Energiegrondstoffen bepalen de richting

Transcriptie

1 ING Investment Office Publicatiedatum: 24 november 2017, uur Update grondstoffen Energiegrondstoffen bepalen de richting De prijs van ruwe olie wist de afgelopen maanden de grondstoffenindex omhoog te trekken. Ook de industriële metalen zoals koper en nikkel waren uitblinkers. Agrarische grondstoffen droegen juist negatief bij aan de stijging. Wat bepaalt de koers van de grondstoffenprijzenindex als totaal? En hoe presteren de categorieën binnen de index? Gedeeltelijke opleving grondstoffenprijzen Vanaf het begin van 2017 zakten door overproductie de prijzen van grondstoffen. In juni draaide de markt en inmiddels volgt deze vermogenscategorie weer de weg omhoog. Zoals ik in mei 2017 voor de update Beleggingsvisie 2017 al schreef: de hogere olieprijs en de verwachting van een hogere economische groei zullen de grondstoffenprijzenindex als geheel omhoog trekken. Hogere economische groei leidt immers tot meer vraag, en de verhouding tussen vraag en aanbod is bepalend voor het verloop van grondstoffenprijzen. Wij geven onze visie op de marktontwikkeling van de verschillende grondstoffencategorieën en sluiten af met een conclusie. Vier categorieën De Bloomberg Commodity Index is verdeeld in vier categorieën: 37% agrarische grondstoffen; 31% energiegrondstoffen; 17% industriële metalen en 15% edelmetalen. Friso Rengers is sinds 2009 Investment Manager bij het ING Investment Office. Hij heeft bijna 20 jaar ervaring als fondsmanager en analist. Categorieën in de grondstoffenindex Agrarische grondstoffen Energiegrondstoffen Industriële metalen Edelmetalen

2 Agrarische grondstoffen We schetsen een beeld van de categorieën, te beginnen bij agrarische grondstoffen. In de grafiek is de lange weg naar beneden te zien van de prijsindex van agrarische grondstoffen. Historisch laag prijsniveau door overproductie Agrarische grondstoffen nog verder gedaald, is de bubbel nu eindelijk leeggelopen? Agrarische grondstoffen zitten in een neergaande markt sinds De daling begon al vóór de val van de olieprijs (die begon te dalen halverwege 2014). Zoals u kunt zien op de koersgrafiek van de agrarische grondstoffenindex, staan agrarische grondstoffen - als groep - op een historisch laag prijsniveau. De reden hiervoor is simpel: overproductie. De (gen)technologische verbeteringen, de vergroting van het wereldwijde landbouwareaal en het op industriële schaal produceren van voedsel leiden tot hogere opbrengsten en dus tot een relatief goedkoop product. Zoals de grafiek nu toont, was het prijsniveau in 2010 achteraf gezien veel te hoog. Vanwege de huidige zeer lage agrarische grondstoffenprijzen, vormt prijs nauwelijks nog een belemmering voor consumptie. De winsten zijn grotendeels verschoven van de landbouwsector, naar bijvoorbeeld voedselfabrikanten en restaurants. Regeringen zouden hun landbouwbeleid moeten herzien Agrarische grondstofprijzen bodemen momenteel wel uit De prijzen zijn ruwweg gehalveerd en staan op historisch lage niveaus. Kunnen zij nog verder dalen? Verdere dalingen kunnen we niet uitsluiten, maar we zijn wel van mening dat de grootste daling achter de rug is. Voor structureel hogere prijzen in de landbouw zouden landen hun landbouwbeleid moeten herzien. Voor het milieu én het klimaat zou het bijvoorbeeld goed zijn om internationale afspraken te maken over het verminderen van subsidie aan voedselproductie (om zo de veestapels te verkleinen) en over het verbieden van sommige vormen van industrialisering van de landbouw (bijvoorbeeld de intensieve bio-industrie). Van dergelijke beleidswijzigingen in de landbouw is momenteel echter geen sprake. Ze kunnen meeliften op de geldinstroom in de hele grondstoffenindex Prijsvooruitzicht agrarische grondstoffen Al met al zie ik voorlopig geen einde komen aan de overproductie van agrarische grondstoffen en daarom geen fundamentele basis voor prijsherstel. Natuurlijk kunnen een misoogst of een natuurramp wel leiden tot tijdelijke tekorten aan enkele grondstoffen, maar dat heeft geen blijvende impact. Agrarische grondstoffen zullen voorlopig dan ook ongeveer op de huidige prijsniveaus blijven, maar wel meeliften op meer geldinstroom in de grondstoffenindex als geheel. Veel beleggers kopen net als wij de hele index en daarmee dus ook alle afzonderlijke categorieën grondstoffen. Daarmee worden ook de prijzen van contracten op agrarische grondstoffen omhoog getrokken. Edelmetalen Update grondstoffen - november

