Regionaal Expertisecentrum Dementie. Vormingsessies voor professionelen & Voordrachten voor vrijwilligers en mantelzorgers
|
|
- Annemie van den Brink
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Regionaal Expertisecentrum Dementie Orion ism PGN Vormingsessies voor professionelen & Voordrachten voor vrijwilligers en mantelzorgers
2 Personen met dementie kwalitatief begeleiden en verzorgen stelt ons voor verschillende uitdagingen en vragen. Wat is dementie? Hoe beleven personen met dementie hun ziekte? Hoe blijven we in contact met hen? Hoe doorbreken we de routinematige zorg? Welke zijn hun specifieke behoeften? Hoe kunnen we hun gedrag begrijpen? Hoe kunnen we de zelfredzaamheid bewaren bij een toenemende afhankelijkheid? Welke inzichten zijn er op vlak van begeleiding? Deze vragen zette het Regionaal Expertisecentrum Dementie Orion & PGN ertoe aan om vanuit haar expertise een vormings- en voordrachtenpakket samen te stellen voor iedereen die in contact komt met dementie. De vormingsessies (1) zijn vooral bestemd voor verpleegkundigen, kine- en ergotherapeuten, animatoren, verzorgenden en logistieke medewerkers. Ze worden gegeven in de voorziening of bij de organisatie. De gehanteerde methodiek is interactief, gericht op de praktijk en doorspekt met toepasselijk beeldmateriaal. De kostprijs bedraagt 225 euro per dagdeel van maximum drie uur (excl. syllabus en vervoersonkosten). Vanaf het 4 e uur kost het 75 euro per uur. De voordrachten (2) kunnen aan elk doelpubliek gegeven worden maar richten zich voornamelijk naar vrijwilligers en mantelzorgers. De tijdspanne van de voordracht is af te spreken. Vraagprijs varieert van 125 tot 225 euro (excl. vervoersonkosten) voor één voordracht. Tenslotte kan ook een voor- en/of nabespreking (3) van documentaires, film- en theatervoorstellingen over dementie worden aangevraagd. Vraagprijs schommelt tussen 75 en 225 euro (excl. vervoersonkosten). Dit aanbod, alsook vorming en coaching op maat, kan besteld worden bij: Orion & PGN Voor zorgregio Antwerpen: of orion@dementie.be Voor zorgregio Mechelen: of pgn@dementie.be
3 1. VORMINGSESSIES Basisvorming dementie De basisvorming start met het formuleren van een nauwkeurige definitie van het begrip dementie. Via allerlei voorbeelden beklemtonen we het verschil tussen dementie, depressie en andere oorzaken van geheugenklachten. Vervolgens gaan we verder in op de symptomen die eigen zijn aan het syndroom dementie. Nadien bespreken we de verschillende ziektebeelden die dementie tot gevolg kunnen hebben. Daarbij worden oorzaken en gevolgen van dementie belicht. De deelnemers krijgen een inzicht in de evolutie, het proces en de verschillende fasen van het degeneratief ziektebeeld. Tenslotte staan we stil bij de wijze van diagnosestelling en de mogelijke behandelingen. 2
4 Herkennen van symptomen van dementie Zorgverleners hebben vaak een buikgevoel dat er bij de handelswijze of bij de uitleg die ouderen hen geven iets niet (meer) klopt. We noemen dit een niet-pluis-gevoel. Ze vragen zich af of hun gevoel juist is. Daarbij willen ze graag weten of de zaken die ze zien en/of voelen bij de symptomen van dementie horen. En of ze zich terecht of niet zorgen (moeten) maken. De bedoeling van deze vormingsessie is om de verschillende symptomen van dementie van naderbij te bekijken. Aan de hand van beeldmateriaal worden verscheidene uitingsvormen besproken. Hierbij wordt eveneens gewezen op allerlei mogelijke valkuilen bij het ondoordacht conclusies trekken. Tenslotte geven we inzicht in de manier waarop een goede diagnose tot stand komt. 3
5 Hoe omgaan met personen met dementie Omgaan met personen met dementie is niet altijd makkelijk. Het vraagt van de professionele hulpverlener de nodige alertheid, inzichten, observatiekwaliteiten en handelsbekwaamheden. Aan de hand van beeldmateriaal van levensechte situaties staan we stil bij de wijze waarop men op personen met dementie reageert. We tonen vervolgens de impact van uiteenlopende reacties op de persoon met dementie. De beelden geven aanleiding om samen na te denken over welke manieren van omgaan de beste hulp en de meeste kwaliteit bieden. Bij elk fragment nemen we onze eigen werksituatie en omgangsvorm(en) met personen met dementie kritisch onder de loep. Via de typische kenmerken bij het ziekteverloop van dementie geven we verschillende nuttige tips mee en duiden we wat er van belang is om op te letten. 4
6 Communicatie met personen met dementie Een goed contact met iemand staat of valt met een goede communicatie. Bij personen die lijden aan dementie vormt dit een extra uitdaging. Inleidend geven we daarom eerst een beeldend begrippenschema bij de wijze waarop communicatie tussen mensen verloopt en zich ontwikkelt. Aansluitend duiden we hierbij de afname van communicatiemogelijkheden bij dementie. We besluiten de inleiding met een bevraging naar de ervaren communicatieproblemen. Een beeldfragment moet duidelijk maken welke vormen van communicatie met personen met dementie meer of minder succesvol zijn. Dit wordt uitvoerig getoetst aan de ervaringen van de deelnemers. De manier van communiceren met personen met dementie is sterk afhankelijk van ons begrip van het ziektebeeld en onze houding. Aan de hand van voorbeelden wordt dit verder inzichtelijk gemaakt. We geven een waaier aan tips mee hoe we best contact maken met personen met dementie, afhankelijk van de fase van dementie. Omgaan met specifieke communicatiemoeilijkheden bij personen met dementie vormt een laatste deel van deze sessie. Ook hierbij brengen we bruikbare handvatten en werken we interactief. 5
