Samenwerking tussen huisarts en specialist - Wat vinden de patiënten en de dokters? Berendsen, Anna

Transcriptie

1 University of Groningen Samenwerking tussen huisarts en specialist - Wat vinden de patiënten en de dokters? Berendsen, Anna IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2009 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Berendsen, A. (2009). Samenwerking tussen huisarts en specialist - Wat vinden de patiënten en de dokters? s.n. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date:

2 7. Ervaringen van patiënten verwezen naar de specialist: Consumer Quality Index Zorgketen Annette J Berendsen 1, Klaas H Groenier 1, G Majella de Jong 1, Betty Meyboom-de Jong 1, Willem Jan van der Veen 1, Janny Dekker 1, Margot WM de Waal 2, Jan Schuling 1 1 Disciplinegroep Huisartsgeneeskunde, Universitair Medisch Centrum Groningen, Rijksuniversiteit Groningen. 2 Afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde, Leids Universitair Medisch Centrum, Universiteit Leiden. 103

3 Hoofdstuk 7 Samenvatting Vraagstelling Het ontwikkelen van een valide instrument dat meet hoe patiënten de samenwerking tussen huisarts en specialist ervaren. Methode Een vragenlijst is opgesteld volgens de methode van de Consumer Quality Index. De validiteit van de vragenlijst werd nagegaan in een cross-sectionele studie onder een aselecte steekproef patiënten die waren verwezen naar een specialist in Noord- en West-Nederland. Validering omvatte een factoranalyse, bepalen van de interne consistentie en het discriminerend vermogen. Resultaten De respons was 65% (1404 patiënten). Na factor- en itemanalyse omvat de vragenlijst vier schalen (Huisarts Bejegening; Huisarts Verwijzing; Specialist; Samenwerking). Cronbach s alpha coëfficiënten variëren van 0.51 to 0.93, voldoende om groepen respondenten met elkaar te kunnen vergelijken. De Pearson correlatie coëfficiënten tussen de schalen zijn < 0.4, behalve tussen de schalen Huisarts Bejegening en Huisarts Verwijzing. Alle schalen hebben duidelijk verschillende scores voor groepen met verschillende kenmerken. Conclusie De Consumer Quality Index (CQ-index) zorgketen is een instrument dat kan worden gebruikt om bepaalde aspecten van de samenwerking tussen huisartsen en specialisten te meten vanuit het perspectief van de patiënt. De lijst kan worden gebruikt om professionals en beleidsmakers gerichte feedback te geven. Deze feedback biedt mogelijkheden om verbeteringen in de samenwerking te realiseren en kwaliteitsbevorderende projecten te evalueren. 104

4 Consumer Quality Index zorgketen Inleiding Steeds vaker hebben patiënten met meer zorgverleners tegelijk te maken. De vergrijzing van de bevolking, die gepaard gaat met multimorbiditeit, speelt daarbij een belangrijke rol. Samenwerking tussen de betrokken disciplines is noodzakelijk om tot een goede kwaliteit van hulpverlening te komen. Dit wordt door alle partijen in de gezondheidszorg als zeer belangrijk beschouwd. 1 Dit geldt ook voor de continuïteit van zorg tussen eerste- en tweedelijn waarbij het begrip zorgketen wordt gebruikt. Dat verbeteringen nodig zijn in de zorgketen, bleek uit onze eerdere kwalitatieve studie. 2 Kwantitatief onderzoek naar de zorgketen werd gedaan onder patiënten in Groot Brittannië. 3-5 Verder onderzoek betrof ervaringen met een deel van de zorgketen, zoals de verwijzing 6 en het verblijf in en het ontslag uit het ziekenhuis Ook werden ervaringen van patiënten met een specifieke nieuwe samenwerkingsvorm onderzocht. 12 Continuïteit en voortgang door het systeem zijn voor patiënten van essentieel belang. Er worden drie soorten continuïteit gedefinieerd: Informatie, Management en Relationeel. Samen vormen deze drie soorten van continuïteit een belangrijke parameter van de zorg. Concrete informatie over de kwaliteit van de verleende zorg biedt zorgaanbieders aanknopingspunten om de zorg te verbeteren. Daarnaast kan dergelijke informatie bijdragen aan het maken van keuzes door andere betrokkenen, zoals patiënten en verzekeraars. Voor het bepalen van de kwaliteit zijn niet alleen medische indicatoren van belang, maar ook de meningen van de zorggebruikers. Er is dan ook een toegenomen aandacht voor de ontwikkeling van vragenlijsten voor onderzoek onder patiënten. 13,14 Hiervoor worden twee soorten vragenlijsten gebruikt. De eerste soort betreft het belang van de geboden zorg in combinatie met de ervaringen met deze zorg en de tweede de mate van tevredenheid over de geboden zorg. 15 Het vragen naar feitelijke ervaringen lijkt de kwaliteit van de geboden zorg beter weer te geven dan het vragen naar tevredenheid. Bovendien zijn feitelijke ervaringen beter te interpreteren en beter om te zetten in kwaliteitsverhogende maatregelen. 16 Om zowel het belang van de geboden zorg als de ervaringen met deze zorg bij patiënten te meten, is in Nederland op basis van twee bestaande families van vragenlijsten (QUOTE en CAHPS ) een nieuwe familie van vragenlijsten gecreëerd. 17,18 Deze nieuwe familie heeft de naam Consumer Quality Index (CQ-index) gekregen. Het doel van dit onderzoek luidt daarom als volgt. Het ontwikkelen van een valide instrument dat meet hoe patiënten de samenwerking tussen huisartsen en specialisten ervaren. Wij wilden de construct validiteit mede toetsen aan de hand van hypothesen geformuleerd in ons kwalitatieve onderzoek. 2 Patiënten die snel worden gezien zijn positiever over hun ervaringen. 105

