Financië lë drijfvërën agrarië rs voor vërsnëldë asbëstsanëring. Fiscale faciliteiten, subsidies en regelingen

Transcriptie

1 Financië lë drijfvërën agrarië rs voor vërsnëldë asbëstsanëring Fiscale faciliteiten, subsidies en regelingen

2 Voorwoord Om te zorgen voor versnelde asbestsanering in de agrosector is het landelijk stimuleringsprogramma Asbestveilige Agrosector gestart om agrariërs te stimuleren en te faciliteren hierbij. Eén van de belangrijkste aspecten bij versnelde asbestsanering zijn de kosten c.q. investeringen die hiermee gemoeid zijn. Vanuit het landelijk stimuleringsprogramma Asbestveilige Agrosector is daarom de behoefte ontstaan om een overzicht samen te stellen met alle financiële triggers die ondernemers, maar ook stoppers kunnen prikkelen om aan de slag te gaan met asbestsanering. LTO Noord Advies, Rombou en Flynth willen in lijn met de opzet om agrariërs van dienst te zijn met advies op maat ook graag deze triggers in kaart brengen om de ondernemers nog gerichter van advies te kunnen voorzien. Er is voor dit onderzoek een projectgroep samengesteld met daarin een subsidieadviseur, een fiscaal adviseur, een bouwadviseur, een bedrijfskundig adviseur en een secretaris. Deze projectgroep heeft getracht om voor eigenaren van asbesthoudende gebouwen de financiële consequenties van sanering inzichtelijk te maken. Dit is gedaan aan de hand van een modelstudie, waarbij de meest voor de hand liggende scenario s zijn uitgewerkt met daarin alle fiscale faciliteiten, subsidies en regelingen verwerkt. De beschikbare informatie kan in samenspraak met de communicatiespecialisten van het landelijk stimuleringsprogramma in een juiste vorm en met de juiste inhoud verder worden samengesteld om agrariërs hierover te informeren. Colofon: Opgesteld door: Projectgroep: In opdracht van: LTO Noord Advies, Rombou en Flynth Postbus KB Arnhem Jan Breembroek (Directeur Agro advies), Johannes Zijlstra (Bedrijfskundig adviseur), Arjan Jongkind (Fiscaal adviseur), Geert Witjes (Subsidieadviseur), John Mentink (Bouwkundig adviseur), Erwin Mesu (Secretaris) Programmateam Landelijk Agrostimuleringsprogramma Asbest 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding Triggers voor asbestsanering Levensfase ondernemer Schadelijke asbestvezels Milieuschade Schade aan asbesthoudend dak Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen Imago Huidige en toekomstige bestemming Verbouw Nieuwbouw Slopen Stoppende ondernemers Verbeteringen aan het dak Zonnepanelen Waarde bedrijfsgebouwen met of zonder asbest Financieel Wat kost het eigenlijk? Fiscale regelingen Subsidieregelingen Asbestsanering als subsidiabele investering in groter geheel Financiering Uitwerking mogelijke scenario s Scenario Scenario Scenario Scenario Overzicht Conclusies en aanbevelingen Slopen Financiering

4 1. Inleiding Asbest is een verzamelnaam van een aantal mineralen die voorkomen in de natuur. Deze mineralen zijn opgebouwd uit microscopisch kleine vezels. Asbest is sterk, slijtvast, isolerend en bovendien goedkoop. Deze eigenschappen zorgden ervoor dat asbest in het verleden zeer veel werd toegepast als grondstof voor verschillende toepassingen. De belangrijkste toepassing in Nederland is de toepassing van asbestcement. Asbestcement is in het verleden vooral toegepast in dakbedekking als golfplaten en dakleien, maar ook in dakgoten, schoorsteenpijpen en rioolbuizen. Sinds 1993 is de toepassing van asbesthoudende golfplaten volledig verboden. Zolang het asbest is gebonden in het vezelcement is er geen gevaar voor de gezondheid. Dit verandert als de asbestvezels loskomen van het cement. Wanneer asbestvezels worden ingeademd lopen zij vast in de kleine luchtwegen en longblaasjes. Dit kan uiteindelijk leiden tot verschillende soorten asbestziekten, zoals asbestose, longkanker of mesothelioom. De meeste van deze ziekten openbaren zich pas tientallen jaren nadat de blootstelling aan asbest heeft plaatsgevonden en zijn niet of nauwelijks te behandelen. Jaarlijks sterven in Nederland ongeveer 900 tot 1300 mensen aan asbestziekten. Asbest dakbedekking is tot in de jaren tachtig veel toegepast in de agrarische sector, op stallen en opslagruimten. Maar liefst 70 procent van alle asbesthoudende golfplaten bevindt zich in de land- en tuinbouw. De technische levensduur van asbestcement golfplaten bedraagt ongeveer 30 jaar. Omdat de laatste platen zijn geplaatst in 1993, daarom heeft de overheid het voornemen dat al het asbest in 2024 van uw daken moet zijn verwijderd. In dit overzicht vindt u een toelichting op alle voordelen die asbestsanering kan opleveren. Gezondheidsvoordelen, financiële voordelen en uitstraling van uw bedrijf zullen allemaal aan bod komen. Verder wordt toegelicht wat het voordeel kan zijn wanneer al op korte termijn het asbest wordt verwijderd, in plaats van te wachten tot het verbod van Tot slot zullen we toelichten dat het niet uitmaakt in welke fase van het ondernemerschap u zich bevindt. Zowel voor starters, doorgroeiers als stoppers biedt een asbestvrij erf diverse voordelen. In dit rapport behandelen we eerst de mogelijke triggers voor ondernemers om asbestsanering uit te voeren. Vervolgens gaan we eerst in op mogelijke bestemmingen van een gebouw na sanering en daarna op de financiële aspecten van sanering. Tot slot maken we het in hoofdstuk 6 concreet door vier verschillende scenario s uit te werken. Er zijn voor elke ondernemer triggers waardoor iedere ondernemer uiteindelijk kan besluiten om het asbest te gaan verwijderen. Deze triggers zullen we allemaal proberen te benoemen. 4

