Eindproduct van de subregio werkgroepen. December 2013

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Eindproduct van de subregio werkgroepen. December 2013"

Transcriptie

1 Eindproduct van de subregio werkgroepen December 2013

2 Voorwoord Van Lauwerszee tot Dollard tou doar gruit, doar bluit ain wonderland De zorg in Noordoost-Groningen staat voor grote uitdagingen. Zo vertrekken in 2016 de ziekenhuizen uit Delfzijl en Winschoten naar een nieuwe locatie in Scheemda West. Maar ook het landelijk beleid heeft invloed op hoe we de zorg samen organiseren. De komende jaren krijgen we te maken met een aantal grote transities op het gebied van de ZvW, AWBZ en WMO. Dit in een regio die vergrijst en ontgroent. Het heeft gevolgen voor de organisatie van de zorg, sociale voorzieningen, scholen en de arbeidsmarkt. Menzis ziet deze ontwikkelingen als een kans om samen met zorgaanbieders, gemeenten en andere stakeholders de zorg in de regio anders in te richten. Samen kunnen we de effecten van het sluiten van de ziekenhuizen en de transities opvangen. Door nieuwe, verbeterde vormen van zorg te ontwikkelen die aansluiten bij de vraag en mogelijkheden van de regio. Zorg die hoogwaardig, klantgericht en kostenbewust is. Dichtbij waar dat kan, verder weg als het moet. Menzis voelt zich verantwoordelijk voor het beschikbaar houden van goede zorg voor de inwoners van Noordoost-Groningen. Daarom zetten we in op het versterken van de eerste lijn en het borgen van zorgvoorzieningen in die regio s die verder weg komen te liggen van het ziekenhuis. De afgelopen drie maanden is in drie subregio s uitgewerkt welke zorg buiten de muren van het ziekenhuis georganiseerd kan worden. In deze publicatie leest u de uitkomsten. U krijgt een overzicht van het type zorg dat buiten de muren te organiseren is en welke voorzieningen daarvoor nodig zijn. Het is nu aan u om de zorg ook daadwerkelijk anders in te richten. Wij vragen u met concrete voorstellen te komen op basis van de gegevens in deze publicatie. Voor de lopende initiatieven, maar ook voor nieuwe ontwerpen. We kijken er naar uit om samen met u de zorg voor de inwoners van Noordoost-Groningen toekomstbestendig te maken. Op naar NOG Beter! Ria Stegehuis Directeur Zorg 2

3 Dankwoord aan deelnemers Wij zijn de deelnemers van de werkgroepen zeer dankbaar voor de tijd en energie die is gestoken in het vormgeven van dit eindproduct. Naam Organisatie(s) Naam Organisatie(s) Ab Loualidi Andries Kroese Anja de Groot Anja Drent Anke Roenhorst OZG Zorgbelang Meander DDG Refaja Ziekenhuiz Jitske Dalstra Jolanda Fritsma Klaas Steenhuis Koos Veen Gemeente Veendam Zorgbelang Gemeente Veendam GHC; Huisartsenpraktijk Veen/Veen-de Vries Anoek van Hemert Anton Savenije Bard Boon Bastian Roerig Christoph Sagowski Friso Zandberg Zorggroep Groningen Huisartsenpraktijk Oud Pekela Gemeente Oldambt OZG OZG OZG Marianne Nijhout Meindert Bolt Nel Hulshoff Nicole de Groot Raju Peters Oosterlengte Oosterlengte TSN Thuiszorg OZG LHV-Huisartsenkring; Huisartsenpraktijk Scheemda Gerda de Korte Buurtzorg Roelof Bodewes OZG Gert Jan ter Braak Arts en Zorg Ronald Meijer OZG Hanneke Abbring Hendrik Hemminga Henk Supheert Henk Veentjer Herman Potthoff Ine Scholten Ingrid Dingelhoff Ingrid Gerrits Julsinghatehuis Oosterlengte DDG Huisartsenpraktijk H. Veentjer OZG DDG Buurtzorg Huisartsenpraktijk Woldendorp Sander Jonges Sandra ter Veen Sita de Vries Susan Beck Sytse Zuidema Thea van der Veen Tiny Dijkstra Huisartsengroepspraktijk Hommesplein Zorgbelang TSN Thuiszorg Julsinghatehuis De Hoven; UMCG Gemeente Delfzijl Buurtzorg 3

4 Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding 5 2. Huidige situatie a) Overzicht transities b) Voorzieningen in Noordoost-Groningen c) Gebruik ziekenhuiszorg d) Demografie 3. Ziekenhuiszorg a) Diabetes b) COPD/Astma c) Hart- en vaatziekten d) Oncologie e) Algemene dermatologie f) Slechthorendheid g) Ouderenzorg Eerstelijnsdiagnostiek Spoedeisende zorg in de ANW-uren Algemene randvoorwaarden 129 4

5 1. Inleiding Het NOG Beter traject richt zich op het toegankelijk of (dichtbij) beschikbaar houden van zorg voor inwoners in Noordoost-Groningen Aanleiding In 2012 is duidelijk geworden dat de Ommelander Ziekenhuis Groep (OZG) per 1 januari 2016 de twee locaties in Delfzijl en Winschoten sluit. In Scheemda West wordt een nieuwe locatie gebouwd. Dit betekent dat een deel van de inwoners in Noordoost-Groningen vanaf 2016 verder moet reizen om ziekenhuiszorg te ontvangen. Doel Menzis Het traject NOG Beter heeft als doel om kwalitatief hoogwaardige zorg voor de inwoners van Noordoost-Groningen toegankelijk en dichtbij beschikbaar te houden, ook na het vertrek van de ziekenhuizen uit Winschoten en Delfzijl. Binnen NOG Beter hebben we eerst onderzocht óf en hoe zorg die nu binnen ziekenhuismuren wordt geleverd op een andere manier kan worden ingericht. Zodanig dat inwoners de zorg dichtbij huis kunnen ontvangen en alleen als het moet naar het nieuwe ziekenhuis in Scheemda West of een ander verder gelegen ziekenhuis hoeven te reizen. NOG Beter richt zich daarmee in eerste instantie specifiek op de zorg en de inwoners die worden beïnvloed door het vertrek van de OZG uit Winschoten en Delfzijl. Aanpak Er is gekozen voor een regionale aanpak. In overleg met betrokken wethouders is de regio Noordoost-Groningen opgedeeld in drie subregio s: (1) de DEAL regio (Delfzijl, Eemsmond, Appingedam en Loppersum), (2) gemeente Oldambt en (3) de MVP regio (Menterwolde, Veendam en Pekela). De figuur op de volgende pagina laat de precieze indeling van de drie subregio s zien. Per regio is een werkgroep samengesteld met vertegenwoordigers van medisch specialisten, huisartsen, verpleging- en verzorging, specialisten ouderengeneeskunde, acute zorg, Zorgbelang Groningen en de gemeenten. De werkgroepen zijn in oktober en november 2013 zes keer bijeen gekomen. Elke werkgroep heeft een zogenoemde blauwdruk gemaakt van zorg op drie gebieden: (1) ziekenhuiszorg, (2) eerstelijns diagnostiek en (3) spoedeisende zorg in de ANW-uren*. De blauwdrukken van de werkgroepen zijn samengevoegd tot één blauwdruk voor de regio Noordoost-Groningen. In de blauwdruk wordt beschreven wat er functioneel nodig is om de desbetreffende zorg in de regio buiten de muren van een ziekenhuis te leveren, er is niet geredeneerd vanuit het (bestaande of toekomstige) aanbod. De blauwdruk bevat de nieuwe inkoopcriteria van Menzis en biedt input voor het verdere traject NOGBeter staat in het teken van het ontwikkelen en inrichten van nieuwe vormen van zorg door zorgaanbieders. Eind 2015 moet een toekomstbestendig zorglandschap gerealiseerd zijn. * Spoedeisende zorg in de ANW-uren is alleen in de DEAL regio besproken 5

6 1. Inleiding De regio Noordoost-Groningen is opgedeeld in drie subregio s Regio DEAL Dynamiek regio DEAL - Locatie Delfzijl verdwijnt - Grote impact OZG op regio - Nieuwe locatie stuk verder weg - Focus op opvangen zorgaanbod Regio Oldambt Regio MVP Dynamiek regio Oldambt - Locatie Winschoten verplaatst naar Scheemda - Beperkte impact OZG op regio - Nieuwe locatie iets verder weg - Focus op substitutie showcase Dynamiek regio MVP - Geen ziekenhuislocatie in regio - Beperkte impact OZG op regio - Nieuwe locatie iets dichterbij - Focus op substitutie showcase 6

7 2. HUIDIGE SITUATIE 7

8 2A. Overzicht transities De komende jaren gaat er veel veranderen in de zorg. Wij hebben de voorgenomen transities die van grote invloed zijn op de regio s van NOG Beter voor u op een rij gezet: 1. Extramuralisering Met als gevolg verdwijnen voorziening kortdurende opname 2. Decentralisatie Jeugdzorg Begeleiding Extra korting op huishoudelijke hulp Ontwikkeling sociale teams 3. Persoonlijke Verzorging en Verpleging naar Zorgverzekeringswet 4. Komst Basis GGZ 5. Nieuwe huisartsenfinanciering 6. Realiseren nieuw concept OZG Deze ontwikkelingen maken dat er niet één recept is voor de inrichting van de zorg en dat continu rekening moet worden gehouden met de ontwikkelingen om ons heen. 8

9 2B. Voorzieningen in Noordoost-Groningen Binnen elke subregio is een vorm van ziekenhuiszorg beschikbaar De beschikbare voorzieningen in de huidige situatie zijn in kaart gebracht voor de ziekenhuizen, spoedeisende zorg, AWBZ zorg en eerstelijnsdiagnostiek. Hierna volgt voor ieder van de groepen een kaart van de regio waarin is aangegeven of en waar patiënten terecht kunnen voor de desbetreffende zorgverlener(s). Het beeld is gemaakt op basis van informatie uit Ziekenhuizen in Noordoost-Groningen = ziekenhuis = buitenpoli SEH/HAP in Noordoost-Groningen = HAP = SEH DEAL Oldambt MV(P)* Bron: Menzis en openbare bronnen Bron: Menzis en openbare bronnen * In deze overzichten is de gemeente Pekela niet groen ingekleurd op de kaart voor Regio MVP. 9

10 2B. Voorzieningen in Noordoost-Groningen Er is een hoge spreiding van AWBZ locaties en laboratorium locaties in alle drie de subregio s AWBZ instellingen in Noordoost-Groningen Laboratoriumlocaties in Noordoost-Groningen = AWBZ loc. = lab loc. = spreekuur loc. DEAL Oldambt MV(P)* Bron: Menzis en openbare bronnen Bron: Menzis en openbare bronnen * In deze overzichten is de gemeente Pekela niet groen ingekleurd op de kaart voor Regio MVP 10

11 Aantal huisartsen 2B. Voorzieningen in Noordoost-Groningen De gemiddelde leeftijd van huisartsen is in elke regio hoger dan 50 jaar Aantal huisartsen per leeftijdscategorie per regio Regio Aantal huisartsen Gemiddelde leeftijd DEAL Oldambt MVP tot DEAL Oldambt MVP Bron: Informatie via Menzis Bron: Informatie via Menzis 11

