HAN Jaarverslag 2015

Transcriptie

1 HAN Jaarverslag 2015

2 HAN Jaarverslag 2015 Inhoud Inhoud Voorwoord College van Bestuur 5 Inleiding 7 1. Instellingsbeleid 10 Missie en visie 11 Koers en profiel 12 Professionele leergemeenschappen 12 Bildung 13 Centres of expertise 13 Valorisatie 14 Internationalisering Onderwijs 15 Aantal studenten 16 Realisatie prestatieafspraken onderwijs 17 Kwaliteitszorg onderwijs 21 Studentvoorzieningen 23 Internationalisering en studentenmobiliteit Onderzoek 28 Verbinding met centres of expertise/ontwikkeling minoren en masters 31 Kwaliteitszorg onderzoek Beroepspraktijk en regio 32 Centres of expertise 33 Valorisatie en ondernemerschap 35 Werken en leren 39 2

3 HAN Jaarverslag 2015 Inhoud Masteropleidingen 41 Alumnibeleid Kwaliteit is mensenwerk 43 Kwaliteitscultuur als moter 45 Personeel en organisatieontwikkeling 48 Professionalisering en professionele cultuur 49 Verzuim 52 Medewerkertevredenheid 52 WW en BWW 53 AVO/DAM Operational excellence 54 Informatievoorziening/ICT 55 Huisvesting 56 Uitvoering energieconvenant 57 Facilitaire zaken 57 Compliance Governance 59 De organisatie van de HAN 60 Planning en control 61 Branchecode goed bestuur hogeschool 62 College van Bestuur 63 Raad van Toezicht 66 Verslag Raad van Toezicht 69 Medezeggenschapsraad 71 Horizontale en verticale verantwoording 72 Risicomanagement 73 Financiële instrumenten 76 Publiek-Privaat 77 Toetsing regelgeving inschrijving en bekostiging 78 Notitie Helderheid 78 3

4 HAN Jaarverslag 2015 Inhoud 8. Financiën 80 Verkorte jaarrekening 82 Financiering 85 Treasury 86 Continuïteitsparagraaf 86 Balans 88 Exploitatierekening 89 Bijlage 1 94 A. Opleidingenaanbod 95 B. Instroom en inschrijvingen per faculteit 99 C. Overzicht van lectoraten en lectoren (per ) 101 D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends 105 E. Organisatie en kerncijfers HAN Bijlage Realisatie prestatieafspraken HAN Instellingsplan Kennis in interactie A. Overzicht realisatie doelstellingen en prestatieafspraken 128 B. Toelichting op de realisatie van het HAN Instellingsplan en de prestatieafspraken 130 C. Definities en bronnen bij indicatoren HAN-Instellingsplan

5 HAN Jaarverslag 2015 Voorwoord College van Bestuur Voorwoord College van Bestuur In 2015 is er binnen het hoger beroepsonderwijs veel gebeurd: de minister presenteerde een nieuwe Strategische Agenda; er waren experimenten deeltijdonderwijs in voorbereiding; het studievoorschot ging van start; er kwam een aangepaste Wet normering topinkomens; de Maagdenhuisbezetting zorgde voor veel discussie over medezeggenschap; de Nationale Wetenschapsagenda werd vastgesteld en nog veel meer. Voor menigeen binnen onze hogeschool een ver-van-mijn-bedshow. Dat vinden we ook niet zo erg: onze trots en focus moeten eerst en vooral liggen bij het uitstekend opleiden en vormen van al die (overwegend) jonge mensen, van wie het merendeel mbo ers en havisten uit onze regio. Dáár ging het ons in essentie om in En dan mogen we zeggen dat er in dit opzicht veel goeds is gebeurd. Wij kijken met genoegen en trots terug op de resultaten in het verslagjaar, waar onder: 1. Het in hoge mate realiseren van de prestatieafspraken. 2. De uitstekende resultaten op het gebied van ons praktijkgerichte onderzoek. 3. Onze gezonde financiële positie. 4. Onze koploperspositie in het deeltijdonderwijs. 5. De gestage verbetering in accreditatiescores en studenttevredenheid. 6. Het toenemend ambitieniveau van onze mensen en vele mooie innovaties in het onderwijs en onderzoek. Al deze mooie resultaten zijn goeddeels toe te schrijven aan de sterke motivatie van onze collega s, die veel hart hebben voor de goede zaak van het onderwijs en onderzoek, vanuit een sterk saamhorigheidsgevoel en gestimuleerd door de koers die we zijn ingeslagen. We zijn vooral verheugd over de wijze waarop de sfeer binnen de hoge- 5

6 HAN Jaarverslag 2015 Voorwoord College van Bestuur school zich heeft ontwikkeld. In dit opzicht was de Large Scale Dream op 12 juni 2015 in het Gelredome een bijzondere dag. Toen waren wij in grote saamhorigheid met duizenden collega s en studenten een dag lang met elkaar bezig. Het ging over de toekomst van onderwijs en onderzoek, over de toekomst van de HAN, over vertrouwen en dat mensen het verschil maken, over geïnspireerd samenwerken, en waar dat alles inhoudelijk toe moet leiden. Het is uitgemond in een kort, krachtig en collectief tot stand gekomen nieuw instellingsplan voor De dag staat in het HAN-geheugen gegrift. We realiseren ons dat wij in 2015 ons werk in Arnhem en Nijmegen in welvaart en rust hebben kunnen doen. Wij hoefden niet te vluchten, wij zijn op oudejaarsdag niet met z n duizenden tegelijk ontslagen, we zaten in goed geoutilleerde gebouwen en hoefden onze lessen niet te geven onder een brugdek, zoals op plekken in India. Er zijn ook terreinen waar we nog moeten leren en onszelf verder verbeteren. We hebben de ambitie nog beter te worden, zowel qua inhoud als wijze van werken. Inmiddels is er een breed gedragen besef van waar we naar toe willen en wat dat van ons vraagt. Als bestuur zijn we trots op de resultaten, blij met de atmosfeer en de wijze waarop vele HAN ers zich inspannen. Want uiteindelijk gaat het natuurlijk maar om één ding: onze studenten een onvergetelijke, hoogwaardige opleiding en vorming meegeven, verrijkt en verdiept door relevant praktijkgericht onderzoek. Ook in dat laatste waren we in 2015 zeer succesvol. De RAAK-subsidies, waarvan een van de bijbehorende onderzoeken is bekroond met de RAAK-award voor het beste praktijkgerichte onderzoek, laten dit zien. Onze dank en waardering gaan uit naar al onze HAN-collega s, studenten en externe partners die in 2015 aan dit alles hun bijdrage hebben geleverd. Het College van Bestuur, Kees Boele, Diana de Jong en Frank Stöteler 6

7 HAN Jaarverslag 2015 Inleiding Inleiding 7

8 HAN Jaarverslag 2015 Inleiding Inleiding Voor u ligt een bijzonder jaarverslag. Met dit Jaarverslag 2015 leggen we niet alleen verantwoording af over de ontwikkelingen en realisatie van onze doelstellingen in het afgelopen jaar, maar over de gehele periode van 2012 tot en met 2015 waarover de HAN, net als alle andere onderwijsinstellingen, met de minister van OCW prestatieafspraken heeft gemaakt. Dit jaarverslag geldt dus als belangrijke onderlegger voor de ministeriële eindbeoordeling over de realisatie van de prestatieafspraken. Daarmee is dit jaarverslag voor de HAN van extra belang, en is het iets uitgebreider dan dat u van ons gewend bent. De opbouw en inhoud van dit jaarverslag volgen nog het oude HAN Instellingsplan , in lijn met de jaarverslagen van de afgelopen drie jaar. In 2015 heeft de HAN een nieuw HAN Instellingsplan vastgesteld, dat vanaf verslagjaar 2016 de basis vormt voor de volgende jaarverslagen. In hoofdstuk 1 staat het instellingsbeleid beschreven, met daarin al een korte blik op het nieuwe instellingsplan. In de hoofdstukken 2 tot en met 8 kijken we terug op feiten en ontwikkelingen in 2015 en verantwoorden we ons over de realisatie van onze doelstellingen en prestatieafspraken. In bijlage 1 zijn de toelichtende tabellen en kengetallen van de hoofdstukken 2 tot en met 8 opgenomen. Bijlage 2 bevat een compacte samenvatting van de realisatie van onze doelstellingen en prestatieafspraken over de periode 2012 tot en met 2015 (waarbij 2011 geldt als nulmeting). Er wordt per aspect een toelichting gegeven op de realisatie van de betreffende doelstelling en (prestatie)afspraak. De toelichting wordt voorafgegaan door een beknopte samenvatting van de afspraak, het vertrekpunt in 2011, de genomen maatregelen, de realisatie én voornemens voor de toekomst. Deze bijla- 8

9 HAN Jaarverslag 2015 Inleiding ge is met name relevant voor de Review Commissie in haar beoordeling en advies aan de minister over of de HAN al dan niet of onvoldoende haar prestatieafspraken is nagekomen. 9

10 HAN Jaarverslag Instellingsbeleid Instellingsbeleid 10

11 HAN Jaarverslag Instellingsbeleid De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) behoort tot de grootste en meest toonaangevende hogescholen van Nederland. De succesvolle synergie tussen ons onderwijs en onderzoek, beroepenveld en maatschappij heeft inmiddels geleid tot hoge tevredenheidscores, een sterke groei en een toegenomen binding met onze omgeving. Het is onze belangrijkste doelstelling om vanuit kwaliteit, verantwoordelijkheid en vertrouwen deze inspirerende synergie in stand te houden en verder te optimaliseren. Een doelstelling die we ook de komende jaren in ons (internationale) onderwijs blijven verankeren. Missie en visie In 2015 hebben onze studenten, docenten, medewerkers en externe stakeholders zich gezamenlijk ingezet voor het ontwerpen en schrijven van een nieuw instellingsplan voor de periode Hiermee hebben we de basis gelegd voor onze vernieuwde missie: De missie van de HAN is het kwalificeren, socialiseren en vormen van studenten voor hun toekomstige beroepspraktijk en burgerschap en het leveren van innovaties in een dynamische, globaliserende en complexe samenleving. Wij leiden studenten op tot zelfbewuste mensen, die in hun kracht staan, over grenzen heen kijken en geëquipeerd zijn de beroepspraktijk te innoveren. Dit vraagt om een discipline-overstijgend perspectief, dat leren en innoveren stimuleert. Door middel van professionele leergemeenschappen waarin onderwijs en onderzoek, student en werkveld met elkaar verbonden zijn, beogen we maximale persoonlijke impact en maatschappelijke innovatie. 11

12 HAN Jaarverslag Instellingsbeleid Twee onderscheidende HAN-kenmerken staan hierin centraal: uitblinken op de kwaliteit, intensiteit en impact van de relatie tussen onderwijs, onderzoek en de beroepspraktijk, om professionals af te leveren die uitstekend gekwalificeerd zijn en ook nieuwe wegen durven te exploreren, zichzelf voortdurend ontwikkelen, maatschappelijk betrokken zijn en varen op een moreel kompas; uitblinken in samenwerking binnen de HAN uitgaande van het principe van kwaliteitscultuur : een systematische focus op a) de inhoud en kwaliteit van het werk, b) de professionele verantwoordelijkheid die een ieder daarvoor neemt en c) een sfeer die zich kenmerkt door collegiale inspiratie, trots en vertrouwen. Koers en profiel De HAN heeft twee campussen, met elk een eigen (internationaal) profiel. De campus van Arnhem is hoofdzakelijk technisch en economisch, Nijmegen profileert zich vooral op gezondheid, sport, gedrag & maatschappij en educatie. Beide campussen bieden breed economisch onderwijs en een lerarenopleiding primair onderwijs. We willen onze stevige positie in de markt van leren voor werkenden verder versterken met een selectiever, hoogwaardig aanbod van deeltijd- en duaal onderwijs. Dit onderwijs moet voldoen aan de drie criteria van maatschappelijke (toegevoegde) waarde, voldoende schaal en bovengemiddelde kwaliteit. De ontwikkeling van professional masters en de verbinding tussen praktijkgericht onderzoek, onderwijs en werkveld heeft prioriteit. Op deze wijze ontwikkelt de HAN zich verder tot een university of applied sciences. Professionele leergemeenschappen Door de ontwikkeling van een kwaliteitscultuur en door het eigenaarschap van het onderwijs bij docenten en medewerkers te leggen, heb- 12

13 HAN Jaarverslag Instellingsbeleid ben we onze professionele leergemeenschappen verder versterkt. Studenten en toekomstige werkgevers verdienen immers het beste. Om die reden hebben we naast de verplichte prestatieafspraken (voorwaardelijke financiering) met de overheid ook intern een aantal stevige prestatieafspraken en streefwaardes vastgelegd. Al deze afspraken samen vormen de basis van ons instellingsplan. Bildung Naast voor de professionalisering van de student (Ausbildung), is in ons onderwijs in toenemende mate aandacht voor persoonlijke vorming van onze studenten, in relatie tot de beroepsvorming en de ontwikkeling van (wereld)burgerschap (Bildung). Het gaat dan om een 21ste-eeuwse interpretatie van Bildung, namelijk ondernemen, samenwerken, communiceren, kritisch en creatief denken, morele dilemma s herkennen, afgewogen risico s durven nemen en integer handelen. Zo leren we onze studenten zich onafhankelijk van de gegeven contexten te manifesteren en een kritische professional te zijn: reflectief en maatschappelijk geëngageerd; kritisch om kunnen gaan met kennis en deze op waarde kunnen wegen; kritisch op het eigen gedrag en positief kunnen omgaan met botsende rationaliteiten en dilemma s. Deze en andere richtinggevende uitgangspunten voor Bildung (onder andere ten aanzien van de context van het beroep, de discipline en de rol en opdracht van de professional (socialiseren) en over passende (versterking van) studentbegeleiding en aansluitmanagement) zijn ook verankerd in ons nieuwe HAN Instellingsplan , waarbij opleidingen ruimte krijgen voor eigen invulling. Centres of expertise Boven op het palet van bacheloropleidingen en de verbinding tussen onderzoek, onderwijs en werkveld zijn speerpunten ontwikkeld; synergetische concentraties van hoogwaardig onderzoek, uitstekende masteropleidingen en minoren. Met deze centres of expertise (CoE s) zijn we 13

14 HAN Jaarverslag Instellingsbeleid van betekenis voor de omgeving en de sociaaleconomische ontwikkeling van de regio. Om dit te bevorderen, kennen de CoE s een publiekprivate of een publiek-publieke samenwerking. De centres leveren ook een bijdrage aan de Human Capital Agenda s, waarbij de HAN in haar nieuwe instellingsplan de focus legt op drie regionale economische topsectoren: Health, Sustainable Energy & Environment en Smart Region. Valorisatie Voor een instelling als de HAN, die zo diep geworteld is in de beroepspraktijk, is de maatschappelijke en economische benutting van kennis een vanzelfsprekende kernopdracht. Daarbij gaat het bij modern beroepsonderwijs om valorisatie naar twee kanten; enerzijds die van ontwikkelde kennis naar de beroepspraktijk, anderzijds die van kennis uit de beroepspraktijk naar het onderwijs. Internationalisering In ons beleid speelt internationalisering een belangrijke rol en geldt ze als een voorwaarde voor de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Een groot aantal opleidingen heeft inmiddels een internationale dimensie en het streven is om elke opleiding hiervan te voorzien. De vorm en mate waarin dat gebeurt hangen uiteraard af van het beroep waar de opleiding zich op richt. Daarbij is er veel aandacht voor het strategisch verder ontwikkelen van ons internationale netwerk. 14

15 HAN Jaarverslag Onderwijs Onderwijs 15

16 HAN Jaarverslag Onderwijs De HAN verzorgt meer dan tachtig bachelor- en masteropleidingen (zowel voltijd, deeltijd als duaal) voor ruim studenten. Daarnaast bieden we een groot aantal associate degree-programma s, cursussen en trainingen aan. Binnen de HAN neemt het kwaliteitsbewustzijn verder toe: bij de accreditaties scoren steeds meer opleidingen een goed op één of meer standaarden en de studenttevredenheid is gestegen van 7,3 naar 7,4. Om het deeltijdonderwijs toekomstbestendig te maken, wordt er flink in geïnvesteerd, ook vanwege de positieve spin-off op ons voltijdonderwijs. Door intensieve werving willen we de instroomdaling bij het masteronderwijs ombuigen naar groei. Aantal studenten In 2015 kozen studenten voor een opleiding aan de HAN. Dat is 7,8% 1 van de bachelorinstromers in het hbo, een toename van 0,3% ten opzichte van vorig jaar Van hen koos voor een voltijdse en voor een deeltijdse of duale bacheloropleiding. Bij de masteropleidingen stroomden 385 studenten in. Daarmee kwam het totaal aantal HAN-studenten op ( in het bacheloronderwijs en in het masteronderwijs). Het merendeel van hen volgt een studie aan de Nijmeegse campus en rond de 30% studeert aan de campus in Arnhem. Volgens de landelijke prognose van het ministerie van OCW zal de instroom in het hbo tot 2020 met ongeveer 5% stijgen. Daarna volgt een lange periode van krimp, waarin de instroom tot 2030 met ruim 10% kan afnemen. De prognose voor de HAN wijkt nauwelijks af van dit landelijke beeld, hoewel de bevolkingsontwikkeling binnen het voedingsgebied sterk uiteenloopt. Een totaaloverzicht van onze opleidingen vindt u 1 Er is een andere definitie gebruikt dan in voorgaande jaarverslagen. We keken altijd naar het marktaandeel binnen ons eigen portfolio, maar door de huidige trend van samenvoegen van opleidingen is die definitie niet meer bruikbaar. Dit is, zoals de tekst beschrijft, ons marktaandeel ten opzichte van het hele hbo. 16

17 HAN Jaarverslag Onderwijs in bijlage 1A en voor het instroom- en inschrijvingenoverzicht verwijzen wij u naar bijlage 1B van dit jaarverslag. Realisatie prestatieafspraken onderwijs Een precieze duiding van de realisatie van de prestatieafspraken staat in bijlage 2 van dit jaarverslag. Studiesucces Het percentage herinschrijvers na één jaar was in de achterliggende jaren redelijk stabiel en laat nu een vrij sterke stijging zien. De norm voor de prestatieafspraken is daarmee ruimschoots behaald. We hebben de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in de samenwerking met de toeleverende scholen, de voorlichting en de matching, versterking van de studentbegeleiding, de verhoging van de contacttijd en de studentvoorzieningen op het terrein van studievaardigheden, studieswitch, functiebeperking en psychologische ondersteuning. Hiermee slagen we er steeds beter in om meer studenten in het eerste jaar binnen te houden en de studievertraging in het matching- en selectieproces te beperken. Het percentage studenten dat binnen het eerste jaar van studie wisselt is in de periode vrij constant en ligt onder de norm voor de prestatieafspraak (13%). Overigens wisselt een grote groep studenten met name binnen een domein van opleidingen en/of in een gemeenschappelijke propedeuse. Hoewel het bachelorrendement voor het instroomcohort 2010 een kleine opleving laat zien, hebben we de prestatieafspraak hier niet gerealiseerd. Dit ondanks alle maatregelen in de voorlichting en oriëntatie, matching, studentbegeleiding, professionalisering van docenten en curriculum en organisatie. Of we met de lichte stijging voor het instroomcohort 2010 de daling van de langetermijntrend hebben doorbroken is niet zeker. Het destabiliserende effect van het verhogen van 17

18 HAN Jaarverslag Onderwijs het afstudeerniveau van de bachelors lijkt nu langzaam weg te ebben; voor veel studenten was de lat tijdens de rit hoger komen te liggen, waardoor meer studenten moeite hadden met het succesvol en/of tijdig doorlopen van hun studie. De laatste jaren zien we echter ook een stijging van het aantal studenten dat al in de eerste fase van hun opleiding studievertraging oploopt. Daarom intensiveren we de begeleiding van studenten door meer interactie tussen student en docent op basis van gerichter gebruik van de studievoortgangsinformatie. Studenttevredenheid De gemiddelde studenttevredenheid is in 2015 substantieel gestegen ten opzichte van de twee jaar ervoor. Onder de voltijdstudenten steeg de tevredenheid van 7,3 naar 7,4. Hiermee is de prestatieafspraak voor 2016 (7,3) ruimschoots gehaald. De algemene studenttevredenheid van de HAN ligt significant boven het landelijke gemiddelde. Studenten zijn tevreden over de inhoud, docenten, vaardigheden, onderzoek, voorbereiding op de beroepsloopbaan en de groepsgrootte. Minder tevreden zijn studenten over de informatie over de opleiding en de roosters. Dit beeld is vrij stabiel. In de prestatieafspraken staat dat alle opleidingen qua tevredenheid minimaal een 7,0 moeten scoren. Omdat de streefnorm achterblijft bij de masteropleidingen en de deeltijdbacheloropleidingen hebben we op basis van gesprekken met studenten maatregelen getroffen. De uitvoering van de maatregelen wordt met verscherpte aandacht gevolgd in het kader van specifieke managementafspraken, die het College van Bestuur en de betrokken directies hierover hebben gemaakt. Contacttijd Voor alle voltijdse opleidingen geldt de streefwaarde dat er in het eerste en tweede jaar minimaal 15 uren contacttijd (van elk 60 minuten) gemiddeld per onderwijsweek zijn geprogrammeerd (buiten de stageperiode). In het eerste jaar heeft iedere student minimaal 15 uren contacttijd. In het tweede jaar is deze norm op twee opleidingen na ook gerealiseerd. Studenten zijn in het algemeen tevreden over de hoeveelheid contacttijd. Uit de Nationale Studentenenquête (NSE) blijkt dat studenten bij 18

