gefrustreerd raken, dat ze agressief, zenuwachtig of gestrest gedrag gaan vertonen. Puppy s en jonge honden kunnen zelfs in een toestand van shock geraken. Bron: Turid Rugaas Welke signalen zijn er? De signalen van de hond, oftewel zijn lichaamstaal, zijn onder te verdelen in drie groepen: Kalmerende signalen (beleefdheidssignalen) Afstand vergrotende signalen Stres signalen Met name de kalmerende signalen en de afstand vergrotende signalen zijn signalen die gebruikt worden om met soortgenoten te communiceren en om conflicten te vermijden. Een aantal kalmerende signalen: Kop afwenden Ogen knipperen Wegdraaien Neus likken Bevriezen Beweging vertragen Kwispelen Spelboog Zitten of liggen Gapen In een bocht op iemand aflopen Snuffelen Splitsen Poot heffen Een aantal afstand vergrotende signalen: Tanden laten zien Grommen Borstelen Blaffen Huilen/piepen Uitvallen Staart zo hoog mogelijk 2

3 Kalmerend signaal wegkijken De honden kijken weg omdat hen voor de foto wordt gevraagd, dichter bij elkaar te zitten dan dat ze van nature zouden doen. Ze willen geen conflict! Kalmerend signaal gapen De jonge nestpup gaapt omdat zij (onnodig) door de fokker wordt opgetild. Haar directe reactie is gapen om zichzelf en de situatie te kalmeren Een aantal stres signalen: Rusteloosheid Achter eigen staart jagen Heftige reactie op bijv. deurbel Hijgen Krabben Uitschudden Slechte concentratie Rillen/bibberen Agressief gedrag Nervositeit Overspronggedrag (afreageren) Slechte vacht Allergieën Markeren Ongezond uiterlijk Overmatig waken Overige signalen zoals: Markeren Overspronggedrag* Glimlachen Met de lippen smakken Onverstoorbare kop trekken Puppy- en kinderachtig gedrag vertonen *Overspronggedrag Overspronggedrag houdt in dat de hond iets anders doet dan logisch is. Door sommige honden wordt dit signaal gebruikt zonder dat je in de gaten hebt wat zij bedoelen. Een hond kan bijvoorbeeld net doen of hij enorm veel belangstelling voor iets heeft, maar in werkelijkheid weet hij niet wat hij moet doen als hij door een mens bedreigend wordt benaderd. Bijvoorbeeld: Je schreeuwt naar je hond dat hij moet komen en zwaait hierbij wild met je armen. Je hond neemt een stok in zijn bek, gaat hiermee rondlopen en doet net alsof je er niet bent. 3

4 Hoe werken de signalen? Zodra een hond wakker wordt en er om hem heen iets gebeurt, geeft hij signalen. Een voorbeeld van een aantal kalmerende signalen: Je hond is blij en springt enthousiast om je heen. Met een harde stem zeg je zit. Je hond reageert hierop door zijn lippen te likken, te gapen, zich om te draaien of volkomen stil te zitten tot je boosheid over is. Een maal buiten, trekt je hond aan de riem om op zijn favoriete plekje te snuffelen en jij geeft een ferme ruk aan de lijn. Je hond keert jou zijn rug toe en brengt zijn neus naar de grond. Verderop ziet hij een andere hond naderen. Hij gaat langzamer lopen, draait zich misschien een beetje om en snuffelt aan de grond. Zodra hij de hond gepasseerd is schudt hij zich uit om de spanning kwijt te raken. Corrigeren van natuurlijk gedrag basis voor gedragsproblemen en miscommunicatie Het corrigeren van het natuurlijk gedrag van honden door mensen is een van de belangrijkste oorzaken van het ontstaan van gedragsproblemen bij honden en het gebeurt elke dag opnieuw, vaak zonder dat de eigenaar zich ervan bewust is. De categorie signalen waarbij dit het veelvuldigst gebeurt, is de categorie afstand vergrotende signalen. Honden gebruiken deze afstand vergrotende signalen om te waarschuwen en om aan te geven dat ze zich niet prettig, onzeker of bang voelen. Denk hierbij aan grommen, piepen huilen, borstelen, blaffen, etc.. Dit is natuurlijk gedrag en deze signalen zijn van groot belang in de taal van de hond en zijn communicatie met andere honden. Ze zijn als waarschuwing bedoeld om bijten te voorkomen en conflicten te vermijden. Je mag dit gedrag dus nooit bestraffen! Een hond durft deze signalen dan op een gegeven moment niet meer te gebruiken en gaat meteen over tot bijten! Hij verlies als het ware zijn taal. Een betere keuze is om afstand te nemen en de hond uit de situatie te halen. Een voorbeeld van een ontmoetingssituatie Je loopt met je hond over straat en in de verte nadert er een andere hond. Vanaf het moment dat de honden elkaar zien sturen ze boodschappen. Je hond stopt en staat stil (bevriest) trekt aan de riem, hijgt een beetje ten teken dat hij het spannend vindt. De andere hond komt dichterbij en gaat langzamer lopen. De andere hond is nu zo dichtbij dat hij 4

