GEZONDE KOOKLUCHT. Piet Jacobs & Wouter Borsboom

Transcriptie

1 GEZONDE KOOKLUCHT Piet Jacobs & Wouter Borsboom

2 MIJN EIGEN WONING Balansventilatie Twee zone systeem voor de toevoer Motorloze afzuigkap Helaas te weinig afzuigcapaciteit: 130 m 3 /uur Krappe afvoerleiding, met te veel bochten 2 Gezonde kooklucht

3 IAQ LABORATORIUM IN DELFT 2 identieke keukens: koken op gas & inductief Afzuigkappen kunnen eenvoudig worden aangesloten In de kamers is de ventilatie/afvoer exact instelbaar Meting van fijnstof, NOx, etc. 3 Gezonde kooklucht

4 KENNIS VAN NU FILMPJE 4 Gezonde kooklucht

5 INHOUD Hoe groot is het probleem? Hoe verhoudt de keuken zich tot het verkeer? Hoe ziet een goede afzuigkap eruit en hoeveel moet deze afzuigen? Tips voor de kok Direct naar buiten of recirculatie? Gas of elektrisch? Tips voor de bouwer/opdrachtgever Downdraft Plasmakap Zelf fijnstof meten 5 Gezonde kooklucht

6 HOE GROOT IS HET PROBLEEM? 6 Gezonde kooklucht

7 ZIEKTELAST IN NEDERLAND (2010) 7 Gezonde kooklucht

8 WAT IS FIJNSTOF? PM 10 : massa van deeltjes < 10 µm (in µg/m 3 ) PM 2.5 : massa van deeltjes < 2.5 µm (in µg/m 3 ) EC/roet: massa van roetdeeltjes (in µg/m 3 ) Ultrafijn stof / particle number concentration (PNC) (in aantallen deeltjes / cm 3 ) 8 Gezonde kooklucht

9 PM 2,5 GEZONDHEIDSEFFECT OP KINDEREN OUDEREN WHO EU grenswaarde 9 Gezonde kooklucht

10 HOE VERHOUDT DE KEUKEN ZICH TOT: Het verkeer? Oud op nieuw? Buitenlucht? Andere bronnen in huis? 10 Gezonde kooklucht

11 ULTRA FIJNSTOF - VERGELIJKING MET BUITEN Buiten in verkeer gemiddeld de hoogste concentratie Mensen zijn 90% van de tijd binnen Binnen draagt ca. 90% aan blootstelling bij. Echter het merendeel komt van buiten. Bron: Kluizenaar et al., Building and Environment, 2017 Pieken thuis veroorzaken 16% van de blootstelling in slechts 2% v/d tijd Binnen blijven pieken veel langer hangen. Meeste pieken na etenstijd 11 Gezonde kooklucht

12 VELDMETINGEN IN 9 WONINGEN 12 Gezonde kooklucht

13 WEEK METING IN EEN EENGEZINSWONING Stand 1 Stand 1? 13 Gezonde kooklucht

14 ANDERE BRONNEN VAN PM 2,5 IN HUIS waterstofzuiger Papier scheuren voor surprises Terugslag van rook uit kachel Spelende kinderen Spelende kinderen 14 Gezonde kooklucht

15 ZONDER INTERNE BRONNEN BINNEN TYPISCH 50% VAN BUITEN WHO advieswaarde 15 Gezonde kooklucht

16 HOEVEEL % MOET JE VANGEN MET AFZUIGKAP? Vier typische maaltijden 5 keer per week koken 25 ug fijnstof per dag Om in een gemiddelde woning jaargemiddeld onder de WHO advies waarde te blijven moet de afzuigkap een minimale vangst efficiëntie hebben van 83% 16 Gezonde kooklucht

17 HOEVEEL MOET DE AFZUIGKAP AFZUIGEN? Schouwmodel of T-shape Bedekt alle pannen: 300 m 3 /uur 17 Gezonde kooklucht Schuine afzuigkap, bedekt alleen achterste pannen: 600 m 3 /uur