12 2B. Voorzieningen in Noordoost-Groningen De komende jaren wijzigen de voorzieningen in de regio. Zo verhuizen de OZG locaties naar Scheemda West, en is er sprake van vergrijzing onder de huisartsen. Met betrekking tot het zorgaanbod is een aantal ontwikkelingen van invloed op de toekomstige zorgcapaciteiten in Noordoost-Groningen. Ziekenhuizen en spoedeisende hulp Het aantal ziekenhuislocaties neemt af. De OZG locaties in Delfzijl en Winschoten gaan per 1 januari 2016 dicht en er komt een nieuwe locatie in Scheemda West voor in de plaats. De spoedeisende hulp (SEH) van beide locaties verhuist mee. Huisartsenpost Op dit moment zijn de huisartsenposten (HAP) in Delfzijl en Winschoten gekoppeld aan de SEH s van beide OZG locaties. Het is nog niet duidelijk wat de precieze locatie gaat worden van de HAP s na de verhuizing van de OZG naar Scheemda West. Hierover vinden nog gesprekken plaats tussen Menzis, de OZG en de Doktersdienst Groningen (DDG). Huisartsen In de regio Noordoost-Groningen zijn nog relatief (in verhouding tot landelijke gegevens) veel solopraktijken en apotheekhoudende huisartsen actief. Daarnaast is sprake van vergrijzing onder de huisartsen en blijkt het moeilijk opvolging te vinden voor de zorgaanbieders die met pensioen gaan. De opvolgingsproblematiek onder de huisartsen valt buiten de scope van dit traject dat zich richt op het samenstellen van functionele blauwdrukken voor geselecteerde patiëntengroepen. Echter, in de realisatie van de blauwdruk moet rekening worden gehouden met de beschikbaarheid van huisartsen. AWBZ AWBZ instellingen in de regio krijgen de komende tijd te maken met de transities naar de Wmo/Zvw en het scheiden van wonen en zorg. Deze ontwikkelingen kunnen invloed hebben op het toekomstige aantal en type locaties waar en door wie de resterende AWBZ-zorg wordt geleverd. 12

13 2C. Gebruik ziekenhuiszorg in regio DEAL 68% van de inwoners in de regio DEAL gaat voor ziekenhuiszorg naar de OZG. Dit percentage verschilt per gemeente binnen de regio. Overig 3% Patiëntenstromen regio DEAL (2011) Refaja 0% UMCG 19% Martini 10% OZG 68% Appingedam Eemsmond Delfzijl Loppersum Refaja UMCG Overig Overig Refaja UMCG Overig Overig Martini OZG OZG UMCG Martini Refaja Martini OZG Refaja UMCG Martini OZG Bron: Menzis declaratiegegevens 2011 NB: Uit andere bronnen blijkt dat gemiddeld 11% van de ziekenhuiszorg academisch van aard is (Menzis cijfers). 13

14 2C. Gebruik ziekenhuiszorg in regio s Oldambt en MVP 74% van de inwoners in de regio Oldambt gaat voor ziekenhuiszorg naar de OZG. In de regio MVP is dit 35%. Patiëntenstromen regio Oldambt (2011) Overig 3% Patiëntenstromen regio MVP (2011) Overig 5% Refaja 4% UMCG 14% Martini 5% UMCG 18% OZG 35% OZG 74% Refaja 32% Martini 10% Menterwolde Overig Veendam Overig Pekela Overig Refaja UMCG OZG UMCG Refaja OZG Martini UMCG Refaja OZG Martini Martini Bron: Menzis declaratiegegevens 2011 NB: Uit andere bronnen blijkt dat gemiddeld 11% van de ziekenhuiszorg academisch van aard is (Menzis cijfers). 14

15 Aantal inwoners Aantal inwoners 2D. Demografie in regio DEAL Tot 2020 neemt de bevolking 6,1% af en neemt de gemiddelde leeftijd met ruim 2 jaar toe Leeftijdsopbouw regio DEAL Het aantal inwoners in 2011 is ruim Tot 2020 daalt dit aantal met 6,1% naar Leeftijd De gemiddelde leeftijd in 2011 is 42,4. Dit zal oplopen tot 44,8 in De man/vrouw verhouding blijft tot 2020 ongeveer gelijk. Aantal inwoners regio DEAL vrouwen mannen Bron: Menzis en openbare bronnen 15

16 Aantal inwoners Aantal inwoners 2D. Demografie in regio Oldambt Tot 2020 de bevolking 2,9% af en neemt de gemiddelde leeftijd met ruim 1 jaar toe Leeftijdsopbouw regio Oldambt Leeftijd Het aantal inwoners in 2011 is Tot 2020 daalt dit aantal met 2,9% naar De gemiddelde leeftijd in 2011 is 42,9. Dit zal oplopen tot 44,2 in De man/vrouw verhouding blijft tot 2020 ongeveer gelijk Aantal inwoners regio Oldambt vrouwen mannen Bron: Menzis en openbare bronnen 16

17 Aantal inwoners Aantal inwoners 2D. Demografie in regio MVP Tot 2020 de bevolking 3,5% af en neemt de gemiddelde leeftijd met bijna 3 jaar toe Leeftijdsopbouw regio MVP Leeftijd Aantal inwoners regio MVP Het aantal inwoners in 2011 is Tot 2020 daalt dit aantal met 3,5% naar De gemiddelde leeftijd in 2011 is 41,5. Dit zal oplopen tot 44,4 in vrouwen mannen Bron: Menzis en openbare bronnen 17

18 3. ZIEKENHUISZORG 1. Methodiek en uitleg rapportage 2. Top 10 niet ziekenhuisgebonden groepen 3. Diabetes 4. COPD/Astma 5. Hart- en vaatziekten 6. Oncologie 7. Algemene dermatologie 8. Slechthorendheid 9. Ouderenzorg 18

19 3. Ziekenhuiszorg Methodiek bepalen diagnosegroepen binnen de ziekenhuiszorg Uit de Menzis declaratiegegevens over 2011 is een selectie gemaakt van DBC s die niet per definitie ziekenhuisgebonden zijn. De indeling van DBC s naar de categorieën wel of niet ziekenhuisgebonden is opgesteld in overleg met een adviserend geneeskundige van Menzis. Bij de indeling is uitgegaan van een zeer ruime interpretatie van niet ziekenhuisgebonden zorg. Met andere woorden: alleen die zorg die overduidelijk de infrastructuur van het ziekenhuis nodig heeft, is niet meegenomen in de analyses. Uit de lijst met niet per definitie ziekenhuisgebonden DBC s is vervolgens een selectie gemaakt van de meest voorkomende diagnosegroepen. Deze selectie is gemaakt op basis van het aantal keer dat een DBC voorkomt. In veel gevallen komt het aantal DBC s en het aantal patiënten zo goed als overeen. De uiteindelijke selectie van veelvoorkomende, niet per definitie ziekenhuisgebonden, diagnosegroepen is: diabetes, COPD/astma, hart- en vaatziekten, oncologie, algemene dermatologie en slechthorendheid. Daarnaast is in een aparte analyse ook gekeken naar de klinische en poliklinische zorg die door ouderen (75 jaar en ouder) wordt gebruikt in het ziekenhuis. Methodiek werkgroepen en uitwerken resultaten Per regio is elk van bovengenoemde diagnosegroepen besproken. Voor iedere diagnosegroep hebben de werkgroepen allereerst onderzocht of binnen de diagnosegroep nog een onderscheid te maken valt naar subgroepen. Vervolgens is per subgroep besloten of de mogelijkheid bestaat om deze (nu) ziekenhuiszorg op een andere manier buiten ziekenhuismuren te organiseren. Indien deze mogelijkheid bestaat, is er verder nagedacht over wat aan deskundigheid, apparatuur, middelen en locatie-eisen nodig is om dit te bereiken. Elke diagnosediscussie is afgesloten met een brainstorm over hoe de zorg voor deze diagnosegroep in de volle breedte beter te organiseren is binnen Noordoost-Groningen. Met andere woorden: wat is er voor nodig om het echt NOG Beter te maken? De resultaten van de werkgroepen zijn uitgewerkt in een tweetal overzichten: (1) een specificatie tabel met de beschreven functionaliteiten en (2) een tabel met de brainstorm ideeën. Na afloop van vijf werkgroepen zijn de afzonderlijke resultaten per diagnosegroep uit de drie regio s samengevoegd tot één specificatie tabel en één brainstorm tabel. Deze zijn besproken tijdens een zesde werkgroep, waarbij de deelnemers uit de drie regiowerkgroepen gezamenlijk bijeen zijn gekomen. Uitleg rapportage In de komende hoofdstukken wordt elk van de diagnosegroepen en de doelgroep ouderen afzonderlijk toegelicht. Per hoofdstuk is eerst beschreven wat mogelijke indicatoren zijn om de kwaliteit, kosten en bereikbaarheid in kaart te brengen. Vervolgens is omschreven naar welke subgroepen is gekeken en wat de bijbehorende aantallen zijn. Daarna zijn de resultaten van de werkgroepen toegevoegd en is een inschatting van de benodigde zorgactiviteiten gemaakt. Ten slotte is een overzicht van de reeds beschikbare voorzieningen in de regio toegevoegd. 19

20 3. Ziekenhuiszorg Aantal DBC s in 2011 per diagnose voor de grootste groepen binnen de ziekenhuiszorg die niet per definitie ziekenhuisgebonden zijn De volgende diagnosegroepen vormen het uitgangspunt voor de discussies in de werkgroepen, gezien de omvang en mogelijkheid tot herinrichting. Diagnose Regio DEAL Regio Oldambt Regio MVP Diabetes Dermatologie Astma Oncologie COPD Angina pectoris Hypertensie Boezemfibrilleren Hartfalen Slechthorendheid Bron: Menzis declaratiegegevens 2011, gecorrigeerd voor marktaandeel. Extrapolaties op basis van CBS gegevens. 20

21 3A. DIABETES 1. Overzicht relevante indicatoren 2. Overzicht niet ziekenhuisgebonden zorg 3. Aantallen DBC s per diagnose 4. Samenvatting resultaten werkgroepen NOG Beter 5. Specificatietabel 6. Brainstorm resultaten 7. Overzicht relevante activiteiten per diagnose 8. Overzicht relevante voorzieningen per regio 21

22 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Indicatoren kosten en kwaliteit De volgende indicatoren zijn afkomstig van Vektis en kunnen gebruikt worden om de kwaliteit en kosten van de zorg voor diabetes in kaart te brengen. Het is niet uitgesloten dat andere indicatoren worden toegevoegd aan onderstaande lijst. 1) Percentage verzekerden met diabetes type II t.o.v. aantal verzekerden per regio 2) Percentage verzekerden met diabetes type II onder behandeling in de tweede lijn per regio 3) Totale regionale complicatiescore bij volwassenen met diabetes type II a) Percentage retinopathie bij volwassenen met diabetes type II per regio b) Percentage verzekerden met diabetes type II en diabetische voet per regio c) Percentage volwassenen met diabetes type II en PAOD per regio 4) Percentage verzekerden met diabetes type II met klinische opname per regio 5) Gemiddelde totale zorgkosten per verzekerde met diabetes type II per regio 6) Totale diabetesgerelateerde zorgkosten per regio 22

23 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Overzicht diabetes zorg die niet per definitie ziekenhuisgebonden is Onderstaande tabel geeft alle geïncludeerde specialismen en DBC s binnen de desbetreffende diagnose weer. Deze tabel vormt de basis voor de werkgroep discussies. Diagnose Specialisme DBC diagnose omschrijving Diabetes: diabetisch voet conservatief CHIRURGIE diabetische voet(diabetes nno) Diabetes: diabetisch voet conservatief ORTHOPEDIE Diabetische voet Diabetes: initieel, complicaties INWENDIGE GENEESKUNDE DM met secundaire complicaties Diabetes: initieel, geen complicaties GASTRO-ENTEROLOGIE diabetes mellitus Diabetes: initieel, geen complicaties INWENDIGE GENEESKUNDE DM znd secundaire complicaties Diabetes: initieel, pomptherapie INWENDIGE GENEESKUNDE DM chronisch pomptherapie Diabetes: oogcontrole OOGHEELKUNDE geen DRP Diabetes: oogcontrole OOGHEELKUNDE NPDRP Diabetes: oogcontrole OOGHEELKUNDE overige pathologie DRP Diabetes: oogcontrole OOGHEELKUNDE PDRP Diabetes: oogcontrole OOGHEELKUNDE preprolif. DRP Diabetes: oogcontrole verrichting OOGHEELKUNDE NPDRP Diabetes: oogcontrole verrichting OOGHEELKUNDE PDRP Diabetes: oogcontrole verrichting OOGHEELKUNDE preprolif. DRP Diabetes: vervolg met complicaties INWENDIGE GENEESKUNDE DM met secundaire complicaties Diabetes: vervolg met pomptherapie INWENDIGE GENEESKUNDE DM chronisch pomptherapie Diabetes: vervolg zonder complicaties INWENDIGE GENEESKUNDE DM znd secundaire complicaties Diabetes: zwangerschap INWENDIGE GENEESKUNDE zwangerschapsdiabetes 23