19 HAN Jaarverslag Onderwijs de HAN significant meer contacttijd ervaren dan gemiddeld binnen het hbo. Excellentieprogramma s We hebben trajecten ontwikkeld voor studenten die meer willen en kunnen. Dit hebben we gedaan op basis van een beleidsplan dat tot stand is gekomen met in- en externe betrokkenen bij het ontwikkelen van excellentietrajecten. We onderscheiden een aantal varianten van excellentietrajecten, namelijk intra- en extracurriculaire excellentieprogramma s en speciale opleidingstrajecten voor excellente studenten: Verpleegkunde; Fysiotherapie; Ergotherapie; Logopedie; Voeding & Diëtetiek; Sociaal Pedagogische Hulpverlening; Autotechniek; Academische Pabo en alle opleidingen bij de Faculteit Economie en Management. Hiermee hebben we de in 2012 geformuleerde doelstelling gerealiseerd. Vwo De inrichting van de driejarige vwo-trajecten, zoals afgesproken in de prestatieafspraken, heeft enige vertraging opgelopen vanwege de 180 EC-eis die nu in de wetgeving staat. Vooruitlopend op de nieuwe wetgeving hebben we besloten om nu al trajecten van 240 European Credits (EC) toe te staan, om de opgelopen vertraging op de prestatieafspraken in te halen. De wetswijziging rondom het aanbieden van driejarige trajecten met een omvang van 240 EC zal naar verwachting per september 2016 van kracht worden. Op dit moment kent de HAN al versnelde trajecten voor vwo ers voor de opleiding Applied Sciences, waar studenten 240 studiepunten in drie jaar halen. De opleiding Verpleegkunde heeft vanaf studiejaar 2017 plannen voor het aanbieden van een verkort traject, aangepast naar de nieuwe wetgeving voor het verpleegkunde-onderwijs. Ook de paramedische opleidingen hebben op langere termijn plannen voor een driejarig traject, gekoppeld aan een master. 19

20 HAN Jaarverslag Onderwijs Studiekeuzebegeleiding en studiesucces De HAN streeft ernaar om haar huidige positie op het studiesucces van de voltijdbachelor te vergroten en uitval te verminderen. Een goede studiekeuzevoorlichting, zoals Studie in cijfers, draagt hieraan bij. In 2015 is de Studiekeuzecheck voor alle aanmelders, die binnen de Wet kwaliteit in verscheidenheid zijn aangeduid, verplicht uitgevoerd. Evaluatie van de Studiekeuzecheck laat zien dat studenten het instrument met het rapportcijfer 7,4 waarderen. Studiekeuzechecks waarin opleiders en studenten met aankomend studenten gesprekken voeren worden het hoogst gewaardeerd. Zoals elk jaar koppelen wij het studiesucces van eerstejaars terug aan toeleverende scholen en worden activiteiten op het gebied van studiekeuzebegeleiding en voorlichting met deze scholen afgestemd. Aanvullend hierop is in 2015 een groot onderzoek gedaan naar het studiesucces van ex-leerlingen van de partnervoorscholen van de HAN gedurende hun hele bachelorstudie (zes instroomcohorten tot en met 2010). De resultaten hiervan worden naar deze scholen (zestig vo-scholen en zeven mbo s) teruggekoppeld, nader geanalyseerd en besproken. Decentrale selectie In 2012 hebben we aangegeven dat wij een brede toegankelijke multisectorale hogeschool willen zijn en terughoudend omgaan met het gebruik van decentrale selectie. Aan de andere kant moet gewaakt worden voor de kwaliteit van de opleidingen, die door een (te) grote toestroom in het geding kan komen. Tevens wordt rekening gehouden met de situatie op de arbeidsmarkt. De onverwacht grote toeloop van studenten in 2015 is de reden dat meer voltijdbacheloropleidingen dan gepland een decentrale selectie hadden: Opleiding tot Verpleegkundige; Voeding & Diëtetiek; Medische Hulpverlening; Toegepaste Psychologie; Opleiding tot Fysiotherapeut; Mondzorgkunde; Sport, Gezondheid en Management; Sport en Bewegingseducatie; Opleiding voor Ergotherapie; Chemie; Biologie en Medisch Laboratorium Onderzoek; Lerarenopleiding Engels tweede graad; Lerarenopleiding Geschiedenis tweede graad. 20

21 HAN Jaarverslag Onderwijs Kwaliteitszorg onderwijs De accreditaties van het afgelopen jaar laten zien dat de opleidingen van de HAN minimaal voldoen aan de basiskwaliteit. In toenemende mate krijgen onze opleidingen op één of meer standaarden de beoordeling goed. Twee bacheloropleidingen en twee masteropleidingen kregen van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) goed als totaalscore. Voor de meeste opleidingen lag een goed op standaard 3 echter nog niet binnen bereik. Accreditaties 2015 In 2015 hebben we voor 15 opleidingen een positief besluit voor accreditatie ontvangen in het kader van de beperkte opleidingsbeoordeling. De beperkte opleidingsbeoordeling is het gevolg van een positief besluit Instellingstoets Kwaliteitszorg (ITK) met een geldigheid tot Bij Technische Bedrijfskunde en de Master Nederlands ging het om de afsluiting van een herstelperiode. Voor de Master Nederlands geldt nog een bestuurlijke maatregel. Opleiding Datum accreditatiebesluit Oordeel per standaard Oordeel totaal M Physician Assistant V V V V M Control Systems Engineering G G G G M Human Resources Management V V V V M Advanced Nursing Practice G G G G M Leraar Nederlands V V V V M Sport en Beweeginnovatie V V V V B HBO-Rechten V G G G B Opleiding voor Logopedie G G V V B Opleiding tot leraar Basisonderwijs G G V V B Bio-Informatica G G G G B Informatica G G V V B Technische Informatica G G V V B Business IT & Management G G V V 21

22 HAN Jaarverslag Onderwijs Opleiding Datum accreditatiebesluit Oordeel per standaard Oordeel totaal B Elektrotechniek V G V V B Technische Bedrijfskunde V V V V M=masteropleiding, B=bacheloropleiding G=goed, V=voldoende De bacheloropleiding Opleidingskunde kreeg een positieve herbeoordeling na een herstelperiode. De nieuwe accreditatie is aangevraagd. Visitatie-oordelen Voor onderstaande bacheloropleidingen hebben we definitieve visitatierapporten ontvangen. Begin 2016 wordt hiervoor accreditatie aangevraagd. Opleidingen Oordeel per standaard Totaal Lerarenopleiding Aardrijkskunde G G G V V Lerarenopleiding Biologie G V V V V Lerarenopleiding Duits G G V V V Lerarenopleiding Economie G V G G G Lerarenopleiding Engels G G V V V Lerarenopleiding Frans G G V G G Lerarenopleiding Geschiedenis G G V G G Lerarenopleiding Natuurkunde G G V G G Lerarenopleiding Nederlands G G G G G Lerarenopleiding Pedagogiek G G G G G Lerarenopleiding Scheikunde G G V G G Lerarenopleiding Wiskunde G V V V V International Business and Languages V V V V V V=voldoende; G=goed NB: Deze opleidingen zijn door de panels beoordeeld volgens de vier standaarden van het NVAO-protocol dat sinds december 2014 geldt: 1 = Eindkwalificaties, 2 = Programma, 3 = Systeem van toetsing en 4 = Gerealiseerd niveau. Voorheen vormden 3 en 4 één standaard (3). 22

23 HAN Jaarverslag Onderwijs Externe validering examenkwaliteit (implementatie aanbevelingen commissie Bruijn) Op basis van de aanbevelingen uit Vreemde ogen dwingen van de commissie Bruijn hebben we verder ingezet op de versterking van de externe validering van toetsing en examinering. De examencommissies functioneren inmiddels beter en hebben ten minste één extern lid. Ook nemen alle examinatoren en leden van examencommissies deel aan scholing, landelijke studiedagen en congressen. Regelmatig zetten de commissies ook externen in bij het afsluitend examen; vaak zijn dat leden van beroepenveldcommissies en adviesraden. Onze toetscommissies werken aan het verder verbeteren van protocollen voor het beoordelen van (eind)werkstukken en richtlijnen voor de opzet van examens. Bij veel opleidingen voeren toetscommissies door middel van een steekproef een check uit op de kwaliteit van toetsing en examinering. Samenwerking met andere hogescholen vindt op diverse manieren plaats, zoals door uitwisseling van examinatoren, ontwikkeling van voortgangstoetsen en/of onderlinge beoordeling van producten. Studentvoorzieningen Campusdecanaat Omdat steeds meer studenten een beroep doen op het campusdecanaat (zo n 10% van het totaal aantal studenten) hebben we de formatie van het campusdecanaat uitgebreid, waarmee de wachttijd voor een afspraak is teruggebracht naar circa twee weken, mede afhankelijk van de mogelijkheden van de student. Veel vragen van studenten hebben betrekking op financiële kwesties en we verwachten dat dit met de nieuwe Wet studievoorschot hoger onderwijs toe zal nemen. Studeren met een functiebeperking Uit landelijk onderzoek is naar voren gekomen dat circa 14% van de studenten in het hoger onderwijs een functiebeperking heeft. De helft 23

24 HAN Jaarverslag Onderwijs (dus zo n 7%) ervaart serieuze belemmeringen bij de studie. Als we dat vertalen naar de HAN, dan hebben een kleine HAN-studenten een beperking waardoor ze serieuze studiebelemmeringen ervaren. Op aanvraag ondersteunen we hen waar mogelijk door middel van aanpassingen en voorzieningen. Hierbij gelden de uitgangspunten van de beleidsnotitie Studeren met een functiebeperking. Aan de hand van een onderzoek in het studiejaar , dat samen met andere partners wordt uitgevoerd, wordt de kennis over de transitie van leren naar werken van de betreffende studenten in kaart gebracht en vergroot. Ombudsman In 2015 heeft de ombudsman 81 klachten van studenten behandeld. Veel studenten hebben bij hun klacht aangegeven dat ze het gevoel hadden oneerlijk behandeld te zijn. Nog steeds hebben besluiten voor studenten grotere gevolgen dan voor de organisatie maar gelukkig kon het merendeel van de klachten dankzij bemiddeling goed worden opgelost. Daarnaast hielp de ombudsman ook medewerkers bij het vinden van relevante regelgeving en beschikbare loketten voor de behandeling van hun vragen/klachten. Studieondersteuning Het Studieondersteuningscentrum (SOC) biedt crisismanagement, intake, indicatiestelling, begeleiding, verwijzing en crisisopvang van studenten, waarbij het centrum aansluit bij de kaders van het Nederlands Instituut Psychologen. Door een toenemende vraag van studenten zijn er inmiddels twee studentenpsychologen aangesteld. Aanvullend op het SOC is in 2015 een Studie-expertisecentrum (SEC) ingericht. Het doel van het SEC is om de student snel bij het juiste loket te krijgen en daarnaast de deskundigheid van docenten en studieloopbaanbegeleiders op het gebied van vroegtijdige signalering van studieproblemen te bevorderen. Een deelproject van het SEC is het Studievaardighedencentrum (SVC). Het SVC is bedoeld voor studenten om trainingen te kunnen volgen op het gebied van studievaardigheden, persoonlijke ontwikkeling en taal- 24

25 HAN Jaarverslag Onderwijs vaardigheden. Voor de student is deze dienstverlening korter, efficiënter en toegankelijker, onder meer door het opzetten van een eigen portal. Bureau Klachten en Geschillen In 2015 heeft het bureau 246 klachten, bezwaar- en beroepschriften van studenten ontvangen en conform vastgestelde procedures doorgeleid (tegenover 165 in 2014). Behalve klachten, bezwaren en beroepen ontving het bureau ook berichten met vragen over eventueel te volgen procedures en/of vragen en klachten die formeel (nog) niet als klacht, bezwaar of beroep zijn aangemerkt. De vragen en klachten uit deze laatste categorie zijn voorgelegd aan het betreffende organisatieonderdeel en adequaat beantwoord of opgelost. In onderstaand overzicht staat de verdeling van de ingediende klachten/bezwaren/beroepen die in 2015 formeel in procedure zijn gebracht: College van Beroep voor de Examens Examencommissie Klachten Grensoverschrijdend Gedrag Geschillenadviescommissie Klachtenprocedure Beroepscommissiprocedure/ Voor- Personele anders aangelegenheden 2015 (n=246) 2014 (n=165) Profileringsfonds Het Profileringsfonds biedt financiële ondersteuning aan studenten die als gevolg van bijzondere omstandigheden studievertraging oplopen. In 2015 zijn er in totaal 130 aanvragen ingediend (tegenover 95 in 2014). Bij 109 aanvragen ging het om bijzondere omstandigheden zoals ziekte, handicap, bijzondere familieomstandigheden, zwangerschap, topsport, 2 Als gevolg van het per 1 september 2015 afschaffen van een (onrechtmatig gebleken) voorprocedure in de vorm van een bezwaarfase bij de examencommissie zijn er (zoals verwacht) meer beroepschriften ingekomen bij het College van Beroep voor de Examens. 25

26 HAN Jaarverslag Onderwijs inrichting opleiding en overige omstandigheden. In verband met een bestuurlijke functie kwamen 21 aanvragen binnen. Deze zijn alle toegekend. Van de 109 aanvragen bijzondere omstandigheden zijn 103 aanvragen toegekend, twee aanvragen afgewezen en de overige vier nog in behandeling. De totale aanspraak op het Profileringsfonds bedroeg in ,- (in 2014: ,-). Dit is inclusief de aanspraken op dit fonds vanuit toekenningen in voorgaande jaren en inclusief vergoedingen voor de OV-kaart. Evenals vorig jaar ging het uitsluitend om EER-studenten, conform de hiervoor geldende wet- en regelgeving. Internationalisering en studentenmobiliteit Internationale en interculturele competenties zijn gezien de huidige maatschappelijke en economische ontwikkelingen geen luxe maar noodzaak. Dat geldt ook voor HAN-studenten die gedurende hun gehele studie in Nederland blijven. De HAN heeft dan ook de prestatieafspraak gemaakt om vóór 2016 in alle opleidingen een internationale dimensie te realiseren. In 2015 heeft de HAN een tussentijdse evaluatie van deze prestatieafspraak uitgevoerd. Deze evaluatie diende om een globaal inzicht te krijgen in de huidige stand van zaken op het gebied van internationalisering van het curriculum binnen de HAN en daarmee ook als input voor het nieuwe instellingsplan. Het resulterende evaluatierapport gaf voldoende informatie op basis waarvan we het gesprek kunnen aangaan over mogelijke follow-up acties waarmee onze opleidingen kunnen worden ondersteund om internationalisering (sterker) in hun curriculum te verankeren. De kwaliteit van internationalisering is (nog) niet overal formeel geborgd in het curriculum, maar er worden veel goede stappen gezet. De Faculteit Techniek heeft een nieuwe Engelstalige opleiding Electrical Engineering ontwikkeld en de opleiding Life Sciences is samen met Dundee University (Schotland) een gezamenlijk onderwijsprogramma aan het opzetten. 26

27 HAN Jaarverslag Onderwijs Inmiddels hebben we de Engelstalige website verbeterd en wordt er gewerkt aan nieuwe studentenhuisvesting op loopafstand van de campus. In de introductie voor internationale studenten wordt meer samengewerkt met de hogescholen Van Hall Larenstein en ArtEZ. Een stevige instroom van internationale studenten is een belangrijk onderdeel van onze internationale dimensie. Om de werving van internationale studenten meer massa en focus te geven, heeft de HAN sinds 1 januari 2015 één centrale internationale wervingsunit voor de hele instelling, voor zowel de bachelor- als de masterprogramma s. Speerpuntlanden voor internationale werving zijn Duitsland, China, India, Brazilië, Oman, Indonesië, Rusland, Zuid-Korea, Thailand, Vietnam, Litouwen, Polen, Bulgarije, Letland, Estland, Roemenië en de Caribische eilanden Saba, Sint Maarten, Curaçao, Aruba en Bonaire. Uitwisseling De inkomende en uitgaande mobiliteit van uitwisselingsstudenten laten beide een groei zien. De uitgaande mobiliteit groeide in 2015 met bijna 30% tot 998 uitgaande studenten, inclusief de studenten die voor stage of afstudeeropdrachten naar het buitenland vertrokken. De inkomende mobiliteit groeide zelfs met meer dan 30% tot 372 inkomende studenten. In 2015 bleef het aantal binnenkomende internationale diplomastudenten min of meer gelijk: een intake van 561 in 2015 tegenover een intake van 558 studenten in De studenten komen uit 48 verschillende landen; de grootste groepen internationale studenten zijn afkomstig uit Duitsland, China en Vietnam. Het totaal aantal internationale studenten bij de HAN daalde met 8% van in 2014 tot studenten in In bijlage 1D vindt u een overzicht van de partnerinstellingen met gedetailleerde cijfers van binnenkomende en uitgaande studenten. 27

28 HAN Jaarverslag Onderzoek Onderzoek 28

29 HAN Jaarverslag Onderzoek Onze lectoraten en centres of expertise doen uitgebreid praktijkgericht onderzoek en aan kennisinnovatie. Het onderzoek aan de HAN draagt bij aan de kwaliteitsverbetering van het onderwijs en de beroepspraktijk. Onderzoek vindt plaats in netwerken met in- en externe stakeholders en is vaak multi- en interdisciplinair van aard. Het genereert kennis, inzichten en producten die bijdragen aan de ontwikkeling van de beroepspraktijk en aan onze opleidingen. De inhoudelijke prestaties bij het praktijkgerichte onderzoek stemmen tot grote tevredenheid. Er zijn tal van voorbeelden waaruit blijkt dat het onderzoek aan de HAN gewaardeerd wordt: De prestigieuze RAAK-award 2015, uitgereikt door het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA/NWO, werd gewonnen door het Fast and Curious -project van Automotive en daar zijn we heel trots op. De HAN heeft het in 2015 overall heel goed gedaan in de tweede geldstroomcompetitie van RAAK. Zo werden onder andere RAAK/MKB-projecten op het gebied van voeding, automotive en duurzaamheid gehonoreerd, evenals vier RAAK PRO-projecten voor ICT en onderwijs, automotive en biodiscovery. Deze laatste scoorde zelfs twee projecten in één enkele ronde. Een unicum! Ook binnen andere subsidieprogramma s deed de HAN het goed. Zo ontving het Kenniscentrum Business Development and Co-creation een financiering vanuit het programma Smart Urban Regions of the Future, en scoorde het Kenniscentrum Kwaliteit van Leren maar liefst viermaal bij het binnenhalen van een subsidie van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). In november 2015 werd bekend dat de beroepsvereniging Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI) voor het eerst haar naam heeft verbonden aan een lectoraat van een hogeschool. Deze eervolle KIVIbenoeming gaat naar het Lectoraat Architecture in Health van dr. ir. Masi Mohammadi. Koning Willem-Alexander bezocht op 10 december 2015 de Thermionleerwerkplaats van de HAN in Nijmegen-Lent. Bij die gelegenheid sprak hij met onderzoekers en studenten van Fysiotherapie en Ergotherapie. 29

30 HAN Jaarverslag Onderzoek Voor een precieze duiding van de realisatie van de hieronder genoemde prestatieafspraken verwijzen wij naar bijlage 2. Het onderzoek aan de HAN maakt deel uit van de kwaliteitsagenda voor het onderwijs. Ons streven was om in 2016 in alle opleidingen een leerlijn onderzoek te incorporeren en dat hebben we in 2015 gerealiseerd. In 2015 groeide het aantal fte voor onderzoek naar 162,28 fte waardoor we onze doelstelling voor 2016 ruimschoots hebben gerealiseerd. Naast de middelen die we jaarlijks voor onderzoek vanuit het ministerie van OCW ontvangen (de zogenaamde eerste geldstroom) wordt een deel van de beoogde groei ook gefinancierd door middelen die we uit de markt halen (tweede, derde en vierde geldstroom). Hier geldt de prestatieafspraak dat in 2016 elke faculteit per fte lector minimaal ,- uit externe (tweede, derde en vierde) geldstromen verwerft, met een streven naar een HAN-breed gemiddelde van ,- per fte lector. In 2015 slaagden drie van de vier faculteiten erin om de ondergrens van ,- per fte lector te behalen. Het HAN-gemiddelde lag daarmee op ,- per fte lector. In 2015 zijn we gestart met een HAN-brede leerwerkgroep, waarin docenten van verschillende achtergronden hun visie op en kennis over het onderzoekend vermogen in het hbo verder optimaliseren. Over heel 2015 werkten er 39 lectoren en 13 associate lectoren bij de HAN. Een overzicht van de stand van zaken op 31 december 2015 staat in bijlage 1C. Drie (bijzonder) lectoren hielden hun intreerede en werden bij die gelegenheid door het College van Bestuur geïnstalleerd: dr. Marian de van der Schueren en prof. dr. Luc van Loon, respectievelijk lector en bijzonder lector Voeding in relatie tot Sport en Gezondheid en dr. Miranda Laurant, lector Organisatie van Zorg en Dienstverlening. 30

31 HAN Jaarverslag Onderzoek Verbinding met centres of expertise/ ontwikkeling minoren en masters In de prestatieafspraken geven we aan te streven naar een uitbouw van het assortiment van professionele masteropleidingen en unieke minoren, in lijn met onze keuzes voor centres of expertise. In 2015 ging het om de betrokkenheid bij negen masterprogramma s en ruim 20 minoren. De centres of expertise (CoE s) zijn erin geslaagd het bedrijfsleven en instellingen een voorname rol te geven in het onderwijs en onderzoek, door hen in te zetten bij de inhoudelijke ontwikkeling, projecten, gastcolleges en het aandragen van casuïstiek. Naast deze minoren en masters ontwikkelt een aantal centres ook specifieke bacheloropleidingen (zoals leerwerktrajecten voor de energiesector) en honoursprogramma s. Dit alles in het kader van de Human Capital Agenda s van de desbetreffende sectoren. Desalniettemin verdient de interne profilering extra aandacht, omdat anders de verankering van de CoE s binnen de HAN op langere termijn onder druk komt te staan. Kwaliteitszorg onderzoek Begin 2015 is bij de Faculteit Techniek een externe onderzoeksevaluatie uitgevoerd. Daarbij is door de externe commissie veel waardering uitgesproken voor het onderzoek van het Kenniscentrum Technologie en Samenleving. Eind 2015 werd het nieuwe landelijke Brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek (BKO) vastgesteld voor de periode Het nieuwe brancheprotocol legt de basis voor een landelijk kwaliteitszorgstelsel voor praktijkgericht onderzoek aan hogescholen. In 2015 zijn we gestart met de afstemming van de eigen kwaliteitszorg onderzoek op het BKO. 31

