STICHTING PENSIOENFONDS THALES NEDERLAND JAARVERSLAG 2006

Transcriptie

1 STICHTING PENSIOENFONDS THALES NEDERLAND JAARVERSLAG 2006

2

3 INHOUD Profiel van het Fonds 3 Kerncijfers 4 Personalia en organisatie 6 Pensioenregelingen 9 Verslag van het bestuur 13 Balans per 31 december Staat van Baten en Lasten Kasstroomoverzicht Toelichting behorende tot de jaarrekening TOELICHTING WAARDERINGS- EN BEREKENINGSGRONDSLAGEN 30 TOELICHTING BALANS PER 31 DECEMBER TOELICHTING STAAT VAN BATEN EN LASTEN Overige gegevens 59 FINANCIERING EN UITVOERING 59 ACTUARIËLE VERKLARING 60 ACCOUNTANTSVERKLARING 62 BIJLAGE A INTERNE BENCHMARKINDICES 64 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 1

4

5 Profiel van het Fonds De Stichting Pensioenfonds Thales Nederland is verantwoordelijk voor de veiligstelling van de pensioenaanspraken die in het kader van de collectieve pensioenregeling van Thales Nederland B.V. zijn toegezegd. De collectieve pensioenregeling is bestemd voor medewerkers van Thales Nederland B.V. en gelieerde ondernemingen. Het streven hierbij is de ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken waardevast en opgebouwde pensioenen welvaartsvast te houden, hoewel er geen recht is op indexatie. Het bestuur beslist jaarlijks of en in hoeverre indexatie van pensioenaanspraken kan worden toegekend. Alleen als en voor zover de middelen van het Fonds toereikend zijn voor indexatie, wordt deze toegekend. Voor deze voorwaardelijke indexatie wordt geen bestemmingsreserve gevormd en wordt geen premie betaald. Het Fonds streeft naar transparante communicatie met gepensioneerden en (ex)-deelnemers. Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 3

6 Kerncijfers (BEDRAGEN IN DUIZENDEN EURO S) AANTAL VERZEKERDEN Actieve deelnemers Pensioentrekkenden Premievrije rechten Totaal verzekerden VERMOGENSSITUATIE Pensioenvermogen Pensioenverplichtingen Aanwezige dekkingsgraad 130,8% 124,3% 119,3% 113,1% 107,9% Vereiste dekkingsgraad 127,3% 127,6% 127,8% 124,4% 119,8% BELEGGINGSPORTEFEUILLE Onroerendgoedfondsen Aandelen Vastrentende waarden Liquiditeiten PERFORMANCE Directe beleggingsopbrengsten Indirecte beleggingsopbrengsten / Totaal inclusief waardewijzigingen / Totaal beleggingsrendement in % 7,2% 17,5% 11,9% 12,4% -/- 9,6% Benchmark in % 7,3% 15,4% PREMIES EN UITKERINGEN Bijdragen Pensioenuitkeringen Saldo waardeoverdrachten /- 98 -/ JAARRESULTAAT / De gehanteerde methode voor het totaal beleggingsrendement is Modified Dietz 1. 1 Bij de Modified Dietz methode wordt een portefeuille alleen gewaardeerd aan het begin en aan het einde van de meetperiode. Op tussenliggende momenten wordt uitgegaan van een constant rendement. Netto kasstromen worden meegenomen op basis van de tijd waarin deze kasstromen in de portefeuille aanwezig zijn. Modified Dietz gaat ervan uit dat alle netto kasstromen op close of business geïnvesteerd worden op de dag dat deze plaatsvinden. 4 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

7 Aantal verzekerden in aantallen Actieven Niet-actieven Beleggingsportefeuille in procenten Onroerendgoedfondsen Aandelen Vastrentend Beleggingsresultaten in procenten Onroerend goed Aandelen Vastrentend Totaal Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 5

8 Personalia en organisatie Bestuur Benoemd door de directie: A.H.TH. Louwers, voorzitter (tot 31 juli 2006, vanaf deze datum vacature) J.H.M. Besselink, vice-voorzitter G.J. Mulders, penningmeester Benoemd door de deelnemers: P.M. Dekker, secretaris A.C. van der Zwet, lid (tot deelnemersvergadering 2006) H.B. Prakken, lid namens (vroeg-)gepensioneerden (vanaf deelnemersvergadering 2006) G.W. van Reenen, secretaris (tot deelnemersvergadering 2006 i.v.m. pensioneren) E. Stolp, lid (vanaf deelnemersvergadering 2006) Het bestuur van de Stichting Pensioenfonds Thales Nederland heeft de eindverantwoordelijkheid voor de pensioenuitvoering en een solide beleggingsbeleid. Dit houdt in dat het bestuur onder andere het beleid ten aanzien van de pensioenadministratie en -communicatie moet bepalen, alsmede het beleggingsbeleid. Ook is zij betrokken bij het vaststellen en eventueel wijzigen van het pensioenreglement. Daarnaast dient zij controle te houden op een correcte en stipte uitvoering van de pensioenuitkeringen. Ook dient zij de beleggingsstrategie af te stemmen op de korte en lange termijn pensioenverplichtingen van het Fonds. Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Thales Nederland bestaat uit zes leden; drie vertegenwoordigers van de werkgevers en drie vertegenwoordigers van de deelnemers, waarvan een vertegenwoordiger voorgedragen door (vroeg)gepensioneerden. De leden van werkgeverszijde worden benoemd door de directie van Thales Nederland B.V. Ten minste één lid is lid van de directie van Thales Nederland B.V. Twee leden van deelnemerszijde worden op voordracht van de Centrale Ondernemingsraad benoemd. Eén lid van deelnemerszijde wordt op voordracht van de VVSPTN (Vereniging van (Vroeg-)gepensioneerden van Stichting Pensioenfonds Thales Nederland) benoemd. De leden zijn afkomstig uit de (gewezen) deelnemers. Ten minste één lid behoort tot de categorie hoger personeel. De leden van het bestuur worden benoemd voor een periode van zes jaar. Volgens een door het bestuur op te stellen rooster treden om de twee jaar af een werkgeverslid alsmede een werknemerslid. 6 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

