Beroepsprofiel. Magazijnmedewerker. Sector Goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden. Cluster Goederenbehandeling

Transcriptie

1 Brussel, september 2005 Beroepsprofiel Magazijnmedewerker Sector Goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden Cluster Goederenbehandeling In samenwerking met Sociaal Fonds voor Goederenvervoer en aanverwante Activiteiten voor rekening van derden

2 De infobank over beroepenstructuren en beroepsprofielen kan worden geraadpleegd op de SERV-website: via de link beroepsprofielen. Het copyright over de SERV-beroepsprofielen hoort toe aan de SERV. Gebruik van gegevens en tekst is toegestaan mits een correcte bronvermelding. WD/1999/4665/29 herwerkte versie SERV l Wetstraat l 1040 Brussel l Tel: l Fax: l serv@serv.be l 2

3 Inhoud Inhoud... 3 Inleiding Afbakening en omschrijving Domein Afbakening Beroepsinhoud Taken en Competenties Voorbereiden van de dagtaak Ontvangen van de goederen Controleren van de lading Lossen van de vrachtwagen Opslagklaar maken van de goederen Opslaan van goederen Goederenuitlevering Laden van de goederen Verzamelen van orders Specifieke takenclusters: omgang met gevaarlijke stoffen Specifieke takenclusters: omgang met aan bederf onderhevige producten Onderhoud Interne communicatie Kwaliteitszorg Veiligheid en milieuzorg Introductie en opleiding Competenties Algemene beroepskennis Vaardigheden Beroepshoudingen Verantwoordelijkheidsdomeinen Autonomie Verantwoordelijkheid voor prestaties Eigen contacten Bijzondere arbeidsomstandigheden Arbeidsorganisatie

4 7. Specifieke kwalificatieproblemen Actuele trends Beroepenfiche Lijst van organisaties en bedrijven die werden uitgenodigd op de conferenties goederenbehandeling in de sector van het goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden Bronnen Literatuurlijst

5 Inleiding In dit beroepsprofiel worden de kwalificatiebehoeften voor de goederenbehandeling in de sector goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden uiteengezet. We wensen er de aandacht op te vestigen dat het gaat om een algemeen beroepsprofiel waarbij abstractie werd gemaakt van de grootte van de bedrijven en de wildgroei aan functies die in de goederenbehandeling voorkomen. Afhankelijk van bedrijf tot bedrijf zal het takenpakket van de beroepsbeoefenaar dus enger of ruimer zijn. In hoofdstuk 1 wordt toegelicht waarom het beroepsprofiel dat werd opgesteld voor de metaalverwerkende en metaalaanverwante sectoren werd aangepast aan de situatie in de sector goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden. Tevens wordt de goederenbehandeling binnen deze laatste sector gesitueerd. We gaan kort in op de afbakeningsproblemen die zich stellen en we definiëren de goederenbehandeling. In hoofdstuk 2 gaan we in op de taken en de bijhorende competenties voor de goederenbehandeling. De weergegeven takenanalyse heeft als doel de competenties op te sporen die vereist zijn voor de uitoefening van het beroep. We onderscheiden algemene takenclusters die de basis van het beroep uitmaken en daarnaast een aantal specifieke takenclusters die enkele specifieke domeinen bestrijken. Hoofdstuk 3 bevat een overzicht van de algemene beroepskennis en de vaardigheden die een minimale basis vormen voor het goed functioneren in de goederenbehandeling. Daarbij aansluitend worden de beroepshoudingen weergegeven die essentieel zijn voor een goede beroepsuitoefening. In hoofdstuk 4 bespreken we kort de verantwoordelijkheidsdomeinen. We gaan onder meer in op de mate van autonomie, de verantwoordelijkheid voor prestaties en de eigen contacten. Het 5 e hoofdstuk werpt een licht op de bijzondere arbeidsomstandigheden die betrekking hebben op het proces van goederenbehandeling. We geven een beschrijving van een aantal algemene onveilige toestanden en de te respecteren veiligheidsvoorschriften. In hoofdstuk 6 bespreken we kort de arbeidsorganisatie en de invloeden die ervan uitgaan op de goederenbehandeling. 5

6 In hoofdstuk 7 gaan we in op de specifieke kwalificatieproblemen die voor de goederenbehandeling worden ondervonden. En in een laatste hoofdstuk werpen we een blik op toekomstige evoluties die voor het proces van goederenbehandeling en de logistieke arbeid in zijn geheel worden verwacht. In verband met de leesbaarheid van de tekst is er voor gekozen om de mannelijke vorm te gebruiken. Waar hij of hem staat wordt uiteraard ook zij of haar bedoeld. 1. Afbakening en omschrijving 1.1. Domein Reeds in 1998 werd een profiel opgesteld voor de goederenbehandeling in samenwerking met de metaalverwerkende en metaalaanverwante sectoren (INOM, EDUCAM en VORMELEK) en de bouwsector (FVB). Daar werd gesteld dat het een beroep betreft dat niet in een keurig af te bakenen sector kan gesitueerd worden. Logistieke diensten komen immers in alle branches voor en zijn dus sectoroverschrijdend. Toch besluit men dat er naar taken toe weinig verschillen te vinden zijn tussen de goederenbehandeling in de metaalverwerkende en metaalaanverwante sector en de goederenbehandeling in een andere sector. Het gaat in essentie om hetzelfde, wel kunnen er op het vlak van kennis en vaardigheden andere, bedrijfsspecifieke accenten komen te liggen. Toch werd het zinvol geacht om dit profiel goederenbehandeling aan te passen aan de situatie in de sector goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden. In grote lijnen zouden de activiteiten, de kennis en de vaardigheden op het vlak van de goederenbehandeling in deze sector wel overeen komen met deze zoals ze beschreven werden voor de metaalsectoren. Toch is er een essentieel verschil: in de sector goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden is de logistiek of goederenbehandeling een hoofdactiviteit, in productiebedrijven daarentegen (zoals in de metaalsector) is de goederenbehandeling een ondersteunende activiteit voor de productie-eenheid. De logistieke behandelaars hebben deze activiteiten echter uitgewerkt tot hun specialiteit. Dit verschil weerspiegelt zich in een aantal taken. Wat verstaan we onder de sector goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden? Deze sector omvat alle in België gevestigde ondernemingen waarvan het vervoer van goederen over de weg voor rekening van derden de hoofdactiviteit is. Koerierdiensten of bedrijven die rijden met wagens met een laadvermogen kleiner dan 500 kg horen hier ook bij. Hoewel zij niet vergunningsplichtig zijn oefenen zij dezelfde activiteiten uit. Ondernemingen die zich voor rekening van derden bezighouden met het opslaan, stouwen en verzenden van de goederen (buiten de havenzone) behoren eveneens tot de sector van het goederenvoer en logistiek voor 6