18 BOUWBESLUIT CAPACITEIT IS TE LAAG 75 m 3 /uur 300 m 3 /uur 18 Gezonde kooklucht

19 SCHUINE AFZUIGKAP ONGUNSTIGE GEOMETRIE 19 Gezonde kooklucht

20 HOE ZIET EEN GOEDE AFZUIGKAP ERUIT? Rijkt tot over de voorste pitten / is dus even groot als de kookplaat De vetafvangst is voldoende hoog. De vetfilterefficiëntie kan worden afgeleid van het energie-efficiëntielabel van de afzuigkap. De indeling loopt van A tot G. Hoe beter de klasse, hoe meer vet er wordt opgenomen. Bij gebruik van bovenkastjes sluit de afzuigkap hier direct op aan. Randje van 5 cm dampbuffer 20 Gezonde kooklucht

21 METINGEN IN 30 M 3 PROEFKAMER 60 m 3 /uur 300 m 3 /uur 560 m 3 /uur wand + rand afs 300 m 3 /uur 300 m 3 /uur 560 m 3 /uur 21 Gezonde kooklucht

22 TIPS VOOR DE KOK Zet bij het koken de afzuigkap aan Gebruik bij voorkeur de achterste pitten Gebruik olie met een hoge rooktemperatuur Vermijdt extra vierge en roomboter om te bakken Gebruik pannen met een goede anti aanbak laag Pannen met een voldoende dikke bodem 22 Gezonde kooklucht

23 DIRECT NAAR BUITEN OF RECIRCULATIE? Direct naar buiten! Bij recirculatie wordt alleen geur afgevangen. Vocht en verbrandingsproducten (NOx, fijnstof) blijven in de woning 23 Gezonde kooklucht

24 NO2 LAB RESULTATEN Vers koolstof filter: piek concentration 67% lager Blauwe lijnen geen afzuigkap, gestippelde lijnen recirculatie kap 60 minuten actief 24 Gezonde kooklucht

25 NO2 NA DRIE WEKEN GEEN REDUCTIE MEER WHO 1 uur: 200 ug/m 3 (100 ppb), Nederland jaar gemiddeld buitenlucht 40 µg/m 3 25 Gezonde kooklucht

26 PM2,5 FIJNSTOF CA. 30% REDUCTIE Huidige recirculatiekappen op basis van kool filter vangen nauwelijks fijnstof af ATAG & TNO zijn samen verbeterde recirculatiekap voor elektrisch koken aan het ontwikkelen Blauwe lijn geen afzuigkap, stippellijn recirculatiekap 26 Gezonde kooklucht

27 MAAKT HET NOG UIT OF JE OP GAS OF ELEKTRISCH KOOKT? Ja, aanbevolen wordt om elektrisch te koken, dat voorkomt verbrandingsgassen (NOx en ultrafijnstof) die het gevolg zijn van koken op aardgas. Inductief koken is energie efficiënter dan keramisch koken. Bij een goede afzuigkap met voldoende afzuigcapaciteit, m 3 /uur direct naar buiten, en ingeschakeld! - Dan niet Onderzoek van Berkeley in 352 woningen (Mullen, Indoor Air, 2016): NO 2 is met 48 ug/m 3 jaargemiddeld verhoogd bij mensen die op gas koken zonder afzuigkap NB de jaargemiddelde norm voor NO 2 in de buitenlucht is 40 ug/m 3 WHO adviseert binnen dezelfde waarde 27 Gezonde kooklucht

28 WAAROM IS HET IN NIEUWBOUW WONINGEN SLECHTER? Trends: open keuken en luchtdichte woningen 28 Gezonde kooklucht 4 uur! Vroeger na het koken 20 minuten afzuigkap aan laten staan om te verdunnen. Nu direct vangen

29 HUIDIGE PRAKTIJK Maximale EPC is 0,4 Isolatie en installaties worden zo getuned dat bijvoorbeeld EPC = 0,399 Dan is er qua luchtdichtheid geen marge meer om een doorvoer te maken Kopers wordt vaak meegedeeld dat bij het maken van een doorvoer de garantie vervalt Zo kan het ook: 29 Gezonde kooklucht