5 2. Triggers voor asbestsanering 2.1. Levensfase ondernemer Elke ondernemer is verschillend en elke ondernemer maakt daarom ook andere afwegingen bij het beslissen over een investering. Dit doet hij mede op basis van de fase waarin hij of zij zich als ondernemer bevindt. Een jonge startende ondernemer kiest mogelijk sneller voor de sanering van asbest dan een ondernemer die aan het afbouwen is. Een ondernemer die denkt aan stoppen zal minder snel gaan investeren, terwijl een ondernemer die zijn bedrijf wil verkopen het asbest mogelijk nog wel wil saneren om het bedrijf beter verkoopbaar te maken. Dit ligt weer anders voor een ondernemer die een opvolger heeft voor zijn bedrijf. De fase waarin u zich als ondernemer bevindt is dus ook mede bepalend bij de beslissing om een asbest dak te verwijderen. Elke ondernemer zal hierin zijn eigen afweging moeten maken en een waarde moeten hechten aan een nieuw dak en aan de risico s die kleven aan het niet saneren Schadelijke asbestvezels Door verwering van asbestplaten komen de asbestvezels vrij. Een dak van 1000 m² verliest jaarlijks gemiddeld 1 kilo aan asbestvezels. Met de tijd neemt de verwering van de platen alleen maar toe. Oudere asbestplaten verweren namelijk steeds sneller, waardoor een asbest dak van 40 jaar oud al snel 3 kilo asbestvezels per jaar verliest. Gezondheid is niet in cijfers uit te drukken, maar is voor iedereen op lange termijn van onschatbare waarde. Kijkend naar de cijfers ( sterfgevallen per jaar door asbestziekten) kunnen we stellen dat u door de aanwezigheid van asbest op uw bedrijf een gezondheidsrisico loopt. Verder kunnen we stellen dat dit risico met de veroudering van de asbestplaten sterk toeneemt. Door het uitstellen van de asbestsanering wordt het gezondheidsrisico dus alleen maar groter. Tip: Heeft u regelmatig gasten op het bedrijf, des te belangrijker is een asbestvrij erf. Bij calamiteiten wordt maatschappelijke onrust voorkomen en worden gezondheidsrisico s uitgesloten Milieuschade De asbestvezels die vrijkomen door de erosie van de platen, komen in het milieu terecht. Na verloop van tijd ontstaat de noodzaak om deze bodem- of waterverontreiniging te saneren. De kosten daarvan kunnen niet op een milieuschadeverzekering worden verhaald en kunnen dus flink oplopen. Wist u dat?: Wanneer een gebouw met asbesthoudend dak niet is voorzien van dakgoten dan komen de asbestvezels gemakkelijk in de grond en op het erf terecht. Het milieuschade risico neemt naar verloop van tijd dus alleen maar toe. Tip: Overleg met uw verzekeringsadviseur over de risico s van asbest en in hoeverre deze risico s zijn afgedekt. 5

6 2.4. Schade aan asbesthoudend dak Een asbesthoudend dak kan beschadigen, bijvoorbeeld door brand of storm. Het herstel en het afvoeren van het asbesthoudende dak brengt extra hoge kosten met zich mee omdat veel beschermende maatregelen getroffen moeten worden. Daarnaast levert het onder asbestcondities uitvoeren van het herstel van de schade steeds vaker vertraging op. Wist u dat?: Bij sommige verzekeraars kunt u een korting krijgen op de verzekeringspremie wanneer uw erf asbestvrij is. Overleg hierover met uw verzekeringsadviseur of dit ook voor u mogelijk is en laat u voorrekenen wat het premievoordeel is Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen De bereidheid om asbest te gaan saneren is afhankelijk van de bedrijfsopzet, van de visie van de ondernemer en van de financieringsmogelijkheden. Ondernemers die meer naar buiten gericht zijn hebben ook meer oog voor maatschappelijke aspecten van hun bedrijf en bedrijfsvoering. De sterk kostprijs gedreven ondernemer is wellicht meer gefocust op interne processen op het bedrijf. Het voorgaande is natuurlijk een karikatuur, maar extern gerichte ondernemers zullen ook eerder streven naar meer duurzaamheid en naar een meer maatschappelijk verantwoorde manier van ondernemen. Ook de verwijdering van asbest kan in deze context worden gezien. Vooral ondernemers die veel mensen op bezoek krijgen, kunnen het asbest als last ervaren. Zij zullen de bezoekers niet willen opzadelen met de gezondheidsrisico s van het asbest en kiezen mogelijk om die reden ervoor om het asbest te verwijderen. Ook voor ondernemers die kiezen voor een duurzame bedrijfsvoering kan het asbest tot last zijn. Ondernemers die willen verduurzamen door de toepassing van zonnepanelen, worden gehinderd door de aanwezigheid van het asbest. Hoewel het asbest dak mogelijk nog wel van goede kwaliteit is, zullen zij het asbest altijd willen en moeten verwijderen voordat de zonnepanelen worden geplaatst Imago License to operate is een steeds belangrijker thema binnen de agrarische sector. Hoewel de ondernemer nog wel eigenaar is van zijn bedrijf zien we steeds vaker dat hij de zeggenschap over zijn eigen bedrijf moet delen met zijn omgeving. Zeker bij bedrijven met bijvoorbeeld zorg of kinderopvang als neventak of met verkoop aan huis, waar veel mensen langskomen, is het imago van het bedrijf erg belangrijk. Het behoud van de gezonde en natuurlijke reputatie van het bedrijf kan worden aangetast door de aanwezigheid van het ongezonde asbest. Deze ondernemers zullen er dus waarschijnlijk sneller voor kiezen om het asbest te verwijderen dan een bedrijf dat verder af ligt van de maatschappij en waar vrijwel nooit mensen over de vloer komen. Kortom, veel ondernemers ervaren mogelijk een extra meerwaarde voor het imago, wanneer het erf volledig asbestvrij is. 6