7 rekening van derden (voor zover ze van geen ander PC afhangen dan PC 140). Het gaat hier in veel gevallen ook om distributiecentra. Gezien de pure prijsconcurrentie tegenwoordig niet meer volstaat om rendabel te zijn, willen bedrijven steeds meer gaan concurreren op het vlak van de geboden service. Er zijn steeds meer bedrijven uit de transport- en distributiesector die hun klanten alle zorgen voor opslag en distributie uit handen nemen en die gaan functioneren als beheerders van het logistieke proces. Zij bieden niet alleen transport of fysieke distributie aan, maar ook alle activiteiten die te maken hebben met de verhandeling van goederen, de douanering, administratie,. Kortere levertijden, lage voorraden, lagere kosten, goede benutting van interne en externe transportmiddelen, het zijn allemaal aspecten die met logistiek te maken hebben. Op die manier nemen zij delen of soms zelfs het gehele toe- en afleveringstraject van hun klanten over. Dit is uiteraard slechts mogelijk omdat productiebedrijven hun niet primaire activiteiten meer en meer gaan afstoten. De goederen van deze productiebedrijven worden dan tijdelijk opgeslagen in de warehouse van de transportbedrijven vanwaar ze dan vervolgens uitgeleverd worden. Het is daar dat zich dan ook de goederenbehandeling situeert. De beroepen die we terugvinden binnen de goederenbehandeling zullen verschillen van elkaar al naargelang de grootte van het bedrijf, de arbeidsorganisatie en de verhandelde producten. Afhankelijk van dergelijke factoren zal de inhoud van het beroep ruimer of enger worden voor de betrokken beroepsuitoefenaar Afbakening Wanneer we de beroepen binnen de goederenbehandeling willen onderzoeken worden we geconfronteerd met een afbakeningsprobleem. Afhankelijk van bedrijf tot bedrijf blijken er nogal wat verschillen te zijn op het vlak van de logistieke beroepen die voorkomen binnen een bepaald bedrijf enerzijds en op het vlak van de benamingen die daaraan gegeven worden anderzijds. Het type van warehouse is niet alleen bepalend voor het al of niet aanwezig zijn van bepaalde beroepen en de benaming die eraan gegeven wordt, zelfs het niveau van de beroepsbeoefenaars kan verschillend zijn, ook al worden ze met dezelfde benaming aangeduid. De volgende benamingen kunnen voorkomen in de goederenbehandeling: Hoofdmagazijnier Magazijnier Magazijnmedewerker Goederenbehandelaar 7

8 Evenals in de metaalsector zal de naam die aan het beroep gegeven wordt geen uitsluitsel geven over de inhoud ervan. In de beroepencluster goederenbehandeling (1998) werd uiteindelijk gekozen voor de opdeling in drie beroepen: Magazijnmedewerker: diegene die de meer uitvoerende taken van de goederenbehandeling op zich neemt. Magazijnier of assistent hoofdmagazijnier: de beroepsuitoefenaar die naast het meehelpen aan de uitvoerende taken, belast is met het waarnemen van de correcte uitvoering van de coördinatiemaatregelen die genomen werden door de hoofdmagazijnier. Hoofdmagazijnier: diegene die verantwoordelijk is voor het optimaal verlopen van de goederenbehandeling. Hij coördineert, geeft leiding aan en oefent controle uit op de volledige magazijnafdeling. In het kader van deze studie werken wij het profiel uit voor de magazijnmedewerker. Het profiel heeft betrekking op een modale beroepsuitoefening van een ervaren beroepsbeoefenaar. Er wordt tevens abstractie gemaakt van de verschillen tussen ondernemingen inzake schaalgrootte. Het gaat hier dus om het takenpakket van de magazijnmedewerker in de ruime zin van het woord. Hierbij dient wel vermeld te worden dat het beroep magazijnmedewerker zoals het hier beschreven wordt in werkelijkheid kan uiteenvallen in deelfuncties, afhankelijk van de grootte van het bedrijf en het type van producten waarmee men te maken heeft. In tegenstelling tot het profiel goederenbehandeling voor de metaalverwerkende en de metaalaanverwante sectoren zullen wij de volledige cluster hoofdmagazijnier /magazijnier / magazijnmedewerker hier niet opnemen. Dit zou enerzijds tot te veel herhaling leiden van wat reeds in het eerder afgeleverde profiel werd vermeld. Anderzijds zullen de verschillen tussen deze beroepen zich vooral situeren op het vlak van de mate van verantwoordelijkheid, het leidinggeven, het coördineren van de werkzaamheden en het uitvoeren van meer beleidsgerichte taken. Tevens zullen administratieve taken en taken waarvoor kennis op het vlak van computergebruik vereist is meer doorwegen naarmate het niveau toeneemt Beroepsinhoud Een magazijnmedewerker is de polyvalente logistieke arbeider die instaat voor het ontvangen van de goederen (volgens tijdsschema), het opslaan en verzenden ervan. Hij maakt gebruik van eenvoudige hulpmiddelen (b.v. scanningsapparaat, transpalet, duivel, enz ) en/of van geautomatiseerde systemen om allerlei mogelijke (en op diverse wijzen verpakte) goederen te behandelen. Dit wil zeggen het op de juiste plaats neerzetten, laden en lossen van de vrachtwagen, optillen, verplaatsen, vervoeren over korte afstand, stockeren en stapelen van de goederen. Dit dient uitgevoerd te worden met een maximum aan kwaliteitszorg (efficiëntie, veiligheid, nauwkeurigheid, volgens tijdsschema en zonder schade). Ook de administratieve 8