24 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Aantal DBC's per type behandeling onder de diagnose diabetes van inwoners uit de drie regio s die niet ziekenhuisgebonden zijn in 2011 en 2020 Omschrijving diagnose Omschrijving behandeling Regio DEAL Regio Oldambt Regio MVP Conservatief dagopname(n) Diabetes: diabetisch voet conservatief Conservatief poliklinisch Enkelv polikl conserv beh nno/niet verbijz dag Diabetes: initieel, complicaties beh nno/niet verbijz polikl beh nno/niet verbijz dag Diabetes: initieel, geen complicaties beh nno/niet verbijz polikl enkelvoudig poliklinisch Diabetes: initieel, pomptherapie beh nno/niet verbijz polikl Bron: Menzis declaratiegegevens 2011, gecorrigeerd voor marktaandeel. Extrapolaties op basis van CBS gegevens. 24

25 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Aantal DBC's per type behandeling onder de diagnose diabetes van inwoners uit de drie regio s die niet ziekenhuisgebonden zijn in 2011 en 2020 (vervolg) Omschrijving diagnose Diabetes: oogcontrole Omschrijving behandeling Regio DEAL Regio Oldambt Regio MVP conservatief polikl Enkelv polikl conserv Enkelv polikl met verr Diabetes: oogcontrole verrichting verrichtingen dag verrichtingen polikl Diabetes: vervolg met complicaties Diabetes: vervolg met pomptherapie Diabetes: vervolg zonder complicaties beh nno/niet verbijz dag beh nno/niet verbijz polikl beh nno/niet verbijz dag beh nno/niet verbijz polikl beh nno/niet verbijz dag beh nno/niet verbijz polikl Diabetes: zwangerschap beh nno/niet verbijz polikl Bron: Menzis declaratiegegevens 2011, gecorrigeerd voor marktaandeel. Extrapolaties op basis van CBS gegevens. 25

26 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Samenvatting resultaten specificatietabel zoals opgesteld door de werkgroepen Volgens de werkgroepen is de volgende zorg buiten de muren van het ziekenhuis te organiseren: de poliklinische en dagbehandeling contacten met patiënten met diabetes (zowel type I als type II) die nu bij de afdelingen interne geneeskunde, oogheelkunde en chirurgie worden uitgevoerd. Klinische contacten met patiënten met diabetes (bijvoorbeeld voor het instellen van patiënten met diabetes type I) dienen binnen ziekenhuismuren plaats te vinden en komen derhalve niet voor in de overzichten. Voor de volgende groepen is aangegeven dat het hoofdbehandelaarschap bij de specialist dient te blijven. De zorg kan echter nog wel buiten ziekenhuismuren worden georganiseerd: (1) patiënten die door middel van pomptherapie worden behandeld, (2) kinderen met diabetes, (3) vrouwen met zwangerschapsdiabetes (tijdens de zwangerschap) en (4) patiënten met diabetische voet met chronische ontstekingen. In alle gevallen is fysiek contact met de desbetreffende specialist noodzakelijk evenals contact met een gespecialiseerd diabetesverpleegkundige. Qua faciliteiten is het belangrijk dat er spreekkamer faciliteiten zijn evenals goede toegang tot het laboratorium. Voor de volgende groepen is aangegeven dat de huisarts het hoofdbehandelaarschap kan invullen met de specialist op afstand ter consultatie: (1) patiënten met diabetes type II zonder complicaties, (2) patiënten ouder dan 24 jaar met diabetes type I die stabiel zijn, (3) vrouwen met zwangerschapsdiabetes (na de zwangerschap) en (4) patiënten met genezen diabetische voet. In alle gevallen is het belangrijk dat er binnen de huisartsenpraktijk een praktijkondersteuner (POH) diabetes aanwezig is voor het uitvoeren van controles en het bespreken van de behandelplannen met de patiënt. Qua faciliteiten is het belangrijk dat er spreekkamer faciliteiten zijn evenals goede toegang tot het laboratorium en een mogelijkheid tot directe consultatie met de medisch specialist. De werkgroepen geven aan dat de poliklinische oogscreening van diabetes patiënten buiten de muren van het ziekenhuis georganiseerd kan worden. De afname van diagnostiek kan op een buitenlocatie door middel van het maken van een fundusfoto. De beoordeling van de foto kan op afstand worden verricht door de oogarts of door een grader (geaccrediteerde medewerker onder supervisie van de oogarts) door middel van de verlengde arm constructie. 26

27 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Resultaten specificatietabel zoals opgesteld door de werkgroepen Patiëntengroep Deskundigheid Type Betrokken Setting Apparatuur/ middelen Locatie Processen/informatie Om welke groep gaat het? Welk type deskundigheid moet hierbij betrokken worden? Op welke manier is deze betrokken? Hoe wordt deze deskundigheid betrokken? Nodig? Zo ja, welk soort? Aan welke eisen moet de fysieke locatie voldoen? Is er nog meer nodig? Protocollen, medicatie op locatie etc? Laborant die deskundig genoeg is om te Fundusfoto maken beoordelen of de foto goed genoeg is Fysiek 1 Diabetes poliklinisch traject voor oogcontrole Oogheelkunde POH diabetes Oogarts of 'grader' met verlengde-arm constructie Aanvragen en terugkoppelen resultaten fundusfoto Fundusfoto beoordelen Fysiek Op afstand 1. Fundusfotoapparatuur 2. Toegang tot laboratorium Spreekkamer die donker gemaakt kan worden Goede voorlichting aan patienten. (Patiënten kunnen vanwege de oogdruppels niet zelf auto rijden na de afspraak.) Oogarts Behandeling bij complicaties bij DRP Fysiek 2 3 Diabetes Patiënten met diabetes type I of II met complicaties en/of met pomptherapie Diabetes Patiënten met diabetes type II zonder complicaties Internist Hoofdbehandelaar Fysiek Diabetesverpleegkundige Consulten Fysiek Huisarts Voorschrijven medicatie en beoordelen diagnostiek bij vragen POH'er Op afstand Internist Ter consultatie Op afstand Toegang tot laboratorium Toegang tot laboratorium Spreekkamer Spreekkamer POH diabetes Ziet patiënt en voert controle uit Fysiek 4 Diabetes Patiënten met diabetes type I die stabiel zijn en >24 jaar Huisarts Voorschrijven medicatie en beoordelen diagnostiek bij vragen POH'er Op afstand Internist Ter consultatie Op afstand POH diabetes Ziet patiënt en voert controle uit Fysiek Toegang tot laboratorium Spreekkamer 5 Diabetes Kinderen met diabetes Kinderarts/Internist Hoofdbehandelaar Fysiek type 1 (t/m 24 jaar) Toegang tot laboratorium Spreekkamer 6 Diabetes Vrouwen met zwangerschapsdiabetes (tijdens de zwangerschap) Internist/gynaecoloog Hoofdbehandelaar Fysiek Toegang tot laboratorium Spreekkamer Bron: Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 7 Diabetes Vrouwen met zwangerschapsdiabetes (na de zwangerschap) Huisarts Voorschrijven medicatie en beoordelen diagnostiek bij vragen POH'er Op afstand Internist Ter consultatie Op afstand Toegang tot laboratorium Spreekkamer 27

28 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Resultaten specificatietabel zoals opgesteld door de werkgroepen (vervolg) Patiëntengroep Deskundigheid Type Betrokken Setting Apparatuur/ middelen Locatie Processen/informatie Om welke groep gaat het? Welk type deskundigheid moet hierbij betrokken worden? Op welke manier is deze betrokken? Hoe wordt deze deskundigheid betrokken? Nodig? Zo ja, welk soort? Aan welke eisen moet de fysieke locatie voldoen? Is er nog meer nodig? Protocollen, medicatie op locatie etc? 6 7 Diabetes Vrouwen met zwangerschapsdiabetes (tijdens de zwangerschap) Diabetes Vrouwen met zwangerschapsdiabetes (na de zwangerschap) Internist/gynaecoloog Hoofdbehandelaar Fysiek Huisarts Voorschrijven medicatie en beoordelen diagnostiek bij vragen POH'er Op afstand Internist Ter consultatie Op afstand POH diabetes Ziet patiënt en voert controle uit Fysiek Toegang tot laboratorium Toegang tot laboratorium Spreekkamer Spreekkamer 8 Diabetes Patiënten met een symptomatische diabetische voet met chronische wonden Vaatchirurgisch gespecialiseerd verpleegkundige/podotherapeut Wondverzorging Fysiek Vaatchirurg Onderzoek en controle Fysiek Toegang tot laboratorium Spreekkamer 9 Diabetes Patiënten met een symptomatische diabetische voet na genezing van de interventie of die geen operatie nodig hebben Huisarts Voorschrijven medicatie en beoordelen diagnostiek bij vragen POH'er Op afstand Internist of vaatchirurg Ter consultatie Op afstand POH diabetes Ziet patiënt en voert controle uit Fysiek Toegang tot laboratorium Spreekkamer Bron: Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 28

29 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Brainstorm resultaten zoals opgesteld door de werkgroepen Processtap Brainstorm punten werkgroepen Rol Menzis* Preventie Verwijzing Diagnose 1) Begeleiding op maat (bijv. inzet coaching door bijv. psycholoog) om mensen te helpen met het naleven van de leefregels zoals stoppen met roken en medicatietrouw. 2) Stoppen-met-Roken (SMR) programma s beschikbaar maken voor patiënten met diabetes. 1) Aan patiënten inzichtelijk maken of huisarts wel/niet deelneemt aan ketenzorg. 2) Transmurale samenwerking verbeteren, met name de overdracht. 3) Uitrol digitale/elektronische verwijzingen door huisartsen. 4) Kwaliteit van verwijzing verhogen. 5) Feedback op terugverwijzing verbeteren. 6) Eén medicatie-dossier. 7) Uniform voorschrijfbeleid. 8) Afspraken maken over verwijzing binnen de eerste lijn naar een gespecialiseerde huisarts, of het niveau van de huisartsen meer gelijk trekken d.m.v. scholing. 9) De kwaliteit van de geleverde diabeteszorg in de eerste lijn inzichtelijk maken voor zowel de patiënt als de medisch specialist. 1) Voetcontrole door verpleegkundige laten uitvoeren. 2) Fundusfotografie: uitvoering en beoordeling meer uniform regelen in de regio. Op dit moment is deze vorm van diagnostiek erg versnipperd aanwezig. 3) Teleconsultatie tussen huisarts en internist (bijvoorbeeld meekijkconsult door internist). 4) Bloedonderzoek in de huisartspraktijk of zelfs bij patiënt thuis doen. 1) 2) 1) M 2) M 3) M 4) 5) 6) 7) 8) 9) M 1) 2) 3) 4) * Als Menzis een trekkersrol voor zichzelf ziet, is in deze kolom een M toegevoegd Bron: Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 29