7 3. Huidige en toekomstige bestemming 3.1. Verbouw Verbouw van een bedrijfsgebouw is een belangrijk moment waarop door de ondernemer opnieuw wordt gekeken naar de functie en toekomstige bestemming van het gebouw. Dit is daarom ook een belangrijk moment om na te denken over het vraagstuk van asbestsanering. Doordat het verboden is om te boren in asbest en aanpassingen te doen aan asbesthoudende materialen is het bij verbouwof uitbreidingsplannen vrijwel altijd noodzakelijk om ook het asbest van het bestaande gebouw te saneren. Tip: Asbestsanering creëert direct extra mogelijkheden in uw verbouwplannen. Aangezien het dak dan toch wordt verwijderd is er veel mogelijk. Verhoging, verbreding of aanpassing van de dakhelling van het dak. Overleg de mogelijkheden met een bouwkundig adviseur Nieuwbouw Wanneer u besluit tot volledige nieuwbouw, zijn er een aantal zaken waar rekening mee moet worden gehouden. Wanneer u besluit het oude gebouw volledig af te breken en vervolgens nieuw te bouwen op dezelfde locatie, vervallen een aantal fiscale voordelen. Belangrijkste hierbij is dat de asbestsanering in dat geval niet meer in aanmerking komt voor milieu-investeringsaftrek. Deze geldt namelijk alleen bij vervanging van het asbest dak door asbestvrije dakplaten. Hierbij moet de dakconstructie intact blijven Slopen Leegstand van agrarische bedrijfsgebouwen zal in de toekomst waarschijnlijk alleen maar verder toenemen, door een toename van stoppende ondernemers. Verkoop van het bedrijf is daarom niet altijd mogelijk. Het kan dan ook interessant zijn om oude asbesthoudende gebouwen te slopen. In het verleden zijn voor het slopen van agrarische bedrijfsgebouwen diverse subsidieregelingen beschikbaar gesteld. Bekendste is de ruimte-voor-ruimte regeling. In deze regeling wordt het mogelijk gemaakt om oude stallen te slopen. In ruil hiervoor wordt een deel van de grond omgezet in bouwkavels, waarop woningbouw mag plaatsvinden. De opbrengst van de bouwkavels kan vervolgens worden benut voor het afdekken van de sloopkosten, waardoor dit uiteindelijk een regeling is met gesloten beurs. Voorbeeld: De gemeente Rijssen-Holten heeft in maart 2014 een subsidie opengesteld voor de sloop van oude panden in het buitengebied. Voor sloop zonder asbest bedroeg deze subsidie 7,- per m², met een maximum van 5.000,-. Voor sloop met asbest bedroeg de subsidie 10,- per m², met een maximum van 5.000,-. Deze regeling is inmiddels weer gesloten. Wist u dat?: De ruimte-voor-ruimte regeling wordt gefinancierd vanuit het Landschapsfonds. In diverse gemeenten en provincies is nog budget beschikbaar in dit landbouwfonds. Heeft u plannen om bedrijfsgebouwen te slopen, informeer dan bij uw gemeente of er een sloopregeling beschikbaar is of binnenkort beschikbaar komt. 7

8 3.4. Stoppende ondernemers Voor afbouwende ondernemers die binnen afzienbare tijd gaan stoppen en hun bedrijf willen verkopen, kan het van toegevoegde waarde zijn om voor de verkoop van het bedrijf het asbest te saneren. De waardevermeerdering van een asbestvrij erf is momenteel nog niet zodanig dat de volledige investering weer wordt terugverdiend, maar mogelijk kan het de verkoop wel bespoedigen. Bovendien zal de waarde van een asbestvrij erf in de toekomst wel degelijk gaan toenemen naarmate we 2024 gaan naderen. Ook voor afbouwende ondernemers is het dus interessant om het asbest te saneren. U hebt zelf in uw laatste jaren als ondernemer geen last meer van de gevaren van het asbest en kunt bovendien bij verkoop een deel van de investering weer terugverdienen. Wist u dat?: De verwachting is dat er de komende jaren veel agrarische bedrijven leeg komen te staan. Een asbestvrij bedrijf wordt in een dergelijke situatie mogelijk sneller verkocht dan een bedrijf met asbest. Wist u dat?: Stoppende ondernemers kunnen de sloopkosten ten laste van de (stakings)-winst brengen. Hierdoor kan dus een fiscaal voordeel behaald worden Verbeteringen aan het dak Vervanging van het asbest dak is ook het uitgelezen moment om na te denken over verbeteringen aan het gebouw. Voortschrijdend inzicht heeft de laatste decennia voor veel veranderingen gezorgd in de manier van bouwen, vooral bij stallen voor de dierhouderij. In het kader van dierenwelzijn wordt er steeds meer aandacht besteed aan stalklimaat en natuurlijke lichtinval. Vervanging van het asbest dak is daarom ook het ideale moment om ook oudere stallen weer volledig up-to-date en klaar voor de toekomst te maken. Hebt u bijvoorbeeld een melkveehouderijbedrijf dan kunt u er voor kiezen om meer lichtdoorlatende platen in het nieuwe dak te plaatsen, of te kiezen voor een lichtnok. Op die manier kan er meer natuurlijke lichtinval worden gecreëerd in de stal. Door de toepassing van geïsoleerde dakplaten of sandwichpanelen, kan een constanter klimaat worden gecreëerd in de stal. Vooral in de zomer kan dit er voor zorgen dat de temperatuur in de stal laag kan worden gehouden en bijvoorbeeld hittestress bij melkvee kan worden voorkomen. Bovendien kan natuurlijke lichtinval zorgen voor een prettiger werkklimaat in de stal, waardoor mogelijk ook het arbeidsgemak wordt verhoogd. Op die manier kan een deel van uw investering in asbestsanering dus worden terugverdiend door verbeterde omstandigheden, zowel qua arbeid als dierwelzijn, in uw stal en mogelijk een hogere opbrengst van uw dieren. Ook wanneer u een akkerbouwbedrijf heeft met bijvoorbeeld een gekoelde bewaarplaats, kan het interessant zijn om de dakvervanging te gebruiken voor verbeteringen. Een geïsoleerd dak kan zorgen voor minder warmte- of koude verlies in uw bewaarplaats waardoor bespaart wordt op verwarmingskosten of kosten voor de koeling. 8

9 Brandveiligheid Vrijkomen van asbest komt vaak in het nieuws wanneer een gebouw met asbest in brand vliegt. De gevaren voor de omgeving nemen op dat moment plotseling toe. Dit risico wordt dus uitgesloten wanneer het dak wordt vervangen. Maar vervanging van het dak kan ook een moment zijn om de brandveiligheid van uw gebouwen verder te verbeteren. Er zijn verschillende soorten sandwichpanelen, dakplaten of losse isolatieplaten op de markt die voldoen aan strenge brandveiligheidsvoorschriften. Dit betekent dat er deze platen in het geval van brand een brandvertragend effect hebben. Door bij dakvervanging te kiezen voor deze platen, kunt u de brandveiligheid van uw gebouw dus verhogen. Wist u dat?; De investering in isolerende maatregelen onder voorwaarden in aanmerking komt voor energie-investeringsaftrek; wanneer de isolatiewaarde van het gebouw met minimaal 1,50 m² K/W toeneemt ten opzichte van de bestaande situatie Zonnepanelen Investeren in zonnepanelen heeft de laatste jaren in Nederland een enorme vlucht genomen. Het overgrote gedeelte van deze zonnepanelen wordt geplaatst op daken. Hiermee is in de agrarische sector ook direct de link gelegd met de sanering van asbest. Ook de overheid probeert deze link te leggen en heeft het beleid hier ook op aangepast. De huidige wetgeving kent diverse voordelen voor ondernemers die besluiten om deze twee investeringen te combineren. Wanneer de asbestsanering en plaatsing van zonnepanelen aansluitend op elkaar worden uitgevoerd, komt u in aanmerking voor een aantal extra (fiscale) subsidies bovenop de fiscale subsidies die gelden voor de afzonderlijke investeringen. Voor deze combinatie wordt onderscheid gemaakt op basis van uw aansluiting op het elektriciteitsnetwerk. Wanneer u beschikt over een kleinverbruikersaansluiting van maximaal 3x80 Ampère dan komt u in aanmerking voor de fiscale voordelen van de EIA. Wanneer u over een grootverbruikersaansluiting beschikt, die dus zwaarder is dan 3x80 Ampère, dan kunt u een aanvraag indienen voor de Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+). Wist u dat?; Als u zonnepanelen plaatst op daken die al asbestvrij zijn, terwijl elders op het bedrijf nog wel asbestdaken aanwezig zijn, dan kunt u nog steeds gebruik maken van alle gecombineerde regelingen wanneer u sanering van deze daken gelijktijdig met de plaatsing van de zonnepanelen uitvoert Waarde bedrijfsgebouwen met of zonder asbest Wanneer u zich als ondernemer in de laatste fases van het ondernemerschap bevindt en geen opvolger heeft voor het bedrijf, vraagt u zich mogelijk af waarom u nu nog zou moeten investeren in het asbestvrij maken van uw bedrijf. We zullen daarom de meerwaarde van een asbestvrij erf proberen uit te drukken in cijfers. Voornemen van de overheid is dat over 10 jaar alle asbestdaken zijn gesaneerd. De verwachting is dat de investering in nieuwe dakbedekking bij een eventuele verkoop (gedeeltelijk) kan worden terugverdiend. Afhankelijk van de doelmatigheid van het gebouw met de nieuwe dakbedekking varieert dit globaal tussen de 50 en 70% van de investering. Dit percentage kan hoger worden naarmate een verplichte datum van een asbestvrij erf dichterbij komt. Als u bijvoorbeeld het asbest 9