7 Belevingsgerichte zorg van personen met dementie Kwaliteitsvolle zorg voor personen met dementie is méér dan taakgerichte zorg. Dit betekent dat we de persoon niet benaderen vanuit een louter medisch zorgperspectief waarbij de zieke herleid wordt tot zijn ziektebeeld. Buiten de fysieke noden van personen met dementie zijn er immers ook nog individuele, emotionele en psychologische behoeften in alle stadia van het ziekteproces. Bij wijze van inleiding gaan we op zoek naar wat personen met dementie denken en voelen tijdens hun dementeringsproces. We duiden deze soms aparte werkelijkheid en trachten ons in te leven in het leven met dementie. We zetten aan tot actief waarnemen en een correcte inschatting van de mogelijkheden en beperkingen van de personen met dementie. Door middel van videofragmenten blikken we vooruit naar een eventuele verbetering van onze zorgverstrekking. We leren af te stappen van routineoplossingen en dagen uit om creatief uit te gaan van het individu die zorg nodig heeft. Doorheen de sessie bieden we daarenboven allerlei mogelijke praktische ideeën om in te spelen op de persoonlijke beleving van de persoon met dementie. Hierbij wordt telkens uitgegaan van hun behoefte naar herkenbaarheid, geborgenheid en veiligheid. 6
8 Zinvolle activiteiten voor personen met dementie 7 Een betrokken hulpverlener zoekt bij elke fase van dementie naar een gepaste dagbesteding. Met andere woorden: hij/zij stelt zich terecht de vraag of bepaalde activiteiten wel aansluiten bij de wens van de persoon met dementie. En kiezen we wel het juiste tijdstip waarop we de activiteit aanbieden? In de beginfase is er vaak nog heel wat besef aanwezig. Tevens is er de confrontatie met afname van mogelijkheden. Kunnen mensen in deze fase nog realistische wensen uiten en in hoeverre houden we er rekening mee? Hoe moeten we ons eventueel aanpassen? Personen met gevorderde dementie dwalen soms door gangen, prutsen aan kledij, wrijven over het tafelblad, verzamelen koekjes of steentjes,. Is het zinloos of toch niet? Kunnen we er betekenis aan geven? Of moeten we alternatieven bieden? We exploreren zes criteria die een activiteit zinvol maakt. We ontdekken op die manier welke dagbesteding zin heeft bij personen met dementie naargelang de fase van hun dementieproces. De sessie is doorweven met allerlei (visuele) tips van mogelijke activiteiten, rekening houdende met de aangeleerde criteria. Bovendien zien we hoe we bewust de activiteiten kunnen integreren in de dagelijkse zorg. We leren dit te beschouwen als een opdracht voor de voltallige personeelsgroep. De wijze waarop we present - met aandacht - aanwezig zijn, vormt doorheen deze vorming de rode draad.
9 Moeilijk hanteerbaar gedrag bij personen met dementie Ontremd gedrag, agressie, roepen, dolen en dwalen zijn een greep uit mogelijke gedragingen die zich kunnen voordoen bij personen met dementie. Als zorgverlener hebben we het hier niet zelden moeilijk mee. Inzicht krijgen in de oorzaken van dit gedrag brengt doorgaans de nodige rust om naderhand op zoek te gaan naar strategieën om het gedrag hanteerbaar te maken. Via een wetenschappelijke benadering nemen we de mogelijke gedragsveranderingen bij dementie onder de loep. Eigen ervaringen en video-opnamen stellen ons vanuit deze inbreng in staat om het moeilijk hanteerbaar gedrag beter te begrijpen. Een aangereikt, eenvoudig denkkader stelt de deelnemer vervolgens in staat het gedrag beter te analyseren. Op grond hiervan formuleren we samen mogelijke goede omgangsvormen bij de voorbeelden. Nadien gaan we na hoe we dit concreet op de werkvloer kunnen toepassen. Met deze oefening leren we in de toekomst aan de slag te gaan binnen het team. Om af te ronden reiken we allerlei bruikbare omgangstips aan bij diverse vormen van moeilijk hanteerbaar gedrag. 8
10 Dementie bij personen met een verstandelijke beperking Dementie bij personen met een verstandelijke beperking komt steeds vaker voor. Familie en begeleiders van personen met een verstandelijke beperking hebben vaak samen al een heel traject afgelegd. De groots mogelijke zelfstandigheid bereiken, is altijd hun gemeenschappelijke drijfveer geweest. Wanneer dementie dit emancipatorisch proces opnieuw op de helling zet, ontstaat er vaak een gevoel van ontreddering. Kennis over dementie kan hier veel steun bieden. We leggen uit wat dementie is en welke gevolgen dit kan hebben op het dagelijkse leven van personen met een verstandelijke beperking. Daarnaast bieden we een kader om de bestaande zorg en begeleiding te verfijnen om de beoogde kwaliteit van leven blijvend te bereiken. Met de verworven kennis krijg je ook bagage mee om aangepaste afspraken te maken met alle betrokkenen. Deze vorming richt zich tot alle begeleiders en zorgverleners die met deze problematiek geconfronteerd (zullen) worden. 9
11 Familie van personen met dementie: ook onze zorg? Zorg dragen voor een persoon met dementie is eveneens zorgen voor de familie van die persoon. Inzicht verwerven over de relaties binnen families is hierin van wezenlijk belang. Elk familielid beleeft het ziektebeeld immers anders. De betrokkenheid is bovendien verschillend met die van de professioneel. In het belang van de persoon met dementie bieden we inspiratie en handvatten om de familie te beschouwen als partner in de zorg. Daarnaast zal de familie vaak ook al dan niet verwoord vele moeilijkheden of hindernissen ondervinden bij het aanvaardingsproces bij dementie. Soms wordt de ziekte zelfs niet gezien of erkend. Soms laat de familie geen advies van anderen toe. We leren hoe je als professioneel ondersteunend kan werken. 10
12 2. VOORDRACHTEN Wat is dementie? Familie, partners en mantelzorgers van personen met dementie vragen zich dikwijls af wat de oorzaak is van het dementieproces, wat aan de basis ligt van deze aandoening. Bovendien maken meer en meer senioren zich zorgen bij geheugenproblemen. Ze wensen daarbij een antwoord te krijgen of deze klachten een voorbode zijn van dementie. Zich een juist beeld kunnen vormen over dementie dringt zich daarom op. Hoe ontdekken we dat iemand aan dementie lijdt? Bestaat er medicatie om de symptomen te genezen of af te remmen? Zou het erfelijk kunnen zijn? Tijdens de voordracht geven we een duidelijke omschrijving van wat dementie is en wat het absoluut niet is. En we formuleren duidelijke antwoord op bovenstaande vragen. Eens de diagnose is gesteld, blijven er in vele gevallen nog onduidelijkheden en komen er nieuwe vragen. Hoe verloopt het dementieproces en waarmee dienen we rekening te houden? Weten en beseffen mensen met dementie dat ze ziek zijn? In hoeverre beschikken zij nog over een eigen wil of gedacht? Het laatste gedeelte van de voordracht gaan we over deze en andere vragen in gesprek met de aanwezigen. 11