30 AFZUIGKAP IN NIEUWBOUWWONING Drie oplossingen voor de afvoer: 1. Loze leiding naar de gevel: minimaal rond 150 mm 2. Loze leiding naar de nok, minimaal rond 150 mm en minimaal # bochten (drukval < 50 Pa bij 300 m 3 /uur) 3. Motorloze afzuigkap aansluiten op ventilatiesysteem Niet alleen lucht afvoeren, maar ook toevoeren. Hoe doe je dat? Systeem C klepraam, gevelroosters of rooster in de binnendeur zodat onderdruk beperkt blijft tot 10 Pa Systeem D klepraam of motorloze afzuigkap 30 Gezonde kooklucht

31 MOTORLOZE AFZUIGKAP OP SYSTEEM D NeroZero woning Oplevering 1 maart m 3 /h afzuigcapaciteit in keuken Ruime kanalen 180 mmm Zo min mogelijk bochten 60 Pa drukval Motorloze afzuigkap: < 40 Pa Groot voordeel: geluidloos ventilatiesysteem Gebalanceerd systeem 31 Gezonde kooklucht

32 AANBEVELING GESTAPELDE BOUW MOTORLOZE AFZUIGKAP Gezamenlijk afvoerkanaal, dakventilator is vaak geregeld op onderdruk in kanaal. De bewoner kan de ventilatie NIET zelf schakelen. Het verdient hier de aanbeveling om de keuken te voorzien van twee afvoerventielen en op 1 daarvan de motorloze afzuigkap aan te sluiten Afvoercapaciteit ca 300 m 3 /uur De motorloze afzuigkap is bij voorkeur voorzien van een klep, zodat na het koken overmatige ventilatie (afkoeling, tocht) wordt voorkomen 32 Gezonde kooklucht

33 APPARTEMENT OF EENGEZINSWONING MET EIGEN AFZUIGBOX Bij voorkeur direct naar buiten Per woning een eigen afvoerbox, bewoner kan de ventilatie zelf schakelen. Het verdient hier de aanbeveling om de keuken te voorzien van 1 afvoerventiel daarop de motorloze afzuigkap aan te sluiten, afvoercapaciteit 300 m 3 /uur vraagsturing op afvoer: klep in badkamer Plaatsing van twee ventielen vermindert de capaciteit van de afzuigkap Efficiënte motorloze afzuigkap ZONDER klep 33 Gezonde kooklucht

34 ZIJN ER AFZUIGKAPPEN DIE GEEN GELUID MAKEN? Geluid wordt met name veroorzaakt door weerstand in de afvoer Vermijd bochten in de afvoer (1 90º bocht = 7 m kanaallengte) Afvoerkanaal met voldoende diameter: 180 mm Motorloze afzuigkap met afvoerventilator in WTW unit 34 Gezonde kooklucht

35 DOWNDRAFT Afzuiging in aanrechtblad Voordeel alleen zichtbaar indien in gebruik Efficiëntie nog niet onderzocht Naar verwachting bij meerdere pannen lastig om voldoende direct af te vangen Advies om direct naar buiten af te voeren 35 Gezonde kooklucht

36 PLASMAKAP Plasma kappen kunnen ozon produceren. Ozon is een reactieve stof die negatief uitwerkt op het binnenklimaat Resultaten van één test met 1 product lieten verhoogde ozon concentraties zien. Extra aandacht is geboden bij de toepassing van plasmakappen in combinatie met koken op gas O3 + NO NO2 Fijnstof afvangst van plasmakappen is nog niet aangetoond 36 Gezonde kooklucht

37 SMART SENSORING IS BINNENKORT VOOR IEDEREEN BINNEN BEREIK T, CO 2, RV, PM 2,5 Automatische regeling User feedback euro 230 euro 37 Gezonde kooklucht

38 BEDANKT VOOR UW AANDACHT Vragen? De projecten zijn mede gefinancierd met TKI (toeslag) subsidie van het ministerie van economische zaken voor TKI Urban Energy, Topsector Energie, 38 Gezonde kooklucht

39 BEDANKT VOOR UW AANDACHT Voor meer inspiratie: TIME.TNO.NL