32 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio Beroepspraktijk en regio 32

33 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio Binnen de HAN zijn onderwijs, onderzoek en beroepspraktijk inmiddels onlosmakelijk met elkaar verbonden. De HAN richt zich hierbij in eerste instantie op de brede regio, inclusief de Euregio. Ook in 2015 werd deze verbinding verder geïntensiveerd. We zijn ervan overtuigd dat kennis(circulatie) de motor is van maatschappelijke en economische ontwikkeling. Dit heeft geleid tot de keuze voor acht speerpunten, die we ook wel centres of expertise (CoE s) noemen. Centres of expertise ACE Automotive Centre of Expertise (Faculteit Techniek) SEECE Sustainable Electrical Energy Centre of Expertise (Faculteit Techniek) HAN Biocentre, Centre of Expertise in Biotechnology & Analysis (Faculteit Techniek) CoE Sneller Herstel (Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij) CoE Krachtige Kernen (Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij) CoE Sport- en Beweegtalent (Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij) CoE Leren met ICT (Faculteit Educatie) CoE Kennis DC Logistiek Gelderland (Faculteit Economie en Management, in samenwerking met vijf collega-hogescholen) In 2015 is bij alle CoE s een tussentijdse review uitgevoerd. Hieruit komt het beeld naar voren dat de verbinding onderwijs, onderzoek en werkveld inderdaad steeds steviger wordt. Daarbij wordt ook duidelijk dat de accenten per CoE kunnen verschillen: in het ene CoE ligt de focus meer op onderwijs (en de Human Capital Agenda), in het andere op het doen van onderzoek. Feit is dat alle CoE s actief betrokken zijn bij het reguliere onderwijs door ontwikkeling en/of uitvoering van minoren, honoursprogramma s, masters, stage- en afstudeeropdrachten, leerwerk- 33

34 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio plaatsen en dergelijke. Sommige programma s bieden inmiddels ook Engelstalig onderwijs aan en voeren een internationaal partnerbeleid. Voor alle CoE s geldt dat de relaties met het werkveld, andere kennisinstellingen en overheden zijn verstevigd en dat vooral hun expertise wordt (h)erkend. Onze CoE s zijn georganiseerd in een vorm van publiek-private dan wel publiek-publieke samenwerking waarbij vele externe partners (regionaal en landelijk) betrokken zijn. Enkele voorbeelden van partners per centre: SEECE: kiemt, Tennet, Alfen, DNV-GL, Alliander Krachtige Kernen: Gelderse Sportfederatie, Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen, Kennisnetwerk Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen Provincie Gelderland Kennis DC Logistiek: Brancheorganisaties EVO, TLN, logistieke expertisecentra Gelderland, diverse zorginstellingen waaronder Maasstad Ziekenhuis, CWZ, Gelre Ziekenhuizen Sneller Herstel: Radboud UMC, ZZG Zorggroep, Health Valley, Thermion, Syntein, Klimmendaal, SIZA Dorpgroep, St. Maartenskliniek, Zorggroep Maas en Waal Leren met ICT: 11 schoolbesturen met ruim 200 scholen, Open Universiteit HAN Bio Centre: Novio Tech Campus, Radboud Universiteit, Hogeschool Utrecht, Shell, Syngenta, Holland Health, vele MKB-bedrijven. In die zin leveren onze CoE s een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van een onderscheidend profiel van de HAN. Zoals vermeld verdient de interne profilering extra aandacht. Dit met het oog op de wens om de synergie tussen onderwijs en onderzoek verder te versterken. SEECE (Sustainable Electrical Energy Centre of Expertise) De positieve ontwikkeling van het door OCW erkende en (mede) gefinancierde SEECE heeft zich voortgezet. We verwachten dat de meeste doelstellingen, zowel kwalitatief als kwantitatief, zeer ruim worden gehaald. Zoals aanbevolen bij de midterm review in 2014, is een nieuw businessplan voor de volgende fase van dit CoE in voorbereiding. Het CoE ontwikkelt een meervoudig verdienmodel: subsidies en parti- 34

35 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio culiere bijdragen voor onderzoek en projecten; bijdragen aan bacheloren masteronderwijs; commerciële bij- en nascholing. Hiermee ontwikkelt SEECE zich tot een sterk profiel voor zowel de Faculteit Techniek als voor de HAN, want het leidt aantoonbaar tot een grotere wervingskracht. Belangrijke succesfactoren zijn: de unieke profilering; de sterke verbinding met de Human Capital Agenda en de topsectoren; de maatschappelijke relevantie van het thema; de vraag naar arbeidskrachten en uiteraard de personen en bedrijven die aan het CoE verbonden zijn. SEECE heeft een hechte samenwerking met founding partners, zoals Tennet, Alliander en kiemt. Daarnaast is het aantal partners en deelnemers aan projecten sterk toegenomen. Valorisatie en ondernemerschap Het Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap (CvVO) creëert en stimuleert nieuwe samenwerkingsverbanden en verbindingen, onder andere in valorisatieprojecten en innovatiehubs. Ook versterkt het ondernemerschap bij docenten door ze te trainen in ondernemend onderwijs en bij studenten door het verzorgen van ondernemerschapsonderwijs, het stimuleren van studentbedrijven en het begeleiden van bootcamps. Verder geeft het centrum subsidieadviezen waardoor de kansen voor praktijkgericht onderzoek toenemen. Hiermee bundelt het alle kennis en ervaring op het gebied van ondernemen en ondernemerschap als onderdeel van het curriculum; kennisbenutting door bedrijven en instellingen; het bouwen van allianties en het verzilveren van subsidiekansen. Kennisvalorisatie Voor de precieze duiding van de realisatie van de prestatieafspraken verwijzen wij naar bijlage 2. Bij valoriseren draait het om het verbinden van kennis en kennissen, het bouwen van een netwerk. Om onze kennis nog toegankelijker te maken voor economische en maatschappelijke benutting hebben we ons 35

36 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio beleid geïntensiveerd. Behalve lectoren, onderzoekers en docenten, leveren onze studenten daar ook een belangrijke bijdrage aan. Een goed functionerend en succesvol instrument vormen de zogenoemde innovatiehubs 1. Het afgelopen jaar is er in ICER in Ulft een innovatiehub gestart met verschillende bedrijven (Ottevanger, Ulamo, Stanstechniek en ICER zelf). Daarnaast zijn Hodi in Veenendaal en de gemeente Veenendaal zelf met een hub gestart. In 2015 waren er in totaal tien innovatiehubs. Het project Gelderland valoriseert! heeft als doel om het innovatieve vermogen van de regio te versterken. Dat gebeurt door het bieden van diverse faciliteiten aan ondernemers, studenten, onderzoekers en anderen met een innovatief idee, om zo het proces van idee naar BV te versnellen, met succesvolle innovaties als resultaat. Het project loopt van 2012 tot en met De HAN is penvoeder en in totaal zijn er 24 partners bij betrokken, waaronder: ArtEZ hogeschool voor de kunsten, de Radboud Universiteit, de Provincie Gelderland, Stichting kiemt, Oost NV, Hogeschool Van Hall Larenstein, Rabobank Arnhem en Omstreken en Rabobank Rijk van Nijmegen. In het voorjaar van 2015 heeft de visitatiecommissie van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland de voortgang en de activiteiten van Gelderland valoriseert! beoordeeld. Zij bracht positief advies uit aan de minister van Economische Zaken, die dit advies heeft overgenomen. De kritische prestatie-indicatoren (kpi s) van dit project zijn in navolgende tabel weergegeven. Daaruit blijkt dat alle doelstellingen in 2015 ruimschoots zijn gehaald. 1 Het kenmerkende van zo n innovatiehub binnen een bedrijf is, dat de vertrekkende studenten vervangen worden door andere studenten (continuïteit). Een ander kenmerk is dat de innovatiehub wordt aangestuurd door een hubmanager (een afgestudeerde hbo er). 36

37 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio Kpi s Gelderland valoriseert! Totaal Realisatie Norm Realisatie Stand per Doel % % t/m 2017 t/m 2015 t/m 2015 t/m 2015 Aantal leads % 109% Aantal innovatielab-projecten % 161% Aantal bootcamps % 176% Aantal innovatieve starters % 138% Aantal toegekende financieringen % 275% Bedrag toegekende financieringen , ,00 100% 100% Voor de sector Energie binnen het programma Gelderland valoriseert! is in 2013 het web-portal EnergieNext opgezet. In 2015 is de website vernieuwd. Daarmee sluit het meer aan bij de eisen van deze tijd, zoals de leesbaarheid op een tablet of mobiele telefoon. Ook zijn nieuwe functies toegevoegd, zoals het gedeelte met vraag en aanbod van personeel. In 2015 bezochten gebruikers ruim duizend pagina s op EnergieNext. Subsidies De HAN heeft in 2015 ruim E 8 miljoen aan subsidieaanvragen binnengehaald. Dat zijn onder meer drie RAAK MKB-projecten, vier RAAK PRO-projecten, zes projecten bij de Provincie (Gelderland en Flevoland), diverse projecten bij ZonMW, een INTERREG-project, drie projecten bij het miniserie van OCW en VWS en tot slot een TKIproject. De HAN werkt in deze projecten met vele partners samen. Een kleine greep: Het samenwerkingsverband INNOSPORT, gericht op de ontwikkeling tot hét dopingcentrum van de sport in Nederland, met onder andere NOC/NSF, WUR, Topsport Gelderland. In het project ELEGANT! wordt de nematode C. elegans ingezet als alternatief testmodel om complexe responsen te meten (reproductie toxiciteit en obesitas). De HAN werkt hier ondermeer samen met de Hogeschool Utrecht en CAH Vilentum, maar ook met de bedrijven Fytagoras, Shell Health, Koppert, Syngenta, Trial Centre, Pivot Park Screening Centre en LabTIE. Verder doen de Universiteit Utrecht en de Universiteit Leiden mee. In het project ixpeditie Maatwerk werkt de HAN samen met een consortium van basisscholen uit Arnhem-Nijmegen en omgeving, 37

38 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio de Radboud Universiteit, Universiteit Utrecht en andere relevante partners. Men ontwikkelt en onderzoekt in een multidisciplinair team een hybride spelsimulatie ixpeditie Maatwerk waarmee (aankomend) onderwijsprofessionals handelingsbekwaam worden om vragen voor hun eigen praktijk systematisch te beantwoorden. In het project Dieetbehandeling bij CVRM wordt door de HAN samengewerkt met verschillende diëtistenpraktijken, diëtistengroep NL en Vialente Diëtheek, de beroepsvereniging Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD), branchevereniging Diëtisten Coöperatie Nederland (DCN) en onderzoeksinstelling NIVEL. De beroepsgroep van diëtisten staat voor de uitdaging om de bijdrage van diëtistische zorg in de behandeling transparanter te maken. Door de HAN wordt in het project COMPL-aid samengewerkt met onder andere de Hogeschool Inholland, Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Rotterdam, het Nationaal instituut voor Lucht- en Ruimtevaart (NLR) en de TU Delft. Naast FOCWA en Scabro Composieten BV nemen er elf autoschadeherstelbedrijven, twee VVKreparatiespecialisten, een VVK-producent en vier VVK-opleidingsspecialisten deel aan het project. Gezamenlijk wordt gewerkt aan een praktische tool, waarmee de best passende manier bepaald kan worden om specifieke schade te repareren. Op dit moment hebben autoschadeherstelbedrijven nauwelijks ervaring met het repareren van vezelversterkte kunststoffen (herstelmarkt). Omdat de waarde van een dergelijke tool niet beperkt is tot de automotive branche, heeft een flink aantal partijen uit de vezelversterktekunststofbranche zich bij het initiatief aangesloten. Ondernemerschap De HAN wil meer koersen op ondernemerschapsonderwijs, mede omdat het werkveld en de regio daar expliciet om gevraagd hebben als zijnde een sterk punt van de HAN. 2 In de prestatieafspraken hebben we drie afspraken opgenomen over de omvang van het ondernemerschapsonder- 2 Uit: Advies prestatieafspraken Reviewcommissie Hoger Onderwijs aan de minister, september

39 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio wijs in het opleidingsaanbod. Twee afspraken hebben betrekking op de major en één op het minordeel van het onderwijs. Voor de precieze duiding van de realisatie van de hieronder genoemde prestatieafspraken verwijzen wij naar bijlage 2. De voortgang van de afspraken met betrekking tot de major is in 2013 in kaart gebracht met een nulmeting. Hieruit kwam naar voren dat de helft van de opleidingen ondernemerschapsonderwijs heeft opgenomen in de major. Dat is vooral geconcentreerd in het eerste en tweede leerjaar, gericht op bewustwording en leren ondernemen. In het najaar van 2015 is een tweede meting uitgevoerd. Daaruit blijkt dat aan de eerste norm (65% minimaal 1%) net niet is voldaan bij de vervolgmeting (60%). Er is wel duidelijk sprake van een groei ten opzichte van de nulmeting (45%). Aan de tweede norm (30% minimaal 3%) is bij de vervolgmeting ruim voldaan (49%). Hieruit kunnen we concluderen dat er bij de HAN een tendens tot toename van ondernemerschapsonderwijs is. Er zijn drie minoren ondernemerschapsonderwijs; Ondernemen, Ondernemen en Innovatie en Adviseren. In 2015 heeft 4,4% van de afgestudeerden een minor ondernemerschapsonderwijs gevolgd en zijn er binnen diverse opleidingen in totaal 35 HAN-Student Companies gestart. Met een gemiddeld aantal studenten van zes per student company, leerden dus weer veel studenten de ins en outs van het ondernemerschap. Werken en leren Omdat de HAN een van de grootste aanbieders van deeltijdonderwijs in Nederland is, is dit type onderwijs voor ons van groot belang. Ons uitgangspunt is kwalitatief hoogstaand onderwijs voor werkenden, gericht op het behalen van een diploma. De wensen van de doelgroep en het werkveld hebben geleid tot een nieuwe, flexibele, gemodulariseerde opzet en een afgewogen combinatie van contactonderwijs, online leren en leren op de werkplek. De implementatie van ons nieuwe onderwijsconcept loopt voorspoedig: in 39

40 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio 2016 zullen alle opleidingen volgens dit concept worden aangeboden. In 2015 is ons portfolio in hoog tempo opnieuw ontwikkeld. Van onze zestig deeltijdopleidingen zijn er 18 gestart volgens het nieuwe onderwijsconcept. De eerste resultaten vormen het bewijs dat we op de goede weg zitten. Meer deeltijdstudenten kiezen voor de HAN, waardoor we marktleider zijn geworden in instroom. Voor sommige opleidingen groeit de instroom zelfs met meer dan 30%. De tevredenheid van onze studenten zichtbaar in de NSE is fors gegroeid, waarmee we ook in één keer boven het landelijk gemiddelde zitten. Brancheorganisaties en werkgevers in de regio zijn enthousiast, met name over de mogelijkheden die modularisering biedt, en veel collega-hogescholen komen bij ons kennis en inspiratie opdoen. Door het ministerie van OCW zijn experimenten uitgeschreven waarin het voor hogescholen mogelijk gemaakt wordt om gebruik te maken van extra ruimte in wet- en regelgeving. De HAN heeft twee aanvragen ingediend: één voor deelname aan experimenten flexibilisering en één voor experimenten met vraagfinanciering. Beide aanvragen zijn per 15 januari 2016 toegekend. Voor de experimenten flexibilisering is een subsidie van twee miljoen euro toegekend. Daarmee krijgt de HAN de ruimte om het onderwijs nog beter aan te laten sluiten op de wensen van studenten en werkgevers. Vermeldenswaard is dat onze aanvraag experimenten flexibilisering als beste is beoordeeld uit een totaal van 32 indienende hogescholen en universiteiten. Op beperktere schaal vinden experimenten plaats met een vorm van vraagfinanciering, met als doel dat steeds meer studenten een diploma behalen. De student krijgt bijvoorbeeld een voucher voor een half jaar studeren en kan deze bij een erkende hogeschool besteden dat kan dus ook een private hogeschool zijn. Bij dit experiment kijken we eveneens naar de al dan niet toenemende belangstelling van studenten en werkgevers. Binnen dit experiment zal de deeltijdopleiding Elektrotechniek van de HAN in losse modules worden aangeboden. Ook kunnen we voor deze deeltijdopleiding in heel Nederland onderwijs verzorgen, bijvoorbeeld op de werkplek van de student. De ontwikkelingen beperken zich niet tot het deeltijdonderwijs. Ook 40

41 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio voltijdonderwijs is er direct en indirect bij betrokken. De inhoudelijke ontwikkelingen zoals blended learning en flexibiliseren, maar ook de ontwikkelingen in de bekostiging zijn betekenisvol voor het voltijdonderwijs. De omgeving wordt competitiever, mede door de experimenten en de sterke opkomst van private aanbieders, en daarmee een context voor het vormgeven van modern hbo in een veranderende (regionale) samenleving. Masteropleidingen Zoals opgenomen in het HAN Instellingsplan concentreren we ons op het verhogen van de instroom en het bieden van kwalitatief hoogstaand masteronderwijs. Instroom De instroom van het aantal studenten is in 2015 nagenoeg gelijk gebleven aan die in 2014 (385 in 2015 ten opzichte van 392 in 2014) op een totaal aantal inschrijvingen van (in 2014 was dat 1.136). Dit ondanks grote inspanningen om de instroom van het aantal studenten te verhogen. Daarbij kan worden aangemerkt dat er in 2015 slechts vier HAN-docenten een masteropleiding bij de HAN zijn gaan volgen, terwijl dat er in 2013 en in 2014 voor beide jaren 16 waren. Deze terugloop hebben de masteropleidingen goed opgevangen met instroom van andere studenten. In bijlage 1B vindt u een overzicht van de instroom- en inschrijfgegevens. Kwaliteit De kwaliteit van de masteropleidingen is goed. Dat blijkt uit beoordelingen bij de accreditaties. De opleidingen zagen hun scores in de Nationale Studentenenquête over nagenoeg de hele linie stijgen en komen nu uit op een gemiddelde van 7,5 (in 2014 was dat 7,3). Met name de docenten (92%) en het praktijkgerichte onderzoek (93%) worden hoog gewaardeerd. 41

42 HAN Jaarverslag Beroepspraktijk en regio Ontwikkelingen in het aanbod Om het aanbod aantrekkelijker te maken hebben 11 van de 18 opleidingen het afgelopen jaar gewerkt aan een flexibeler en meer modulaire opzet van het onderwijsprogramma. In september 2015 konden studenten zich al bij acht opleidingen inschrijven voor een of meer modules. Over de belangstelling voor deze modules zijn we voorzichtig positief. Vanaf studiejaar wordt het flexibele aanbod verder uitgebreid. Naast de oriëntatie op nieuwe masters worden mogelijkheden verkend om bekostiging aan te vragen voor een of meer onbekostigde masteropleidingen. Een forse reductie van het collegegeld kan de positie van deze masters ten opzichte van wo-masters verstevigen en leiden tot een hoger aantal studenten. Een aantal opleidingen kampt met een structureel te geringe instroom. In 2016 gaan we het portfolio masteropleidingen evalueren. Alumnibeleid Het uitgangspunt voor ons alumnibeleid is dat de ontwikkeling daarvan vooral een verantwoordelijkheid is van de afzonderlijke faculteiten, instituten en opleidingen. Meerdere instituten hebben daartoe in 2015 initiatieven ondernomen. In 2015 is eveneens een start gemaakt met de invoering van een systeem voor customer relation management, waarvan alumnicontacten een onderdeel zijn. In maart (Arnhem) en april (Nijmegen) hebben we alumni-events georganiseerd rondom het thema duurzaam (van duurzaam ontwikkelen tot duurzaam ondernemen). Hieraan hebben ruim 700 alumni van de HAN deelgenomen. 42

43 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk Kwaliteit is mensenwerk 43

44 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk De maatschappelijke opdracht en ambities van de HAN zijn de ene kant van het verhaal. De wijze van invulling en realisering ervan is de andere. Onze kennisinstelling kan zich alleen ontwikkelen dankzij een stevige organisatie van geïnspireerde professionals. Om die reden streven wij ernaar onze reputatie van goed werkgeverschap waar te blijven maken. De doorontwikkeling naar een university of applied sciences in combinatie met bildung, professionals governance en kwaliteitscultuur vragen om een continue professionalisering en bezieling van onze mensen. Voor de HAN is het kwalificeren van (jonge) professionals een opdracht in dienst van de samenleving, die voortdurend in beweging is. Op de arbeidsmarkt zien we een demografie van ontgroening en vergrijzing en doet generatie Y haar intrede; grenzeloos, digitaal, intrinsiek gemotiveerd en met een grote behoefte aan authenticiteit. We zien een verdere vervlechting van onderwijs, onderzoek en werkveld. Studenten worden bij de HAN uitgedaagd om hun talenten te ontdekken en ontwikkelen op de manier die bij hen past. De HAN is erop gericht dit optimaal te faciliteren. Dit is de kerntaak van niet alleen docenten maar ook van onderzoekers, leidinggevenden en medewerkers met ondersteunende rollen en taken. Om onze ambities op het gebied van kwaliteit van onderwijs, onderzoek en aansluiting bij het werkveld te realiseren is ons personeel en de continue professionalisering daarvan een doorslaggevende succesfactor. Om die reden hebben we ook in 2015 fors geïnvesteerd in de professionele ontwikkeling van medewerkers en leidinggevenden. Zo is er een professionaliserings- en certificeringsaanbod voor docenten ontwikkeld als vervolg op het in 2014 opgeleverde Handboek Professionalisering Docenten, met alle voorkomende docentrollen in combinatie met de daarvoor vereiste bekwaamheden. De komende jaren zal de voltallige docentpopulatie met dat aanbod worden gecertificeerd in de rol van examinator en zullen alle nieuwe docenten bij de HAN een compleet vernieuwde hbo-didactiek doorlopen, die op dit moment in ontwikke- 44