10 saneert in 2014, en vervolgens in 2015 het bedrijf verkoopt dan krijgt u mogelijk ongeveer 50% van de investering terug. Wanneer u pas in 2021 het bedrijf verkoopt dan krijgt u mogelijk nog 70% van de investering terug. Deze verwachting leeft onder veel deskundigen omdat met het naderen van een mogelijke deadline in 2024 de meerwaarde van een asbestvrij erf verder zal toenemen, maar is enigszins speculatief. Deze meerwaarde ontstaat doordat een koper liever niet binnen korte termijn na de koop al wil investeren in nieuwe dakbedekking. Deze meerwaarde zal sterk afhankelijk zijn van uw situatie en van de doelmatigheid van de gebouwen voor de koper. Verder heeft de asbestsanering natuurlijk ook voor uzelf nog diverse voordelen. Gezondheidsrisico s zijn hierbij eigenlijk niet uit te drukken in cijfers, maar kunnen u mogelijk wel over de streep helpen. Ondernemers die al beschikken over een asbestvrij erf benoemen allemaal de gemoedsrust als belangrijk voordeel van een asbestvrij erf. Wist u dat?; De huidige capaciteit van de asbestsaneringsbedrijven onvoldoende is om al het asbest in Nederland voor 2024 te saneren. Dit betekent dat de kans groot is dat de prijzen voor asbestsanering gaan stijgen wanneer 2024 dichterbij komt, omdat in dat geval de vraag naar asbestsanering mogelijk het aanbod zal gaan overstijgen. Wanneer veel ondernemers lang wachten met het saneren van het asbest, kan het voor u een financieel voordeel opleveren door voorop te lopen en nu al het asbest te saneren. Tip; Een betere uitstraling vertaalt zich indirect in een betere verkoopbaarheid en mogelijk in een hogere prijs. Leegstaande agrarische bedrijfsgebouwen in het buitengebied worden in bepaalde streken steeds moelijker verkoopbaar. Een asbestvrij erf is dan een pre. 10

11 4. Financieel 4.1. Wat kost het eigenlijk? Wanneer u besluit om het asbest van uw erf of van een van de gebouwen te verwijderen, zijn er een aantal zaken waar u rekening mee moet houden. Hierdoor voorkomt u verrassingen. Hieronder treft u een indicatie van de belangrijkste kostenposten. De markt van asbestsanering is altijd sterk in beweging. Kosten kunnen daarom sterk variëren in de tijd en tussen verschillende saneerders onderling. De prijzen hieronder zijn een indicatie van maart Opstellen asbest inventarisatie rapport en monsterafname (± per gebouw). Asbestsanering en vrijgave van de locatie (± 7-9/m²). Uitvoeren van de sloopmelding, verwijderen van de asbesthoudende platen van het dak en het inpakken hiervan en vrijgave van de locatie Isolatiemateriaal: Wanneer er isolatiemateriaal aanwezig is onder het asbest is dit een belangrijk aandachtspunt. Houdt u rekening met extra kosten voor de verwijdering (± 10/m²) of voor het schoonmaken (± 2/m²) van het isolatiemateriaal. Riet: In sommige gevallen is in het verleden asbest dakbedekking geplaatst over verouderde rieten daken. Kosten zijn afhankelijk van de dikte van het rietpakket, maar kunnen fors oplopen. Stortkosten (± 50 per 1000 kg). Afvoer van de ingepakte asbestplaten van de locatie. Investering in nieuwe dakbedekking. Golfplaten (± 13/m²). Sandwichpanelen (± 22 tot 50/m²). Afhankelijk van de dikte van de isolatie en de isolatiewaarde. Korting LTO dak actie ( 0,35/m²). Voor leden van LTO, bij aanschaf van Kingspan sandwichpanelen of Eternit vezelcement golfplaten. De totale investering is dus sterk afhankelijk van de huidige situatie en van de wensen voor de toekomstige situatie. Prijzen variëren van 25 per m² tot meer dan 50 per m². Tip; benieuwd naar een indicatie van de investeringen op uw specifieke locatie? De asbestsite van helpt u op weg. Tip; Wilt u gelijktijdig met de sanering van het asbest ook bouwkundige aanpassingen doen aan het gebouw, bijvoorbeeld verhogen of verlengen, neem dan contact op met uw bouwkundig adviseur. Dit kan uiteindelijk leiden tot een besparing op de bouwkosten. Wist u dat?; Er in veel regio s lokale initiatieven worden opgezet voor het gezamenlijk verwijderen van asbest op agrarische bedrijven. Deze collectieve aanpak, met veel deelnemers in één gebied, heeft grote voordelen voor asbestsaneerders en aannemers. Zij kunnen van deur tot deur zeer efficiënt te werk gaan. Dit zorgt ervoor dat asbestsaneerders vaak een scherp aanbod doen om deze collectieven te mogen uitvoeren. U profiteert op die manier van een scherpe prijs voor het saneren van het asbest. Benieuwd naar een collectief bij u in de buurt? Kijk op 11

