% STN ATLAS NEDERLAND

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "% STN ATLAS NEDERLAND"

Transcriptie

1 en W E R F

2 A /99...find your way anyway - RADAR ATLAS The Radar ATLAS 1000 sets new standards in technical perform ance. It is easy to operate, sim ple to m ain tain, and adaptive to future dem ands. Especially for the surveillance of difficult traffic situations w e have created a new function: the RADARSCOPE. Just designate the spot of interest and zoom it up into an additional w indow. N ow view the details. The n ew 12 and 16" color radar system s of the ATLAS 1000 series offer m any useful functions: ERA and ATA/ARPA plotting facilities Two antenna speeds: 23 and 4 6 rpm Docking m ode in 250/5 0 0 m ranges CLEAN SW EE P for autom atic interference suppression RADARSCOPE, echosounder, w ind or DOCKIN G display in an additional display w indow High-definition colour graphics 3,5'd iskette for data storage, softw are service and rem ote diagnosis ATLAS navigation system s and DEBEG com m unications equip m ent for m any decades have contributed to safe and econom ic shipping. STN ATLAS N ederland B.V. fjzerwerkerkade M C Rotterdam, The Netherlands P.O. Box AC Rotterdam The Netherlands Phone: +31 (0) Fax: ( 0 ) stnatlas@ xs4all.nl % STN ATLAS NEDERLAND

3 Uitgelicht In h o u d 45 2 Nieuws 8 De Maritieme Markt Meer van hetzelfde 10 Maand Maritiem "Van Kinsbergen Op 2 november heeft de Koninklijke Marine het nieuwe instructievaartuig Van Kinsbergen", A 902, in dienst gesteld, nadat het schip even te voren was gedoopt door m evrouw L.M. van Hoof- W aters, echtgenote van de Staatssecretaris van Defensie. 18 De Voortgangsnota Scheepvaart en Milieu (SVM) In een samenvatting w o rd t uiteengezet w at to t nu toe bereikt is en w at de plannen voor de toekom st zijn. 26 Emissies van de zeescheepvaart naar atmosfeer en water Dit artikel gaat in op enkel actuele ontwikkelingen op het gebied van emissies door de zeescheepvaart, te weten de emissies van schadelijke gassen naar de atm osfeer en de emissies van biociden uit aangroeiwerende verfsystemen naar het zeewater. 31 Inhoudsopgave Schip en W erf de Zee 9e jaargang, Green Award certificaat Beloning voor reders die extra investeren in veiligheid en milieu 38 De laatste Milieuprijs voor de Scheepvaart in 1999 van het Ministerie van V&W Drie genomineerden en de winnaar is het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) in samenwerking m et EcoMare (Texel). Naast regelgevingen handhaving ook bewerking van marktpartijen Een interview m et milieubeleidsfunctio- narissen van het Ministerie van Verkeer & W aterstaat. 53 P & I Wetenswaardigheden Een belegen' vonnis? 5 4 MARS REPORTS Accidents can happen, even on a well run ship 50 Productinformatie 56 Literatuuropgave Lijst van adverteerders 59 Verenigingsnieuws 61 Agenda -»NSf0NCA 63 Maritime Search Direct Water Injection to be installed on Ro-Ro vessels Seven Ro-Ro vessels chartered by Transfennica, a leading transporter of Finnish forest products, will be equipped with Direct W ater Injection on their main engines. Bij de voorplaat De Duitse kustvaarder Rotf Buck" in ruw weer ter hoogte van Hoek van Holland (Foto Flying Focus). FEBRUARI SCHIP tn WERF * ZEE 1

4 WAP: surfen met de mobiele telefoon D E U T Z B V in 1999 opnieuw succesvol Bioscoopkaartjes bestellen, een hotel reserveren, internetten: in de nabije toekomst zal dit met een mobiele telefoon allemaal kunnen dankzij het Wireless Application Protocol WAP. WAP zorgt voor een gebruikersvriendelijke internettoegang via GSM. Niet alleen op HTML-gebaseerde websites kunnen dan worden binnen twee jaar verdubbelt, onder meer door de steeds uitgebreidere toepassingen en diensten die via de mobiele telefoon mogelijk worden. De verwachting is dat ook het aantal WAP-diensten de komende jaren zal exploderen. In Nederland kennen we het verzenden van data via de GSM tot nu toe alleen als bezocht, ook komen er komen speciaal SMS-bericht. GSM is voornamelijk hiervoor ontwikkelde sites. Bijzonder snel en voordelig werkt WAP op de GPRS technologie. Met GPRS (General Pakket Radio Service) is het zonder meer mogelijkheid 24 uur per dag kosteloos online spraak georiënteerd. De overdracht van data/fax is nog relatief traag < 9,6 kbps) en wordt daardoor nauwelijks gebruikt. Door de GPRS technologie wordt de overdracht van GSM data aanzienlijk versneld te blijven. Betaald wordt alleen voor het (tot maximaal 171,2 kbps). verzenden en ontvangen van data. Siemens beschikt nu al over WAP voor netwerk operators. De bijbehorende WAPtoestellen worden eind februari op de CeBIT in Hannover gepresenteerd. De GPRS technologie zal in maart beschikbaar zijn. In Nederland zijn er zo'n vijf miljoen GSM aansluitingen, dat betekent een penetratiegraad van boven de 30 procent. Siemens gaat ervan uit dat dit percentage Met WAP kan de mobiele beller niet alleen gebruik maken van de klassieke internet services zoals nieuwsdiensten of . Hij heeft ook toegang tot be schermde, individuele informatie. Het is bijvoorbeeld mogelijk kosten, duur, doel en tijdstip van een gesprek te controle ren. Op WAP gebaseerde applicaties kunnen bovendien gemakkelijk worden gekoppeld met IN-diensten (Intelligent Networks). T M I Nederland deel van T N O-organ isatie De Nederlandse vestiging van trainings- dat het de eigen consultancy over cultuurverandering kan koppelen aan de er en consultancy organisatie Time Manager International maakt voortaan deel varing van PGB-TNO met adviseren over uit van de TNOorganisatie. Op 10 december j.l. is een overeenkomst geslo verbreding maakt TNO tot een nog waar structuurverandering en strategie. Deze ten tussen Time Manager International devoller partner voor haar klanten. A/S uit Denemarken en TNO. TMI Nederland zal voortaan gaan samenwerken opgericht in Denemarken. Inmiddels is Time Manager International is in 1975 met de TNOdochterondememing Projectgroep Bedrijfskunde TNO B.V. (PGB- den één van de grootste trainings- en TMI met vestigingen in meer dan 35 lan TNO) uit Apeldoorn. Voor TNO betekent consultancyorganisaties ter wereld. TMI de verbintenis dat ze nog beter in staat is begeleidt individuen, teams en organisaties in processen van verandering en aandacht te besteden aan de menselijke factor in veranderingsprocessen bij haar groei. TMI is toonaangevend op het gebied van productiviteit, service manage opdrachtgevers. TNO verwacht een grote meerwaarde van het bijeenbrengen ment en de menselijke kant van kwaliteit. van de kennis en ervaring van PGB-TNO Wereldwijd nemen meer dan en TMI Nederland. PGB-TNO kan haar mensen deel aan TMI-programma's. Met consultancy-ervaring inbrengen in een concepten als de Time Manager, Embreed internationaal netwerk. Voor TMI ployeeship, Putting People First en Heart Nederland betekent de overeenkomst Work heeft TMI internationaal veel erkerv De nettoomzet van DEUTZ BV lag vorig jaar met ruim 100 miljoen gulden op het peil van De nettowinst van ruim 3 miljoen gulden overtrof die van 1998 met 38%. De belangrijkste winstindicatoren van DEUTZ BV zijn: margeverbetering door efficiency en uitbreiding van de service-activiteiten. DEUTZ BV wil in de komende jaren door inzet van extra personeel, het ontplooien van extra verkoopactiviteiten, verbetering van de efficiency en met klantgerichtheid het aandeel van het merk versterken. De verwachting is dat de omzet binnen enige jaren autonoom met 15 tot 20% zal stijgen. DEUTZ BV, die haar domicilie heeft in Rotterdam met vestigingen in Harlingen en IJmuiden en DEUTZ (Belgium) NV-SA in Antwerpen, is een dochteronderneming van DEUTZ AG met hoofdzetel in Keulen. De groeitendens hield in de sector snellopende dieselmotoren (4 tot 440 kw) ook in 1999 aan. Vergeleken met vorig jaar kon in dit segment een omzetstijging van 62% worden genoteerd. Bijzonder verheugend noemt directeur ning verkregen. De motor achter Tme Manager International is de bekende consultant en vernieuwend managementdenker Claus Müller. De Nederlandse vestiging die nu dus opgaat in TNO werkt voor Nederlandse opdrachtgevers en in internationale projecten met andere TMIvesti gingen. TNO neemt als Nederlandse kennisorganisatie op tal van terreinen een vooraanstaande positie in. TNOdochter Projectgroep Bedrijfskunde TNO B.V. (PGB-TNO) is een snelgroeiend consultancybureau dat zich bezighoudt met kwaliteitsmanagement, verbetermanagement, strategie & organisatie en effectiviteitstrainingen. In de afgelopen 15 jaar werd voor 2500 klanten advies- en trak ningswerk verricht. Opdrachtgevers zijn afkomstig uit de industrie, de dienstverlening en de overheid. Met verschillende publicaties over onderwerpen als het invoeren van de ISO 9000-serie, de Balanced Scorecard en het Model Nederlandse Kwaliteit werd in Nederland diverse malen de management boeken top 10 gehaald. Geert Jan Mantel de groet tn de segmenten: landbouwmachines, kustvaart, vissers en warmtekrachtinstallaties. In deze segmenten heeft DEUTZ marktaandelen veroverd. Met name in de sector warmtekrachtinstallaties hebben we een belangrijke vooruitgang geboekt in het verwezenlijken van onze doelstelling een stijgend winstgevend marktaandeel te realiseren. Zowel in de sector voeding als in de sector tuinbouw. De algemeen directeur van DEUTZ BV verwacht voor 2000 een verdere verbetering van omzet en resultaat. Meer dan de helft van de geplande gasmotoren (t.b.v. tuinbouw en industrie) is voor 2000 als order geboekt. Moderne techniek op het gebied van geluidsniveau, energieverbruik, compactheid en prijsprestatie-verhouding vormen de beslissende factoren voor succes, aldus directeur Mantel. De vraag naar DEUTZ diesel- en gasmotoren blijft zeer hoog. De portefeuille van ontvangen orders voor nieuwe motoren te leveren in 2000 bedraagt ruim 22 miljoen gulden. Ook de vraag naar gebruikte dieselmotoren steeg. Deze motoren worden door DEUTZ BV conform de specificaties van het oorspronkelijke motornummer gereviseerd, gesaneerd en met een garantiecertificaat van zes maanden opnieuw op de markt gebracht. Vooral in de sectoren grondverzet (mobile kranen), scheepvaart (voortstuwing, boegschroeven en hulpaandrjving) en generatorsets worden vaak gereviseerde DEUTZ motoren ingebouwd. Vooral de uitbreiding van de service-activiteiten drukte in hoge mate zijn stempel op de nettowinst. De omzet kende een toename van 6%. Deze groei is volgens DEUTZ BV te danken aan de resultaten van klantgerichtheid en extra serviceactiviteiten. Ook in 2000 wil DEUTZ door een consequente marktbenadering en klantvriendelijke acties meer uit het potentieel halen en het marktaandeel vergroten. Om deze doelstellingen te realiseren worden binnenkort 10 extra servicemonteurs in dienst genomen. 2 S C H IP ", W ER F dt Z E E - FEBRUARI 2000

5 EUROPORT 99 trekt meer bezoekers De internationale maritieme vakbeurs Eu van de bezoekers voldaan heeft. Het gemiddelde rapportcijfer dat werd toegekend aan de beurs was een 7,5. vfak. Collectieve inzendingen uit 14 landen onderstreepten het ntemationale karakter van de beurs. Daarnaast vormde nager van Europort. Maar liefst 90% van de bezoekers heeft te kennen gegeven de volgende Europort weer te willen be roport 99, die van 16 tot en met 20 november plaatsvond in Amsterdam RAI, heeft bezoekers uit 88 landen getrokken. Dit zijn ruim 500 bezoekers meer dan in Bijna een kwart van alle bezoekers was afkomstig uit het buitenland. Europort bevestigt hiermee haar positie als belangrijke internationale vakbeurs in Europa voor de maritieme industrie. De voorlopige resultaten van een onder Ook de kwaliteit van de bezoekers was zeer goed te noemen. Maar liefst 70% was mede- of eindbeslisser bij de aanschaf van producten of diensten op de beurs. Dat er goed zaken gedaan is, blijkt uit het feit dat het aantal bezoekers dat daadwerkelijk een order geplaatst heeft of een aankoop gedaan, met 4% gestegen is tot 24%. De tentoonstelling werd gekenmerkt door een zeer volledig aanbod. Meer ex Amsterdam RAI ook het centrum voor gedachtenuitwisselingen tijdens de bijeenkomsten van diverse (brancheorganisaties en bedrijven uit de maritieme branche. Nieuw dit jaar was het bezoekersregistratiesysteem, waarbii alle bezoekers digitaal geregistreerd zijn. "Hoewel de introductie van dit systeem de eerste dag niet geheel vlekkeloos is verlopen, levert zoeken. Nu we al hun adressen en beroepsgegevens hebben, kunnen we ze voor Europort 2001 meer service bieden door hun toegangskaarten al voorafgaand aan de beurs thuis te sturen. We hebben dus een belangrijke investenng gedaan voor de toekomst, waar uiteindehjk iedereen van zal profiteren. De volgende editie van Europort wordt gehouden van 13 tot en met 17 november zoek, uitgevoerd door een onafhankelijk posanten dan ooit, 580 in totaal, presen het voor de volgende edities voor zowel onderzoeksbureau, tonen aan dat Euro teerden hun diensten en producten op exposanten als bezoekers grote voorde port uitstekend aan de verwachtingen vierkante meter aan beursopper- len op, aldus Farouk Nefzi, Product Ma 30% claims improvement in 3 years A new claims study by The Swedish Club has claims, as the Club provides cover in both produced direct evidence that ships conn- classes. plying with the ISM Code have made significant claims improvements in comparison claims in turn, over the four years ending Ju The new analysis examined hull and P&l with non-ism vessels. ne The project involved close assessment of the claims records of Phase The new study demonstrates clear differences in claims development between vessel 1" vessels (required to achieve ISM Code types subject to the ISM Code's first mandatory deadline of July 1998 and those types vessels (subject to the July dead certification by July ) and Phase 2 subject to the second deadline of July line). The claims improvement since is Phase 1 vessels of four main types were thirty per cent greater for the first group considered: oil tankers, product tankers, than for the second group of vessels. chemical tankers and bulk carriers. Phase 2 Martin Hernqvist, The Swedish Club's Loss types reviewed were container vessels, reefers, general cargo vessels and roro cargo Prevention Officer, says: It is difficult to tell how much of this improvement has to do ships. with the ISM Code but it is clear that those In the hull sector, the vessels studied repre who have adopted the ISM Code and implemented modem safety management sys with the Club was used as a starting sent around 89 per cent of all H&M entries tems have been able to keep the number of year for the study and the claims develop claims down. ment over the following years was then measured against the situation in Fig. The Club is a firm believer in ISM and we would not be surprised if this positive development is closely related to the successful 1 vessels in relation to Phase 2 vessels. 1 shows the claims development for Phase introduction of ISM in our members' organisations. This is also backed up by the preli vist says: The claims development from Commenting on the results, Martin Hemp minary findings of a Club survey on ISM, to was basically the same for the two vessel groups. The major where many members see a positive change in the incident rate since implementation change, however, is apparent in the final two and mention ISM as a possible explanation. years of the study period, with a significant Our analysis has produced an encouraging reduction in claims involving Phase 1 vessels. It is important to appreciate, however, picture and we will continue to monitor the situation. We would expect the gap between that this study highlights the relative positions of both groups and, therefore, the sta claims trends for the two vessel groups to narrow as we approach the 2002 deadline. tistics do not show the development of actu For the moment, our study offers a clear al number of claims dealt with by the Club. message - vigorous application of the ISM This is not the important issue, as that is Code can significantly reduce claims expos- very much related to the level of deductibles. It is natural that more claims are repor uret The Swedish Club is unique amongst the major mutuals in its ability to produce a comp has been the case, both for hull and P&l over ted to the clubs if deductibles go down. That rehensive picture of both hull and P&l the last yea s. What is important in this study is the investigation of whether the changes in deductibles followed a simila pattern for the two vessel groups. The findings were that they did. A similar picture emerged from the Club s analysis of P&l (see Fig. 2): Martin Hernqvist says: It is astonishing that, in the period , we have seen the same level of improvement fa both hull and P&l - about 30 per cent since 1998%.In the P&l analysis we noted an improvement already emerging from 1998% to 19% 97. This could be explained by the start made to develop aocedures and checklists. The focus, initially, was on hazards that produced the most frequent types of claims and are thus closer to both the people on board and those ashore. Hazards producing personal injuries and cargo operation hazards are good examples; both are common types of P&l claims. This is speculation, however, and we do not have real proof that this was the case. Yet it does have the force of logic. He concludes: The analysis shows a true picture of claims development experienced by The Swedish Club. We have taken great care to ensure that our analysis takes full account of the key variables. We conclude that application of the ISM Code seems to have a highly beneficial effect, in reducing both hull and P&l claims. Contact: Claes Lindh, The Swedish Club Tel: TRS Public Relations. Tel: Hull claims development since 95/96 fo r phase 1 vessels In relation to phase 2 vossols P&l claims development since 95/96 for phase 1 vessels in relation to phase 2 vessels FEBRUARI SCHIP in WERF * ZEE 3

