In de verlenging. Naar idee en op initiatief van: Ineke Delies, lector Duurzame innovatie in

Transcriptie

1 p p p p In de verlenging Terugblik op de eerste termijn en vooruitblik op de tweede termijn van het dubbellectoraat Duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie, o.l.v. dr.ineke Delies Naar idee en op initiatief van: Ineke Delies, lector Duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie, Alfa-college & Stenden Hogeschool Samenstelling en redactie: Kirsten Otten, Groningen p Concept en ontwerp: PeopleLikeFrank.nl, Gijs Bekenkamp en Dion ten Heggeler, Groningen p Drukwerk: Kempers waterloos offset, Aalten p p initiatief van: en redactie: twerp: Ineke Delies, lector Duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie, Alfa-college & Stenden Hogeschool Kirsten Otten, Groningen People Like Frank, Gijs Bekenkamp en Dion ten Heggeler, Groningen Kempers waterloos offset, Aalten Emmen, 2013 \\ Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere manier dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de makers. p \\ Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van, microfilm of op welke andere manier dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. p

2 In de Verlenging Inhoud p.05 Voorwoord p.06 H.1 Inleiding p.07 H.2 Doelstellingen, werkterrein en visie p Plaats in de organisatie en werkterrein Een complex domein Strategische relaties Preferente relaties met de regio s en andere Schools van de twee onderwijsinstellingen Onderzoekseenheden en Kenniskring Verbinding met Sectorplan Noord Verbinding met het wetenschappelijk onderwijs p Visie op de plaats van het lectoraat in haar omgeving Plaats binnen het werkveld Plaats binnen de onderzoekswereld Plaats binnen het onderwijs p.14 H.3 Inrichting en werkwijze p Werkwijze De Kenniskring en Multidisciplinaire Ketens Samenwerkingsformat p Onderzoeksagenda en -methodiek Onderzoeksmethodiek en setting p Financiering Basisfinanciering Projectenfinanciering p.18 H.4 Terugblik op de eerste periode p Opvallende prestaties Juiste speerpunten Real-life learning mbo en hbo Afstemming Alfa-college en Stenden Hogeschool Diverse tempi bij kerntaken p Leerervaringen Bron van innovatie Corporate Marketing, communicatie en PR onvoldoende benut Euregio onderbelicht Middenmanagement moeizaam in positie te krijgen p.22 H.5 Resultaten eerste lectoraatsperiode p Kwantitatieve resultaten p Kwalitatieve resultaten p.24 H.6 Ambities en plan voor de tweede lectoraats periode p Meerjarenplan p.26 H.7 Wat is er al gedaan, wat gaan we doen p De tweede lectoraatsperiode versus de eerste p Werk in uitvoering Bijlagen Netwerken Partners uit bedrijven en overheden

3 In de Verlenging Voorwoord In de zomer van 2012 kwam de toekomst van dit lectoraat aan de orde in een van de halfjaarlijkse voortgangsgesprekken die ik had met mijn opdrachtgevers: Christien de Graaff, lid College van Bestuur Alfa-college en Klaas Wybo van der Hoek, lid College van Bestuur Stenden Hogeschool. Elk lectoraat in Nederland is immers eindig en heeft in principe een tijdelijke opdracht: met inzet van de expertise van de lector aanjagen van onderzoek, onderwijsinnovatie en kennisdeling binnen de hogeschool/het ROC op thema s die deel uitmaken van de strategische meerjaren-agenda van beide instellingen. In 2009 ben ik geïnstalleerd als lector en in 2012 zou ik dus weer af moeten treden. Maar als de opdrachtgevers vinden dat er nog een lectoraatsperiode aan vast geplakt moet worden, dan kan dat! U zult begrijpen dat dat gesprek in juni 2012 een mooi gesprek was. We waren eensgezind en hadden alle drie de wens om door te gaan met dit lectoraat. Het onderwerp was nog steeds zeer actueel: samenwerking tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven door regionaal co-makership. De gekozen thema s waren in 2012 wellicht actueler dan ooit: Zorg&Wonen de oudere mens die langer thuis blijft wonen, en Toerisme/Vrije Tijd de toerist die in de regio komt en blijft. De partners uit het bedrijfsleven waren en zijn trouw en zeer actief betrokken. Naast voorlopers meldden zich meer en meer volgers aan uit het MKB. We hebben een uitzonderlijk actieve, sterke en kleurrijke Kenniskring die Practice what you preach hoog in het vaandel heeft staan en zo een (h)erkende expertgroep geworden is. We hebben betrokken en leergierige docenten en studenten aan ons weten te verbinden en we zitten in het hart van innovaties binnen het beroepsonderwijs: een leven-lang-leren, nieuwe combi s van Leren&Werken (denk aan de InnovatieWerk- Plaatsen die we in toenemende mate samen met onze partners uit de bedrijven en brancheorganisaties vormgeven), formeel en informeel leren, real-life learning, regionale, nationale en internationale projecten enzovoort. Er is veel ontwikkeld. Dat kunt u lezen in deze uitgave en er is nog veel meer te ontwikkelen. Onze core-business is in essentie het leren en het verwerven/ toepassen van kennis en kunde. Vooral als dat zich afspeelt op innovatiethema s die per definitie in dynamisch zijn, is dat niet altijd even vlot te realiseren. Dat vraagt tijd, geduld en doorzettingsvermogen. Dit heeft de beide Colleges van Bestuur doen besluiten tot nogmaals een volle periode van vier jaar en die even sterk te blijven financieren. Daarna moest ik wel een uitermate uitgebreid en formeel Verlengingsformat invullen en zo officieel een aanvraag tot verlenging doen. Dat formele document hebben we vertaald naar een publieksversie voor onze partners. Dit boekje heeft u nu in handen. Het is op 6 juni 2013 tijdens de eerste Zomerschouw gepresenteerd aan al onze partners; aan u dus. U bent voor ons onmisbaar, want co-makership is moeilijk maar mooi en noodzakelijkerwijs wederzijds. Ineke Delies, lector

4 p.6 In de Verlenging In de Verlenging p.7 H.1 Inleiding De Stenden Hogeschool en het Alfa-college: twee grote onderwijsinstellingen met vestigingen in voornamelijk de drie noordelijke provinciën. Het dubbellectoraat van lector dr. Ineke Delies is verbonden aan deze beide onderwijsinstellingen en focust zich op de provincie Drenthe, en daarbinnen op de regio s rondom Emmen en Hoogeveen. Juist daar willen beide onderwijsinstellingen hun verbinding met de regionale partners versterken. Wij de twee instellingen en dit lectoraat zijn trots op onze verbinding met deze regio s en willen daar het beste uit halen. Voor studenten, voor docenten én voor de regionale economie. Om dat te bereiken moet het onderwijs innoveren in samenwerking met bedrijven uit de regio. Dat heet in vaktermen: Verankeren in de regio, door duurzaam samen te werken met het bedrijfsleven op het gebied van kennisinnovaties in de regionale kenniseconomie. Dat gaat niet zomaar van de ene dag op de andere, daar heb je mensen en tijd voor nodig. De tijd: dat zijn de afgelopen en de komende vier jaar. Want er is al heel veel bereikt, maar er is ook nog heel veel te doen. De mensen: dat zijn wij, de mensen van het lectoraat van Ineke Delies en alle betrokken partners in diverse netwerken. Onder onze vleugels ontstaan nieuwe combinaties van leren en werken, van disciplines en van onderwijsniveaus. Door ongewone verbanden te leggen ontstaan de mooiste innovaties, die de economie van de regio versterken en het onderwijs verbeteren! Welke samenwerkingsformule het meest geschikt is voor die combinaties