Stichting Personeelsfonds. Jaarverslag 2016

Transcriptie

1 Stichting Personeelsfonds ministerie van Financiën Jaarverslag 2016 Van collega s voor collega s al meer dan 57 jaar financiële steun voor als het nodig is

2

3 Inhoud Voorwoord Verslag van de secretaris Financiële hulp Aanvragen voor bijstand Het bedrijfsmaatschappelijk werk Externe hulp Contribuanten Website Bereikbaarheid Bestuur Slotwoord Jaarrekening Balans per Staat van baten en lasten over Kasstroom overzicht Grondslagen Toelichting balans Toelichting staat van baten en lasten Begroting Statistische gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

4

5 Voorwoord Het afgelopen jaar hebben we wederom veel collega s kunnen helpen met zowel het verstrekken van bijstand en begeleiding, als met het voorkomen van financiële problemen. Hoewel het economisch weer beter gaat blijkt dat veel Nederlanders nog steeds geldzorgen hebben. We zijn ervan overtuigd dat er ook veel meer collega s zijn met financiële problemen dan degene die wij in het afgelopen jaar hebben kunnen helpen. De schaamte is vaak groot om deze problemen te delen met anderen. Het niet uitkomen aan het eind van de maand, continue rood staan; financiële problemen kunnen iedereen overkomen. Ook wanneer je goed met geld om gaat kan een echtscheiding, ziekte of overlijden zorgen voor financiële problemen. De dreiging van een loonbeslag en de angst om je baan te verliezen drukken zwaar op mensen. Piekeren, slapeloosheid en onzekerheid zijn vaak het gevolg. Kortom: veel stress terwijl je juist dan energie nodig hebt om alle problemen het hoofd te kunnen bieden. Als Personeelsfonds proberen wij de drempel om hulp in te roepen zo laag mogelijk te houden. Met het lanceren van onze nieuwe website in december hopen wij hieraan tegemoet te komen. Wij bieden naast het presenteren van actuele informatie over het herkennen of - nog belangrijker - voorkomen van financiële problemen, ook de mogelijkheid om online een verzoek voor financiële hulp in te dienen. Op deze manier kunnen wij onze collega s snel en adequaat de helpende hand bieden. Met het online kunnen aanmelden als contribuant vertrouwen wij erop dat, ondanks de grote uitstroom het afgelopen jaar en de beperkte instroom het draagvlak onder de collega s net zo groot zal blijven! Met de nieuwe website hopen we te bereiken dat steeds meer collega s met financiële problemen ons daadwerkelijk kunnen vinden en niet schromen om hulp te vragen! Zoals eerder gezegd kan iedereen in financiële problemen komen, gelukkig komen de meesten daar ook weer uit. Met hulp van contribuanten kan het Personeelsfonds hier een bijdrage aan leveren! Namens het bestuur, Mr. Fred Schippers voorzitter 53