6 Smit International sign up global deal with SpecTec SpecTec, the world's largest supplier of computerised software solutions to the marine industry, has signed a $ 165,000 deal to supply the AMOS Maintenance and AMOS Purchase systems to the ships and offices of Netherlands based shipping firm Smit International. The deal will include the upgrading of all Smit systems currently using AMOS-D to AMOS Maintenance and AMOS Purchase and installing the software at bases as far apart as Scotland, the Netherlands and Nigeria. All ships within the management of Smit International will be equipped with the system over the next few years. Smit International was founded in Rotterdam in It has developed into a company that offers a wide range of unconventional maritime services. Its operations are divided into three market groups: port and coastal, maritime contracting and salvage and towage. AMOS Maintenance and AMOS Purchase are SpecTec s maintenance management and purchasing systems, providing the technical management and safety control required by the ISM code. They are the natural successors to AMOS-D and offer an efficient and userfriendly means of running a computerised onboard maintenance program. AMOS Maintenance and AMOS Purchase handle all ship maintenance requirements including stock control of spare parts and allow operators to keep a tight control on requisitions from order to delivery. Furthermore, by utilising the import/export facility, users are able to extract and update regularly on the dayto-day status of the ships. Smit has been using the AMOSO system since 1988, with the number of installations steadily increasing. In 1997 Smit decided to develop new fleet management, maintenance and stock control procedures with improved control and the ability to conduct proper ship analysis and comparison. At the same time SpecTec began developing its AMOS products around the principle of conducting maintenance on functions rather than on component units -which tied in perfectly with the needs of Smit International. During the summer of 1998 contract negotiations began between SpecTec and Smit for the upgrading of AMOSD databases. The work began this year for Smifs Rockwater units - a huge proiect as the databases were enormous and needed to comply with the new component functionality," says Leendert Van Halst. The last of these converted databases was delivered in June. In the meantime a group of database engineers were building up a component type and stock master central database including master function register," he says. Once the major part of this work was completed the ship s databases were constructed. By the end of this year a total of 10 ships will be equipped with the new system and with the initial work completed on the central database delivery time has been considerably decreased. The database integrity is under the complete control of the office now, resulting in far more accurate purchasing information. Being able to analyse types of components over the entre fleet will be another major bonus to Smit Intematonal. SpecTec offers full turnkey computerised solutions, software, database, construction/conversion, hardware, training, system implementabon and customer support. SpecTec owns the renowned, world market-leading AMOS family of products and the industry-famous Kockumaton Loadmaster. SpecTec Netherlands is part of the international group with 40 offices worldwide, giving customers the reassurance of round-theclock service, in all major time zones, whenever and wherever they need it. Contact: Leendert Van Halst. Tel: , leendert.vanhalst@visma.com, internet: Nieuwe juridische structuur ABB Benelux Een jaar geleden is de operationele 2. ABB Service B.V. Deze vennootschap structuur van ABB in Nederland, België neemt alle activiteiten over van Maynard BV. en Luxemburg samengevoegd tot ABB Benelux. Tot op heden zijn de juridische Deze twee vennootschappen behouden maatschappijen (BVs) die in Nederland uiteraard alle bestaande activiteiten en onder de ABB-organisatie vallen, ongewijzigd gebleven, Op 1 januari 2000 echter recte telefoon- en faxnummers en con locaties. De u vertrouwde adressen, di brengen wij onze juridische structuur in tactpersonen blijven ook na 1 januari overeenstemming met de (nieuwe) operationele structuur. Vanaf 1 januari 2000 ring van bestaande overeenkomsten, 2000 precies dezelfde. Ook de uitvoe worden alle activiteiten van ABB in Nederland ondergebracht in twee vennoot alle rechten en plichten worden door de offertes en opdrachten blijft verzekerd: schappen: nieuwe vennootschappen ABB B.V. en 1. ABB B.V. (tot Asea ABB Service B.V. overgenomen.zoals wij Brown Boveri BV). Deze vennootschap neemt alle activiteiten over van nelux georganiseerd in vijf divisies. u eerder reeds meedeelden, is ABB Be de volgende maatschappijen: ABB De divisies Transmission & Distribution Componenten B.V., ABB Elektrobouw Systems, Automation, Contracting en van der Werff BV, ABB Flakt Service Low Voltage zijn ondergebracht in de BV, ABB Process Analytics BV, ABB vennootschap ABB B.V. en de divisie Service valt samen met de vennootschap SattLine BV, ABB Support BV, ABB Systemen BV, ABB Turbocharger BV, ABB Service B.V. In juni van dit jaar meldden wij u eveneens dat ABB en Alstom ABB Zantingh Energiesystemen BV en Elsag Bailey Hartmann & Braun Nederland BV. Power hebben opgericht, die in Neder wereldwijd de joint venture ABB Alstom land de aandelen van ABB Energie BV heeft overgenomen. De naam van deze vennootschap zal daardoor binnenkort gewijzigd worden in ABB Alstom Power Nederland B.V.. Met dit laatste bedrijf hebben noch ABB B.V. noch ABB Service B.V. enige juridische band. De huidige structuuraanpassing zal een grotere eenheid in de ABB Benelux groep met zich meebrengen en zal uiteraard ook in België worden geïmplementeerd. Zo zullen het personeel en de activiteiten van Elsag Bailey Hartmann & Braun N V. te Wilrijk overgedragen worden naar Asea Brown Boveri N.V. ABB Benelux verwerft door deze nieuwe juridische structuren een grotere finan ciële draagkracht en kan de bestaande synergie nog beter benutten. G E M Consultants Na bijna 25 jaar aan het hoofd van GEM Consultants gestaan te hebben, treedt ir A.H. de Hartog (60) af als algemeen directeur van GEM Consultants. Ir E. Oostwegel (33) zal hem opvolgen. De heer Oostwegel is reeds sinds 1992 in dienst van GEM Consultants. GEM Consultants is in 1973 opgericht als onafhankelijk raadgevend ingenieursbureau door een vooraanstaande Rotterdamse op- en overslagonderneming. Sindsdien heeft GEM Consultants zich ontwikkeld tot een bekend multidisciplinair adviesbureau op het gebied van: * Materials handling; * Logistiek; * Proces automatisering. De huidige staf omvat ca. 40 ingenieurs, economen, marketing experts, automatiseringsdeskundigen, bouwmanagers en terminal operations adviseurs. Projecten in meer dan 75 landen zijn uitgevoerd voor opdrachtgevers uit industrie, haven terminals, overheidsorganisaties en internationale financieringsmsteingen. GEM Consultants maakt deel uit van de Konnklijke HASKONING Groep. 4 SCHIP c» W ERF A ZEE - FEBRUARI 2000

7 Benefits of PropacRudder confirmed in service order 3nd order General recommended maxiumum limit for cruise vessels Model test without bulb G with bulb 9 with bulb excl. effect of cavitation Full-scale measurements Mean pressure impulses against the hull of the Lysbris" at 90 per cent power, averaged from measurements at three hull locations Wartsila NSD Corporation has completed shipboard trials with the new Wartsila NSD PropacRudder which more than confirms its benefits in terms of reduced propulsive power requirement, with reduced hull vibration and noise, while providing good manoeuvrability. The trials were undertaken in October and November 1999 on board the new 5175 tdw paper carrier Lysbris" of the Norwegian owner Lys-Line AS of Oslo. The vessel is equipped with a Wartsila NSD Propac propulsion package, comprising a 5300 kw Wartsila 6L450 medi- um-speed diesel engine, 4.5 indiameter Wartsila CP propeller, gearbox and the PropacRudder. This is, in fact, the Second PropacRudder to enter service, with the first being in the sister ship Lys- vik delivered in November Both ships were built by ABG Shipyard Ltd in India. The Wartsila NSD PropacRudder is characterised by a streamlined torpedo sha- ped bulb on the rudder horn immediately abaft and coaxial with the propeller hub. The bulb ensures a more homogeneous water flow both in front of the propeller and in the propeller slipstream. The bulb increases propulsion efficiency by the wake gain effect which means that it reduces the water speed into the propeller so that less power is needed to produce the same propeller thrust. The bulb also reduces propeller-induced hull noise and - vibration by eliminating hub vortices and separation, and cavitation behind the propeller hub collapsing on the propeller. Measurements taken by Marintek, the Norwegian Marine Technology Research Institute, in full-scale service trials on board the Lysbris equipped with a PropacRudder clearly confirmed the benefits of its torpedo-shaped bulb: reduced propulsion power requirement, and less noise and vibration transmitted to the hull. The tests were at design draught (5.5 m), and the shaft power was measured by strain gauges on the shaft. The results were compared with earlier model tests at Marintek. Model tests showed that solely by applying the PropacRudder, the presence of the bulb gives a large reduction in power of about ten per cent for the same ship speed compared with using a conventional flap rudder. The full-scale trials actually demonstrated an even greater power saving than was predicted from the model tests with the PropacRudder. The Lysbris", however, has a short aft body owing to restrictions in ship length (101.9 m). As a result, the model tests indicated some separation of the water flow around the aft body which significantly increases the resistance of the vessel. Yet the influence of this separation is not the same in full scale as it was in the model. Nevertheless, for the majority of vessels, the power savings by use of the PropacRudder should be about five per cent, and sometimes more. The improved levels of propeller-induced hull vibration and noise provided by the PropacRudder could already be seen in the model cavitation tests. They showed that the pressure impulses against the hull were reduced by close to 40 per cent, owing to the PropacRudder bulb alone. Furthermore, at high propeller loadings, the cavitation around the blade The masters on the Lysvik and Lys ure acceptable course-keeping ability. root fillets disappeared when the bulb bris", have experience from other vessels with conventional flap rudders. They was fitted. In addition, owing to unfavourable wake distribution, the propeller design was optimised to minimise the presvrability using the PropacRudder with are both very satisfied with the manoeusure impulse forces against the hull and flap. In normal service the "Lysvik" and thereby to minimise the vibration level. Lysbris" respond very quickly to rudder In the full-scale trials, the pressure impulses of higher orders of propeller blade In particular, they emphasise the ships movements. frequency, and their harmonics, were good manoeuvrability during lowspeed found to be much lower than those operation in restricted waterways. At low measured during model tests. This reflects the better cavitation performance. and with a fast current, the vessels can ship speeds, even in high wind speeds The propellerinduced noise level is also still be kept under control. In the trials lower. with the Lysbris", it was found that she It was also noticeable during the trials of can be manoeuvred safely at speeds the Lysbris that propeller-induced noise down to just one knot, even in strong currents. The steerability was good even level is very low right across the range of pitch settings with constant propeller revolutions, without any noisy face cavita A third vessel of the Lysvik type is cur when the engine was stopped. tion or local hull vibration problems at rently under construction in India with delivery due in Summer However, higher frequencies. There is usually quite a design challenge for controllablepitch the next vessel to enter service with a propellers to avoid noisy face cavitation PropacRudder is the tdw chemical tanker Jo Laguna D from the Italian and a large drop in efficiency at low powers while running at full shaft speed, shipbuilder De Poli, which is due for delivery in January A sister vessel without introducing excessive suction side cavitation that may result in high with a conventional flap rudder is already propeller-induced hull vibrations and nor in operation. se at high powers. Owing to the short, full aft body, the PropacRudder is equipped with a flap to ens Englne Power [kw] Ship speed knots] Results of the full-scale trials of the Lysbris" compared with the model test results using the Wartsila NSD PropacRudder, and with a conventional flap rudder FEBRUARI s c h ip w e r f it ZEE s