5 Hoofdstuk 7 Patiënten zijn over het algemeen positiever over de huisarts dan over de specialist, vooral patiënten met MUPS. Veel patiënten vinden dat de terugrapportage van de specialist sneller bij de huisarts moet arriveren en meer informatie moet bevatten. Patiënten willen betere informatie over het tijdstip van ontslag uit het ziekenhuis en over wat zij kunnen verwachten wat betreft symptomen en aanhoudende klachten. Dit geldt vooral voor patiënten met een behandelbare aandoening. Bovendien is bekend dat ouderen, laag opgeleiden en mensen in goede gezondheid positiever scoren op ervaringen. 19 Methode De studieopzet is voorgelegd aan de Medisch Ethische Commissie van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Deze achtte toetsing niet noodzakelijk. Vragenlijstontwikkeling In ons eerder kwalitatief explorerend onderzoek onder patiënten werden de thema s voor de vragenlijst gedefinieerd. 2 Op basis hiervan werden items geformuleerd, die konden worden beantwoord op een dichotome of een ordinale schaal (altijd, meestal, soms, nooit). De conceptvragenlijst omvatte 36 vragen over de bejegening en verwijzing door de huisarts, wachttijden voor specialistische hulp, bejegening en terugverwijzing door de specialist en vragen naar de ervaring met de samenwerking. Om de content validiteit te verhogen is de lijst voorgelegd aan sleutelfiguren van dertien verschillende organisaties in Nederland, zowel patiëntenverenigingen als zorgaanbieders. Er werden geen items toegevoegd. Er zijn dertien proefafnamen uitgevoerd bij patiënten met een uiteenlopend opleidingsniveau. Deze hadden als doel de toepasbaarheid te toetsen (begrip, formulering, tijdsduur) en te verbeteren. Op basis van deze proefafnamen werden een aantal antwoordcategorieën veranderd van ordinaal naar dichotoom. Ook werd naar algemene kenmerken van de respondenten (leeftijd, geslacht etc.) gevraagd en naar de ziekte waarvoor men meende te zijn verwezen. Twee onderzoekers hebben onafhankelijk van elkaar deze ziekten gerubriceerd. De diagnosen zijn ingedeeld in de groepen: chronische ziekte, behandelbare aandoening, medically unexplained physical symptoms (MUPS- in Nederland wel LOK: lichamelijk onverklaarde klachten), kanker en overige. Het karakter van de zorg voor deze patiëntengroepen verschilt, waardoor individuele ervaringen tegen het licht van deze indeling moeten worden bezien. Studiepopulatie Voor de selectie van patiënten is gebruik gemaakt van de databases van de registratie netwerken van de afdelingen huisartsgeneeskunde van de universiteiten van Groningen (Registratie Netwerk Groningen 20 ) en Leiden (RNUH/LEO 21 ). Deze twee 106