45 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk ling is. Deze nieuwe didactische standaard wordt sectorbreed ingevoerd en zal naar verwachting in 2017 leiden tot een docentenregister. Naast deze opleidingen wordt er veelvuldig gebruikgemaakt van opleidings-, trainings- en coachingsmogelijkheden die door HAN Academy worden aangeboden en veelal door HAN-medewerkers worden ontwikkeld en uitgevoerd. De dynamische omgeving waarin de HAN opereert, vraagt om een grote mate van wendbaarheid van haar bedrijfsvoering. Voortdurend veranderende eisen en wensen vanuit zowel werkveld als de (potentiële) studentenpopulatie, digitalisering, demografische ontwikkelingen en wijzigende wetgeving, zijn voor de HAN reden om de komende jaren te investeren in flexibilisering. Enerzijds betreft dat de verbreding van de inzetbaarheid van HAN-personeel en anderzijds een investering in de beheersbaarheid van de inzet van externen. Kwaliteitscultuur als motor in de realisatie van onze doelstellingen De afgelopen jaren is er binnen de HAN een constructieve dialoog op gang gekomen over hoe wij de kwaliteit van onderwijs en onze zorg voor kwaliteit vorm willen geven. Dit gebeurde vooralsnog redelijk kleinschalig met aanpassingen op, of een andere omgang met de bestaande kaders zodat bijvoorbeeld de kwaliteitszorgsystematiek als minder bureaucratisch en belemmerend wordt ervaren en juist meer stimuleert tot verbetering van kwaliteit. Het thema kwaliteitscultuur heeft hierdoor het karakter van een structurele organisatieontwikkeling gekregen, waarop ook steeds gerichter gestuurd wordt. Hierbij staan fundamentele vragen centraal over wie we willen zijn, waar we voor staan, wat wij beloven én hoe we daar naar handelen vanuit de kernwaarden die wij nastreven. Wij zien de kwaliteitscultuur als de basis van het beleid en motor in de realisatie van onze doelstellingen, waarbij we ons richten op a) een on- 45

46 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk derscheidende, collectieve inhoudelijke ambitie, b) professionele zelfstandigheid en verantwoordelijkheid en c) een inspirerende atmosfeer die zich kenmerkt door veiligheid, onderlinge feedback en vertrouwen. We hanteren onze organisatiestrategie vanuit het principe van professionals governance: minder sturen op regels en procedures, meer zelforganisatie en focus op inhoud en kwaliteit van het werk. We doen dat met de vaste overtuiging dat de medewerker op alle niveaus en professionele facetten hét aangrijpingspunt is voor kwaliteit. Het vinden van een goede balans tussen het systeem en de eígen kwaliteitscultuur, ook in relatie tot het rendement en de externe verantwoording, zal een blijvende bron van inspiratie zijn. Op verschillende plaatsen binnen de HAN heeft dit al tot zichtbare veranderingen geleid in de wijze waarop opleidingen zich organiseren, de manier van aansturen door leidinggevenden en meer betrokkenheid van studenten bij de vormgeving en uitvoering van het onderwijs. Het afgelopen jaar hebben we onze studenten, medewerkers en externe stakeholders uitgenodigd om door middel van diverse (gezamenlijke) activiteiten mee te denken over de toekomst van de HAN. Het samen werken aan een instellingsplan voor de periode was op zichzelf een prachtig voorbeeld van de cultuur die we nastreven. In verschillende verbanden en in een open en collegiale sfeer met de succesvolle en enthousiasmerende Large Scale Dream-dag op 12 juni als aansprekend voorbeeld is in gezamenlijkheid een inspirerende, gedeelde ambitie neergezet. Het ontwikkelproces voor het maken van het HAN Instellingsplan heeft bijgedragen aan de kwaliteit en reikwijdte van de dialoog binnen de HAN en helpt de positieve energie te kanaliseren naar een duidelijke stip op de horizon. Al met al heeft de betrokkenheid van de medewerkers bij de organisatie en haar toekomst een sterke impuls gekregen. Ter ondersteuning en tegelijkertijd als uitdrukking van de kwaliteitscultuur vond in aansluiting op de opening van het studiejaar voor de tweede keer de HAN Parade plaats. Ruim 800 bezoekers kregen door middel 46

47 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk van theater, film, zang, verhaal en cabaret mooie voorbeelden gepresenteerd van onze collectieve, inhoudelijke ambities. Met een groeiend aantal bezoekers zal de HAN Parade uitgroeien tot een jaarlijkse traditie van het samen delen en beleven van de HAN. Geïnspireerd door de Large Scale Dream en de HAN Parade is er in 2015 op veel plekken geëxperimenteerd met anders organiseren waarbij meer verantwoordelijkheid bij professionals is komen te liggen, met als adagium wie het weet mag het zeggen. Een praktisch voorbeeld hiervan vormt de zogenaamde kanteling die in gang is gezet binnen de verschillende eenheden van het Service Bedrijf 11 : de ondersteuning wordt meer en meer georganiseerd vanuit zelforganiserende teams en steeds meer toegespitst op de behoefte van de opleidingen en instituten. Dit anders organiseren vraagt een omslag van de medewerkers, die met passie voor hun vak en vanuit ieders rol met verve wordt opgepakt. Overal in de hogeschool is het afgelopen jaar weer op verschillende manieren gewerkt aan het versterken van onze kwaliteitscultuur. Een kleine greep: Techniekopleidingen werden (financieel) gestimuleerd en geholpen om de kwaliteit (accreditaties en tevredenheid van studenten en medewerkers) te verhogen. Dit heeft geleid tot vele activiteiten, variërend van het gezamenlijk maken van lesmateriaal tot collegiale consultatie om de kleine kwaliteit te verbeteren. We zijn het traject Talentherkenning gestart om het eigenaarschap van het herkennen en inzetten van talenten bij de medewerkers te stimuleren. Er is een honoursprogramma ofwel een Talentacademy gestart voor excellente economie- en managementstudenten, waarin docenten en lectoren van de HAN samenwerken met hoogleraren van de Radboud Universiteit. 1 In het Service Bedrijf zijn de ondersteunende diensten van de HAN samengebracht. 47

48 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk De ontwikkeling van professionele leergemeenschappen (van studenten, docenten en werkveld) is voortgezet. De dynamiek van al die ontwikkelingen komt tot uitdrukking in een steeds grotere samenwerking op instituuts-, faculteits- en zelfs HAN-breed gebied. En ook studievoortgangscijfers laten in toenemende mate zien dat studenten en hun studie er wel bij varen. Om de ontwikkeling van professionele leergemeenschappen te stimuleren zijn bij de Faculteit Economie en Management zogenaamde basecamps per opleiding ingericht. Er is groeiende aandacht voor zelforganisatie en teamplay, ontwikkelen van leiderschap waarbij het faciliteren van teams en het hebben van een voorbeeldfunctie centraal staan. Bevoegdheden en verantwoordelijkheden worden steeds meer bij opleidingscoördinatoren en teams gelegd, zo ook de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit. Verder is er veel aandacht voor kennisontwikkeling en kennisdeling. In dit verband is Matchpoint vermeldenswaard. Via Matchpoint komen ondersteunende medewerkers die actief en uit vrije wil met hun loopbaan aan de slag willen gaan, met elkaar in contact. Samen vormen zij een netwerk met een gemeenschappelijk doel, waarbij zij hun loopbaankansen creëren: de Matchpoint Community. Matchpoint organiseert verkennende en inspirerende activiteiten voor én door medewerkers, zoals Talent Speeddate, waarbij medewerkers met onbekende collega s in gesprek gaan rondom het thema Talent, of een kijkje in de (werk)keuken van een college-secretaresse, waarbij secretaresses een dag met elkaar meelopen. Personeel en organisatieontwikkeling Voor de hieronder genoemde feiten en cijfers verwijzen wij naar bijlage 1E en voor een precieze duiding van de realisatie van de hieronder genoemde prestatieafspraken verwijzen wij naar bijlage 2. De omvang van het personeelsbestand nam ten opzichte van 2014 met 5,7% toe (van naar fte). In aantal medewerkers betekent dat een stijging van naar (+5,1%). Het aandeel van de tijdelijke 48

49 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk aanstellingen is nagenoeg gelijk gebleven met 21,5%. Dit percentage bedroeg in ,6%. In 2015 hebben we het thema flexibilisering verder uitgewerkt. Zo hebben we de nieuwe Wet werk en zekerheid doorgevoerd, de aanbesteding voor extern personeel (niet in loondienst) gedetailleerder uitgewerkt en ontwikkelingen op het terrein van mobiliteit verder vormgegeven. Bij de HAN werkten in 2015 meer vrouwen dan mannen: vrouwen (59,6%) en mannen (40,4%). Vooral bij het onderwijs ondersteunend personeel (OOP) zijn vrouwen sterk vertegenwoordigd, de verhouding is hier ruim 2:1. Bij het onderwijspersoneel (OP) werkt 20% meer vrouwen dan mannen. In managementfuncties werken nagenoeg evenveel vrouwen (40) als mannen (41); deze verhouding was tien jaar geleden nog 1:4. Prestatieafspraak OP/OOP De verhouding OP/OOP (in fte) is in 2015 verder verbeterd naar 64,7%/35,3%. Hiermee hebben we de prestatieafspraak over de indirecte kosten bijna gerealiseerd. 21 We hebben enerzijds ingezet op het verbeteren van ondersteunende processen (leantrajecten) en de bedrijfsvoering (centrale inkoop), en terughoudendheid bij inzet en aanstelling van OOP. En anderzijds op gestage uitbreiding van het docentencorps op de lange termijn. De HAN doet regelmatig mee aan de Benchmark Overhead Hogescholen van Berenschot. Van de deelnemende grote hogescholen heeft de HAN de laagste overhead. Professionalisering en professionele cultuur Voor een precieze duiding van de realisatie van de hierna genoemde prestatieafspraken verwijzen wij naar bijlage 2. De HAN voert een stimulerend professionaliseringsbeleid in het rea- 2 Met OCW afgesproken als verhoudingsgetal met als norm 1,86. De realisatie komt uit op 1,83. 49

50 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk liseren van de prestatieafspraak over het aantal mastergeschoolde en gepromoveerde docenten. Die prestatieafspraak houdt in dat in % van de docenten een mastergraad heeft en 8% een doctorsgraad. Zo is bij de aanstelling van docenten een mastergraad verplicht gesteld, worden zittende docenten zonder mastergraad goed gefaciliteerd om alsnog een academische titel te behalen, en worden (ruim 57) medewerkers die aan het promoveren zijn naar vermogen ondersteund. Onder hen zijn 28 docenten die, onder vastgestelde voorwaarden, in 2015 gebruik konden maken van de promotiebekostigingsregeling van de HAN. In totaal is hiervoor ,- beschikbaar gesteld. Onder de 28 promovendi zijn er zeven gestopt en evenveel gestart en hebben vier docenten hun proefschrift afgerond met een promotie. De verwachting is dat elf trajecten aflopen in 2016 en zeven in 2017 of later. Plaatsen die beschikbaar komen, worden opgevuld door nieuwe promovendi. Prestatieafspraak Masters/Doctors (docentkwaliteit) In de afronding omtrent de verantwoording van de prestatieindicatoren bleek de door ons gehanteerde definitie voor minimaal mastergraadgeschoolde docenten door het niet expliciet benoemen van één OP-categorie (de instructeur/docent praktijkonderwijs) controletechnisch niet volledig te zijn. Daarnaast bleken promovendi bij de nulmeting abusievelijk niet te zijn meegeteld. Omdat deze categorie (als een van negen) niet expliciet is uitgesloten in de bij de nulmeting gehanteerde definitie is er verschil van inzicht ontstaan over de vraag of deze categorie al dan niet tot de doelgroep behoort. In de opvatting van de HAN is bij het aangaan van de prestatieafspraken door OCW en de reviewcommissie ingestemd met de gehanteerde definitie (dus exclusief instructeur/docent praktijkonderwijs). In het beleid van de HAN gericht op het verhogen van de docentkwaliteit c.q. het percentage mastergraadgeschoolde docenten is niet gestuurd op de categorie instructeur/docent praktijkonderwijs. Mede gelet op het feit dat het hier doorgaans docenten betreft die geen bachelorgraad bezitten maar mbo-geschoold zijn. Tijdens de eindmeting is duidelijk geworden dat deze categorie in de opvatting van OCW wel tot de categorieën mastergraadgeschoolde docenten zou moeten be- 50

51 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk horen. In overleg met OCW is besloten beide varianten (in- en exclusief instructeur/docent praktijkonderwijs) hier te presenteren. We hebben voor de meting inclusief instructeur/docent praktijkonderwijs de nulmeting en daarmee samenhangend de streefwaarde 2015 aangepast. Onderstaand presenteren wij dit kengetal zowel met (conform OCWdefinitie) als zonder (conform HAN-interne definitie) meetelling van de categorie instructeur/docent praktijkonderwijs. Met meetelling van de instructeur/docent praktijkonderwijs is de realisatie in % bij een streefwaarde van 77%. Zonder meetelling van de instructeur/docent praktijkonderwijs is de realisatie in % bij een streefwaarde van 79%. Nulmeting, realisatie en streefwaarde zijn voor beide definities uitgewerkt en opgenomen in bijlage A en in bijlage B (onder de toelichting op HBO5). Inhoudelijk is het beleid van de HAN gericht op verhoging van de mastergraad conform de door ons gehanteerde definitie (dus exclusief de instructeur/docent praktijkonderwijs). De doelstelling voor 2015, 15% meer mastergraadgeschoolde docenten dan bij de nulmeting, is vrijwel gerealiseerd, een majeure opgave. Sinds 2012 worden alleen nog mastergeschoolde docenten aangesteld. Faculteiten en instituten hebben in 2012 ambities geformuleerd en langjarig geïmplementeerd, ondersteund door een centrale investeringsbegroting in de vorm van een master- en promotiefonds, facilitering van onderwijsvrijstelling voor en vervanging van docenten die een masteropleiding of promotietraject doorlopen. Management Development In het afgelopen jaar hebben wij de contouren geformuleerd voor een ontwikkeltraject voor onze leidinggevenden. Dit ontwikkeltraject ondersteunt hen in het proces om onze kwaliteitscultuur te verstevigen. Het helpt leidinggevenden om op een procesgerichte manier te sturen op de dimensies inhoud, verantwoordelijkheid en sfeer en om hierin van elkaar te leren. Goed leiderschap en dan in het bijzonder ook van de op- 51

52 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk leidingscoördinatoren, zien wij als cruciale factor in het realiseren van onze ambities. Deze groep geeft immers direct leiding aan het primaire proces en de professionals die daar deel van uitmaken. Zij onderhouden het dagelijkse contact met hun mensen, zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs en de bedrijfsvoering binnen het team, en zij dragen het eigenaarschap daarvan over aan hun teamleden. De professionaliseringsuitgaven van 9,8% voor 2015 blijven achter bij onze begrotingsdoelstelling van 11,5% maar overstijgen ruimschoots de prestatieafspraak van ten minste 5% van de loonsom van de HAN. In 2015 heeft de HAN Academy in totaal trainingen verzorgd voor medewerkers en leidinggevenden van de HAN. Het aanbod wordt positief gewaardeerd. Verzuim Over de ontwikkeling van het ziekteverzuim kunnen we positief zijn; het verzuim is in 2015 gedaald naar 3,9% (was 4,5% in 2014). Dit is een breuk met de trend van stijging en stabilisering. Het lijkt erop dat alle extra inspanningen en het speerpuntenbeleid vruchten beginnen af te werpen. We liggen goed op koers in het zicht van het gestelde doel in zowel het instellingsplan als in het dienstverleningsplan voor 2015 met de Arbo Unie (een streefpercentage van 4,2%). Voor een overzicht verwijzen wij u naar bijlage 1E. Medewerkertevredenheid Onze score voor medewerkertevredenheid is sinds 2012 een stabiele 7,6. Desondanks is de doelstelling van 7,8 in 2015 niet gehaald. Medewerkers zijn vooral minder tevreden over de roostering (docenten) en ICT-voorzieningen. In vergelijking met 2013 (in 2014 was er het onder- 52

53 HAN Jaarverslag Kwaliteit is mensenwerk zoek Duurzame Inzetbaarheid) scoren deze onderwerpen opvallend lager, dat wil zeggen Roostering is met 0,5 gedaald, ICT-voorzieningen met 0,4. WW en BWW De HAN draagt het risico voor de uitkeringen in het kader van de WW en de BWW (bovenwettelijke uitkering). In het kader van goed werkgeverschap en ter beheersing van de uitkeringslasten krijgen voormalig werknemers van de HAN begeleiding bij het traject van werk naar werk. In 2015 waren de kosten voor WW en BWW in totaal ,- (exclusief uitvoeringskosten). Het eigen risico dat de HAN draagt voor de Ziektewetuitkeringen bedroeg ,- (exclusief uitvoeringskosten). AVO/DAM In 2015 zijn de vakcentrales en de HAN viermaal bij elkaar geweest in het Arbeidsvoorwaardenoverleg (AVO). Onderwerp van gesprek waren de besteding van de Decentrale Arbeidsvoorwaardenmiddelen (DAM), het jaarverslag van de HAN en de aanvulling op het jaarverslag (het sociaal jaarverslag ), het vervallen van de terugbetalingsregeling voor promovendi en de invoering van twee subcategorieën in de R&O-beoordeling goed. Daarnaast zijn de vakcentrales op de hoogte gehouden van de actuele lopende (personele) zaken binnen de HAN, zoals de invoering van de Participatiewet, de herinrichting van het Instituut Sociale Studies, het nieuwe instellingsplan, het project Flexibilisering, de studentenaantallen en de prestatieafspraken. Alle bestedingsdoelen binnen de DAM zijn in principe meerjarig. Deze doelen zijn in 2015 niet gewijzigd, maar alleen desgewenst budgettair bijgesteld. Het voorstel van de HAN tot het laten vervallen van de Seniorenregeling schaal 1 tot en met 5 is aangehouden tot de eerste AVO-vergadering in Voor het overzicht DAM verwijzen wij u naar bijlage 1E. 53

54 HAN Jaarverslag Operational excellence Operational excellence 54

55 HAN Jaarverslag Operational excellence Een grote hogeschool als de HAN is een complexe, professionele organisatie met een uitdagende maatschappelijke opdracht. Een goede bedrijfsvoering in dienst van onderwijs en onderzoek is dus essentieel. Het gaat om operational excellence: het bereiken van een hoog niveau van betrouwbaarheid en samenhang in de verschillende ondersteunende diensten en processen binnen de faculteiten en het Service Bedrijf. Hierdoor kunnen onze docenten meer tijd besteden aan (de verdere professionalisering van) hun kerntaken. Kerntaken die het hart van de HAN vormen: onderwijs en onderzoek. Informatievoorziening/ICT Omdat ICT in steeds meer processen een steeds grotere rol speelt, wordt er een groot beroep gedaan op de Service Unit ICT en functioneel beheer van de overige units. De ICT-projecten zijn volgens planning uitgevoerd, met een tweetal uitzonderingen: de invoering van Xedule als applicatie voor budgetmonitoring en inzetplanning is bij één faculteit een half jaar uitgesteld; het deelproject Sturen op Studiesucces (SOS) kon nog niet afgerond worden, doordat het extern opgeleverde product nog niet volledig functioneert. De afronding verschuift daarom naar Daar staat tegenover dat we in 2015 met al onze studenten zonder grote problemen zijn overgegaan op een nieuw studenteninformatiesysteem, Alluris. Een prestatie waar we trots op mogen zijn! De uniforme digitale werkplek is voor enkele honderden medewerkers succesvol gerealiseerd. De hierdoor opgedane kennis en ervaring gebruiken we voor een verdere toepassing bij het onderwijs. Hierdoor kunnen we de samenwerking tussen studenten en docenten veel eenvoudiger en goedkoper faciliteren. De samenwerking met vijf collega-hogescholen in het project KUBUS heeft geleid tot een programma van eisen waaraan een gemeenschappelijke Infrastructure as a Service (IaaS)-oplossing zou moeten voldoen. 55