8 Smart welding holds offshore industry together HYPERBARIC welding is an underwater joining process of great commercial value to the offshore oil and gas industries. They set great reliance on the integrity of their welded connections as, without that integrity, the industries would come apart, literally. Welding technology has noticeably developed in the last 20 years with the integration of computer technology and the move towards mechanisation and robotics. At Cranfield University s computer-directed (or smart") welding methods are being developed, such as online tracking measurement to give a level of consistency that has not been possible before. Other research activities include flux-cored arc-welding metal transfer, welding process monitoring with digital datalogging techniques, narrow gap gas metal arc-welding and studying the effect of cast-tocast variation on the weldability of Welding Engineering Research stainless steel. At the heart of the highcomputer-directed Centre (WERC) in southern England, technology research centre is the world s highest-rated pressure chamber which simulates the offshore, underwater environment, enabling investigation of arc-welding processes to be conducted using remotely controlled welding systems. Rated at 250 bar, the Hyper- Weld 250 is suitable for orbital pipe welding on pipelines up to 40 centimetres (16 inches) in diameter and simulates depths of up to 2,500 metres. The hyperbaric chamber enables welding to be carried out in a consistent and repeatable manner, in order to investigate the operating parameters which have an influence on the stability and performance of the welding arc. It is pictured being made ready for a series of metal inert gas (MIG) welding trials by Cranfield research scientist Bob Blair. Arc-welding processes are operated in a dry environment within a workchamber assembled around the repair site, at a pressure similar to that of the surrounding water which increases by approximately one bar for every 10 metres of water depth. This eliminates many of the metallurgical and engineering problems associated with other underwater welding techniques, such as wet welding or one-atmosphere welding, but requires significant welding process development because the behaviour of the arc is af fected by the environmental pressure. A great objective of all hyperbanc welding research is to ensure that the selected welding process is capable of consistent, repeatable performance at the required depth and deposits weld metal having mechanical and metallurgical properties consistent with the safe service performance of the structures it is required to join. The facility has just completed its first twoyear programme of research. This work is supported by several major oil companies, as well as the Engineering and Physical Sciences Research Council. The initial programme has concentrated on demonstrating the viability of arc-welding processes at these pressures, mainly relating to the performance of the gas metal arc welding and plasma welding techniques. (ENE/R&D) Information: School of Industrial and Manufacturing Science, Cranfield University, Cranfield, Bedfordshire, United Kingdom, MK43 OAL. Contact: Dr Ian Richardson. Tel: Fax: , welding@)cranfield.ac.uk. By Albert Evans, LPS Special Correspondent. Picture: Bnan Bell Nieuwe aandeelhouders in Touw Holding hebben en voor motorenfabrikant Deutz- Volgens Maup Hoppzak, directeur van MWM te hebben gewerkt. Tot zijn specia Touw Holding, garanderen de nieuwe lismen behoren het behandelen van mo- aandeelhouders continuïteit in het bedrijf. torschaden en het verrichten van Wij zijn buitengewoon verheugd dat taxaties alsmede het verstrekken van ad Hans en Arnold aandeelhouder zijn ge viezen betreffende technische investerin worden. Zij zullen het leeftijdsprofiel van gen en reparaties. Tevens treedt hij op de directie verlagen en de kennis op ma als arbiter, nagementniveau nog meer verhogen", Hans van Bodegraven Arnold Warmerdam, die sinds 1988 na aldus Hoppzak. Arnold Warmerdam een carrière op zee bij D. Touw Experti Ing. J.W. (Hans) van Bodegraven en Ing. A.H. (Arnold) Warmerdam, beiden werkzaam als expert bij 0. Touw Expertise- en Ingenieursbureau B.V., zijn per 1 januari 2000 aandeelhouder geworden in het moederbedrijf Touw Holding B.V. Hans van Bodegraven is vanaf 1986 werkzaam bij D. Touw Expertise- en Ingenieursbureau na op tankers gevaren te se- en Ingenieursbureau in dienst is, is gespecialiseerd in het behandelen van cascoschaden op het gebied van de zeevaart, kustvaart en binnenvaart alsmede in het begeleiden van bergingsoperaties. Op dit moment begeleidt hij het wrakopruimingsproject van Rijkswaterstaat op de Westerschelde. Tevens adviseert hij advocaten en rechtbanken inzake nautische kwesties. D. Touw Expertise- en Ingenieursbureau (met vestigingen te Rotterdam, Groningen en Maasvlakte) is onderdeel van Touw Holding, waartoe ook het Rotterdamse Expertisebureau K. Zinkweg, het Rotterdamse Expertise- en Ingenieursbureau De Beijer en het Antwerpse Expertisebureau Touw-Jansen behoren. De vier bedrijven binnen Touw Holding verrichten wereldwijd expertises, inspecties en taxaties op scheeps- en werktuigkundig gebied en op het gebied van waterbouwkundige werken, containers, coatings enz. Tevens begeleiden zij wrakopruimingsprojecten en zijn zij actief in consultancy op het gebied van risicomanagement, kwaliteit en veiligheid in de scheepvaart, scheepsbouw en aanverwante bedrijfstakken. 6 SCHIP tn W ERF «Ir ZEE - FEBRUARI 2000

9 M A R ITIE M E SPECIALISTEN GEZOCHT Brunei Marine Technology B runei M a rin e T e chnolo g y is de s p e cia list in d e ta c h e rin g en w e rv in g & s e le ctie van h o o g o p g e le id e m a ritie m e te c h n ic i in de scheepsb o u w en o ffs h o re. A ls m e d e w e rke r O n t w e r p & En g i n e e r i n g van B runei M a rin e T echnology o n d e rs te u n t u o p d ra ch tg e ve rs w e re ld w ijd b ij h u n a c tiv ite ite n op e n g in e e rin g g e b ie d e n /o f p ro je c t m a n a g e m e n t. D oor g e b ru ik te m a k e n van de c a p a c ite it en kennis van s p e cia liste n van B ru n e i M a rin e T echnology, op P r o j e c t M a n a g e m e n t & I n k o o p d ie m o m e n te n d a t h e t n o d ig is, m a x im a lis e re n o p d ra ch tg e ve rs h u n slagvaard ighe id. B runei M a rin e T echnology s tre e ft een la n g d u rig e en in te n sie v e re la tie na m e t v o o ra a n s ta a n d e b e d rijve n in de scheepsbouw en o ffshore. I n s p e c t ie & C o m m i s s i o n i n g O p basis van w e rv in g & selectie bem id d e lt 8 ru n e l M a rin e T echnology op m a n a g e m e n tn iv e a u. De o rg a n is a tie k e n m e rk t zich d o o r g e specialiseerde a c co u n tm a n a g e rs m e t een s ch e e p s b o u w k u n d ig e achte rg ro n d. V a n u it h un a ffin ite it m e t de s c h e e p s b o u w in d u s trie selecteren zij v o o r de o p d ra ch tg e ve rs de m e e st g e s ch ik te m e d e w e rke rs vo o r h e t realiseren van projecten. Tegelijkertijd zoeken zij voor scheepsb o u w k u n d ig e n de m eest g eschikte w e rk o m g e v in g. V oo r m e e r in fo rm a tie : w w w.b ru n e l-m a rin e.n l M a rc o n is tra a t 16 P ostbus A H R o tte rd a m te l fa x J u p ite rs tra a t 218 P ostbus A N H o o fd d o rp te l fa x bmnei M a rin e Technology De SpecialistenSpedalist O

10 Maritieme Markt ^ ^ ^ M e n so de Jong Meer van hetzelfde Niet veel reders en werven zullen met vreugde terugzien op Het jaar eindigde wel met een optimistische noot; veel markten vertoonden enig herstel. Overeenkomstige woorden zijn vast reeds vele malen geschreven in eerdere jaren. Steeds volgt dan een of twee jaar later de droeve boodschap dat de reders, aangemoedigd door lage nieuwbouwprijzen, toch weer teveel schepen hebben besteld, waardoor de vicieuze cirkel zich herhaalt. Hogere, maar ook lagere vrachten in 1999 Na een slecht begin van 1999 kwam er, tot veler plezierige verrassing, een goed herstel op enkele vrachtenmarkten gedurende de tweede helft. Hoewel het vervoer van droge bulk maar matig groeide in 1999, gingen voor vele bulkers de vrachten met 60% tot 70% omhoog, die voor Capesizes verdubbelden zelfs, De vooruitzichten voor 2000 lijken bovendien gunstig te zijn. Weliswaar komt er circa 14 mln dwt (+ 5,5%) aan nieuwbouw bij, maar na aftrek van sloop blijft er een vlootgroei van slechts 2 è 3% over. Ook de chartermarkt voor containerschepen herstelde in de tweede helft. Tegen eind 1999 was er wel een terugslag, met name voor de kleine feederschepen. Toch konden de containerreders nog nauwelijks profiteren van het verbeterde, economische klimaat wegens de hoge kosten verbonden aan het terugbrengen van lege containers naar het Verre Oosten. Voor de koelvaart was 1999 ongetwijfeld een slecht jaar, maar tegen het einde gloorde er weer hoop. Circa 50 koelschepen zijn het afgelopen jaar gesloopt, terwijl in de sector tot cft er nauwelijks nieuwbouw bijkomt. De concurrentie van de koelcontainer blijft evenwel groot. Voor de zwareladingvaart is 1999 een redelijk gunstig jaar geweest. Wel vraag je je af hoelang een bedrijf als Dockwise de beslissing om nieuw te bouwen nog voor zich uit kan schuiven. Voor de tankers was 1999 daarentegen een teleurstellend jaar. Vooral de VLCC's moesten met lagere vrachten genoegen nemen, nadat OPEC in maart besloot de olieproductie te verlagen. De tonmijlen-productie van ruwe-olietankers nam daardoor in 1999 met circa 4% af. Er gingen 35 VLCC s naar de sloper tegenover slechts 16 in De vooruitzichten zijn evenmin goed, want er komt dit jaar ruim 20 mln dwt (7,5% van de bestaande vloot) aan nieuwbouw bij. De tankerreders kunnen slechts hopen dat OPEC vanaf april de teugels weer laat vieren. Ook de markten voor producten-, chemicaliën- en gastankers waren onbevredigend in Toch nieuwe scheepsbouworders Vele reders hopen te zullen profiteren van hun bestellingen tegen uitzonderlijk lage prijzen bij met name de Koreaanse werven. Deze werven konden daardoor hun orderboeken weer goed opvullen tot groot verdriet van de West- Europese en Japanse werven en waarschijnlijk tot toekomstig verdriet van de reders. Vanaf 2001 komt er immers een hernieuwde toevloed aan bulkers en containerschepen op de markt. Daardoor konden wel de West-Europese werven, gespecialiseerd in cruiseschepen en veerboten, weer enigszins opgelucht ademen. Het gevaar van een uittocht van cruise-reders naar de Aziatische werven is even afgewend. De EU hoopt nog steeds met Korea tot afspraken te komen over hun agressieve scheepsbouwpolitiek, maar ziet er kennelijk niets in dit samen met Japan te doen, een land dat eveneens de Koreaanse draak graag getemd ziet. Door de nieuwbouwbehoefte tot 2010 zo n 10% hoger te taxeren dan de Japanse en Westeuropese scheepsbouwverenr gingen, laat Korea geen middel onbeproefd om de eigen, hoge capaciteit te rechtvaardigen. Ondertussen heeft Duitsland de scheepsbouw al subsidies toegezegd tot 2004, hoewel de Europese Commissie en minister Jorritsma nog steeds geloven dat de EU-subsidies vanaf 2001 zullen verdwijnen, behalve dan bij innovatie, onderzoek, herstructurering, financiering, ontwikkelingshulp en natuurlijk nog een paar andere zaken. De waterbouwers hadden wederom een goed jaar en zijn ook optimistisch ten aanzien van de toekomst. Daar profiteren de baggerbouwers weer van. Ook onze kleine scheeps- en jachtbouw blijft het goed doen. Voor een sleepboot ga je niet zo gauw naar een Koreaanse werf als je het schip in Europa nodig hebt. Varkenscyclus bij offshorebevoorrading Een typisch voorbeeld van de varkenscyclus toont de markt voor bevoorradingsschepen. Die was uitermate gunstig in 1997/98. Oktober 1998 kon een grote ankerbehandelaar op de spotmarkt in de Noordzee een daghuur van ± bedingen, maar een jaar later lag het niveau tussen de ± 3500 en ± 7000 per dag, afhankelijk van motorvermogen en bouwjaar. Enkele schepen waren toen zelfs opgelegd. Voor een groot supplyschip liep de huur in dezelfde periode terug van ruim ± tot ± > 2000 per dag. Bovendien liep de benuttingsgraad van de ac- SCHIP en WERF de ZEE - FEBRUARI 2000

11 tieve schepen terug. Naast de teruglopende vraag was er in 1999 een aanwas van de bevoorradingsvloot met zo n 36 nieuwe schepen, alle uiteraard besteld in de goede jaren. Het surplus werd in het najaar op 40 schepen getaxeerd. In december liepen de daghuren wat op, maar dat had meer te maken met het slechte weer dan met een structurele marktverbetering. Extra werk als de komende ontmanteling van het grote Ekofisk-complex, kan soelaas bieden. Met een ruimschoots verdubbelde olieprijs sinds begin 1999 zou je verwachten dat de oliebedrijven hun exploratiebudgetten weer zullen verhogen voor 2000, maar je hoort daar nog niet veel over. Wellicht willen zij wachten tot maart, wanneer het OPEC-akkoord over productiebeperking afloopt. Ook kan het zijn, dat zij hopen van regeringen gunstiger voorwaarden te krijgen, maar de kans daarop lijkt gering zolang de nationale economie eerder getemperd moet worden dan aangezwengeld. Alleen Noorwegen heeft de teugels wat laten vieren. Evenmin is te hopen op een herhaling van de gang van zaken uit de jaren zeventig. Toen stimuleerden regeringen de oliewinning om het OPEC-kartel een lesje te leren. Nu juichen zij hoge olieprijzen toe; het levert veel op voor de schatkist, terwijl voor de milieubeweging hoé hoger hoe beter is. De inflatie kan er door toenemen, maar dat is alleen nog maar een probleem voor Duisenberg. In de Golf van Mexico is vanaf zomer 1999 de activiteit wel toegenomen na enige tijd op een laag pitje te hebben gestaan. In Brazilië en West-Afrika is er een redelijk constante vraag naar offshore-materieel, zodat veel reders proberen daar emplooi te krijgen. Ondanks de onzekere vooruitzichten hebben Noren in oktober toch twee platformbevoorraders besteld bij de Noorse werf Brevik met als argument dat de lage prijs het rechtvaardigt te speculeren op een marktherstel in Veel bevoorraders stammen uit de jaren zeventig en voor die schepen wordt het steeds moeilijker regelmatig emplooi te krijgen; charterers geven de voorkeur aan moderne schepen. De eigenaren van booreilanden delen in de offshorenrialaise. Toch zijn er niches in de offshore waar wel verdiend wordt. Daarentegen is er thans een booming markt voor kabelleggers, benodigd voor het leggen van nieuwe glasvezelkabels. Het Engelse Global Marine, voorheen van Cable & Wireless maar nu een dochter van het telecommunicatiebedrijf Global Crossing, beschikt over 28 kabelleggers waaronder de door Van der Giessen gebouwde Bold Endeavour'. Dit schip kan zonder onderbreking 8000 km kabel leggen. Het bedrijf sloot ook een huurcontract af voor vier nieuwe kabelleggers, die Maersk bestelde bij Volkswerft Stralsund. Daarnaast laat Global Marine enkele veerboten tot kabellegger ombouwen, zodat het uiteindelijk over een vloot van bijna 40 schepen zal beschikken. Ombouw van bestaande schepen is een aantrekkelijke optie om snel aan de grote vraag te kunnen voldoen. Maersk deed dat met de bevoorrader Maersk Forwarded die sinds najaar 1999 kabels legt in de Golf van Mexico. Drie dokschepen van de Stakhanovets-klasse bleken eveneens geschikt te zijn voor zo n verbouwing. Dockwise was betrokken bij de ombouw van de 'Stakhanovets Vermolenco' tot de kabellegger Tyco Provider. Tyco Submarine Systems heeft een vloot van 11 schepen, waaronder de gehuurde Doek Express 20 van Dockwise, en wil nog twee schepen laten bouwen. Met een verdere acht kabelleggers in aanbouw bij Hyundai voor de Amerikaanse CTR Groep kan deze markt over enkele jaren weer instorten, maar dan worden al die schepen wellicht weer verbouwd voor ander werk. Kabelleggen verlangt ook hulpschepen voor o.a. ROV-surveys. Deze nichemarkt doet het dus goed; een enkele bevoorrader is daarom omgebouwd voor ROV-ondersteuning. Ook bij het florerende pijpenleggen zijn ROV-schepen benodigd; vaak ook steenstorters. Deeprock, een joint venture van Tideway en Boskalis, liet bij Scheldepoort een Japans schip verbouwen tot de steenstorter Seahorse met een capaciteit van dwt. Omdat de markt voor dergelijk werk over enkele jaren kan teruglopen, heeft Boskalis de Seahorse zo ontworpen dat het gemakkeli k is te verbouwen voor ander offshorewerk. Hoewel er in 1999 weinig nieuwe contracten waren voor Floating Production and Storage Offshore (FPSO), blijft IHC Caland voor FPSO's een goede toekomst zien. Smit Internationale heeft, speciaal voor de installatie van FPSO s, het voormalige LASH-schip 'Smit Pioneer1 in Engeland bij A&P Tyne laten ombouwen. Het eerste contract betrof de installatie in Angola door Stena Coflexip van de FPSO 'Kuito', waarin IHC Caland een belang heeft. Bedrijven als Stena Coflexip en Stolt Comex Seaway, gespecialiseerd in onderwater-installatie, hadden in de eerste helft van 1999 wat minder werk, maar zijn toch vol goede moed. Laatstgenoemde nam onlangs het Franse ETPM over voor ongeveer $330 mln en wordt daarmee de grootste aannemer van onderwaterwerk. ETPM bezit o.a. fwee pijpenleggers die Stolt Comex in huurkoop neemt. Specialisme loont soms Dat geldt niet voor werven die zijn gespecialiseerd in de bouw van jackets en platforms. In Groot Brittannië zijn er nauwelijks meer bestellingen en moeten bedrijven de poorten sluiten. In Noorwegen komen er wel nieuwe orders aan, terwijl de Nederlandse bedrijven naast de spaarzame offshore-opdrachten vaak ook ander constructiewerk kunnen aannemen. FEBRUARI SCHIP en WERF de. ZEE