6 Consumer Quality Index zorgketen databases bevatten de gegevens van drie solo- en zes groepspraktijken in Noord- en West-Nederland. De huisartspraktijken die deelnemen aan deze netwerken, registreren dagelijks de zorg die aan hun patiënten wordt verleend (ongeveer ) en stellen deze registratiegegevens (over contacten, morbiditeitgegevens, voorgeschreven medicatie en verwijzingen) ter beschikking voor wetenschappelijk onderzoek. Uit deze databases zijn patiënten geselecteerd die ouder waren dan 18 jaar, in de laatste twee jaar waren verwezen naar een medisch specialist (uitgezonderd kinderarts en psychiater) en die betreffende specialist daadwerkelijk bezochten. Wij hebben bewust gekozen voor een periode van twee jaar omdat uit onze focusgroepen bleek dat herinneringen over deze periode nog zeer levendig waren. De vragenlijst is opgestuurd aan een aselecte steekproef van 2159 patiënten uit de geselecteerde populatie. De steekproef is gestratificeerd op huisarts en leeftijd van de patiënten. Aan de non-respondenten werd een herinnering gestuurd. Deze procedure werd een paar weken later herhaald (Dillman methode 22 ). Van de patiënten stuurden 1534 de vragenlijst terug, waarvan 87 patiënten niet wilden meedoen. Vervolgens werden nog 43 vragenlijsten verwijderd vanwege incomplete informatie zodat er 1404 vragenlijsten (netto respons 65%) overbleven voor de analyses. Via de databases werden leeftijd en geslacht van de non-respondenten vastgesteld. Alleen patiënten die opgenomen waren geweest, beantwoordden de vragen over hun ervaringen bij ontslag uit het ziekenhuis. De studie is uitgevoerd in de periode april september Analyse van de vragenlijst De validiteit van de vragenlijst werd nagegaan in een cross-sectionele studie onder verwezen patiënten. De data zijn geanalyseerd met behulp van het computerprogramma SPSS. De verdeling van de antwoordcategorieën is eerst per item bekeken, vooral met het oog op de verdeling van de dichotome variabelen. De negatief gestelde vragen werden gespiegeld, zodat een hoge score overeenkomt met een hoge waardering. Er werd een factoranalyse uitgevoerd met als doel na te gaan of de clustering van items conform de verwachtingen was. Items werden niet in de factoranalyse opgenomen wanneer meer dan 5% van de antwoorden ontbrak en/of wanneer voor meer dan 90% alleen de uiterste antwoordcategorieën werden ingevuld. Bij de factoranalyse werd aan de hand van het verloop van de screeplot het aantal factoren bepaald en daarna volgens het varimax criterium geroteerd. Factorladingen >0.4 werden beschouwd als belangrijk. De verklaarde variantie van de factoren werd berekend. Op basis van de factorladingen werden de subschalen vastgesteld. De interne consistentie van deze subschalen werd gecontroleerd door de itemscores te correleren met de totaalscores van elke schaal minus de score van het betreffende item (item-rest correlatie). Cronbach s alpha coëfficiënten werden bepaald. 23,24 Het discriminerend vermogen werd getoetst door verschillen in somscores te berekenen voor eerdergenoemde kenmerken van patiënten. 107