6 1. Verslag van de secretaris 1.1. Financiële hulp In 2016 hebben wij menig collega die in (financiële) problemen is geraakt kunnen helpen. Totaal werd door 101 collega s een verzoek voor financiële bijstand gedaan bij het Personeelsfonds. Met nog 5 aanvragen uit het voorgaande jaar, waar nog geen beslissing op was genomen, maakt dit een totaal van 106 dossiers. Aan giften en leningen werd een bedrag verstrekt van ,-. In het verslagjaar werden ook 51 dossiers uit voorgaande jaren opnieuw in de vergadering aan het bestuur voorgelegd. Door veranderde omstandigheden kan een wijziging van de aflossingsregeling of aanvullende bijstand noodzakelijk zijn. Een aantal van deze dossiers werd besproken in verband met nazorgrapporten van bedrijfsmaatschappelijk werkers en budgetcoaches. Daarnaast werd in het kader van preventie in ruim 32 gevallen uitvoerig gesproken over de financiële situatie. In deze gevallen werd immateriële hulp verstrekt door het geven van advies, het begeleiden bij budgetteren, het verstrekken van budgetoverzichten, folders van het Nibud of het verwijzen naar andere instanties. Deze gevallen hebben niet geleid tot een aanvraag. Voor een specificatie van de verstrekkingen en een overzicht van het verloop over meerdere jaren verwijzen wij kortheidshalve naar de statistische gegevens aan het einde van dit jaarverslag Aanvragen voor bijstand Collega s die een beroep op het Personeelsfonds willen doen kunnen het verzoek rechtstreeks aan het secretariaat richten. Het Personeelsfonds werkt onafhankelijk van de werkgever en heeft vertrouwelijkheid hoog in het vaandel staan. Zonder toestemming van de collega wordt zowel binnen als buiten de dienst geen informatie aan derden verstrekt. Het Personeelsfonds kan bijstand verlenen wanneer sprake is van (dreigende) financiële problemen. Elk geval is uniek en wordt op zijn unieke waarde beoordeeld, er wordt hulp op maat geboden. Afhankelijk van de aard van de problemen kan het bestuur bijstand verlenen in de vorm van een lening en/of een gift al dan niet gecombineerd met financiële begeleiding. De problemen waar onze collega s mee zijn geconfronteerd zijn verschillend van aard, waarbij vaak ook sprake is van combinaties van oorzaken. Onverwachte gebeurtenissen zoals een echtscheiding, ziekte, (tijdelijk) verlies van een baan van de partner, overlijden, een verhuizing of problemen met kinderen kunnen een leven op z n kop zetten waarbij naast emotionele ook financiële problemen kunnen ontstaan. Het Personeelsfonds helpt in dergelijke situaties om het leven van collega s met hun partner of gezin weer op de rails te krijgen. Door schaamte en/of onwetendheid wachten collega s vaak te lang om hulp in te schakelen. Ook in het afgelopen jaar is gebleken dat in een aantal gevallen een beroep op het Personeelsfonds wordt gedaan waarbij de vaste lasten niet meer kunnen worden betaald en men zich ook niet meer aan afgesproken aflossingsregelingen met schuldeisers heeft kunnen houden. Door de hardere opstelling van schuldeisers en deurwaarders ontstaan al snel problemen met loonbeslag tot gevolg. 64

7 In dit soort situaties dient snel een oplossing te worden gezocht om zodoende een basis te creëren van waaruit verder kan worden gewerkt aan het oplossen van de financiële problemen. Zo kan een loonbeslag worden voorkomen of opgeheven, waardoor mogelijk ontslag niet meer aan de orde is. Gedurende het hele jaar is aandacht besteed aan collega s die door ziekte of een opeenstapeling van nare omstandigheden op de toppen van hun tenen lopen. Het Personeelsfonds biedt in dergelijke omstandigheden collega s met hun partner of gezin een weekendje/weekje weg aan, of een andere vorm van ontspanning. Van het totaal aan verstrekte giften is hiervoor uit sociale overwegingen een bedrag van ,- aangewend. Evenals in het vorige verslagjaar moest helaas een aantal aanvragen worden afgewezen. Financiële bijstand kan niet worden verstrekt wanneer er onvoldoende aflossingscapaciteit is om een lening binnen een periode van ongeveer 3 jaar terug te betalen. Wanneer sprake is van een tijdelijke aanstelling stelt het bestuur zich op het standpunt dat aflossing binnen de contractperiode moet kunnen plaatsvinden. Als de schuldenlast zo hoog is dat deze de mogelijkheden van het Personeelsfonds te boven gaat wordt geadviseerd een beroep te doen op de gemeente voor een schuldsanering. Voor het overbruggen van een wachttijd kan het Personeelsfonds een (tijdelijke) voorziening treffen. Is begeleiding tijdens dit traject noodzakelijk dan kan het bestuur een budgetcoach inschakelen Het bedrijfsmaatschappelijk werk De bedrijfsmaatschappelijk werkers zijn bekend met de werkwijze van het Personeelsfonds en kunnen naast het adviseren van de collega s een advies uitbrengen aan het bestuur. Dit is in 36% van de aanvragen gebeurd. Adviezen worden altijd vertrouwelijk aan het bestuur uitgebracht. Deze adviezen zijn voor het bestuur belangrijk bij de bespreking van de aanvragen en de totstandkoming van de beslissing om financiële hulp te verlenen. Ook bij het bedrijfsmaatschappelijk werk vindt zonder toestemming van de collega geen overleg met anderen plaats. Wanneer een beroep op het Personeelsfonds wordt gedaan en er sprake is van een problematische schuldensituatie acht het bestuur de inschakeling van een bedrijfsmaatschappelijk werker gewenst. Financiële problemen worden in veel gevallen niet alleen opgelost door het verstrekken van geld. De oorzaken van deze problemen kunnen veelzijdig zijn en vergen een deskundige beoordeling en aanpak. De bedrijfsmaatschappelijk werker kan behulpzaam zijn bij het in beeld brengen van de financiële problemen en het indienen van een aanvraag bij het Personeelsfonds. Wanneer financiële begeleiding als voorwaarde is gesteld bij het verstrekken van een lening, kan worden afgesproken dat de bedrijfsmaatschappelijk werker de begeleiding op zich neemt gedurende de afgesproken periode Externe hulp Wanneer een kortdurend en intensief coachingstraject vereist is, wordt met toestemming van de collega een budgetcoach van bijvoorbeeld het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) ingeschakeld. 75