3 Stijgende trend is niet overtuigend Edelmetalen niet ondergewaardeerd De grafiek laat het zien: na een explosieve stijging in de periode (met 450%) daalden de prijzen van edelmetalen met 45%. De stijging duurde 12 jaar en de daling duurde drie jaar. Pas sinds 2016 is de trend voor edelmetalen weer omhoog. Ik vind het nog geen overtuigende trend, dat kan te maken hebben met de waardering en concurrerende kapitaalbestemmingen. Ten eerste is er volgens mij geen sprake van een duidelijke onderwaardering. De afgelopen dertig jaar was het rendement op goud gemiddeld 3,3% per jaar. In goud belegd vermogen heeft de inflatie bijgehouden, maar ook niet veel meer dan dat. Ten tweede kunnen beleggers kiezen uit aandelen, vastgoed en nog veel meer beleggingen of meedoen aan financieringen zoals crowdfunding. Goud is minder volatiel dan andere edelmetalen De belangstelling voor goud neemt momenteel niet toe Goudbeleggers kunnen kiezen uit goud-etf s en goudaandelen (mijnbouwers). Uit de omvang van het vermogen in goud-etf s en de waardering van goudaandelen valt af te leiden dat de belangstelling onder beleggers weinig is gegroeid. Goud is minder volatiel dan de andere drie edelmetalen. Zilver, palladium en platina kennen naast een vermogens- en sieraadfunctie namelijk ook industriële toepassingen. Door deze toepassingen ontstaat een wisselende verhouding tussen vraag en aanbod en dit veroorzaakt extra prijsvolatiliteit. Edelmetalen zullen in trek blijven Prijsvooruitzicht edelmetalen Edelmetalen lijken nu gemiddeld gewaardeerd, tenminste als we de prijsontwikkeling van de afgelopen 30 jaar overzien. Edelmetalen zijn met name populair bij beleggers die het monetaire beleid veel te ruim vinden. Deze beleggers vrezen inflatie of zelfs politieke instabiliteit. Aangezien de centrale banken geen grote haast lijken te maken met het afbouwen van hun bijzonder ruime stimuleringsprogramma s, verwacht ik dat edelmetalen in trek zullen blijven en zullen meegroeien met de hoeveelheid kapitaal in de wereld. Ook voor edelmetalen geldt dat de prijzen meeliften als de grondstoffenindex stijgt. Industriële metalen Vraag en aanbod redelijk in balans Fors prijsherstel Het recente prijsherstel van industriële metalen is fors geweest (zie bovenstaande grafiek). Voor de meeste producenten van koper, zink, lood, aluminium, nikkel en tin dus mijnbouwers, metaalrecyclingbedrijven en smelterijen/metaalraffinagebedrijven zijn de huidige prijzen meer dan genoeg om winstgevend te produceren. Zoals de grafiek laat zien, zijn de prijzen het afgelopen decennium hoog geweest en zeer volatiel. De huidige marktsituatie van prijsherstel, in combinatie met een gezonde vraag - brengt een zekere rust op de markt. De economische vooruitzichten zullen leiden tot vraaggroei naar industriële metalen. Nu maar hopen dat producenten hun eigen markten niet verpesten door deze te overspoelen met erts, metaal en eindproducten. De kans hierop is aanwezig, maar niet groot. Dit omdat de producenten grote en ervaren marktpartijen zijn. En dat verhoogt de kans dat de prijzen eerder hoger, dan lager zullen uitvallen. Het komend jaar ziet het ernaar uit dat de verhouding tussen vraag en aanbod redelijk in balans zal blijven. Update grondstoffen - november