9 Projectgroepen en commissies BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE G.J. Mulders, voorzitter P.M. Dekker S.G.B. Heemskerk F.J. Ballendux (extern adviseur, Mercer) G.H. Heida (extern adviseur) PENSION FUND GOVERNANCE COMMISSIE J.H.M. Besselink, voorzitter H.B. Prakken S.G.B. Heemskerk BESTUURSBUREAU T. Kelder, manager pensioenfonds tot 1 juni 2006 S.G.B. Heemskerk, manager pensioenfonds vanaf 1 juni 2006 D.A.B. Buijnsters L. Katalanc-Bulut H. Koeleman (tot 1 augustus 2006) Adres adres Website : Postbus GD Hengelo : pensioenfonds@nl.thalesgroup.com : De beleidsvoorbereiding en de beleidsuitvoering wordt verzorgd door het Bestuursbureau. De medewerkers van het Bestuursbureau zijn in dienst bij Thales Nederland B.V. Actuaris Watson Wyatt B.V. Raadgevende Actuarissen Accountant KPMG Accountants N.V. Uitvoeringsorganen PENSIOENREGELING Hewitt Associates Outsourcing B.V. Beukenlaan VD Eindhoven Telefoonnummer : (040) adres : pensioen.thalesnl@hewitt.com VERMOGENSBEHEER Merrill Lynch Investment Management, vanaf 1 november 2006 BlackRock (Netherlands) B.V. geheten. ING Investment Management B.V. Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 7

10 Vergadering van deelnemers Ten minste éénmaal per jaar, en wel binnen zes maanden na afloop van het boekjaar, zal door het bestuur een vergadering van deelnemers worden gehouden; een vergadering dient eveneens te worden gehouden indien ten minste 50 deelnemers daartoe een schriftelijk verzoek aan het bestuur hebben gedaan. Vereniging van gepensioneerden De Vereniging van (Vroeg-)gepensioneerden van Stichting Pensioenfonds Thales Nederland heeft in 2006 een nieuw bestuur gekozen. De heer H.B. Prakken heeft medio juni 2006 als afgevaardigde van deze vereniging in het pensioenfondsbestuur de heer A.C. van der Zwet opgevolgd. De heer Van der Zwet werd de afgelopen jaren als vertegenwoordiger van de VVSPTN beschouwd. Met ingang van 9 juni 2006 is de deelname van de (vroeg-) gepensioneerden aan het bestuur van Stichting Pensioenfonds Thales Nederland door middel van een statutenwijziging geformaliseerd. 8 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

11 Pensioenregelingen Eindloonregeling Tot 1 januari 2004 heeft het Fonds een eindloonregeling gekend met een pensioenleeftijd van 65 jaar en een nabestaandenpensioen op opbouwbasis. In deze regeling zijn nog steeds deelnemers opgenomen (deelnemers aan de vervroegde uittredingsregeling SUM). Middelloonregeling 2004 Vanaf 1 januari 2004 kent Thales een middelloonregeling met na-indexatie. Daarnaast wordt het nabestaandenpensioen niet langer opgebouwd, maar verzekerd op risicobasis. De pensioenleeftijd is 62 jaar geworden. Voor de reeds gepensioneerden en voor diegenen die gedeeltelijk of volledig zijn toegetreden tot de oude SUM-regeling, hebben de wijzigingen geen invloed gehad. Zij zijn in de eindloonregeling gebleven. Voor alle deelnemers die zijn overgegaan naar de middelloonregeling, zijn de reeds opgebouwde pensioenrechten omgezet in rechten in de middelloonregeling. Tevens is voor hen een garantieregeling van kracht. Middelloonregeling 2006 Per 1 januari 2006 is de pensioenregeling opnieuw aangepast. De aanleiding hiervoor was vooral de nieuwe fiscale wetgeving die op dat moment ging gelden. Voor iedereen geboren óp of ná 1 januari 1950 is de pensioenrichtleeftijd weer 65 jaar geworden. De regeling blijft een middelloonregeling met na-indexatie. Het nabestaandenpensioen vindt plaats op opbouwbasis en de franchise is verlaagd. Daarnaast wordt voor iedereen die geboren is vanaf 1950 tot en met 1972, en die voldoet aan de voorwaarden, een voorwaardelijk extra ouderdomspensioen ter compensatie van het vervallen van de TOP/SUM(O)-uitkering bepaald. Tot slot is het garantiepensioen dat bij de overgang van de eindloonregeling naar de middelloonregeling is toegezegd, op 31 december 2005 definitief vastgesteld. Voor iedereen geboren vóór 1950 blijft de middelloonregeling 2004 grotendeels gehandhaafd. Het nabestaandenpensioen blijft voor deze groep op risicobasis verzekerd. Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 9

12 Dispensatie van het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Metalektro Thales Nederland B.V. is onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld van deelname aan de regeling van het Bedrijfstakpensioenfonds Metalektro (PME). Eén van deze voorwaarden is dat de Thales-regeling minimaal gelijkwaardig moet zijn aan de PME-regeling. De TOP-regeling is wel bij de bedrijfstak ondergebracht en geldt sinds 1 januari 2006 nog voor iedereen die geboren is vóór Deze regeling is in 2003 in de plaats gekomen van de SUM, de VUT-regeling van de bedrijfstak. De TOP biedt werknemers die aan de voorwaarden voldoen, de mogelijkheid om uit te treden op circa 61-jarige leeftijd (de exacte richtleeftijd hangt af van het geboortejaar van de werknemer) tegen een uitkering van ongeveer 80% van het netto loon. Eerder stoppen kan echter ook, tegen een lagere uitkering. In bijgaand overzicht zijn de in het verslagjaar geldende reglementaire bedragen en percentages opgenomen. Reglementaire bedragen / percentages Middelloon 2006 Eindloon 2006 Indexatie Actieven Middelloon per ,41% Inactieven Middelloon per ,10% Inactieven Eindloon per ,47% Franchise Geboren vóór Geboren vanaf Gehuwd Ongehuwd Overbruggingspensioen Gehuwd Ongehuwd Pensioengrondslaggrens Maximum pensioengevend salaris Pensioenbijdrage deelnemers 2006 Gebaseerd op pensioengrondslag 8,33% 8,33% Pensioenbijdrage werkgever 2006 Gebaseerd op pensioengrondslag 16,67% 16,67% 10 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