12 4.2. Fiscale regelingen Vanuit de rijksoverheid wordt op diverse manieren gestimuleerd om asbest te saneren. Dit gebeurt voornamelijk door middel van fiscale subsidies. In dit hoofdstuk treft u een uitgebreid overzicht van alle fiscale faciliteiten die van toepassing zijn op asbestsanering, al dan niet in combinatie met andere investeringen. Belangrijke voorwaarde om op korte termijn een voordeel te behalen via de fiscale subsidies is dat er wel sprake moet zijn van fiscale winst uit de onderneming. Als uw bedrijf bijvoorbeeld door grote afschrijvingen van eerdere investeringen op dit moment geen belasting hoeft te betalen, leveren deze fiscale faciliteiten niet direct belastingvoordeel op. Deze voordelen komen in dat geval pas in de toekomst terug al dan niet in beperkte mate, als er dan wel voldoende fiscale winst wordt behaald. De verschillende fiscale subsidies kennen veel eisen. Zo moeten deze vaak tijdig worden gemeld en voldoen aan alle eisen. Als u zekerheid wilt over de toekenning van de subsidies, ga dan naar een subsidieadviseur. Voor meer informatie hierover zie Asbestsanering Wanneer u besluit om alleen het asbest dak te gaan saneren en te vervangen door nieuwe dakbedekking die gelijkwaardig is aan het huidige dak, dan komt de investering in aanmerking voor twee fiscale regelingen. Milieu-investeringsaftrek (MIA) Dankzij de MIA kunt u profiteren van een extra aftrekmogelijkheid van de fiscale winst. Voor de sanering van asbest en de plaatsing van het nieuwe dak, geldt dat u 36% van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst over het kalenderjaar waarin het bedrijfsmiddel is aangeschaft. Deze aftrek komt bovenop de reguliere afschrijving van het bedrijfsmiddel. U betaalt hierdoor minder belasting. Echter, niet alle onderdelen van de investering komen in aanmerking voor de MIA en er geldt ook een maximumbedrag dat in aanmerking komt. Wat komt in aanmerking voor de MIA? Demontage van asbesthoudende dakplaten, dakgoten of gevelplaten, aanschaf en montage van nieuwe asbestvrije dakplaten, dakgoten of gevelplaten. De afvoer- en stortkosten van het asbestafval komt niet in aanmerking voor de MIA. Voor de MIA gelden bovendien de onderstaande maximumbedragen: 30 per vierkante meter vervangen dakplaat 30 per strekkende meter vervangen dakgoot 15 per vierkante meter vervangen gevelplaat Regeling willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil) Naast de MIA komt de asbestsanering ook in aanmerking voor de Vamil. De Vamil biedt de mogelijkheid om 75% van een investering op een willekeurig moment af te schrijven. Hoe snel of langzaam u afschrijft, bepaalt u helemaal zelf. Het is zelfs mogelijk om 75% van de investering al in het jaar van aanschaf af te schrijven. De overige 25% schrijft u wel regulier af. Door af te schrijven in het jaar waarin u dat het beste uitkomt, vermindert u de fiscale winst. U hoeft over het jaar dat u meer afschrijft minder inkomsten- of vennootschapsbelasting te betalen. Uiteraard valt er dan in latere jaren minder af te schrijven. U boekt echter wel een liquiditeit- en een rentevoordeel doordat het betalen van belastingen naar de toekomst wordt verschoven. Ook kan het voordelig zijn de 12

13 willekeurige afschrijving te gebruiken in jaren waarin u veel winst maakt. U kunt dan in een lagere belastingschijf terecht komen. Vervangen van uw dak geldt normaal gesproken voor de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting als onderhoud aan uw gebouw, waardoor de kosten normaal gesproken in dat jaar volledig aftrekbaar zijn. Echter omdat het vervangen van asbest daken in aanmerking komt voor de Mia en Vamil, moeten de uitgaven in fiscaal opzicht als investering worden beschouwd. Het gaat hierbij dus om een uitzonderingssituatie. De kosten die niet als investering worden gezien (afvoer- en stortkosten), kunnen wel direct ten laste van de winst worden genomen. Wanneer de kosten van asbestsanering hoger zijn dan de eerder genoemde maximumbedragen van de MIA, dan vallen deze hogere kosten onder de reguliere afschrijvingsregels. Reguliere afschrijving In de wetgeving is tegenwoordig vastgelegd dat op gebouwen maximaal mag worden afgeschreven tot 50% van de WOZ-waarde (voor panden in eigen gebruik). Deze beperking gold echter in het verleden niet, waardoor veel bedrijfsgebouwen op de balans staan voor een waarde die lager is dan 50% van de WOZ-waarde. Dit zou een probleem op kunnen leveren wanneer er wordt geherinvesteerd in deze gebouwen. Door de vervanging van het dak wordt de waarde van het gebouw hoger, maar deze waarde blijft waarschijnlijk wel onder de 50% van de WOZ-waarde van het gebouw, waardoor er niet op mag worden afgeschreven. Echter, in 2009 is in de wet vastgelegd dat de afschrijvingsbeperking niet geldt voor Vamil- investeringen. Ook al maakt het dak dus onderdeel uit van het gebouw, de investering in asbestsanering en vervanging van het dak mag volledig worden afgeschreven, 75% willekeurig en 25% regulier. Anders gezegd: Vamil investeringen kun je tot de restwaarde afschrijven. Voorziening Mogelijk hebt u in het verleden al rekening gehouden met de kosten die gemaakt moeten gaan worden voor de vervanging van de asbestdaken en hebt u hier fiscaal gezien al een voorziening voor opgenomen. Als nu het asbest dak wordt vervangen, moet deze voorziening vrijvallen. De vrijval betekent dat deze voorziening bij uw fiscale winst moet worden opgeteld. Indien fiscaal gewenst, kan de willekeurige afschrijving van de Vamil worden benut om deze verhoging van de winst weer omlaag te brengen. Pacht van gebouwen en groot onderhoud Als u zelf geen eigenaar bent van de gebouwen maar deze pacht, dan is de vervanging van het dak groot onderhoud. Afhankelijk van de voorwaarden in uw pachtcontract komen deze kosten geheel of gedeeltelijk voor rekening van de eigenaar/verpachter. De eigenaar kan in dat geval ook gebruik maken van de MIA en Vamil. Tip; Zijn de gebouwen met een asbest dak gedeeltelijk pacht en gedeeltelijk eigendom overleg dan tijdig met de verpachter om samen te komen tot plan voor een asbestvrij erf. 13