12 ni a and M ar 1 tiem Opdrachten Duitse opdracht voor FSW Frisian Shipyard Welgelegen in Harlingen heeft van Reederei Lehmann in Lübeck opdracht gekregen voor twee vrachtschepen, die geschikt zijn voor het vervoer van zowel stukgoed als containers en stortgoederen. De afmetingen worden: Lengte o.a. ca. 90,00 m. Lengte l.l. ca, 85,00 m. Breedte mal 13,60m. Holte 7,20 m. Diepgang 5,71 m. Draagvermogen De schepen, bouwnummers 517 en 518, worden gebouwd onder klasse van Bureau Veritas, met ijsversterking vok gens de Fins/Zweedse ijsklasse IA. In verband met het varen in zwaar ijs is de boeg zodanig vorm gegeven dat de schepen pal achter een ijsbreker kunnen varen. Zij krijgen een enkel ruim, met een inhoud van cu.ft. = 5663 m3. De containercapaciteit is 261TEU, waarvan 150 TEU aan dek. Een MaK dieselmotor, type 8M25, van 2400 kw bij 750 tpm, drijft een verstelbare schroef aan en geeft het schip een dienstsnelheid van 12,2 kn De oplevering is gepland voor oktober van dit jaar, resp. januari Volharding boekt 8700 tonner Bodewes Volharding Foxhol heeft van blz. 24). Het schip wordt gebouwd onder een buitenlandse opdrachtgever een order ontvangen voor een 8700 tdw mulb jaar worden opgeleverd. bouwnummer 355 en moet eind van ckt purpose container carrier van hetzelfde De C.V. Rana in Harlingen heeft Damen type als de V-borgen (zie SWZ 12-98, Damen Bergum boekt Combi Coaster en Combi Freighter Shipyards Bergum opdracht gegeven het tweede kwartaal van dit jaar worden voor een Combi Coaster Het opgeleverd. wordt een zusterschip van de onlangs opgeleverde SeaLily (zie SWZ 12-99, Verder bestelde de eigenaar van de recent opgeleverde Combi Freighter 3600 blz. 15, met foto), met uitzondering van de hoofdmotor. Dat wordt een Caterpillar 3512B DFTA ELEC, van 1000 kw bij een zusterschip van de Helena. Dit bouw Helena (zie hieronder bij Opleveringen) 1600 tpm. nummer 9337 moet later in het tweede Het schip, bouwnummer 9985, moet in kwartaal van dit jaar gereed komen. Vervolgopdrachten voor De Kaap Chemgas in Rotterdam heeft bij De Kaap De oplevering van het nu bestelde schip, in Meppel opnieuw een gastanker voor bouwnummer 233, is gepland voor oktober van dit jaar. de binnenvaart besteld. Het wordt het derde schip van het type Chinook. De Kaap bouwde dat schip in 1996 voor Verder kreeg De Kaap van een Duitse Chemgas (zie SWZ 11-96, blz. 20 e.v.). opdrachtgever een order voor een circa Het tweede schip werd vorig jaar door 2300 tdw metende kruiplijncoaster, van de rederij in opdracht gegeven en is hetzelfde type als de vorig jaar opgeleverde Ewald. Voor enkele gegevens van thans in aanbouw. Zoals ook bij de Chinook het geval was zullen beide schepen dat schip, zie SWZ 12-98, blz, 10. De door de rederij in eigen beheer worden jongste opdracht krijgt bouwnummer afgebouwd, waarvoor zij wel aan de werf 232 en moet eind dit jaar worden opgeleverd. in Meppel blijven. Douane bestelt twee patroui l Ie vaartuigen bij Damen Damen Shipyards Gorinchem gaat voor comfort van de bemanning, die uit maximaal 12 personen zal bestaan. de douane twee patrouillevaartuigen van het type Stan Patrol 4207 bouwen. Damen bouwde in 1998/1999 drie soort een 7 m lange bijboot van het rigid infla- De schepen worden elk uitgerust met gelijke schepen voor de Kustwacht Nederlandse Antillen en Aruba, zie de van een 250 pk buitenboordmotor en table type. De bijboten worden voorzien beschrijving van de Jaguar in SWZ 2-99, worden behandeld met een speciale blz. 30 e.v. kraan op het achterschip. De nieuwe schepen worden 42 m lang De schepen worden gestationeerd in o.a. en 7 m breed. Hoek van Holland en Den Helder en vervangen twee oudere schepen. Hun vaar- Twee dieselmotoren van ieder 2000 kw zullen voor een snelheid van 22,5 kn zorgen. plat, tot 200 mijl uit de kust. gebied is het Nederlands continentaal Speciale aandacht wordt besteed aan de De oplevering is gepland voor eind zeegangseigenschappen en aan het Visser bouwt onderzoekingsvaartuig voor Wales De Universiteit van Wales heeft Scheepswerf Visser in Den Helder opdracht gegeven voor de bouw van een onderzoekingsvaartuig. De taken van het schip omvatten o.a. water- en bodemonderzoek en onderzoek naar de visstand. Het wordt een aangepaste versie van de in 1997 door Visser gebouwde Celtic Voyager (SWZ 5-%, blz. 4). Het nieuwe schip, bouwnummer 162 wordt drie meter langer, de bovenbouw is iets naar achter verplaatst en de voortstuwingsinstallatie wordt anders. De afmetingen worden: De hoofdmotor wordt een Wartsila die sel, type 6L20C, 1080 kw bij 1000 tpm, die een verstelbare schroef aandrijft en het schip een snelheid van 10,5 kn geeft. Via een PTO op de tandwielkast wordt een asgenerator aangedreven, die ook als take home' motor kan fungeren wanneer de hoofdmotor om enigerlei reden uitvalt; er kan dan nog een snelheid van circa 5 kn worden behaald. De accommodatie wordt ingericht voor een bemanning en wetenschappelijke staf van in totaal 19 personen. Het schip wordt onder klasse van Lloyd s Lengte o.a. 34,30 m. Register gebouwd en moet in het eerste Lengte ,00 m. kwartaal van 2001 gereed komen. Breedte mal 8,50 m. Holte 4,40 m. Diepgang 3,50 m. Zijaanzicht van de patrouillevaartuigen voor de douane. Tewaterlatingen River Navigator Op 29 december heeft Scheepswerf De Hoop in Lobith het passagiersschip voor de binnenvaart River Navigator, bouwnummer 378, te water gelaten. Het schip wordt gebouwd voor de Amenkaanse tour operator Vantage uit Brookline, USA, en is bestemd voor cruises op de Rijn en de Donau. Het moet in maart a.s. in de vaart komen. Met een lengte van 110 m en een breedte van 11,4 m krijgt het schip accommodatie voor 142 passagiers. Het wordt uitgerust met twee Caterpillar motoren van ieder 750 kw. 10 SCHIP W ERF Je ZEE - FEBRUARI 2000

13 Tewaterlatingen (vervolg) Vaasaborg Bit Bodewes Vofrardrig Foxhol vond op HAM januan de tewaterlating plaats van de verwacht. Het eerste schip uit de serie, IHC Holland in Kinderdijk heeft op 14 ja en krijgt een hoppennhoud van 4400 m3. mulbpurpose contanercamer Vaasa de Vechtborg, is beschreven in SWZ 12- nuari de sleephopperzuiger HAM 317, Voor enkele verdere voorlopige gege borg, bouwnummer 346. Het is het laat 98, blz. 24. bouwnummer 1221, te water gelaten. vens, zie SWZ 4-99, blz. 5. ste schip uit een serie van zes 8700 ton Voor andere opdrachtgevers heeft Vol Het schip wordt gebouwd voor HAM, De oplevering is voor begin volgend ners voor Wagenborg Shipping. De harding nog enkele schepen van dit type bagger- en waterbouwkundige werken kwartaal gepland. oplevenng wordt binnen afzienbare ti d in opdracht. O p le v e rin g e n reductie 2,407:1, drijven zij de vaste Jan van gent schroeven aan. Deze hebben vier bladen Damen Shipyards Gonnchem heeft op 1 en een diameter van 950 mm. Met deze oktober het patrouillevaartuig Jan van installatie is op de proeftocht een snel gent, bouwnummer 5646, overgedra heid van 22,0 kn behaald. gen aan de Douane, post Vlissingen. Elektriciteit wordt geleverd door twee Het vaartuig is een Stan Patrol 2400, Onan hulpsets, type 20 MDKAF, ieder 22 met de volgende afmetingen: kva, 3 x 230/400 V, 50 Hz, en door een Lengte o.a. 23,75 m. 24 V accubatterij. Lengte w.l. 20,80 m. Het brandblussysteem in de machineka Breedte o.a. 5,55 m. mer werkt met het nieuwe type blusgas Breedte mal 5,40 m. FM200. Holte 2,90 m. De Jan van gent is uitgerust met een Do Diepgang achter 1,60 m. arry bijboot, type Brio 520, die voorzien ergonomische opstelling van de werk een kantoorruimte, een keukentje en een Waterverplaatsing is van een 100 PK Yamaha buitenboord plekken, verwarmde stuurhuisramen, toilet. Romp en bovenbouw zijn geheel van zee- motor. De boot wordt behandeld door dek- en railingverwarming over ruim de De Jan van gent is door Lloyd s Register waterbestendig aluminium vervaardigd. een Fassi dekkraan aan BB, type F40A, halve scheepslengte om veilig overstap geklasseerd, met de notatie: * 100 Al De romp wordt beschermd door ,5 knm. pen bij ijsvorming mogelijk te maken en SSC, Patrol, Mono, HSC, LMC, G2. Ver mm Rubbylene tendering. Veel aandacht is besteed aan voorzienin uitgebreide navigatie- en communicatie der is voldaan aan de eisen van de Voor de voortstuwing zijn twee MAN die gen die het werken aan boord voor de apparatuur. Deze omvat o.a. DGPS en Scheepvaart Inspectie voor de vaart tot selmotoren geïnstalleerd, type D2842 vijfkoppige bemanning efficiënt en mens een (elektronisch) Navigis kaartsysteem. 30 mijl uit de kust en aan die van ADNR. LE 408, ieder 735 kw bij 2100 tpm. Via vriendelijk maken. Dit betreft o.a. de ge Onderdeks is de accommodatie onder Het vaartuig vervangt de 40 jaar oude Reintjes tandwielkasten, type VWS 334, luidniveaus (64 db(a) in het stuurhuis), de gebracht, met een zit/slaapgedeelte, Dolfijn, die ongeveer half zo snel was. Damen AluCat M50 De AluCat 1450 is speciaal ontworpen Damen Shipyards Gorinchem heeft op om personen snel, maar zonder aan 20 oktober een snelle personnel launch, comfort in te boeten, te vervoeren. Ergonomisch gevormde stoelen en een goed bouwnummer , opgeleverd aan een Portugese opdrachtgever, die het uitzicht dragen bij aan het comfort. voorlopig nog naamloze vaartuig inzet bij De afmetingen zijn: L o.a. x B o.a. H = Bonny Island in de Nigeriaanse wateren. 14,50 x 4,70 x 1,80 m; de diepgang Het is het tweede exemplaar van een onlangs door Damen geïntroduceerd nieuw achter is 0,75 m, de waterverplaatsing type, de Damen AluCat Ten opzichte van het prototype zijn diverse (pro- De geheel gesloten bovenbouw is van De romp is van aluminium vervaardigd. ductietechnische) verbeteringen aangebrachtsief de vloer van de salon, met een flexi kunststof en is als complete unit, inclu Damen AJuCat 1450 (foto: Van der Kloet). FEBRUARI SCHIP in WERF dr ZEE bele verbinding in en op de romp gemonteerd, waardoor geluid en trillingen zijn geminimaliseerd, Het schip biedt in het stuurhuis en in de half in de romp verzonken salon ruimte aan vier bemanningsleden en maximaal 20 passagiers. In de salon, met 17 zitplaatsen, bevinden zich ook een toilet en twee bergplaatsen. Boven het stuurhuis is een lichte, vaste zonnetent aangebracht, bestaande uit een aluminium frame met kunststof beplating (zie foto). Twee Caterpillar motoren, type 3 1 % E, ieder 366 kw bij 2300 tpm, drijven Hamilton 321 waterjets aan en geven het vaartuig een snelheid van 27 kn. De losse brandstoftank in de machinekamer heeft een inhoud van 1200 liter. Elektriciteit wordt geleverd door een 24 V accubatterij, die wordt gevoed door een 230 V walaansluiting. Zowel op het voorschip als op het achterschip is een Viking opblaasbaar vlot geplaatst, elk voor 20 personen. De AluCat 1450 wordt op voorraad gebouwd, waardoor korte levertijden mogelijk zijn en kosten worden bespaard door een uitgekiende serieproductie. I l e l j / r y a r Shipyard K. Damen International heeft op 3 november het multipurpose vaartuig Belyryar, bouwnummer 726, opgeleverd aan de National Marine Dredging Compa ny in Abu Dhabi. Het schip is bestemd voor slepen, du wen, ankerbehandeling en andere ondersteunende werkzaamheden bi het baggeren. De afmetingen zijn: Lengte w.l. 30,00 m. Breedte mal 11,CX) m. Holte 4,00 m. Diepgang mal 2,60 m. Waterverplaatsing Draagvermogen Gross tonnage 326. Twee Caterpillar 3412 D1TA motoren van ieder 537 kw bij 1800 tpm, drijven de vaste schroeven, diameter 1350 mm, in straalbuizen aan. Zij geven de boot een snelheid van 9 kn en een paal trek van Twee hulpsets met Caterpillar motoren en Ansaldo generatoren leveren ieder 106 kva, 220/380 V, 50 Hz. De uitrusting omvat een WK Hydraulics sleeplier van bij 5 m/min., een boeg- II