en op welke manier die tot welke kennisinnovaties leiden, dát is de centrale onderzoeksvraag. Naast een centrale vraag (zie p. 16), is er ook een groot aantal decentrale vragen losgekomen uit het bedrijfsleven uit de regio (zie p. 17). Bedrijven zagen en zien meer en meer kansen om studenten (en docenten) te betrekken bij onderzoek naar en innovatie in hun bedrijven. Dus zo zijn er een centrale onderzoeksagenda en een decentrale onderzoeksagenda, gezamenlijk een groot onderzoeksterrein. Een onderzoeksterrein bovendien dat tijd nodig heeft. Want elkaar leren kennen kost tijd; kennis verwerven en samen ontwikkelen ook. We beschouwen de resultaten van de eerste lectoraatsperiode daarom als een eerste stand van zaken, waarbij we verwachten dat naarmate we langer samenwerken en meer oefenen met de formule in de bedrijven en het onderwijs, we kwantitatief en kwalitatief meer resultaat zien. Dat gekoppeld aan het complexe karakter van de samenwerkingsrelaties, maakt dat dit een terrein in beweging is, waar praktijkonderzoek actieonderzoek is, participerend en longitudinaal. Visie binnen het lectoraat op innovatie 1. Kennisinnovatie is relationeel: elkaar kennen en vertrouwen is de basis. 2. Innovaties komen door nieuwe combinaties van oude of reeds bestaande items en zijn diagonaal. 3. Kennisinnovatie is grensoverschrijdend, multidisciplinair en multi-level. 4. Nieuwe samenhangen worden ontdekt door generalisatie en niet door specialisatie. 5. (Samenwerking op) kennisinnovatie is duurzaam. 6. Innovatie is reflectie. Een eerdere uitgave van dit lectoraat heet Halverwege. Hierin wordt de stand van de samenwerking halverwege de eerste lectoraatsperiode gepresenteerd. Later bleek dat we niet halverwege, maar op een kwart van het lectoraat zaten! In de zomer van 2012 besluiten de Colleges van Bestuur (CvB s) van het Alfa-college en de Stenden Hogeschool namelijk dat het dubbellectoraat met vier jaar mag worden verlengd. Vandaar deze uitgave: In de Verlenging, de publieksversie van het officiële verlengingsdocument waarmee lectoraatsverlenging is aangevraagd. Hierin wordt niet alleen het reilen en zeilen van het lectoraat in de eerste lectoraatstermijn beschreven, maar ook de uitgestippelde koers voor de komende jaren. We gaan verder met verbeteren én uitvoeren van wat we al die tijd hebben uitgedragen, want ook voor ons geldt natuurlijk: Practice what you preach! In de tweede lectoraatstermijn zal meer aandacht worden besteed aan de zogenaamde cross-overs tussen de thema s Toerisme en Zorg&Wonen. Ook gaat het lectoraat nauwer samenwerken met de Euregio Osnabrück en wordt de voorlopers/volgers-methode nader onderzocht. Emmen blijft de standplaats en naast de twee grote Multidisciplinaire Ketens komen er enkele kleinere ketens rondom specifiekere subthema s. Die Subketens komen direct onder leiding van de Kenniskringleden te staan. Wat deze ontwikkelingen behelzen, leest u verderop in de tekst. De begrippen multidisciplinair, multi-level, regionale thema s, co-makership, leven-lang-leren, al-doende-leren en klein beginnen, clusters van mkb-bedrijven en leren op de werkplek zullen in de tweede lectoraatsperiode nog vaker aan bod komen; ze staan centraal in dit lectoraat. Rondom deze concepten ontstaan kennisinnovaties in nieuwe combinaties van Leren&Werken, die vooral zijn en worden toegepast op de volgende economisch-sociale thema s: De toerist die in de regio komt en blijft en De oudere mens die thuis blijft wonen Deze thema s zijn in de loop van de eerste lectoraatsperiode steeds belangrijker geworden; de expertise werd steeds groter en door de verbinding tussen beide thema s kwamen ook cross-overs (bijvoorbeeld: gezondheidstoerisme) in beeld bij beide onderwijsinstellingen en betrokken bedrijven. Die werden ook onderdeel van de meerjarige strategische speerpunten van de Stenden Hogeschool en Alfa-College. Onderwijs Om vraagstukken over deze thema s te tackelen, zijn er combinaties gemaakt van vier kennisdomeinen: Economie, Onderwijskunde, Leven-lang-leren en Kennismanagement. De kennisdomeinen komen samen in een duurzame publiek-private samenwerking in regionale kennisnetwerken. In de praktijk werken beroepsonderwijs (hbo en mbo) en clusters van bedrijven samen aan innovatiethema s uit de regionale economie en ze doen dat in een multidisciplinaire en multi-level context, met nieuwe combinaties van Leren&Werken (zie p. 24 voor de betrokken opleidingen). Bedrijven Een breed scala aan bedrijven heeft zich aan dit lectoraat verbonden. Het gaat voornamelijk om mkb-bedrijven in toerisme-, leisure-, zorg-, welzijn- en wonen- gerelateerde branches, maar ook daarbuiten. Het werkveld ziet het lectoraat enerzijds als een bron van vakspecifieke expertise, vooral door de vakkundige inbreng van de individuele Kenniskringleden. Anderzijds biedt het lectoraat het werkveld veel kennis op het gebied van samenwerking tussen onderwijs en bedrijven in de regio, die op een concrete en succesvolle manier vorm krijgt in co-makership, communities of practice, multidisciplinaire ketens, multi-level mbo-hbo-combinaties, regionale ontwikkeling, real-life en life-long learning. De werkwijze trekt ook andere werkvelden aan, bijvoorbeeld: Kunst & Cultuur, regiogeschiedenis, bedrijfsopvolging, gebiedsontwikkeling, coöperaties rondom erfgoed, burgerparticipatie, ziekenhuis- en hotelketens, hospitality bij zorginstellingen en technische bedrijven. De voorlopers/volgers-methode De voorlopers/volgers-methode is ontstaan op verzoek van onze partners uit het Drentse MKB. Het idee is: laat eerst een paar erkende, ervaren en iets grotere MKB s uit onze kring de innovaties ontwikkelen en voordoen, dan zullen de kleinere en minder ervaren MKB-partners makkelijker volgen. Oftewel: De kat uit de boom kijken, maar ook goed voorbeeld doet goed volgen. Dit beviel ons allen zo goed, dat we deze H.2 methodiek ook zijn gaan toepassen binnen het onderwijs. In de tweede lectoraatsperiode zullen we de ontwikkeling van kennis en vooral de kennisdeling met nieuwe partners ook op deze manier gaan vormgeven. Daarbij wordt de methodiek onderzocht op twee aspecten: Hoe leren (in) netwerken? En: Hoe verbinden informeel en formeel leren zich met elkaar? Doelstellingen, werkterrein en visie Aanleiding tot dit lectoraat is het streven van de twee betrokken onderwijsinstellingen het Alfa-college en de Stenden Hogeschool naar een zo sterk mogelijke verankering in de regio Drenthe. Dit willen zij bewerkstelligen door gezamenlijk nieuwe vormen van duurzame samenwerking met het bedrijfsleven te ontwikkelen op het gebied van kennisinnovaties in de regionale kenniseconomie. Doel is het onderwijs zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de actuele ontwikkelingen in het regionale beroepenveld waar beide instellingen voor opleiden. Een ander streven is de werkgelegenheid in de regio te vergroten en zo studenten en docenten in en voor de regio te behouden. Beide onderwijsinstellingen willen daarbij deskundige partners zijn voor elkaar én de bedrijven op het gebied van leven-lang-leren. Het lectoraat speelt o.a. door middel van grotere en kleine onderzoeken, het ontwerpen van samenwerkingsmethodieken, het ontwikkelen van onderwijsinnovaties en het opzetten van multidisciplinaire en multi-level ketens een grote rol in deze ontwikkelingen.