56 HAN Jaarverslag Operational excellence SURF (de ICT-samenwerkingsorganisatie van het onderwijs en onderzoek in Nederland) heeft op basis van dat programma van eisen een propositie opgesteld. Die propositie biedt de mogelijkheid om er toekomstige keuzes voor de infrastructuur op te baseren. Op het terrein van informatiebeveiliging en bescherming persoonsgegevens is er weer een flink aantal (ruim 30) interne audits van applicaties en het bijbehorende beheer uitgevoerd. De geplande test van de back up en recovery procedure van een elftal digitale voorzieningen is afgerond. Verder zijn de nodige maatregelen voorbereid in verband met de wijziging van de Wet bescherming persoonsgegevens per 1 januari 2016, in dit geval de invoering van een meldplicht bij datalekken. Huisvesting In 2015 is geen nieuwbouw opgeleverd. Wel is begonnen met het verbouwen van een aantal onderwijsgebouwen, vooral in Arnhem, met als doel een inspirerende omgeving te creëren waar docenten hun studenten kennen en die zich leent voor een differentiatie aan didactiek. Ook zijn deze onderwijsgebouwen ingericht op flexibele werkplekken. De verbouwingen ondersteunen de kwaliteitscultuur die de HAN nastreeft waarin professionele leergemeenschappen centraal staan. De meest uitgebreide verbouwingen vonden plaats in het gebouw van de Faculteit Economie en Management. Vergelijkbare concepten zijn toegepast bij de verbouw van delen van de gebouwen van de Faculteit Techniek. Hier is ook het aantal zelfstudieruimtes sterk uitgebreid. In Nijmegen is onder meer binnen het Bisschop Hamerhuis een praktijkhuis en centrale keuken voor de opleiding Food & Business gemaakt. Op Kapittelweg 33 is de huisvesting van HAN SENECA en Verpleegkundige Studies heringericht om een betere koppeling te krijgen tussen onderwijs en praktijk. 56

57 HAN Jaarverslag Operational excellence Eind 2015 zijn we op basis van het nieuwe instellingsplan gestart met het opstellen van het strategisch huisvestingsplan Uitvoering energieconvenant De HAN heeft in 2005 een energieconvenant met een looptijd van 16 jaar afgesloten met het ministerie van Binnenlandse Zaken, met als doel in deze periode een energiebesparing van 30% te realiseren. Als een van de weinige hogescholen hebben we het gehele traject tot heden volbracht. We staan nu aan het begin van de laatste fase waarbij nog circa 5% van de totale energiebesparing moet worden gerealiseerd. De voordelen voor de HAN kunnen vooral gevonden worden in financiële voordelen door lagere energiekosten en in duurzame profilering van de gebouwen, zoals beschreven in het HAN Instellingsplan Daarnaast draagt deelname bij aan het verder ontwikkelen van een (gecertificeerd) energie/milieuzorgsysteem. Facilitaire Zaken De samenwerking tussen het Service Bedrijf en het onderwijs is verder verstevigd, doordat de Service Unit Facilitaire Zaken (FAZ) een van de strategische partners van de opleiding Facility Management is. Samen met de eenheid ICT zijn gebruikersoverleg en klantenpanels opgezet voor opleidingen en zijn er nauwere contacten met faculteitsraden en studieverenigingen. In het omvangrijke project HANkaart, Printen en Kopiëren (HKP) heeft deze samenwerking ook daadwerkelijk vormgekregen. Het project is uiteindelijk qua planning en kosten succesvol verlopen. Er is in 2015 een basis gelegd voor professioneel inkopen. Gezien het grote aantal trajecten is dit een randvoorwaarde voor rechtmatig inkopen. HAN Electronisch Bestellen (HEB), waarvan de implementatie is gestart, maakt een betere naleving van de complexe regels mogelijk. 57

58 HAN Jaarverslag Operational excellence Compliance Het monitoren en verder verbeteren van de compliance in het onderwijs gebeurt steeds minder centraal en steeds meer decentraal. De faculteiten nemen meer en meer zelf het heft in handen voor de compliance, de controle daarop en het organiseren van de ondersteuning die daarbij nodig is. De faculteiten hebben daarmee de verantwoordelijkheid om in professionals governance de juridische kwaliteit van het onderwijs op orde te houden, waar nodig met ondersteuning door centraal. 58

59 HAN Jaarverslag Governance Governance 59

60 HAN Jaarverslag Governance De HAN stelt zich graag open en transparant op over haar doelstellingen, werkwijze en prestaties. Dit jaarverslag is daar een voorbeeld van. Het jaarverslag, de managementrapportages, het instellingsplan, de corporate governance- en organisatiestructuur en veel andere informatie zijn volledig in te zien op De organisatie van de HAN De pijlers van de HAN als organisatie zijn de vier faculteiten: Educatie; Gezondheid, Gedrag en Maatschappij; Economie en Management en Techniek. Elke faculteit omvat een cluster van verwante instituten. Deze instituten zijn de organisatorische eenheid en het huis van hun bacheloropleidingen. Binnen de faculteiten bevinden zich ook de lectoraten: zo kan er optimale uitwisseling plaatsvinden van kennis en kunde op het desbetreffende vakgebied. De lectoraten zijn geclusterd in kenniscentra. Om een goede synergie te bewerkstelligen tussen onderwijs en praktijk zijn de contractactiviteiten eveneens zoveel mogelijk binnen de faculteit georganiseerd. De masteropleidingen van de HAN zijn ondergebracht in het interfacultaire instituut HAN Masterprogramma s. De ondersteunende diensten van de HAN zijn onderdeel van het Service Bedrijf (Facilitaire Zaken; Financieel Economische Zaken; Informatie en Communicatietechnologie; Marketing, Communicatie en Voorlichting; Human Resources; Studentzaken; Onderwijs & Onderzoek; International Office; Juridische Zaken; Kwaliteitszorg en Informatiemanagement). Sommige activiteiten zijn apart georganiseerd, zoals het Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap (CvVO) en Control. Het College van Bestuur is verantwoordelijk voor het bestuur van de gehele HAN en legt verantwoording af aan de Raad van Toezicht en de Medezeggenschapsraad. Het organogram vindt u in bijlage E. 60

61 HAN Jaarverslag Governance Dankzij een voortvarende en inspirerende samenwerking met medewerkers, studenten, het werkveld en de Medezeggenschapsraad is het instituut Sociale Studies met ingang van 1 september 2015 opgesplitst in drie instituten: Instituut voor Vaktherapeutische en Psychologische Studies; Instituut voor Maatschappelijke en Sociaal-Culturele Studies; Instituut voor Sociale en Pedagogische Studies. Deze herinrichting past beter bij zowel de bestuurlijke visie van de HAN om de instituten de dragende entiteit van haar onderwijs te laten zijn, als bij de landelijke ontwikkelingen naar aanleiding van het rapport Meer van Waarde van de verkenningscommissie hoger sociaalagogisch onderwijs. Planning en control In de jaarlijkse kaderbrief geeft het College van Bestuur de (financiële) kaders aan voor de jaarlijkse begrotingen en managementcontracten van de faculteiten en het Service Bedrijf. Het College van Bestuur stelt de geconsolideerde HAN-begroting vast, na voorafgaande instemming van de Medezeggenschapsraad op de hoofdlijnen van de begroting zoals vastgelegd in de kaderbrief en na advies van de Medezeggenschapsraad en goedkeuring van de Raad van Toezicht op de begroting zelf. Op basis van de goedgekeurde begroting vindt tweemaal per jaar interne, schriftelijke en mondelinge managementrapportage plaats, waarin de faculteiten en het Service Bedrijf voortgang op de realisatie van de doelstellingen toelichten. De managementrapportage van de HAN en het jaarverslag bespreekt het College van Bestuur met de Raad van Toezicht. Het College van Bestuur stelt de jaarrekening en het jaarverslag vast, na vooraf verkregen goedkeuring door de Raad van Toezicht. Geïnspireerd door het nieuwe HAN Instellingsplan is in 2015 een nieuwe opzet van de kaderbrief doordacht, leidend tot een vernieuwde Kaderbrief 2016, waarbij het begrotingsproces voor het eerst strategisch en beleidsrijk wordt gestuurd. De Kaderbrief 2016 geeft richting aan het begrotingsproces, op basis van een beperkt aantal be- 61

62 HAN Jaarverslag Governance leidsthema s. In de begrotingen wordt een financiële vertaling van deze beleidskeuzes gemaakt. De vernieuwde kaderbrief dient ter verbetering van de besturings- en begrotingscyclus, door: 1) vroegtijdige oriëntatie op de instellingsprioriteiten voor het aanstaande jaar; 2) daarover tijdig overeenstemming te bereiken met directies en medezeggenschap; 3) op basis daarvan de middelen te alloceren en de begroting op te stellen. Deze werkwijze geeft ook vorm aan het nieuwe instemmingsrecht van de Medezeggenschapsraad op de hoofdlijnen van de begroting. Branchecode goed bestuur hogescholen De HAN conformeert zich aan de Branchecode goed bestuur hogescholen. Al onze interne regelingen zijn hiermee in overeenstemming. Met interne regelingen wordt onder andere gedoeld op de statuten, het bestuurs- en beheersreglement, het reglement van de Raad van Toezicht, de integriteitscode, de regeling ongewenst gedrag en de klachtenregeling. Deze en andere wettelijk verplichte en in de branchecode benoemde regelingen en gedragscodes zijn eveneens te vinden op de website van de HAN. De HAN heeft een aantal aspecten uit de branchecode met redenen (nog) niet toegepast: De hogeschool werkt op zeer veel manieren samen met andere kennisinstellingen, bedrijven en andere organisaties. De crux van het nieuwe HAN Instellingsplan is het realiseren van de optimale verbinding tussen onderwijs, onderzoek en beroepenveld. Dit instellingsplan is de basis voor het instellingsbeleid voor het aangaan van samenwerkingsverbanden. Derhalve is er geen separaat centraal beleid ten aanzien van samenwerkingsverbanden; het maakt onderdeel uit van de integrale besturing en beleidsvoering. De hogeschool draagt in de praktijk zorg voor een goede horizontale dialoog (zie paragraaf verderop in dit hoofdstuk). De horizontale dialoog is onderdeel van de integrale besturing en beleidsvoering. 62

63 HAN Jaarverslag Governance De Raad van Toezicht toetst op basis van de stichtingsstatuten, het bestuurs- en beheersreglement en de reglementen van de Raad van Toezicht en diens commissies en voert overleg over de manier waarop zij invulling geeft aan haar toezichthoudende functie. Een apart toetsingskader is daarom niet nodig. De interne (financiële) rapportages, zoals de managementrapportages, worden niet gecontroleerd door de accountant omdat we ze beschouwen als interne aangelegenheden. College van Bestuur Het College van Bestuur (CvB) bestond in 2015 uit de volgende leden: Dr. C.P. Boele, voorzitter, benoemd tot 1 december 2016; Dr. ing. D.M. de Jong, lid, benoemd tot 1 november 2018; F.H.J. Stöteler, lid, benoemd tot 1 januari De opbouw van de beloning van de bestuurders in 2015 De HAN conformeert zich aan de sectorale bezoldigingsmaxima voor bestuurders in het hbo, conform de Bezoldigingscode Bestuurders Hogescholen en het bezoldigingsmaximum van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). 63

64 HAN Jaarverslag Governance Bezoldiging College van Bestuur 2015 Dr. C.P. Boele Dr. ing. D.M. de Jong F.H.J. Stöteler Functie(s) Voorzitter CvB Lid CvB Lid CvB Duur dienstverband in /1-31/12 1/1-31/12 1/1-31/12 Omvang dienstverband (in fte) 1,0 0,8 1 1,0 Gewezen topfunctionaris? nee nee nee Echte of fictieve dienstbetrekking? echt echt echt Individueel WNT-maximum , , ,00 Bezoldiging Bruto jaarsalaris , , ,43 Bijtelling lease-auto 8.524, , ,20 Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn , , ,92 Gratificatie ambtsjubileum 8.327,50 Subtotaal , , ,05 -/- Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging (=uitbetaalde bezoldiging) , , ,05 Overeengekomen bezoldiging , , ,50 Bezoldiging College van Bestuur 2014 Dr. C.P. Boele Dr. ing. D.M. de Jong F.H.J. Stöteler Functie(s) Voorzitter CvB Lid CvB Lid CvB Duur dienstverband in /1-31/12 1/11-31/12 1/1-31/12 Omvang dienstverband 2014 (in fte) 1,0 0,8 2 1,0 Bezoldiging 2014 Bruto jaarsalaris , , ,75 Bijtelling lease-auto 7.062,24 118, ,50 Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn , , ,00 Totaal bezoldiging , , ,25 Sectoraal bezoldigingsmaximum hbo , , ,00 1 De bezoldiging van mevrouw De Jong is omgerekend naar 1,0 fte. 2 Idem 64

65 HAN Jaarverslag Governance Van 1 januari 2014 tot en met 31 maart 2014 was mevrouw drs. K.F.B. Baele ook in dienst als Lid CvB. Haar bezoldiging zag er als volgt uit: Duur dienstverband : Omvang dienstverband : 1,0 fte Bruto jaarsalaris : ,26 Bijtelling lease-auto : 1.108,26 Belastbare onkostenvergoeding : - Beloningen betaalbaar op termijn : 6.244,32 Totale bezoldiging 2014 : ,84 Overzicht van de declaraties van het College van Bestuur in 2015* Dr. C.P. Boele Dr. ing. D.M. de Jong F.H.J. Stöteler Representatiekosten 852, Reiskosten binnenland 1.823,35 196,63 - Reiskosten buitenland - 192,03 - Overige kosten - 344,44 - Totale bezoldiging 2.675,85 733,10 - * Voor een aantal specifieke onkosten kent het College van Bestuur nog een vaste, netto onkostenvergoeding van 265,46. In de Regeling declaraties College van Bestuur is aangegeven waar deze vergoeding aan besteed mag worden. Nevenfuncties De voorzitter en de leden van het College van Bestuur hadden in 2015 onderstaande nevenfuncties: Dr. C.P. Boele: Lid bestuur Vereniging Hogescholen (onbezoldigd); Voorzitter Bestuurscommissie Onderwijs, Vereniging Hogescholen (onbezoldigd); Lid Bestuur Stichting Fondsbeheer Gelderland valoriseert! (onbezoldigd); Lid Economic Board Arnhem/Nijmegen (onbezoldigd); Lid Economische Raad Nijmegen (onbezoldigd); Lid Directienetwerk Arnhem (onbezoldigd); Lid VNO NCW midden (onbezoldigd). 65

66 HAN Jaarverslag Governance Dr. ing. D.M. de Jong: Lid Advisory board Geografie, Planologie en Milieu van de Radboud Universiteit (onbezoldigd); Lid Raad van Toezicht Alliantie Voortgezet Onderwijs (bezoldiging naar Stichting Need & Care foundation); Lid Raad van Toezicht ACE (onbezoldigd); Lid Stuurgroep Gelderland valoriseert! (onbezoldigd); Lid Stuurgroep Novio Tech Campus (onbezoldigd); Lid Bestuur OPuS (onbezoldigd); Lid Advisory Board Velo-city 2017 (onbezoldigd). F.H.J. Stöteler: Voorzitter van Stichting Kennisinnovatieve Organisaties Gelderland (onbezoldigd); Lid College van Bestuur van de stichting Hope XXL (onbezoldigd); Voorzitter Raad van Advies Zorgalliantie (onbezoldigd); Lid Raad van Advies OAB Dekkers (onbezoldigd). Uiteraard vermijden de HAN en het College van Bestuur elke vorm en schijn van belangenverstrengeling. Dit jaar zijn geen besluiten genomen en vonden er geen transacties plaats waarbij tegenstrijdige belangen spelen die van materiële betekenis zijn voor de hogeschool of leden van het College van Bestuur. Raad van Toezicht De Raad van Toezicht (RvT) ziet toe op de uitvoering van de werkzaamheden en de uitoefening van bevoegdheden door het College van Bestuur. De Raad van Toezicht is werkgever van het College van Bestuur en adviseert het college. 66

67 HAN Jaarverslag Governance Samenstelling Raad van Toezicht in 2015: Mr. R.L.M. Hillebrand, voorzitter, eerste benoeming tot en met ; Dr. ir. C.C. Krijger, lid en vicevoorzitter, tweede benoeming tot en met ; Prof. dr. C.W.P.M. Blom, lid, tweede benoeming tot en met ; Prof. dr. H. Maassen van den Brink, lid, tweede benoeming tot en met ; Dr. A.G.J.M. Hanselaar, lid, tweede benoeming tot en met ; Drs. H.P.M.G. Steeghs, lid, tweede benoeming tot en met De Raad van Toezicht heeft drie commissies. Deze commissies geven enerzijds de mogelijkheid om bepaalde onderwerpen diepgaander te bespreken met het College van Bestuur en anderzijds fungeren ze als voorbereidende en adviserende commissies naar de Raad van Toezicht toe. Het gaat om de volgende commissies: Remuneratiecommissie, bestaande uit de heer mr. R.L.M. Hillebrand en mevrouw dr. Ir. C.C. Krijger. Deze commissie heeft in 2015 tweemaal vergaderd, ter voorbereiding van het remuneratiebeleid en de verantwoording daarover (zie Verslag Raad van Toezicht); Auditcommissie, bestaande uit de heer dr. A.G.J.M. Hanselaar en de heer drs. H.P.M.G. Steeghs. Deze commissie heeft in 2015 viermaal vergaderd in het kader van de begroting, jaarrekening en bestuurlijke rapportages (zie Verslag Raad van Toezicht); Onderwijscommissie, bestaande uit mevrouw prof. dr. H. Maassen van den Brink en de heer prof. Dr. C.W.P.M. Blom. Deze commissie, die in 2015 is ingesteld, heeft in 2015 twee keer vergaderd. Onderwerp was de ontwikkeling van de kwaliteitszorg ten aanzien van onderwijs én onderzoek. Daarbij is onder meer aandacht besteed aan de implementatie van de aanbevelingen van de Commissie Bruijn, waarbij wordt ingezet op de versterking van de externe validering van toetsing en examinering. 67

68 HAN Jaarverslag Governance De Raad van Toezicht (RvT) ziet erop toe dat er geen tegenstrijdige belangen spelen die van materiële betekenis zijn voor de hogeschool of leden van de RvT. De leden van de RvT voldoen aan de onafhankelijkheidscriteria uit de branchecode. Mevrouw Maassen van den Brink is lid van de Review Commissie Hoger Onderwijs. Ter voorkoming van elke vorm en schijn van belangenverstrengeling zijn afspraken gemaakt over haar rol en handelingswijze bij de behandeling van de prestatieafspraken van de HAN in de Raad van Toezicht. De HAN conformeert zich aan de sectorale bezoldigingsmaxima voor toezichthouders in het hbo, conform de Bezoldigingscode Bestuurders Hogescholen, die is gebaseerd op de WNT. Vergoedingen van de leden van de Raad van Toezicht in 2015 De raad hanteert drie bezoldigingsbedragen: ,- bruto voor de voorzitter, 8.444,- bruto voor leden en 9.452,- bruto voor leden die tevens lid zijn van een commissie, inclusief de netto onkostenvergoeding van 500,-. Deze bedragen heeft de RvT in zijn vergadering van 15 december 2014 vastgesteld. 68

69 HAN Jaarverslag Governance De honorering van de voorzitter en leden RvT in 2015 zag er als volgt uit: Naam Rol Commissie Bruto vergoeding Netto (excl. btw) onkosten- vergoeding Mr. R.L.M. Hillebrand Voorzitter Remuneratiecommissie ,00 500,00 Dr. ir. C.C. Krijger Lid, vicevoorzitter Remuneratiecommissie 8.952,00 500,00 Prof. dr. C.W.P.M. Blom Lid Onderwijscommissie 8.952,00 500,00 Prof. dr. H. Maassen van den Brink Lid Onderwijscommissie 8.952,00 500,00 Dr. A.G.J.M. Hanselaar Lid Auditcommissie 8.952,00 500,00 Drs. H.P.M.G. Steeghs Lid Auditcommissie 8.952,00 500,00 De honorering past binnen de WNT en de Honorering toezichthouders hogescholen. Deze bedraagt in 2015 voor voorzitters maximaal ,- en voor leden maximaal ,-. Op 8 april 2015 heeft de Raad van Toezicht een notitie vastgesteld waarin is aangegeven waarvoor de netto onkostenvergoeding van de leden van de Raad van Toezicht is bedoeld. Verslag Raad van Toezicht De Raad van Toezicht vergaderde in 2015 viermaal, in het bijzijn van het College van Bestuur. Tijdens deze vergaderingen is veel tijd gestoken in de bespreking van het HAN Instellingsplan , zowel als het gaat om het proces van totstandkoming als de inhoud van het plan. Hiertoe heeft er in september een inspirerende bijeenkomst plaatsgevonden, waarbij College van Bestuur en Raad van Toezicht gezamenlijk gesproken hebben met medewerkers uit de HAN over dit nieuwe instellingsplan. Dit heeft ertoe geleid dat de raad aan het einde van het verslagjaar met trots en overtuiging het HAN Instellingsplan heeft goedgekeurd. De Raad van Toezicht wordt door het College van Bestuur regelmatig en volledig geïnformeerd over de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de horizontale en verticale verantwoording, zoals beschreven in de hierna volgende paragraaf Horizontale en verticale verantwoording. De Raad van Toezicht vindt dat het College van Bestuur hier op 69

70 HAN Jaarverslag Governance een adequate wijze invulling aan geeft. Hij ziet de totstandkoming van het instellingsplan als een goed voorbeeld waarbij alle interne en externe stakeholders door het College van Bestuur zijn betrokken. In 2015 is het begrotingsproces gestart met een beleidsrijke kaderbrief, waarbij naast technische ook inhoudelijke hoofdlijnen van de begroting zijn terug te vinden. Via de kaderbrief worden de beleidsprioriteiten voor het volgend jaar vastgelegd, waarmee tijdig accenten gelegd kunnen worden. De raad heeft aan het einde van het verslagjaar de begroting 2016 goedgekeurd, mede op basis van de constatering dat deze gebaseerd is op de kaderbrief. Naast deze twee grote thema s heeft de Raad van Toezicht het jaarverslag 2014 en de jaarrekening 2014 goedgekeurd en in het najaar aan de hand van een bestuurlijke rapportage gesproken over de ontwikkelingen in het eerste half jaar. De uitvoerige bespreking van de jaarrekening 2014 heeft plaatsgevonden in de Auditcommissie in aanwezigheid van de externe accountant en daar zijn tevens het accountantsverslag 2014 en de managementletter 2014 en 2015 besproken. De Auditcommissie heeft verder aandacht geschonken aan de resultaatontwikkeling gedurende het jaar en naast de jaarrekening 2014 ook aan de voorbereiding van de begroting 2016, inclusief de daarbij behorende risicomatrix. Tevens zijn voortgangsrapportages besproken over grote projecten, zoals op het gebied van ICT (onder andere is op dit terrein gesproken over testen van backup- en recoveryprocedures) en huisvesting. De Raad van Toezicht heeft goedkeuring gegeven aan de besluiten van het College van Bestuur om een Europese aanbesteding te starten voor ICT-werkplekapparatuur en voor energie. Deze goedkeuring is statutair vereist omdat de HAN hiermee verplichtingen aangaat die de e 2,5 miljoen overstijgen. Verder heeft de Raad van Toezicht in haar rol als werkgever het remuneratierapport 2014/2015 besproken en vastgesteld, jaargesprekken gevoerd met de leden van het College van Bestuur en de bezoldiging voor 2016 voor de leden van het College van Bestuur vastgelegd in een bezoldigingsbesluit. Een en ander werd voorbereid in de Remuneratiecommissie. Ten aanzien van zijn eigen organisatie kan vermeld worden dat met 70