5 nog kalmerender moet zijn, dus hij gaat in een boogje lopen, weg van de ander hond en hij wendt zijn hoofd af. Jij loopt door en je hond trekt nog harder aan zijn riem, hij gromt en uiteindelijk valt hij uit. Jij geeft een ruk aan de riem, snauwt foei, maakt de riem korter, sommeert de hond om dicht naast je te blijven lopen en op korte afstand de andere hond te passeren. Je hond loopt al hijgend, grommend en rochelend aan zijn halsband met je mee. Op het moment dat je de andere hond bent gepasseerd, schudt hij zich uit om de spanning kwijt te raken. Wat had je beter kunnen doen? Grommen is een afstand vergrotend signaal en deze signalen worden gebruikt om conflicten te voorkomen. Een hond gebruikt het grommen om duidelijk te maken dat hij het spannend vindt en dat hij de situatie niet kan handelen. Op het moment dat je hond gromt is het verstandig om hem direct uit de situatie te halen door afstand te nemen, de hond ruimte te geven en hem zelf te laten bepalen welke afstand hij nodig heeft tot de andere hond om met de situatie om te kunnen gaan. Keuze, afstand en ruimte zijn van essentieel belang in de communicatie tussen honden (en tussen honden en mensen). Als je deze basisregels in acht neemt, krijgen de (aangelijnde) honden de kans elkaar zo goed te lezen dat zij weten of zij naar elkaar toe zullen gaan en elkaar zullen begroeten of dat het beter is juist uit de buurt te blijven, omdat de situatie anders te heftig zou kunnen worden. Dwing honden nooit andere honden te ontmoeten Laat honden hun taal gebruiken in ontmoetingssituaties, zodat ze zich veilig voelen. De ene keer zullen ze naar elkaar toelopen en zal het goed gaan, maar een andere keer zullen ze het veiliger vinden om op een afstand te blijven. Ze hebben immers elkaars signalen al lang gelezen, dat kunnen ze op een afstand van een paar honderd meter, dus is het niet nodig om oog in oog met elkaar te staan. Een beleefde en vrijwillige kennismaking tussen 2 honden 5

6 Wat kunnen wij doen? Vanaf het moment dat een hond zijn intrede doet in ons leven, is hij voortdurend bezig zich aan te passen aan datgene dat (hij denkt dat) wij van hem verwachten en hij conformeert zich aan onze natuurlijke leefomgeving. En ben nu eens eerlijk; verdiepen wij ons wel echt voldoende in zijn leefomgeving? Door onze kennis van zijn natuurlijk gedrag te vergroten, zijn taal te leren en hem dus beter te gaan lezen en begrijpen, verbeter je automatisch de band met je hond. Er ontstaat vriendschap op basis van gelijkwaardigheid, respect en wederzijds begrip. Een aantal goede gewoontes voor hondenmensen: Geef de hond ruimte Geef de hond de keuze Hou afstand Benader de hond in boogje Hang niet over de hond heen Omhels de hond niet Laat de controle over je hond eens los Train niet te veel en geef niet te veel commando s Laat de hond eens bepalen waar hij wilt wandelen Beloon gewenst gedrag Dwing de hond nooit tot sociaal contact Bied rustige activiteiten aan Voldoende rust Samen slapen Goed eten en samen eten Losse lijn Gebruik NOOIT halty s, antitrektuigen, slipkettingen, stroombanden of andere straffende middelen Gebruik een goedpassend tuigje* en een lange losse lijn i.p.v. een halsband en een korte lijn of flexlijn En tot slot.. Vertel je hond elke dag dat je van hem houdt! 6

7 * Eigenschappen van een goed zittend borsttuig Y-vormig tuigje op de borst (houdt de schoudergewrichten vrij) Het centrum van de Y past tussen de schouders op het borstbeen De hals is vrij; tuigje rust volledig op de borst H-vorm op de rug Oksels vrij à voorkom schuren! Aanhechtingspunt voor lijn op de rug Myriam Deckers 2017 Natural Dogtrainer gedragsdeskundige Wenonah Hondenschool en gedragsbegeleiding Bronvermelding: Rugaas, Turid Kalmerende signalen in gesprek met je hond Copyright Wenonah De inhoud van dit artikel mag niet worden gekopieerd of gepubliceerd, zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver 7