5 p.8 In de Verlenging p.9 Column Ineke Delies juni 2009, Hoogeveensche Courant Een leven lang leren Er zijn mensen die bij bovenstaande woorden de schrik om het hart slaat en er zijn mensen bij wie het hart sneller gaat kloppen. Uit de schoolbanken aan het werk en nooit meer een boek openslaan? Vroeger kon dat nog, maar wie nu aan het werk wil blijven, zal voortdurend moeten bijleren. Want kennis veroudert snel en ook het werk verandert veel vlugger dan vroeger. Goed geschoolde werknemers worden steeds belangrijker. Kennis speelt een veel grotere rol in onze maatschappij dan we ooit gewend waren. Je bent nooit te oud om te leren en dat is maar goed ook, want wie bij wil blijven en vooruit wil komen, zal werk en leren moeten combineren. En die combinatie geldt voor iedereen: oud, jong, laag- of hoogopgeleid. Of we het nu willen of niet: bijleren moet, ons hele werkzame leven lang. En dat is niet altijd even eenvoudig. Toen ik een paar jaar geleden de redactieruimtes van de Hoogeveensche Courant betrad, om mijn activiteiten als columnist voor die krant door te spreken, kwam ik binnen via de afdeling Expeditie. Dit was een grote ruimte met veel lange tafels boordevol verse kranten. Op de achtergrond doemde de enorme drukpers op, waar de extra dikke huis-aan-huis-edities voor de woensdag voortdurend uit stroomden. Heel veel mensen waren druk aan het werk met het vouwen en samenvoegen van de krant. Het was er zo krap dat ik me er met moeite doorheen kon wurmen. De locatie was niet echt berekend op de extra mensen die via Alescon een handje hielpen, maar de werksfeer was desalniettemin prima: men had er lol in om aan het werk te zijn, dat zag je. Ik heb groot respect voor deze werknemers, lang niet allemaal piepjong meer, die bij moesten leren om dit werk te kunnen (blijven) doen en daar de kans voor hebben gekregen. Via de afdeling Expeditie kwam ik langs de kantoren waar men de opmaak van de krant deed: écht niet meer met loden letters of zetmachines hoor, maar met moderne computers waarvan de programmatuur razendsnel verandert en men vaak naar cursussen moet om bij te leren om bij te kunnen blijven in het vak, gedurende het hele werkende leven. Een leven lang leren is een hele uitdaging, niet alleen voor werknemers maar ook voor het beroepsonderwijs en het bedrijfsleven! Scholen en bedrijven zullen veel meer moeten samenwerken dan ze gewend waren. Ze hebben de maatschappelijke opdracht om vorm te geven aan nieuwe combinaties van Leren&Werken voor leerlingen én werknemers. Er is namelijk scholing nodig die bij de tijd is en past bij het veranderende beroepenveld in Zuidoost- Drenthe. Die samenwerking tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven is van groot belang voor deze regio en die kan nog veel beter dan die nu (al) is. Een leven-lang-leren Omdat kennis in de huidige samenleving snel veroudert, is kennisvernieuwing van groot belang. Wil je up-todate vakkennis, dan moet die voortdurend worden bijgesteld, aangeleerd en toegepast. Scholing stopt niet na het behalen van een diploma. Zowel mensen als organisaties moeten blijven bijleren. In het geval van organisaties spreekt men van een Lerende Organisatie, in het geval van individuen spreekt men van leven-lang-leren, een beroepsleven lang. Hoogeveen en omstreken kennen gelukkig een behoorlijk actief bedrijfsleven met oog voor innovaties en scholing. Op 7 mei 2009 ben ik geïnstalleerd als lector van het ROC Alfa-college en de Stenden Hogeschool om samen met de bedrijven uit Hoogeveen en Emmen die aansluiting te verbeteren. Sindsdien heb ik heel wat bedrijven bezocht om na te gaan waar we samen vernieuwingen aan kunnen brengen in de combinatie van scholing en werk voor goed gekwalificeerd personeel. Wij, dat wil zeggen: de gemeentes Hoogeveen en Emmen, de provincie Drenthe, het regionale bedrijfsleven en het beroepsonderwijs. En uiteraard geldt ook voor mij dat ik een leven lang moet leren: zoals tijdens dit lectorschap vóór 2009 had ik nog nooit iets dergelijks gedaan. Ook het schrijven van columns doe ik nu voor het eerst in mijn leven. Al doende leren is de enige manier om verder te komen en we zijn nooit te oud om te leren.

6 p.10 p.11 Veelgebruikte afkortingen binnen dit lectoraat: AD: Associate Degree, de eerste 2 jaar van het bachelorprogramma hbo Ad-niveau: Opleidingsniveau na/boven niveau 4 (hoogste niveau binnen mbo) en onderdeel van niveau 5 (het basisniveau binnen het hbo) BA: Bachelor BA-niveau: Niveau 5 binnen het hbo, met aansluiting naar de masteropleidingen en met toegang tot de wetenschappelijke niveaus aan de universiteiten CoE Zorg: Centre of Expertise Zorg (hbo) CoP-T: Community of Practice Tourism CvB: College van Bestuur ETFI: European Tourism Futures Institute, kenniscentrum van Stenden hogeschool HLH: Healthy Lifestyle Hospitality HPBO: Het Platform Beroepsonderwijs, landelijk innovatieplatform voor mbo en hbo HRM: Human Resource Management L&W: Leren en Werken MA-niveau: Master-niveau MDK: Multi-Disciplinaire Keten MDSK s: Multi-Disciplinaire Sub-Ketens (afgeleid van de MDK s en hun thematiek) MKB: Midden- en Klein Bedrijf PhD: Philosophiae doctor; doctor in de letteren, wijsbegeerte of andere alfa- en gammawetenschappen ReCoMa-lab: Regionaal Co-Makership Laboratorium L&T: Leisure en Tourism (school vergelijkbaar met een faculteit) binnen Stenden hogeschool UCF: Universiteitscampus Fryslân WO: Wetenschappelijk Onderwijs Z&W: Zorg en Wonen Dit lectoraat sluit aan bij de missie van de Stenden Hogeschool Unleashing potential in our students, staff and surrounding communities en visie Serving to make it a better world. Bij het Alfa-college sluit het lectoraat aan op de missie Laat je talent groeien, en op de volgende visies: 1. Wij staan voor de kwaliteit van ons onderwijs, zodat elke deelnemer zijn talent kan laten groeien. 2. Wij tonen bezielend leiderschap: we inspireren, verbinden en coachen. 3. Wij werken met bevlogen en professionele medewerkers. 4. Wij geven ons onderwijs vorm in dialoog met onze partners in de regio. 5. Wij kiezen bij de inzet van onze middelen voor de kwaliteit van ons onderwijs. De lectoraatsmissie is: Ontwikkelen en onderzoeken van duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie door co-makership tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven. De visie van het lectoraat luidt: Verbindingskracht en combinatievermogen zijn de sleutels tot het vinden van innovatieve combinaties die leiden tot succesvolle samenwerking. Doelstelling van dit lectoraat: Hoofddoel van dit lectoraat is het creëren van duurzame samenwerking van Stenden Hogeschool en Alfa-college met het regionale bedrijfsleven in met name (Zuidoost-)Drenthe volgens een gezamenlijk ontwikkeld model. De volgende begrippen staan voorop: multidisciplinariteit, multi-leveling, regionale thema s, co-makership, clusters van MKB-bedrijven en leren op de werkplek. Vanuit deze doelstelling is een drieledige lectoraatsopdracht geformuleerd. Opdracht: 1. Ontwikkel en onderzoek een adequate samenwerkingsmethodiek/-formule om tot duurzame innovatie te komen in regionale clusters bestaande uit mbo (Alfacollege)/hbo (Stenden Hogeschool) en bedrijfsleven (met name MKB) in de provincie Drenthe. 2. Onderzoek de transfermogelijkheden van deze methodiek/formule naar andere regio s (met name de euregio rondom Osnabrück). 3. Ontwerp daartoe multidisciplinaire en multi-level ketens, waar, binnen regionale clusters van bedrijven en beroepsonderwijs, nieuwe combinaties van Leren& Werken op de werkplek ontwikkeld worden voor zittende en aanstaande werknemers. 