30 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Brainstorm resultaten zoals opgesteld door de werkgroepen (vervolg) Processtap Brainstorm punten werkgroepen Rol Menzis* Behandeling en Nazorg (Palliatieve) nazorg Overig 1) Groepsconsulten organiseren (bijvoorbeeld in de huisartspraktijk). 2) Taakafbakening tussen zorgaanbieders in de oogzorg - inclusief opticien - verbeteren (wie doet wat?). 3) Transmurale afspraken maken (naar voorbeeld van CVA-cockpit) voor doelgroep geriatrische revalidatie met diabetes. 4) Beschikbaarheid van insuline in de ANW-uren bij de DDG (voor bijspuiten). 5) Patiënt ontvangt de uitslagen van de diagnostiek digitaal i.p.v. tijdens een consult bij de POH, indien de patiënt geen vragen heeft en de uitslagen geen bijzonderheden laten zien. 6) Terugbrengen van het aantal controlemomenten bij de POH. 7) Succesfactoren/ideeën uit model Zwolle gebruiken. 8) Praten over gezondheid brengt via kwalitatief onderzoek in beeld wat het betekent om diabetes te hebben zie 9) Mogelijkheden voor inzet van de kaderarts diabetes bekijken (en hoe deze zich verhoudt tot de huisarts/internist). 1) Kwaliteitsverschil tussen opticiens onderling aanpakken. 2) Triageregel (2-4-6) zoals deze nu door DDG wordt gebruikt ook laten toepassen door thuiszorg. 1) Gezamenlijke bij- en nascholing POH, diabetesverpleegkundige en wijkverpleegkundige ten behoeve van netwerkcontacten en gezamenlijk vergroten deskundigheid op het gebied van diabetes. 2) Nuldelijn meer inzetten, zoals bij het project Samen Oud. 3) Transmuraal budget / populatiegebonden bekostiging introduceren. 4) Informatie voor patiënt beter laten aansluiten bij kennisniveau en belevingswereld van patiënt. 5) Keteninformatiesysteem waar patiënten vragen kunnen stellen en informatie inzien. 6) E-health toepassingen voor de patiënten met type-i diabetes (jonge patiënten) voor controle van waarden. 7) Bekendheid van tweedelijnszorgaanbod (met name van buitenpoliklinieken) voor diabetes verbeteren bij alle huisartsen. 1) 2) 3) 4) 5) M 6) 7) 8) 9) 1) 2) 1) 2) 3) 4) M 5) 6) 7) M * Als Menzis een trekkersrol voor zichzelf ziet, is in deze kolom een M toegevoegd Bron: Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 30

31 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Overzicht van relevante zorgactiviteiten per diagnose uitgesplitst naar regio Om te komen tot de aantallen zorgactiviteiten per diagnose is gebruik gemaakt van landelijke DBC-profielen. Deze zijn vermenigvuldigd met het aantal DBC s dat binnen elke regio voorkomt. Er is enkel gekeken naar niet-ziekenhuis gebonden DBC s zoals aangegeven door de werkgroepen. Omschrijving diagnose Regio Echografie Dagbehandeling Fundusfotografie Poliklinisch bezoek Röntgen Diabetes: diabetisch voet conservatief Diabetes: initieel, complicaties Diabetes: initieel, geen complicaties Diabetes: initieel, pomptherapie DEAL Oldambt MVP DEAL Oldambt MVP DEAL Oldambt MVP DEAL Oldambt MVP Bron: Menzis declaratiegegevens 2011 gecorrigeerd voor marktaandeel. DBC-Onderhoud: DBC-activiteitenprofielen 2011 (landelijke gemiddeld). Voor de extrapolatie naar de getallen van 2020 is gebruik gemaakt van CBS populatiegegevens. 31

32 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Overzicht van relevante zorgactiviteiten per diagnose uitgesplitst naar regio (vervolg) Omschrijving diagnose Regio Echografie Dagbehandeling Fundusfotografie Poliklinisch bezoek Röntgen DEAL Diabetes: oogcontrole Oldambt MVP Diabetes: oogcontrole verrichting Diabetes: vervolg met complicaties Diabetes: vervolg met pomptherapie DEAL Oldambt MVP DEAL Oldambt MVP DEAL Oldambt MVP Bron: Menzis declaratiegegevens 2011 gecorrigeerd voor marktaandeel. DBC-Onderhoud: DBC-activiteitenprofielen 2011 (landelijke gemiddeld). Voor de extrapolatie naar de getallen van 2020 is gebruik gemaakt van CBS populatiegegevens. 32

33 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Overzicht van relevante zorgactiviteiten per diagnose uitgesplitst naar regio (vervolg) Omschrijving diagnose Regio Echografie Dagbehandeling Fundusfotografie Poliklinisch bezoek Röntgen Diabetes: vervolg zonder complicaties DEAL Oldambt MVP DEAL Diabetes: zwangerschap Oldambt MVP Bron: Menzis declaratiegegevens 2011 gecorrigeerd voor marktaandeel. DBC-Onderhoud: DBC-activiteitenprofielen 2011 (landelijke gemiddeld). Voor de extrapolatie naar de getallen van 2020 is gebruik gemaakt van CBS populatiegegevens. 33

34 3A. Diabetes in Noordoost-Groningen Overzicht van relevante voorzieningen per regio Voorziening Regio DEAL Regio Oldambt Regio MVP Huisartsen Huisartsen die zijn aangesloten op Diabetes Ketenzorg Huisartsen die spleetlamponderzoek uitvoeren Prikposten (LabNoord) Fundusfoto locaties (LabNoord; OZG) Diabetesdienst locaties (LabNoord) Ziekenhuislocatie met internist/diabetesverpleegkundige (OZG; Refaja) Bron: Gegevens via Menzis en openbare informatie 34

35 3B. COPD/ASTMA 1. Overzicht relevante indicatoren 2. Overzicht niet ziekenhuisgebonden zorg 3. Aantallen DBC s per diagnose 4. Samenvatting resultaten werkgroepen NOG Beter 5. Specificatietabel 6. Brainstorm resultaten 7. Overzicht relevante activiteiten per diagnose 8. Overzicht relevante voorzieningen per regio 35

36 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Indicatoren kosten, kwaliteit en bereikbaarheid De volgende indicatoren zijn afkomstig van Vektis en kunnen gebruikt worden om de kwaliteit en kosten van de zorg voor COPD/astma in kaart te brengen. Het is niet uitgesloten dat andere indicatoren worden toegevoegd aan onderstaande lijst. 1) % verzekerden met astma 2) %verzekerden met COPD 3) % verzekerden met een tweedelijns DBC astma gecorrigeerd voor patiëntkenmerken 4) % verzekerden met een tweedelijns DBC COPD gecorrigeerd voor patiëntkenmerken 5) % verzekerden met COPD/astma medicatie <35 jaar met reguliere tweedelijns COPD/astma behandeling 6) % verzekerden met COPD/astma medicatie >35 jaar met reguliere tweedelijns COPD/astma behandeling 7) % verzekerden met astma/ COPD medicatie met =1 exacerbatie (= opname en/of stootkuur) 8) % verzekerden met Astma/ COPD medicatie =1 infectie (opname voor pneumonie en/of antibioticakuur) 9) Gemiddelde totale Astma/ COPD gerelateerde zorgkosten 10)Gemiddelde totale zorgkosten per verzekerde met Astma/COPD medicatie 36

37 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Overzicht COPD en astma zorg die niet per definitie ziekenhuisgebonden is Onderstaande tabel geeft alle geïncludeerde specialismen en DBC s binnen de desbetreffende diagnose weer. Deze tabel vormt de basis voor de werkgroep discussies. Diagnose Specialisme DBC diagnose omschrijving Astma: initieel KINDERGENEESKUNDE astma / BHR Astma: initieel LONGZIEKTEN Astma Astma: vervolg KINDERGENEESKUNDE astma / BHR Astma: vervolg LONGZIEKTEN Astma COPD: initieel LONGZIEKTEN COPD COPD: klinisch palliatief LONGZIEKTEN COPD COPD: revalidatie LONGZIEKTEN COPD COPD: vervolg LONGZIEKTEN COPD 37

38 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Aantal DBC's onder de diagnose COPD van inwoners uit de drie regio s die niet ziekenhuisgebonden zijn in 2011 en 2020 Omschrijving diagnose Omschrijving behandeling Regio DEAL Regio Oldambt Regio MVP enkelv polikl regulier COPD: initieel Reguliere beh dag Reguliere beh polikl COPD: revalidatie (Perifere) rev multidis dag (Perifere) rev multidis polikl enkelv polikl regulier COPD: vervolg Reguliere beh dag Reguliere beh polikl Bron: Menzis declaratiegegevens 2011, gecorrigeerd voor marktaandeel. Extrapolaties op basis van CBS gegevens. 38

39 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Aantal DBC's onder de diagnose astma van inwoners uit de drie regio s die niet ziekenhuisgebonden zijn in 2011 en 2020 Omschrijving diagnose Omschrijving behandeling Regio DEAL Regio Oldambt Regio MVP consult dbc diag m/z beh, oriënt polikl Astma: initieel diag m/z beh, uitgebr polikl enkelv polikl regulier Reguliere beh dag Reguliere beh polikl consult dbc diag m/z beh, oriënt polikl Astma: vervolg diag m/z beh, uitgebr polikl enkelv polikl regulier Reguliere beh dag Reguliere beh polikl Bron: Menzis declaratiegegevens 2011, gecorrigeerd voor marktaandeel. Extrapolaties op basis van CBS gegevens. 39

40 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Samenvatting resultaten specificatietabel zoals opgesteld door de werkgroepen Volgens de werkgroepen is de volgende zorg voor COPD buiten de muren van het ziekenhuis te organiseren: De diagnostiek en behandeling van stabiele c.q. niet-ontregelde patiënten met COPD. In deze situaties kan de huisarts als hoofdbehandelaar functioneren en vindt afname van diagnostiek buiten het ziekenhuis plaats door getrainde longfunctieassistenten of de praktijkondersteuner (POH) die een CASPIR cursus heeft gevolgd. De longarts is beschikbaar op afstand voor het beoordelen van de diagnostiek en het adviseren van de huisarts. Voor de behandeling van deze patiënten is het belangrijk dat zowel de huisarts als de POH de CASPIR cursus hebben gevolgd. Afhankelijk van afspraken tussen de huisarts en de longarts is het ook mogelijk om minder stabiele patiënten met COPD onder het hoofdbehandelaarschap van de huisarts te laten. In de gevallen waar dit niet kan is het belangrijk dat de longarts en gespecialiseerd longverpleegkundige van het ziekenhuis beiden de minder stabiele patiënten kunnen zien. Hier is ook niet per definitie de infrastructuur van het ziekenhuis voor nodig. Revalidatiezorg voor patiënten met COPD, onder het hoofdbehandelaarschap van de longarts. Aanwezigheid van het multidisciplinaire behandelteam is hiervoor noodzakelijk. De palliatieve fase van klinisch opgenomen patiënten met COPD, mits hier geen uitgebreide monitoring, diagnostiek of interventies bij nodig zijn. Zorg voor patiënten met astma wordt doorgaans als complexer ervaren dan die voor patiënten met COPD. Dit heeft veel te maken met de eigenschappen van deze patiënten: jonger en vaak minder therapietrouw. De groepen patiënten die buiten de muren van het ziekenhuis te behandelen zijn komen grotendeels overeen met die voor COPD: De diagnostiek en behandeling van stabiele c.q. niet-ontregelde patiënten met astma. Afhankelijk van de regionale afspraken tussen de longarts en de huisarts is het ook mogelijk om minder stabiele patiënten met astma buiten de muren van het ziekenhuis te behandelen. 40

41 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Resultaten specificatietabel zoals opgesteld door de werkgroepen Bron: Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 41

42 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Resultaten specificatietabel zoals opgesteld door de werkgroepen (vervolg) Bron: Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 42

43 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Resultaten specificatietabel zoals opgesteld door de werkgroepen (vervolg) Bron: Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 43