13 Aantal deelnemers met nog niet ingegaan pensioen Actieven Inactieven Totaal Stand 31 december Nieuwe toetredingen Ontslag met premievrije aanspraken -/ /- 20 -/- 354 Ingang pensioen -/ /- 46 -/- 217 Overlijden -/- 6 -/- 6 -/- 12 Overige Stand 31 december Van de deelnemers in de middelloonregeling (2.650) zijn er 448 geboren vóór Aantal deelnemers met ingegaan pensioen Ouderdomspensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen Totaal Stand 31 december Ingang pensioen Overlijden -/ /- 2 Afloop 0 0 -/- 7 -/- 4 -/- 11 Overige -/- 4 -/- 4 Stand 31 december Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 11

14 12 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

15 Verslag van het bestuur Inleiding In 2006 is weer veel energie en veel geld geïnvesteerd in de praktische gevolgen van wetswijzigingen. De wet Vut, Prepensioen en Levensloop (wet VPL) heeft voor het Fonds en voor de deelnemers zeer ingrijpende gevolgen. Gelukkig kunnen we terugzien op een geslaagde implementatie. Het jaar is afgesloten met een goed financieel resultaat waardoor het Fonds nu ruimschoots voldoet aan de eisen die de Actuariële Principes Pensioenfondsen (APP) en het nieuwe Financieel ToetsingsKader (nftk) stellen. Algemeen BESTUURSWISSELINGEN Per juni 2006 is de heer Louwers herbenoemd voor een zittingsperiode van zes jaar. Volgens het rooster van aftreden was hij per juni 2006 aftredend en herkiesbaar. Hij was bereid om zijn bestuurslidmaatschap te verlengen. De herbenoeming van de heer Louwers vond plaats door de directie. In augustus 2006 heeft de heer Louwers wegens het accepteren van een functie buiten Thales zijn voorzitterschap neergelegd. De heer Louwers was voorzitter van het bestuur sinds 1 november De heer G.W. van Reenen is op de deelnemersvergadering teruggetreden als bestuurslid en secretaris wegens pensionering. De heer Van Reenen was bestuurslid namens de werknemers sinds Hij is opgevolgd door de heer E.R. Stolp. De heer Stolp zal, conform het rooster van aftreden van de heer Van Reenen, in juni 2008 aftredend en herkiesbaar zijn. De heer A.C. van der Zwet is op de deelnemersvergadering teruggetreden als bestuurslid. Hij is opgevolgd door de heer H.B. Prakken die bestuurslid is namens de Vereniging van (vroeg-) gepensioneerden van Stichting Pensioenfonds Thales Nederland. Rooster van aftredende bestuursleden Aftredend per Aftredende bestuursleden Lid namens juni 2006 A.C. van der Zwet Deelnemers A.H.Th. Louwers Werkgever juni 2008 G.W. van Reenen Deelnemers G.J. Mulders Werkgever juni 2010 P.M. Dekker Deelnemers J.H.M. Besselink Werkgever Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 13

16 Vergadering van deelnemers Op 13 juni 2006 is de deelnemersvergadering gehouden. In deze vergadering is gesproken over de zittingstermijn van bestuursleden namens de gepensioneerden, die onderdeel uitmaakt van een statutenwijziging en over indexatie. Daarnaast is gesproken over het jaarverslag 2005 en de pensioenregeling De jaarrekening 2005 wordt onder voorwaarden goedgekeurd door de deelnemersvergadering. Het reglement pensioenregeling 2006 is goedgekeurd door de deelnemersvergadering. Projectgroepen en commissies BELEGGINGSADVIESCOMMISSIE De beleggingsadviescommissie is vier keer bijeengekomen in Tijdens de vergaderingen worden de beleggingsresultaten doorgesproken met de externe vermogensbeheerders (ING Investment Management respectievelijk BlackRock). Bij de vergaderingen zijn naast bestuursleden en de manager van het Pensioenfonds ook een tweetal externe adviseurs aanwezig. Indien ontwikkelingen daartoe aanleiding geven, worden de vastgestelde beleggingsmandaten voor de vermogensbeheerders bijgesteld. Besluiten over de strategische allocatie en besluiten over duratieverlenging worden door het voltallige bestuur genomen. COMMISSIE PENSION FUND GOVERNANCE In december 2005 heeft de Stichting van de Arbeid (STAR) het rapport Principes voor goed pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) uitgebracht. De betreffende principes zijn in maart 2006 via een Nota van wijziging wettelijk verankerd in de Pensioenwet. Stichting Pensioenfonds Thales Nederland heeft in 2006 een commissie pension fund governance ingesteld die gaat inventariseren hoe de principes geïmplementeerd kunnen worden binnen het Thales Pensioenfonds. De principes hebben betrekking op de organisatie van het Fonds. Er moeten onder andere organen opgericht worden voor verantwoording en intern toezicht. BESTUURSBUREAU Het Bestuursbureau zorgt onder andere voor de voorbereiding en uitvoering van bestuursbesluiten, het monitoren van de voortgang van de verwerking van de pensioenadministratie, beleidsadvisering, rapportage aan het bestuur en waarneming van de dagelijkse gang van zaken. Per 1 juni 2006 is de heer T. Kelder (manager pensioenfonds) gepensioneerd. Hij is opgevolgd door de heer S.G.B. Heemskerk. UITBESTEDING Het bestuur heeft verschillende werkzaamheden uitbesteed. Hewitt Associates Outsourcing B.V. is belast met de pensioen- en uitkeringsadministratie en werkzaamheden op het gebied van actuariële berekeningen. Het beleggen van het vermogen van het Pensioenfonds is in handen van BlackRock (Netherlands) B.V. en ING Investment Management B.V. Voor onafhankelijke vaststelling van de resultaten van vermogensbeheer is de Kasbank gecontracteerd. Adviserend en certificerend actuaris is Watson Wyatt B.V.; om de scheiding tussen advisering te waarborgen, is overeengekomen dat de taken van de adviserend en de certificerend actuaris in persoon zijn gesplitst. 14 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