2.1 De essentie van het lectoraat is het leggen van sterke verbindingen en het maken van nieuwe combinaties binnen en tussen het beroepsonderwijs en bedrijven. Vanuit deze visies wordt kennis ontwikkeld op het gebied van bedrijfskunde en onderwijskunde. Het beroepsdomein is een combinatie van diverse opleidingen uit de sectoren Zorg&Welzijn, Leisure, Techniek en Economie, verbonden aan drie inhoudelijke en multidisciplinaire ketens die aansluiten op de in de regio Zuidoost-Drenthe relevante bedrijvigheid. Ook binnen het werkterrein worden nieuwe verbindingen gelegd. Een complex domein: Het werkterrein bestrijkt vier kennisdomeinen en maar liefst zestien opleidingsdomeinen. Binnen die kennisdomeinen Economie, Onderwijskunde, Toerisme, Zorg&Wonen wordt op zoek gegaan naar samenwerking in regionale kennisnetwerken op grond van co-makership tussen beroepsonderwijs (hbo en mbo) en clusters van bedrijven op innovatiethema s Toerisme en Zorg&Wonen, met cross-overs daartussen. Daarnaast worden nieuwe combinaties gemaakt tussen diverse opleidingsdomeinen en niveaus. Bij de Stenden Hogeschool gaat het om nieuwe combinaties bij Leisure en Tourism, Hotel/Hospitality, Commerce, Plaats in de organisatie en werkterrein Business, ICT/Social Media, Techniek/ Werktuigbouw en Procestechniek. Bij het Alfa-college gaat het om combinaties bij Toerisme en Recreatie, Facilitaire Dienstverlening, Economie, Zorg, Welzijn, Techniek/Bouw&Engineering/ Procestechniek en ICT/Domotica. Hieronder vindt u een overzicht van de nieuwe combinaties die binnen dit complexe domein worden gelegd. Strategische relaties De lector gaat namens de CvB s van het Alfa-college en de Stenden Hogeschool strategische relaties aan met partners uit het bedrijfsleven. Op verzoek woont zij directie-overleggen van beide instellingen bij, maar maakt er niet structureel deel van uit. Daarnaast heeft zij toegang tot de kennisnetwerken van beide onderwijsinstellingen. Het CvB van de Stenden Hogeschool heeft de lector een extra taak meegegeven met betrekking tot het Sectorplan Noord: de ontwikkeling van een CoE Zorg onder leiding van de Hanzehogeschool die ook verbonden zal worden met de University Campus Fryslân (UCF). Bij het Alfa-college heeft de lector een extra taak in het ontwikkelen van het strategische speerpunt Healthy Lifestyle. Verbinding met Sectorplan Noord Het lectoraat is binnen het Alfa-college vooral verbonden aan de provincie Drenthe en heeft van daaruit een preferente verbinding met de regio Noordoost-Overijssel. Het lectoraat is daar nauw verbonden met de onderdelen Toerisme en Recreatie, Economie, Techniek en Zorg. Binnen de Stenden Hogeschool is het lectoraat sterk verbonden met Drenthe en in mindere mate met Friesland, met een preferente relatie met de Schools of Leisure &Tourism, School of Social Work and Art Therapy, Hotelschool en ook met School of Commerce en School of Technology. De lector werkt samen met de volgende lectoraten binnen de Stenden Hogeschool: Binnen Leisure&Tourism: Toekomstscenario s van A. Postma en Marine Wetlands van H. Revier Binnen Hospitality: Duurzame Dienstverlening van E. Cavagnaro en Gastronomy van P. Klosse Binnen Commerce: Innovatie en ondernemerschap van J. Waalkens Binnen Techniek: PRE van R. Folkersma en Social Media van J. Slevin Binnen Educatie: Het lectoraat van C. Wigmans Onder zoekseenheden en Kenniskring Het lectoraat is binnen het Alfa-college rechtstreeks en uitsluitend aan het CvB verbonden en heeft daar een eigen kleine onderzoeks- en onderwijsinnovatie-eenheid, gevormd door de Kenniskring en enkele gasten. Binnen de Stenden Hogeschool is het

7 p.12 p.13 aangehaakt bij de head of schools Leisure &Tourism. Daar participeert het lectoraat binnen de onderzoekseenheid van die schools, als een van de vier lectoraten. Het lectoraat brengt daar haar expertise met betrekking tot regionale samenwerking/ co-makership met het MKB en werkt samen met het kenniscentrum ETFI. Het lectoraat zal zich in dat kader binnen haar multidisciplinaire aanpak meer profileren op het terrein van toerisme/vrije tijd en de cross-over met Zorg&Wonen, en in een nauwere verbinding met de Ad-, BA- en Master-opleidingen van deze schools. Binnen de onderzoekseenheid wordt door de lectoraten gewerkt volgens het uitgangspunt dat onderzoek meer is dan de optelsom van de lectoraten. Hiervan maakt ook de (verbinding met de) onderzoeklijnen in en met de opleidingen deel uit. Voor de Leisure-opleidingen sluit het dubbellectoraat met haar expertise aan op de daar gehanteerde visie dat studenten opgeleid worden tot duurzame regisseurs die concepten ontwikkelen voor Leisure. Met name draagt ze bij aan de expertise rondom multidisciplinaire samenwerking op basis van co-makership en de rol van hbo-werknemers in dergelijke duurzame kennisnetwerken. Speciale aandacht is er voor onderzoek en onderwijsinnovatie in regionale real-life-learning-settings bij het MKB in deze sector. Voor de Tourism-opleidingen sluit het lectoraat aan bij de insteek dat de opleidingen en studenten zichtbaarder moeten zijn binnen en buiten het onderwijs en de grote rol die HRM daarbij speelt. Het lectoraat draagt met haar expertise op het gebied van leven-lang-leren (ook voor docenten) en haar specifieke methodiek van regionaal co-makership in clusters van bedrijven 2.2 en opleidingen (in combinatie met het Alfa-college) bij aan de zichtbare deskundigheid van en binnen deze school. De bijdrage van de lector aan de hbo-ba en de ontwikkeling van/verbinding met universitaire opleidingen zal op deze punten zo mogelijk versterkt ingezet worden (zie de volgende paragrafen). De Kenniskringleden komen zowel uit het onderwijs als uit het bedrijfsleven. Samen vormen zij voor wat betreft het onderwijs één gezamenlijke Kenniskring met één gezamenlijke opdracht (maar met individuele accenten). De lector is functioneel leidinggevende van de Kenniskringleden v.w.b. hun taken binnen het lectoraat. Verbinding met Sectorplan Noord De lector is vanaf 1 juni 2012 coördinator voor het speerpunt Toerisme, waar Stenden Hogeschool de trekker van is. Namens de Stenden Hogeschool is zij lid van de werkgroep Healthy Ageing, waar de Hanzehogeschool de trekker van is. Het coördinatorschap Toerisme is juist aan dit lectoraat gekoppeld vanwege de daar aanwezige visie, expertise en ervaring met multidisciplinaire en regionale samenwerking tussen beroepsonderwijs en het MKB in de toeristische en aanverwante branches. Het lidmaatschap van de werkgroep Healthy Ageing is van belang voor het thema Zorg en Wonen, alsmede de verbinding met het mbo door het specifieke karakter van dit dubbellectoraat met Alfa-college. Door de heads of school van Stenden Hogeschool wordt overwogen om inzet van de Stenden Hogeschool-coördinatoren voor 50% door het CvB en voor 50% door de eigen school te laten betalen, aangezien de inzet zowel een schoolals een corporate belang dient. In geval van dit lectoraat is de inzet voor deze taak, door de lector uitgevoerd, benoemd als project en wordt als zodanig ondergebracht in de begroting van de tweede lectoraatsperiode. Verbinding met het wetenschappelijk onderwijs De verbindingen met verwante onderzoeksagenda s zijn in de loop der tijd versterkt en geformaliseerd. Dit geldt o.a. voor de verbinding met de onderzoeksgroepen van de Open Universiteit van prof. dr. M. de Laat (Lerende Netwerken en Informeel Leren) en prof. dr. L. Nieuwenhuis (Werkplekleren); maar ook voor de verbinding met de onderzoeksgroep Liveability Fryslan van prof. dr. Strijker (via de University Campus Fryslân met de