44 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Brainstorm resultaten zoals opgesteld door de werkgroepen Processtap Brainstorm punten werkgroepen Rol Menzis* Preventie Verwijzing 1) Voorlichtingsbijeenkomst om patiënten te informeren over ziektelast, preventie en therapietrouw. 2) Verstrek geen scootmobiel meer aan inwoners, maar geef een abonnement voor de sportschool maatwerk is van belang. 3) Financiële stimulans nodig om betere informatie te geven aan patiënten. 4) Betere samenwerking en afstemming in het netwerk om de patiënten met instabiele astma en/of problemen met therapietrouw te ondervangen en te coachen. 5) Mantelzorg en vrijwilligers betrekken bij gezondheidsproblematiek van bijv. patiënten met astma. 6) Thuiszorg via een mobiele app de afname van ACC-CCQ lijsten laten verzorgen. 7) Sportbeleid van gemeente ontwikkelen (jonge mensen met astma sportabonnement vergoeden). Per dorp / gemeente beweegkuren aanbieden. 8) Stoppen met roken begeleiding in de eerste lijn: consistent beleid en financiering van de zorgverzekeraar. 9) Chemiepark / bedrijven stimuleren om zich meer in te zetten voor screening en preventie van longaandoeningen. 1) Duidelijke verwijsafspraken (wat is stabiel en instabiel) tussen eerste en tweede lijn waaraan je elkaar kunt houden. Mogelijk bindend protocol op provinciaal niveau + intervisie tussen huisarts en longarts. 2) Inzicht in wat iedere huisartspraktijk doet voor een patiënt met COPD: bijvoorbeeld wel/niet aangesloten aan keten. Dit is nodig om vertrouwen op te bouwen tussen de specialist en huisarts en het verwijzen en terugverwijzen te faciliteren. 3) De specialist dient de patiënt op tijd terug te verwijzen en tijdig een overdrachtsbrief richting de huisarts te sturen. 4) Wachttijden in het ziekenhuis verkorten voor toegang tot specialist. 5) Concentratie van eerstelijns COPD-zorg, bijvoorbeeld door specialisatie van huisartsen. 6) Benauwdheid app ontwikkelen voor patiënten 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 1) M 2) M 3) M 4) 5) 6) * Als Menzis een trekkersrol voor zichzelf ziet, is in deze kolom een M toegevoegd Bron: Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 44

45 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Brainstorm resultaten zoals opgesteld door de werkgroepen (vervolg) Processtap Brainstorm punten werkgroepen (vervolg) Rol Menzis* Diagnose Behandeling en Nazorg (Palliatieve) nazorg 1) Mogelijkheid voor huisartsen om gebruik te maken van het stellen van de diagnose door de longarts op afstand breder beschikbaar maken. 2) Uitbreiden huidige bereik van de Astma/COPD dienst van LabNoord. 3) Via ICT voorzieningen terugkoppeling van uitslagen van de Astma/COPD dienst aan de patiënt verbeteren. Dit heeft als doel de patiënt beter inzicht te geven in de uitslagen van het diagnostisch traject en ook therapietrouw te verhogen. 1) Versnippering van zorg beperken; blijf kijken naar de gehele patiënt en bied een integrale keten van zorg. 2) Wijkverpleegkundige kan in samenwerking met de POH patiënten ondersteunen op het gebied van COPD/astma. 3) Gespecialiseerde fysiotherapeuten inzetten bij COPD en astma zorg. 4) Betere communicatie thuiszorg en hoofdbehandelaar. 5) Beter afgestemd instructieplan (dieetadvisering, fysiotherapie) voor de patiënt. 6) Beter inhalatie-instructie materiaal ontwikkelen. 7) Vervolg-DBC s bij de huisarts zien in plaats van bij de specialist. 1) Experimenten met wijkteams/sociale teams en wijkverpleegkundigen om therapietrouw te bevorderen en gedragsbeïnvloeding te bewerkstelligen. 2) Betere informatie over mogelijkheden om thuis te sterven. 3) Astma cafe; platform / voorlichting organiseren 4) Longpunt (patiëntenplatform) vergroten met social media. 5) Medicatie app (pufjes) ontwikkelen. 6) Revalidatie zo regionaal mogelijk organiseren (longrevalidatie). 7) Meer opties bieden voor traject na het intensieve revalidatie programma: training zelf oppakken, buurtzorg activiteiten / wandelgroepje / dagbesteding 1) M 2) 3) 1) M 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 1) 2) 3) 4) 5) 6) * Als Menzis een trekkersrol voor zichzelf ziet, is in deze kolom een M toegevoegd Bron: Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 45

46 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Brainstorm resultaten zoals opgesteld door de werkgroepen (vervolg) Processtap Brainstorm punten werkgroepen (vervolg) Rol Menzis* Overig 1) Oplossen tekort longverpleegkundigen in de eerste lijn, bijvoorbeeld door bijscholen POH of wijkverpleegkundigen. 2) Uniforme Wmo-voorwaarden tussen gemeenten, zodat inwoners bij verhuizingen niet gaan shoppen waar de vergoeding voor een woningaanpassingen het voordeligst is. 3) Spirometrie uitslagen bij de huisarts integreren in het patiënten dossier. 4) De patiënt moet zijn eigen zorg inkopen waardoor het besef van de kosten van een behandeling vergroot kan worden, waardoor ze bewuster worden van hun zorgvraag en de daaraan hangende kostenplaatje. 5) Meer zelfregie in Zvw (net als in Wmo). Patiënt/consument moet niet alleen rechten kennen maar ook de plichten: wat is mijn vraag en kan het ook goedkoper wanneer ik het zelf zou moeten betalen? 6) Vervoer moet goed geregeld worden. 7) Astma en COPD niet meer opsplitsen qua financiering: ook ketens aanbieden voor astma zorg. 8) Regionale afspraken over output indicatoren voor astma en COPD die gelden voor alle spelers: van thuiszorg tot specialist. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) * Als Menzis een trekkersrol voor zichzelf ziet, is in deze kolom een M toegevoegd Bron:Input uit subregionale werkgroepen NOG Beter 46

47 3B. COPD/Astma in Noordoost-Groningen Overzicht van relevante zorgactiviteiten per diagnose uitgesplitst naar regio. Om te komen tot de aantallen zorgactiviteiten per diagnose is gebruik gemaakt van landelijke DBC-profielen. Deze zijn vermenigvuldigd met het aantal DBC s dat binnen elke regio voorkomt. Er is enkel gekeken naar niet-ziekenhuis gebonden DBC s zoals aangegeven door de werkgroepen. Omschrijving diagnose Regio CT Dagbehandeling Fietsergometrie Longfunctie onderzoek Poliklinisch bezoek Röntgen DEAL Astma: initieel Oldambt MVP DEAL Astma: vervolg Oldambt MVP DEAL COPD: initieel Oldambt MVP DEAL COPD: revalidatie Oldambt MVP DEAL COPD: vervolg Oldambt MVP Bron: Menzis declaratiegegevens 2011 gecorrigeerd voor marktaandeel. DBC-Onderhoud: DBC-activiteitenprofielen 2011 (landelijke gemiddeld). Voor de extrapolatie naar de getallen van 2020 is gebruik gemaakt van CBS populatiegegevens. 47

Informatie bijeenkomst

Informatie bijeenkomst Informatie bijeenkomst De zorg geborgd in Noord en Oost Groningen 9 september 2013 Agenda informatiebijeenkomst 9 september 1) Opening 2) Terugkijken werkconferentie 26 april 3) Impressie data-analyse

Nadere informatie

De zorg geborgd in Noord en Oost Groningen Van Lauwerzee tot Dollard tou

De zorg geborgd in Noord en Oost Groningen Van Lauwerzee tot Dollard tou De zorg geborgd in Noord en Oost Groningen Van Lauwerzee tot Dollard tou Datum Auteur Versie Bestand Afdrukdatum 31 oktober 2012 Menzis 1.0 De zorg geborgd in Noord- en Oost-Groningen 31 oktober 2012 2012,

Nadere informatie

Burgerpartcipatie. Sandra ter Veen. Delfzijl 3 februari 2014

Burgerpartcipatie. Sandra ter Veen. Delfzijl 3 februari 2014 Werkplaats Burgerpartcipatie Zorg voor Sandra ter Veen Delfzijl 3 februari 2014 Welkom Programma Introductie: Waarom zijn we hier? Vragen En nu? Afsluiting en afspraken Ontwikkelingen in de regio Krimp

Nadere informatie

Ketenzorg en integrale bekostiging: waar gaan we naar toe? Integrale bekostiging Een zorg minder of meer?

Ketenzorg en integrale bekostiging: waar gaan we naar toe? Integrale bekostiging Een zorg minder of meer? Ketenzorg en integrale bekostiging: waar gaan we naar toe? Integrale bekostiging Een zorg minder of meer? Geert Groenenboom, senior manager zorginkoop eerste lijn Achmea Divisie Zorg & Gezondheid 14 juni

Nadere informatie

1. Inleiding. Aanleiding

1. Inleiding. Aanleiding ASTMA EN COPD ZORG 1. Inleiding Stichting Huisartsenlaboratorium Friesland (HAL) ondersteunt huisartsenpraktijken bij opsporing, diagnostiek en controle van Astma en COPD patiënten. In samenwerking met

Nadere informatie

FUNCTIEONDERZOEK: SPIROMETRIE

FUNCTIEONDERZOEK: SPIROMETRIE FUNCTIEONDERZOEK: SPIROMETRIE Versie2.0 april 2018 1. Inleiding Stichting Huisartsenlaboratorium Friesland (HAL) ondersteunt huisartsenpraktijken bij de controle van Astma en COPD patiënten onder andere

Nadere informatie

Verslag informatieavond in Delfzijl

Verslag informatieavond in Delfzijl Verslag informatieavond in Delfzijl Meer dan 400 inwoners van Delfzijl en omgeving waren 19 februari jl. in de Evenementenhal in Delfzijl aanwezig om uitleg te krijgen over de zorg in Noorden Oost-Groningen.

Nadere informatie

Werken met het ketenprogramma astma en COPD

Werken met het ketenprogramma astma en COPD Werken met het ketenprogramma astma en COPD Praktijkinformatie voor huisartsen en praktijkondersteuners www.onzehuisartsen.nl 1 Inhoud 1. Aan de slag met COPD en/of astma! 2 2. Ketenpartners 2 3. Wat doet

Nadere informatie

Inkoopbeleid huisartsen en multidisciplinaire zorg

Inkoopbeleid huisartsen en multidisciplinaire zorg Aanvulling op inkoopbeleid Huisartsenzorg en Multidisciplinaire zorg 2015-2016 Ingangsdatum 1 januari 2016 Inkoopbeleid huisartsen en multidisciplinaire zorg De afgelopen jaren is de zorgvraag in Nederland

Nadere informatie

Minutenschema zorgprogramma COPD (excl. Astma) 2015-2016

Minutenschema zorgprogramma COPD (excl. Astma) 2015-2016 Minutenschema zorgprogramma COPD (excl. Astma) 2015-2016 Inleiding Het minutenschema voor ketenzorg COPD is gebaseerd op het zorgprofiel voor ketenzorg COPD van de Stichting Ketenkwaliteit COPD uit juni

Nadere informatie

Regionaal ketenzorg protocol COPD

Regionaal ketenzorg protocol COPD Bijlage 1. Regionaal Ketenzorgprotocol Titel Regionaal ketenzorg protocol Verwijzing naar formulier Verwijzing naar protocol Protocol case finding Kwaliteitsbeleid Zorggroep Privacyreglement Zorggroep

Nadere informatie

Overzicht Ketenzorg 2015

Overzicht Ketenzorg 2015 Overzicht Ketenzorg 2015 De Amersfoortse/ BeterDichtbij/Ditzo Voor iedere verzekerde van achttien jaar of ouder geldt een verplicht eigen risico van 375,- aan kosten van zorg of overige diensten die voor

Nadere informatie

Werken met het ketenprogramma COPD

Werken met het ketenprogramma COPD Werken met het ketenprogramma COPD Praktijkinformatie voor huisartsen en praktijkondersteuners www.rohamsterdam.nl Inhoud 1. AAN DE SLAG MET COPD!... 3 2. KETENPARTNERS... 3 3. WAT DOET DE ROHA?... 3 4.