13 Dementie: te voorkomen? Dementie vormt helaas in hoog tempo een bedreiging voor de volksgezondheid. Daarvan zijn velen zich bewust. De cruciale vraag is of we dit kunnen voorkomen, en hoe we dit moeten aanpakken. Ook op persoonlijk vlak voelt men die dreiging. Hoe ouder men wordt, hoe meer men zich zorgen maakt over de gezondheid van zijn hersenen. Senioren willen daarom massaal aan hersengymnastiek en geheugentraining doen. Maar is dit wel doeltreffend? Zijn er (nog) andere acties die we zouden kunnen ondernemen om het risico op het uitbreken van de ziekte te verhinderen of te verminderen? Enkele wetenschappelijke onderzoeken worden in de loop van de uiteenzetting genuanceerd toegelicht. Voorts gaan we in op enkele fabels en vooroordelen over de oorzaken van dementie. Tenslotte geven we enkele tips om de geest gezond te houden. 12
14 Hoe blijf ik in contact met de persoon met dementie Naarmate het ziekteproces bij de persoon met dementie vordert, leeft hij/zij meer en meer in zijn/haar eigen wereld. Naast het geleidelijk wegvallen van vanzelfsprekende handelingen, zijn er helaas ook meer en meer communicatiemoeilijkheden. Voor familieleden en mantelzorgers is het vaak een zorg te weten wat en hoe er zaken nog kunnen gezegd worden. Met andere woorden, bij het voortschrijdend dementieproces vragen zij zich af hoe ze nog in contact kunnen blijven met hen. Soms hebben mantelzorgers zelfs het gevoel dat alle manieren van communicatie zijn verloren. Niets is echter minder waar. Het komt er daarentegen dikwijls op neer zich te kunnen inleven in de wereld van de persoon met dementie. Aan de hand van tal van voorbeelden gaan we in op de communicatiebeperkingen en vooral de verschillende, meermaals verassende en/of resterende contactmogelijkheden van personen met dementie. Afsluitend reiken we concrete aandachtspunten aan voor een goed contact met personen met dementie. 13
15 Muziek en ons brein Dementie wordt veroorzaakt in de hersenen. Het veroorzaakt daardoor ook heel wat contactmoeilijkheden. De vroegere vanzelfsprekendheden vallen weg en de omgeving van de persoon met dementie weet vaak niet hoe er opnieuw en anders contact gemaakt kan worden. Muziek heeft een speciale plaats in ons brein. Het blijkt voor velen een goed middel te zijn om opnieuw en positief contact te maken met de persoon met dementie. Het heeft niet alleen een positief effect op de relatie maar evenzeer rechtstreeks op de beleving van de persoon met dementie. In deze voordracht geven we een kort theoretisch en handelingskader mee. Daarmee tonen we aan waarom muziek goed is voor bijna iedereen. Deze voordracht is een ideale aanloop om daarna concreet met muziek aan de slag te gaan. We verlagen de drempel en zijn niet te verlegen om zelf een deuntje mee te zingen. En Ik ben blij dat ik je niet vergeten ben Dat ik nog zoveel kleine dingen van je ken Songtekst van Joost Nuissl 14
16 Jongdementie Dementie wordt geassocieerd met ouderen. De kans vergroot inderdaad aanzienlijk met het ouder worden maar ook jonge mensen lijden aan dementie. Geïnspireerd door Annemie Janssens en Marjolein De Vugt (auteurs van het boek jongdementie ) biedt deze voordracht specifieke informatie over jongdementie en over de evoluties in dit verband in België. We situeren het probleem op de kaart van België en gaan nader in op de oorzaken en de diagnosestelling. Jongdementie vraagt een eigen benadering die niet samenvalt met die van dementie op oudere leeftijd. De bijzondere zorgnoden en de nodige psychosociale ondersteuning worden in deze voordracht uitgesproken en gekaderd. We geven ook uitleg over de financiële en juridische aspecten die erg verschillen omwille van de jonge leeftijd van de getroffen personen en hun omgeving. De voordracht geeft bovendien informatie over de zorgvoorzieningen die al bestaan en welke initiatieven genomen worden om dit aanbod uit te breiden. Er is nog veel nodig om tegemoet te komen aan de noden van deze problematiek. Daarom vertellen we eveneens over de werking van de Vlaamse werkgroep jongdementie en het Tienpuntenprogramma. 15
17 Pluk de Dag Dialogen Pluk de Dag is een docureeks over het leven met dementie. De term Pluk de Dag sluit aan bij dit leven. Personen met dementie leven meer en meer in het nu en plukken als het ware het moment. De reeks brengt personen met dementie en hun zorgverleners in beeld doorheen het dagelijkse leven, realistisch maar vanuit een positieve inslag en mét respect. Zowel personen in de thuissituatie als in een dagverzorgings- én woonzorgcentrum worden gevolgd. De beelden bieden de kijker de kans om zicht te krijgen op dementie en om (herkenbare) situaties beter in te schatten en er uit te leren. Tijdens de voordracht worden maximum twee afleveringen uit de reeks bekeken. Na elke aflevering volgt er een begeleid gesprek in kleine groepen via een interactieve methodiek. De aanvrager kan hierbij kiezen uit volgende thema s: Hoe wordt dementie zichtbaar, De belevingswereld van de persoon met dementie, Omgaan met dementie, Zinvol 'leven met dementie', Zelfzorg, Relaties, Ondersteuningsmogelijkheden, Zinvolle dagbesteding en Autonomie of bemoeizorg. 16