14 Verbeteren van het dak t.o.v. de huidige situatie Wanneer u besluit om de vervanging van het dak tevens aan te grijpen voor het aanbrengen van verbeteringen ten opzichte van de huidige situatie dan zijn er nog extra fiscale faciliteiten waar u gebruik van kunt maken. Energie-investeringsaftrek (EIA) De EIA is net als de MIA een investeringsaftrek die u ten laste mag brengen van de winst over het kalenderjaar waarin het bedrijfsmiddel in gebruik wordt genomen. De EIA mag echter niet worden toegepast voor de investering in asbestsanering. De EIA is een fiscale regeling waarmee de overheid u ondersteunt bij investeringen in energiebesparende bedrijfsmiddelen en duurzame energie. Toch noemen we de EIA hier heel specifiek, omdat deze wel mag worden toegepast bij investeringen die zeer nauw verband houden met de investering in asbestsanering. Zoals we al eerder genoemd hebben mag de EIA onder andere worden toepast wanneer u investeert in zonnepanelen of in een verbetering van de isolatie van uw gebouw. Met de EIA kunt u 41,5% van de investeringskosten van deze energiebesparende bedrijfsmiddelen aftrekken van de fiscale winst, bovenop uw gebruikelijke afschrijving. Daardoor betaalt u minder inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting. Isolatie Wanneer u er bij het saneren van het asbest voor kiest om een geïsoleerd dak terug te plaatsen, dan kunt u hiervoor gebruik maken van de EIA bovenop de MIA. Door het plaatsen van de isolatie is de investering namelijk vrijwel altijd hoger dan het maximumbedrag van 30,- per m² dat in aanmerking komt voor de MIA. De investering die boven dit maximum uitkomt, kan vervolgens in aanmerking komen voor de EIA. Andersom is uiteraard ook mogelijk. Het bedrag dat in aanmerking komt voor de EIA is afhankelijk van de functie van de ruimte en moet voldoen aan een minimale eis van de isolatiewaarde. Hieronder worden de diverse situaties toegelicht. Normaal gebouw: Voor de verbetering van de isolatie van bestaande vloeren, daken, plafonds of wanden van ruimten, anders dan koel- of vriesruimten waarbij de som van de warmteweerstand toeneemt met ten minste 1,50 m2 K/W t.o.v. de oude situatie, geldt een maximumbedrag dat voor EIA in aanmerking komt van 20 per m² te isoleren oppervlakte. Koelruimten: Voor het isoleren van mechanisch gekoelde ruimten, bestemd voor koelen of licht vriezen bij een temperatuur tussen +16 C en -10 C, waarbij de isolatiewaarde ten minste 6,20 m2 K/W bedraagt, geldt een maximum investeringsbedrag dat voor EIA in aanmerking komt van 40 per m² te isoleren oppervlakte. Diepvriesruimten: Voor het isoleren van diepvriesruimten, bestemd voor vriezen bij een temperatuur lager dan -10 C, waarbij de isolatiewaarde ten minste 10,50 m2 K/W bedraagt, geldt een maximum investeringsbedrag dat voor EIA in aanmerking komt van 60 per m² te isoleren oppervlakte. Voorbeeld: Wanneer uw totale investering in een normaal gebouw dus uitkomt op bijvoorbeeld 50,- per m², en u hebt bijvoorbeeld als nieuwe dakbedekking gekozen voor sandwichpanelen die de isolatiewaarde verbeteren met 1,50 m2 K/W, dan kunt u over 30,- per m² MIA en Vamil aanvragen en vervolgens over de overige 20,- per m² kunt u EIA aanvragen. Hiervoor geldt echter wel de extra voorwaarde dat de dakconstructie intact moet blijven, waardoor dit voordeel dus vervalt wanneer u op de oude fundering volledig nieuw gaat bouwen. 14

15 Zonnepanelen Zoals eerder genoemd stimuleert de overheid de combinatie van asbestsanering en het plaatsen van zonnepanelen. Naast de hierboven genoemde fiscale voordelen voor de asbestsanering gelden nog een aantal andere (fiscale) subsidies. Een investering in zonnepanelen komt net als de isolatie in aanmerking voor de EIA en kan dus deels worden terugverdiend via een belastingvoordeel. Kleinverbruikersaansluiting Om te bepalen voor welke voordelen uw investering in zonnepanelen in aanmerking komt, is het belangrijk om de zwaarte van de aansluiting op het elektriciteitsnet te bepalen. Wanneer de netaansluiting maximaal 3x80 Ampère bedraagt dan komt uw investering in aanmerking voor de EIA. In dat geval mag u 41,5% van de investering in mindering brengen op uw bedrijfswinst, waardoor u dus minder belasting hoeft te betalen. Grootverbruikersaansluiting Wanneer uw netaansluiting zwaarder is dan 3x80 Ampère, dan komt uw investering niet in aanmerking voor de EIA. In dat geval kunt u een beroep doen op de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (SDE+). Dit is een rijkssubsidie voor de grootschalige opwek van duurzame energie. Deze subsidie dient u voorafgaand aan de investering aan te vragen. Deze subsidie is afhankelijk van de hoeveelheid stroom die wordt opgewekt en wordt gedurende 15 jaar verstrekt. Het is aan te raden om de aanvraag van SDE-subsidie te laten begeleiden door een subsidieadviseur. Dit verhoogt de kans dat uw aanvraag wordt goedgekeurd. Zie voor meer informatie Belangrijk bij de zonnepanelen is wel dat u zich realiseert dat het belastingvoordeel of de SDE+subsidie slechts een deel van de investering helpt terug te verdienen. Zeker bij de zonnepanelen geldt dat u goed moet laten doorrekenen of de besparing op de energierekening voldoende voordeel oplevert om ook de rest van de investering binnen een redelijke termijn terug te verdienen. Willekeurige afschrijving zonnepanelen (Vamil) Naast de afzonderlijke fiscale maatregelen voor asbestsanering en zonnepanelen is er ook een fiscale maatregel beschikbaar speciaal voor bedrijven die asbestsanering en zonnepanelen combineren. U mag in dat geval naast de asbestsanering ook de investering in de zonnepanelen willekeurig afschrijven. Voor de zonnepanelen geldt normaal een afschrijvingstermijn van 10 jaar, maar door de toepassing van de Vamil mag u 75% van het investeringsbedrag willekeurig afschrijven. Dit betekent dat dus in de eerste jaren meer afschrijvingen ten laste kunt brengen van uw winst, waardoor u in deze eerste jaren minder belasting hoeft af te dragen. Dit levert dus uiteindelijk een liquiditeitsvoordeel op. Belangrijkste eis om voor deze regeling in aanmerking te komen, is dat de investeringen in asbestsanering en zonnepanelen binnen 3 maanden na elkaar moeten hebben plaatsgevonden. Wist u dat?; U de zonnepanelen niet verplicht op hetzelfde dak hoeft te plaatsen als waarvan het asbest wordt gesaneerd. Wanneer een ander dak op hetzelfde adres een betere ligging heeft richting het zuiden mogen de zonnepanelen ook daarop worden geplaatst. U komt dan nog steeds in aanmerking voor de (fiscale) subsidies die gelden voor de combinatie van beide investeringen. Wist u dat?; Een zonnestroom-installatie lang niet voor iedereen een interessante investering is. Terugverdientijden en rendementen kunnen sterk variëren en kunnen uiteenlopen van 6 tot 25 jaar, zelfs in situaties die op het eerste gezicht veel op elkaar lijken. Laat u dus altijd eerst goed, en liefst 15