9 ondersteuning en de opvolging van het fysisch behandelen van de goederen vallen onder de verantwoordelijkheid van deze persoon. 2. Taken en Competenties Hieronder volgt de takenanalyse voor magazijnmedewerker. De taken zijn gegroepeerd in takenclusters, die elk een eigen titel kregen. Per taak zullen tevens de competenties vermeld worden, die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van die welbepaalde taak. Onder competenties verstaan we de reële en individuele capaciteit om kennis (theoretische en praktische kennis), vaardigheden en attitudes in het handelen aan te wenden, in functie van de concrete, dagdagelijkse en veranderende werksituatie en in functie van persoonlijke en maatschappelijke activiteiten. Naast de opsomming van taken en competenties wordt aandacht geschonken aan het feit of het belang van de taken zal toenemen of afnemen in de toekomst (trend). Ook de moeilijkheidsgraad van de taken wordt weergegeven. Een taak kan eenvoudig of moeilijk zijn. Ze is eenvoudig als ze vanuit routine wordt gedaan of als men beslissingen moet nemen die keuzes uit bekende opties inhouden. Een eenvoudige taak kan gemakkelijk aangeleerd worden. Een taak is moeilijk als er steeds nieuwe oplossingen gezocht moeten worden voor nieuwe problemen. Het vergt meer inspanningen om een moeilijke taak aan te leren. De volgende takenclusters kunnen onderscheiden worden: Voorbereiden van de dagtaak (tabel 2.1.) Ontvangen van goederen (tabel 2.2) Controleren van de lading (tabel 2.3) Lossen van de vrachtwagen (tabel 2.4) Opslagklaar maken van de goederen (tabel 2.5) Opslaan van goederen (tabel 2.6) Goederenuitlevering (tabel 2.7) Laden van de goederen (tabel 2.8) Verzamelen van orders (tabel 2.9) Omgang met gevaarlijke stoffen (tabel 2.10) Omgang met aan bederf onderhevige producten (tabel 2.11) 9

10 Onderhoud (tabel 2.12) Interne communicatie (tabel 2.13) Kwaliteitszorg (tabel 2.14) Veiligheid en milieuzorg (tabel 2.15) Introductie en opleiding (tabel 2.16) 10

11 Algemene takenclusters 2.1. Voorbereiden van de dagtaak Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Kunnen lezen en begrijpen van de opdrachten Dagelijks informeren naar of ontvangen van de uit te voeren opdrachten Verzamelen van de benodigde materialen en hulpmiddelen Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo Kennis van benodigde materialen en hulpmiddelen (b.v. scanningsapparaat, transpalet, duivel, verpakkingsmateriaal) 2.2. Ontvangen van de goederen Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Ontvangen van de goederen en de bijhorende vervoersdocumenten Invullen van documenten (o.a. laad- en losbon) en tekenen voor ontvangst Registreren van de ontvangen goederen Doorgeven van de nodige documenten aan de administratie Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo M Kunnen lezen en controleren van de vervoersdocumenten Kennis van anderstalige termen op vervoersdocumenten E Kunnen tekenen van de vervoersdocumenten voor ontvangst Kunnen werken met een handcomputer (elektronische vrachtbrief) Kennis van losbonnen Kennis van registratiesystemen (manueel of met de computer) Kennis van interne communicatiesystemen 11

12 2.3. Controleren van de lading Taken Magazijnmedwerker Competenties M T Identificeren en controleren van ontvangen goederen op hoeveelheid en beschadiging Melden van beschadiging van de goederen aan de magazijnier/hoofdmagazijnier Overgaan tot het verzegelen van de lading in opdracht van de magazijnier/hoofdmagazijnier Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo M = Visueel kunnen controleren op soort, kwantiteit en kwaliteit Kunnen vaststellen van schade of gebreken aan de goederen Kunnen nagaan of de goederen ook effectief besteld zijn en afwijkingen melden aan het management Kunnen communiceren van beschadiging van de goederen aan de magazijnier/hoofdmagazijnier Kennis van de richtlijnen in verband met verzegeling 12

13 2.4. Lossen van de vrachtwagen Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Lossen van de vrachtwagen* Gebruiken van loshulpmiddelen Verplaatsen van goederen naar de wachtzone (indien niet geautomatiseerd) E M ** = Kennis van de veiligheidsvoorschriften naargelang de situatie Kennis van de diverse technieken voor het lossen van goederen (afhankelijk van het soort goederen, het te lossen transportmiddel, de losplaats waar de goederen moeten komen) Kennis van pictogrammen en behandelingsmethodes van de goederen E Kunnen aanwenden van de loshulpmiddelen (transportbaan, zuigers, klemmen, hef- en hijswerktuigen, ) Kunnen bedienen van eenvoudige hulpmiddelen (b.v. scanningsapparaat, aflezen computerscherm, bedienen transpalet, hanteren van een duivel, ) Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo * Afhankelijk van het type transport en de te lossen goederen zal men aandacht moeten schenken aan specifieke factoren. B.v. de temperatuur bij ATP-transport, het aanpikken van bepaalde onderdelen, het aankoppelen van losslangen, (zie bij de specifieke takenclusters) ** De taak kan variëren van eenvoudig tot moeilijk afhankelijk van het type goederen dat geladen moet worden en de manier van stapelen ervan. 13