7 Hoofdstuk 7 Het toetsen vond plaats met behulp van non parametrische toetsen vanwege de scheve verdeling van de variabelen. Bij vergelijkingen van twee groepen werd de Mann-Whitney test gebruikt, bij meer dan twee groepen de Kruskal-Wallis test en bij afhankelijke waarnemingen de Wilcoxon signed rank test. Een p waarde <0.05 werd als significant beschouwd. Resultaten Kenmerken van de respondenten De kenmerken van de 1404 respondenten staan in tabel 1. De man/vrouwverhouding is 40/60%. Leeftijd en geslacht van de 712 non-respondenten staan ook in tabel 1 vermeld. Bij de respondenten zijn meer ouderen. Het gemiddelde opleidingsniveau in Nederland staat ook in tabel 1. Het opleidingsniveau van de respondenten verschilt niet van het gemiddelde in Nederland. Van de oudere respondenten (65+) is een groter deel lager opgeleid (39%). De zelfgerapporteerde diagnoses zijn verdeeld in chronische ziekte (18%), behandelbare aandoening (36%), MUPS (2%), kanker (3%) en overige diagnoses inclusief onduidelijke (41%). De zelfgerapporteerde gezondheid is bij 80% van de patiënten uitstekend tot goed (tabel 1). Factor- en itemanalyse De vragen over de huisarts, de specialist en de ervaren samenwerking kwamen in aanmerking voor factoranalyse omdat alle respondenten deze vragen hebben ingevuld. De vraag over de terugverwijzing kwam niet in aanmerking voor factoranalyse omdat niet alle patiënten deze had ingevuld (n=357; 26%). Veel patiënten (74%) gaven aan geen zicht te hebben op de terugverwijzing. De vier vragen betreffende het ontslag na opname kwamen ook niet in aanmerking voor factoranalyse omdat maar een deel van de patiënten opgenomen is geweest (n=505). Voor de overgebleven 33 vragen bleek een verdeling in vijf factoren de beste variant. Met deze vijf factoren is 56% van de totale variantie verklaard. Vier vragen vielen af omdat de factorlading minder dan 0.4 bedroeg. Op basis van de inhoud van de vragen hebben we de factoren de volgende namen gegeven: Huisarts (14 items), Specialist (11 items), Samenwerking (2 items) en Wachttijd (2 items). Omdat een deel van de 14 vragen betreffende de huisarts gespreid laadden, is er een factoranalyse gedaan over die 14 vragen. Er werden twee factoren geroteerd (eigenwaarde >1). Ook daaruit blijkt dat de clustering van de items niet helemaal conform de verwachtingen is. Zo zijn twee clusters ontstaan genaamd: Huisarts Bejegening (9 items) en Huisarts Verwijzing (5 items). Van de schaal Huisarts Bejegening werd één item verwijderd vanwege een lage itemrest correlatie. Ook werden nog twee items uit deze schaal verwijderd op inhoudelijke gronden (redundantie) om de lijst zo beknopt mogelijk te maken. Uiteindelijk omvat de schaal Huisarts Bejegening dus zes items (α 0.85). De schaal Huisarts 108

8 Consumer Quality Index zorgketen Verwijzing omvat vijf vragen (α 0.66). Uit de schaal Specialist werden twee items verwijderd vanwege redundantie; het totaal kwam zo op negen items (α 0.93). De schaal Samenwerking omvat twee items (α 0.51). De schaal Wachttijd had een lage interne consistentie (α 0.2). Deze schaal werd verwijderd. De schaal Ontslag na Opname ging van vier naar drie items (α 0.45). De volledige vragenlijst omvat 25 items verdeeld over vijf schalen. De correlatiecoëfficiënten (Spearman s rho) tussen de schalen zijn <0.4 met uitzondering van de twee over de huisarts (tabel 2). Validatie / totaal scores De statistisch significante verschillen in scores tussen de subgroepen staan vermeld in tabel 3. Ouderen scoorden positiever op Huisarts Bejegening, Huisarts Verwijzing, Specialist en Samenwerking (p<0.0005). Lager opgeleiden scoorden positiever op Specialist en Samenwerking. Patiënten die hoger scoorden op de zelfgerapporteerde gezondheid scoorden positiever op Huisarts Bejegening, Specialist en Samenwerking. Er is sprake van een lineaire trend. Patiënten die op korte termijn (binnen 3 dagen) zijn verwezen, scoorden positiever dan zij die na enkele weken een afspraak kregen, op Huisarts Bejegening, Huisarts Verwijzing, Specialist en Samenwerking. Patiënten met MUPS scoorden negatiever op Huisarts Verwijzing. Vrouwen scoorden negatiever op Specialist. Ziekenhuizen verschillen van elkaar op Specialist. Patiënten die in staat waren belangrijke zaken te bespreken (ja/beetje/nee) scoorden positiever op Huisarts Bejegening, Huisarts Verwijzing, Specialist en Samenwerking. Er is sprake van een lineaire trend. Het verschil tussen de gemiddelden van de schalen Huisarts Bejegening en Specialist is significant (p<0.0005). Men scoorde positiever op Huisarts Bejegening. Het discriminerend vermogen van de schaal Ontslag na Opname is niet aangetoond. We besloten deze schaal te verwijderen omdat Cronbach s alpha ook laag was. De definitieve vragenlijst omvat 22 items verdeeld over vier schalen (tabel 4). De itemrest correlaties staan ook in deze tabel. 109