14 De Belyryar (foto: Flying Focus). en een hekrol, twee duwstevens, een hydraulisch bediende landingsklep op het voorschip en een Hydralift dekkraan, SWL 16to p L2m. Het werkdek is beschoten met 40 mm Bankirai. Verder kan het schip andere vaartuigen bevoorraden met brandstof en drinkwater, Hiervoor zijn twee Johnsop/Stork overslagpompen geïnstalleerd van 50 m3/h bij 6 bar, één voor brandstof en één voor drinkwater. De DN 38 is door Bureau Veritas geklasseerd, met de notatie: I 3/3 (E), Pantoon, Deep Sea, MACH. De bouw van het schip, dat door K. Damen is ontworpen en getekend, is uitgevoerd door Van der Giesservde Noord in Alblasserdami. I Dona Conchita en Lady Di T. Scheepswerf Amels in Makkum, normaliter bezig met het bouwen van grote luxe jachten, heeft onlangs in opdracht van Damen Shipyards in Gorimchem twee De indefng onder het hoofddek is: - Voorpiek. - Leeg compartiment, met daarin at leen de drinkwatertank. snelle crew suppty vessels afgebouwd: - Acc ommodabec ompartiment, met de Doha Conchita en de Lady Di T. De schepen, bouwnummers 5106 en 5107, van het type Stan Tender 4300, werden op 20 november te Makkum gedoopt en op 30 november overgedragen aan Na onderin ladingtanks voor drinkwater en de sewagetank. - Compartiment met een bergplaats op hart schip, daaronder en ernaast in totaal drie brandstoftanks. viera Integral S.A, C.V. in Mexico. De schepen zijn sinds begin dit jaar ingezet - Machinekamer met voorin losse tanks voor smeerolie en vuile die. in de Golf van Mexico voor het vervoer van personen en goederen tussen de Mexicaanse kust en olie-installaties buitengaats. - Generatorruimte, met onderin ladingtanks voor drinkwater (SB en BB). - Achterpiek met de stuurmachines. De taakinhouden zijn: De afmetingen zijn: Brandstof (totaal) 52 m3. Lengte o.a. 46,00 m. Drinkwater (lading) 56 m3. Breedte o.a. 8,90 m. Drinkwater (overig) 4 m 3. Breedte mal 8,40 m. Sewage 1 m3. Holte 3,90 m. Het accommodatiecompartiment heeft Diepgang achter 2,25 m. voorin een VIP-ruimte voor vier personen, Laadvermogen 1601 daarachter aan SB twee tweepersoons Gross tonnage 298. bemanningshutten, een toilet unit en de De romp en de bovenbouw zijn geheel van aluminium, grade 5083, vervaardigd en werden in Polen gebouwd. kombuis en aan BB aparte douche- en toiletruimten, nog een tweepersoons bemanningshut en de eethoek. De salon op het bovendek biedt plaats aan 82 personen. Aan de achterkant liggen aan SB een AC-ruimte en een toilet, aan BB een bergplaats. Achter op het brugdek zijn twee Viking opblaasbare vlotten opgesteld, elk voor 50 personen. Het ladingdek op het achterschip heeft een oppervlak van 142 m2 en is beschoten met 40 mm vurenhout. Voor het overslaan van vfoeistofladingen zijn twee Sihi pompen van 24 m3/h geïnstalleerd in de machinekamer, een voor brandstof en een voor drinkwater. Achter op het brugdek is een blusmonitor geplaatst, gevoed door een Sihi pomp van 270 m3/h in de machineka Profile mer. Het schip wordt voortgestuwd door vier vaste schroeven. De buitenste schroeven hebben vier bladen en een diameter van 800 mm. Zij worden aangedreven door Cummins dieselmotoren, type KTA 19 M4 van 522 kw bij 2100 tpm, via Reintjes tandwiel Algemeen plan Stan Tender * «SIM -, Ira j f - j 0ifcï Belowma 1 indeck kasten, type WAF 243, reductie 2,07:1. De binnenste schroeven hebben vier bladen en een diameter van 1000 mm. Zij worden aangedreven door Cummins dieselmotoren, type KTA 38 M2 van 1007 kw bfl 1800 tpm. via Reintjes tandwielkasten, type WVS 430, reductie 2,543:1. 12 SCHIP tn WERF A ZEE - FEBRUARI 2000

15 Bellini leverd aan de Duitse rederij GEFO. Het is Shipyard K. Damen Europe in Hardinx- het vierde schip uit een serie van zes vekfgiessendam heeft op 16 december voor deze opdrachtgever. Het eerste de circa 2650 tdw metende chemicaien- schip, de Rossmi, werd beschreven in tanker Bellmi, bouwnummer 713, opge- SWZ 11-98, blz. 31. Crownbreeze Damen Shipyards Bergum heeft op 17 De containercapaciteit is 192 TEU, waar december het multipurpose vrachtschip van 76 TEU aan dek. Crownbreeze, bouwnummer 9335, op De hoofdmotor is een Deutz MWM, type geleverd aan Crownbreeze Shipping B V. 9M628, van 1870 kw bij 1000 tpm. De De Dona Conchita (foto: Flying Focus). in Rotterdam. ze drijft een vaste schroef aan en geeft Het schip is van het type Combi Freighter een proeftochtsrtelheid van 12,7 kn op Met deze installatie is een proeftocht- De vaartuigen zijn geklasseerd door 3500 en heeft als afmetingen: ballastdiepgang en bij vol vermogen. snelheid van 26,9 kn bereikt. American Bureau of Shipping, met de no Lengte o.a. 87,80 m. Elektrisch vermogen wordt geleverd De twee hulpsets hebben Cummins mo tatie: * A l HSC, Crew Supply Vessel, Lengte ,80 m. door een Scania hulpset van 300 kva toren, type 6B5.9 D[M1, en leveren ieder Gulf of Mexico service, AMS. Breedte mal 12,50 m. twee Valmet sets van elk 112 KVA en 53 kwe, 127/220 V, 60 Hz. Holte 7,60 m. een haven/noodset van 60 kva. De navigatie- en communicatie-appara- Ballastdiepgang 3,55 m. De boegschroef heeft een vermogen van tuur omvat o.a.: Zomerdiepgang 5,41 m. 236 kw. - Furuno FR-1932 radar; - Furuno FR 1832 radar; - Furuno PG-1000 elektronisch kompas; Makiri Green Schelde Scheepsnieuwbouw heeft op 4 Draagvermogen Gross tonnage Het schip heeft een enkel ruim, 62,70 x De accommodatie is ingericht voor acht personen. De Crownbreeze is geklasseerd door - Furuno GP-1850D GPS/plotter; december het vrachtschip Makiri Green, 10,10 m, met een inhoud van 5186 m3 Lloyd's Register, met o.a. notatie voor - Furuno FCV581L echolood; bouwnummer 390, overgedragen aan = cu.ft. Er is een uit twee delen Ice IA, voor zware ladingen tot 12 t/m 2 - Sailor RT2048/RM 2042 VHF DSC (2 x); Gen.Chart in Rotterdam. Het is de laatste bestaand verplaatsbaar graanschot, met en voor gevaarlijke goederen (behalve - JotronTronVHF(2x); van vier tdw multipurpose tus- vijf opstelposities. De mechanische ruim- klasse I en VII). - Furuno MF/HF; sendekkers die de rederij bij De Schelde ventilatie zorgt voor zes luchtwisselingen - Furuno MX 500 Navtex; bestelde. per uur. ^ - JotronTRON40Sepirb,406MHz; Het eerste schip, de Maria Green, is be - Jotron Tronsart SART. schreven in SWZ 12-98, blz. 13. D N 38 0p 6 december heeft IHC Delta Shipyard een snelheid van 8,7 kn en een paaltrek het multipurpose vaartuig DM 38, bouw van nummer 975, overgedragen aan het Bef Twee hulpsets met Caterpillar motoren gische baggerbedrijf Jan de Nul N.V. en Stamford generatoren leveren ieder Het schip is van het type Delta Multi Pon 35 kva, 220 V, 50 Hz. toon 2400 en is bestemd voor slepen, De uitrusting omvat een Brusselles op af De Crownbreeze (foto: Flying Focus). duwen, ankerbehandeling en andere on stand bediende 'waterfall' sleeplier van dersteunende werkzaamheden bij het baggeren. 900 kn bij 0-2 m/min., houdkracht 1300 kn en op de hulptrommel 225 kn bij 0 8 Punta Chavez De afmetingen zijn: L o.a. x B o.a. x H = m/min., houdkracht 300 kn; verder Damen Shipyards Gorinchem heeft in de ela, Het is een zusterschip van de Falcon 24,45 x 10,06 x 2,75 m, diepgang 2,3 m en waterverplaatsing twee duwstevens, een Effer hydraulische dekkraan, SWL 12,95 t op 11,65 m en cember de ASD Tug 2509 Punta Chavez, bouwnummer 8804, overgedragen die Damen vorig jaar aan dezelfde op drachtgever opleverde, zie SWZ 12-99, Twee Caterpillar 3408B DFTA motoren eena-frame, S.W.L aan Venecia Ship Service C.A. in Veneza blz. 17. van ieder 350 kw bij 1800 tpm, drijven de vaste schroeven aan, diameter 1350 De DN 38 is door Bureau Veritas geklasseerd, met de notatie: I 3/3 (E), Pon Pablo Presbere en Quiribri mm, in straalbuizen. Zij geven de boot toon, Deep Sea, MACH. Eveneens in december leverde Damen De Pushy Cat is in dit geval een enkef Shipyards Gorinchem de Stan Tug 2207 schroefschip, met een Caterpillar 3306 Pablo Presbere, bouwnummer 6553, en T/B motor, van 164 kw bij 2000 tpm. de Pushy Cat 1204 Quiribri, bouwnum De motor drijft via een Twin Disc MG mer 5741, op aan JAPDEVA in Costa Ri 5091 tandwielkast de vaste schroef aan. ca. De vrijvarende snelheid is 8,5 kn, de De Pablo Presbere is nagenoeg een zus paaltrek 2,5 1. terschip van de Don Jose Maria, die Da De boot is uitgerust met een sleephaak, men eerder voor dezelfde opdrachtge S.W.L ver bouwde, zie SWZ 6-98, blz. 8. De Lloyd s Register klasseerde de Quiribri, Caterpillar hoofdmotoren, type 3512B met de notatie * A l Protected Waters TA/A, leveren iets meer vermogen dan Service LMC. de 3512A motoren in het vorige schip; 954 kw elk. FEBRUARI SCHIP en w e r f z e e 13

16 wij leveren de kracht! Wiirtsiki NSD is een wereldwijd opererende onderneming met de meest complete motoren- en krachtsystemenportfolio in de maritieme bedrijfstak. Zij ontwikkelt en produceert producten met de meest geavanceerde technologieën. Wartsila NSD s vernieuwde dieselen gasmotorenprogramma omvat zowel high-, medium- als low-speed motoren en voortstuwingssystemen, met een vermogensrange van 5 00 tot kw ( pk), die op de markt worden gebracht onder de merken Wartsila en Sulzer. Met het wereldwijde netwerk van eigen verkoop- en servicebedrijven en licentiehouders is Wartsila NSD uw partner en sleutel voor succesvol ondernemen op de maritieme markt. H a rcela a n JE Z w o lle tel Bezoekt u onze site: & WÂRTSILÀ NSD CORPORATION

17 Morgenster G O 3 1 Maaskant Shipyards tn Stellendam heeft op 21 december de kotter Magenster GO-31 overgedragen aan Van Dam C.V. Het schip is van hetzelfde Concorde type als de andere kotters die Maaskant in 1999 heeft opgeleverd, maar met diverse verschillen. De hoofdafmetïngen zijn ongewijzigd: L o.a. x B x H = 42,35 x 8,50 x 5,15 m. Als hoofdmotor is een Wartsila dieselmotor, type Vasa 6R32BL geïnstalleerd van 1471 kw (2000 pk) bij 645 tpm. Via een Vulkan elastische koppeling en een Reintjes keerkoppeling, type WAF 3455, reductie 4,074:1, drijft de motor een Van Voorden vierbladige schroef aan, diameter 3400 mm, in Hodi straalbuis. De tandwielkast is voorzien van een ingebouwde schroefasrem en een trolling val ve. Elektriciteit wordt geleverd door twee hulpsets en een haven/noodset. De hulpsets bestaan ieder uit een Scania dieselmotor, type DI-12 45M, van 341 kw bij 1500 tpm en een Van Kaick generator van 370 kva. Helena De haven/noodset bestaat uit een Scania dieselmota, type D-9 95M, van 149 kw bij 1500 tpm en een Van Kaick genera ta van 150 kva. De boegschroef heeft een vermogen van 110 kw. Er is een lotrommelige, elektrisch aangedreven Maaskant vislier geïnstalleerd. De vangstverwerkingsinstallabe omvat twee visstortkieppen, een elevator, twee uitzoekbanden, een sorteerunit vo a maximaal zeven vangstsoorten, een spoelmachine, afvoerband, opvoerband en een dnevoudige stortkoker naar het visruim. Verder zijn er twee scherfijsirv stallabes met een capaciteit van 2500 kg/24 uur elk. Het schip is uitgerust met een Marble Management System en een Marble alarmsysteem, die in principe gelijk zijn aan die op de Lub Sr. UK-153. De systemen werden daar kort beschreven, zie SWZ 8 99, blz. 20. De accommodatie omvat een schippers hut en een tweepersoons en een vierpersoons hut, alsmede kombuis, mess enz. Anja Damen Stkpyards Hoogezand heeft op 29 december het mutbpapose vrachtschip Ania. bouwnummer 807, opgeleverd aan Verwattung MS "An a" GmbH (rederi Schoning). Oaspronkelijk was het schip voa een andere opdrachtgever bestemd: het toen toegekende bouwnummer 803 is nu vervallen. De Anja is een met 6,50 m verlengde versie van de Combi Freighter 8300, waarvan het eerste schip, de Zuiderdiep, werd beschreven m SWZ 399, blz. 25. Bovendien kon de diepgang waden vergroot d o a het aanbrengen van een trunk deck stnnger langs de luikhoofden, waardoor deze, met hun hoge doalopende coamings, gedeeltelijk in de vri]- boadberekeningen mogen waden meegenomen. De typeaanduiding is nu Damen Combi Freighter Door de verlenging heeft ruim 2 er een containerbaai bij gekregen, zijn de containercapaciteit en de ruiminhoud ver groot en is de gross tonnage toegenomen. De hoofdafmetingen zijn nu: Lengte o.a. 127,870 m. Lengte l.l. 121,656 m. Breedte mal 15,850 m. Holte 9,750 m. Diepgang 7,446 m. Draagvermogen Grosstonnage De ruminhouóen zqn 5045 m3 voa ruim 1 en 7115 m3 voor ruim 2, in totaal m3 = cu.ft. De containercapaciteit is 436 TEU, waarvan 180 TEU aan dek. Anders dan de Zuiderdiep, is de Anja uitgerust met een Liebherr dekkraan, aan SB tussen de beide luiken De hijscapaciteit is op 16 m, op 26 m en 30 t op 28,4 m. Graanschotten zijn als op de Zuiderdiep. De MaK hoofdmota, type 9M32, heeft een cilinder meer dan op de Zuiderdiep en levert 4320 kw bij 600 tpm. Daarmee w adt een dienstsnelheid van 15,3 kn behaald op de volte diepgang en bij 90% m.c.r., waarvan 100 kw vo a de asgenerata. De schroef en ook de dwarsschroef in het voorschip zijn nu door Lips geleverd. Voor verdere gegevens, zie de beschrijving van de Zuiderdiep. Claudia en Greta Verder leverde Damen Shipyards de Combi Freighters 5000 Claudia en Greta op. Beide schepen werden op de Damen werf in Yichang, China, gebouwd vo a Carisbrooke resp. Schoning. Zij kwamen in december resp. in januari gereed. Voor gegevens betreffende de Combi Freighter 5000, zie de Marie-Jeanne in SWZ 6-99, blz. 7/8. De Helena (foto: Flying Focus). Damen Shipyards Bergum heeft op 22 december het multipurpose vrachtschip Helena, bouwnummer 9336, overgedragen aan MS Helena Schiffahrtsgesellschaft MBH & Co. Reederei KG. Het schip is van het type Combi Freighter 3600 en heeft als afmetingen: Lengte o.a. 89,40 m. Lengte l.l. 84,99 m. Breedte mal 12,50 m. Holte 6,50 m. Ballastdiepgang 3,55 m.- Zomerdiepgang 5,22 m. Draagvermogen , Gross tonnage Het schip heeft een enkel ruim, 62,70 x 10,10 m, met een inhoud van 4450 m3 = cu.ft. Er is een uit twee delen bestaand verplaatsbaar graanschot, met vijf opstelposities. De mechanische ruirrv verrtilatie zorgt voor zes luchtwisselingen per uur. De containercapaciteit is 154 TEU, waarvan 76 TEU aan dek. De hoofdmotor is een Deutz MWM, type 6M628, van 1235 kw bij 1000 tpm. Deze drijft een vaste schroef aan en geeft een proeftochtsnelheid van 11,9 kn op ballastdiepgang en bij vol vermogen. Elektrisch vermogen, boegschroef en accommodatie zijn als vermeld voor de Crownbreeze hierboven. De Helena is eveneens geklasseerd door Lloyd's Register, als de Crownbreeze, maar zonder ijsklasse. Beaver 4012 W In december heeft IHC Holland in Sliedrecht een wielzuiger van het type NG Beaver 4012 W, bouwnummer 2237, opgeleverd aan een Chinese opdrachtgever. De zuiger is geschikt voor een maximale baggerdiepte van 12 m. Het IHC baggerwiel, type BW 2711, vraagt een vermogen van 110 kw. De IHC onderwaterpomp, type HR/MD , wordt aangedireven door een Caterpillar motor, type 2412 DI-TA, van 548 kw. De zuigleiding heeft een diame- De Beaver4012 W (foto: Van de Kloet). ter van 450 mm, de persleiding van 400 mm. Een Caterpillar hulpmotor, type 3306B DI-TA, levert 214 kw. De afmetingen van de zuiger zijn: Lengte o.a. met gehesen ladder 37,65 m. Lengte over pontons 30,00 m. Breedte over pontons 8,23 m. Holte 2,44 m. Diepgang 1,60 m. Een uitgebreide beshrijving van de Nieuwe Generatie IHC Beavers is gepubliceerd in SWZ 5-98, blz. 58 e.v. FEBRUARI S C H IP m w e r f A z e e IS