14 2.5. Opslagklaar maken van de goederen Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Uitpakken van de binnengekomen goederen Visuele controle van de kwaliteit van de goederen Opzoeken van de locatie van de goederen Sorteren van de goederen (indien niet geautomatiseerd) volgens hun bestemming Inpakken van goederen Aanbrengen van de nodige codificaties en labels Kunnen gebruiken van de diverse hulpmiddelen (b.v. kniptang, mes, ) Kunnen zorgen voor de verwerking van het verpakkingsmateriaal Kunnen controleren op kwaliteit aan de hand van de pakbon E M* Kunnen raadplegen van fiches voor vrije locatie (indien niet geïnformatiseerd) E M* Kennis van de sorteermethodes Kunnen afscheiden van de goederen voor directe levering aan klanten Kunnen controleren of de stapelhulpmiddelen (b.v. paletten) de goede stapelhoogte hebben E Kennis van bedrijfsspecifieke inpakvoorschriften voor bepaalde goederen E Noties van de methodes voor codering (b.v. barcodering) Weten wat op het label dient te komen Kunnen kleven van labels zowel manueel als machinaal Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo * De taak zal variëren van eenvoudig tot moeilijk afhankelijk van de hoeveelheid producten in het magazijn. 14

15 2.6. Opslaan van goederen Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Kunnen controleren van de locatienummers Controleren van de reeds opgeslagen goederen Plaatsen van goederen op de voorbestemde locatie Verrichten van de bijhorende registratie Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo Kennis van opslagmethodes (gewicht, hoogte, breedte, diepte, ) Kennis van stapelhulpmiddelen (b.v. palet, box, kooi, ) Kennis van de opslagmiddelen (b.v. verschillende soorten stellingen) en eenvoudige hulpmiddelen (b.v. scanningsapparaat, transpalet, duivel, ) Kunnen lezen en interpreteren van de locatiecodering Kunnen gebruiken van eenvoudige hulpmiddelen (b.v. scanningsapparaat, aflezen computerscherm, bedienen transpalet, hanteren van een duivel, ) Kennis van de registratiesystemen (graad van automatisering is afhankelijk van bedrijf) 15

16 2.7. Goederenuitlevering Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Sorteren van de goederen E Kennis van de (geautomatiseerde) sorteermethodes Controleren van goederen Verpakken van goederen indien nodig: stabiel opbouwen van paletten ordelijk een folie rondtrekken Aanbrengen van verzendlabels Kunnen controleren van kwantiteit en het gewicht van de goederen Kennis van verschillende weegsystemen E M* Kennis van bestaande verpakkingsmaterialen Kennis van verpakkingstechnieken (rekening houdend met de goederen in kwestie en de bestemming) Kunnen maken van de aangepaste verpakkingen (b.v. kisten) Duidelijk kunnen aanbrengen van referenties Basiskennis van verzendingssystemen Weten wat op het label dient te komen Kunnen kleven van labels zowel manueel als machinaal Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo. * De taak kan variëren van eenvoudig tot moeilijk afhankelijk van het type van de te verpakken goederen. 16

17 2.8. Laden van de goederen Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Vervoeren van de goederen naar de laadzone (indien niet geautomatiseerd) en oordeelkundig plaatsen ervan (wat eerst wordt geladen vooraan) rekening houdend met de routeplanning en de verdeling van de lading over het voertuig Laden van de vrachtwagen aan de hand van gemechaniseerde en/of geautomatiseerde hulpmiddelen: goederen op de juiste wijze behandelen en laden zware goederen onderaan, lichtste bovenaan vastmaken van gemakkelijk verschuifbare goederen ordenen van de lading met in acht name van een optimale gewichtsverdeling en routeplanning Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo. Kunnen gebruiken van eenvoudige hulpmiddelen (b.v. scanningsapparaat, aflezen computerscherm, bedienen transpalet, hanteren van een duivel, ) De goederen naar de juiste laadzone kunnen brengen (adhv label) Kunnen plaatsen van de goederen in de laadzonde rekening houdend met welke goederen eerst geleverd moeten worden en aan de hand van de routeplanning Kennis van tracking (vooraf bepalen van de route) en tracing (achteraf terug opzoeken) M = Kennis van de veiligheidsvoorschriften naargelang de situatie Kennis van de diverse technieken voor het laden Kunnen aanwenden van de laadhulpmiddelen (transportbaan, zuigers, klemmen, hef- en hijswerktuigen) Oordeelkundig kunnen heffen Kennis van de gevaren van overlading Op de juiste manier kunnen verankeren van de lading Gelijkmatig kunnen verdelen van de lading Melden van problemen aan dispatcher of magazijnier/hoofdmagazijnier 17

18 2.9. Verzamelen van orders Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Verzamelen van orders Vervoeren van goederen naar de distributiezone E Kennis van de gepaste (geautomatiseerde) hulpmiddelen (scanningsapparaat, transpalet, duivel, karren, rekken, ) Zoveel mogelijk kunnen beperken van de loop- en rijafstanden Kunnen werken met PC en software Kunnen interpreteren van een pickbon of orderverzamellijst Kunnen aanduiden op de lijst van reeds verzamelde elementen Kunnen bedienen van eenvoudige hulpmiddelen (b.v. transpalet, duivel, scanningsapparaat, ) Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo. * Het verzamelen van orders komt enkel voor bij distributiecentra in de sector van het goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden. 18

19 2.10. Specifieke takenclusters: omgang met gevaarlijke stoffen Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Laden en lossen van gevaarlijke stoffen ADR-goederen achteraan laden voldoende afstand respecteren tussen ADRgoederen en levensmiddelen Opslaan van gevaarlijke stoffen Veilig omgaan met gevaarlijke stoffen gebruiken van persoonlijke beschermingsmiddelen Maatregelen treffen bij onveilige situaties en bij ongevallen Nakijken en in orde brengen van de vereiste documenten Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo. M Kennis van de eigenschappen van gevaarlijke producten Kennis van de verschillende signalisaties van gevaarlijke stoffen Kennis van de specifieke regels voor laden en lossen van gevaarlijke stoffen M Productkennis Kennis van specifieke opslagmogelijkheden van gevaarlijke stoffen Kennis van verplichtingen voor afzender, vervoerder, ontvanger e.d. Kennis van onverenigbaarheden van bepaalde stoffen M Kennis inzake preventie en veiligheid Kennis van de veiligheidsvoorschriften m.b.t. gevaarlijke stoffen Kennis van risico s inherent aan de omgang met gevaarlijke stoffen M Kunnen voorkomen van schade en ongevallen Kennis en kunnen toepassen van procedures bij ongevallen M Kennis van verpakkingen, etikettering en documenten Kunnen controleren van de vereiste documenten 19