8 De budgetcoach start het coachingstraject bij de collega thuis. Zij hebben een ruime ervaring in financiële coaching. Daarnaast kent de budgetcoach de weg naar de gemeentelijke schuldhulpverlening en kan, wanneer hulp vanuit het Personeelsfonds niet meer mogelijk is, de collega hierbij worden begeleid Contribuanten Het aantal contribuanten van het Personeelsfonds is in 2016 per saldo met afgenomen tot Deze daling is te verklaren door de uitstroom van collega s. Het draagvlak onder de collega s blijft groot. 1.6 Website In december 2016 is de nieuwe website van het Personeelsfonds, online gegaan. Op de website kunt je niet alleen online een aanvraag indienen of contribuant worden maar tref je ook nieuwtjes en tips op financieel gebied. Ook vind je er informatie over bijvoorbeeld het bijhouden van je (digitale) administratie, een test doen om te kijken of je grip op je geld hebt of om te lezen hoe financiële opvoeding een positief effect op het gedrag van kinderen kan hebben. Onder het kopje contact kan men direct een vraag stellen aan het secretariaat. Om de website onder de aandacht te brengen zijn op alle kantoren flyers, posters en hartjesdoosjes verspreid. 86

9 1.7. Bereikbaarheid Het postadres van het Personeelsfonds is: Postbus 11644, 2502 AP Den Haag. Inschrijfnummer Kamer van Koophandel: Alle werkzaamheden ten behoeve van de Stichting Personeelsfonds ministerie van Financiën worden verricht op het bureau van het Personeelsfonds, hier zijn werkzaam: Thea Klijn Ariënne Postma-van Batenburg Sandra den Boer Frans Heye (tevens secretaris van de Stichting Fincover) 1.8. Bestuur In 2016 heeft de heer Joop Hupkes zijn functie in het bestuur neergelegd in verband met het verlaten van de Dienst vanwege zijn pensioengerechtigde leeftijd. Zijn functie wordt vervuld door de heer Albert van der Smissen. Per 31 december 2016 is de samenstelling van het bestuur: Voorzitter mr. Fred Schippers (namens de Belastingdienst) Vice voorzitter mr. John de Bree (namens CMHF) Secretaris Kees Went (namens CNV Overheid, groep Financiën) Penningmeester Lucia de Vrede (namens CNV Overheid, groep Financiën) Leden Peter Blasius (namens het ministerie) Albert van der Smissen (namens AC) René van Niel (namens FNV/Overheid) 1.9. Slotwoord Tot slot willen wij graag de leiding van het ministerie en de Belastingdienst, de bedrijfsmaatschappelijk werkers, de collega s van P-Direkt en iedereen die het Personeelsfonds in welke vorm dan ook steunt daarvoor hartelijk bedanken. 97