9 Hoofdstuk 7 Tabel 1 Kenmerken van respondenten Respondenten Non-respondenten n=1404 (%) n=712 (%) Leeftijd 18 t/m 34 jaar t/m 64 jaar of ouder Vrouwen Nationaal (%) Centraal Bureau voor de Statistiek Opleiding Lagere school of LTS, LEAO, LHNO, VMBO MAVO, (M)ULO, MBO-kort, VMBO-t MBO/HAVO/VWO 27 HBO/Universitair Zelfgerapporteerde ziekte Chronische ziekte 18 Behandelbare aandoening 36 MUPS* 2 Kanker 3 Overige 41 Zelfgerapporteerde gezondheid Uitstekend 9 Zeer goed 16 Goed 55 Matig 18 Slecht 2 * MUPS = medically unexplained physical symptoms Tabel 2 Spearman correlatiecoëfficiënten tussen factoren Huisarts Huisarts Specialist Samenwerking Bejegening Verwijzing Huisarts Verwijzing 0.58 Specialist Samenwerking Ontslag na Opname

10 Consumer Quality Index zorgketen Tabel 4 CQ-index zorgketen Stellingen Gemiddelde meestal Item-rest Cronbach s scores + altijd / ja correlatie alpha (SD) (%) n=1404 n=1404 Huisarts Bejegening 3.7 ( Mijn huisarts luisterde aandachtig naar mij. 3.8 (0.5) Mijn huisarts besteedde voldoende tijd aan mij. 3.7 (0.5) Mijn huisarts nam mij serieus. 3.8 (0.5) Mijn huisarts legde dingen op een begrijpelijke manier uit. 3.7 (0.6) Ik heb vertrouwen in de medische kennis van mijn huisarts. 3.6 (0.6) Ik heb gemerkt dat mijn huisarts het vervelend vindt als ik voor mezelf opkom. 1.2 (0.5) Huisarts Verwijzing 1.4 (0.3) 0.66 Mijn huisarts gaf mij voldoende informatie over mijn ziekte / behandeling. 3.6 (0.6) Mijn huisarts gaf mij de ruimte mee te beslissen over de verwijzing.* 0.8 (0.4) Mijn huisarts gaf mij voldoende informatie over de reden van de verwijzing.* 0.9 (0.3) Mijn huisarts verwees mij op tijd.* 0.8 (0.4) Ik heb de indruk dat mijn huisarts bij de verwijzing de specialist goed op de hoogte heeft gebracht.* 0.7 (0.4) Specialist 3.2 (0.6) 0.93 Mijn specialist luisterde aandachtig naar mij. 3.6 (0.7) Mijn specialist besteedde voldoende tijd aan mij. 3.5 (0.7) Mijn specialist nam mij serieus. 3.6 (0.6) Mijn specialist legde mij dingen op een begrijpelijke manier uit. 3.6 (0.7) Ik heb voldoende informatie van mijn specialist(en) gekregen over mijn ziekte. 3.5 (0.8) Ik heb voldoende informatie van mijn specialist(en) gekregen over mijn behandeling. 3.5 (0.8) Ik heb vertrouwen in de medische kennis van mijn specialist. 3.6 (0.6) Was u tevreden over uw specialist?* 0.8 (0.4) Ik heb gemerkt dat mijn specialist het vervelend vindt als ik voor mezelf opkom. 1.3 (0.6) Waardering samenwerking 5.9 (1.2) 0.51 De samenwerking tussen huisartsen en specialisten heb ik als volgt ervaren (goed / erg goed) 3.0 (0.5) Geef hieronder een cijfer voor het hele verwijsproces van huisarts naar specialist(en) en weer terug (0-10). 8.7 (1.5) 0.60 *Vragen met dichotome antwoordcategorie (ja/nee) Alle andere vragen hebben een vierpunt antwoordschaal, behalve de laatste vraag (0-10). 111