71 HAN Jaarverslag Governance een positief advies van de Medezeggenschapsraad de heer dr. A.G.J.M. Hanselaar benoemd is voor een tweede termijn, die loopt van 1 december 2015 tot en met 30 november Daarnaast is het Reglement van de Onderwijscommissie vastgesteld en een Reglement overzicht kostensoorten. Dit laatste reglement geeft aan waarvoor de netto onkostenvergoeding van de leden van de RvT van 500,- per jaar is bedoeld. De Raad van Toezicht overlegt tweemaal per jaar in aanwezigheid van het College van Bestuur met de Medezeggenschapsraad. Deze overleggen hebben een constructief en open karakter. Medezeggenschapsraad De Medezeggenschapsraad is in 2015 gekend in tal van voorgenomen besluiten van het College van Bestuur. Een aantal daarvan in de vorm van instemmingsbevoegdheid, in andere gevallen in de vorm van een voorafgaand advies. Door middel van adviezen en initiatiefvoorstellen vertaalt de Medezeggenschapsraad de mening van studenten en medewerkers richting het College van Bestuur. De raad richt zijn activiteiten aan de hand van een aantal jaarlijkse beleidsprioriteiten. In 2015 heeft de raad een groot aantal onderwerpen behandeld, waaronder stiltewerkplekken voor studenten, het nieuwe instemmingsrecht op hoofdlijnen van de begroting, de kaderstelling taaktoedeling, duurzame inzetbaarheid en het HAN Instellingsplan Er is geïnvesteerd in de modernisering van de medezeggenschap, met begeleiding van professor Goodijk van het adviesbureau GITP. In 2015 was het College van Bestuur bij elke vergadering van de Medezeggenschapsraad aanwezig; er was nadere toelichting of overleg over specifieke onderwerpen. Daarnaast hadden het dagelijks bestuur van de raad en de collegevoorzitter iedere maand regulier overleg. Ook dit jaar verliep het overleg tussen Medezeggenschapsraad en College van Bestuur constructief en plezierig. 71

72 HAN Jaarverslag Governance Horizontale en verticale verantwoording De HAN legt verticale verantwoording af aan haar toezichthouders. Dit zijn onder andere de Raad van Toezicht (intern) en het ministerie van OCW, de NVAO en de Arbeidsinspectie als externe toezichthouders. De HAN legt ook horizontale verantwoording af. Zo gaat de HAN met enige regelmaat in gesprek met studenten, docenten en medewerkers, onder andere over het opstellen en uitvoeren van het aangeboden onderwijs. Deze gesprekken vinden ad hoc plaats en/of met de regelmaat van medezeggenschapsorganen en opleidingscommissies. Het College van Bestuur bezoekt elk jaar een groot aantal opleidingen, instituten en service units om te bespreken hoe het gaat. De HAN stemt als maatschappelijke organisatie het onderwijs, onderzoek en de kennisvalorisatie af op de behoeften van de omgeving. De inhoud komt tot stand met het beroepenveld en met werkgevers, onder meer in de vorm van opleidings- en/of beroepenveldcommissies en soms een raad van advies. Er is ook regelmatig bestuurlijk overleg met de gemeenten Arnhem en Nijmegen, de provincie Gelderland, de Radboud Universiteit, andere hogescholen en universiteiten, de belangrijkste werkgevers uit de regio en andere relevante organisaties. Zo hebben we in 2015 met de provincie Gelderland een vierjarige samenwerkingsagenda voorbereid die in het voorjaar van 2016 zal worden ondertekend. De HAN werkt op veel fronten strategisch samen met kennisinstellingen, bedrijven en andere organisaties voor het realiseren van de missie en doelstellingen op het gebied van onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie. Voor een greep uit deze vele samenwerkingen verwijzen wij naar hoofdstuk 4. 72

73 HAN Jaarverslag Governance Risicomanagement De HAN heeft risicomanagement zoveel mogelijk geïntegreerd in de planning- en controlcyclus. Risicomanagement is gericht op het beperken van de risico s op het niet realiseren van prestatieafspraken, op het voldoen aan de eisen van wet- en regelgeving en op de continuïteit van de bedrijfsvoering. De risicomatrix, die de realisatie van de doelstellingen uit het instellingsplan meet, wordt geactualiseerd bij het beschikbaar komen van nieuwe meetwaarden. Dit loopt in principe gelijk op met de managementrapportages. De risicomatrix gebruiken we bij de duiding van de voortgang van de doelstellingen, zoals opgenomen in de managementrapportages gericht op realisatie van de prestatieafspraken. De geaggregeerde uitkomst van deze metingen staat in bijlage 2. De in het jaarverslag 2015 opgenomen waarden geven het volgende beeld van de realisatie van de prestatieafspraken: 1 Over Studiesucces zijn de prestatieafspraken over de uitval na een jaar en switch gerealiseerd maar is diplomarendement niet gerealiseerd; 2 De prestatieafspraak over Studenttevredenheid (Kwaliteit en Excellentie) is gerealiseerd; 3 De prestatieafspraken over Maatregelen zijn in hoge mate gerealiseerd. Hierbij passen twee kanttekeningen. De HAN hanteert voor de verhouding OP/OOP intern de verhouding 65%/35%. De afspraak met OCW laat door een ander kengetal OP gedeeld door OOP een net-niet realisatie zien. Een soortgelijke opmerking geldt voor het kengetal mastergraadgeschoolde docenten, waarbij in de afronding omtrent de verantwoording van de prestatieafspraken is gebleken dat door een niet volledig sluitende definitie er een verschil van interpretatie was tussen OCW en de HAN. Per afspraak (1, 2 of 3) betekent niet-realisatie een korting van 1/3 x 5% rijksbijdrage per jaar over de periode ( 3,3 miljoen minder per jaar 73

74 HAN Jaarverslag Governance op basis van de huidige rijksbijdrage). Op het moment van schrijven van dit jaarverslag zijn het advies van de Review Commissie Hoger Onderwijs en Onderzoek en het besluit van OCW over al dan niet gedeeltelijke korting op de rijksbijdrage voor nog niet bekend. Daarnaast stelt de HAN als onderdeel van de begrotingscyclus een risicomatrix op met een duiding van de top vijf die de HAN bedreigen (gesplitst naar impact, kans en beïnvloedbaarheid). Deze risico s zijn verwerkt in de tekst van de HAN-begroting en worden gedeeld met de Raad van Toezicht en de Medezeggenschapsraad. De (financiële) impact van invoering van een voucherstelsel voor de bekostiging van deeltijdonderwijs kan groot zijn. Dit is echter moeilijk te kwantificeren doordat de politieke besluitvorming hierover nog niet is afgerond. De HAN beïnvloedt het effect door te investeren in de verbeterplannen voor het deeltijdonderwijs. De HAN heeft zich met één relatief kleine bacheloropleiding (Elektrotechniek, instroom dertig studenten per jaar) ingeschreven voor vraagfinanciering voor drie cohorten in de experimentperiode ( tot ). Na een eerste evaluatie in 2018 wordt besloten of er nog eens drie nieuwe cohorten tot het experiment worden toegelaten. Bij de eindevaluatie in 2021 wordt besloten of en hoe wordt overgegaan tot structurele verankering van (delen van) het experiment vraagfinanciering en over het in gang zetten van het wetgevingstraject hiertoe. De demografische ontwikkeling naar verwachting daalt vanaf 2020 de instroom van studenten heeft twee mogelijke effecten: versnelde afwaardering van niet meer benodigde gebouwen (impairment) en personele overcapaciteit. Met beide (langetermijn)effecten wordt rekening gehouden bij de actualisatie van het strategische huisvestingsplan en het strategisch personeelsplan. Met de externe accountant worden de technische effecten van versnelde afwaardering (omvang en opvang via eigen vermogen) besproken. Aanscherping van de regels voor zzp ers leidt hierbij tot minder flexibiliteit in de personele sfeer. De personeelsontwikkeling op lange termijn lijkt zich door natuurlijk verloop (pensionering) ongeveer synchroon te bewegen met 74

75 HAN Jaarverslag Governance de na 2020 verwachte daling van de studentenaantallen. Het effect van het niet behalen van een opleidingsaccreditatie kan groot zijn afhankelijk van de omvang van de opleiding en reputatieschade maar de kans hierop is klein. Wel vragen opleidingen die in zogenoemde hersteltrajecten zitten extra aandacht, mede met het oog op passende externe communicatie. De accreditatieresultaten worden beter. Ieder jaar moet echter een aantal opleidingen tijdens de voorbereiding voor de visitatie nog veel reparaties uitvoeren. Ten aanzien van de kwaliteit van onderzoek en onderwijs vinden halverwege de accreditatiecyclus interne audits plaats van de afzonderlijke opleidingen en van kenniscentra. Over de voortgang van verbeterplannen op basis van de uitkomsten van de audits krijgen de faculteitsdirecties rapportages. Bij de interne audits van opleidingen is er ook aandacht voor compliance met de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW). Het College van Bestuur bespreekt de resultaten met de faculteitsdirecties. Over de personele en financiële ontwikkelingen is er maandelijks een voortgangsrapportage (inclusief prognose van het jaarresultaat). De HAN stuurt conform het Treasurystatuut op voldoende liquiditeit (minimaal 3% rijksbijdrage aan liquide middelen) en solvabiliteit (streefwaarde 35%). Naar aanleiding van het HAN Jaarverslag 2013, waarin de HAN in de toekomstparagraaf heeft aangegeven zowel qua meerjarige rentabiliteit als qua liquiditeit onder twee van de drie signaleringsgrenzen van de Onderwijsinspectie te komen, heeft de Onderwijsinspectie een onderzoek uitgevoerd naar de financiële continuïteit van de HAN. De conclusie van dit onderzoek (onderzoek nummer ) is dat op basis van de huidige en verwachte financiële positie van de HAN, de financiële continuïteit van de HAN niet binnen afzienbare tijd in het geding is. Ook in de toekomstparagraaf van de huidige jaarrekening is aangegeven dat vooruitlopend op de vanaf 2018 verwachte extra opbrengsten van de studievoorschot - middelen de HAN de met OCW gemaakte afspraken over voorinvesteringen nakomt in de vorm van een verlieslatende begroting 2016 en De Onderwijsinspectie wordt hier apart over geïnformeerd. 75

76 HAN Jaarverslag Governance Financiële instrumenten We maken in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van financiële instrumenten die de HAN blootstelt aan markt- en/of kredietrisico s. Deze financiële instrumenten betreffen posten die in de balans zijn opgenomen, zoals vorderingen en schulden. We handelen niet in deze financiële instrumenten en passen ook geen afgeleide financiële instrumenten (derivaten) toe. De HAN hanteert procedures en gedragsrichtlijnen om de omvang van het kredietrisico bij tegenpartijen te beperken. De HAN heeft haar lange termijn vreemd vermogen aangetrokken bij het ministerie van Financiën en de gemeente Arnhem. Kredietrisico De vorderingen uit hoofde van debiteuren betreffen vorderingen op studenten en vorderingen op overige debiteuren. Deze vorderingen zijn over het algemeen beperkt van omvang, evenals het kredietrisico op deze vorderingen. Renterisico Het renterisico is beperkt tot eventuele veranderingen in de marktwaarde van opgenomen leningen. De HAN heeft twee langlopende leningen uitstaan: de rentevaste periode van de lening van de gemeente Arnhem loopt tot 31 december 2023 (einde contract) en de interest bedraagt 2,12%; de rentevaste periode van de lening van het ministerie van Financiën loopt tot juli 2020, de interest bedraagt tot die tijd 3,09% per jaar. Ons beleid is om geen afgeleide financiële instrumenten te gebruiken om (tussentijdse) rentefluctuaties te beheersen. Liquiditeitsrisico We bewaken de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsbegrotingen. Het management ziet erop toe dat voor de instelling steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen. Ook letten we erop dat voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft om steeds binnen de gestelde lening-convenanten te blijven. 76

77 HAN Jaarverslag Governance Publiek-Privaat De HAN is een hogeschool met een publieke oriëntatie en geeft daardoor geen prioriteit aan commerciële activiteiten. Het is wel de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de hogeschool om een selectief aanbod (na)scholingsfaciliteiten te bieden, die het werkveld en deelnemers financieren en waarin private partijen niet voorzien. Naast dit contractonderwijs, vormen ook contractonderzoek en het uitvoeren van consultancy-/ advieswerkzaamheden onderdeel van de private activiteiten van de HAN. De HAN besteedt haar door het Rijk bekostigde onderwijs niet uit aan private organisaties. Ook de ontvangen rijksbijdrage wordt niet besteed aan investeringen in private activiteiten. Alle commerciële activiteiten moeten passen binnen de doelstellingen van de HAN en hebben als begrotingsdoelstelling een minimaal kostendekkende exploitatie. Bewaking op realisatie van de positieve resultaatdoelstelling vindt plaats door middel van de managementrapportages aan het College van Bestuur. Deze worden besproken in het bestuurlijk overleg tussen College van Bestuur en faculteitsdirecties, en waar nodig vindt bijsturing plaats. Daarnaast hebben alle lectoren een minimale inverdiendoelstelling (zie ook hoofdstuk 3 en bijlage 1A). De opbrengsten en kosten worden zoveel mogelijk toegerekend aan de desbetreffende door de overheid bekostigde onderwijsactiviteiten of de overige vanuit de markt gefinancierde activiteiten. Financieel-administratief is de HAN in staat om de scheiding tussen publieke en private activiteiten goed te waarborgen. In de externe financiële verslaglegging is scheiding aangebracht tussen resultaat op publieke en private activiteiten, waarbij de private activiteiten expliciet een positieve resultaatsdoelstelling hebben. Bij onverhoopt tegenvallende resultaten worden passende maatregelen genomen om hetzij de winstgevendheid te herstellen, hetzij de activiteiten te beëindigen of indien mogelijk over te dragen aan een andere partij. 77

78 HAN Jaarverslag Governance Toetsing regelgeving inschrijving en bekostiging (TIB) De HAN heeft een intern systeem van toetsing en afstemming op interpretatie van wet- en ministeriële regelgeving voor inschrijving en bekostiging. Een apart ingestelde Toetscommissie Inschrijving en Bekostiging (TIB) is belast met advisering rondom benodigde interpretatie van de desbetreffende regelgeving in bijzondere gevallen. In 2015 is geadviseerd over de mogelijkheden een financiële vergoeding te ontvangen voor producten uit bekostigd onderwijs, over de betekenis van een deels gemeenschappelijk propedeutisch examen voor het studieadvies en over de mogelijkheden van aan de academische lerarenopleiding primair onderwijs (ALPO) aangepaste inrichting van het versnelde traject voor studenten met een vwo-diploma. De HAN kent verder één centrale Studenten Inschrijf Administratie met eenvormig gehanteerde instructies en procedures. Ten slotte voert de externe accountant jaarlijks een onderzoek uit naar de juistheid van de bekostigingsgegevens. Hij geeft daarover een afzonderlijk assurancerapport af. Notitie Helderheid Voor de uitvoering van de punten uit de Notitie Helderheid in de bekostiging van het hoger onderwijs in 2015 geldt onverkort dat de HAN ervoor zorgt dat het initiële onderwijs niet uitbesteed wordt aan andere (bekostigde of onbekostigde) organisaties. Ook zijn er geen publieke middelen geïnvesteerd in private activiteiten. Maatwerktrajecten Maatwerkovereenkomst Ad Civiele Techniek-Projectvoorbereiding en -realisatie met CIVILION B.V. voor 33 studenten. Uitwisseling In bijlage 1D staat een overzicht van het aantal studenten dat heeft gestudeerd bij buitenlandse partners waarmee een overeenkomst is ge- 78

79 HAN Jaarverslag Governance sloten en hoeveel buitenlandse studenten van partnerinstellingen aan de HAN hebben gestudeerd. De bilaterale overeenkomsten zijn bij het International Office van de HAN in te zien. 79

80 HAN Jaarverslag Financiën Financiën 80

81 HAN Jaarverslag Financiën Het financieel beleid van de HAN is gericht op een gezonde bedrijfsvoering op korte en lange termijn. Indien nodig worden de reserves door middel van een verlieslatende begroting aangesproken om investeringen in strategische thema s mogelijk te maken. In 2015 betrof dit investeringen in masteropleidingen voor onze docenten, speerpunten uit het instellingsplan en de verbeterplannen van ons deeltijdonderwijs. De belangrijkste financiële kengetallen van de HAN staan in onderstaande tabel: x tenzij anders vermeld Baten Saldo baten en lasten bedrijfsvoering Resultaat Solvabiliteit (eigen vermogen/totale vermogen) 39,0% 40,3% 37,1% 34,3% Liquiditeit 0,5 0,6 0,6 0,8 Rentabiliteit -1,3% 2,6% 1,8% 0,4% De belangrijkste kenmerken van het financiële jaar 2015 zijn hogere dan begrote baten, lagere dan begrote lasten en daardoor per saldo een minder negatief resultaat dan begroot en daarmee samenhangend een hoger dan begroot saldo liquide middelen. Het resultaat over 2015 bedraagt 3,8 miljoen negatief en is ten laste van de reserves gebracht. Het eigen vermogen is daarmee afgenomen van 93 miljoen naar 90 miljoen. De solvabiliteit (hoe goed is de HAN in staat om op langere termijn aan haar financiële verplichtingen te voldoen) is in 2015 uitgekomen op 39,0% en ligt daarmee boven de norm die wordt gehanteerd door de commissie Smits (35%). De liquiditeitspositie (hoe goed is de HAN in staat om op korte termijn aan haar financiële verplichtingen te voldoen) ligt met 0,5 onder de hbo-norm van 1,0. De HAN streeft ernaar om niet meer dan de benodigde liquide middelen aan te houden, waarbij de flexibele schil in de begroting (3% rijksbijdrage) in het Treasurystatuut als absolute ondergrens geldt. 81

82 HAN Jaarverslag Financiën Verkorte jaarrekening De financiële overzichten in dit hoofdstuk zijn ontleend aan de geconsolideerde jaarrekening 2015 waarbij een goedkeurende accountantsverklaring is afgegeven. Geconsolideerde staat van baten en lasten ontleend aan de jaarrekening 2015 x Realisatie 2015 Begroting 2015 Realisatie 2014 Baten Rijksbijdragen OCW Overige overheidsbijdragen Collegegelden Baten werk i.o.v. derden* Overige baten Totaal baten Lasten Personele lasten Afschrijvingslasten Huisvestingslasten Overige instellingslasten* Totaal lasten Saldo baten en lasten Saldo financiële baten en lasten Netto resultaat * De cijfers van 2014 zijn aangepast. De voorziening verlieslatende projecten is in mindering gebracht op de onderhanden werk posities, waardoor er een verschuiving heeft plaatsgevonden van overige lasten(k 332) naar baten werk voor derden (k 332). In 2015 waren de baten 1,7 miljoen hoger dan begroot, vanwege een extra rijksbijdrage van 1,7 miljoen en hogere collegegelden van 0,9 miljoen. De overige baten waren (met name door lagere subsidies) 0,9 miljoen lager dan begroot. De lasten zijn 5,6 miljoen lager dan begroot, met name door lagere 82

83 HAN Jaarverslag Financiën personele lasten (minder ingezette fte en lagere werkgeverslasten) en lagere overige instellingslasten (met name door niet ingezette beleidsgelden en doorschuiven van een deel van het budget voor de verbeterplannen van het deeltijdonderwijs naar 2016). Het saldo van de financiële baten en lasten is 0,1 miljoen lager dan begroot door een verminderde opbrengst (veroorzaakt door lagere rentestand) op uitstaande gelden. Onderstaande tabel geeft de financiële splitsing tussen de publieke en marktactiviteiten van de HAN in 2015 weer: x Markt Publiek Totaal Totale baten Totale lasten Financiële baten en lasten Resultaat Bij marktactiviteiten is het totale resultaat 0,1 miljoen hoger dan begroot bij een lager dan begrote omzet ( 13,9 miljoen ten opzichte van 14,3 miljoen). 83

84 HAN Jaarverslag Financiën Geconsolideerde balans ontleend aan de jaarrekening 2015 na resultaatbestemming x Activa Vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa 0 0 Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Vorderingen* Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Passiva Eigen vermogen Voorzieningen Schulden op lange termijn Schulden op korte termijn* Totaal passiva * De cijfers van 2014 zijn aangepast. De voorziening verlieslatende projecten(-/- k 73) is in mindering gebracht op de onderhanden werk posities bij vorderingen(-/- k 1) en schulden (k 72), vorig jaar was deze verantwoord onder voorziening verlieslatende projecten. De materiële vaste activa zijn ten opzichte van 2014 toegenomen met 0,5 miljoen, vooral door de investeringen in ICT-projecten. De liquide middelen zijn afgenomen met 1,9 miljoen. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door het negatieve resultaat. De voorzieningen (reserveringen voor toekomstige uitgaven) zijn per saldo toegenomen met 2,5 miljoen door dotaties aan de voorziening groot onderhoud en de personeelsvoorzieningen. De kortlopende schulden nemen toe met 2,4 miljoen, dit wordt grotendeels veroorzaakt door hogere vooruit ontvangen collegegelden. Het eigen vermogen is opgedeeld in de algemene reserve ( 86,9 miljoen) en bestemmingsreserve ( 2,8 miljoen). De algemene reserve staat ter vrije beschikking van het College van Bestuur. De bestemmingsreserves zijn af- 84