RuG) en met de onderzoeksgroep Steden-netwerken van prof. dr. Kloosterman (Universiteit van Amsterdam/VU) (zie ook p. 13). Visie op de plaats van het lectoraat in haar omgeving Plaats binnen het werkveld Dit lectoraat heeft door haar taakstelling en casuïstiek een plaats verworven binnen diverse branches van het MKB. Het werkveld blijkt bijzonder geïnteresseerd in een lectoraat met expertise in zulke diverse vakdisciplines, vooral op het gebied van Toerisme en Zorg&Wonen. Tegelijkertijd ziet het werkveld dit lectoraat als expert op het gebied van nieuwe vormen van samenwerking tussen onderwijs en bedrijven in de regio. Deze erkenning wordt sterk gestimuleerd door de, als succesvol en concreet ervaren, wijze waarop de ontwikkelde samenwerkingsformule in de praktijk gebracht wordt binnen het werkveld. Ook andere werkvelden tonen inmiddels interesse, denk aan Kunst&Cultuur, regiogeschiedenis en coöperaties rondom erfgoed, maar ook burgerparticipatie, ziekenhuis- en hotelketens en technische bedrijven. Omdat de werkwijze van het lectoraat zowel bij specifieke vakgebieden als bij bredere gebieden ingezet (en in te zetten) is, wordt dit lectoraat meer en meer gezien als expert op dit gehele terrein. Het beschikt dan ook over een uitgebreid netwerk binnen mbo, hbo, bedrijfsleven en overheden op zowel onderzoeks- als onderwijsinnovatie, zowel regionaal als internationaal (zie p. 34 voor een overzicht van de netwerken). Over de diverse aspecten van de lectoraatsopdracht en het expertisegebied wordt regelmatig gepubliceerd. Plaats binnen de onderzoekswereld De sterke verbinding met de thema s Toerisme en Zorg&Wonen en de nauwere samenwerking met het kenniscentrum ETFI van de Schools of L&T, hebben in de eerste lectoraatsperiode geleid tot een groeiende expertise op deze twee gebieden. Beide thema s zijn binnen de beide onderwijsinstellingen meegenomen als dragende factor voor hun meerjarige strategische speerpunten: Healthy Ageing (bij het Alfa-college) en Toerisme (bij de Stenden Hogeschool). De lectorale verbinding tussen beide onderwijsinstellingen heeft als resultaat dat ook de cross-overs tussen deze twee speerpunten (zoals gezondheidstoerisme) onderdeel zijn geworden van beide strategische speerpunten. De overheden hebben de opgedane cross-overkennis ingepast in hun strategische innovaties, bijvoorbeeld in de ontwikkeling van Healthy Lifestyle Hotels bij de provincie Drenthe en in de opzet van Communities of Practice Toerisme bij de gemeente Emmen. Binnen de onderzoekswereld is zowel nationale als internationale belangstelling voor de formule en de casuïstiek van dit lectoraat. De lector is diverse malen als expert of keynote speaker uitgenodigd, bij o.a. de Europese Commissie voor Onderwijs in Brussel, de Hochschule Osnabrück, de Mbo- en Hbo-Raad, het Platform Beroepsonderwijs Nederland (HPBO), het Expertisecentrum Beroepsonderwijs (ECBO) en de Universiteit van Twente. Verder werkt zij samen met het LOOK (Wetenschappelijk Centrum Leraren Onderzoek) van de Open Universiteit, in o.a. de onderzoeksagenda van prof. dr. M. de Laat met betrekking tot wetenschappelijk onderzoek naar lerende netwerken en informeel leren. Samen zullen diverse PhD-trajecten worden begeleid. Met hetzelfde instituut participeert het lectoraat in de onderzoeksagenda van prof. dr. L. Nieuwenhuis met betrekking tot Leren op de werkplek en Vernieuwend Vakmanschap. Plaats binnen het onderwijs Het lectoraat heeft een opdracht en een visie (zie p. 16) die beide strategisch van aard en in essentie schooloverstijgend zijn. Daarom is het lectoraat aan de CvB s gekoppeld bij beide instellingen en ook aan de head of schools van de Stenden Hogeschool. Verder heeft het zijn plaats binnen diverse opleidingen, met een basispositie bij Leisure&Tourism en Zorg&Welzijn. Binnen de opleidingen heeft het zijn plaats op raakvlakken, grensgebieden, combinaties tussen opleidingen in relatie tot het MKB in de regio. De co-makership-werkwijze leidt tot real-life-opdrachten en multidisciplinaire leerbedrijven en stageplaatsen voor studenten en docenten, zo mogelijk in multi-level teams van mbo en hbo. Verbindende functie Dit lectoraat heeft een verbindende functie tussen en binnen beide onderwijsinstellingen. Niet alleen op het gebied van onderzoek en onderwijsinnovatie, maar ook op dat van strategische positionering in de regio ten opzichte van het MKB en andere beroepsonderwijsinstellingen. De lector wordt daarom regelmatig betrokken bij strategische ontwikkelingen in beide instellingen en vervult ook een belangrijke rol bij het aspect lerende organisatie op alle drie organisatieniveaus.

8 p.14 In de Verlenging p.15 Vernieuwend Vakmanschap Voor beide instellingen is de lector verbonden aan het Healthy Ageing Netwerk Noord-Nederland vanwege het strategische speerpunt Healthy Lifestyle bij het Alfa-college en het accent Sociale Innovatie bij de Stenden Hogeschool. Verder participeert de lector voor het CvB van de Stenden Hogeschool in het Sectorplan Noord op de speerpunten Toerisme (sinds kort als coördinator) en Healthy Ageing (als participant namens de Stenden Hogeschool). Met ingang van september 2012 dient het lectoraat als proeftuin voor een HRM-project over kwaliteit en doorstroom van docenten met betrekking tot lectoraten en personele combinaties van docenten tussen het Alfa-college en de Stenden Hogeschool. Dit in het kader van kennisdeling en de versterking van Vernieuwend Vakmanschap samen met het bedrijfsleven. Ook wordt een aanzet gedaan om tot nieuwe vormen van leerbedrijven te komen die gestoeld zijn op de formule van het lectoraat. Verbinding met de opleidingen van de Stenden Hogeschool Bij de Stenden Hogeschool is het lectoraat gekoppeld aan een van de heads of schools, op grond van het voornaamste toepassingsgebied van de opdracht, namelijk Leisure&Tourism (met cross-overs naar Zorg&Wonen). De lector is als kwartiermaker betrokken geweest bij de invulling van het European Tourism Futures Institute (ETFI, voorheen ETI). Het lectoraat is actief betrokken bij de oprichting en inrichting van de AD-programma s Leisure&Tourism in Drenthe en verbonden met de BA-opleidingen Leisure en de pilots met betrekking tot Eventmanagement en het Leisure Lab. Binnen de regio Drenthe is het lectoraat betrokken bij de opleidingen Tourist Eventmanagement, Hotelopleidingen, Marketing en International Trade van de School of Commerce en de opleidingen Techniek, met name Werktuigbouw en Domotica, van de School of Technology. Bij de opleidingen van de School of Business is het lectoraat betrokken bij de minor Sociale Innovatie via het Kenniscentrum Sociale Innovatie. De lector begeleidt op dit moment binnen haar Kenniskring vier promovendi, mede als co-promotor. Twee promovendi komen uit de Schools of Leisure&Tourism, een uit de School of Commerce en een via de UCF. Er wordt gepromoveerd bij drie verschillende universiteiten. Verbinding met de opleidingen van het Alfa-college Bij het Alfa-college is het lectoraat betrokken bij de opleidingen HOM en Leisure/Hospitality en een mbo-plus-variant van Toerisme; bij de opleidingen Bouwkunde en ICT is het lectoraat verbonden met de opleiding Domotica; bij de opleidingen Zorg&Welzijn bij combinatieklassen tussen Zorg, Wonen en Techniek, Zorg en Dienstverlening, Welzijn en Zorg. Voor de opleidingen Zorg&Welzijn en Toerisme/Vrije Tijd gaan nauwere relaties ontwikkeld worden met de regio Noordoost-Overijssel en de Euregio. Het accent wordt gelegd op de combinaties met het bedrijfsleven die tot nieuwe Healthy Lifestyle-concepten gaan leiden. De