18 De beleving van de persoon met dementie Er verandert veel als iemand dementie krijgt. Niet enkel doen er zich geheugenproblemen voor maar zeer vaak ziet men ook een ander gedrag en beleving. Zo komen karaktereigenschappen die al aanwezig waren dikwijls sterker tot uiting. In andere gevallen treden er echte veranderingen op, bijvoorbeeld van interesse naar apathie of van streng naar zachtaardig of van goedlachs en blijdschap naar angst en verdriet. Men stelt bovendien vast dat iemand met een dementie meer op zichzelf gericht raakt. Hij kan zich niet meer goed in de ander inleven en lijkt meer en meer in een eigen wereld te leven. Deze en tal van andere veranderingen werpen voor de familie en de omgeving van de persoon met dementie meestal veel vraagtekens op. Vragen als Is dit normaal in het dementeringsproces? en vooral hoe reageert men er het best op? blijft hen bezighouden. Maar ook volgende vragen houden mantelzorgers bezig: Hoe beleeft de persoon zijn dementieproces? Waar maken ze zich zorgen over? Hoe ervaren zij zelf de beginfase? Wat betekent het om te leven in een eigen wereld? Hoe ervaart deze persoon zijn omgeving? Hoe verwerken ze het dementieproces? Op welke manier communiceren zij? Beseffen mensen met dementie dat er iets niet pluis is? In hoeverre beschikken zij nog over een eigen wil of gedachtegang? Aan de hand van enkele beeldfragmenten en wetenschappelijke inzichten wordt een blik geworpen op de gevoelswereld van de persoon met dementie. Via het gesprek met de aanwezigen zoeken we samen naar een antwoord op bovenstaande vragen. 17
19 3. NABESPREKINGEN van film- en theatervoorstellingen Als Regionaal Expertisecentrum Dementie beschikken we eveneens over de nodige informatie over verschillende theater- of filmproducties over dementie. De dvd s van enkele films kunnen ontleend worden ter kennismaking, maar helaas niet ter vertoning voor publiek. Voor dit laatste neemt u contact op met het productiehuis. Ook deze gegevens kunnen we bezorgen Indien gewenst, zorgen wij voor een inleiding en/of nabespreking. Een vormingsmoment aan koppelen kan ook. 18
20 De foto s zijn genomen van de website: behalve deze van pagina 16 (eigen materiaal vanuit Pluk de Dag) De cartoons zijn van Ilah V.U.: Herman Wauters Regionaal ECD Orion en PGN - zorgregio Mechelen p/a CGG De Pont vzw Lange Ridderstraat Mechelen
Regionaal expertisecentrum dementie Sophia
Regionaal expertisecentrum dementie Sophia Inhoud Vormingssessies Basisvorming dementie 4 Herkennen van symptomen 5 Omgaan met dementie 6 De beleving van dementie 7 Het lerend vermogen 8 Passende dagbesteding
Nadere informatieDementienetwerk Provincie Antwerpen
Dementienetwerk Provincie Antwerpen Dementienetwerk Provincie Antwerpen Dementienetwerk Provincie Antwerpen 2 Historiek 1998: PGN (Psychogeriatrisch Netwerk Lier) start als multidisciplinair en sectoroverschrijdend
Nadere informatieDe wereld van dementie: inzicht in dementie (1 dagdeel) Omgaan met personen met dementie: de belevingswereld en communicatie (1 dagdeel)
Vormingsaanbod Het Expertisecentrum Dementie Paradox streeft binnen haar vormingsmomenten naar een goed evenwicht tussen theorie en praktijk. In de vormingsmomenten wordt er naast theorie voortdurend gebruik
Nadere informatieBASISVORMING OVER DEMENTIE
BASISVORMING OVER DEMENTIE VORMINGEN OP MAAT VOORDRACHTEN, NABESPREKINGEN & INTERVISIE Personen met dementie kwalitatief begeleiden en verzorgen vraagt kennis en vaardigheden. Wat is dementie? Hoe beleven
Nadere informatieseksualiteit en intimiteit bij mensen met een beperking seksualiteit en intimiteit bij ouderen
Vormingsaanbod Algemeen Aditi biedt vormingen aan over: seksualiteit en intimiteit bij mensen met een beperking seksualiteit en intimiteit bij ouderen Er zijn een aantal vaste opleidingsmodules, maar je
Nadere informatieDESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN. Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen
DESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen 2 3 INHOUDSOPAVE PAGINA Kennis over psychische problemen bij ouderen nodig?! 4 Praktische
Nadere informatieZorggroep Apeldoorn en omstreken
Psychogeriatrie 2 Zorggroep Apeldoorn en omstreken Inhoud Inleiding 4 Psychogeriatrie 5 Wat kunt u verwachten? 7 Tot slot 9 3 Inleiding Uw familielid [1] wordt binnenkort opgenomen op een psychogeriatrische
Nadere informatieVisie. Wat is dementie?
Visie Opdrachthoudende vereniging VitaS staat open voor gebruikers met dementie. Binnen onze dagverzorgingscentra worden alle ouderen met dementie opvangen ongeacht hun zorgnoden. Wij streven naar een
Nadere informatieATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester
ATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Positieve ingesteldheid 1 zich emotioneel goed voelen 2 zich als persoon iets
Nadere informatieOnderdompeling in de wereld van dementie
Studiedag: Onderdompeling in de wereld van dementie 12 Inhoud Werken met mensen met dementie en op een goede manier met hen omgaan, veronderstelt een goed inzicht in wat dementie precies is en wat het
Nadere informatieDementie Inzicht. Omgaan met de veranderingen bij mensen met dementie
Dementie Inzicht Omgaan met de veranderingen bij mensen met dementie Colofon 2015 SAAM Uitgeverij, Hillegom Auteurs M. A. van der Ploeg A. J. de Mooij Illustraties E. E. ten Haaf Vormgeving Design4Media,
Nadere informatieVisie. Wat is dementie?
Visie Opdrachthoudende vereniging VitaS staat open voor zorgbehoevende bewoners en voor bewoners met dementie. Binnen onze woonzorgcentra worden alle ouderen met dementie opvangen ongeacht hun zorgnoden.
Nadere informatieTijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg
Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Tijd voor de dood Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen Beleidsnotitie Tijd voor de dood Auteur(s) A.Trienekens Datum September
Nadere informatieTraining & themabijeenkomsten 2018
Training & themabijeenkomsten 2018 voor mantelzorgers en vrijwilligers Inhoudsopgave 3 4 7 9 11 11 Trainingen en themabijeenkomsten - Het hoe en waarom Trainingen voor mantelzorgers Trainingen voor vrijwilligers
Nadere informatie21/03/2019. Een klare kijk op dementie op jonge leeftijd Karen Louwet Consulente Expertisecentrum Dementie Vlaams-Brabant Memo.