85 HAN Jaarverslag Financiën gezonderd voor specifieke doelen. Het bestuur kan deze beperking zelf opheffen. Onderstaand overzicht geeft de voorzieningen en de mutaties op de betreffende voorziening weer: x Saldo Mutaties Overige voorzieningen Groot onderhoud Afstudeerfonds Personeelsvoorzieningen: Wachtgelden Jubileumuitkering WAO/WIA Werktijdvermindering senioren Totaal voorzieningen* * De cijfers van 2014 zijn aangepast. De voorziening verlieslatende projecten is in mindering gebracht op de onderhanden werk posities bij vorderingen en schulden, vorig jaar was deze verantwoord onder voorziening verlieslatende projecten. De grootste dotatie betreft de dotatie aan de voorziening groot onderhoud gebaseerd op het meerjaren onderhoudsplan. Financiering x Realisatie 2015 Begroot 2015 Realisatie 2014 Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen De kasstroom uit operationele activiteiten is positiever dan begroot als gevolg van een minder negatief dan begroot resultaat over 2015 ( 3,8 miljoen 85

86 HAN Jaarverslag Financiën negatief ten opzichte van begroot 11,1 miljoen negatief). De geringere kasuitstroom uit investeringsactiviteiten is hoofdzakelijk het gevolg van minder investeringen in huisvesting dan begroot. Treasury De HAN heeft een Treasurystatuut waarin richtlijnen zijn opgenomen inzake risicobeheer en gebruik van financiële instrumenten. Het statuut volgt de minimumeisen uit de Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek 2010 (ministerie van OCW). Het treasurybeleid waarborgt de financiële continuïteit van de HAN en minimaliseert de financiële risico s en financieringslasten. De HAN houdt als minimum liquiditeitsniveau 3% rijksbijdrage (de omvang van de flexibele schil in de begroting) aan. De HAN brengt haar middelen risicoloos onder bij het ministerie van Financiën; de middelen zijn direct opvraagbaar. Daarnaast heeft de HAN een spaarrekening bij de ING voor de private gelden, ook deze is direct opvraagbaar. Het lange termijn vreemd vermogen van de HAN is aangetrokken via de gemeente Arnhem. Het betreft een ultimo 1993 opgenomen hypothecaire lening met een looptijd van dertig jaar (annuïtair), met een openstaand saldo per jaareinde van 9,5 miljoen. De vaste rente bedraagt 2,12% tot 31 december 2023 (einde contract). En via het ministerie van Financiën (schatkistbankieren). Het openstaand saldo van deze lening bedraagt 45,8 miljoen en kent een resterende looptijd van 25 jaar. De vaste rente bedraagt 3,09% tot 2 juli De HAN maakt geen gebruik van derivaten. Continuïteitsparagraaf De overzichtstabellen en de toelichting zijn gepresenteerd conform de handreiking continuïteitsparagraaf geldend vanaf het verslagjaar 2015 sector Hoger Onderwijs. De prognose jaar T+1 tot en met jaar T+3 is ontleend aan de HAN-begroting 2016 en de daarin opgenomen meerjarenraming. De be- 86

87 HAN Jaarverslag Financiën groting 2016 is in december 2015 vastgesteld, dus vóór de afronding van het boekjaar Dit betekent dat voor de balansposities geen eenop-een aansluiting bestaat met de balansposities zoals opgenomen in de jaarrekening 2015 (opgesteld in februari 2016). Voor zover hierdoor materiële verschillen ontstaan, worden die apart toegelicht. Personeel- en studentenaantallen 2015 t/m 2018 Kengetal stand 31/12 Werkelijk Prognose Personele bezetting in fte Bestuur/Management Personeel primair proces Ondersteunend personeel Totaal Ingeschreven studenten (bacheloropleidingen) Ingeschreven studenten (masteropleidingen) Toelichting op de kengetallen Personele bezetting De door de Belastingdienst ingezette aanscherping van het beleid met betrekking tot zzp-docenten heeft ertoe geleid dat de inhuur daalt terwijl het personeel in dienst van de HAN toeneemt. Daarnaast hebben de hogere rijksbijdrage en collegegelden geleid tot het beschikbaar komen van meer middelen die onder andere zijn ingezet in het verminderen van de werkdruk (meer personeel). Vanaf 2016 wordt extra personeel (53 fte op HAN totaal niveau) ingezet om meer personeel beschikbaar te hebben voor student performance coaching. Studentenaantallen Conform de verwachting stabiliseert het aantal ingeschreven studenten zich min of meer. Naar verwachting zal de voltijdinstroom zich stabiliseren op het niveau van 2014 en zal de deeltijd-, duaal- en master- 87

88 HAN Jaarverslag Financiën instroom groeien, waardoor het aantal ingeschreven studenten vanaf 2016 weer zal stijgen. Op basis van de demografische ontwikkeling is de verwachting dat het aantal studenten tot 2020 ongeveer stabiel zal blijven en dat de HAN in de jaren daarna door de demografische ontwikkeling (daling van de instroom) met krimp van het aantal ingeschreven studenten te maken zal krijgen. Balans 2015 t/m 2018 Werkelijk Prognose x Activa Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Vorderingen Effecten Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Passiva Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserve publiek Bestemmingsreserve privaat Bestemmingsfonds publiek Bestemmingsfonds privaat Totaal eigen vermogen Voorzieningen Schulden op lange termijn Schulden op korte termijn Totaal passiva

89 HAN Jaarverslag Financiën Exploitatierekening 2015 t/m 2018 Werkelijk Prognose x Baten Rijksbijdragen OCW Overige overheidsbijdragen Collegegelden Baten werk i.o.v. derden Overige baten Totaal baten Lasten Personele lasten Afschrijvingslasten Huisvestingslasten Overige instellingslasten Totaal lasten Saldo baten en lasten gewone bedrijfsvoering Saldo financiële bedrijfsvoering Saldo buitengewone baten en lasten Totaal resultaat

90 HAN Jaarverslag Financiën Financiële kengetallen 2015 t/m Rentabiliteit -1,3% -3,3% -0,3% 2,4% Solvabiliteit* 39,0% 38,1% 38,7% 41,4% Liquiditeit** 0,5 0,3 0,4 0,7 * De HAN hanteert als streefwaarde een solvabiliteit (Eigen vermogen/balanstotaal) van 35%. ** De ratio is uitgedrukt als vlottende activa (inclusief liquide middelen/vlottende activa). De HAN hanteert bewust een lagere ratio dan 1,0 en hanteert als ondergrens aan liquide middelen een bedrag van 3% rijksbijdrage ( 6,0 miljoen op basis van de huidige rijksbijdrage). Dit bedrag komt overeen met de flexibele schil in de begroting. Toelichting op de financiële kengetallen Exploitatierekening Met een verlies van 3,8 miljoen is het 2015 resultaat minder negatief dan begroot ( 11,1 miljoen verlies) en komt het ongeveer uit op het in de begroting 2016 gehanteerde prognoseresultaat voor 2015 ( 2,9 miljoen verlies). De aansluiting van werkelijk 2015 naar de meerjarenprognose bevat daardoor geen materiële afwijkingen ten opzichte van de aannames uit de HAN-begroting De belangrijkste resultaatverschillen 2015 betreffen meer baten door meer rijksbijdrage 2015 en minder kosten 2015, onder andere door latere invulling personele uitbreiding, door niet volledige uitputting van budgetten en door het doorschuiven van fondsen voor het verbeterproject Deeltijdonderwijs van 2015 naar Door het minder dan begrote negatieve resultaat zijn zowel de solvabiliteit als de liquiditeit beter dan begroot. Daarmee zijn de mogelijkheden om de reserves aan te spreken voor de realisatie van strategische doelstellingen groter dan in de begroting 2015 en de daarbij horende meerjarenraming was aangenomen. Vooruitlopend op de vanaf 2018 verwachte extra studievoorschot -middelen (extra rijksbijdrage) zoals verwoord in de OCW Strategische agenda hoger onderwijs en onderzoek , De waarde(n) van weten, investeert de HAN ook in 2016 en 2017 conform de afspraken met OCW 90

91 HAN Jaarverslag Financiën door middel van een verlieslatende begroting ten laste van haar reserves. Naast de al lopende investeringen (HAN Masterfonds, Speerpunten en Verbeterprogramma deeltijdonderwijs) zijn daar vanaf 2016 extra gelden voor student performance coaching ( 4,3 miljoen per jaar) en onderzoek (eenmalige impuls van 1,5 miljoen) aan toegevoegd. De contractactiviteiten/derde geldstroomactiviteiten van de HAN vormen geen kernactiviteit. Balans Door meer overlopende posten per ultimo 2015 zijn zowel de kortetermijnschulden als liquide middelen per ultimo 2015 hoger dan in de prognose 2015 was aangenomen. Deze afwijking ten opzichte van de aannames in de begroting 2016 zal in boekjaar 2016 grotendeels verdwijnen. Naar verwachting resteert een negatief effect op de liquide middelen van circa 0,8 miljoen ten opzichte van de berekeningen in de begroting 2016 zoals die in de meerjarenraming zijn opgenomen. De belangrijkste aandachtspunten bij de (meerjaren)balans zijn de volgende: Afgeleid van het HAN Instellingsplan worden in de eerste helft van 2016 zowel het strategisch huisvestingsplan als het strategisch ICT-plan geactualiseerd. Naast de inhoudelijke doelstellingen wordt hierin rekening gehouden met de beschikbare liquide middelen. De liquiditeit (current ratio) blijft, conform het door de HAN gevoerde beleid om niet meer dan noodzakelijke liquiditeiten aan te houden (3% van de rijksbijdrage, zijnde de flexibele schil in de facultaire begrotingen), in de hele planperiode onder de hbo-norm van 1,0 en is gedurende B-2016 en 2017 ook lager dan de bandbreedte zoals de Commissie Vermogensbeheer Onderwijsinstellingen (ook commissie Don genoemd) die aangeeft (0,5-1,5). In haar treasurybeleid hanteert de HAN een streefwaarde van 6 miljoen (3% van de rijksbijdrage en daarmee gelijk aan de flexibele schil in de begroting) als ondergrens voor het 91

92 HAN Jaarverslag Financiën saldo liquide middelen. Met deze in het HAN-treasurybeleid opgenomen grens borgen wij dat we altijd salarissen kunnen betalen. Als extra mogelijkheid tot aanvullende liquiditeit kunnen wij gebruikmaken van de rood sta -faciliteit van het schatkistbankieren bij het ministerie van Financiën. Deze heeft een omvang van 10% ( 20 miljoen) van de rijksbijdrage. Onze liquiditeitsbegroting is erop gericht om van deze laatste faciliteit geen gebruik te hoeven maken. Het laagste niveau van liquide middelen ( 14,2 miljoen) wordt bereikt in 2016 en ligt boven de in het HAN-treasurybeleid gehanteerde ondergrens ( 6 miljoen). De signaleringsgrenzen die de Onderwijsinspectie hanteert om de financiële positie van een hogeschool te beoordelen, wijken af van de hiervoor beschreven grenzen. Aan twee signaleringsgrenzen (geen meerjarig negatieve begroting en liquiditeit hoger dan 0,50) voldoet de HAN niet, aan de solvabiliteitsgrens (hoger dan 0,30) voldoet de HAN wel. Zoals hiervoor beschreven, is het niet voldoen aan de grenzen van de Onderwijsinspectie het gevolg van bewust beleid, mede in verband met de realisatie van de afspraak met OCW om in de jaren voorafgaand aan de extra studievoorschot -middelen (2018 en verder), te investeren ten laste van de reserves. Door scherp te sturen op onze financiën, vooral op de liquide middelenpositie, is de HAN voldoende in control om de verliezen in haar reserves op te kunnen vangen. De risico s die ons bedreigen (met name ten aanzien van de rijksbijdrage) zijn beschreven in de risicoparagraaf die hoort bij de meerjarenbegroting De mogelijke financiële impact van de risico s is, gezien het onzekere karakter, niet verwerkt in de begroting en de meerjarenraming. Mochten de risico s zich daadwerkelijk voordoen, dan handelt de HAN ernaar om het (financiële) effect van de risico s te mitigeren. Zoals beschreven bij de ontwikkeling van de studentenaantallen gaan wij tot 2020 uit van een min of meer stabiele studentenpopulatie. Vooruitlopend op mogelijke daling van studentenaantallen in de jaren daarna maakt een jaarlijkse beoordeling van impairment risico (versnelde afwaardering van gebouwen in verband met onderbenutting) reeds nu 92

93 HAN Jaarverslag Financiën deel uit van onze jaarafsluiting procedures. De conclusie is dat mogelijke impairment nu nog niet speelt. Rapportage aanwezigheid en werking van het interne risicobeheersingsen controlesysteem Voor de rapportage over het risicobeheersings- en controlesysteem verwijzen wij naar hoofdstuk 7. 93

94 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1 Bijlage 1 A. Opleidingenaanbod B. Instroom en inschrijvingen per faculteit C. Overzicht van lectoraten en lectoren per D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends E. Organisatie en kerncijfers HAN

95 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1A. Opleidingenaanbod Opleidingenaanbod 95

96 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1A. Opleidingenaanbod HAN-bacheloropleidingen (B), -associate degree-opleidingen (Ad) en -masteropleidingen (M) per Opleiding Voltijd Deeltijd Duaal Taal Educatie B Leraar vo 2e gr Aardrijkskunde N B Leraar vo 2e gr Economie N B Leraar vo 2e gr Biologie N B Leraar vo 2e gr Duits N B Leraar vo 2e gr Engels N B Leraar vo 2e gr Frans N B Leraar vo 2e gr Geschiedenis N B Leraar vo 2e gr Natuurkunde N B Leraar vo 2e gr Nederlands N B Leraar vo 2e gr Pedagogiek N B Leraar vo 2e gr Scheikunde N B Leraar vo 2e gr Wiskunde N B Opleidingskunde N B Opleiding tot leraar Basisonderwijs N Techniek B Automotive N & E Ad Systeemspecialist Automotive N B Elektrotechniek N B Embedded Systems Engineering N B Werktuigbouwkunde N Ad Constructeur Werktuigbouwkunde N B Industrieel Product Ontwerpen N B Technische Bedrijfskunde N B Bouwkunde N B Civiele Techniek N Ad Civiele Techniek Projectvoorbereiding en -realisatie N Ad Civiele Techniek Directievoering N B Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek N & E B Chemie N B Bio-informatica N 96

97 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1A. Opleidingenaanbod Opleiding Voltijd Deeltijd Duaal Taal B Technische Informatica N B Business IT & Management N B Informatica N B HBO-ICT B Communication and Multimedia Design N Gezondheid, Gedrag en Maatschappij B Opleiding tot Fysiotherapeut N B Opleiding voor Ergotherapie N B Opleiding voor Logopedie N & D (VT) B Voeding & Diëtetiek N B Opleiding Mondzorgkunde N B Medische Hulpverlening N B Opleiding tot Verpleegkundige N B Leraar vo 2e gr Gezondheidszorg en Welzijn N Ad Onderwijsondersteuner Gezondheidszorg en Welzijn N B Management in de Zorg N Ad Management in de Zorg N B Sport, Gezondheid en Management N B Leraar vo 1e gr in Lichamelijke Opvoeding N B Sport- en Bewegingseducatie N B Maatschappelijk Werk en Dienstverlening N B Sociaal Pedagogische Hulpverlening N & D (DT) B Pedagogiek N B Culturele en Maatschappelijke Vorming N & D (DT) B Creatieve Therapie N B Toegepaste Psychologie N Economie en Management B Commerciële Economie N B Small Business en Retail Management N B International Business and Languages N B Food & Business N B International Business and Management Studies E 97

98 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1A. Opleidingenaanbod Opleiding Voltijd Deeltijd Duaal Taal B Communicatie N & E (VT) B Logistiek en Economie N & E (VT) B Facility Management N B Bedrijfskunde MER N B Human Resource Management N B HBO-Rechten N B Accountancy N Ad Accountancy N B Bedrijfseconomie N & E (VT) B Fiscaal Recht en Economie N B Financial Services Management N Masteropleidingen M Control Systems Engineering E M Management & Innovatie in Maatschappelijke Organisaties N M Human Resource Management N M Master of International Business E M Advanced Nursing Practice N M Physician Assistant N M Molecular Life Sciences E M Pedagogiek N M Bedrijfskunde Zorg en Dienstverlening N M Social Work N M Leraar Algemene Economie N M Leraar Engels N/E M Leraar Nederlands N M Leraar Wiskunde N M Neurorevalidatie en Innovatie N M Master of Automotive Systems N M International Master of Arts Therapies N/D M Sport- en Beweeginnovatie N M Musculoskeletale Revalidatie N 98

99 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1B. Instroom en inschrijvingen per faculteit Instroom en inschrijvingen per faculteit 99

100 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1B. Instroom en inschrijvingen per faculteit Studentenaantallen 2015 Inschrijvingen Instroom 2015 Groei 2015 Groei Faculteit Educatie ,8% ,2% Voltijd ,0% ,2% Deeltijd ,5% ,6% Faculteit Economie en Management ,6% ,5% Voltijd ,0% ,7% Deeltijd 496-4,2% ,0% Duaal ,3% ,2% Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij ,6% ,7% Voltijd ,3% ,2% Deeltijd ,9% ,8% Duaal ,7% 26-10,3% Faculteit Techniek ,3% ,6% Voltijd ,8% ,3% Deeltijd ,1% 257-7,6% Duaal 2-88,9% 1 HAN Masterprogramma s ,4% 385-0,5% Voltijd ,7% 36 0,0% Deeltijd 700-3,0% ,0% Duaal ,1% 112-7,4% Bacheloropleidingen ,5% ,1% Masteropleidingen ,4% 385-0,5% Totaal ,4% ,9% NB Inschrijvingen en instroom aan de HAN op basis van interne definities; de waarden kunnen afwijken van landelijke publicaties. 100

101 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1C. Overzicht van lectoraten en lectoren per Overzicht van lectoraten en lectoren per

102 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1C. Overzicht van lectoraten en lectoren per Faculteit Educatie Kenniscentrum Kwaliteit van Leren Beroepspedagogiek Leren met ICT Ontwerpen van Innovatieve Leerarrangementen Ontwikkelen van Competenties op de Werkplek Kwaliteiten van Lerarenopleiders Toetsen en Beoordelen Lector prof. dr. L. Nieuwenhuis Lector dr. M.H. Kral Associate lector dr. A. van Loon Lector dr. B. de Vries (leading Lector) Lector dr. R. Klarus Associate lector dr. G.M.T. Geerdink (bij Lectoraat Ontwerpen van Innovatieve Leerarrangementen) Associate lector dr. T.M.M.L. van Schilt-Mol (bij Lectoraat Ontwerpen van Innovatieve Leerarrangementen) Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij Kenniscentrum Duurzame Zorg Acute Intensieve Zorg Eerstelijnszorg E-Health Innovatie in de Care Organisatie van Zorg en Dienstverlening Taakherschikking in de gezondheidszorg Top Care Lector dr. L.C.M. Vloet Associate lector dr. L. Verharen Associate lector dr. S. Berben Lector dr. R. van der Sande Associate lector dr. L. Beijer (bij Lectoraat Innovatie in de Care) Lector dr. M.J.M. Adriaansen (leading lector) Lector dr. M. Laurant Bijzonder lector dr. H. Hamers Associate lector dr. A. van Vught (bij Lectoraat Organisatie van Zorg en Dienstverlening) Associate lector dr. E. Verschuur (bij Lectoraat Innovatie in de Care) 102

103 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1C. Overzicht van lectoraten en lectoren per Kenniscentrum HAN Sociaal Levensloopbegeleiding bij Autisme Lokale Dienstverlening vanuit Klantperspectief Werkzame Factoren in de Zorg voor Jeugd Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking Sociale en Methodische Aspecten van Psychiatrische Zorg Lector dr. J.P.W.M. Teunisse Lector dr. M.A.W. van Biene (leading lector) Associate lector dr. E.L. Jansen Lector dr. H.M. Pijnenburg Associate lector dr. M.J.C. van Hattum Associate lector dr. M. Hermsen Lector dr. B.W. Koekkoek Kenniscentrum Publieke Zaak Goed Bestuur en Innovatiedynamiek in Maatschappelijke Organisaties Innovatie in de Publieke Sector Lector dr. F.J. de Vijlder (leading lector) Lector dr. E. de Vries Kenniscentrum Revalidatie, Arbeid, Sport Arbeid & Gezondheid Herkennen en Ontwikkelen van Sporttalent Musculoskeletale Revalidatie Neurorevalidatie Voeding in relatie tot Sport en Gezondheid Lector dr. Y.F. Heerkens (leading lector) Lector dr. J. Engels Lector dr. M.T. Elferink-Gemser Lector dr. B. Staal Lector dr. B.J.M. de Swart Associate lector dr. E. Steultjens Lector dr. M.A.E. de van der Schueren Bijzonder lector prof. dr. L. van Loon Associate lector dr. E. Naumann 103