18 Velden Scheepswerf De Hoop Schiedam heeft op 29 december het motortankschip voor de binnenvaart Velden, bouwnurrv mer 196, opgeleverd aan de Verenigde Tankrederij te Rotterdam. Het schip vaart in charter voor Mobil Oil. Het schip is ontworpen om smeerolie aan andere schepen te leveren, De afmetingen zijn: Lengte o.a. 34,85 m. Lengte l.l. 33,40 m. Breedte mal 5,50 m. Holte 2,10 m. Diepgang 2,00 m. Laadvermogen Het schip heeft zeven stel (SB en BB) ladmgtanks van verschillende lengten en met een totale inhoud van 219,4 m3. Voor verwarming van de lading zijn in de tanks spiralen aangebracht en in de ma chinekamer een thermische olie ketel van 250 kw. De lading wordt gelost met twee midscheeps aan dek geplaatste Houttuin pompen, type , ieder met een capaciteit van 53 m3/h bij 8-10 b3r. De pompen worden hydraulisch aangedreven en zijn regelbaar. De aansluiting op de ladingtanks wordt door middel van verwisselbare zuigslangen op de zuig uit de tanken tot stand gebracht. Iedere pomp is aangesloten op een Smith Meter aflevermgsmeter van 3". De smeerolie wordt vervolgens via slangen naar het te beleveren schip gepompt. Voor deze slangen zijn op het voorschip twee hydraulisch aangedreven slangenhaspels geplaatst. De vloeistofmeters zijn uitleesbaar door middel van flowcomputers en een bonprmter in het stuurhuis. De accommodatie met stuurhuis is flexibel opgesteld. Het stuurhuis is o.a. voorzien van door Holland Radio Marine geleverde radar, bochtaanwijzer en marifoons. Op het voorschip is een Van Wijk hydraulische vatenmast opgesteld, SWL 500 kg, gieklengte 14 m. Voor de voortstuwing is een Scania dieselmotor, type D9, van 189 kw bi) 1900 tpm geïnstalleerd. Deze drijft via een ZF keerkoppeling, type IRM 320-2, reductie 2,958:1, een vaste AMW schroef aan, die vijf bladen heeft en een diameter van 900 mm. De Van Ballegooy boegschroef, type 500, wordt aangedreven door een Sisu Valmet dieselmotor, type 320 DSM, 85 kw bij 2200 tpm. In de boegschroefruimte is ook de hulpset ondergebracht. Deze bestaat uit een Petter Lister dieselmotor, type 3LPW 4S/T, van 12 kw bij 1500 tpm, en een Stamford generator van 15 kva. Voor verwarmingsdoeleinden is, naast de al genoemde ketel, een Kabola C.V.- kachel beschikbaar. De Velden is geklasseerd door Bureau Veritas en voldoet verder aan de eisen van Scheepvaart Inspectie en ADNR (N.open). Alcor en No Escape Begin dit iaar heeft Heesen Shtpyards m Oss het motorjacht AJcor, bouwnummer 108, aan de Spaanse eigenaar overgedragen. De afmetingen van het schip, van het type Diaship 3500, zijn: L o.a. X B x H = x 7,76 x 4,04 m, de diepgang 2.05 m, de waterverplaatsing met 50% voorraden Het schip heeft een stalen romp en een aluminium bovenbouw. Twee Caterpillar 3406 D1TA motoren van ieder 354 kw bij 1800 tpm, geven het schip een maximum snelheid van 13.5 kn. Voor Heesen Shipyards, gespecialiseerd in snelle jachten met snelheden van 25 tot meer dan 50 kn, is de Alcor met zijn bescheiden snelheid niet representatief. Dat is wel de vorig jaar opgeleverde No Escape, bouwnummer 104. De afmetingen van dat schip zijn: L o.a. x B x H = x 8,50 x 3,71 m, diepgang 2,50 m, waterverplaatsing met 100% voorra Algemeen plan m.t.s. Velden. den Romp en bovenbouw zijn van aluminium vervaardigd. Twee MTU dieselmotoren, type 16V396TB94, van ieder 2560 kw bij 2100 tpm, drijven via ZF tandwielkasten, type BW 755, de Schaffran Nibral schroeven aan, diameter 1400 mm. Zij geven het schip een kruissnelheid van 27 kn bij 50% voorraden. Elektriciteit wordt geleverd door twee Northern Lights hulpsets van 80 kw. De No Escape is verder uitgerust met stabilisers (2 x 1 2 sq.ft.) en met een 85 kw John Dane boegschroef. De No Escape is op de Nederlandse Antillen geregistreerd en is door ABS geklasseerd met de notatie * A l Yachting Service AMS. Aman Damen Shipyards Gorinchem leverde in een PRM 1000D tandwielkast, reductie december de Mini Cat 803 Aman, bouw 3:1, de vaste Kaplan schroef aan, diame nummer , op aan Saudi Aramco ter 770 m. in Saudi Arabië. De snelheid is 7,5 kn, de paaltrek 1,31. De Aman is ongeveer gelijk aan de in De boot is uitgerust met een sleephaak, SWZ 4-99, blz. 6, beschreven Oued Men- S.W.L. 3,1 1. cha I en II. Er is echter een andere motor Lloyd's Register klasseerde de Aman, ingebouwd: een Caterpillar 3304B T/B van 104 kw bij 2000 tpm, Deze drijft via met de notatie * A l Protected Waters Service LMC. De No Escape (foto: Heesen Shipyards). T6 IHC Delta Shipyard in Sliedrecht heeft op B o.a. x H = 19,50 x 6,20 x 2,85 m, de de vaste vierbladige Ups schroeven aan, ratoren leveren ieder 62 kva, 220/380 5 januari de Delta Tug 1900 T6, bouw diepgang is 2,20 m. diameter 1400 mm, in straalbuizen. De V, 50 Hz. nummer 977, opgeleverd aan de Twee Caterpillar motoren, type 3412C ze installatie levert een snelheid van 11,2 De uitrusting bestaat o.a. uit een hydrau National Marine Dredging Company in DI-TA, ieder 560 kw bij 1800 tpm, zor kn en een paaltrek van 17,51. lische Riddennkhof sleeplier, 1 7,5 1: bij 5 Abu Dhabi. gen voor de voortstuwing. Zij drijven via Twee hulpsets met Lister Petter diesel ip/min., houdkracht 40 t, en een Marn- De afmetingen van de boot zijn: L o.a. x Reintjes tandwielkasten, type WAF 363L, motoren, type CDTU, en MeccAlte gene paey sleephaak, SWl SCHIP en WERF èt ZEE - FEBRUARI 2000

19 Tiwi IHC Delta Shipyard in Sliedrecht heeft op 5 januari de Delta Tug 1400 Tiwi, bouwnummer 971, opgeleverd aan de Oman Terminal Towage Company, waarin Wijsmuller participeert. De boot zal als general service launch worden ingezet op de LNG-terminal in Oman. De afmetingen zijn: L o.a. x B o.a. x H = 14,20 x 4,20 x 2,0 m, diepgang 1,4 m en waterverplaatsing De launch is voorzien van een WK Hydraulics kaapstander, trekkracht 2000 kg bij 10 nvmin. en van een handbediende ankerlier. Twee Caterpillar 3306B DT-T motoren van ieder 164 kw bij 2000 tpm, drijven de vaste schroeven, diameter 1050 mm, in straalbuizen aan. Zij geven de Verbouwingen Calamiteitenvaartuig L 9533 Scheepsbouw en Machinefabriek De Greuns in Leeuwarden heeft op 24 december het calamiteitenvaartuig L 9533 overgedragen aan het Korps Marinebrandweer, na een verbouwing die circa vijf maanden in beslag nam en ongeveer f kostte. Het vaartuig is een voormalig landingsvaartuig van de Koninklijke Marine, type LCVP Mk2, dat in het begin van de tachtiger jaren door de Rijkswerf in Den Helder was gebouwd. De afmetingen zijn: Lengte o.a. 16,00 m. Breedte o.a. 4,20 m. Breedte over dek 4,10 m. Holte 1,90 m. Diepgang leeg 0,55 m. Waterverplaatsing 13,10 m3. Diepgang geladen 0,65 m. Waterverplaatsing 17,50 m3. In zijn nieuwe rol zal het vaartuig, dat een ouder vaartuig vervangt, in de haven en op de rede van Den Helder worden ingeboot een snelheid van 8 kn en een paaltrek van 6,2 1 Een hulpset met een Petter motor en een Stamford generator levert 19 kva, 220 V, 50 Hz. De Tiwi is door Bureau Veritas geklasseerd, met de notatie: 3 /3 (E), * Launch, MACH. De Tiwi Ifoto: Piet Mes). zet voor het assisteren bij brandblus- en lenswerkzaamheden, als opvoerstation voor bluswater en omgevingskoelwater en bij milieucalamiteiten. Voor bluswerkzaamheden is in het vroegere laadruim een door BBA-Alkmaar en Fischcon, Vianen, geleverde, nieuwe brandblusset ingebouwd. Deze bestaat uit een Volvo Penta 4cilinder dieselmotor, type TAMD 31M, 80 kw bij 3200 tpm, en een zelfaanzuigende Desmi cerv trifugaalpomp, type S , met een capaciteit van 192 m3/h bij 80 m op- voerhoogte. De pomp maakt eveneens 3200 tpm, is uitgevoerd in gietbrons 10 en heeft zijn aanzuig in de bodem van het vaartuig. Van de pomp leiden Cunifer persleidingen naar een monitor op het voorschip (BB) en naar drie slangaansluitingen, waarvoor aan de achterkant van de toe- gangskap naar de machinekamer Storz koppelingen en afsluiters zijn aangebracht. Het leidingwerk werd uitgevoerd door de firma Friamco. De Minimax 2000 blusmonitor is geplaatst op de vroegere, aangepaste ma- chmegeweeraffuit De capaciteit is % mvh, met een werplengte van 60 m voor water en 45 m voor schuim. De schuimvloeistof, 'A tripte F, kan met 3 of 6 volume procenten in het bluswater worden bijgemengd. Voor opslag van de vloeistof is vóór de blusset, op de bodem van het laadruim, een roestvrijsta- len tank van 600 liter ingebouwd. Voor lens- en bergingswerkzaamheden kunnen verplaatsbare dompelpompen worden meegenomen. Om hiervoor voldoende stroom beschikbaar te maken is, naast de oorspronkelijke 24 V-accmn- stallabe, een nieuwe Triton Manne generatorset geïnstalleerd, 6,5 kva bij 1500 tpm, 220/380 V, 50 Hz. De set is in de machinekamer ondergebracht en is geleverd door Brinkman & Niemeyer. Ten behoeve van opruimingsoperaties bij olieverontreinigingen kunnen oliewor- sten in het laadruim (aan BB) worden meegenomen, waarmee rondom de verontreiniging een absorberend of olieke- rend scherm kan worden aangebracht. De worsten worden via de neergelaten landingsklep naar buiten gebracht. De oorspronkelijk handbediende lier van de landingsklep is vervangen door een elektrische 24 V lier, fabrikaat Warm, type U 2500, trekkracht 1100 kg. Om te voorkomen dat de olieworsten door het gehele laadruim gaan schuiven zijn er op 0,6 m uit hart schip naar SB vijf wegneembare stutten geplaatst, onderlinge afstand 1,0 m. Daardoor blijft in ieder geval aan SB een passage beschikbaar. Andere aspecten van de verbouwing waren: - Het m de machinekamer plaatsen van een nieuwe, oliegestookte Webasto heteiuchtkachel. 14,5 kw, ten behoeve van ruimverwarming. Bovendien zijn er, om de brandblusset tegen vorst te beschermen, twee elektrische ribbenbuiskachels aangebracht. Zij worden gevoed door de generatorset of via de walaansluiting. Deze laatste heeft een capaciteit van 16 A, 220 V. - De DAF hoofdmotor, type DKS 1160M, van 220 kw bij 1900 tpm, is uit het schip gehaald, volledig gerevideerd en na afname op de proefstand weer aan boord geïnstalleerd. De motor drijft via een elektrisch schakelba- re koppeling een Schottel unit aan. - De elektrische installatie is door de firma Elektrotechniek Harlingen geheel vernieuwd: nieuwe bekabeling en nieuwe alarm- en schakelkasten. - Er is een nieuwe navigatiemast geplaatst. Het calamiteitenvaartuig L 9533 ffoto: De Greuns). - De communicatie- en interconvappa- ratuur is aangepast en gedeeltelijk vernieuwd. - Aan het polyester casco waren na bijna 20 jaar intensief gebruik diverse reparaties noodzakelijk. Tevens werden romp en bovenbouw opnieuw geconserveerd, nu uiteraard in brandweer kleuren. Deze werkzaamheden werden uitgevoerd door Jachtschildersbedrijf Van der Bles in samenwerking met Brs/Yesterservice, Rederijnieuws Bedrijfsnieuws Maersk Flanders Norfolk Lines in Scheveningen heeft op 10 januari het ro-ro vrachtschip Maersk Flanders overgenomen van de Guangzhou Shipyard International in de Volksrepubliek China. Het is, met kleine verschik len, een zusterschip van de in 1996 in Japan gebouwde Maersk Exporter (zie SWZ 7/8-96, blz. 8) en Maersk Importer en is evenals deze schepen ingezet op de dienst tussen Scheveningen en Felixstowe. De Maersk Flanders heeft als afmetingen L 1.1. x B x H = 134,00 x 23,20 x 13,15 m, een draagvermogen van 5700 t op 5,40 m diepgang en een roro capaciteit van 120 trailers van 13,60 m. Twee Sutzer dieselmotoren, type 8ZAL40S van elk 5296 kw, geven het schip een dienstsnelheid van 18 kn. Een zusterschip, de Maersk Anglia, zal omstreeks het einde van dit kwartaal worden opgeleverd. Damen Shipyards reorganiseert productaldelingen Inspelend op de marktontwikkelingen ders, Stan Patrols, Search and Rescue heeft Damen Shipyards Gorinchem besloten om de productafdelingen Special optimaliseren. De leiding van deze afde en de Cougarteks verder uitbouwen en Craft en High Speed Craft samen te voegen tot de afdeling High Speed and Na De afdeling DFF zal als nieuwe afdeling ling berust bij ing. H.J. Grunstra. val Craft (HSNC). Daarnaast is de afdeling Damen Fast Ferries (OFF) opgericht bos. Hij zal de range snelle veerboten, worden opgezet door ing. P.H. Noorden om te voldoen aan de opkomende vraag waarvan de River Runners de eerste waren, verder uitbouwen. Daarbij zal deels naar ferries, een markt waarop Damen een belangrijke rol wil spelen. van eigen ontwerpen en deels van licenties gebruik worden De afdeling HSNC zal de range Stan Ten gemaakt. FEBRUARI S C H IP cn w e r f * ZEE 17