Een klare kijk op dementie op jonge leeftijd Karen Louwet Consulente Expertisecentrum Dementie Vlaams-Brabant Memo Voorstelling Memo 1 Voorstelling Memo ECD Memo Halle-Vilvoorde Molenhofstraat 31 1670
Nadere informatieVormingsaanbod geestelijke gezondheid
Pantone 430C Pantone 7426C Vormingsaanbod geestelijke gezondheid Eenheid voor Zelfmoordonderzoek Locoregionale Uitvoering Vlaams Actieplan Suïcidepreventie Oost-Vlaanderen Hoe blijf jij fit in je hoofd?
Nadere informatieseksualiteit en intimiteit bij mensen met een beperking seksualiteit en intimiteit bij ouderen
Vormingsaanbod Algemeen Aditi biedt vormingen aan over: seksualiteit en intimiteit bij mensen met een beperking seksualiteit en intimiteit bij ouderen Er zijn een aantal vaste opleidingsmodules, maar je
Nadere informatieGeheugenkliniek: Behandeling
Als zorgverlener willen we graag helpen; tegemoet komen en adviezen aanreiken. We wensen de patiënt en zijn omgeving dan ook met dit document te informeren over de mogelijke behandelingen die plaatsvinden
Nadere informatieCursus en Thema 2015. voor mantelzorgers en vrijwilligers
Cursus en Thema 2015 voor mantelzorgers en vrijwilligers VRIJWILLIGERS Basiscursus (voor nieuwe vrijwilligers) Aantal bijeenkomsten: 4 In vier bijeenkomsten maken nieuwe vrijwilligers kennis met diverse
Nadere informatieProject Preventie van Depressie
Project Preventie van Depressie Studiedag Weerbaarheid bij ouderen Anja Michiels en Inès De Meyer-Ghekiere WZC Zoniënrust, Tervuren Kirsten van Son CGG VBO Inhoud 2 Depressie in WZC Cijfers Risico en beschermende
Nadere informatieCompetenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject
Competenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject Deze lijst is het onderzoekresultaat van een PWO-traject binnen de lerarenopleidingen van de KAHO Sint-Lieven,
Nadere informatieseksualiteit en intimiteit bij mensen met een beperking seksualiteit en intimiteit bij ouderen
Vormingsaanbod Algemeen Aditi biedt vormingen aan over: seksualiteit en intimiteit bij mensen met een beperking seksualiteit en intimiteit bij ouderen Er zijn een aantal vaste opleidingsmodules, maar je
Nadere informatieBASECAMPvzw 2011. De missie van Basecamp vzw
BASECAMPvzw 2011 De missie van Basecamp vzw 1 Doel Basecamp vzw groeide vanuit een kerngroep van begeleiders met elk een eigen theoretische, technische en sociale achtergrond. Omwille van deze achtergronden
Nadere informatieseksualiteit en intimiteit bij mensen met een beperking seksualiteit en intimiteit bij ouderen
Vormingsaanbod Algemeen Aditi biedt vormingen aan over: seksualiteit en intimiteit bij mensen met een beperking seksualiteit en intimiteit bij ouderen Er zijn een aantal vaste opleidingsmodules, maar je
Nadere informatieDEMENTIE. Stadia en symptomen van dementie. Er zijn drie hoofdstadia van dementie.
DEMENTIE De term dementie beschrijft een verzameling symptomen waaronder, in de meeste gevallen, verlies van verstandelijk vermogen - het geheugen laat na, denken en redeneren wordt moeilijker. Als zodanig
Nadere informatieJONGDEMENTIE. Wat nu?
JONGDEMENTIE Wat nu? SITUERING o Dementie Kans op = 1/5 Officiële cijfers: 165.000 pers. in België Schatting 3-5 x hoger o Jongdementie Officiële cijfers niet voorhanden Schatting 2.800 pers. in België
Nadere informatieGEZINSONDERSTEUNEND WERK ONDERZOEK NAAR COMPETENTIES BIJ VRIJWILLIGERS EN PROFESSIONALS
GEZINSONDERSTEUNEND WERK ONDERZOEK NAAR COMPETENTIES BIJ VRIJWILLIGERS EN PROFESSIONALS Het doel van dit onderzoek is een vergelijking te maken tussen de aanwezige competenties bij professionals en vrijwilligers
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieOuderen en seksualiteit:
Ouderen en seksualiteit: een oud taboe of een sexy verhaal? Vaak denken jongeren dat mensen van boven de 60 geen seks meer hebben, of daar toch zeker niet van genieten. Niets is minder waar. Maar ook in
Nadere informatieDementievriendelijke gemeente/stad. Ilse Masselis Expertisecentrum dementie Sophia
Dementievriendelijke gemeente/stad Ilse Masselis Expertisecentrum dementie Sophia WAAROM? Belang van een dementievriendelijke gemeente Door de ogen van personen met dementie Door de ogen van personen met
Nadere informatieinleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding mantelzorg samen afhankelijkheid financiën leven zorglast
inleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding relatie mantelzorg samen afhankelijkheid chronisch gezondheid comfort gevoel handelen leven financiën administratie
Nadere informatieOver veranderend gedrag bij dementie & Wat is dementie?
ACTIVITEITENAANBOD VOORJAAR 2019 met getuigenis van een mantelzorger met o.a. thema s Over veranderend gedrag bij dementie & Wat is dementie? met een deskundig spreker van het expertisecentrum dementie
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieKetenzorg dementie. Ketenzorg dementie in Zoetermeer
Ketenzorg dementie Wat is dementie? Dementie is niet één bepaalde aandoening, maar een ziektebeeld (syndroom) waarvan meer dan 60 oorzaken bekend zijn. Kenmerkend voor dit ziektebeeld is een combinatie
Nadere informatieAANBOD INFOSESSIES 2017
AANBOD INFOSESSIES 2017 AANBOD INFOSESSIES 2017 Overzicht 1 Wegwijs in mantelzorg 2 Mantelzorger? Zorg ook voor jezelf! 3 Rouw in de zorg 4 Ken je rechten als patiënt 5 Mantelzorger? Laat de zorg niet
Nadere informatieCijfers en feiten over dementie
Cijfers en feiten over dementie - Elke 7 seconden krijgt iemand ergens ter wereld dementie. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is dementie prioriteit nummer 1. - Dementie is een syndroom waarbij de
Nadere informatieAgressief gedrag. Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Agressief gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken.
Agressief gedrag Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Agressief gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is agressief gedrag? Dementie kan ervoor zorgen
Nadere informatieDe lange weg is vaak te kort.