10 2. Jaarrekening * Alle vermelde bedragen zijn afgerond op een veelvoud van vijf euro Balans per Activa Passiva Uitstaande leningen Kapitaal Te ontvangen intrest Te betalen leningen Liquide middelen Te betalen giften Staat van baten en lasten over 2016 Debet Credit Giften Contributies Omzetting leningen AP Bijdrage ministerie Porti kosten Intrest Diverse kosten Vrijgekomen Incassokosten 0 15 Voorziening lening Bestuurskosten Secretariaatkosten Bankkosten Representatiekosten Resultaat Totaal Totaal

11 2.3. Kasstroom overzicht * Alle vermelde bedragen zijn afgerond op een veelvoud van vijf euro Saldo van baten en lasten Veranderingen in het werkkapitaal -mutaties uitstaande leningen mutatie te vorderen intrest te betalen leningen mutaties te betalen giften voorziening te bet. belasting Netto kasstroom uit operationele activiteiten Liquide middelen -stand per 1 januari stand per 31 december Afrondingsverschillen 0-30 Mutatie liquide middelen per 31 december

12 2.4. Grondslagen Grondslagen voor waardering van activa en passiva Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met het in Nederland algemeen aanvaardbare verslaggevingstelsel zoals weergegeven in de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 organisaties zonder winststreven. De jaarrekening is opgesteld in euro s. Activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij een andere waarderingsgrondslag is vermeld. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid. Liquide middelen De liquide middelen bestaan uit deposito s en rekening-courant saldi. Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Het saldo (resultaat) is bepaald door het verschil tussen het totaal der baten en het totaal der lasten. Baten en lasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. 2.5 Toelichting balans Alle vermelde bedragen zijn in euro s. Uitstaande leningen * Saldo op 31 december Saldo op 31 december Looptijd 1 jaar Looptijd 2 jaar Looptijd 3 jaar Verstrekte leningen Voorziening -/ / Uitstaande leningen

13 Uitstaande leningen Voorziening + correctie Saldo uitstaande leningen Afgeboekt oninbare aflossing ( lening) Verstrekte leningen Ontvangen aflossingen P-Direkt Rechtstreeks Verlaagde lening Lening omgezet in gift Voorziening 5% Saldo uitstaande leningen naar balans Het saldo leningen per 31 december 2016 is met ca. 3,3% gedaald ten opzichte van het saldo leningen per 31 december * De door het Personeelsfonds verstrekte leningen hebben in principe een looptijd van maximaal 3 jaar. Voorziening leningen De voorziening leningen moet op jaareinde 5% van het saldo leningen per 31 december 2016 bedragen, dat is ,-. Voorziening Voorziening Vrijgekomen voorziening naar staat van baten en lasten 646 Te ontvangen intrest Onder de te vorderen intrest wordt intrest begrepen die op 31 december 2016 nog niet door de bank is overgemaakt maar betrekking heeft op het jaar

14 Liquide middelen Onder de liquide middelen zijn opgenomen: Liquide middelen ASN Bank ING zakelijk betaalrekening ING vermogen spaarrekening Moneyou internetspaarrekening Rabo betaalrekening 30 Rabo Spaarrekening REAAL BLG SNS meersparen Totaal liquide middelen naar balans Kapitaal Het kapitaal is het vermogen van de stichting dat gevormd is uit het werkkapitaal (inclusief het stichtingskapitaal) en het resultaat. Te betalen leningen Te betalen leningen zijn leningen waarover het bestuur in 2016 heeft beslist maar die op 31 december 2016 nog niet zijn uitbetaald. Te betalen giften Te betalen giften zijn giften waarover het bestuur in 2016 heeft beslist maar die op 31 december 2016 nog niet zijn uitbetaald Toelichting staat van baten en lasten 2016 Giften In 2016 is een bedrag van in totaal ,- aan giften verstrekt. Hetgeen een daling is van 30,6% ten opzichte van Diverse kosten Onder deze kosten wordt verstaan het inschakelen van externen voor begeleiding van aanvragers in specifieke gevallen. Vanaf 2017 zullen deze kosten worden opgenomen als kosten budgetcoaching