17 EXTERNE CONTROLE Op verzoek van het bestuur controleert de externe accountant jaarlijks het jaarrekening en de pensioenstaten die naar De Nederlandsche Bank (DNB) worden verstuurd. De externe certificerende actuaris controleert jaarlijks het actuarieel verslag en stelt een actuariële verklaring op. Deze actuaris stelt conform de door DNB uitgevaardigde Actuariële Principes ook een toereikendheidstoets op. REORGANISATIE Bij Thales Nederland B.V. heeft in 2006 een reorganisatie plaatsgevonden. Een kleine 300 deelnemers hebben hierdoor het Fonds verlaten. Zij hebben een premievrije polis ontvangen en kunnen eventueel waardeoverdracht aanvragen bij het aangaan van een nieuw dienstverband. Pensioenbeleid In 2006 is de pensioenregeling aangepast. De aanleiding om de pensioenregeling weer aan te passen, is gelegen in het feit dat de overheid de (fiscale) wetgeving heeft veranderd. Vanaf 2006 zijn premies voor VUT, prepensioen of overbruggingspensioen op het moment dat deze afgedragen worden niet meer vrijgesteld van belastingheffing, althans voor iedereen die geboren is vanaf Bij een ongewijzigde pensioenregeling zouden de kosten van de regeling daarom zeer sterk stijgen. Hierdoor werden ondernemingen en bedrijfstakken in feite gedwongen hun pensioenregeling aan te passen. Het uitgangspunt van sociale partners bij het wijzigen van onze regeling is geweest om de bestaande uitzichten/verwachtingen rond pensioen zoals deze er in 2005 uitzagen, zoveel mogelijk te handhaven, binnen de wettelijke kaders. Het resultaat is een nieuwe regeling waarbij er voor elke leeftijdscategorie mogelijkheden blijven om met een goed pensioen vóór 65 jaar te stoppen met werken. Rekening houdend met de in 2005 bestaande regelingen zijn in de nieuwe regeling vanaf 2006 eigenlijk vier verschillende leeftijdscategorieën te onderscheiden, te weten: medewerkers geboren vanaf 1973; medewerkers geboren van 1953 tot en met 1972; medewerkers geboren van 1950 tot en met 1952; medewerkers geboren vóór Medewerkers geboren vóór houden grotendeels de oude regeling. Ook de andere groepen medewerkers, geboren vanaf 1950, houden in de nieuwe regeling mogelijkheden om, indien gewenst, eerder dan de richtleeftijd van 65 jaar te stoppen met werken, bijvoorbeeld op circa 61 jaar dan wel op 62 jaar. Verder zijn er diverse keuzemogelijkheden. Bijvoorbeeld om eerder te stoppen dan de richtleeftijd dan wordt het pensioen lager. Of de keuze om langer door te werken dan de richtleeftijd, dan wordt het pensioen hoger. Er zijn ook mogelijkheden om met deeltijdpensioen te gaan of een bepaalde pensioensoort uit te ruilen tegen een andere. Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 15

18 De nieuwe regeling zoals deze in het voorgaande is toegelicht, is in 2006 door het bestuur vastgelegd in een nieuw reglement. Naast informatie door middel van algemene voorlichtingsessies zijn mensen in het najaar van 2006 persoonlijk geïnformeerd over de nieuwe pensioenregeling en zijn de wijzigingen in de pensioenadministratie verwerkt. Indexatiebeleid In 2006 is de indexatie vastgesteld op 80% van de indexatiegrondslag in verband met de financiële positie van het Fonds en gezien de indexatie van PME. Voor de middelloonregeling resulteerde dit in een aanpassingspercentage per 1 januari 2006 van 1,41% voor de actieve deelnemers en 1,10% voor de niet-actieve deelnemers. Voor de gepensioneerden in de eindloonregeling leidde dit tot een aanpassingspercentage van 1,47% per 1 april 2006 voor alle ingegane pensioenen. Communicatiebeleid Er zijn door het bestuursbureau presentaties gehouden voor de deelnemers over de nieuwe pensioenregeling. Ook zijn in dit kader zogenoemde conversieoverzichten verzonden, waarin individueel te zien was welke consequenties de overgang naar de nieuwe regeling heeft. Tevens streeft het Fonds ernaar om inzicht te geven in de persoonlijke pensioensituatie, niet alleen door middel van het pensioenoverzicht dat is opgenomen in het Persoonlijk Overzicht Inkomen en Voorzieningen van Thales Nederland B.V., maar ook door het aanbieden van een pensioenplanner via internet. Financieel beleid Voor het jaar 2006 heeft het bestuur besloten de premie te handhaven op 25 procent van de pensioengrondslag. De indexering van ingegane pensioenen en opgebouwde pensioenen is voorwaardelijk. De voorwaardelijke indexering wordt gefinancierd uit overrendementen. Het bestuur beslist jaarlijks in hoeverre pensioenrechten en pensioenaanspraken worden aangepast. Voor de voorwaardelijke indexering is geen bestemmingsreserve gevormd en wordt geen premie betaald. Toezicht Aan het begin van het jaar 2006 was de aanwezige dekkingsgraad (=vermogen gedeeld door de voorziening pensioenverplichtingen) van het Fonds gelijk aan de benodigde dekkingsgraad. Het Fonds zat dus net op de grens van uit herstel zijn. Over de voorgaande jaren had het Fonds een herstelplan ingediend bij de toezichthouder, De Nederlandsche Bank (DNB). Ultimo 2006 bevond het Fonds zich niet meer in een fase van reservetekort (zowel op basis van APP als op basis van FTK-richtlijnen) en is het Fonds dus uit herstel. Dit is gerapporteerd aan DNB. 16 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