16 door een onafhankelijke partij, informeren (zie bv. Dit voorkomt onaangename verrassingen achteraf. Tip; Investeren in energiebesparing en zonnepanelen gaan hand in hand. Elektriciteit die wordt bespaard, hoeft niet te worden opgewekt. Bovendien is een investering in energiebesparing in verhouding vaak goedkoper dan wanneer u investeert om een gelijke hoeveelheid stroom te gaan opwekken. Daarom geldt vrijwel altijd: eerst energie besparen en daarna pas energie opwekken Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) Investeert u in bedrijfsmiddelen? Dan kunt u met een investeringsaftrek een bedrag van de winst aftrekken. U komt dan in aanmerking voor kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA). Uw investering is tussen de en (2014). De KIA is een percentage van al uw investeringen in het boekjaar. De hoogte hangt af van het geïnvesteerde bedrag. Voor deze KIA komen dus alle eerder genoemde investeringen in aanmerking. Dus zowel de asbestsanering als de eventuele isolatie en/of plaatsing van zonnepanelen. Tabel kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (2014) Totale investeringen Percentage of bedrag aan kleinschaligheidsinvesteringsaftrek. niet meer dan % t/m % van het investeringsbedrag t/m Vast bedrag van t/m meer dan , verminderd met 7,56% van het deel van het investeringsbedrag boven de Tip: Zoals u in bovenstaande tabel kunt zien is de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek in verhouding het meest gunstig wanneer u jaarlijks maximaal ,- investeert. In sommige gevallen, bijvoorbeeld wanneer u investeert in asbestsanering en in zonnepanelen, kan het interessant zijn om de investering rond het einde van uw fiscale boekjaar te laten plaatsvinden. Op die manier kan de investering in asbestsanering plaatsvinden in het oude boekjaar en de investering in zonnepanelen in het nieuwe boekjaar, waardoor de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek maximaal kan worden benut voor beide investeringen Subsidieregelingen De hierboven genoemde regelingen hebben allemaal een fiscale achtergrond, waardoor deze het meest interessant zijn voor bedrijven die fiscaal gezien ook winst maken waar belasting over betaald moet worden. In dit hoofdstuk bespreken we de subsidies die voor alle ondernemers een even groot voordeel kunnen opleveren Provinciale Stimuleringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop! Vanaf 2013 is de stimuleringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop opengesteld. Vanaf 1 juli 2014 kan door drie doelgroepen een subsidieaanvraag worden ingediend, namelijk door agrarische ondernemers, voormalige agrarische ondernemers en particulieren die eigenaar zijn van een voormalig agrarisch bouwblok. Per provincie kunnen de voorwaarden van de regeling verschillen. Subsidie kan worden aangevraagd tot 1 september 2015 voor het vervangen van asbestdaken door zonnepanelen. 16

17 Het subsidiebedrag bedraagt 4,50 euro per vierkante meter vervangen asbest. Dat komt neer op ongeveer 50 procent van de verwijderingskosten. Voor de regeling moet minimaal 250 m2 asbest dak worden verwijderd. Ter vervanging moeten op (een deel van) een dak zonnepanelen met een minimale productiecapaciteit van Watt-piek worden geplaatst. Dat mag ook op een ander gebouw op dezelfde bedrijfslocatie. De maximale subsidie bedraagt ,-. Let op; Per provincie kunnen er toevoegingen zijn. Zo kunnen Drentse agrariërs via de Drentse Energie Organisatie (DEO) een lening afsluiten voor de aanschaf van de zonnepanelen; de energielening bedraagt ten hoogste 50% van de totale investering. De omvang van de financiering ligt tussen de en De looptijd van de lening is 5 jaar (3% rente) of 10 jaar (4% rente). Tip; voor meer informatie gaat u naar Asbestsanering als subsidiabele investering in groter geheel Hieronder geven we een beschrijving van een aantal subsidieregelingen waar asbestsanering een onderdeel van kan uitmaken. Dit moet dan wel worden gezien in een groter geheel, waarbij het in de meeste gevallen gaat om zeer specifieke situaties. De regelingen die we zullen toelichten zijn de Subsidieregeling integraal duurzame stallen en investeringen in duurzame opslagplaatsen. Beide regelingen zijn in 2014 al open geweest. Het is onbekend of deze ook in 2015 wederom worden opengesteld Integraal duurzame stallen Doel van de regeling is om veehouders te stimuleren het dierenwelzijn te bevorderen, door de huisvesting van de dieren te verbeteren. Veehouders kunnen subsidie krijgen voor de bouw of verbetering van diervriendelijke stallen en/of houderijsystemen. Subsidie is beschikbaar voor de kosten van: nieuwbouw, inrichting of verbetering van de stallen, inclusief materialen en installatieen montagekosten. De subsidie bedraagt in % van de projectkosten en maximaal De verbeteringen aan de stallen moeten: het dierenwelzijn verbeteren, verder gaan dan de gangbare investeringen in stallen en verder gaan dan de wettelijke minimumeisen voor dierenwelzijn Investeringen in duurzame opslagplaatsen 2014 De overheid stimuleert landbouwondernemers die investeren in een duurzame agrosector. Ondernemers kunnen bijvoorbeeld subsidie aanvragen als zij opslagplaatsen willen verduurzamen. Het gaat hierbij om opslagplaatsen van plantaardige producten in de glastuinbouw, landbouw en fruitsector. Het verduurzamen kan door asbest te verwijderen in een opslagplaats, door het isoleren van vloeren, wanden of plafonds of door klimaatbeheersing door een computer. U krijgt maximaal 30% vergoed van de kosten die onder de subsidie vallen. Het subsidiebedrag is maximaal De kosten die onder de subsidie vallen zijn minimaal om voor subsidie in aanmerking te komen. 17