4 Nikkel veel gebruikt voor batterijen Het ene metaal is het andere niet Los van onze visie op de metalen categorie, heeft elk afzonderlijk metaal natuurlijk zijn eigen prijsontwikkeling en eigen dynamiek van vraag en aanbod. Koper is bijvoorbeeld populair vanwege de wereldwijde trend van meer elektrische toepassingen. Zink presteert goed dankzij grootaanbieder Glencore, die een wildgroei van nieuwe zinkmijnen heeft helpen inperken. Nikkel eerder alleen gebruikt bij staalproductie - is nu veelgevraagd bij het produceren van batterijen voor elektrische auto s. Aluminium kampt al jaren met een overcapaciteit, maar door de lage energieprijzen en aanboddiscipline houdt de sector zich goed staande. Prijzen zouden nog wat kunnen toenemen Ruwe olie heeft een richtinggevende invloed Prijsvooruitzicht industriële metalen Na forse stijgingen lijken de metalen wat duur. Toch waren ze ooit nog duurder, zoals de grafiek laat zien. Prijsondersteunende factoren zijn dat de aanboddiscipline naar mijn verwachting redelijk zal zijn en dat de vraag naar metaal een gezonde toename zal vertonen. Naarmate de economische groeiverwachtingen blijven oplopen, zullen de prijzen ook nog wat kunnen toenemen. Heftige tekorten en prijsexplosies zoals in de jaren verwacht ik voorlopig niet. Energiegrondstoffen De categorie energie van de grondstoffenindex omvat niet alleen termijncontracten op ruwe olies (Brent- en WTI-kwaliteit), maar ook aardgascontracten en contracten op brandstoffen zoals benzine en diesel. Ruwe olie heeft een richtinggevende invloed op de prijs van de categorie energie. Op zijn beurt heeft de categorie weer een dominante invloed op de prijsrichting van de hele grondstoffenindex. Er is weer sprake van winstgevendheid Aanbodbeperking helpt ook in de olie-industrie De energiesector heeft het afgelopen jaren een aantal neerwaartse prijsschokken te verwerken gekregen. Eerst daalde de prijs van aardgas in Noord-Amerika (door het succes van schaliegas) en in 2014 volgden de olieprijs en de raffinagemarges. In een korte tijd ontstonden er cashtekorten bij de voorheen bulkend rijke olieproducenten (inclusief de leden van oliekartelorganisatie OPEC). De reactie op de prijsschok is ook sterk geweest; het werd een kwestie van overleven. Bovendien heeft de OPEC onderzocht wat de impact zal zijn van elektrisch rijden op de vraaggroei van ruwe olie. Als reactie is de olie-industrie veel minder gaan investeren in nieuwe langetermijnprojecten. Kortom: in de afgelopen drie jaar heeft de oliesector de tering naar de nering gezet en door de kosten naar beneden te brengen en minder geld in (toekomstige) productie te steken, is de winstgevendheid teruggekeerd. Deze houding zal voorlopig niet veranderen, zelfs niet bij hogere olieprijzen. Ontwikkeling van de olieprijs Terugkeer naar extreem hoge olieprijzen lijkt niet waarschijnlijk Zit er nog meer in het vat? Ruwe olieprijzen zijn in de afgelopen vier maanden gestegen van in de 40, naar rond de 60 Amerikaanse dollar per vat (Brent- en WTI-kwaliteit). Blijft de prijs stijgen, of gaat de olieprijs terug naar een niveau rond de 40 dollar? Wij verwachten dat de productiediscipline (van de OPEC, Rusland en bedrijven zoals BP en Shell) intact blijft. Wij zien olievoorraden verder afnemen, maar achten het onwaarschijnlijk dat er tekorten zullen ontstaan. De Noord-Amerikaanse schalieolieproductie is bij de huidige prijs namelijk in groeimodus. Aan de raffinagekant van de olie-industrie is er in de Verenigde Staten (VS), maar ook wereldwijd, ruim voldoende raffinagecapaciteit. Bij tekorten zal de VS opnieuw brandstoffen exporteren naar de rest van de wereld. Voorlopig lijkt daardoor een terugkeer naar extreem hoge olieprijzen niet waarschijnlijk. Maar als de wereldeconomie sneller gaat groeien, dan kunnen de prijzen nog wat doorstijgen. Update grondstoffen - november