19 Beleggingsbeleid en resultaten TERUGBLIK De wereldwijde aandelenmarkten begonnen sterk in De markten werden gedreven door positieve economische data en een voortzetting van de winstgroei van bedrijven. Tegen deze achtergrond leken aandelen juist geprijsd en obligaties duur. Aan de aandelenrally kwam in mei abrupt een eind nadat de inflatiecijfers in de VS hoger waren dan verwacht. De angst dat het Amerikaanse stelsel van centrale banken zou besluiten tot verdere renteverhogingen om de inflatie in te dammen, leidde tot een scherpe correctie op de aandelenmarkten. Na deze correctie nam de volatiliteit op de beurzen langzaam af. De zorgen over inflatie namen af en in de plaats daarvan verschoof de aandacht naar de afnemende economische groei in de VS, veroorzaakt door een afkoelende huizenmarkt, en de implicaties hiervan voor de wereldwijde economische groei. Maar hoewel de markten steeds meer bewijs vonden voor de afkoelende huizenmarkt, bleek dit weinig invloed te hebben op andere sectoren. Vooral de consumentenbestedingen bleven goed op peil. Wereldwijd waren de resultaten op de aandelenmarkten zeer goed, mits de Europese belegger het valutarisico in de portefeuille had afgedekt. De stijging bedroeg in Europa ruim 19%, in het Verre Oosten in dollars ruim 32%, terwijl het resultaat in de Verenigde Staten boven 14% uitkwam. De aandelenmarkten in Japan bleven na de sterke stijging van vorig jaar nu ruim achter met een resultaat van meer dan 7% gemeten in Japanse yen. In de obligatiemarkten steeg de US 10-jaars Treasury yield in de eerste helft van De rentecurve was het grootste deel van deze periode invers. Ook in Europa en Japan steeg de rente na indicaties van de centrale banken dat verdere renteverhogingen wellicht noodzakelijk waren om de vraag in te perken en inflatie de kop in te drukken. De obligatiemarkten stegen weer, nadat de markten lagere inflatiecijfers verwachtten door de afnemende economische groei en dalende grondstoffenprijzen. In de laatste maand van het jaar draaide deze trend weer en eindigden de obligatiemarkten in mineur. In de valutamarkten deprecieerden de Amerikaanse dollar en Japanse yen ten opzichte van de Euro en Britse pond. De Amerikaanse dollar had vooral te lijden van het grote handelstekort en de afnemende economische groei, terwijl de Euro nog profiteerde van het vooruitzicht van verdere renteverhogingen. In de grondstoffenmarkten steeg de olieprijs in de eerste helft van het jaar. Vooral zorgen over de olieproductie in Nigeria en het Midden-Oosten en de discussie over het nucleaire programma van Iran waren hier debet aan. Nadat de spanning in het Midden- Oosten afnam en het orkaanseizoen mild bleek, daalde de olieprijs in snel tempo. Aan het einde van het jaar besloot de OPEC tot een productieverlaging om een bodem onder de olieprijs te leggen. De prijzen van metalen bereikten dit jaar recordhoogten maar daalden in de tweede helft van het jaar vanwege zorgen over de vraag door de afnemende economische groei. Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 17

20 PORTEFEUILLE PENSIOENFONDS THALES Aan het einde van het vierde kwartaal 2006 was 37,5% van de door ING Investment Management en BlackRock beheerde portefeuille belegd in aandelen en 51,8% in vastrentende waarden. De weging van indirect onroerend goed in de portefeuille was 9,8%. De positie in liquiditeiten bedroeg 0,9%. RENDEMENT Het totaalrendement van de portefeuille over heel 2006 kwam uit op 7,20%, tegenover 7,29% voor de interne benchmark (zie bijlage A voor gehanteerde benchmark). Aandelen noteerden een winst van 13,30%, de interne benchmark 13,93%. De portefeuille van vastrentende waarden behaalde een rendement van -/- 2,52%, de interne benchmark -/- 2,40%. Indirect onroerend goed liet een bovengemiddeld rendement zien van 53,92%, tegenover 50,60% voor de interne benchmark. De strategische verdeling van de portefeuille volgens het beleggingsbeleid is voor aandelen 36%, voor vastrentende waarde 56% en voor onroerend goed 8%. Gedurende het jaar 2006 heeft het strategisch beleggingsbeleid van het Fonds geen wijziging ondergaan. De relatieve overweging van onroerend goed ten opzichte van het strategische gewicht is volledig veroorzaakt door het feit dat onroerend goed een veel beter rendement heeft behaald dan aandelen en vastrentende waarden. De onderweging van vastrentende waarden ten opzichte van de strategische weging is geheel toe te schrijven aan het negatieve absolute rendement en het negatieve relatieve rendement ten opzichte van aandelen en onroerend goed. Anticiperend op het Financieel ToetsingsKader (FTK) is het renterisico deels afgedekt door de looptijden van de verplichtingen en de beleggingen meer op elkaar af te stemmen. Hiertoe wordt er binnen het vastrentende deel van de beleggingsportefeuille gestuurd op een gemiddelde looptijd (duratie) van 12,37 jaar. Er worden momenteel geen derivaten gebruikt om het renterisico af te dekken. Er wordt gebruikgemaakt van de volgende derivaten voor de volgende doeleinden: Strategisch dekt het Fonds 50% van zijn valutarisico in de Amerikaanse dollar, Britse pond en Japanse yen af. Daartoe wordt gebruik gemaakt van zogeheten Forex contracten. Binnen de door het Fonds geformuleerde richtlijnen wordt er een zogeheten tactisch asset allocatiebeleid uitgevoerd. Voor de invulling van dit beleid worden futures in gezet, zowel obligatiefutures als futures op aandelenindices. 18 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

21 Het (totaal direct en indirect) beleggingsresultaat van k Euro dat is gerealiseerd in 2006 is in onderstaande tabel gespecificeerd en naast de vergelijkende cijfers 2005 gezet: TOTAAL RENDEMENT BELEGD VERMOGEN NAAR CATEGORIE (IN DUIZENDEN EURO S) 31 DECEMBER DECEMBER 2005 Absoluut Als % van gemiddeld belegd vermogen Absoluut Als % van gemiddeld belegd vermogen Euro % Euro % Onroerendgoedfondsen % % Aandelen % % Vastrentende waarden -/ /- 2.5% % Liquide middelen / treasury / Totaal rendement % % Kosten vermogensbeheer -/ /- 756 TOTAAL RENDEMENT BELEGD VERMOGEN De dekkingsgraad van het Fonds op basis van APP bedraagt ultimo ,8% (2005: 124,3%). Volgens de FTK-normen van de toezichthouder DNB bedraagt de dekkingsgraad ultimo ,9%. De volgens FTK-normen benodigde dekkingsgraad bedraagt ultimo ,9%. Het pensioenvermogen is gestegen van 637,1 miljoen Euro naar 686,3 miljoen Euro. Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 19

22 OVERZICHT VAN DE ANALYSE VAN HET RESULTAAT NAAR WINST- EN VERLIESBRON (IN DUIZENDEN EURO S) Premies Premiekorting - - Beleggingen Indexatie -/ Wijziging marktrente / Sterfte 207 -/- 288 Kosten -/ /- 21 Arbeidsongeschiktheid -/- 32 -/- 757 Aanpassing reserveringsgrondslagen - - Mutaties 955 -/- 236 Diversen -/ / Mutaties VVO-regeling - - TOTAAL RESULTAAT In de beleggingen is een bedrag van 1.042k Euro opgenomen voor toekenning minimumpensioen 20 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

