"De meest gebruikte pomp is de zuigerpomp, legt Fred uit aan Karel. "Weet jij een voorbeeld van zo n pomp?

Transcriptie

1 Van zuigen tot pompen "De meest gebruikte pomp is de zuigerpomp, legt Fred uit aan Karel "Weet jij een voorbeeld van zo n pomp? Karel denkt even na Een zuigerpomp "Een vetspuit misschien? Karel gokt op dit ding, omdat hij de spuit vaak moet gebruiken voor de machines van zijn vader "Heel goed! Karel krijgt zijn gebruikelijke klopje op de schouder "Maar er is nog een pomp die jij waarschijnlijk het meest in handen hebt gehad "O, de fietspomp zeker Karel duikt snel weg Net op tijd! Fred: "Oké, daar staat zo n dingetje Demonteren en monteren De fietspomp Beschrijf de werking van een fietspomp De zuigerpomp De zuigerpomp heeft een op- en neergaande zuiger in een cilinder Om de pomp te kunnen laten werken is een zuigklep (of zuigkogel) en een persklep (of perskogel) nodig Hierdoor is deze pomp ook zelfaanzuigend Doorsnede van een zuigerpomp met zuigkogel en perskogel De werking van een zuigerpomp: Als de zuiger naar beneden gaat, wordt er vloeistof aangezogen langs de openstaande zuigkogel Bij het naar boven gaan van de zuiger, wordt de vloeistof langs de perskogel weggeduwd Daarna gaat de zuiger weer naar beneden en maakt de pomp weer zuigslag en vervolgens weer persslag Door de afwisseling van zuigslag en persslag krijg je een onregelmatige uitstroom van vloeistof Bij een grote zuiger en een hoge zuigersnelheid zal de pomp meer vloeistof geven Er zijn meerdere zuigerpompen

2 De bekendste zijn: de fietspomp de compressor de plunjerpomp de vetspuit De fietspomp heb je al leren kennen De compressor Als de zuiger naar beneden beweegt, zal de zuigklep open staan en stroomt er lucht in de cilinder Deze lucht wordt eerst door een luchtfilter gezuiverd De persklep is dan gesloten Bij de persslag gaat de zuiger naar boven en gaat de lucht langs de persklep in de persleiding Via deze persleiding wordt de perslucht direct gebruikt of in de windketel opgeslagen Deze opslag van perslucht dient als voorraad en om de onregelmatigheid van zuigslag en persslag op te heffen In lucht zit altijd vocht Als je veel lucht samenperst in de windketel, zal er water in de windketel komen Dit condenswater kan onderaan de windketel met een kraan afgetapt worden Wanneer de druk te hoog oploopt zorgt een veiligheidsklep of overdrukventiel ervoor, dat de overtollige lucht er uit kan stromen Dit veiligheidsventiel kan op de gewenste druk worden ingesteld met een schroef Er zijn ook veel compressoren met een automatische afslag Deze compressoren stoppen bij een bepaalde luchtdruk in de windketel De normale omgevingsluchtdruk (atmosferische druk) = 1 bar Dus wat je afleest op de manometer bij de compressor is overdruk Door het samenpersen van lucht ontstaat er warmte De cilinder van de compressor zal dus gekoeld moeten worden Dit koelen gebeurt meestal door het aandrijfwiel van de compressor en de koelribben op de cilinder en de cilinderkop Onderin de compressor zit olie voor het smeren van de cilinderwand en de draaiende krukas Met een oliepeilstok of kijkglas kun je de oliestand gemakkelijk controleren

3 Met een manometer (of drukmeter) kun je de druk aflezen in bar Beantwoord de volgende vragen Waarom wordt een compressor vergeleken met een fietspomp? Waarvoor is een overdrukventiel nodig? De plunjerpomp Een plunjerpomp kun je herkennen aan de hoge druk die ze kunnen maken Ook hebben ze vaak kleine cilinders met massieve zuigers De afdichting tussen zuiger en cilinder zit in de cilinderwand Ook deze pompen hebben een zuigklep en persklep Ze zijn zelfaanzuigend Een plunjerpomp wordt veel gebruikt als waterpomp De hogedrukspuit heeft zo n plunjerpomp Ook op spuitmachines kan een plunjerpomp voorkomen Bij motoren wordt soms de brandstof via een inspuitsysteem in de cilinder gebracht Om deze brandstof in te spuiten gebruikt men vaak een plunjerpomp De werking van de plunjerpomp als waterpomp: Als de plunjer naar links gaat, wordt het water aangezogen langs de zuigklep (zuigslag) De persklep zit dan dicht Als de plunjer naar rechts gaat, wordt het water weg geperst langs de persklep =persslag) De zuigklep zit nu dicht Deze wordt dicht geduwd door de druk van het water en de veerdruk De kleppen of kogels zijn vaak veerbelast, omdat ze snel dicht moeten gaan De hoeveelheid water, die door de pomp per minuut wordt weggepompt, noemen we pompopbrengst Deze is afhankelijk van het toerental van de pomp en de grootte van de pompplunjer Doordat de pomp afwisselend persslag en zuigslag maakt, zal de uitstroom onregelmatig zijn Een plunjerpomp wordt veel gebruikt als waterpomp