5 Wat gaat de grondstoffenindex doen? Hieronder ziet u de grafiek van de grondstoffenindex sinds Deze laat zien dat grondstoffen last hebben van dalende tendensen, maar dat er ook sprake is van herstelpotentieel. Conclusie Als ik de conclusies van de vier subgroepen samenvoeg, dan zijn de groeivooruitzichten zonder meer positief voor de vraag naar grondstoffen. Daarnaast is er ook genoeg potentieel aanbod. De prijzen van de meest kansrijke grondstoffen zijn inmiddels al fors gestegen. Verdere prijsontwikkeling is mede afhankelijk van de mate waarin producenten hun productie afstemmen op de vraag, ofwel van hun aanboddiscipline. In de agrarische sector zijn de prijzen laag, omdat er geen aanboddiscipline is. In de andere categorieën is er weliswaar meer aanboddiscipline, maar daar zijn de prijzen dan ook fors hoger. Hierdoor zou de discipline wat kunnen afbrokkelen, omdat het verleidelijk kan zijn om zo veel mogelijk van de hoge prijzen te profiteren. En dan ligt overproductie op de loer. Een neutrale visie past goed bij deze situatie. Update grondstoffen - november

6 Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld door Friso Rengers, Investment Manager, en is uitgebracht en voor het eerst verspreid op 23 november 2017 om uur door het ING Investment Office, onderdeel van ING Bank N.V. Voor het opstellen van deze beleggingsaanbeveling is gebruik gemaakt van de volgende wezenlijke informatiebronnen: S&P Capital IQ, Bloomberg, CreditSights, Oddo Securities, Standard & Poor s, Thomson Reuters Datastream, Moody s, Fitch, Sustainalytics, UBS Neo en/of Reuters Metastock. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op de volgende waarderingsgrondslagen, methoden en aannames: koerswinstverhouding, koersboekwaardeverhouding en/of net asset value (NAV). Voor deze beleggingsaanbeveling zijn geen beschermde modellen gebruikt. Een beschrijving van het ING-beleid ten aanzien van informatiebarrières en belangenverstrengeling kunt u hier vinden. Tenzij anders vermeld, zal ING Bank N.V. de beleggingsaanbeveling niet actualiseren. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan, kunnen van invloed zijn op de juistheid van de aannames waarop deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd. Beleggingsaanbevelingen worden over het algemeen 2 tot 4 keer per jaar herzien. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op aannames en vormt geen garantie voor een bepaalde ontwikkeling of resultaat. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. Beslissingen op basis van deze beleggingsaanbeveling zijn voor uw eigen rekening en risico. Noch ING Bank N.V. noch ING Groep N.V. noch enige andere rechtspersoon die tot de ING Groep behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook die voortvloeit uit het gebruik van bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Beleggen brengt risico s met zich mee. U kunt uw inleg of een deel ervan verliezen. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934, respectievelijk de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, en evenmin in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika (hierna tezamen: Amerikaanse beleggingswetgeving ). Deze beleggingsaanbeveling is niet gericht tot en niet bestemd voor U.S. Persons in de zin van de Amerikaanse beleggingswetgeving. Kopieën hiervan mogen niet worden verzonden of worden meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan U.S. Persons. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Deze beleggingsaanbeveling mag niet worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ING Bank N.V ING Bank N.V., Amsterdam. Update grondstoffen - november