23 Ontwikkelingen op pensioengebied NIEUWE ZORGVERZEKERINGSWET (ZVW) Per 1 januari 2006 is de Zvw ingevoerd ter vervanging van de Ziekenfondswet en de particuliere ziektekostenverzekeringen. Alle verzekerden hebben recht op een basispakket vergoedingen, terwijl daarnaast nog aanvullende verzekeringen kunnen worden afgesloten. Voor pensioenfondsen heeft de invoering van de Zvw tot gevolg dat met ingang van 2006 bij iedere in Nederland wonende gepensioneerde 4,4% van het (gemaximeerde) pensioen moet worden ingehouden. Over de AOW-uitkering wordt 6,5% Zvw-premie ingehouden. Alle verzekerden ouder dan 18 jaar betalen daarnaast nog een nominale premie. De inhouding van de Zvw-premie (inclusief de AWBZ- en de nominale premie) op de pensioenen van de in het buitenland (EU- of EER- of ander verdragsland) wonende gepensioneerden zou met ingang van april 2006 door de pensioenfondsen overgenomen moeten worden van het CVZ (College voor Zorgverzekeringen). Overigens hebben groepen van in het buitenland wonende gepensioneerden protest aangetekend tegen de in hun ogen onrechtvaardige inhoudingen. Na een uitspraak hierover van de rechter zijn de inhoudingen bijgesteld. De nieuwe inhouding geldt met terugwerkende kracht tot 1 januari De buitenlandse gepensioneerden / uitkeringsgerechtigden in een land met weinig of goedkope zorg in het pakket gaan minder bijdrage betalen. De tot nu toe te veel betaalde bijdrage wordt verrekend met de nog niet ingehouden bijdragen over de maanden januari, februari en maart In IJsland, Ierland en Noorwegen gaan de gepensioneerden / uitkeringsgerechtigden meer voor hun zorgpakket betalen. De bijdrage die zij te weinig hebben betaald, hoeft niet met terugwerkende kracht te worden betaald. CVZ informeert gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden in het buitenland persoonlijk over de nieuwe bijdrage en over de verrekening van te veel of te weinig ingehouden bijdragen. BESLUIT MINIMUMBEDRAG EIGEN VERMOGEN Op 8 februari 2006 zijn de wijziging van de Pensioen- en spaarfondsenwet in verband met de pensioenfondsenrichtlijn en het bijbehorende Besluit minimumbedrag eigen vermogen pensioenfondsen in werking getreden. Indien een ondernemingspensioenfonds, bedrijfstakpensioenfonds of beroepspensioenfondsen niet volledig is herverzekerd, zijn deze wijzigingen van toepassing. In het besluit worden de vermogensbestanddelen opgesomd die mogen worden meegeteld bij het vaststellen van de omvang van het eigen vermogen. Het besluit geeft bovendien nadere eisen waaraan achtergestelde leningen moeten voldoen om meegeteld te mogen worden bij de bepaling van het eigen vermogen. Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 21

24 NIEUWE FINANCIËLE TOETSINGSKADER (NFTK) De verplichte invoering werd in 2006 uitgesteld tot 1 januari Het was wel mogelijk om in 2006 op vrijwillige basis nftk toe te passen. Belangrijke onderdelen van nftk zijn: De voorziening pensioenverplichtingen dient op marktwaarde te worden bepaald, dat wil zeggen rekening houdend met de actuele rentetermijnstructuur, de voorzienbare sterftetrend en de actuele excassokosten. Voor voorwaardelijke pensioentoezeggingen, zoals voorwaardelijke indexatie, behoeft niet te worden gereserveerd. Er dient een kostendekkende premie te worden betaald. Er wordt een zekerheidsmaat gesteld van 97,5%. Hiermee wordt voorkomen dat het fonds binnen één jaar beschikt over minder middelen dan de hoogte van de technische voorzieningen voor de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenovereenkomst. Er geldt een hersteltermijn van 15 jaar indien de dekkingsgraad zakt onder het vereiste percentage. De dekkingsgraad voor een standaardfonds bedraagt 130%. De hersteltermijn voor het geval dat de dekkingsgraad onder de 105% zakt, is inmiddels aangepast van een jaar naar drie jaar. NIEUWE PENSIOENWET (PW) Per 1 januari 2007 vervangt de Pensioenwet de sinds 1954 daterende Pensioen- en spaarfondsenwet. Belangrijke onderdelen van de nieuwe wet zijn: de pensioenovereenkomst tussen werknemer en werkgever, die de huidige pensioentoezegging vervangt; de uitvoeringsovereenkomst, die de huidige financieringsovereenkomst vervangt; de formulering van het toeslagbeleid; de procedures bij vermogenstekorten, dan wel overschotten; de informatieverstrekking; de minimumtoetredingsleeftijd die niet boven 21 jaar mag liggen; de zorgplicht in geval van beleggingsvrijheid bij deelnemers; de mogelijkheid tot afkoop van kleine pensioenen bij einde deelnemerschap (premierestitutie bij een deelname aan de pensioenregeling van minder dan één jaar is niet meer toegestaan.); het nftk; de wettelijke verankering van de principes voor goed pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance). Sommige wijzigingen uit de nieuwe Pensioenwet moeten per 1 januari 2007 zijn geïmplementeerd, andere wijzigingen per 1 januari Stichting Pensioenfonds Thales Nederland is op dit moment bezig met deze implementaties. 22 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

25 PENSION FUND GOVERNANCE Pension Fund Governance betreft zorgvuldig bestuur, intern toezicht, verantwoording, deskundigheid, openheid en communicatie. Deze omschrijving vormde het vertrekpunt voor de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur die op 16 december 2005 door de STAR zijn uitgebracht. De principes bevatten naast een inleidend deel, 4 rubrieken: 1. Bestuur Het gaat hierbij om zaken als samenstelling, transparantie, openheid, communicatie, deskundigheid en functioneren. Er dient daarom een interne klachten- en geschillenprocedure te komen en de statuten dienen aan te geven hoe slecht functionerende bestuursleden kunnen worden geschorst of ontslagen. 2. Verantwoording Er dient een verantwoordingsorgaan gevormd te worden waarin deelnemers, gepensioneerden en werkgever participeren. 3. Intern toezicht Er dient een vorm van intern toezicht te worden gekozen uit de vier mogelijkheden die de principes bieden. 4. Rechtstreeks verzekerde regelingen Ook deze vallen onder de reikwijdte van de principes met op de eigen situatie toegespitste bepalingen. De principes zijn met ingang van 1 januari 2006 van kracht geworden. De implementatie van de principes bij de pensioenfondsen zal begin 2008 worden geëvalueerd. De principes zijn per 1 januari 2007 wettelijk verankerd in de Pensioenwet (PW). Stichting Pensioenfonds Thales Nederland heeft in 2006 een commissie ingesteld, die gaat inventariseren hoe de principes kunnen worden geïmplementeerd binnen het Thales Pensioenfonds. MEDEZEGGENSCHAPSCONVENANT Het tweede medezeggenschapsconvenant, gesloten tussen de STAR en het CSO (ouderenorganisaties) en gericht op bevordering van de medezeggenschap van gepensioneerden bij de uitvoering van pensioenregelingen, zou tot 2007 lopen. Inmiddels is in het kader van de principes van goed pensioenfondsbestuur besloten het convenant met één jaar te verlengen. De evaluatie van het convenant zal nu plaatsvinden samen met die van de implementatie van de principes. Uit een tussentijdse quick-scan medio 2005 is gebleken dat de toepassing van de convenantbepalingen nog niet op het beoogde niveau is. Op verzoek van de Stichting van de Arbeid en het CSO is bij Nota van wijziging de strekking van het tweede medezeggenschapsconvenant eveneens in de Pensioenwet opgenomen. Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 23