Nadere informatie

Minutenschema zorgprogramma COPD

Minutenschema zorgprogramma COPD Inleiding Het minutenschema voor ketenzorg COPD is gebaseerd op de model keten DBC voor COPD van de Stichting Ketenkwaliteit COPD uit juni 2008. In dit model zijn aanpassingen aangebracht op basis van:

Nadere informatie

Sandwichnascholing 2017

Sandwichnascholing 2017 Sandwichnascholing 2017 Samen Verantwoord Veilig Voorschrijven Angela van Liempd Medisch directeur zorggroep RCH Huishoudelijke mededelingen Na afloop tekenen in de borrelruimte Ophalen inhalator placebo

Nadere informatie

AGENDA. Data Populatie ouderen Amsterdam nu en 2030 Veranderende rol van de verzekeraar - visie Agis - spelers - uitgangspunten Agis Vragen

AGENDA. Data Populatie ouderen Amsterdam nu en 2030 Veranderende rol van de verzekeraar - visie Agis - spelers - uitgangspunten Agis Vragen OUDERENZORG AGENDA Data Populatie ouderen Amsterdam nu en 2030 Veranderende rol van de verzekeraar - visie Agis - spelers - uitgangspunten Agis Vragen Zorggebruik op Agis data Het zorggebruik van 65+ Agis

Nadere informatie

Rekenmodel voor integrale bekostiging

Rekenmodel voor integrale bekostiging Rekenmodel voor integrale bekostiging Spreker: Marjolein Dijns-van der Hoek 10 november 2009 Leerhotel het Klooster, Amersfoort Financiering 2010 -Integrale bekostiging -Ketenfinanciering/ DBC s -Kostprijsberekeningmodel

Nadere informatie

CHV Zorggroep Gelders Rivierenland

CHV Zorggroep Gelders Rivierenland CHV Zorggroep Gelders Rivierenland Voor een Voor gezond een gezond Rivierenland! rivierenland! Huidige structuur wie zijn wij? Voor een Voor gezond een gezond Rivierenland! rivierenland! Huidige structuur

Nadere informatie

Werkinstructie Consultatie via het KIS Voor de huisartsenpraktijk

Werkinstructie Consultatie via het KIS Voor de huisartsenpraktijk Werkinstructie Consultatie via het KIS Voor de huisartsenpraktijk Inhoud Inleiding... 1 Doel... 1 Randvoorwaarden... 1 Verwijzing/aanvragen consult voor patiënt met DM2... 2 Verwijzing/aanvragen consult

Nadere informatie

Klanttevredenheidsonderzoek DBC COPD - Eerste lijn (2011)

Klanttevredenheidsonderzoek DBC COPD - Eerste lijn (2011) Klanttevredenheidsonderzoek DBC COPD - Eerste lijn (2011) Inhoudsopgave Verslag 2-4 Grafieken 5-10 Samenvatting resultaten 11-16 Bijlage - Vragenlijst 17+18 Cohesie Cure and Care Hagerhofweg 2 5912 PN

Nadere informatie

ZORG & TECHNOLOGIE PERSPECTIEF VAN EEN ZORGVERZEKERAAR

ZORG & TECHNOLOGIE PERSPECTIEF VAN EEN ZORGVERZEKERAAR ZORG & TECHNOLOGIE PERSPECTIEF VAN EEN ZORGVERZEKERAAR Ben van Miltenburg MBA Raad van Bestuur De Friesland Zorgverzekeraar Symposium Laat Technologie de Zorg Helpen KIVI NIRIA 17-6-2011 DE FRIESLAND ZORGVERZEKERAAR

Nadere informatie

Diagnostiek Regionale Transmurale Afspraken Utrecht Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD)

Diagnostiek Regionale Transmurale Afspraken Utrecht Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) Diagnostiek Regionale Transmurale Afspraken Utrecht Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) Deelnemende Partijen De RTA wordt gedragen door: 1. Zorggroepen regio Utrecht die de samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

ACUTE ZORG SIONSBERG 2.0 ACUTE ZORG SIONSBERG 2.0. Wie sturen de patiënten: ACUTE ZORG SIONSBERG 2.0. Opvang basis acute zorg: Ons Streven:

ACUTE ZORG SIONSBERG 2.0 ACUTE ZORG SIONSBERG 2.0. Wie sturen de patiënten: ACUTE ZORG SIONSBERG 2.0. Opvang basis acute zorg: Ons Streven: Ons Streven: Kwalitatief goede en veilige zorg Dichtbij en makkelijk toegankelijk Duurzaam en tegen lagere kosten 24/7 beschikbaar, dan ook Dokterswacht bestaansrecht! Wie sturen de patiënten: Huisartsen

Nadere informatie

Uw huisarts uit de regio Berlicum, Rosmalen, Empel en Den Bosch

Uw huisarts uit de regio Berlicum, Rosmalen, Empel en Den Bosch Het aantal patiënten met chronische zorg zoals diabetes, COPD en andere chronische ziektebeelden neemt toe. Dit vraagt om een beter gestructureerde organisatie van de gezondheidszorg. Uw huisarts uit de

Nadere informatie

Ketenzorg inleiding. Ph.E. de Roos

Ketenzorg inleiding. Ph.E. de Roos Ketenzorg inleiding Ph.E. de Roos Waarom ketenzorg Vormen van financiering KOP tarief, hoe en wat Aanpak ketenzorg CVRM en HF Spelers in CVRM en HF keten Workshop VRM en HF Discussie en vragen Agenda Waarom

Nadere informatie

Versie augustus Zorgprotocol COPD

Versie augustus Zorgprotocol COPD Versie augustus 2018 Zorgprotocol COPD Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Inclusiecriteria... 4 3. Uitvoering zorg... 5 3.1 Nieuwe COPD-patiënt (na stellen diagnose)... 5 3.2 Bekende COPD-patiënt (follow-up)...

Nadere informatie

vernieuwing in de DM2 zorg Ida Spelt, huisarts Wassenaar

vernieuwing in de DM2 zorg Ida Spelt, huisarts Wassenaar Scoop op vernieuwing in de DM2 zorg Ida Spelt, huisarts Wassenaar Kwaliteitsfunctionaris Zorggroep Haaglanden Verandermodel 4 camerabewegingen uitzoomen huisartsen in zorggroepen voor zorg bij chronische

Nadere informatie

Chronisch zieken en kwetsbare ouderen in de acute zorg. Yvonne Guldemond-Hecker Raad van Bestuur Huisartsen OZL

Chronisch zieken en kwetsbare ouderen in de acute zorg. Yvonne Guldemond-Hecker Raad van Bestuur Huisartsen OZL Chronisch zieken en kwetsbare ouderen in de acute zorg Yvonne Guldemond-Hecker Raad van Bestuur Huisartsen OZL Disclosure Belangen Spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Synchroon en Bernhoven. Substitutie in de praktijk. dinsdag 17 oktober 2017

Synchroon en Bernhoven. Substitutie in de praktijk. dinsdag 17 oktober 2017 Synchroon en Bernhoven Substitutie in de praktijk dinsdag 17 oktober 2017 Zorggroep Synchroon Zorggroep door huisartsen opgericht 2007 Doel: verbetering van samenwerking en kwaliteit in de chronische zorg

Nadere informatie

Samenvatting contract 2015 preferente zorgverzekeraar hoofdcontractant multidisciplinaire eerstelijnszorg

Samenvatting contract 2015 preferente zorgverzekeraar hoofdcontractant multidisciplinaire eerstelijnszorg Samenvatting contract 2015 preferente zorgverzekeraar hoofdcontractant multidisciplinaire eerstelijnszorg Dit format is een samenvatting van een contract tussen preferente zorgverzekeraar en een zorgaanbieder

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan Diabetes Mellitus, een

Nadere informatie

Bijeenkomst Zorggroepen Inkoopkader Lucie Martijn & Bart Verhulst 8 juni 2015

Bijeenkomst Zorggroepen Inkoopkader Lucie Martijn & Bart Verhulst 8 juni 2015 Bijeenkomst Zorggroepen Inkoopkader 2016 Lucie Martijn & Bart Verhulst 8 juni 2015 Agenda 1. Visie, Ontwikkelingen & Actualiteit 2. Denktank & Klankbord 3. Kerntaken & Brede rol 4. Inkoop Ketenzorg 2016

Nadere informatie

Inkoopdocument 2016 Multidisciplinaire zorg

Inkoopdocument 2016 Multidisciplinaire zorg < Inkoopdocument 2016 Multidisciplinaire zorg Sector Huisartsenzorg, Versterking eerste lijn en Ketenzorg - 1 juli 2015 Inleiding & inhoud In het Inkoopbeleid 2016 Multidisciplinaire zorg hebben wij u

Nadere informatie

De implementatie in de huisartsenpraktijk

De implementatie in de huisartsenpraktijk De implementatie in de huisartsenpraktijk Voor wie: -Start met ketenzorg COPD Ketenzorg COPD -Doel: - Idee hoe COPD ketenzorg te implementeren Hoe tot stand: - Ketenzorgprogramma COPD van werkgroep - Zorgstandaard

Nadere informatie

Inleiding De stichting RHZ

Inleiding De stichting RHZ Werkgroep ketenzorg diabetes mellitus type 2 Stichting Regionale Huisartsenzorg Heuvelland Maastricht, april 2011 Inleiding Op 1 januari 2007 werd in de regio Maastricht/ Heuvelland gestart met eerstelijns

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan COPD, een chronische aandoening

Nadere informatie

COPD zorgprogramma: deelname, formatie, financiën, diensten, communicatie

COPD zorgprogramma: deelname, formatie, financiën, diensten, communicatie COPD zorgprogramma: deelname, formatie, financiën, diensten, communicatie Om aan het zorgprogramma COPD deel te nemen is in dit document in kort bestek beschreven wat dit voor u en uw huisartsenpraktijk

Nadere informatie

REGIOPLAN ZORG NOORDOOST FRIESLAND, ALGEMENE THEMA S

REGIOPLAN ZORG NOORDOOST FRIESLAND, ALGEMENE THEMA S REGIOPLAN ZORG NOORDOOST FRIESLAND, ALGEMENE THEMA S Na een intense voorbereiding met hun achterban hebben 20 groepen vanuit de bevolking en hulpverlening in de regio Noordoost- Friesland op zaterdag 17

Nadere informatie

Congres ziekenhuispsychiatrie

Congres ziekenhuispsychiatrie Congres ziekenhuispsychiatrie Het belang van integrale zorg psychiatrie & somatiek belicht vanuit de visie van de zorgverzekeraar 7 november 2013 Anouk Mateijsen Regio manager, Achmea Divisie Zorg & Gezondheid

Nadere informatie

Samenwerking en betaalbaarheid palliatieve zorg op maat

Samenwerking en betaalbaarheid palliatieve zorg op maat Uit een analyse van de NZa blijkt de regelgeving voor palliatieve zorg voor zorgaanbieders niet altijd helder te zijn. Hieronder geven we een toelichting op veel gestelde vragen. 1 Inzet specialistisch

Nadere informatie

Welke items spelen een rol

Welke items spelen een rol COPD Ketenzorg Wat is ketenzorg? ketenzorg zorg waarin de verschillende schakels van zorgverlening op elkaar zijn afgestemd, zodat een samenhangend aanbod ontstaat, gericht op de behoeften van de patiënt

Nadere informatie

Van zorgen voor naar zorgen dat

Van zorgen voor naar zorgen dat Van zorgen voor naar zorgen dat fysiotherapeutisch COPD zorg in de eerste lijn. Annemarie de Vey Mestdagh- van der List van zorgen voor 1988 Cursus Astma en COPD Pt. werd gestuurd door arts Kracht en Cardio

Nadere informatie

Diabetes Mellitus Zorgstandaarden

Diabetes Mellitus Zorgstandaarden Het duet internist-huisarts/poh Willy-Anne Nieuwlaat, endocrinoloog EZ Paul vd Broek, kaderhuisarts DM Diabetes Mellitus Zorgstandaarden 2003: NDF Zorgstandaard Diabetes Mellitus later NDF Zorgstandaard

Nadere informatie

Regionale Ketenzorgbijeenkomst

Regionale Ketenzorgbijeenkomst Regionale Ketenzorgbijeenkomst Programma - 17.00 ontvangst - 17.30 inleiding met prestatie-indicatoren - 18.15-plm 22 uur: cursus (20 uur: koffiepauze!) Inleiding - Ketenzorg Friesland 2015 - Rapportage

Nadere informatie

COPD zonder lijnen 2018:

COPD zonder lijnen 2018: COPD zonder lijnen 2018: Een workshop over de organisatie van de COPD zorg Frank van den Elshout, longarts, Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem Patrick Poels, kaderhuisarts Astma & COPD, Huisartsenpraktijk Bles

Nadere informatie

Chronische Nierschade in Nederland

Chronische Nierschade in Nederland Chronische Nierschade in Nederland Stadium GFR (ml/min/1,73m 2 ) Albuminurie > 30 mg/24 hr Prevalentie VS (%) Prevalentie Nederland (%) 1 >90 Ja 3,3 1,3 2 60-89 Ja 3,0 3,8 3 30-59 Ja/nee 4,3 5,3 4 15-29

Nadere informatie

Chronisch zieken en anderhalvelijns zorg

Chronisch zieken en anderhalvelijns zorg Chronisch zieken en anderhalvelijns zorg Organisatie van chronische zorg Koos Veen, medisch manager GHC www.ghcgroningen.nl Programma Inleiding chronisch zieken Discussie kleine groepen Afsluiting Ontwikkelingen

Nadere informatie

De patiënt wil één aanspreekpunt, de huisarts lagere. werkdruk en de verzekeraar goede zorg voor het geld.