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw De lange weg is vaak te kort. Dr. F. Krekelbergh Geriater Verantwoordelijke arts palliatieve zorgen Levenseinde is belangrijk moment Vroeg of laat Leven : veel verlieservaringen
Nadere informatieOutreach functie van psychologe in de ouderenzorg
Outreach functie van psychologe in de ouderenzorg Oorspronkelijk project Vroegdetectie en ondersteuning van ouderen met cognitieve problemen o o o o o o Cognitieve screening aan huis en verder opvolgen
Nadere informatieERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG
DINSDAG 24 MEI 2016 - HETE HANGIJZERS IN DE OUDERENZORG - STUDIEDAG ETHISCHE REFLECTIE OP HET HANDELEN ALS ERGOTHERAPEUT ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER 2014 Graag nodigen we je uit
Nadere informatieDementie. Havenziekenhuis
Dementie Uw arts heeft met u en uw naasten besproken dat er (waarschijnlijk) sprake is van dementie. Mogelijk bent u hiervan geschrokken. Het kan ook zijn dat u of uw omgeving hier al op voorbereid was.
Nadere informatieSamenvatting. april 2006
Samenvatting Alzheimer Nederland spant zich in om de zorg voor mensen met dementie en hun familieleden te verbeteren. Het streven is de zorg in de regio beter af te stemmen op mensen met dementie en degenen
Nadere informatieStoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s.
Dementie 2 Dementie in de Nederlandse bevolking Dementie is een aandoening die vooral ouderen treft, maar het kan ook voorkomen op jongere leeftijd. In Nederland zijn er naar schatting ongeveer 300.000
Nadere informatieBalans in evenwicht. Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon. Ann Herman St. Jozefskliniek Izegem 27/09/11
Balans in evenwicht Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon Historiek Binnen de werkgroep Sociaal werk van de Federatie Palliatieve Zorg werkten we geruime tijd rond de taakinhoud
Nadere informatiePsychogeriatrie of gerontopsychiatrie.
Psychogeriatrie of gerontopsychiatrie. Psychogeriatrie : geneeskunde cognitieve beperkingen Gerontopsychiatrie psychiatrische ziekenhuizen - curatief Bedenkingen Binnen gerontopsychiatrie goede balans
Nadere informatieCommunicatie met mantelzorgers van personen met dementie
1 Communicatie met mantelzorgers van personen met dementie Herman Wauters Dementie-expert ECD Orion ism PGN 2 Een ervaring van een MZ Mijn zin tot verantwoordelijkheid dwingt me om te doen wat moet gedaan.
Nadere informatieVerdwaald ben ik als mens! Wie zorgt er nu voor mij? t Was niet mijn eigen wens, maar mag ik er nog bij?
verdwaald in eigen leven infobrochure dementie Verdwaald ben ik als mens! Wie zorgt er nu voor mij? t Was niet mijn eigen wens, maar mag ik er nog bij? OCMW MERCHTEM WoonZorgCentrum Ter Stelten Hoe zou
Nadere informatiePsychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers
Psychologie Inovum Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Waarom psychologie Deze folder is om bewoners, hun naasten en medewerkers goed te informeren over de mogelijkheden
Nadere informatieALGEMENE INFORMATIE Vormingsaanbod 2013 Regionaal Expertisecentrum Dementie TANDEM VZW
ALGEMENE INFORMATIE Vormingsaanbod 2013 Regionaal Expertisecentrum Dementie TANDEM VZW Vormingsbrochure 2013 Tandem vzw 0 ALGEMENE INFORMATIE Wie zijn we? Tandem vzw is het Regionaal Expertisecentrum Dementie
Nadere informatieWaar of niet waar? Naarmate de mens ouder wordt, vergeet hij ook meer. Hoe praat je het beste met een persoon met dementie?
Waar of niet waar? Naarmate de mens ouder wordt, vergeet hij ook meer. Hoe praat je het beste met een persoon met dementie? Welk teken past niet bij de ziekte dementie? Oriëntatie in de tijd: niet meer
Nadere informatieOntwikkelen: een levenslang proces 11
INHOUDSTAFEL Ontwikkelen: een levenslang proces 11 A Wat is ontwikkeling? 13 Doelstellingen 13 1 Inleiding 14 2 Definitie en kenmerken 15 2.1 Definitie 15 2.2 Algemene kenmerken van ontwikkeling 15 2.3
Nadere informatiePraatcafé Dementie Genk. Samen dementie bespreekbaar maken. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6
Praatcafé Dementie Genk Samen dementie bespreekbaar maken T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken
Nadere informatieDienst geriatrie Dementie. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Dementie Informatiebrochure voor de patiënt en de familie WAT IS DEMENTIE? Dementie is een hersenaandoening, geen normaal hersenverouderingsproces. Het is een geleidelijk evoluerende,
Nadere informatieThema s voor het Alzheimer Café. Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek
Thema s voor het Alzheimer Café Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek Medische aspecten Wat is dementie? Medische aspecten Verschillende
Nadere informatieBIJLAGE 2 RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING IN DE LEERPLANNEN. Inleiding. verwijst naar ontwikkelingsaspecten uit het OWP
BIJLAGE 2 RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING IN DE LEERPLANNEN Inleiding In alle leerplannen en in het Ontwikkelingsplan voor de Katholieke Basisschool zitten aspecten van relationele vorming verwerkt. Soms
Nadere informatieSlecht nieuws goed communiceren
Slecht nieuws goed communiceren M A N U K E I R S E F A C U L T E I T G E N E E S K U N D E, K U L E U V E N Waarheid is een van de meest krachtige medicamenten waarover men beschikt, maar men moet nog