lector begeleidt binnen haar Kenniskring drie docenten die de master Learning&Innovation doen. 3.1 Werkwijze Het samenwerkingsformat van het dubbellectoraat wordt uiteraard ook toegepast op de eigen inrichting en werkwijze. Dit vanuit de visie en missie: Practice what you preach. De opdracht is in co-makership tussen onderwijs en bedrijven ontwikkeld en de thema s zijn gekozen samen met bedrijven die het lectoraat en elkaar kenden. Bedrijven die geloven in innovaties door middel van samenwerking op kennisontwikkeling via onderzoek, onderwijsinnovatie, kennisdeling en publicaties. Een voorlopergroep van deze bedrijven heeft samen met het lectoraat regionale economiethema s gekozen die relevant en actueel zijn. H.3 Inrichting en werkwijze Het lectoraat is qua inrichting en organisatie een tamelijk complex geheel. Dat heeft te maken met het grote aantal partners én de opdracht. De multidisciplinaire werkwijze heeft een verbinding met maar liefst achttien disciplines opgeleverd, en een samenwerking met ongebruikelijk veel (zestien) opleidingen. Daarnaast wordt op multi-level niveau gewerkt (mbo en hbo, en daarbinnen vijf niveaus drie in hbo en twee in mbo), met clusters van bedrijven (rond de veertig voorlopende bedrijven met daarnaast een groeiend aantal volgers), regionaal-economische thema s (drie) en verbindingen vanuit de standplaats met vijf onderwijslocaties (twee van de Stenden Hogeschool en drie van het Alfa-college). Dat betekent dat de Kenniskringleden en de bedrijven uit diverse organisaties, opleidingsteams, niveaus en opleidingslocaties komen. Het vergt een strakke organisatie en duidelijke inrichting om tot een adequate manier van werken te komen Een van de manieren om het lectoraat in goede banen te leiden is door zeer regelmatig overleg te voeren. Zo is donderdag lectoraatsdag. Alle Kenniskringleden zijn op die dag uitgeroosterd voor andere taken dan lectoraatstaken; in Emmen wordt op die dag overlegd. Ook de projecten en Multidisciplinaire Ketens worden volgens een strak jaarplan ingepland op donderdagmiddagen. Regionale economiethema s binnen het dubbellectoraat Vergrijzing en de oudere mens die thuis blijft wonen: Zorg&Wonen Vrijetijdseconomie en de toerist die in de regio komt en blijft: Toerisme Kunststoffen en polymeren voor producten: Duurzame Technieken (voorheen Kunststoffen)

9 p.16 p.17 De Kenniskring en Multidisciplinaire Ketens Op basis van de regionale economiethema s (zie kader) is de Kenniskring ingericht. Vervolgens zijn de clusters van bedrijven en opleidingen samengesteld en hebben we de werkwijze, geënt op de ervaring en expertise van de lector, gekozen om gezamenlijk innovatievraagstukken te kunnen markeren, uit te zetten in projecten en opdrachten, en te verbinden met het onderwijs en de beroepspraktijk in de bedrijven. We werken in clusters op thema s uit de regio; we leren al doende en beginnen klein; we doen (veel) aan kennisdeling onderling; we werken volgens het voorlopers/volgers-principe; we werken in een real-life-learning-context en combineren leren en werken. Deze werkwijze geldt ook voor de andere geledingen, zoals de stuurgroep, de klankbordgroep, de buddy s, de docenten- en studententeams en de partners in de projecten. Er is vervolgens samen met de bedrijven bepaald welke multidisciplinariteit er nodig is om de innovatievraagstukken te kunnen ontwikkelen en welke clusters van bedrijven en opleidingen van het Alfa-college en de Stenden Hogeschool er nodig waren. Op basis daarvan zijn de Multidisciplinaire Ketens (MDK s) gevormd. Deze zijn gekoppeld aan multidisciplinaire en multi-level docenten- en studententeams. De innovatieprojecten die zijn voortgekomen uit de samenwerking tussen het bedrijfsleven en het onderwijs zijn ook volgens het principe van al-doende-leren en klein beginnen ontwikkeld. We zijn gestart met kleine en veelal eenvoudige proefprojecten met enkele ketenpartners en vervolgens zijn er grotere, complexere projecten ontwikkeld met meer ketenpartners (zie p. 23) voor een overzicht van de oude en nieuwe projecten binnen het lectoraat). Bij alle projecten zijn zo mogelijk docenten en studenten uit de beide onderwijsinstellingen betrokken. De teams (zoveel mogelijk multidisciplinair en multi-level) werken op de locaties van de aangesloten bedrijven in samenwerking met zoveel mogelijk medewerkers. Omwille van de duurzaamheid wordt geprobeerd om alle projecten een vervolg te geven, in het onderwijs, bij de bedrijven en zo mogelijk ook in nieuwe projecten. Hierbij wordt in alle settingen de voorlopers/volgers-methode gehanteerd. Samenwerkingsformat Het lectoraat werkt met het bedrijfsleven en het onderwijs samen volgens dit samenwerkingsformat: Multidisciplinair Multi-level Regionale clusters rond economische thema s Complementaire ketens, geen supply-chains Co-makership van meet af aan op alle organisatieniveaus Partners die elkaar rechtstreeks kennen en vertrouwen Leren van elkaar, klein beginnen en al-doende-leren Docentenstages en gastcolleges Voorlopers/volgers-principe Onderzoek en onderwijs Ontwikkelen en aanbieden nieuwe combinaties L&W op de werkplek Van partners wordt het volgende verwacht: bereidheid tot kennisdeling, regionale verankering, enige ervaring hebben met en visie op innovatie, over voldoende mind-set beschikken om over eigen grenzen en belangen heen te kijken, plezier hebben in elkaars gezelschap en de combinaties die het lectoraat voorstaat, (van elkaar) willen leren, expertise op de disciplines van enige omvang, geven en nemen/halen en brengen, duurzame partners in ontwikkeling willen zijn. ketens (de MDK s). De centrale elementen in de centrale agenda zijn: regio, samenwerkingsrelaties en kennisinnovaties. De individuele thema s zijn daaromheen gegroepeerd en als individueel theoretisch thema door de diverse Kenniskringleden uitgewerkt. Er is zowel kwalitatief als kwantitatief onderzoek verricht bij ruim 250 betrokkenen. De decentrale onderzoeksagenda: De decentrale onderzoeksagenda staat onder leiding van de Kenniskringleden en de basis wordt gevormd door onderzoeksopdrachten die (in co-makership tussen Kenniskringlid en bedrijf) zijn ontwikkeld op grond van probleemstellingen uit de actuele werkpraktijk van een of meer bedrijven die zich aangesloten hebben bij de Multidisciplinaire Ketens en de projecten van het lectoraat. Deze onderzoeksvragen hebben een hoog real-life-learning gehalte, zijn minder complex van aard dan die uit de centrale onderzoeksagenda en worden door mbo- en hbo-studenten onder leiding van hun docenten uitgevoerd op de werkplek in het bedrijf. Deze onderzoeksvragen zijn zoveel mogelijk multidisciplinair en multi-level van aard en nadrukkelijk verbonden met het lectoraatsproject ReCoMa-lab van het HPBO. Er worden per jaar ongeveer twintig onderzoeksopdrachten uitgevoerd. Het feitelijke onderzoeksveld valt uiteen in diverse deelsettingen die als volgt werden ingericht : Onderzoeksmethodiek en setting De onderzoeksgroep heeft zowel participerende, reflecterende, empirische en longitudinale onderzoeksmethodes als casestudies moeten toepassen. Het onderzoeksmodel is gezamenlijk vormgegeven, waarbij prof. dr. A. F. M. Nieuwenhuis en enkele collega-lectoren uit de Stenden Hogeschool gediend hebben als klankbord en reflectiepartners. De lector heeft, om de centrale onderzoeksagenda te kunnen uitvoeren, diverse aspecten van de onderzoeksvariabelen in de vorm van individuele theoriethema s verdeeld over de Kenniskringleden. Verder zijn de onderzoeksdata op diverse wijze verzameld: d.m.v. persoonlijke interviews met bedrijven, empirisch onderzoek via schriftelijke enquêtes, expertmeetings met overheden en ketenbijeenkomsten. De verzameling van de data is pas later uitgezet, voornamelijk in de tweede helft van de lectoraatsperiode, omdat er eerder nog geen resultaten gemeten konden worden. Het onderzoek gebeurt in een setting die op vele fronten innovatief en nog ongebruikelijk is. Ook het onderzoeksonderwerp zelf is nog steeds redelijk onbekend. Het onderzoek is uitgevoerd door een verhoudingsgewijs grote researchgroep, die bestond uit leden afkomstig van zowel het mbo als het hbo, uit diverse disciplines en die uiteenlopende onderzoekservaringenn hadden Het opzetten en onderhouden van de samenwerkingsrelaties/-clusters in en tussen het onderwijs, in en tussen bedrijven en de combinatie daarvan, evenals het verkennen daarbij van de drie casuïstiekgebieden. 