20 2.11. Specifieke takenclusters: omgang met aan bederf onderhevige producten Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Laden en lossen van aan bederf onderhevige producten de staat van de verpakking nazien Opslaan van de goederen en controle van houdbaarheidsdata : rekening houden met het FIFO-principe (first in, first out) Visuele controle van de hygiëne en eventueel reinigen en desinfecteren van de ruimte Nakijken en in orde brengen van de vereiste documenten Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo. Kennis inzake de verdeling van de lading om een goede luchtstroming mogelijk te maken Controle kunnen uitvoeren op de staat van de verpakking Kennis inzake bederf, hygiene, voorkoeling, stapelen, ventilatie, circulatie Kennis van klimaatbeheersing, koelsystemen en verwarmingssystemen Productkennis M Kennis van specifieke eisen in verband met veiligheid en hygiëne Kennis van de voorwaarden en technieken en middelen voor het reinigen en desinfecteren Kennis van HACCPprincipes Kunnen controleren van de vereiste documenten 20

21 2.12. Onderhoud Taken Magazijnmedewerker Competenties M T De eigen werkplek schoonhouden Kunnen uitvoeren zonder dat dit uitdrukkelijk gevraagd wordt Klein onderhoud van het magazijnmateriaal uitvoeren Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo. Technische kennis inzake klein onderhoud van het magazijnmateriaal Kunnen herstellen van technische mankementen Het belang van het onderhoud en het nazicht kennen Interne communicatie Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Participeren in overlegsituaties M Kunnen onthouden of noteren van zinvolle informatie Rapporteren aan collega s M Zin voor synthese Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo Kwaliteitszorg Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Het eigen werk analyseren en beoordelen M = Het eigen werk kunnen evalueren in termen van kwaliteit en kwantiteit Voorstellen doen ter verbetering van de organisatie van het magazijn en de interne transportsystemen Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo. M Kunnen opmerken van de gebreken en tekortkomingen van de bestaande magazijnorganisatie en de interne transportsystemen Kunnen melden van opmerkingen aan de magazijnier/hoofdmagazijnier 21

22 2.15. Veiligheid en milieuzorg Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Naleven van de te nemen veiligheidsmaatregelen in het magazijn Meewerken aan het beheersen van de afvalstroom Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo. M Kennis van de geldende veiligheidssignalisatie volgens het ARAB en de EGrichtlijn 97 Kennis van etikettering van producten Kennis van de persoonlijke beschermingsmiddelen Kennis van de juiste ergonomische houding bij het behandelen van goederen Orde en netheid in het magazijn respecteren M Kunnen voorkomen van afval Zorgen voor het hergebruik van goederen Introductie en opleiding Taken Magazijnmedewerker Competenties M T Opnemen van peterschap van nieuwe werknemers m = Kunnen begeleiden van nieuwe werknemers Moeilijkheidsgraad: E= eenvoudig; M=moeilijk Trend: = toenemend belang; = afnemend belang; = = Status quo. 22

23 3. Competenties Onder competenties verstaan we het samenhangend geheel van kennis, vaardigheden en houdingen, dat aantoonbaar ontleend is aan concrete handelingen en/of taken die voorkomen in de beroepsuitoefening van de magazijnmedewerker. In dit hoofdstuk beschrijven we achtereenvolgend de algemene beroepskennis, de vaardigheden en de beroepshoudingen, waarover de magazijnmedewerker moet beschikken Algemene beroepskennis Hiermee bedoelen we die kennisinhouden die werkelijk beroepsondersteunend werken en die noodzakelijk zijn voor het verwerven van de vereiste vaardigheden. We sommen hier op wat in de voorgaande tabellen werd aangegeven bij elk van de taken. Gereedschapskennis Hiermee wordt bedoeld kennis van de veilige bediening van de eenvoudige hulpmiddelen (b.v. scanningsapparaat, transpalet, duivel, ), de verschillende soorten opslagmiddelen (b.v. stellingen), en stapelhulpmiddelen (b.v. paletten). Materialenkennis Kennis van het verhandelde product, zijn handelsmaten en de eigenschappen en de soorten verpakkingen, paletten, containers en stapelbakken. Op de hoogte zijn van symbolen die gebruikt worden voor bepaalde goederen. Kennis inzake magazijnwerking Inzicht in de logistiek en in de noodzaak ervan, kennis van de begrippen, inzicht in de types magazijnen volgens soorten goederen, volgens de indeling in rayons en hun indices, volgens de organisatie, volgens de plaats in de keten van de distributie. Kennis inzake het ontvangen, opslaan en verzenden van goederen Kennis van de procedures en de technieken voor de ontvangst van goederen. Kennis van toeleverings- en verzendingssystemen. Kennis van de geldende normen en richtlijnen voor het laden en lossen van goederen. Kennis van richtlijnen voor het ordenen, verdelen, verankeren en afdekken van de lading rekening houdend met de routeplanning. Kennis van de procedures en technieken voor het orderverzamelen, van de interne routeplanning in het magazijn, van de bestaande systemen voor orderpicking (b.v. pick to light). 23