20 H f i iiieu Voortgangsnota Scheepvaart en Milieu (S V M ) Een samenvatting In 1991 verscheen het Milieubeleidsplan voor de Scheepvaart (MBS). Dit plan was bedoeld als vertaling van het algemene milieubeleid -vastgelegd in het Nationaal Milieubeleidsplan (NMP) - voor de zeescheepvaart. Het plan was vooral gericht op het terugdringen van de door scheepvaart veroorzaakte olieverontreinigingen op de Noordzee en op terugdringing van de luchtverontreiniging door schepen. De doelstellingen waren ambitieus. Voor illegale olielozingen was de doelstelling dat deze in 1994 met 25% ten opzichte van 1991 zouden moeten zijn verminderd, met een totale eliminatie in Voor S02 en N0X gold een doelstelling van resp. 50% en 30% vermindering in De toepassing van CFK's moest geleidelijk verminderen en het gebruik van nieuw Halon moest worden afgeschaft in Voor vluchtige organische stoffen gold een vermindering van 30% in Voor het terugdringen van de illegale lozingen van olie zijn vier instrumenten ingezet (fig. 3). Afbeeldirtg 1 Doelstellingen M ilieubeleidsplan voor de scheepvaait I olleloting*«afbeelding 2 Waargenomen verontreinigingen op de Noordzee (per vlieguur) 1,1 Bron. Rijkswaterstaat V O O R L IC H TIN G, MET ALS VOORNAAMSTE DOELSTELLING HET VERHOGEN VAN MILIEUBEWUSTZIJN VAN ZEEVARENDE EN HET INFORMEREN VAN DE MARITIEME SECTOR VERBETERING VAN HET SYSTEEM VAN DE HAVENONTVANGST INSTALLATIES TER VERHOGING VAN DE AFGIFTE VAN AFVALSTOFFEN INTENSIVERING VAN DE HANDHAVING: UITBREIDING VAN DE SCHEEPVAARTINSPECTIE EN INTENSIVERING VAN DE LUCHT SURVEILLANCE BOVEN DE NOORDZEE VE R B ETE R IN G VAN HET SANCTIE-INSTRUMENTARIUM Halon De inzet van deze instrumenten heeft echter sinds 1991 niet geleid tot duidelijk bewijsbare effecten op de waargenomen verontreinigingen van de Noordzee. Hieruit mag niet zonder meer worden geconcludeerd dat het gevoerde milieubeleid geen effect had. Het probleem is eerder, dat op grond van de thans beschikbare gegevens effecten niet zijn vast te stellen. Dit wordt geïllustreerd door de in fig. 1 weergegeven waargenomen verontreinigingen op de Noordzee. De variaties zijn te klein om conclusies over trends in de waarnemingen te rechtvaardigen. Er is dus geen sprake van een objectief vast te stellen invloed van het eerste Milieubeleidsplan voor de Scheepvaart op het aantal waargenomen verontreinigingen. Voor het behalen van de reductiedoelstellingen voor luchtverontreiniging is op een drietal fronten actie ondernomen: nationaal, regionaal en mondiaal. Voor de reductie van de uitstoot van CFK's zijn in Nederland maatregelen genomen op basis van het Protocol van Montréal. De overheid en het bedrijfsleven hebben afspraken gemaakt over de beperking van CFK's en andere schadelijke gassen. (Zie ook SWZ augustus 1999). Sinds 1 januari 1993 is het Besluit inzake stoffen die de ozonlaag aantasten van kracht. In het Besluit zijn speciale afspraken vastgelegd voor de zeescheepvaart. Het gebruik van CFK s of mengsels met CFK s in nieuwe installâtes is verboden en bestaande installaties worden periodiek gecontroleerd op lekken. Met betrekking tot S02 is gekozen voor een regionale aanpak. Op de vierde Noordzee Ministers Conferentie in 1995 is een principeafspraak gemaakt over scheepsbrandstoffen: de kwaliteit van scheepsbrandstoffen moet gecontroleerd worden en er mag geen bijmenging met chemisch afval plaatsvinden. In Nederland stelt het Ministerie van VROM eisen aan brandstoffen. Onderzoek naar de mogelijkheid om de huidige specificaties aan te scherpen is gaande. Gebleken is dat het uiterst moeilijk is om op regionaal niveau te komen tot reductie van het zwavelgehalte in scheepsbrandstof: de markt wordt bepaald door mondiaal opererende producenten. Als gevolg van de Noordzee Ministers Conferenties streven de Noordzeelanden naar het ontwikkelen van mondiale specificaties voor scheepsbrandstoffen die veilig zijn voor de opvarenden en voor het milieu. Mede als gevolg daarvan wordt nu de laatste hand gelegd aan nieuwe regelgeving inzake luchtverontrei- SCHIP tn W ERF * ZEE - FEBRUAB 2000

General info on using shopping carts with Ingenico epayments

General info on using shopping carts with Ingenico epayments Inhoudsopgave 1. Disclaimer 2. What is a PSPID? 3. What is an API user? How is it different from other users? 4. What is an operation code? And should I choose "Authorisation" or "Sale"? 5. What is an

Nadere informatie

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 0 - -19 1 WELCOME TO SUNEX DISTRIBUTOR PORTAL This user manual will cover all the screens and functions of our site. MAIN SCREEN: Welcome message. 2 LOGIN SCREEN:

Nadere informatie

Introductie in flowcharts

Introductie in flowcharts Introductie in flowcharts Flow Charts Een flow chart kan gebruikt worden om: Processen definieren en analyseren. Een beeld vormen van een proces voor analyse, discussie of communicatie. Het definieren,

Nadere informatie

Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet.

Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet. Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet. General: Please use the latest firmware for the router. The firmware is available on http://www.conceptronic.net! Use Firmware version

Nadere informatie

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information Activant Prophet 21 Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information This class is designed for Customers interested in upgrading to version 12.0 IT staff responsible for the managing of the Prophet 21 system

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

Opgave 2 Geef een korte uitleg van elk van de volgende concepten: De Yield-to-Maturity of a coupon bond.

Opgave 2 Geef een korte uitleg van elk van de volgende concepten: De Yield-to-Maturity of a coupon bond. Opgaven in Nederlands. Alle opgaven hebben gelijk gewicht. Opgave 1 Gegeven is een kasstroom x = (x 0, x 1,, x n ). Veronderstel dat de contante waarde van deze kasstroom gegeven wordt door P. De bijbehorende

Nadere informatie

Group work to study a new subject.

Group work to study a new subject. CONTEXT SUBJECT AGE LEVEL AND COUNTRY FEATURE OF GROUP STUDENTS NUMBER MATERIALS AND TOOLS KIND OF GAME DURATION Order of operations 12 13 years 1 ste year of secundary school (technical class) Belgium

Nadere informatie

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie 2e Risk Event 2019 11 april 2019 The S T R A T E G I C A D V I S O R Ymanagement school of the autonomous University of Antwerp 2 Prof. dr. Hans

Nadere informatie

THE WORK HET WERK HARALD BERKHOUT

THE WORK HET WERK HARALD BERKHOUT THE WORK During the twenty years of its existence Studio Berkhout has evolved into the number one studio specialized in still life fashion photography. All skills needed for photography and styling, including

Nadere informatie

Process Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014

Process Mining and audit support within financial services. KPMG IT Advisory 18 June 2014 Process Mining and audit support within financial services KPMG IT Advisory 18 June 2014 Agenda INTRODUCTION APPROACH 3 CASE STUDIES LEASONS LEARNED 1 APPROACH Process Mining Approach Five step program

Nadere informatie

Opleiding PECB IT Governance.

Opleiding PECB IT Governance. Opleiding PECB IT Governance www.bpmo-academy.nl Wat is IT Governance? Information Technology (IT) governance, ook wel ICT-besturing genoemd, is een onderdeel van het integrale Corporate governance (ondernemingsbestuur)

Nadere informatie

1.1 ORGANIZATION INFORMATION 1.2 CONTACT INFORMATION 2.1 SCOPE OF CERTIFICATION 2.2 AUDITOR INFORMATION 3.1 AUDIT CONCLUSIONS 3.2 MANAGEMENT SYSTEM EFFECTIVENESS 3.3 OBSERVATIONS Organization Address Name

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation

Nadere informatie

Pon Power. Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design. Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon

Pon Power. Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design. Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon Pon Power Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon Agenda Pon Pon Power Service Design door Pon Power Pon Wereldwijd Canada United States

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

STORM Groep b.v. We will get there in time

STORM Groep b.v. We will get there in time STORM Groep b.v. We will get there in time info@stormconnect.nl info@stormenginesandparts.nl +31(0)180-512097 info@stormsafetyservices.nl info@stormserviceandtrading.nl +31(0)180-518321 stormconnect.nl

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen?

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? De firewall van de Speedtouch 789 (wl) kan niet volledig uitgeschakeld worden via de Web interface: De firewall blijft namelijk op stateful staan

Nadere informatie

Introduction Henk Schwietert

Introduction Henk Schwietert Introduction Henk Schwietert Evalan develops, markets and sells services that use remote monitoring and telemetry solutions. Our Company Evalan develops hard- and software to support these services: mobile

Nadere informatie

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Impact en disseminatie Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Wie is wie? Voorstel rondje Wat hoop je te leren? Heb je iets te delen? Wat zegt de Programma Gids? WHAT DO IMPACT AND SUSTAINABILITY MEAN? Impact

Nadere informatie

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Aim of this presentation Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Energieleveranciers.nl (Energysuppliers.nl) Founded in 2004

Nadere informatie

Innovatief monitoren van sportvelden. 31 mei 2018

Innovatief monitoren van sportvelden. 31 mei 2018 Innovatief monitoren van sportvelden 31 mei 2018 31 mei 2018 Met Intelligent Play een gegarandeerde levensduur en exploitatie van sportsportvelden Wim Glaap, Newae Alex Talton, Intelligent Play Sportvelden

Nadere informatie

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

2010 Integrated reporting

2010 Integrated reporting 2010 Integrated reporting Source: Discussion Paper, IIRC, September 2011 1 20/80 2 Source: The International framework, IIRC, December 2013 3 Integrated reporting in eight questions Organizational

Nadere informatie

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen

Nadere informatie

Value based healthcare door een quality improvement bril

Value based healthcare door een quality improvement bril Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really

Nadere informatie

CCR - Straatsburg 24 april 2013

CCR - Straatsburg 24 april 2013 Voortvarend schone binnenvaart CCR - Straatsburg 24 april 2013 Wilco van der Lans Havenbedrijf Rotterdam N.V. 22-4-2013 1 Duurzaamheid en beïnvloedingsfeer Port of Rotterdam Authority Port and industrial

Nadere informatie

EM7680 Firmware Update by OTA

EM7680 Firmware Update by OTA EM7680 Firmware Update by OTA 2 NEDERLANDS/ENGLISH EM7680 Firmware update by OTA Table of contents 1.0 (NL) Introductie... 3 2.0 (NL) Firmware installeren... 3 3.0 (NL) Release notes:... 3 4.0 (NL) Overige

Nadere informatie

STRESS CORROSION CRACKING OF WELDED JOINTS OF Al-Mg ALLOYS

STRESS CORROSION CRACKING OF WELDED JOINTS OF Al-Mg ALLOYS Journal of KONES Powertrain and Transport, Vol. 21, No. 3 2014 ISSN: 1231-4005 e-issn: 2354-0133 ICID: 1133154 DOI: 10.5604/12314005.1133154 STRESS CORROSION CRACKING OF WELDED JOINTS OF Al-Mg ALLOYS Gdynia

Nadere informatie

Contextanalyse. Patrick v/d Vlist

Contextanalyse. Patrick v/d Vlist Contextanalyse Patrick v/d Vlist Contextanalyse Patrick v/d Vlist Krimpen ad IJsel 10-01-2016 Verdoold Installatiebedrijf Voorwoord Ik heb dit rapport geschreven naar aanleiding van een communicatieopdracht

Nadere informatie

Extreem veilig Het product Our product Voordeel Advantage Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock

Extreem veilig Het product Our product Voordeel Advantage Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Extreem veilig Het product Alle koppeling zijn speciaal ontworpen en vervaardigd uit hoogwaardig RVS 316L en uitgevoerd met hoogwaardige pakkingen. Op alle koppelingen zorgt het gepatenteerde veiligheid

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager. Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden

Nadere informatie

BREEDVELD & WEAVER HYDRAULICS

BREEDVELD & WEAVER HYDRAULICS GENERAL SALES APPLICATION TECHNISCHE HANDELSONDERNEMING BREEDVELD & WEAVER HYDRAULICS Revision and repair of hydraulics Already 50 years of experience in repairing hydraulic components. We are especially

Nadere informatie

WWW.EMINENT-ONLINE.COM

WWW.EMINENT-ONLINE.COM WWW.EMINENT-OINE.COM HNDLEIDING USERS MNUL EM1016 HNDLEIDING EM1016 USB NR SERIEEL CONVERTER INHOUDSOPGVE: PGIN 1.0 Introductie.... 2 1.1 Functies en kenmerken.... 2 1.2 Inhoud van de verpakking.... 2

Nadere informatie

OUTDOOR HD BULLET IP CAMERA PRODUCT MANUAL

OUTDOOR HD BULLET IP CAMERA PRODUCT MANUAL OUTDOOR HD BULLET IP CAMERA PRODUCT MANUAL GB - NL GB PARTS & FUNCTIONS 1. 7. ---- 3. ---- 4. ---------- 6. 5. 2. ---- 1. Outdoor IP camera unit 2. Antenna 3. Mounting bracket 4. Network connection 5.