26 UNIFORM PENSIOENOVERZICHT In oktober 2005 is het Uniform Pensioenoverzicht publiekelijk gelanceerd. Het Verbond van Verzekeraars en de koepelorganisaties VB en Opf hebben een convenant getekend waarin zij hebben afgesproken zich te zullen inspannen om hun leden dit Uniform Pensioenoverzicht met ingang van 2007 te zullen laten invoeren. Ook het Uniform Pensioenoverzicht heeft een verankering gekregen in de Pensioenwet. Stichting Pensioenfonds Thales Nederland zal het Uniform Pensioenoverzicht vanaf 2007 gaan toepassen. 15-JAARS FINANCIERING Het Uitvoeringsbesluit pensioenaspecten Sociaal Akkoord 2004 maakt het mogelijk een pensioentoezegging te doen, waarbij de affinanciering van de toegezegde aanspraken binnen een maximale periode van 15 jaar, of de eerder pensioendatum kan plaatsvinden. Voorwaarde is dat er in het verleden minder pensioenaanspraken zijn opgebouwd dan op basis van hoofdstuk IIB van de Wet op de Loonbelasting 1964 is toegestaan. Er zijn eisen gesteld aan de communicatie over deze pensioenaanspraken, omdat er door deze manier van financieren een uitzondering gemaakt wordt op de hoofdregel. Wettelijk is een disclaimer voorgeschreven, die bij de (jaarlijkse) informatieverstrekking moet worden gebruikt. Het voorwaardelijke pensioen bij Stichting Pensioenfonds Thales Nederland is een dergelijk pensioen. BEËINDIGING FVP-BIJDRAGEREGELING Het bestuur van de Stichting FVP heeft in november 2005 besloten dat werknemers die op of na 1 januari 2008 WW-gerechtigd worden, niet meer in aanmerking komen voor een FVP-bijdrage. In december 2006 heeft het FVP-bestuur, op basis van de goede beleggingsresultaten, besloten deze periode te verlengen tot 1 januari Tot die datum zal de FVP-regeling in principe ongewijzigd worden uitgevoerd, maar harde garanties worden niet gegeven. DE NEDERLANDSCHE BANK (DNB) PRESENTEERT DE NIEUWE KWARTAALRAPPORTAGE In overleg met de pensioenkoepels heeft DNB een nieuw rapportagekader ontwikkeld dat aansluit op het Financieel Toetsingskader (FTK) onder de nieuwe Pensioenwet. De nieuwe kwartaalrapportage is uitgebreider dan de huidige kwartaalrapportage beleggingen. Zo wordt geïnformeerd over de dekkingsgraad, premie, evaluatie herstelplan en kenmerken van de pensioenregeling. De rapportage moet binnen 30 werkdagen na afloop van het kwartaal geschieden. De eerste volledige kwartaalrapportage zal formeel plaats moeten vinden over het eerste kwartaal van DNB wil echter een aantal gegevens op best effort-basis al over het vierde kwartaal van 2006 ontvangen. Stichting Pensioenfonds Thales Nederland heeft deze rapportage over het vierde kwartaal 2006 opgestuurd naar DNB. 24 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

27 Vooruitzichten Per 1 januari 2007 wordt de nieuwe Pensioenwet van kracht; het Financieel Toetsingskader (FTK) maakt hier onderdeel van uit. Belangrijk verschil met de situatie in 2006 en voorgaande jaren is dat de verplichtingen nu bepaald zijn op basis van marktwaarde, dat wil zeggen rekening houdend met de actuele rentetermijnstructuur, de voorzienbare sterftetrend en de actuele excassokosten, in plaats van tegen een vaste rekenrente. Wijzigingen in de rentetermijnstructuur zullen dus sterker van invloed zijn op de financiële positie c.q. de dekkingsgraad van het pensioenfonds. Deze en andere wijzigingen die voortvloeien uit de nieuwe Pensioenwet zullen in 2007, en waar van toepassing in 2008, geïmplementeerd worden. Anticiperend op het FTK is in 2005 de duratie van de vastrentende beleggingen verlengd teneinde deze meer af te stemmen op de duratie van de verplichtingen. In 2007 zal het bestuur bezien in hoeverre er verdere maatregelen nodig zijn om het renterisico af te dekken. Er zijn plannen om een deel van de bedrijfsactiviteiten van Thales Nederland B.V. te outsourcen. Het gaat hierbij om de mechanische- en electronica activiteiten. Als deze outsourcing zijn beslag krijgt dan zal deze naar verwachting effect hebben op de premieinkomsten en voorziening pensioenverplichtingen. Daarnaast zullen in 2007 de principes van goed pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) geïmplementeerd worden. Meer informatie hierover vindt u in de paragraaf Ontwikkelingen op pensioengebied. Hengelo, 18 april 2007 Bestuur Stichting Pensioenfonds Thales Nederland Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 25

28 BALANS PER 31 DECEMBER 2006 Na voorgestelde bestemming saldo baten en lasten (IN DUIZENDEN EURO S) ACTIVA Toelichting BELEGGINGEN (INCL. DERIVATEN) Onroerendgoedfondsen 7,12, Aandelen 5,12, Vastrentende waarden 6,12, VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA Premies Overige vorderingen 13, LIQUIDE MIDDELEN À LA CARTE FONDS TOTAAL ACTIVA Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