De patiënt wil één aanspreekpunt, de huisarts lagere. werkdruk en de verzekeraar goede zorg voor het geld. Discussie zorgverleners over ontwikkeling eerstelijns spoedzorg : De patiënt wil één aanspreekpunt, de huisarts lagere werkdruk en de verzekeraar goede zorg voor het geld. De inwoner van Noord-Nederland

Nadere informatie

> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg

> Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg > Een chronische ziekte; uw zorg is onze zorg Mijn huisarts is aangesloten bij een zorggroep, en nu? Inhoudsopgave Inleiding: Chronische zorg, hoe nu verder? 1. Wat kenmerkt een chronische ziekte? 2. Wat

Nadere informatie

VGZ Inkoopbeleid. ondersteuningsgelden 2015 D0166-201407

VGZ Inkoopbeleid. ondersteuningsgelden 2015 D0166-201407 VGZ Inkoopbeleid ondersteuningsgelden 2015 D0166-201407 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 Ondersteuningsgelden 3 Doelgroep 3 Doelstellingen VGZ 3 2 Inzet ondersteuningsgelden 4 Basisondersteuning 4 Projectondersteuning

Nadere informatie

Zorginkoopdocument 2013 Ketenzorg COPD

Zorginkoopdocument 2013 Ketenzorg COPD Zorginkoopdocument 2013 Ketenzorg COPD Zorginkoopdocument 2013 Ketenzorg COPD 1 INLEIDING Dit document bevat een omschrijving van het COPD ketenprogramma, de specifieke opleidingseisen en de daarbij behorende

Nadere informatie

Diabetes Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg

Diabetes Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Diabetes Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding U hebt suikerziekte en maakt gebruik

Nadere informatie

Proces en toelichting

Proces en toelichting Substitutie Zorgvernieuwing Proces en toelichting 1 Substitutie Samenwerkingsverbanden kunnen met Achmea onderhandelen over: Astma/COPD op basis s van substitutie substtute (komt dan in plaats van bestaand

Nadere informatie

Van wens naar werkelijkheid

Van wens naar werkelijkheid Van wens naar werkelijkheid Inventarisatie lopende (zorgpad) projecten in Nederland Bart Noort Promovendus Rijksuniversiteit Groningen Faculteit Economie en Bedrijfskunde Een inventarisatie: Wat gebeurt

Nadere informatie

Cardio Vasculair Risico Management 29 januari 2014

Cardio Vasculair Risico Management 29 januari 2014 Cardio Vasculair Risico Management 29 januari 2014 Opening en welkom Adriaan Timmers, huisarts, bestuurder STERK Presentatie ketenzorgprogramma CVRM en transmurale afspraken Huug van Duijn, kaderarts Hart-

Nadere informatie

Klanttevredenheidsonderzoek Zorgprogramma DM - Eerste lijn (2013)

Klanttevredenheidsonderzoek Zorgprogramma DM - Eerste lijn (2013) Klanttevredenheidsonderzoek Zorgprogramma DM - Eerste lijn (2013) Inhoudsopgave Verslag Samenvatting resultaten Bijlage - Vragenlijst Cohesie Cure and Care Hagerhofweg 2 5912 PN VENLO +31 (77) 3203736

Nadere informatie

Partners. Kerncoalitie: Huis voor de Zorg Zuyderland CZ Huisartsen OZL. 3 e schil. 2 e schil. 1 e schil. Stuurgroep

Partners. Kerncoalitie: Huis voor de Zorg Zuyderland CZ Huisartsen OZL. 3 e schil. 2 e schil. 1 e schil. Stuurgroep VWS proeftuin Werkgebied MijnZorg Partners 3 e schil 2 e schil 1 e schil Kerncoalitie: Huis voor de Zorg Zuyderland CZ Huisartsen OZL Stuurgroep Netwerk Voor elkaar in Parkstad Coöperatie WeHelpen Samenwerking

Nadere informatie

PLAN VAN AANPAK ZIEKENHUISZORG OOST-GRONINGEN

PLAN VAN AANPAK ZIEKENHUISZORG OOST-GRONINGEN PLAN VAN AANPAK ZIEKENHUISZORG OOST-GRONINGEN Uitwerking BCG Rapport Zorglandschap Oost-Groningen en Noord-Oost Drenthe DICHTBIJ ALS HET KAN, CENTRAAL ALS HET MOET Ommelander Ziekenhuis Groep en Refaja

Nadere informatie

Tabel B 4.6.1: Toelichting ten aanzien van sturing binnen PELGRIM. Tabel B 4.6.2: Populatiemanagement stappen PELGRIM. Samen werken aan duurzame zorg

Tabel B 4.6.1: Toelichting ten aanzien van sturing binnen PELGRIM. Tabel B 4.6.2: Populatiemanagement stappen PELGRIM. Samen werken aan duurzame zorg Tabel B 4.6.1: Toelichting ten aanzien van sturing binnen PELGRIM Stuurgroep Werkgroepen Programmamanagement Projectmanagement Financiële contracten Verantwoordelijk voor projectprogramma door middel van

Nadere informatie

Uitwerking NHG-Standpunt. Zorg voor patiënten met diabetes mellitus type 2

Uitwerking NHG-Standpunt. Zorg voor patiënten met diabetes mellitus type 2 Dit standpunt is vastgesteld in de Algemene Ledenvergadering van 12 mei 2005. Uitwerking NHG-Standpunt Zorg voor patiënten met een veelvoorkomende chronische aandoening in de eerste lijn voor de Zorg voor

Nadere informatie

NIEUW REGIONAAL ZIEKENHUIS OZG SCHEEMDA STAP DICHTERBIJ

NIEUW REGIONAAL ZIEKENHUIS OZG SCHEEMDA STAP DICHTERBIJ NIEUW REGIONAAL ZIEKENHUIS OZG SCHEEMDA STAP DICHTERBIJ Vragen en antwoorden 1. Waarom komt er een nieuw OZG-ziekenhuis? Door de bevolkingskrimp en de steeds strengere kwaliteitseisen aan medisch specialisten

Nadere informatie

Ontwerp Zorgtoepassing Ketenzorg

Ontwerp Zorgtoepassing Ketenzorg Ontwerp Zorgtoepassing Ketenzorg HIS-KIS communicatie Datum: 25 februari 2014 Versie: 4.2 Referentie: Ontwerp Ketenzorg HIS-KIS Nictiz is het landelijke expertisecentrum dat ontwikkeling van ICT in de

Nadere informatie

Overzicht Financiering eerste lijn

Overzicht Financiering eerste lijn Overzicht Financiering eerste lijn Wat gaan we doen? Terugblik inventarisatie ZonMw onder 22 praktijkprojecten Overzicht financieringsbronnen Goed voorbeeld In dialoog met Waarom deze workshop? Quickscan

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met COPD! Optimale COPD-zorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan COPD, een chronische aandoening

Nadere informatie

Een chronische ziekte, uw zorg is onze zorg

Een chronische ziekte, uw zorg is onze zorg Een chronische ziekte, uw zorg is onze zorg Chronos Zorggroep Vughterweg 47E, 5211 CK 's-hertogenbosch Tel: 073-760 0530 Fax: 073-760 0539 www.zorggroepchronos.nl info@zorggroepchronos.nl Heldere afspraken

Nadere informatie

Proeftuin revalidatie en herstel bij kwetsbare ouderen. Rob Tips CZ Eefje Perlot - ZZG

Proeftuin revalidatie en herstel bij kwetsbare ouderen. Rob Tips CZ Eefje Perlot - ZZG Proeftuin revalidatie en herstel bij kwetsbare ouderen Rob Tips CZ Eefje Perlot - ZZG Revalidatie en herstel Doelen De juiste en goede zorg leveren met passende zorginzet Duidelijke, voorspelbare en aansluitende

Nadere informatie

kijk. Naar mogelijkheden. Informatie over: COPD

kijk. Naar mogelijkheden. Informatie over: COPD kijk. Informatie over: COPD Naar mogelijkheden. Uw leven zo goed mogelijk oppakken met COPD. Laurens helpt u daarbij. In deze folder leest u meer over ons aanbod. meer dan zorg COPD is een verzamelnaam

Nadere informatie

SAMENWERKEN. PlusPunt Ouderenzorg Oostelijk Zuid-Limburg. Frank Guldemond Kaderhuisarts Ouderengeneeskunde

SAMENWERKEN. PlusPunt Ouderenzorg Oostelijk Zuid-Limburg. Frank Guldemond Kaderhuisarts Ouderengeneeskunde SAMENWERKEN PlusPunt Ouderenzorg Oostelijk Zuid-Limburg Frank Guldemond Kaderhuisarts Ouderengeneeskunde Inleiding Zorgcontinuüm Ouderenzorg PlusPunt Ouderenzorg Knelpunten en Succesfactoren Vragen? Nieuwe

Nadere informatie

Zorg voor de Toekomst

Zorg voor de Toekomst Zorg voor de Toekomst Slimmer organiseren Resultaten van de actielijn slimmer organiseren in een notendop Februari 2013 Zorg voor de Toekomst Noord- en Oost-Groningen www.zorgvoordetoekomst.com Beste lezer,

Nadere informatie

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners

Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Zorggroep Cohesie Cure and Care denkt mee met mensen met Diabetes! Optimale Diabeteszorg door goede samenwerking tussen zorgverleners Uw huisarts heeft vastgesteld dat u lijdt aan Diabetes Mellitus, een

Nadere informatie

HET BESTE THUIS! TOEKOMST VOOR DEMENTIEZORG. Jan Vuister (directeur / bestuurder Geriant)

HET BESTE THUIS! TOEKOMST VOOR DEMENTIEZORG. Jan Vuister (directeur / bestuurder Geriant) HET BESTE THUIS! TOEKOMST VOOR DEMENTIEZORG Jan Vuister (directeur / bestuurder Geriant) Vandaag: Reflecties op: Dementie: NU Dementie: MORGEN Uitgangspunten voor dementiehulp thuis noodzakelijke modelvernieuwing

Nadere informatie

Klanttevredenheidsonderzoek DBC Diabetes Mellitus Eerste lijn

Klanttevredenheidsonderzoek DBC Diabetes Mellitus Eerste lijn Inleiding: Sinds 1 januari 2008 wordt in Noord-Limburg de diabeteszorg in de eerste lijn door Cohesie Cure and Care georganiseerd. De diabeteszorg wordt als DBC Diabetes Mellitus Eerste Lijn op gestructureerde

Nadere informatie

Krakende ketens in de zorg voor kwetsbare ouderen

Krakende ketens in de zorg voor kwetsbare ouderen Krakende ketens in de zorg voor kwetsbare ouderen Verbeter de zorg begin bij jezelf! Stedelijk advies Amsterdam Knelpunten en oplossingsmogelijkheden SIGRA 1 2 mei 2017 Grootste uitdagingen 2 1 e in LIJN