24 Informatisering en automatisering Basiskennis met betrekking tot het invoeren van gegevens via een klavier en het aflezen en interpreteren van gegevens op een scherm. Weten hoe om te gaan met barcodes en andere codes. Talenkennis Kennis van cijfers, een basiswoordenschat en de elementaire begrippen in verband met het beroep in het Nederlands en Frans en in mindere mate ook Engels of Duits. Wetgeving en reglementeringen Praktische kennis van de wetgeving en de reglementeringen omtrent de omgang met gevaarlijke stoffen. Veiligheid en milieu Kennis van richtlijnen inzake veiligheid en hygiëne met betrekking tot de verhandelde goederen. Kennis van veiligheidsprincipes en van milieuzorg. Administratie Kennis inzake het begrijpen en invullen van allerhande documenten Vaardigheden Hiermee bedoelen we die specifieke vaardigheden die vereist zijn en die, indien er niet aan voldaan wordt, het technisch verloop van het werkproces in het gedrang brengen. Het verschil tussen vaardigheden (vooral sociale vaardigheden) en beroepshoudingen is niet altijd even duidelijk. Wij interpreteren vaardigheden daarom als technieken die men kan aanleren, maar die men omwille van persoonlijkheidskenmerken al of niet succesvol kan toepassen. Inzicht en vaardigheid in het proces van goederenontvangst, goederenopslag en goederenuitlevering Vaardig zijn in het nemen van veiligheidsmaatregelen voor ADR Efficiënt, nauwkeurig en zorgvuldig handelen Communicatief vaardig zijn, zich goed mondeling kunnen uitdrukken Handig kunnen omgaan met producten in alle maten en met het verpakkingsmateriaal Veilige en verantwoord kunnen bedienen van eenvoudige hulpmiddelen (b.v. scanningsapparaat, transpalet, duivel, ) 24

25 3.3. Beroepshoudingen Onder beroepshoudingen verstaan we de meer algemene, minder aan een specifieke uitvoering gebonden eigenschappen, attitudes, persoonlijkheids- en gedragskenmerken die functioneel kunnen zijn in het arbeidsproces. Het is het geheel van cognitieve affectieve en actiecomponenten die wezenlijk zijn voor de uitoefening van een beroep. Beroepshouding Omschrijving Accuratesse Erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een X taak nauwkeurig te voltooien. Contactbereidheid Bereid zijn om contact te leggen en eventueel te X onderhouden, ook in moeilijke situaties. Veiligheids- en Actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, op het X voorkomen van situaties die personen en milieu milieubewustzijn kunnen schaden Durven uitkomen voor zijn mening X Assertiviteit Beslissingsvermogen Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Kritische ingesteldheid Kostenbewustzijn Omgaan met stress Zelfstandigheid Zin voor samenwerking Loyauteit Zin voor initiatief Leergierigheid Durven een standpunt in te nemen of tot een handeling over te gaan, en er ook de verantwoordelijkheid voor opnemen Erop gericht zijn ondanks moeilijkheden, een doel te bereiken. Bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden, o.m. middelen, doelen, mensen en procedures. Bereid zijn zichzelf en zijn omgeving in vraag te stellen, de waarde van een bewering of een feit, de haalbaarheid van een vooropgesteld doel te verifiëren en alvorens een stelling in te nemen. Handelen met het oog op maximale efficiëntie voor de organisatie. Zoeken naar een aanvaardbare werkdruk. Bereid zijn om zelfstandig, zonder hulp of toezicht gedurende lange tijd aan een taak te werken. Bereid zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken. Sterk betrokken zijn op de organisatie en de regels en afspraken die er gelden en de nodige discipline hiervoor opbrengen. Problemen en taken binnen het eigen werkgebied aanpakken zonder dat het gevraagd wordt of de omstandigheden ertoe dwingen. Actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verdiepen. 3=onmisbaar; 2=belangrijk; 1=wenselijk; nvt=niet van toepassing X X X X X X X X X X X 25

26 4. Verantwoordelijkheidsdomeinen 4.1. Autonomie De autonomie in uitvoering is groot binnen het eigen takenpakket. Wat de autonomie in het nemen van beslissingen betreft stellen we vast dat beslissingen genomen worden in overleg met de magazijnier/hoofdmagazijnier. De magazijnmedewerker neemt zelfstandig beslissingen daar waar de impact voor de onderneming zeer klein is. De magazijnier of de hoofdmagazijnier is de verantwoordelijke voor de juiste, tijdige en volledige uitvoering van taken. Hij is diegene die de verantwoordelijkheid heeft over de handhaving van administratieve en veiligheidsprocedures, de inzet van intern transportmaterieel en de sociaal en economische verantwoorde inzet van medewerkers, rekening houdend met hun mogelijkheden en beperkingen. Hij kan invloed uitoefenen met betrekking tot de economische prestaties en de zorg voor kwaliteit van het werk. Hij heeft ook meer inzicht en vaardigheden in het proces van goederenontvangst, goederenopslag, orderverwerking en goederenuitlevering en de daarbij voorkomende administratieve handelingen Verantwoordelijkheid voor prestaties De magazijnmedewerker dient over verantwoordelijkheidsbesef te beschikken ten aanzien van de goederen (behandeling van de colli) en het JIT-principe. Hij moet zich ook bewust zijn van het belang van de kwaliteitscontrole. Relatief kleine fouten kunnen immers hoge kosten veroorzaken. Hij moet besef hebben van de impact van slordig werk (een cijfertje te veel of te weinig kan fysisch een heel groot verschil betekenen). Hoewel de activiteiten van de magazijnmedewerker eerder uit steeds weerkerende handelingen bestaan moet hij toch ook problemen kunnen oplossen Eigen contacten De magazijnmedewerker onderhoudt dagelijks interne en externe contacten in functie van het volledige goederenbehandelingsproces. Goede communicatieve vaardigheden zijn een belangrijke vereiste in de optimale werking binnen het magazijn. Volledige beheersing van de voertaal en basiskennis van frequent voorkomende begrippen in de goederenbehandeling is wenselijk. 26