Nadere informatieFunctiekaart dementie-experten van de regionale expertisecentra dementie
Bijlage 2 Functiekaart dementie-experten van de regionale expertisecentra dementie 1. Algemene inlichtingen Functienaam: Rapporteert aan: Diens/afdeling: Hiërarchische overste: Functionele afstemming,
Nadere informatieDag van de dementiezorg
Dag van de dementiezorg In Nederland hebben ongeveer 12.000 mensen dementie die jonger zijn dan 65 jaar. Dezelfde kenmerken als dementie op oudere leeftijd Problemen met het geheugen vaak niet op de voorgrond
Nadere informatieAlles voor dementie Zorg in elke fase
Alles voor dementie Zorg in elke fase Als vergeten gewoon wordt Dementie is, voor alle betrokkenen en in alle fasen, een ingrijpende ziekte. Na de diagnose is er schrik en verwarring. U zult veel vragen
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Geriatrie
PATIËNTEN INFORMATIE Geriatrie Mevrouw, mijnheer Welkom op de afdeling acute geriatrie. De dienst acute geriatrie van het Algemeen Ziekenhuis Lokeren beschikt over 26 bedden en biedt multidisciplinaire
Nadere informatieTraining Omgaan met Agressie en Geweld
Training Omgaan met Agressie en Geweld 2011 Inleiding In veel beroepen worden werknemers geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag, waaronder agressie. Agressie wordt door medewerkers over het algemeen
Nadere informatieVergeet dementie, onthou mens
Kabinet Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 20 september 2011 Ongenuanceerde beeldvorming dementie leidt tot gemiste zorg en isolement Vergeet dementie, onthou mens Een
Nadere informatieBeeldvorming over dementie: een kwestie van keuzes
Beeldvorming over dementie: een kwestie van keuzes Olivier Constant Communicatiemedewerker Expertisecentrum Dementie Vlaanderen 30 september 2014 Congres Gewoon anders Venray (NL) Dementie, what s in a
Nadere informatieMCI Groep (Mild Cognitive Impairment) Dagactiviteitencentrum Inovum
MCI Groep (Mild Cognitive Impairment) Dagactiviteitencentrum Inovum Voor mensen die problemen ondervinden met het verwerken van informatie en/of geheugen en taal Dagactiviteitencentrum Inovum in Loosdrecht
Nadere informatieDementie en de mantelzorger
Dementie en de mantelzorger Frans Hoogeveen www.franshoogeveen.com Eerst even puzzelen Sociale Benadering: eerste ontdekkingsreid 13-09-2017 Eerst even puzzelen Wissel nu van puzzel met je buurvrouw of
Nadere informatieGeheugenkliniek: diagnostiek. Inleiding. Uw gezondheid Onze grootste zorg. Elke dag is om nooit te vergeten, maar er zijn er zoveel
Elke dag is om nooit te vergeten, maar er zijn er zoveel Inleiding Beste mevrouw, mijnheer, Binnenkort bezoekt u als patiënt, mantelzorger, begeleider of familielid het geriatrisch dagziekenhuis voor één
Nadere informatieVoor mantelzorgers en vrijwilligers
Voor mantelzorgers en vrijwilligers Cursus en Thema 2014 VRIJWILLIGERS Basiscursus (voor nieuwe vrijwilligers) Aantal bijeenkomsten: 3 In drie bijeenkomsten maken nieuwe vrijwilligers kennis met diverse
Nadere informatieDementie. Ilse Masselis regionaal expertisecentrum dementie Sophia Kortrijk
Dementie Ilse Masselis regionaal expertisecentrum dementie Sophia Kortrijk Expertisecentra dementie Vlaanderen Visie Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en de negen regionale expertisecentra dementie
Nadere informatie29/11/2016. De wereld van dementie. PERSOON met dementie. Expertisecentrum Dementie Paradox. Besef en beleving. Dementerenden.
De wereld van dementie Frederix Nelle Expertisecentrum Dementie Paradox We spreken niet meer over Dementen Dementerenden Maar : PERSOON met dementie Elke persoon met dementie is UNIEK! Besef en beleving
Nadere informatieGeheugenklachten? Wat te doen als er stukjes gaan ontbreken
Geheugenklachten? Wat te doen als er stukjes gaan ontbreken Geheugenproblemen en/of veranderingen in gedrag Vooral oudere mensen kunnen last hebben van vergeetachtigheid. Op zich is dat niet zo erg. Maar
Nadere informatieVerkennen van de vele kanten van een mens met een psychiatrische aandoening. Birgit Bongaerts
Verkennen van de vele kanten van een mens met een psychiatrische aandoening Birgit Bongaerts 15/6/2012 Congres Vlaams ondersteuningscentrum oudermis(be)handeling 2012, 10 Jaar Vlaams meldpunt Bijzondere
Nadere informatieWerkstuk Biologie Dementie
Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk door een scholier 1045 woorden 22 december 2003 5,3 40 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is dementie: Vanuit het Latijn vertaald betekent dementie letterlijk ontgeestelijk-zijn.
Nadere informatieEen zoektocht voor cliënten met dementie en de mantelzorgers.
PRESENTATIE KETEN DEMENTIE EN PALLIATIEVE ZORG. Een zoektocht voor cliënten met dementie en de mantelzorgers. Inhoud bijeenkomst Betekenis van dementie voor cliënten en hun naasten. Ondersteuning van dementieconsulent.
Nadere informatieGedragsverandering na NAH ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG
STUDIEDAG 6 september 2018 STUDIEDAG Gedragsverandering na NAH ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER 2014 Je moet langzaamaan alles verwerken Je krijgt langzaamaan alles op een rij Steeds
Nadere informatieLusteloos gedrag. Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Lusteloos gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken.