29 (IN DUIZENDEN EURO S) PASSIVA Toelichting STICHTINGSKAPITAAL EN RESERVES Beleggingsreserve Algemene reserve Bestemmingsreserve Reserve grondslagwijziging VVO-ers Totaal reserves VOORZIENINGEN Pensioenverplichtingen 9,17, SCHULDEN OP KORTE TERMIJN EN OVERLOPENDE PASSIVA VERPLICHTINGEN PREPENSIONERINGS- FONDSEN TOTAAL PASSIVA Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 27

30 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2006 (IN DUIZENDEN EURO S) BATEN Toelichting Bijdragen van werkgever en werknemers 10,21, Waardeoverdrachten Directe beleggingsopbrengsten 10,21, Indirecte beleggingsopbrengsten Overige baten Onttrekking reserve Grondslagwijziging VVO-ers Totaal baten LASTEN Toevoeging voorziening pensioenverplichtingen 17, Pensioenuitkeringen Waardeoverdrachten Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Dotatie reserve Grondslagwijziging VVO-ers Totaal lasten TOTAAL JAARRESULTAAT BESTEMMING SALDO BATEN EN LASTEN Toevoeging aan beleggingsreserve Toevoeging aan algemene reserve TOTAAL JAARRESULTAAT Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

31 KASSTROOMOVERZICHT 2006 (IN DUIZENDEN EURO S) KASSTROMEN UIT PENSIOENUITVOERINGSACTIVITEITEN Bijdragen van werkgever en werknemer Ontvangsten wegens overgenomen verplichtingen Uitgaven wegens overgedragen verplichtingen -/- 61 -/ Uitgekeerde pensioenen -/ / Pensioenuitvoerings- en administratiekosten -/ / Mutaties vorderingen/schulden TOTAAL KASSTROMEN UIT BELEGGINGSACTIVITEITEN Directe beleggingsopbrengsten Kosten vermogensbeheer -/ /- 756 Verkopen en aflossingen van beleggingen Aankoop beleggingen -/ / Overige baten Valutakoersverschillen / Mutaties vorderingen/schulden -/ / TOTAAL -/ / TOENAME / AFNAME LIQUIDE MIDDELEN / SALDO BEGIN BOEKJAAR SALDO EINDE BOEKJAAR Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 29

32 TOELICHTING BEHORENDE TOT DE JAARREKENING 2006 TOELICHTING WAARDERINGS- EN BEREKENINGSGRONDSLAGEN 1. STATUTAIR DOEL De Stichting heeft ten doel het uitkeren van pensioenen en ondersteuningen aan het personeel van Thales Nederland B.V. en aan de nagelaten betrekkingen van dat personeel. Eén en ander in de gevallen en onder de voorwaarden als nader geregeld in het pensioenreglement. 2. ALGEMEEN De jaarrekening is opgesteld volgens de voorschriften die zijn vastgelegd in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, in het bijzonder, Richtlijn 610 Pensioenfondsen. De beleggingen in aandelen, vastrentende waarden, onroerendgoedfondsen en derivaten worden tegen de actuele waarde per balansdatum in de balans opgenomen. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de rekening van baten en lasten opgenomen. Liquide middelen en de diverse vorderingen en schulden worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor zover noodzakelijk is een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Alle bedragen worden vermeld in duizenden Euro s en alle baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop deze betrekking hebben. 3. SCHATTINGEN De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren, die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. 4 VREEMDE VALUTA Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar de rapporteringsvaluta euro tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. 30 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland

33 Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. De koers per balansdatum staat per vreemde valuta in onderstaande tabel weergegeven. 31 DECEMBER DECEMBER 2005 USD 0, ,84777 JPY 0, ,00718 GBP 1, ,45539 Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen, worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen voor dat soort beleggingen. 5. AANDELEN EN CONVERTEERBARE OBLIGATIES Beleggingen in aandelen en converteerbare obligaties worden gewaardeerd tegen beurswaarde. 6. VASTRENTENDE WAARDEN Vastrentende waarden worden gewaardeerd tegen beurskoers. De opgelopen rente over vastrentende waarden is afzonderlijk op de balans gepresenteerd als onderdeel van de vorderingen. 7 ONROERENDGOEDFONDSEN Beleggingen in onroerendgoedfondsen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. 8. FINANCIËLE DERIVATEN Financiële derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten de relevante marktnotering of, als die er niet is, de waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen. Derivaten die specifiek voor één beleggingscategorie zijn afgesloten, worden verantwoord onder de specifieke beleggingscategorie. Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 31

34 9. VOORZIENING PENSIOENVERPLICHTINGEN De voorziening pensioenverplichtingen is de contante waarde van alle ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken van pensioenen op basis van de actuariële grondslagen van de Stichting. De actuariële grondslagen zoals vastgelegd in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota zijn met name: Een rekenrente van maximaal 4%; de voorziening is overeenkomstig de actuariële principes pensioenfondsen berekend op een rekenrente van maximaal 4%, de rekenrente ultimo 2005 was 3.71% gelijk aan de marktrente. Eind 2006 is deze gestegen naar 4.27%. Sterftetafels: - gehele bevolking mannen met 2 jaar leeftijdsterugstelling; - gehele bevolking vrouwen met 2 jaar leeftijdsterugstelling. Niet-ingegaan wezenpensioen 5% van de voorziening van niet-ingegaan partnerpensioen voor nog niet gepensioneerde deelnemers. Deelnemers worden geacht een partner te hebben. Voor latente pensioenverplichtingen jegens partners van (gewezen) deelnemers wordt het leeftijdsverschil tussen man en vrouw op drie jaar gesteld. Er is geen kostenopslag opgenomen in de voorziening. Bij de bepaling van de VPV is geen rekening gehouden met indexaties na 31 december De methode voor de berekening van de pensioenverplichtingen is zodanig toegepast dat er geen sprake is van een financieringsachterstand. 10. OMZET Onder de omzet van het Fonds wordt verstaan het totaal van premie-inkomsten en de directe beleggingsopbrengsten. 11. KASSTROOMOVERZICHT Het kasstroomoverzicht is conform de indirecte methode opgesteld. Dit houdt in dat alle ontvangsten en uitgaven ook als zodanig worden gepresenteerd. Onderscheid wordt gemaakt tussen kasstromen uit pensioenuitvoeringsactiviteiten en beleggingsactiviteiten. 32 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds Thales Nederland