27 5. Bijzondere arbeidsomstandigheden Met bijzondere arbeidsomstandigheden worden die arbeidsomstandigheden bedoeld die typisch zijn voor de goederenbehandeling. Voor elke sector en zelfs voor elk bedrijf zijn er wel een aantal specifieke arbeidsomstandigheden die hun stempel drukken op het proces van de goederenbehandeling afhankelijk van het product dat er verhandeld en opgeslagen wordt. We denken ondermeer aan lawaai, tocht, koude, levertermijnen die noodzaken tot andere arbeidsuren. Er zijn ook een aantal aspecten die algemeen gelden voor de goederenbehandeling. Ze moeten in het ruimer geheel van een algemeen veiligheidsbeleid binnen de bedrijven worden gezien. Dergelijk beleid werkt zowel in op middelen (b.v. ergonomische transportmiddelen) en organisatie (b.v. zorgvuldige lay-out studie van het magazijn) als op personeel (b.v. sensibilisering). De werknemers die instaan voor de goederenbehandeling worden geconfronteerd met heel wat fysische belasting die tot diverse klachten aanleiding kan geven. Alhoewel de ontwikkelingen duiden op een nog verder doorgedreven informatiserings- en automatiseringsproces, is de juiste ergonomische houding bij het uitvoeren van de taken nog steeds belangrijk om de fysische belasting te verminderen. De magazijnmedewerker kan eveneens te maken hebben met een aantal onveilige toestanden: onstabiele stapelingen, rondslingerend materiaal dat ernstige letsels kan veroorzaken (nagels, metalen verpakkingsbanden, ), omgang met gevaarlijke stoffen, onvoorzichtige manoeuvres, enzovoort. Indien richtlijnen van orde, overzicht en netheid gerespecteerd worden, kunnen vele onveilige toestanden vermeden worden. Het komt er op neer als individu zowel de eigen veiligheidsmaatregelen in acht te nemen, zoals het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen, maar evenzeer de veiligheid van anderen (bijvoorbeeld door geen nooduitgangen te blokkeren). 6. Arbeidsorganisatie De arbeidsorganisatie wordt in de eerste plaats bepaald door de mate van automatisering. Het proces van goederenbehandeling kan tussen verschillende bedrijven zeer sterk variëren wat resulteert in verschillen op het gebied van de arbeidsorganisatie. Deze kan gaan van een organisatie geënt op het taylorstelsel tot een meer polyvalente, op teamwork gerichte invalshoek, al dient opgemerkt te worden dat ook in de goederenbehandeling de trend naar meer polyvalentie zich verder lijkt door te zetten. De heersende organisatiestructuur zal mede bepaald worden door de grootte van het bedrijf, de verhandelde producten en de gekozen beleidsstrategieën (werkt het bedrijf volgens het 27

28 just-in-time principe, is het afhankelijk van toeleveranciers, ). Het gevolg hiervan is een veelvoud aan functies waarvan de inhoud naargelang het bedrijf zal verschillen. Naargelang van de heersende arbeidsorganisatie zal het hier beschreven profiel dus enger of ruimer worden en eventueel overlappingen vertonen met andere bestaande functies. Op het vlak van arbeidsorganisatie stellen we een grootste gemene deler voorop. Er is steeds sprake van een hiërarchisch verband tussen de functies. Afhankelijk van de grootte van de onderneming zullen al dan niet een aantal niveaus wegvallen. Niveau van beleidsvoering Niveau van coördinatie Tussenniveau van de toezichthouders Operationele niveau Niet alleen de manier waarop de personeelsleden in het goederenbehandelingsproces zullen worden ingeschakeld, maar ook het aantal in te zetten krachten zal sterk afhankelijk zijn van de omvang en de structuur van de onderneming. Het feit of er al dan niet in verschillende shiften gewerkt wordt of een volcontinu systeem gehanteerd wordt kan hier ook een rol spelen. In heel wat ondernemingen bestaan er twee wisselploegen en een nachtploeg voor de goederenbehandeling. In bepaalde ondernemingen is het vaak zo dat bepaalde ploegen slechts één grote activiteit op zich nemen. Bijvoorbeeld de nachtploeg houdt zich enkel bezig met laden. In kleine ondernemingen zullen de magazijntaken dan weer onder de hoede komen te vallen van één of twee man als gewone dagtaak. 7. Specifieke kwalificatieproblemen We kunnen vaststellen dat er problemen zijn bij het aanwerven van mensen voor goederenbehandeling voor de diverse niveaus in het magazijn. Doordat er weinig schoolse opleidingen bestaan voor magazijnmedewerker, ontbreekt het de nieuwe kracht niet alleen aan ervaring, maar ook aan een zekere vertrouwdheid met de algemene werking van een magazijn. Daar komt nog eens bij kijken dat het werk in bepaalde sectoren, ook nog eens extra vereisten voor de beroepsuitoefenaar met zich meebrengt. Een voorbeeld: in bepaalde magazijnen dient de magazijnmedewerker ook met de vrachtwagen te kunnen rijden en moet hij dus over een ge- 28

29 schikt rijbewijs bezitten. Wanneer gevaarlijke stoffen worden geladen of gelost is ook kennis omtrent de betreffende wetgeving en reglementering vereist. Men verwacht van de goederenbehandelaars eveneens dat zij meer en meer polyvalent zijn. Voor een nieuwe kracht is dit echter geen evidentie. Zij dienen zich op zeer korte periode een groot aantal aspecten van de goederenstroombesturing eigen te maken, terwijl ze nog geen enkele affiniteit hebben met het proces. In de praktijk is het bijna steeds zo dat de nieuwe medewerker een on-the-job training volgt, een soort van inwerk programma op maat van het bedrijf. Deze inwerkperiode gebeurt meestal onder toezicht van de magazijnier/hoofdmagazijnier of een persoon met een gelijkaardige functie. VDAB en andere opleidingsverstrekkers bieden een algemene cursus magazijnmedewerker aan. 8. Actuele trends Een belangrijke ontwikkeling in de logistiek is de trend naar een integrale logistiek. Hiermee wordt bedoeld de integrale beheersing van goederen- en informatiestromen van het begin tot het einde van het proces. Op het gebied van informatica veranderen de zaken snel. Enige kennis van het bedienen van een toetsenbord is in de toekomst zeker noodzakelijk. Men zal de software voor het magazijn moeten kunnen gebruiken. Systemen zoals het inscannen van de goederen, het papierloos orderpicken (pick to light), bestaan al een aantal jaar. Naast de warehousemanagementsystemen zijn er ook al bedrijven die hun voorraad on-line beheren. In de goederenbehandeling neemt ook het belang van zorgsystemen toe. Integrale bedrijfszorg (kwaliteit, milieu, energie, veiligheid, ) en het behalen van een certificering winnen aan belang in de meeste ondernemingen. 29