11 Hoofdstuk 7 Tabel 3 Verschillen in scores Huisarts Huisarts Specialist Samenwerking Bejegening Verwijzing p-waarde p- waarde p- waarde p- waarde Ouderen < < Lager opgeleiden Zelfgerapporteerde gezondheid: hoog < < < Snelheid van verwijzen: hoog < Ziekte: MUPS Vrouwen < Ziekenhuizen In staat zijn zaken te bespreken: goed < < < < significant hogere score significant lagere score Beschouwing Deze studie laat zien dat de Consumer Quality Index (CQ-Index) zorgketen een valide instrument is om bepaalde aspecten van de samenwerking tussen huisartsen en specialisten te meten vanuit het perspectief van de patiënt. Er zijn verschillende schalen gedefinieerd met voldoende interne consistentie om groepen respondenten met elkaar te kunnen vergelijken (Cronbach s alpha > 0.6). Eén schaal heeft een lagere interne consistentie, mogelijk ten gevolge van het geringe aantal vragen. De schalen correleren onderling weinig. Uit nadere analyse blijkt dat de schalen duidelijk verschillende scores hebben voor groepen met verschillende kenmerken. Er is een goede face en content validiteit bereikt en een redelijke construct validiteit gezien het beschreven onderscheidend vermogen. De construct validiteit van de vragenlijst wordt ondersteund door de resultaten van de geteste hypothesen. Patiënten die op korte termijn bij de specialist terecht konden, scoren hoger op bijna alle schalen. Dit sluit aan bij de bevindingen van ons kwalitatieve onderzoek dat patiënten graag een vlotte voortgang door het systeem wensen. 2,3 Het effect dat een verwijzing heeft op de patiënt zelf blijkt ook van invloed op de scores van de ervaringen, want patiënten die in staat waren belangrijke zaken te bespreken, scoren hoger op alle schalen. Patiënten met MUPS scoren lager op Huisarts Verwijzing. Misschien betekent dit dat deze groep patiënten moeite heeft moeten doen om te worden verwezen. Andere verschillen in ervaringen bij patiënten met verschillende aandoeningen konden wij niet aantonen. Net als in ander onderzoek scoren ouderen, lager opgeleiden en patiënten die zichzelf als gezonder ervaren hoger op verschillende schalen. 19,25 112

12 Consumer Quality Index zorgketen Patiënten scoren significant hoger op Huisarts Bejegening dan op Specialist. Dit bevestigt de hypothese van ons kwalitatieve onderzoek. 2 Behalve de relatieve oververtegenwoordiging van ouderen en ondervertegenwoordiging van jongeren verschilt onze onderzoekspopulatie niet veel van de non-respondenten of de Nederlandse bevolking. Wel is van de oudere respondenten (65+) een groter deel lager opgeleid. Alleen eenduidige diagnosen, door de patiënt ingevuld, zijn verwerkt. Daarom is de groep MUPS klein en de groep Overige groot. Dit onderzoek is in Nederland verricht, waar de huisarts functioneert als poortwachter. Conclusie Onze kwalitatieve studie heeft rijk materiaal opgeleverd om een vragenlijst samen te stellen over de ervaringen van patiënten in de zorgketen. Deze studie laat zien dat het oordeel van patiënten beperkt is tot vragen die betrekking hebben op de bejegening van de dokter en zijn vermogen de patiënt te informeren en te betrekken. De definitieve vragenlijst omvat de schalen Huisarts Bejegening, Huisarts Verwijzing, Specialist en Samenwerking. De vragen van de verwijderde schalen (Wachttijd en Ontslag na Opname) zouden door patiënten verschillend kunnen worden geïnterpreteerd. Aan de andere kant zou het ook kunnen zijn dat patiënten niet in staat zijn deze vragen goed te beoordelen. Onze twee laatste hypothesen, die betrekking hebben op deze twee schalen, werden daarom niet getoetst. De validering moet worden gecompleteerd met gegevens over de test-hertest betrouwbaarheid, responsiviteit en meer aspecten van de construct validiteit (convergent, divergent). Om te kunnen vergelijken tussen verschillende regio s (ziekenhuizen) kan een multilevel analyse nodig zijn. Daarna zou de lijst kunnen worden gebruikt als prestatie indicator. De Consumer Quality Index (CQ-index) zorgketen is een instrument dat kan worden gebruikt om bepaalde aspecten van de samenwerking tussen huisartsen en specialisten te meten vanuit het perspectief van de patiënt. De CQ-index zorgketen kan een bruikbaar instrument zijn om professionals en beleidsmakers gerichte feedback te geven. Deze feedback biedt mogelijkheden om verbeteringen in de samenwerking te realiseren. De lijst kan ook worden gebruikt als instrument om kwaliteitsbevorderende projecten te evalueren. 113