18 4.5. Financiering Hebt u geld beschikbaar op de lopende rekening of op een spaarrekening dan hoeft u zich in principe niet al te druk te maken over de financiering van de investering. Toch is het wel verstandig om ook de bank te betrekken bij uw plannen. Mogelijk hebt u ook nog ander wensen op het gebied van de bedrijfsontwikkeling. Voor een goede afweging is het belangrijk om uw plannen vanuit verschillende invalshoeken te belichten. De extra financieringsbehoefte zal door uw bank als een normale financieringsaanvraag worden behandeld. De looptijd van de lening is afhankelijk van de bestemming en de staat van de gebouwen en hangt ook af uw eigen toekomstplannen. Omdat het een investering in een gebouw betreft is een looptijd van de lening van ca. 20 jaar gebruikelijk. De rente die u verschuldigd bent over de lening is de rente die u ook voor andere investeringen verschuldigd bent. U kunt geen beroep doen op een groenfinancieringsregeling. Wist u dat?; Wanneer u investeert in zonnepanelen, er financiers zijn die agrariërs een groenlening verschaffen met een rentekorting van 0,9% en specifiek voor de zonnepanelen nog een extra rentekorting geven van 0,3% voor 5 jaar. De rentekorting geldt voor agrarische bedrijven met een stroom aansluiting van maximaal 3x80 Ampère. Het te financieren bedrag moet minimaal ,- bedragen. Let op; De kosten van asbestsanering vallen niet onder deze rentekorting. Tip; Bespreek in een vroeg stadium de mogelijkheden met uw bank Provinciale en gemeentelijke financieringsregelingen Veel provincies en gemeenten ontwikkelen zelf diverse financieringsregelingen voor duurzame en energiebesparende maatregelen. Vaak gebeurt dit in de vorm van duurzaamheidsleningen, waarbij zeer gunstige rentetarieven worden aangeboden. Niet in alle gemeenten kunnen agrarische ondernemers meeprofiteren van deze regelingen, maar in sommige gevallen kan dit wel. Zo heeft de provincie Overijssel bijvoorbeeld een gunstige MKB energie lening die ook van toepassing is voor agrariërs. Alleen asbestsanering komt vaak niet in aanmerking voor deze regelingen. Wanneer u de sanering combineert met de plaatsing van isolatie of zonnepanelen is het vaak mogelijk om voor de zonnepanelen of isolatie in aanmerking te komen voor deze regelingen. Tip; Voor een actueel overzicht van alle provinciale en gemeentelijke stimuleringsregelingen kunt u kijken op: Hier kunt u op een overzichtelijke kaart zoeken naar uw provincie en gemeente, om na te gaan van welke regelingen u mogelijk gebruik kunt maken. 18

19 5. Uitwerking mogelijke scenario s 5.1. Scenario 1-30-jarige ondernemer, met een verwachte bedrijfswinst in het huidige jaar: Bedrijfsgebouw uit 1975, oppervlakte asbest: m² - Reguliere vervanging van het dak (asbest er af, nieuwe golfplaten er op met 10% lichtplaten) Investeringen Asbest inventarisatie rapport 350 Asbestsanering Inclusief 1000,- stortkosten en vrijgaverapport Nieuwe dakbedekking 900 m² vezelcement golfplaten Lichtplaten 100 m² lichtplaten Korting LTO dak actie (Eternit) Bruto investering Fiscaal MIA (36%) Totaal investering KIA (in dit geval 28%) Totaal investering Vamil 75% van Berekend belastingpercentage 33% Totaal belastingvoordeel (KIA/MIA) ( ) x 33% Voordeel Vamil x 3% 495 Netto investering Na aftrek fiscaal voordeel Toelichting Door reguliere aftrekposten en belastingkortingen, bv. zelfstandigenaftrek en arbeidskorting, betaalt deze ondernemer over een winst van , jaarlijks slechts belasting. Hierdoor wordt het belastingvoordeel over de investering verdeeld over meerdere jaren. Het asbest dak van deze ondernemer is al bijna 40 jaar oud en zal jaarlijks dus 3 kilo aan asbestvezels verliezen. Door een netto investering van minder dan wordt dit gezondheidsrisico volledig uitgesloten en kan deze jonge ondernemer met zijn gezin vrijuit ondernemen en zijn bedrijf verder ontwikkelen. Door de inval van extra daglicht kan er indirect een financieel voordeel ontstaan door een beter dierenwelzijn en door minder stroomverbruik van kunstlicht in de stal. 19

20 5.2. Scenario 2-40-jarige ondernemer, kiest bewust voor duurzaamheid. - Verwachte bedrijfswinst huidige jaar: Gebouw uit 1985 met m² asbest golfplaten. - Nieuw dak wordt uitgevoerd met sandwichpanelen met een isolatiewaarde van 1,6 m2 K/W - Energieverbruik kwh/jaar m² dakoppervlakte geschikt voor zonnepanelen, met een oriëntatie richting het zuiden, met een dakhelling van 25 graden Investeringen Asbest inventarisatie rapport 350 Asbestsanering Nieuwe dakbedekking Inclusief 1000,- stortkosten en vrijgaverapport 1000 m² sandwichpanelen 2,0 m² K/W Korting LTO dak actie (Kingspan) Totaal Dakvervanging Subsidie Provinciale regeling m² a 4, Zonnepanelen 50 kwp Bruto investering Fiscaal MIA (36%) EIA Isolatie (41,5%) Totale investering , is boven maximum van 30 per m² Investering boven de MIA grens gaat naar EIA EIA Zonnepanelen (41,5%) Totale investering KIA (maximumbedrag) Totaal investering Vamil zonnepanelen en asbest 75% van Berekend belastingpercentage 40% Totaal belastingvoordeel (KIA/MIA/EIA) ( ) x 40% Voordeel Vamil x 3% Netto investering Na aftrek fiscaal voordeel

21 Toelichting Deze ondernemer beschikt voor een netto investering van over een duurzaam en elektriciteitsneutraal bedrijfsgebouw. Hij is het asbest kwijt, heeft een geïsoleerd dak en wekt met de zonnepanelen zijn gehele jaarlijkse stroomverbruik van kwh zelf op. De investering in zonnepanelen verdient zich in dit scenario binnen 10 jaar terug en levert over 25 jaar gemiddeld een financieel rendement van ongeveer 4% per jaar op. Wanneer het gebouw bedoeld is voor veehouderij dan kan door de verbeterde isolatie een indirect financieel voordeel ontstaan door verbeterd dierenwelzijn Scenario 3-60-jarige ondernemer, twijfelt sterk of asbestsanering nog interessant is. - Verwachte bedrijfswinst huidige jaar: Bedrijfsgebouw uit 1970 met m² asbest golfplaten, zonder dakgoot - Toekomstige bestemming onbekend - Asbestgolfplaten er af, nieuwe golfplaten er op Investeringen Asbest inventarisatie rapport 350 Asbestsanering Inclusief 1000,- stortkosten en vrijgaverapport Nieuwe dakbedekking Nieuwe golfplaten Korting LTO dak actie (Eternit) Bruto investering Fiscaal MIA (36%) Totaal investering KIA (in dit geval 28%) Totaal investering Vamil 75% van Berekend belastingpercentage 42% Totaal belastingvoordeel (KIA/MIA) ( ) x 42% Voordeel Vamil x 3% 475 Netto investering Na aftrek fiscaal voordeel