4 De plunjerpomp Noem een voorbeeld uit de praktijk waarbij een plunjerpomp wordt gebruikt De vetspuit Een bijzondere vorm van de plunjerpomp is de vetspuit De vetspuit wordt gebruikt bij het smeren van machines, trekkers en werktuigen De vetspuit werkt volgens het principe van de plunjerpomp Vetspuit De plunjerpomp Maak nu de opdracht op werkblad 10 Zo werkt een membraanpomp Je kunt uitleggen hoe een membraanpomp werkt Je ziet hier een membraanpomp Een membraanpomp kan vloeistoffen verplaatsen Bijvoorbeeld benzine De membraanpomp wordt gebruikt voor brandstoftoevoer Een automotor werkt op benzine of diesel De brandstoftank zit meestal een eindje van de motor af Dat is veiliger Een membraanpomp pompt de brandstof naar de carburateur van de motor Hoe werkt een membraanpomp? Je ziet een doorsnede van een membraanpomp In een membraanpomp zit een membraan Het membraan is van rubber Het membraan kan omlaag bewegen Daardoor wordt de pompkamer groter In de pompkamer ontstaat onderdruk Er wordt brandstof uit de benzinetank gezogen Dat zie je in de volgende figuur

5 Het membraan kan ook omhoog bewegen Daardoor wordt de pompkamer kleiner In de pompkamer ontstaat overdruk Hierdoor wordt brandstof uit de pompkamer geperst Dat zie je in de volgende figuur Een hefboom beweegt het membraan omhoog of omlaag Kleppen in de pomp In een membraanpomp zitten kleppen De kleppen gaan open of dicht Ze zorgen ervoor dat de brandstof maar één kant op kan Kijk nog eens heel goed naar beide figuren Daar zie je de kleppen Zie je welke klep open is en welke dicht? Maak de opdrachten op werkblad 8 Beantwoord de volgende vragen a Weet je nu hoe een membraanpomp werkt? b Had je de vragen goed? Sleutelen aan een membraanpomp Je kunt uitleggen hoe een membraanpomp werkt Je hebt geleerd hoe een membraanpomp werkt Je gaat nu een echte membraanpomp bekijken

6 Je hebt nodig: een brandstofpomp uit een auto gereedschap kleurpotloden Wat ga je doen? 1 Maak twee slangen aan de pomp 2 Beweeg de hefboom van de pomp 3 Zoek uit welke slang de zuigleiding is Hang die slang in een bakje met vloeistof Hang de andere slang in een leeg bakje 4 Beweeg de hefboom van de pomp heen en weer Lukt het je om vloeistof over te pompen? 5 Schroef het bovenste deel van de pomp af Gebruik het juiste gereedschap 6 Haal het deksel van de pomp af Kijk in de pomp Welke klep zie je? De zuigklep of de persklep? 7 Demonteer het bovenste deel van de pomp Je ziet nu het membraan 8 Beweeg de hefboom van de pomp omhoog Wat gebeurt er met het membraan? Schrijf in je schrift en vul aan: Als de hefboom omhoog gaat, gaat het membraan Wat gebeurt er met de veer onder het membraan? Schrijf in je schrift en vul aan: Als de hefboom omhoog gaat, wordt de veer 9 Laat de hefboom los Wat gebeurt er met de veer? De veer wordt Wat gebeurt er met het membraan? Het membraan gaat 10 Zet de pomp weer in elkaar 11 Test of de pomp goed werkt 12 Laat je antwoorden door je docent controleren Beantwoord de volgende vragen a Weet je nu hoe een membraanpomp werkt? b Had je de vragen goed?