13 Hoofdstuk 7 Literatuur 1 Haggerty JL, Reid RJ, Freeman GK, Starfield BH, Adair CE, McKendry R. Continuity of care: a multidisciplinary review. BMJ 2003; 327: Berendsen AJ, de Jong GM, Meyboom-de Jong B, Dekker JH, Schuling J. Continuity and coordination of care: experiences and preferences of patients referred to medical specialists-a qualitative study. submitted. 3 Preston C, Cheater F, Baker R, Hearnshaw H. Left in limbo: patients views on care across the primary/secondary interface. Qual Health Care 1999; 8: Baker R, Preston C, Cheater F, Hearnshaw H. Measuring patients attitudes to care across the primary/secondary interface: the development of the patient career diary. Qual Health Care 1999; 8: Freeman GK, Woloshynowych M, Baker R, Boulton M, Guthrie B, Car J, Haggerty JL, Tarrnt C. Continuity of care 2006: What have we learned since 2000 and what are policy imperatives now? Report for the National Co-ordinating Centre for NHS Service Delivery and Organisation R&D. London: NCCSDO, Grumbach K, Selby JV, Damberg C, Bindman AB, Quesenberry C, Truman A, Uratsu C. Resolving the gatekeeper conundrum - What patients value in primary care and referrals to specialists. JAMA 1999; 282: Jenkinson C, Coulter A, Bruster S, Richards N, Chandola T. Patients experiences and satisfaction with health care: results of a questionnaire study of specific aspects of care. Qual Saf Health Care 2002; 11: Bruster S, Jarman B, Bosanquet N, Weston D, Erens R, Delbanco TL. National Survey of Hospital Patients. BMJ 1994; 309: Hruby M, Pantilat SZ, Lo B. How do patients view the role of the primary care physician in inpatient care? Am J Med 2007; 111:21S-25S. 10 Hadjistavropoulos H, Biem H, Sharpe D, Bourgault-Fagnou M, Janzen J. Patient perceptions of hospital discharge: reliability and validity of a Patient Continuity of Care Questionnaire. Int J Qual Health Care Mistiaen P, Duijnhouwer E, Wijkel D, de BM, Veeger A. The problems of elderly people at home one week after discharge from an acute care setting. J Adv Nurs 1997; 25: Nielsen JD, Palshof T, Mainz J, Jensen AB, Olesen F. Randomised controlled trial of a shared care programme for newly referred cancer patients: bridging the gap between general practice and hospital. Qual Saf Health Care 2003; 12: Sixma HJ, Kerssens JJ, van Campen C, Peters L. Quality of care from the patients perspective: from theoretical concept to a new measuring instrument. Health Expect 1998; 1: Hibbard JH, Harris-Kojetin L, Mullin P, Lubalin J, Garfinkel S. Increasing the impact of health plan report cards by addressing consumers concerns. Health Aff (Millwood ) 2000; 19: Cleary PD, EdgmanLevitan S. Health care quality - Incorporating consumer perspectives. JAMA 1997; 278:

14 Consumer Quality Index zorgketen 16 Cleary PD, Edgman-Levitan S, Roberts M, Moloney TW, McMullen W, Walker JD, Delbanco TL. Patients evaluate their hospital care: a national survey. Health Aff (Millwood ) 1991; 10: Stubbe JH, Gelsema T, Delnoij DM. The Consumer Quality Index Hip Knee Questionnaire measuring patients experiences with quality of care after a total hip or knee arthroplasty. BMC Health Serv Res 2007; 7: Stubbe JH, Brouwer W, Delnoij DM. Patients experiences with quality of hospital care: the Consumer Quality Index Cataract Questionnaire. BMC Ophthalmol 2007; 7: Zaslavsky AM. Statistical issues in reporting quality data: small samples and casemix variation. Int J Qual Health Care 2001; 13: Veen van der WJ, Meyboom-de Jong B. Age and Gender. In: Jones R, Britten N, Culpepper L, Gass DA, Grol R, Mant D. Oxford Textbook of Primary Medical Care. Oxford: Oxford University Press, Gijsen R, Poos MJ. Using registries in general practice to estimate countrywide morbidity in The Netherlands. Public Health 2006; 120: Dillman DA. Mail and telephone surveys: The total design method. New York: Wiley & Sons, Nunnally JC. Psychometric theory. New York: McGraw-Hill, Streiner DL, Norman GR. Health Measurements Scales. A practical guide to their development and use. Oxford: Oxford University Press, Carlson MJ, Shaul JA, Eisen SV, Cleary PD. The influence of patient characteristics on ratings of managed behavioral health care. J Behav Health Serv Res 2002; 29:

15 Hoofdstuk 7 116