30 9. Beroepenfiche ANDERE MOGELIJKE BENAMINGEN Goederenbehandelaar CLUSTER MAGAZIJNMEDEWERKER (M/V) NIET VERWARREN MET OMSCHRIJVING De magazijnmedewerker is de polyvalente logistiek arbeider die instaat voor het ontvangen van goederen, het opslaan en het verzenden ervan. Hij maakt gebruik van eenvoudige hulpmiddelen (b.v. scanningsapparaat, transpalet, duivel, enz ) en/of van geautomatiseerde systemen om allerlei mogelijke goederen te behandelen. Ook de administratieve ondersteuning en de opvolging van het fysisch behandelen van de goederen vallen onder de verantwoordelijkheid van deze persoon. TAKEN Informeren naar of ontvangen van de uit te voeren opdrachten en verzamelen van benodigde materialen en hulpmiddelen (scanningsapparaat, transpalet, duivel, ) Ontvangen en controleren van de lading Lossen van de vrachtwagen (eventueel gebruikmakend van hulpmiddelen) Opslagklaar maken van de goederen: controleren, sorteren, inpakken en labels aanbrengen Opslaan van de goederen op de voorbestemde locatie Uitleveren van goederen: controleren, verpakken en aanbrengen van verzendlabels Laden van de goederen (eventueel gebruikmakend van hulpmiddelen) Administratief ondersteunen van de verschillende taken: verzorgen documenten, registreren, verzegelen, labelen en certificeren Omgaan met gevaarlijke stoffen: laden en lossen ervan, opslaan, de nodige veiligheidsmaatregelen treffen Omgaan met aan bederf onderhevige producten: laden en lossen ervan, opslaan, controleren van de staat van de verpakking, de houdbaarheidsdatum en hygiëne Verzamelen van orders voor distributie Onderhouden van gereedschap en hulpmiddelen alsook op orde en net houden van de werkplek Rapporteren en overleggen met collega s Instaan voor kwaliteitszorg Naleven van veiligheidsmaatregelen Meewerken aan de beheersing van de afvalstroom COMPETENTIES KENNIS Gereedschapskennis wat betreft de transport-, opslag- en stapelhulpmiddelen Materialenkennis Kennis inzake magazijnwerking Kennis inzake het ontvangen, opslaan en verzenden van goederen Basiskennis inzake informatisering en automatisering, weten hoe ermee om te gaan Basiskennis van courante talen (cijfers, elementaire begrippen) 30

31 Praktische kennis van wetgeving en reglementeringen Kennis van de richtlijnen inzake veiligheid en hygiëne en milieuzorg Administratieve kennis voor het begrijpen en invullen van allerhande documenten SLEUTELVAARDIGHEDEN Vaardig zijn en inzicht hebben in het proces van goederenontvangst, goederenopslag en goederenuitlevering De vaardigheid hebben om efficiënt, nauwkeurig en zorgvuldig te handelen Zich goed mondeling kunnen uitdrukken Handig zijn in de omgang met producten in alle maten en met het verpakkingsmateriaal Contactbereidheid Veiligheids- en milieubewustzijn TEWERKSTELLINGSMOGELIJKHEDEN In principe kan een magazijnmedewerker of goederenbehandelaar terecht in alle sectoren en bedrijven die beschikken over logistieke diensten als ondersteuning voor de productieafdeling. In de sector van het goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden vinden we ook bedrijven waar de goederenbehandeling of logistiek de hoofdactiviteit is. DOORGROEIMOGELIJKHEDEN Magazijnmedewerker Magazijnier Hoofdmagazijnier ARBEIDSORGANISATIE & -OMSTANDIGHEDEN De organisatiestructuur wordt vaak mede bepaald door de grootte van het bedrijf, de verhandelde producten en de gekozen beleidsstrategieën. Afhankelijk hiervan zal de magazijnmedewerker een smaller of breder takenpakket krijgen. Ook de automatisering heeft een grote invloed op de invulling van het beroep. Fysische belasting kan tot diverse klachten leiden Risico s ten gevolge van onveilige situaties zoals onstabiele stapelingen, gevaarlijke manoeuvres en onvoorzichtigheid, KNELPUNTEN Doordat er weinig schoolse opleidingen zijn bestaan voor goederenbehandeling is het moeilijk om geschikte mensen te vinden. Ze hebben niet alleen gebrek aan ervaring, maar zijn ook weinig vertrouwd met de werking van een magazijn. Bovendien wordt er vaak nog specifieke kennis vereist om met bepaalde producten of toestellen te kunnen opgaan. TOEKOMSTIGE EVOLUTIES Er is een trend naar integrale logistiek, d.w.z. de integrale beheersing van goederen- en informatiestromen van het begin tot het einde van het proces. Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van software en systemen voor magazijnen (inscannen, papierloos orderpicken) 31

32 Lijst van organisaties en bedrijven die werden uitgenodigd op de conferenties goederenbehandeling in de sector van het goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden ABVV-BTB CVD SAV Sociaal Fonds voor Goederenvervoer en aanverwante Activiteiten voor rekening van derden Transport Essers H. & Zn De heer Graller De heer R. Wouters De heer D. De Vos Mevrouw R. Boutens De heer Ph. Decleene De herwerkte versie werd goedgekeurd op de Raad van Beheer van het Sociaal Fonds voor Goederenvervoer en aanverwante Activiteiten voor rekening van derden d.d. 1 september

33 Bronnen Literatuurlijst Interviews Dhr. Decleene, Transport Essers, Genk. Documenten CEVORA, Onderzoek naar een toekomstgerichte, beroepen- en kwalificatiestructuur in de Belgische Groothandel, Malfait, D., Sels, L., Het opstellen van een beroepsprofiel, het proces van A tot Z, Leuven, HIVA, Morin, Michel, Les magasins de stockage, laboureur et Cie, OVD Research & Development bv., Beroepsactiviteitenmatrix logistieke beroepen, SERV, Beroepencluster Goederenbehandeling, Brussel,