2. Het in co-makership signaleren, markeren en formuleren van de innovatievraagstukken. 3. Het inbedden van die vraagstukken in de Kenniskring, in projectstructuren en in de reguliere organisatie van het onderwijs. 4. Het vormgeven van de uitvoering van de innovaties en het leren van elkaar door kennisdeling. 5. Het signaleren van de effecten van de innovaties op leercontexten, competenties en curricula, in precies deze volgorde van ontwikkeling. 6. De verduurzaming en het effect op de regio. Onderzoeksagenda en -methodiek Op grond van de CvB-opdracht is in 2009 een centrale onderzoeksagenda opgesteld. Een decentrale onderzoeksagenda is voortgekomen uit de innovatieopdrachten die rechtstreeks uit de Multidisciplinaire Ketens met bedrijven voortkwamen. In de loop van 2013 zal er een boek uitgebracht worden door het lectoraat waarin dieper ingegaan wordt op de opzet, werkwijze en resultaten van beide onderzoeksagenda s. Daarom in deze uitgave een zeer summiere vermelding van dit onderdeel van het lectoraat. De centrale onderzoeksopdracht luidt: Ontwikkel m.b.v. toegepast onderzoek de methodiek om tot duurzame innovatie te komen door strategische kennisallianties tussen Alfa-college, Stenden Hogeschool en het regionale bedrijfsleven voor de regio Drenthe en onderzoek deze methodiek op transfer naar andere regio s. De centrale probleemstelling luidt: Hoe ziet de methodiek eruit om d.m.v. succesvolle (d.w.z. duurzame) samenwerkingsrelaties van mbo en hbo met bedrijven, te komen tot nieuwe combinaties van Leren&Werken die aansluiten bij de regionale kenniseconomie? De hoofdvraag voor het onderzoek luidt vervolgens: Wat is het verband tussen de (gekozen) manier van samenwerken binnen combinaties van mbo/hbo- instellingen en clusters van regionale bedrijven en de ontwikkeling van kennisinnovaties op het gebied van Leren&Werken die goed aansluiten op de regionale kenniseconomie? De centrale onderzoeksagenda staat onder leiding van de lector en wordt zowel gezamenlijk als individueel door de Kenniskringleden uitgevoerd op grond van casuïstiek uit de multidisciplinaire 3.3 Het lectoraat kent een bijzondere manier van co-makership voor wat betreft de financiering. De scholen betalen elk de helft van de kosten voor de lector en enkele ondersteunende zaken. Daarnaast betalen ze elk voor zich de Kenniskringleden uit hun organisatie. De begroting kent twee financieringtypen: die met betrekking tot een basisfinanciering en die met betrekking tot een projectenfinanciering (de laatste heeft soms ook nog een onderverdeling van co-financiering en Financiering subsidie). Voor een compleet overzicht van de financiering van het lectoraat, zie de publicatie Meerjarenplan in het kader van de verlenging van het dubbellectoraat: Duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie van Stenden Hogeschool en ROC Alfa-college per Basisfinanciering De basisfinanciering staat vast voor de gehele lectoraatsperiode, maar wordt jaarlijks op onderdelen bijgesteld op grond van werkelijk gemaakte kosten. De basisfinanciering wordt los gezien van de tweede en derde geldstroom die geworven worden in dit lectoraat.

10 p.18 In de Verlenging De lector en enkele voorzieningen/diensten worden gezamenlijk bekostigd met een vaste verdeelsleutel (50%-50%) tussen beide onderwijsinstellingen. Bij het Alfa-college komt die bekostiging uit de CvB-gelden, gekoppeld aan de eigen innovatiebudgetten. Voor de Stenden Hogeschool komt de bekostiging uit de lumpsumgelden voor lectoraten in het hbo. De financiering van projecten gebeurt op een voor dit lectoraat karakteristieke wijze: tweede en in veel mindere mate derde geldstromen worden gegenereerd door de inzet van de basisfinanciering te gebruiken H.4 Hoogtepunten per jaar De projectenfinanciering varieert uiteraard per project en bron. Voor het projectendeel is afgesproken dat de kosten en baten via dezelfde verdeelsleutel worden gefinancierd/verdeeld, uiteraard gerelateerd aan de geleverde inzet. De projecten en opdrachten worden door de lector en/of de Kenniskringleden geworven. In voorkomende gevallen wordt de lector door subsidieverstrekkers zelf verzocht om een project in te dienen (zoals in het geval van CoP-T door de gemeente Emmen en bij het ReCoMa-lab door het HPBO) en vaak ook bieden de bedrijven uit de MDK s ons opdrachten aan. partners en publicaties , lectoraat dr. ineke Delies, een bloemlezing Projectenfinanciering v halverwege In de basisfinanciering is ook vastgelegd wat er financieel wordt vrijgemaakt voor de Kenniskringleden. Dit wordt echter door de twee onderwijsinstellingen per Kenniskringlid afzonderlijk en voor eigen rekening ingebracht. De inzet van de Kenniskringleden gebeurt op verzoek van de lector aan het betreffend management en kan per jaar gewijzigd worden, al naar gelang het oordeel van de lector. als cofinanciering. De basisfinanciering blijft ongewijzigd, de projectgelden variëren al naar gelang de binnengehaalde extra gelden. De projectfinanciering wordt grotendeels ingezet voor de bij de projectafspraken betrokken docenten van de opleidingen en een deel voor het betrokken projectmanagement, niet voor de financiering van het lectoraat. De basisfinanciering die het lectoraat bekostigt, is als het ware het ondernemersbudget voor het lectoraat om extra gelden te verwerven voor hun partners in het onderwijs. Deze werkwijze heeft ruim ,00 extra financiering opgeleverd. p.19 2 obh ne obm,taarotcellebbud nee si tid ni roov nedlez raam gon tmok tad ne, ni rotcel egine ed neb ki.dnalreden ezed tem nednets nav maetnerotcel teh kjilekkurdan si taarotcel teh.eitanibmoc neemeg enielk tkeoz ne thcireg laanoiger njiz netarotcel etseem ed,po neppahcs lectoraat stenden hogeschool, alfa-college en aoc terra tsnim n z po fo kjilednal,laanoitanretni tdrow taar otcedelies l tid.thcireg laaicnivorp \\ nummer 2 uit de reeks verbinden en combineren, publicaties van het lectoraat ineke fjirdeb teh tem naa fa teem nav kjilrettel nejitrap eid ljiwret,nevegegmrov nevels.nedrow tkaahegnaa retal sap latseem nemas si kapnaa nav nalp teh nav Duohni ed elanoiger nav neruetcerid latnaa nee tem rap nem ne Dleebroovjib Dletsegpo nevjirdeb nav gnirksinnek ed ni teercnoc la un treepicit tein njiz taarotcel tid jib netneduts.taarotcel tid tsthcer eid negnilreel/netneduts elenoitidart ed eb teh raan sjiwredno tezegtroov teh tiunav skeer tem sremenkrew raam,naageg njiz sjiwrednospeor gnilohcsan fo-jib eid sreganam neddim ne naab nee negnilreel peorg esraahcs gon nee si tid.neveoheb ron laameleh tein :motrok.sjiwrednospeoreb teh ni?tferteb rotcel ed taw :etsnimnet,taarotcel tid,laam ne.nerenibmoc ne nednibrev :si eder ezed nav ameht teh rev ekjilekiurbegno :eod ki taw nav nrek ed kjilnegie