15 Representatiekosten Onder deze kosten zijn opgenomen de kosten voor ontwerp van een nieuwe website/logo ( ,-), bijdrage Startpunt Geldzaken ( 6.750,-) en de kosten voor de wervingsactie ( ,-). Contributies In 2016 is de contribuantenstand gedaald. Bijdrage ministerie van Financiën Evenals voorgaande jaren heeft de stichting een bijdrage ontvangen van het ministerie van Financiën. De bijdrage is 0,45 per personeelslid per jaar. Het ministerie is uitgegaan van medewerkers. Intrest Aangezien het bestuur van mening is dat gelden van de stichting nimmer risicodragend mogen worden belegd, is de stichting aangewezen op zakelijke spaarrekeningen. Ook nu de rentestand laag is heeft het bestuur besloten dat zij met het vermogen niet zullen gaan beleggen. Deze rekeningen geven over het algemeen een lagere rente dan spaarrekeningen voor particulieren. De ING is een vermogen spaarrekening, De spaarrekening van de SNS betreft een meerspaarrekening. De spaarrekeningen van Moneyou, ASN, RABO en REAAL betreffen internetspaarrekeningen met een direct opvraagbaar spaarsaldo. Resultaat Het jaar 2016 kon met een positief resultaat worden afgesloten Begroting 2017 * Alle vermelde bedragen zijn afgerond op een veelvoud van vijf euro. Op basis van de resultaten van de vier voorafgaande jaren is de begroting 2016 door het bestuur opgesteld. te ontvangen uit te geven Contributies Giften verstrekken Bijdrage ministerie Dotatie voorzieningen leningen Intrest Portikosten Secretariaatkosten Representatiekosten Bestuurskosten Bankkosten Kosten budgetcoaching Diverse onvoorzien en incidenteel Totaal Totaal Den Haag, 6 juni 2017 Het bestuur 15 13

16 2.8. Statistische gegevens * Alle vermelde bedragen zijn in euro s Bijstand voor : Verstrekte giften Verstrekte leningen 2016 aantal 2015 aantal 2016 aantal 2015 aantal 1. Sociale overwegingen Aanvragen in verband met schulden Kosten rechtskundige bijstand Kosten noodzakelijke verhuizing Kwijtscheldingen (omzettingen van leningen van voorgaande jaren in giften) Verleende financiële bijstand in de afgelopen 5 jaar totaal leningen giften

17 Overzicht verleende bijstand verdeeld naar leeftijd 0% 10% 5% 25% tot 30 jaar 0 30 tot 40 jaar % 40 tot 50 jaar tot 65 jaar overigen (w.o.gepens.) Overzicht verleende bijstand verdeeld naar schaal 25% 7% 27% Schaal 1 t/m Schaal 6 t/m vanaf Schaal overigen (w.o. gepens.) % 17 15

18 3. Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan het bestuur van de Stichting Personeelsfonds ministerie van Financiën A. Verklaring over de in het jaarverslag 2016 opgenomen jaarrekening 2016 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van de Stichting Personeelsfonds ministerie van Financiën gecontroleerd. Naar ons oordeel geeft de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van de Stichting Personeelsfonds van het ministerie van Financiën op 31 december 2016 en van het resultaat over 2016 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de interpretatie zoals opgenomen in de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 organisaties zonder winststreven. De jaarrekening bestaan uit: de balans per 31 december; de staat van baten en lasten over 2016; en de toelichting met een overzicht van de ehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie 'Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarreke ing'. Wij zijn onafhankelijk zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO} en andere vöor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. B. Verklaring over de in het jaarverslag 2016 opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: het bestuursverslag; en de overige gegevens. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW en de interpretatie zoals opgenomen in de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 organisaties zonder winststreven is vereist. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Titel 9 Boek 2 BW en de interpretatie zoals opgenomen in de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 organisaties zonder winststreven en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening. Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de interpretatie zoals opgenomen in de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 organisaties zonder winststreven

19 C. Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening Verantwoordelijkheden van het bestuur voor de jaarrekening Het bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de interpretatie zoals opgenomen in de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 organisaties zonder winststreven. In dit kader is het bestuur verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet het bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuur het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. Het bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: het identificeren en inschatten van de risico's dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevatten als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico's bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit; het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren met het bestuur van de Stichting Personeelsfonds ministerie van Financiën onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. 's-gravenhage, 6 juni 2017 Auditdienst Rijk A.J.M. Brouwer RA 19

20