Nadere informatie

GREEN AWARD FOUNDATION

GREEN AWARD FOUNDATION Bijeenkomst milieu-indices voor zeeschepen Rotterdam, 16 september 2010 Karin Struijk, Deputy Managing Director A simple, recognised tool to address air quality issues in ports The link between environment

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

Global TV Canada s Pulse 2011

Global TV Canada s Pulse 2011 Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For

Nadere informatie

!!!! Wild!Peacock!Omslagdoek!! Vertaling!door!Eerlijke!Wol.!! Het!garen!voor!dit!patroon!is!te!verkrijgen!op! Benodigdheden:!!

!!!! Wild!Peacock!Omslagdoek!! Vertaling!door!Eerlijke!Wol.!! Het!garen!voor!dit!patroon!is!te!verkrijgen!op!  Benodigdheden:!! WildPeacockOmslagdoek VertalingdoorEerlijkeWol. Hetgarenvoorditpatroonisteverkrijgenopwww.eerlijkewol.nl Benodigdheden: 4strengenWildPeacockRecycledSilkYarn rondbreinaaldnr8(jekuntnatuurlijkookgewonebreinaaldengebruiken,maar

Nadere informatie

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 055/02 Paper 2 Reading MARK SCHEME Maximum Mark: 45 Published This mark scheme is published

Nadere informatie

PRIVACYVERKLARING KLANT- EN LEVERANCIERSADMINISTRATIE

PRIVACYVERKLARING KLANT- EN LEVERANCIERSADMINISTRATIE For the privacy statement in English, please scroll down to page 4. PRIVACYVERKLARING KLANT- EN LEVERANCIERSADMINISTRATIE Verzamelen en gebruiken van persoonsgegevens van klanten, leveranciers en andere

Nadere informatie

GOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST

GOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST National Treasury/ Nasionale Tesourie 838 Local Government: Municipal Finance Management Act (56/2003): Draft Amendments to Municipal Regulations on Minimum Competency Levels, 2017 41047 GOVERNMENT NOTICE

Nadere informatie

CTI SUITE TSP DETAILS

CTI SUITE TSP DETAILS CTI SUITE TSP DETAILS TAPI allows an application to access telephony services provided by a telecom PABX. In order to implement its access to ETRADEAL, a TAPI interface has been developed by Etrali. As

Nadere informatie

AVG / GDPR -Algemene verordening gegevensbescherming -General data Protection Regulation

AVG / GDPR -Algemene verordening gegevensbescherming -General data Protection Regulation AVG / GDPR -Algemene verordening gegevensbescherming -General data Protection Regulation DPS POWER B.V. 2018 Gegevensbeschermingsmelding Wij, DPS POWER B.V., beschouwen de bescherming van uw persoonlijke

Nadere informatie

ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept

ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept 7 juni 2012 KNX Professionals bijeenkomst Nieuwegein Annemieke van Dorland KNX trainingscentrum ABB Ede (in collaboration with KNX Association) 12/06/12 Folie 1 ETS

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Analyse 6 januari 203, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Preschool Kindergarten

Preschool Kindergarten Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards

Nadere informatie

Business Architectuur vanuit de Business

Business Architectuur vanuit de Business Business Architectuur vanuit de Business CGI GROUP INC. All rights reserved Jaap Schekkerman _experience the commitment TM Organization Facilities Processes Business & Informatie Architectuur, kun je vanuit

Nadere informatie

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7 Media en creativiteit Winter jaar vier Werkcollege 7 Kwartaaloverzicht winter Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Les 5 Les 6 Les 7 Les 8 Opbouw scriptie Keuze onderwerp Onderzoeksvraag en deelvragen Bespreken onderzoeksvragen

Nadere informatie

Since 1987 Duurzaam, betaalbaar en op tijd!

Since 1987 Duurzaam, betaalbaar en op tijd! Since 1987 Duurzaam, betaalbaar en op tijd! Who we are? BCTN was the first intermodal barge operator in the Netherlands. With more than 25 years of experience BCTN is the leading intermodal barge operator

Nadere informatie

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NATUURLIJK SAMEN NATURALLY DUTCH. Koolhaas Natuurlijk is a typically Dutch company: Sober, with a clear vision and no-nonsense. That s what our customers may expect

Nadere informatie

Offshore Outsourcing van Infrastructure Management

Offshore Outsourcing van Infrastructure Management Offshore Outsourcing van Infrastructure Management an emerging opportunity dr. Erik Beulen Atos Origin/Tilburg University 1 Agenda Introductie Ontwikkelingen Risicovergelijking Best practices Conclusies

Nadere informatie

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency NETWORK CHARTER 1 WHAT IS THE EREK NETWORK? EREK stands for the European Resource Efficiency Knowledge Centre, a vibrant platform to enable and reinforce businesses and especially small and medium sized

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

CORPORATE BRANDING AND SOCIAL MEDIA: KEY FINDINGS FOR DUTCH CONSUMERS Theo Araujo

CORPORATE BRANDING AND SOCIAL MEDIA: KEY FINDINGS FOR DUTCH CONSUMERS Theo Araujo CORPORATE BRANDING AND SOCIAL MEDIA: KEY FINDINGS FOR DUTCH CONSUMERS Theo Araujo BEOORDEEL DEZE LEZING VIA DE MIE2018 APP! Geef direct na deze lezing jouw beoordeling. Zoek de lezing op via Programma

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management Policy Aspects of Storm Surge Warning Systems Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Contents Water in the Netherlands What kind of information and models do we need? Flood System

Nadere informatie

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 167 Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 Task clarity 1. I understand exactly what the task is 2. I understand exactly what is required of

Nadere informatie

Academisch schrijven Inleiding

Academisch schrijven Inleiding - In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze To answer this question,

Nadere informatie

Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14

Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 QUICK GUIDE C Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 Version 0.9 (June 2014) Per May 2014 OB10 has changed its name to Tungsten Network

Nadere informatie

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt The role of mobility in higher education for future employability

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt The role of mobility in higher education for future employability The role of mobility in higher education for future employability Jim Allen Overview Results of REFLEX/HEGESCO surveys, supplemented by Dutch HBO-Monitor Study migration Mobility during and after HE Effects

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

/ /

/   / Cookie statement / www.temagroningen.nl / board@temagroningen.nl / www.temagroningen.nl / board@temagroningen.nl Dutch hospitality is a cookie with your coffee or tea. Digital hospitality is a cookie for

Nadere informatie

KPMG PROVADA University 5 juni 2018

KPMG PROVADA University 5 juni 2018 IFRS 16 voor de vastgoedsector Ben u er klaar voor? KPMG PROVADA University 5 juni 2018 The concept of IFRS 16 2 IFRS 16 Impact on a lessee s financial statements Balance Sheet IAS 17 (Current Standard)

Nadere informatie

De Invloed van Persoonlijke Doelen en Financiële Toekomst perspectieven op Desistance van. Criminaliteit.

De Invloed van Persoonlijke Doelen en Financiële Toekomst perspectieven op Desistance van. Criminaliteit. Running head: Desistance van Criminaliteit. 1 De Invloed van Persoonlijke Doelen en Financiële Toekomst perspectieven op Desistance van Criminaliteit. The Influence of Personal Goals and Financial Prospects

Nadere informatie

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT 1 25/2/2016 Biocide CLOSED CIRCUIT 2 Regulatory background and scope Biocidal products regulation (EU) nr. 528/2012 (BPR), art. 19 (4): A biocidal product shall not be authorised for making available on

Nadere informatie

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ In MyDHL+ is het mogelijk om van uw zendingen, die op uw accountnummer zijn aangemaakt, de status te zien. Daarnaast is het ook mogelijk om

Nadere informatie

Intelli Air Valve (iav)

Intelli Air Valve (iav) Intelli Air Valve (iav) Intelligent control valve with CO 2 or humidity measurement NEW A compact solution for apartment blocks Quick and easy to install and maintain Ø 125 mm & Ø 160 mm Central or zonal

Nadere informatie

Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010

Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010 Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010 Topics ANDA process for FDG User fees Contract manufacturing PETNET's perspective Colleagues Michael Nazerias Ken Breslow Ed

Nadere informatie

Coöperatieve Aan- en Verkoopvereniging. Cooperative Purchasing and Selling Association for the Shipping Industry. your trusted partner in shipping

Coöperatieve Aan- en Verkoopvereniging. Cooperative Purchasing and Selling Association for the Shipping Industry. your trusted partner in shipping Coöperatieve Aan- en Verkoopvereniging voor de Scheepvaart Cooperative Purchasing and Selling Association for the Shipping Industry your trusted partner in shipping Bebeka: de juiste partner voor de scheepvaart

Nadere informatie

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LM2GS4PWIR3FKEP-58-WWET11-PDF File Size 6,444 KB 117 Pages 27 Aug, 2016 TABLE OF CONTENT

Nadere informatie

OUTDOOR HD DOME IP CAMERA PRODUCT MANUAL GB - NL

OUTDOOR HD DOME IP CAMERA PRODUCT MANUAL GB - NL OUTDOOR HD DOME IP CAMERA PRODUCT MANUAL GB - NL GB PARTS & FUNCTIONS 2. ---- 1. ---- 3. ---- 7. ---------- 5. 4. 6. 1. Outdoor IP camera unit 2. Antenna 3. Mounting bracket 4. Network connection 5. Power

Nadere informatie

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wat mij gelijk opviel is dat iedereen hier fietst. Ik vind het jammer dat iedereen

Nadere informatie

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety

Nadere informatie

Running head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD

Running head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD 1 Opvoedstijl en Externaliserend Probleemgedrag en de Mediërende Rol van het Zelfbeeld bij Dak- en Thuisloze Jongeren in Utrecht Parenting Style and Externalizing Problem Behaviour and the Mediational

Nadere informatie

Institute for Aerospace Maintenance Maastricht (IAMM) Kennis als wapen in mondiale concurrentie

Institute for Aerospace Maintenance Maastricht (IAMM) Kennis als wapen in mondiale concurrentie Institute for Aerospace Maintenance Maastricht (IAMM) Kennis als wapen in mondiale concurrentie 11 december 2014 Het project EUregio Life Cycle Costing (EULC2) is mede mogelijk gemaakt door bijdragen van

Nadere informatie

ICARUS Illumina E653BK on Windows 8 (upgraded) how to install USB drivers

ICARUS Illumina E653BK on Windows 8 (upgraded) how to install USB drivers ICARUS Illumina E653BK on Windows 8 (upgraded) how to install USB drivers English Instructions Windows 8 out-of-the-box supports the ICARUS Illumina (E653) e-reader. However, when users upgrade their Windows

Nadere informatie

Agenda: Rotary Industry Group

Agenda: Rotary Industry Group KiC MPI 21juni 2018 Rotary Industry Group Agenda: a) Korte introductie: wie zijn wij wat doen wij? b) Nieuwe ontwikkelingen binnen Rotary Industry Group c) Contactloze magnetische koppeling d) Business

Nadere informatie

Talentmanagement in tijden van crisis

Talentmanagement in tijden van crisis Talentmanagement in tijden van crisis Drs. Bas Puts Page 1 Copyright Siemens 2009. All rights reserved Mission: Achieving the perfect fit Organisatie Finance Sales Customer Engineering Project management

Nadere informatie

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers

Nadere informatie

HOTCO2: alternatief voor de WKK en ketel in de tuinbouw

HOTCO2: alternatief voor de WKK en ketel in de tuinbouw HOTCO2: alternatief voor de WKK en ketel in de tuinbouw Inschatting van de potentie van efficiëntere productie van warmte en CO2 met het HOTCO2 systeem in de tuinbouwsector Erin Kimball (TNO), Ronald-Jan

Nadere informatie

LED LIGHTING FOR COLD STORAGE

LED LIGHTING FOR COLD STORAGE LED LIGHTING FOR COLD STORAGE Madrid, October 16 Maarten de Graaf Didyouknowthat? It takes 0.65KWh of air conditioning energy to cool down every 1 kwh of lighting heat. Didyouknowthat? Meaning that youernergybillforlightingis

Nadere informatie

Wilvo heeft zich sinds de oprichting in 1970 continu ontwikkeld. Het resultaat is haar huidige vooraanstaande rol binnen de toeleveringswereld.

Wilvo heeft zich sinds de oprichting in 1970 continu ontwikkeld. Het resultaat is haar huidige vooraanstaande rol binnen de toeleveringswereld. S H E E T M E T A L p a r t s a n d a s s e m b l i e s I n t r o d u c t i e Wilvo heeft zich sinds de oprichting in 1970 continu ontwikkeld. Het resultaat is haar huidige vooraanstaande rol binnen de

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of Houthandel Wijers vof (09.09.14)

Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of Houthandel Wijers vof (09.09.14) Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of (09.09.14) Content: 1. Requirements on sticks 2. Requirements on placing sticks 3. Requirements on construction pallets 4. Stick length and

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

Topic 10-5 Meeting Children s Intellectual Needs

Topic 10-5 Meeting Children s Intellectual Needs Topic 10-5 Meeting Children s Intellectual Needs In this topic, you will learn how to help children develop the ability to reason and use complex thought, as well as The role of play in intellectual development

Nadere informatie

Add the standing fingers to get the tens and multiply the closed fingers to get the units.

Add the standing fingers to get the tens and multiply the closed fingers to get the units. Digit work Here's a useful system of finger reckoning from the Middle Ages. To multiply $6 \times 9$, hold up one finger to represent the difference between the five fingers on that hand and the first

Nadere informatie

GRIP. Lecture 3: E-Contacts. Prof. dr. Dirk-Jan F. Kamann. NEVI-Chair Purchasing RUG. Groningen, Rijksuniversiteit. universiteitgroningen.

GRIP. Lecture 3: E-Contacts. Prof. dr. Dirk-Jan F. Kamann. NEVI-Chair Purchasing RUG. Groningen, Rijksuniversiteit. universiteitgroningen. Groningen Research Institute of Purchasing Lecture 3: E-Contacts Prof. dr. Dirk-Jan F. Kamann NEVI-Chair Purchasing RUG Groningen, RuG Goal Potential EP New roles, opportunities & threats E-Contacts Electronic

Nadere informatie

HANDLEIDING - ACTIEVE MOTORKRAAN

HANDLEIDING - ACTIEVE MOTORKRAAN M A N U A L HANDLEIDING - ACTIEVE MOTORKRAAN MANUAL - ACTIVE MOTOR VALVE Model E710877 E710878 E710856 E710972 E710973 www.tasseron.nl Inhoud / Content NEDERLANDS Hoofdstuk Pagina NL 1 ALGEMEEN 2 NL 1.1

Nadere informatie

right place, right time

right place, right time right place, right time PND: constructie èn industriële verhuizingen Combinatie van twee disciplines maakt PND tot de ideale partner Het verhaal achter de succesformule van PND is eenvoudig. Van oorsprong

Nadere informatie