si tad njim nav.nekkedtno seitanibmoc ewuein ne neggel negnidnib Dreeleg ki beh oinohtna leirbag rotcel-agelloc ednaatsnaa ej sla tdrow rekrets negnerb tliw revo ej eid pahcsdoob ed tad noveg ki beh Dleeb tad ne.dleeb Dneffert nee tem tnuetsredno eid partners ed jib gaz en raajpublicaties girov ki tad tiu vostensav rotciv nav.teirdrev ne edguerv nav slegov jiredlihcs teh :ned ne muesum regninorg teh ni sejkoorps ehcsissur gnilletsnootnet lectoraat dr. ineke delies, tem jiredlihcs toorg nee si teh.etkaam em po kurdni ekjiletegrevno nee een bloemlezing ov flah / wuorv flah eid snezew eewt nav gnidleebfa eveisserpxe reez nee,rekav Dleeb tad ki gaz retal( saw wuein jim roov eid eitanibmoc nee,njiz leg tiu tsonokla ne niris slegovsjidarap ehcsigolohtym ed njiz teh.)tad taag oz lepsroov tsmokeot ed nesnem ed eid,sirgit ed ne taarfue ed nessut Deibeg teh eg snem enoweg ed roov saw raam,tsmokeot ed negilieh edlepsroov niris.ned,dog nav liw ed edreeifinosrep tsonokla.gnoz ioom kjiledielrev ez tadmo kjilraav rood neppahcsdoob mo edraa ed raan fa smos edlaad ne sjidarap teh ni ednoow ov iebella njiz teh,raakle jib kjilekkurdan ez neroh jiredlihcs tid ni.neveg et rev ed aiv,nednobrev nedrow ez.loopneget sraakle koo ne sinnek nav sleg tkier ne edraa ed ni tletrow eid moob ed tem,nettiz po ez raaw nekkat ednellihcs :eder ezed nav ameht teh roov loobmys jim roov naats ez.lemeh ed raan tid nav netcepsa latthca nee jib naats lits laz ki. nerenibmoc ne nednibrev -onoce ed-,sjiwrednospeoreb teh nav lor ednerednarev ed-:taarotcel njim -,eitavonnisinnek po eisiv edreetnaheg ed-,gnilohcs ne sisirc ehcsim rev emazruud -,oiger ed ni gnireknarev -,thcardpo etskjirgnaleb nibrev-,snetek erianilpicsiditlum ni nekrew ne nerel -,negnidnib nospeoreb nav lor ednerednarev.netarotcel eredna tem gnid jippahcstaam ed eimonocesinnek ed ni nevelsfjirdeb ne sjiwred ehcsimonoce-laaicos ellens rood leetnemom hciz tkremnek.tleeps lor ekjirgnaleb nee sinnek jibraaw,negnirednarev cerid,gooloicos ed rood njiz naats negnirednarev ezed goohstietisrevinu ne uaerubnalp leerutluc ne laaicos ruet tem tavegnemas )0002,lebanhcs( lebanhcs luap raarel,gnirevisnetni,gniresilamrofni :netew et, s i 5 ed pirgeb teh audividni ne gniresilanoitanretni,gniresitamrofni raam,trednarev jippahcstaam ed neella tein.gniresil sla.nedehgidnatsmokrew ed ne krew teh koo eredna koo re nedrow,trednarev krew teh tad mo sremenkrew ed naa Dletseg nesie.nereov nennuk et tiu krew edrednarev :Dgaarveg seitnetepmoc eredna nedrow re rederb tdrow peoreb teh nav Duohni ed krew nav seitanibmoc ewuein rood gnigrozrev ne gnigelprev( nedlev koo Djitrekjileget ne )groz ne eigolonhcet fo,dleebroovjib eid seitasilaiceps rood rellams Dnabrev ni nedrow Dgaarveg negniwueinrev ellens tem tsaan.secorp fo tcudorp ni nedrow ehcsiteroeht ehcsitkarp reem koo nedehgidraavspeoreb taam ne Dgaarveg raav ekjileppahcs ed :sla nedehgid,diehgidraav elaicos,diehthciregtnalk gnikrewnemas.nedehgidraav mulucirruc teh :trednarev nedrow negnidielpo esrevid nav neledredno ned re.nedobegnaa Dretsulceg rekavl teh ni \\ duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie: Terugblik op de eerste periode Het lectoraat heeft bij zijn aanloop veel tijd besteed aan het concretiseren van de lectoraatsopdracht, op een dusdanige manier dat de meerwaarde voor de middellange termijn gewaarborgd was. De inhoudelijke en organisatorische inrichting van het lectoraat is gebaseerd op de wensen van de partners en de mogelijkheden van de lector. Het lectoraat is en blijft echter een complex geheel, en vaak voor aanhakers lastig te doorgronden. Met name de lector heeft veel tijd en aandacht besteed aan het geven van toelichtingen in allerlei vormen. Het bleek dat het thema, de werkwijze en de sterkte van de relaties steeds beter gezien werden. Veel partijen hebben zich aangesloten bij het lectoraat of zich als volger gemeld. De combinatie van reflectie en concreetheid werd gewaardeerd, evenals de zeer actieve en trouwe verbindingen van de bedrijven met het lectoraat. Vaak betrof dit wel voorlopende of op innovatie gerichte MKB-bedrijven. 2009: Concretiseren van de lectoraatsopdracht in samenwerking met diverse partners; nauw betrokken als lector bij de opstart van het kenniscentrum ETI; Kenniskring ingericht; samenwerkingsvormen binnen de multi-level en multidisciplinaire Kenniskring geformuleerd; concretiseren van de onderzoeksagenda, vormgeven van de relatie met bedrijven en multidisciplinaire ketens; veel accent op bekendmaken van het lectoraat intern en extern. 2011: 2010: Focus op de afronding van de dataverzameling voor de centrale onderzoeksagenda; analyse en presentatie van onderzoeksgegevens; versterken van het multidisciplinaire karakter van de samenwerking; verduurzaming van de ingezette innovatieprocessen; acceptatie van de verlengingsaanvraag voor vier jaar; goedkeuring van twee grote innovatieprojecten: Community of Practice Toerisme (CoP-T) en Regionaal Co-makership Laboratorium (ReCoMa-lab); versterking en formalisering van de samenwerking met de verbonden hoogleraren; eerste Nieuwsbrieven; voorbereiding van Zomerschouw en Winterschouw Talloze gastcolleges, presentaties, workshops etc. om bekendheid te geven aan het lectoraat; start achtweekse leergang voor het betrokken middenmanagement van de Stenden Hogeschool en het Alfa-college; verbinding met de kenniscentra Sociale Innovatie en (toen nog) European Tourism Institute wordt gelegd; voorbereidingen voor de hbo-opleidingenvariant Associate Degree bij de opleiding Toerisme, Leisure en Hotelmanagement aan de Stenden Hogeschool; onderzoek naar inpassen van onderwijsinnovatie in mbo; start buddy-groep; inrichting van de casuïstiek bij de drie thema s Zorg&Wonen, Toerisme en Duurzame Techniek. 4.1 Thema Duurzame Techniek valt af; het lectoraat verhuist van Hoogeveen naar Emmen; de eerste decentrale onderzoeksvragen (afkomstig uit de aangesloten bedrijven) worden geformuleerd; Lectoraatslaboratorium wordt opgezet; accent op empirisch onderzoek (data verzamelen); publicatie Halverwege. 2012: Opvallende prestaties Juiste speerpunten Real-life learning mbo en hbo Gebleken is dat de thema s, de werkwijzen en de sterkte van de relaties steeds beter gezien worden. Met als gevolg dat veel partijen zich hebben aangesloten bij het lectoraat, of zich als volger hebben aangemeld. De combinatie van reflectie en concreetheid wordt gewaardeerd, evenals de zeer actieve en trouwe verbindingen van de bedrijven met het lectoraat. Vaak betrof dit wel voorlopende of op innovatie gerichte Midden- en Kleinbedrijven. De echt kleine MKB ers en zij die niet zo innovatief zijn, kwamen in deze periode minder goed aan bod. We hebben daarom een start gemaakt met het voorlopers/ volgers-principe, dat goed aanslaat in Drenthe. De combinatie van mbo en hbo heeft een zeer stimulerende werking gehad op real-life learning potentieel van de onderwijsinnovaties, maar heeft het de lector soms moeilijk gemaakt om de onderzoeksagenda goed in te richten en uit te voeren. De kwaliteit, onderzoekstraditie en netwerkervaringen lagen soms ver uiteen bij de diverse Kenniskringleden en binnen de onderwijsinstellingen. De onbekendheid en onontwikkelde positie van een lectoraat binnen het mbo speelde daar ook een rol bij. De gekozen route om één agenda in een groep als deze uit te voeren, was mede daardoor moeilijk, maar heeft zeer veel kennisdeling en leermomenten binnen de Kenniskring en met de opleidingen opgeleverd. De Kenniskring was gedurende de gehele lectoraatsperiode een school -voorbeeld van de inspiratie en innovatie