Nadere informatie

workshop tweedaagse Goed georganiseerd rondom de huisarts.

workshop tweedaagse Goed georganiseerd rondom de huisarts. workshop tweedaagse Goed georganiseerd rondom de huisarts. De huisarts centraal in de organisatie 18 september 2014 3 verhalen uit de praktijk Opdracht Willem Groenevelt: Dokterszorg Friesland Yvonne Guldemond:

Nadere informatie

Integrale farmacie: Rol poliklinische farmacie. Lustrumsymposium St Antonius Apotheek 5 jaar Drs. K.I. (Kristie) Bekkers - Oostrom

Integrale farmacie: Rol poliklinische farmacie. Lustrumsymposium St Antonius Apotheek 5 jaar Drs. K.I. (Kristie) Bekkers - Oostrom Integrale farmacie: Rol poliklinische farmacie Lustrumsymposium St Antonius Apotheek 5 jaar Drs. K.I. (Kristie) Bekkers - Oostrom St Antonius Apotheek 5 jaar RvC De Roerdomp Medisch Specialisten Klinische

Nadere informatie

Rob Brouwers. Optometrist. Schippers Optiek Beuningen

Rob Brouwers. Optometrist. Schippers Optiek Beuningen Rob Brouwers Optometrist Schippers Optiek Beuningen Aanleiding nieuw zorgprogramma Groei en vergrijzing Versterking eerstelijnszorg (Ab Klink) Integrale bekostiging chronische zorg een groep zorgverleners

Nadere informatie

De positie van de(thuis)zorg. Henri Plagge, arts M&G MCM voorzitter Raad van Bestuur de Zorgboog

De positie van de(thuis)zorg. Henri Plagge, arts M&G MCM voorzitter Raad van Bestuur de Zorgboog De positie van de(thuis)zorg Henri Plagge, arts M&G MCM voorzitter Raad van Bestuur de Zorgboog de Zorgboog Voor alle generaties; dus kraamzorg, Jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar, behandelpraktijk (paramedici),

Nadere informatie

Midden Limburg. Meditta organisatie. en Midden Limburg 428.607 inwoners 205 gevestigde huisartsen 113 huisartsenpraktijken. Westelijke Mijnstreek

Midden Limburg. Meditta organisatie. en Midden Limburg 428.607 inwoners 205 gevestigde huisartsen 113 huisartsenpraktijken. Westelijke Mijnstreek Meditta organisatie Midden Limburg Westelijke Mijnstreek en Midden Limburg 428.607 inwoners 205 gevestigde huisartsen 113 huisartsenpraktijken Westelijke Mijnstreek Dienstenaanbod Meditta Spoedzorg Huisartsen

Nadere informatie

Het HerstelZorgProgramma. Integrale functiegerichte zorg en bekostiging voor kwetsbare ouderen

Het HerstelZorgProgramma. Integrale functiegerichte zorg en bekostiging voor kwetsbare ouderen Het HerstelZorgProgramma Integrale functiegerichte zorg en bekostiging voor kwetsbare ouderen Martijn Lehman de Lehnsfeld Manger Behandelzaken verpleeghuis Leythenrode en Voorzitter Geriatrisch netwerk

Nadere informatie

Ruimte voor substitutie? Verschuivingen van tweedelijns naar eerstelijnszorg

Ruimte voor substitutie? Verschuivingen van tweedelijns naar eerstelijnszorg Ruimte voor substitutie? Verschuivingen van tweedelijns naar eerstelijnszorg CE van Dijk, JC Korevaar, JD de Jong, B Koopmans, M van Dijk, DH de Bakker Presentatie, 20 maart 2014. Dr. JC Korevaar, programmaleider

Nadere informatie

Toelichting bij het aanvraagformulier voorbeeldmodule Voorbereiding op gestructureerd zorgaanbod voor COPD- en Astmapatiënten

Toelichting bij het aanvraagformulier voorbeeldmodule Voorbereiding op gestructureerd zorgaanbod voor COPD- en Astmapatiënten Toelichting bij het aanvraagformulier voorbeeldmodule Voorbereiding op gestructureerd zorgaanbod voor COPD- en Astmapatiënten 1. Algemene toelichting Een voorbeeldmodule is bedoeld als hulpmiddel voor

Nadere informatie

Een wenkend perspectief Voorbeeld Diabetes Mellitus II model voor transmurale samenwerking in de chronische zorg

Een wenkend perspectief Voorbeeld Diabetes Mellitus II model voor transmurale samenwerking in de chronische zorg Een wenkend perspectief Voorbeeld Diabetes Mellitus II model voor transmurale samenwerking in de chronische zorg Louis Lieverse en Arnold Romeijnders 25 september 2014 Wat is het probleem Problemen o.a.

Nadere informatie

Brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 29689 Herziening Zorgstelsel 31016 Ziekenhuiszorg Nr. 623 Brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 23 juni 2015 Hierbij

Nadere informatie

Inkoopbeleid Ondersteuningsgelden 2016

Inkoopbeleid Ondersteuningsgelden 2016 Inkoopbeleid Ondersteuningsgelden 2016 Coöperatie VGZ Inhoud Inleiding Ondersteuningsgelden 3 Doelgroep 3 Doelstellingen VGZ 3 Inzet ondersteuningsgelden Basisondersteuning 4 Projectondersteuning 4 Thema

Nadere informatie

Praktijkvoorbeeld: Eerstelijns ketenzorg astma in Maastricht-Heuvelland CAHAG conferentie 15 jan 2015. Maud van Hoof en Geertjan Wesseling

Praktijkvoorbeeld: Eerstelijns ketenzorg astma in Maastricht-Heuvelland CAHAG conferentie 15 jan 2015. Maud van Hoof en Geertjan Wesseling Praktijkvoorbeeld: Eerstelijns ketenzorg astma in Maastricht-Heuvelland CAHAG conferentie 15 n 2015 Maud van Hoof en Geertn Wesseling Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Inventarisatie van verwijzingen van huisartsen en medisch specialisten op basis van DIS-data. Bart Klijs Agnes de Bruin

Inventarisatie van verwijzingen van huisartsen en medisch specialisten op basis van DIS-data. Bart Klijs Agnes de Bruin Inventarisatie van verwijzingen van huisartsen en medisch specialisten op basis van DIS-data Bart Klijs Agnes de Bruin CBS Den Haag Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag +31

Nadere informatie

Havenpolikliniek: van bedreiging naar kans. 6 december 2018 SRZ Congres

Havenpolikliniek: van bedreiging naar kans. 6 december 2018 SRZ Congres Havenpolikliniek: van bedreiging naar kans 6 december 2018 SRZ Congres Terug naar het begin: de aanleiding planvorming Oud Haven/Haven 2.0 Overdracht van zorg vanaf 1/10/17 Intrekken Wtzi per 1/1/18 Haven

Nadere informatie

Project meekijk consult oogheelkunde

Project meekijk consult oogheelkunde Project meekijk consult oogheelkunde Naam: Stefanie Mouwen Versie: definitief Datum: Januari 2017 1 Oogzorg Inleiding Huisartsen zien het aantal patiënten met oogaandoeningen al jaren fors stijgen. Parallel

Nadere informatie

Substitutie in Oostelijk Zuid-Limburg

Substitutie in Oostelijk Zuid-Limburg Substitutie in Oostelijk Zuid-Limburg www.mijnzorg-ozl.nl 1 Toekomstmuziek in Anderhalvelijnszorg Hoe raken we de juiste snaar in de Zuid-Limburgse proeftuinen? 28 maart 2018 Disclosure belangen spreker

Nadere informatie

Zorg op maat voor COPD & Astma Waarom ontvangt u deze folder?

Zorg op maat voor COPD & Astma Waarom ontvangt u deze folder? Ketenzorg Zorg op maat voor COPD & Astma Waarom ontvangt u deze folder? Bij u is de chronische ziekte COPD of Astma vastgesteld. Om zo goed mogelijk met uw ziekte om te gaan, bent u onder behandeling van

Nadere informatie

Aardverschuiving in de chronische zorg, diseasemanagement een kans!

Aardverschuiving in de chronische zorg, diseasemanagement een kans! Aardverschuiving in de chronische zorg, diseasemanagement een kans! Eric Koster Clustercoördinator chronische ziekten en screeningen, directie Publieke Gezondheid Lid kernteam Inhoud 1. Aanleiding 2. Aanpak

Nadere informatie

De Verpleging en verzorging in beweging; ontwikkelingen in wonen, welzijn en zorg

De Verpleging en verzorging in beweging; ontwikkelingen in wonen, welzijn en zorg De Verpleging en verzorging in beweging; ontwikkelingen in wonen, welzijn en zorg Grande conference 2014 Henri Plagge, arts M&G MCM Voorzitter Raad van Bestuur De Zorgboog Zorgboog Voor alle generaties;

Nadere informatie

De transities in vogelvlucht en hoe de toegang tot zorg georganiseerd is. ZorgImpuls maart 2015

De transities in vogelvlucht en hoe de toegang tot zorg georganiseerd is. ZorgImpuls maart 2015 De transities in vogelvlucht en hoe de toegang tot zorg georganiseerd is ZorgImpuls maart 2015 Inleiding Vanaf 1 januari 2015 is er veel veranderd in de zorg en ondersteuning. Het Rijk heeft veel taken

Nadere informatie

COPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg

COPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg COPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding Bij u is de diagnose COPD (Chronic

Nadere informatie

Inkoopbeleid Stoppen met Roken 2013 binnen de Integrale bekostiging

Inkoopbeleid Stoppen met Roken 2013 binnen de Integrale bekostiging Inkoopbeleid Stoppen met Roken 2013 binnen de Integrale bekostiging 1 Algemeen Met ingang van 2013 verandert de vergoeding voor Stoppen-met-Roken begeleiding (SMR). De vergoeding van gedragsmatige ondersteuning

Nadere informatie

Regionale transmurale afspraken bij ketenzorg COPD. Regio Midden Kennemerland

Regionale transmurale afspraken bij ketenzorg COPD. Regio Midden Kennemerland Regionale transmurale afspraken bij ketenzorg COPD in Regio Midden Kennemerland Inhoudsopgave pag. 1. Inleiding 2 2. Uitgangspunten 3 3. Consultatie en verwijzing 4 4. Ketenzorg en hoofdbehandelaarschap

Nadere informatie

Versie maart Zorgprotocol COPD

Versie maart Zorgprotocol COPD Versie maart 2019 Zorgprotocol COPD Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Inclusiecriteria... 4 3. Uitvoering zorg... 5 3.1 Nieuwe COPD-patiënt (na stellen diagnose)... 5 3.2 Bekende COPD-patiënt (follow-up)...

Nadere informatie

Proeftuinen GRZ. Antoinette Bolscher Hannie Fonk procesbegeleiders proeftuinen GRZ. 8 september 2011

Proeftuinen GRZ. Antoinette Bolscher Hannie Fonk procesbegeleiders proeftuinen GRZ. 8 september 2011 Proeftuinen GRZ Antoinette Bolscher Hannie Fonk procesbegeleiders proeftuinen GRZ 8 september 2011 Inhoud presentatie Proeftuinen GRZ Waarom PT-GRZ Doelgroepen Resultaten meten Ketenzorg, zorgpaden Fasen

Nadere informatie

Diabetes Ketenzorg. Transmurale werkgroep diabetes

Diabetes Ketenzorg. Transmurale werkgroep diabetes Diabetes Ketenzorg Transmurale werkgroep diabetes H. Kole huisarts en kaderarts Zorggroep Almere H. van Houten internist, Flevoziekenhuis M. van Renselaar diabetesverpleegkundige, Flevoziekenhuis I. Beers

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen

Nieuwe ontwikkelingen Jaarplan 2017 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Nieuwe ontwikkelingen... 4 Samenwerking met patiëntenvereniging Hersenletsel.nl... 4 Samenwerking met Hersenletselnet Overijssel.... 4 Werkconferentie 2017...

Nadere informatie