104 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1C. Overzicht van lectoraten en lectoren per Faculteit Techniek Kenniscentrum Technologie en Samenleving Architecture in Health Duurzame Energie Industriële Microbiologie Lean/World Class Performance Meet- en Regeltechniek Media Design Mobiliteitstechnologie Model-based Information Systems Reliable Power Supply Networked Applications Voertuigmechatronica Lector dr. ir. M. Mohammadi Lector dr. P.J. Sonneveld Lector dr. B.C. Lokman (leading lector) Lector dr. V. Wiegel Lector dr. ir. J. Slomp Lector dr. ir. A.J. de Graaf Lector dr. T.M. van der Geest Lector dr. F. Tillema Lector dr. S. Hoppenbrouwers Bijzonder lector dr. R. Ross (bij Lectoraat Meet- en Regeltechniek) Lector dr. ir. R.R. Bakker Lector dr. P.A. Veenhuizen Faculteit Economie en Management Kenniscentrum Business Development & Co-Creation Financial Control Human Communication Development Human Resource Management Juridische Consequenties Privatisering Overheidstaken Logistiek en Allianties Lector dr. J. Wagensveld Lector dr. E.C.M. van der Pool Lector dr. A.H. de Lange Lector mr. dr. H.G. Warmelink Lector drs. S.J.C.M. Weijers 104

105 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Internationale mobiliteit, cijfers en trends 105

106 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Inkomende en uitgaande mobiliteit van studenten Wereldwijd groeit het aantal studenten dat een deel van de studie in het buitenland volgt, zo ook bij de HAN. De uitgaande mobiliteit groeide in het kalenderjaar 2015 met 29% tot 998 uitgaande HAN-studenten; de inkomende mobiliteit groeide zelfs met 33% tot 372 inkomende internationale uitwisselingsstudenten. Studentenmobiliteit vindt plaats in het kader van studie, stage of onderzoek. Mobiliteit in het kader van studie De toptienbestemmingen van HAN-studenten die voor studie naar het buitenland gaan: Spanje Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Frankrijk Duitsland Finland Ierland Noorwegen Australië België China 106

107 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends De top tien van inkomende internationale uitwisselingsstudenten: Stages in het buitenland Een tweede categorie mobiliteitsstudenten wordt gevormd door de HAN-studenten die een stage doen in het buitenland. In het kalenderjaar 2015 waren dit er 460. Top tien stagebestemmingen buitenland Zuid-Afrika Nederlandse Antillen Indonesië Suriname Verenigd Konikrijk Duitsland China Spanje Filipijnen Verenigde Staten 107

108 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Internationale afstudeeropdrachten Een derde categorie mobiliteitsstudenten zijn de studenten die voor hun afstudeeropdracht naar het buitenland vertrekken. In het kalenderjaar 2015 waren dit er in totaal 64. Studentenmobiliteit per partnerinstelling Onderstaande tabel geeft een overzicht van uitgaande en inkomende uitwisselingsstudenten per partnerinstelling in het kalenderjaar 2015, zoals geregistreerd in de mobiliteitsdatabase MoveOn. Outgoing Incoming Argentina 1 1 Buenos Aires - Universidad del Salvador 1 1 Australia Adelaide - University of South Australia 2 1 Brisbane - Griffith University 2 Melbourne - La Trobe University 5 2 Melbourne - Victoria University 1 1 Perth - Curtin University of Technology 2 1 Sydney - University of Sydney 1 2 Wollongong - University of Wollongong 2 3 Austria 9 19 Dornbirn - Fachhochschule Vorarlberg 5 6 Wels - Fachhochschule Oberösterreich 1 3 Linz - Pädagogische Hochschule Oberösterreich 1 7 Graz - FH JOANNEUM - University of Applied Sciences 1 2 Salzburg - Pädagogische Hochschule Salzburg 1 Wien - Pädagogische Hochschule Wien 1 Belgium Antwerpen - Karel de Grote Hogeschool 6 2 Brussel - HUB-KAHO vzw 2 Bruxelles - Haute Ecole Groupe ICHEC - ISC Saint-Louis - ISFSC 1 2 Gent - Arteveldehogeschool 4 9 Gent - Universiteit Gent Gent - Hogeschool Gent 3 1 Leuven - KU Leuven 1 108

109 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Brazil 1 1 São Paulo - Universidade de São Paulo 1 1 Canada 9 13 Edmonton - Grant MacEwan University 5 3 Halifax - Dalhousie University 1 1 Oakville - Sheridan Institute of Technology & Advanced Learning 2 4 Windsor - University of Windsor 1 5 Chile 6 3 Santiago - Universidad de Chile 3 3 Santiago - Universidad Andrés Bello 3 China Beijing - University of International Business and Economics 2 Hong Kong - The Hong Kong Polytechnic University 4 Shanghai - Shanghai University of Finance and Economics 2 4 Shanghai - Shanghai University of International Business and Economics 5 Xiamen - Xiamen University 6 2 Czech Republic 8 11 Praha - Ceské Vysoké Uceni Technické v Praze 2 1 Praha - Vysoká Skola Ekonomická v Praze 6 10 Denmark 9 2 Copenhagen - Erhvervsakademiet Copenhagen Business 2 1 København - Professionshøjskolen UCC 1 1 Lyngby - Danmarks Tekniske Universitet 5 Risskov - Via University College 1 Finland Helsinki - HAAGA-HELIA Ammattikorkeakoulu 6 2 Helsinki - Helsingin Yliopisto 2 1 Helsinki - Metropolia Ammattikorkeakoulu 7 6 Jyväskylä - Jyväskylän Ammattikorkeakoulu 6 1 Jyväskylä - Jyväskylän Yliopisto 1 Kajaani - Kajaanin Ammattikorkeakoulu 2 Kauniainen - Humanistinen Ammattikorkeakoulu 3 4 Mikkeli - Mikkelin Ammattikorkeakoulu 1 Tampere - Tampereen Ammattikorkeakoulu 1 Turku - Turun Ammattikorkeakoulu - Åbo Yrkeshögskola 1 6 Vantaa - Laurea-Ammattikorkeakoulu France Angers - Ecole Superieure des Sciences Commerciales d Angers (ESSCA) 3 2 Cergy-Pontoise - Université de Cergy-Pontoise 1 La Rochelle - Université de la Rochelle 1 Levallois-Perret - ESTACA - Ecole Superieure des Techniques Aeronautiques et de Construction Automobile 0 1 Lyon - Université Catholique de Lyon

110 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Lyon - Université Jean Moulin Lyon Marseille - Aix-Marseille Université Montpellier - Ecole Superieure de Commerce (ESC) de Montpellier 4 4 Montpellier - Université Montpellier Mont-Saint-Aignan - NEOMA Business School 5 2 Orléans - Université d Orléans 1 Paris - Ecole Superieure du Commerce Exterieur 5 6 Paris - Institut des Hautes Etudes Economiques et Commerciales (INSEEC) Paris 5 Paris - Institut Superieur de Reeducation Psychomotricite et Relaxation 1 Toulouse - Université Toulouse - Jean Jaurès 2 Toulouse - Université de Toulouse II - Le Mirail Germany Berlin - Hochschule für Technik und Wirtschaft Berlin 7 Berlin - Katholische Hochschule für Sozialwesen Berlin 1 Duisburg and Essen - Universität Duisburg-Essen 1 4 Freiburg - Pädagogische Hochschule Freiburg 1 Hannover - Gottfried Wilhelm Leibniz Universität Hannover 1 1 Hannover - Hochschule Hannover 3 Heidelberg - Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg 1 Kleve - Hochschule Rhein-Waal 2 2 München - Hochschule München 3 Paderborn - Universität Paderborn 1 Potsdam - Universität Potsdam 1 Regensburg - Universität Regensburg 1 Reutlingen - Hochschule Reutlingen 3 6 Sankt Augustin - Hochschule Bonn-Rhein-Sieg 7 5 Trier - Universität Trier 1 Wildau - Technische Fachhochschule Wildau 3 Greece 0 8 Arta - Technologiko Ekpaideutiko Idrima (TEI) Epirou 2 Ioannina - Panepistimio Ioanninon 3 Patras - Panepistimio Patron 3 Hungary 5 4 Györ - Széchenyi István Egyetem 1 Pécs - Pécsi Tudományegyetem 5 3 India 0 3 Bengaluru - Christ University 2 Chennai - SRM University 1 Indonesia 12 3 Jakarta - Binus University 8 1 Jakarta - STIKOM London School of Public Relations Jakarta (LSPR) 2 Yogyakarta - Universitas Gadjah Mada 4 110

111 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Ireland 25 7 Dublin - Dublin Institute of Technology 8 2 Dublin - St Patrick s College - Colaiste Phadraig 7 2 Limerick - Mary Immaculate College 1 3 Maynooth, Co. Kildare. - Maynooth University 1 Tallaght - Institute of Technology Tallaght 8 Italy 7 5 Bologna - Università degli Studi di Bologna Alma Mater Studiorum 2 Castellanza - Università Carlo Cattaneo - LIUC 7 2 Università degli Studi di Perugia 1 Japan 6 0 Akita - Akita International University 6 Kazakhstan 0 1 Almaty - Kazakhstan Institute of Management, Economics and Strategic Research 1 Korea, Republic of 8 6 Suwon - Ajou University 8 6 Kyrgyzstan 1 3 Bishkek - American University of Central Asia 1 3 Latvia 1 0 Riga - Rîgas Starptautiskâ Ekonomikas un Biznesa Administrâcijas Augstskola 1 Lithuania 1 1 Vilnius - Vilniaus Kolegija 1 Vilnius - Vilniaus Universiteto Tarptautinio verslo mokykla 1 Mexico 5 3 Guanajuato - Universidad de Guanajuato 1 2 Monterrey - Instituto Tecnológico y de Estudios Superiores de Monterrey (ITESM) 4 1 New Zealand 1 0 Auckland - Unitec New Zealand 1 Norway 19 2 Elverum - Høgskolen i Hedmark 1 Kristiansand - Universitetet i Agder 10 1 Molde - Høgskolen i Molde 3 Oslo - Norges Idrettshøgskole 2 Oslo - Høgskolen i Oslo og Akershus 3 1 Philippines 3 4 Cebu City - University of San Carlos 1 4 Manila - Ateneo de Manila University 2 Poland 1 1 Poznan - Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

112 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Portugal 8 4 Porto - Instituto Politécnico do Porto Lisboa - Instituto Politecnico de Lisboa 2 Lisboa, Beiras, Braga and Porto - Universidade Católica Portuguesa 8 2 Russian Federation 1 3 Moscow - Plekhanov Russian University of Economics 1 3 Slovakia 0 3 Nitra - Univerzita Konstantina Filozofa v Nitre 3 Slovenia 0 6 Ljubljana - Univerza v Ljubljani 6 South Africa 10 0 Bellville - Cape Peninsula University of Technology 2 Bellville - University of the Western Cape 4 Port Elizabeth - Nelson Mandela Metropolitan University 3 Pretoria - University of Pretoria 1 Spain Alicante - Universidad de Alicante 2 Barcelona - Universitat de Barcelona 9 6 Bilbao - Universidad de Deusto 7 5 Castellón - Universitat Jaume I 9 3 Granada - Universidad de Granada 2 2 Madrid - Universidad Autónoma de Madrid 1 Madrid - Universidad Carlos III de Madrid 7 3 Madrid - Universidad Complutense de Madrid 13 3 Madrid - Universidad Pontificia Comillas, Madrid 1 Málaga - Universidad de Málaga 2 Mataró - Escola Universitària del Maresme 1 2 Mondragón - Mondragon Unibertsitatea 2 Sevilla - Universidad de Sevilla 6 2 Sevilla - Universidad Pablo de Olavide 2 4 Valencia - Universidad de Valencia 5 Sweden 13 4 Göteborg - Chalmers tekniska högskola Kalmar and Växjö - Linnéuniversitetet 4 1 Karlstad - Karlstads universitet 2 Malmö - Malmö högskola 1 Stockholm - Karolinska Institutet Umeå - Umeå universitet 6 3 Switzerland 1 5 Brugg - FHNW Fachhochschule Nordwestschweiz 1 2 Kreuzlingen - Pädagogische Hochschule Thurgau 2 Zürich - Interkantonale Hochschule für Heilpädagogik Zürich HfH 1 112

113 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Taiwan 3 0 Kaohsiung - National Sun Yat-Sen University (NSYSU) 3 Thailand 4 0 Pathum Thani - Rangsit University 4 Turkey 1 2 Istanbul - Yeditepe Universitesi 1 2 United Kingdom Belfast - St Mary s University College 4 Belfast - Stranmillis University College 1 2 Birmingham - Birmingham City University 3 4 Birmingham - Newman University 4 1 Brighton - University of Brighton 4 Cheltenham - University of Gloucestershire 4 Coventry - Coventry University 2 2 Dundee - University of Dundee 1 5 Glasgow - Glasgow Caledonian University 7 Huddersfield - University of Huddersfield 4 2 Hull - University of Hull 4 Kingston-Upon-Thames - Kingston University 3 Lancaster - University of Cumbria 5 Leicester - De Montfort University 2 Liverpool - Liverpool Hope University 2 1 Northampton - The University of Northampton 3 6 United States Ada - Ohio Northern University 1 Albany - University at Albany, The State University of New York 2 Farmville - Longwood University 1 Flagstaff - Northern Arizona University 4 5 Greensboro - University of North Carolina at Greensboro 1 1 Greenville - East Carolina University 3 9 Laredo, TX - Texas A&M International University 3 2 Mankato - Minnesota State University, Mankato 8 13 San Francisco - San Francisco State University 7 7 St. Cloud - St. Cloud State University 2 Stout - University of Wisconsin Stout 1 1 West Hartford, Connecticut - University of Saint Joseph 2 Whitewater - University of Wisconsin Whitewater 5 Total

114 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Het voorgaande overzicht is exclusief de inkomende mobiliteitsstudenten, studenten die deelnemen aan onze Summer Courses of zogeheten freemovers (studenten die tijdelijk aan de HAN studeren buiten de contracten met onze partnerinstellingen om). Hieronder een overzicht van deze twee groepen: Summer Course 2015 Incoming Australia 29 Brisbane - Griffith University 20 Melbourne - Victoria University 3 Perth - Curtin University of Technology 6 Canada 4 Edmonton - Grant MacEwan University 1 South Africa 3 Port Elizabeth - Nelson Mandela Metropolitan University 3 United Kingdom 3 Hull - University of Hull 3 United States 11 Laredo, TX - Texas A&M International University 1 West Hartford, Connecticut - University of Saint Joseph 10 Total 97 Freemovers 2015 Incoming France 9 Chambery et Annecy - Université Savoie Mont Blanc 9 Germany 4 Berlin - Hochschule für Technik und Wirtschaft Berlin 1 Bocholt - Westfälische Hochschule Bocholt 3 Total

115 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Uitgaande mobiliteitsstudenten per faculteit en per categorie Tot slot een overzicht van de uitgaande studenten per faculteit en per categorie: Aantallen Uitgaande studentenmobiliteit 2015 Studie Stage AOD Totaal studie + stage Faculteit Educatie Pabo Leraar en School Opleidingskunde 1 1 Totaal Faculteit Educatie Faculteit Economie en Management Financieel Management Bedrijfskunde & Rechten International Business & Communication Totaal Faculteit Economie en Management Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij Paramedische Studies Sociale Studies Verpleegkundige studies Sport en Bewegingsstudies Totaal Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij Faculteit Techniek Automotive Engineering Applied Sciences Built Environment Informatica Communicatie Academie Totaal Faculteit Techniek Totaal buitenland NB Deze cijfers zijn gebaseerd op de registraties die bij het International Office van de HAN zijn gedaan. 115

116 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Verdeling van inkomende mobiliteitsstudenten per faculteit en per categorie: Inkomende studentenmobiliteit 2015 Totaal Studie Totaal Stage Totaal Faculteit Educatie EIP (Education in Int. Perspective, primary) EIP (Education in Int. Perspective, secondary) Totaal Faculteit Educatie Faculteit Economie en Management ABS Exchange course BLM Finance & Control 1 1 Unknown Totaal Faculteit Economie en Management Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij Paramedische Studies 1 1 Health Professionals in International Perspective 7 7 Minor Int. Sustainable Development Cooperation 4 4 Minor Creativity and Art at Work Creatieve Therapie 1 1 Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Sociaal Pedagogische Hulpverlening 1 1 Verpleegkundige studies 1 1 Minor Internationalisation 9 9 Public Health 4 4 Minor Sport Performance Enhancement 9 9 Minor Sport Tourism 2 2 Minor Sport and Nutrition 6 6 Voeding & Diëtetiek 2 2 Mondzorgkunde Totaal Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij Faculteit Techniek Exchange Master Automotive Systems 1 1 Powertrain 1 1 Minor Automotive Dynamics and Testing 3 3 Automotive Development and Design 9 9 Automotive Development and Engineering 3 3 Automotive Engineering 1 1 Minor Participating in a Research Project

117 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Life Sciences 5 5 Minor Molecular Pathogenesis 6 6 Minor Dutch Architecture 5 5 Minor Wind Energy Placement Buro 302 & Minor 4 4 Big Information Design semester 2 2 Create a Rich Internet Application 6 6 Minor Create Audiovisuals for Internet 3 3 Minor Develop a Web Application 2 2 Minor Develop Information Systems 2 2 Minor Create a Game 2 2 Totaal Faculteit Techniek Totaal HAN studie en stage buitenland Internationale diplomastudenten In 2015 bleef het aantal binnenkomende internationale diplomastudenten min of meer gelijk: een intake van 561 in 2015 tegenover een intake van 558 studenten in De studenten komen uit 48 verschillende landen; de grootste groepen internationale studenten zijn afkomstig uit Duitsland, China en Vietnam. Het totaal aantal internationale studenten bij de HAN daalde met 8% van in 2014 tot studenten in Aantal internationale studenten

118 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends Van het totaal aantal internationale diplomastudenten bij de HAN is ruim 65% (1.283) afkomstig uit Duitsland. Onderstaand overzicht geeft aan waar de overige 628 internationale diplomastudenten vandaan komen: Internationale diplomastudenten per werelddeel Azië Europa (minus Duitsland) Amerika Afrika Overige De top vijf van landen waar onze internationale diplomastudenten vandaan komen: Top vijf landen Duitsland Vietnam China Indonesië Verenigd Koninkrijk 118

119 HAN Jaarverslag 2015 Bijlage 1D. Internationale mobiliteit, cijfers en trends De internationale studenten zijn als volgt verdeeld over de HANfaculteiten en HAN Masterprogramma s (HMP): Internationale diplomastudenten per faculteit en HMP FED HMP FEM FGGM FT Hierbij dient opgemerkt te worden dat de internationale studenten bij de Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij (de grootste groep in het figuur hierboven) vrijwel geheel uit Duitsland afkomstig zijn. 119

120 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1E. Organisatie en kerncijfers HAN Organisatie en kerncijfers HAN

121 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1E. Organisatie en kerncijfers HAN Organogram Instituut Paramedische Studies (IPS) Instituut voor Leraar en School (ILS) Instituut Bedrijfskunde en Rechten (IBR) Instituut Applied Sciences (IAS) Instituut Vaktherapeutische en Psychologische Studies (IVPS) Instituut Maatschappelijke en Sociaal-culturele Studies (IMSS) Instituut Sociale en Pedagogische Studies (ISPS) Instituut Pabo Arnhem en Nijmegen Instituut Financieel Management (IFM) Instituut International Business & Communication (IB&C) Instituut Werken en Leren (IWL) Instituut Automotive (IA) Instituut Built Environment (IBE) Instituut Engineering (IE) Informatica Communicatie Academie (ICA) Instituut Sport- en Bewegingsstudies (ISBS) Instituut Verpleegkunde Studies (IVS) Kenniscentra en lectoraten Gezondheid, Gedrag en Maatschappij HAN VDO opleiding, advies en coaching Kenniscentrum en lectoraten Educatie Kenniscentrum en lectoraten Economie en Management Kenniscentrum en lectoraten Techniek Cursussen en post-hbo Opleiding Operatieassistent Anesthesiemedewerker HAN SENECA Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap HAN Masterprogramma s Faculteitsraad Faculteitsraad Faculteitsraad Faculteitsraad Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij Faculteit Educatie Faculteit Economie en Management Faculteit Techniek Service Bedrijf Medezeggenschapsraad College van Bestuur Concerncontrol Raad van Toezicht 121

122 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1E. Organisatie en kerncijfers HAN Stichting Hogeschool van Arnhem en Nijmegen kent als statutaire vestigingsplaats Arnhem. Naast de Stichting Hogeschool van Arnhem en Nijmegen bestaat HAN Holding BV. In HAN Holding BV is HAN Flex BV ondergebracht, dat concerndiensten en personeelsdiensten verleent ten behoeve van de HAN. De Stichting Hogeschool van Arnhem en Nijmegen is de enige aandeelhouder van HAN Holding BV. Het College van Bestuur van de HAN is als directie belast met het bestuur van HAN Holding BV. Kerncijfers HAN per Aantal bachelorstudenten waarvan voltijd waarvan deeltijd waarvan duaal 362 Aantal masterstudenten Studenttevredenheid 7,4 Aantal medewerkers Aantal fte Medewerkertevredenheid 7,6 (2013: 7,6 / 2014 niet gemeten) Aantal bacheloropleidingen 63 Aantal masteropleidingen 19 Aantal associate degree-programma s 7 Aantal lectoraten 41 Totale baten waarvan uit marktactiviteiten 294,4 miljoen 13,9 miljoen 122

123 HAN Jaarverslag 2015 BIJLAGE 1E. Organisatie en kerncijfers HAN Personeels- en organisatieontwikkeling Aantal fte per organisatie-eenheid Service Bedrijf 22% Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap 16% College van Bestuur 17,1% Faculteit Economie en Management 529,19% HAN Masterprogramma's 49,2% Faculteit Educatie 286,10% Faculteit Techniek 455,16% Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij 808,29% Ontwikkeling personeelsbestand