Lusteloos gedrag Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Lusteloos gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is lusteloos gedrag? Dementie kan ervoor zorgen
Nadere informatieEthisch reflecteren. aan de slag met een stappenplan. Karen Versluys Zorgprogramma voor de Geriatrische Patiënt UZ Gent
Ethisch reflecteren aan de slag met een stappenplan Karen Versluys Zorgprogramma voor de Geriatrische Patiënt UZ Gent Taboes Van Dale: Iets dat niet gedaan of gezegd mag worden Wikipedia Bij taboes in
Nadere informatieDagbesteding Psychogeriatrie
Dagbesteding Psychogeriatrie Contact: Stichting Rosengaerde Pastoriestraat 1 7721 CT DALFSEN Telefoon algemeen (0529) 431541 Telefoon keuken (0529) 432514 Fax (0529) 432937 e-mail Internet Info@rosengaerde.nl
Nadere informatieEen referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg voor personen met dementie
FUNDAMENT 1: BEELDVORMING Ik zorg ervoor... 1.... dat er in de zorgvoorziening op een genuanceerde en respectvolle manier over dementie gecommuniceerd wordt. 2.... dat we iemand met dementie in de eerste
Nadere informatieDe Zorgmethodiek volgens Professor Erwin Böhm
De Zorgmethodiek volgens Professor Erwin Böhm Meerwaarde voor cliënt en zorg bij geheugenproblemen Zo lang mogelijk een menswaardig bestaan en werkbare zorg Gericht op zingeving, het behoud van vaardigheden,
Nadere informatieCompetentieprofiel medewerker BAAL
Het competentieprofiel is opgebouwd uit enerzijds de algemene competenties vanuit het ruime werkkader van vzw Jongerenwerking Pieter Simenon en anderzijds uit de beroepsspecifieke competenties gericht
Nadere informatieOuderen en AutismeSpectrumStoornissen. Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut
Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut 1 Autisme? AutismeSpectrumStoornis (ASS) Een andere manier van informatie verwerken We spreken niet meer van
Nadere informatiepatiënteninformatie Dienst neurologie en geriatrie Dementie GezondheidsZorg met een Ziel
i patiënteninformatie Dienst neurologie en geriatrie Dementie GezondheidsZorg met een Ziel Geachte heer Geachte mevrouw U hoorde van de dokter dat u of uw familielid dementie heeft. U wil hier meer over
Nadere informatieINHOUDSTAFEL I ONTWIKKELEN: EEN LEVENSLANG PROCES 19. Voorwoord 13. Pictogrammen 14. Doelstellingen 15
INHOUDSTAFEL Voorwoord 13 Pictogrammen 14 Doelstellingen 15 I ONTWIKKELEN: EEN LEVENSLANG PROCES 19 A Wat is ontwikkeling? 21 1 Definitie en kenmerken 21 1.1 Definitie 21 1.2 Algemene kenmerken van ontwikkeling
Nadere informatieDementie Radboud universitair medisch centrum
Dementie Bij u, uw partner of familielid is dementie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat dementie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de leesbaarheid wordt in
Nadere informatieDraaiboek efficiënt communiceren Beter samenwerken door een goede communicatie
Draaiboek efficiënt communiceren Beter samenwerken door een goede communicatie Tijdsduur van de volledige opleiding: maximum 1 uur. 1. Voorbereiding Vóór de opleiding plaats vindt. Doel In deze minivorming
Nadere informatieOuderenzorg in beweging cvo MIRAS
Ouderenzorg in beweging cvo MIRAS Valerie Desmet en Els Raepsaet cvo MIRAS - Zorg en Welzijn Ouderenzorg in beweging Begeleider wonen en leven Nieuwe visie op animatie Begeleider wonen en leven Nieuwe
Nadere informatieBUDGETGROEP BIZ OOST-VLAANDEREN
BUDGETGROEP BIZ OOST-VLAANDEREN 1 Budgetgroepen BIZ (BudgetInZicht) Oost-Vlaanderen, een samenwerkingsverband tussen OCMW s, CAW s en verenigingen waar armen het woord nemen, heeft sinds enkele jaren een
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels
SOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels We gebruiken op school voor het 4 de, 5 de en 6 de leerjaar de handleiding CONTACTSLEUTELS van uitgeverij De Sleutel. Kenmerken van Contactsleutels: Elk leerjaar beschikt
Nadere informatie1. INFOSESSIE MANAGEMENTTEAM
1. INFOSESSIE MANAGEMENTTEAM (INFO) 1. INFOSESSIE MANAGEMENTTEAM (INFO) Deze infosessie is opgesteld voor het managementteam van een organisatie. De infosessie geeft de eerste informatie voor managers
Nadere informatieDe stem van de patiënt in de ambulante chirurgie
De stem van de patiënt in de ambulante chirurgie Ilse Weeghmans Vlaams Patiëntenplatform vzw B.A.A.S. Congres 27 februari 2015 Neder-over-Heembeek Inhoud 1. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw 2. Wat is een
Nadere informatieBelgië - Vlaanderen. Alle Vlamingen zijn betrokken. Pijlers van het Vlaams zorgen ouderenbeleid. Vermaatschappelijking van zorg 29-11-13
België - Vlaanderen Dementievriendelijke gemeenschap Landelijk Congres - Moderne Dementiezorg Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 25 november 2013 Alle Vlamingen zijn betrokken
Nadere informatieontmoetingsmomenten en workshops
Kent u de Dementiewijzer al? De Dementiewijzer is een handig hulpmiddel om dementie meer bespreekbaar te maken. Op de voorzijde van deze kleurrijke waaier krijgt u zicht op het ruime aanbod aan diensten
Nadere informatieWorkshop communicatie
Workshop communicatie Feedback is collegiale ondersteuning of toch niet? Wat wil de beroepsvereniging betekenen voor Verzorgenden en Verpleegkundigen? Wij willen onze beroepsgroepen in staat stellen hun
Nadere informatieHoop doet leven, al is het maar voor even. Corine Nierop- van Baalen 15 april 2013 Amersfoort
Hoop doet leven, al is het maar voor even Corine Nierop- van Baalen canierop@diaconessenhuis.nl 15 april 2013 Amersfoort Inhoud Betekenis hoop palliatieve patiënten met kanker Moeilijkheden die hulpverleners
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatieinleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding mantelzorg samen afhankelijkheid financiën leven zorglast
inleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding relatie mantelzorg samen afhankelijkheid chronisch gezondheid comfort gevoel handelen leven financiën administratie
Nadere informatieIntimiteit en seksualiteit na NAH
STUDIEDAG 19 april 2018 Intimiteit en seksualiteit na NAH )pm= STUDIEDAG Heb jij als ergotherapeut een neglect? ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER 2014 De ondersteuningsgroep NAH(*)
Nadere informatieVroegtijdige zorgplanning
Vroegtijdige zorgplanning Een planning die zorg vraagt WZC Onze Lieve Vrouw WAT IS VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING? Welke zorg zou u wensen indien u ernstig ziek zou worden? Wilt u een levensverlengende behandeling
Nadere informatieAandacht voor dementie
Aandacht voor dementie Informatie over dementie en de beschikbare hulp in de gemeente Heumen Samen staan we sterker! #Alzheimer Nederland gemeente Heumen leven samen Dementie is heel ingrijpend. Als u
Nadere informatieHoe goed of slecht beleeft men de EOT-regeling? Hoe evolueert deze beleving in de eerste 30 maanden?
Hoe goed of slecht beleeft men de EOT-regeling? Hoe evolueert deze beleving in de eerste 30 maanden? Auteur: Ruben Brondeel i.s.m. Prof. A. Buysse Onderzoeksvraag Tijdens het proces van een echtscheiding
Nadere informatie